AFRIKAANS HUISTAAL VRAESTEL 3/3: SKRYF GRAAD 12 JUNIE-EKSAMEN 2014 MEMORANDUM TOTAAL: 100 AFDELING A VRAAG 1

Transcriptie

1 AFRIKAANS HUISTAAL VRAESTEL 3/3: SKRYF GRAAD 12 JUNIE-EKSAMEN 2014 MEMORANDUM TOTAAL: 100 AFDELING A VRAAG 1 ALGEMENE ASSESSERINGSRIGLYNE AFDELING A word volgens die rubriek uit 50 geassesseer. Die kandidaat mag slegs oor EEN onderwerp of prikkel skryf en hy/sy mag enige tipe opstel, toepaslik volgens hoe hy/sy die onderwerp interpreteer, skryf. Slegs die finale poging word nagesien. Indien dit onduidelik is watter een die finale poging is, word die eerste opstel nagesien. NASIENRIGLYNE: Dui die kodes aan die einde van die opstel aan. Dui dan die totale punt vir die opstel onder die opstel aan. Dra die totaal uit 50 oor na die BEGIN van die vraag. LET WEL: Indien die punt 32½ sou wees, dra dit dan as 33 oor. Riglyne Assesseer die opstel, sonder vooroordeel, vanuit die kandidaat se oogpunt en volgens sy/haar interpretasie. Die kandidaat bied enige soort opstel aan. SOORTE OPSTELLE: VERHALENDE OPSTEL Dit is ʼn interessante vertelling van ʼn storie/gebeurtenis(se) (gewoonlik uit die verlede). Dit kan vanuit enige perspektief geskryf word. Dit handel oor iets wat gebeur het en vertel word dus ʼn storie of gebeurtenis. ʼn Sterk storielyn ontwikkel logies en die verhaal oortuig. Dit is opreg en met entoesiasme geskryf. Die inhoud is boeiend, interessant en samehangend. Dit oortuig en ontwikkel logies. Die verhaal word uit eie ervaring geskryf, of dit kan fiktief wees. Karakterisering oortuig en die agtergrond/atmosfeer is geslaagd. Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 1

2 ʼn Treffende inleiding wat die leser boei. ʼn Verrassende slot. Sinstruktuur, spelling, leestekens, taalgebruik, paragrafering moet aandag BESKRYWENDE OPSTEL Die skrywer beskryf iets/iemand soos hy/sy dit ervaar (dis moeilik om iets te beskryf wat nie eerstehands ervaar is nie) en stel die leser in staat om die onderwerp wat beskryf word, net so lewendig soos hy/sy te beleef. Waarnemings met al vyf sintuie en ʼn goeie woordeskat word vereis. Insig, begrip, ʼn eie belewing en sinvolheid geniet aandag. (Dus meer as net die opnoem van waarnemings.) Tekste kan varieer van meer realisties na ʼn verdieping in die Eie gevoelens oor dit wat beskryf word, kan gegee word. Plekke en gebeure word presies en akkuraat beskryf. Karakters moet lewensgetrou wees; innerlik en uiterlik. Beeldspraak, idiome en spreekwoorde word op ʼn oorspronklike wyse aangewend. Sinstruktuur, spelling, leestekens, taalgebruik en paragrafering moet aandag BEREDENERENDE OPSTEL Dis objektief en probeer om ʼn gebalanseerde gesigspunt van beide kante van ʼn argument te gee. Die skrywer oorweeg verskeie aspekte van die onderwerp onder bespreking en bied teenstellende menings onpartydig aan. Die skrywer mag tot ʼn spesifieke gevolgtrekking kom aan die einde van die opstel, maar die argumente vír en téén die onderwerp moet goed gebalanseerd en duidelik ontleed wees in die ontwikkeling van die opstel. Die opstel handel oor ʼn onderwerp waaroor alreeds standpunt ingeneem word tydens die inleiding. BEIDE kante van die argument moet beredeneer word. ʼn Gevolgtrekking wat aansluit by die inleiding word in die slotparagraaf bereik. Die leser word deur die skrywer se standpunt oortuig. Oorredende en emotiewe taalgebruik kom voor. Sinstruktuur, spelling, leestekens, taalgebruik en paragrafering moet aandag BESPIEGELENDE OPSTEL Die skrywer oorweeg/deurdink ʼn idee/lewenswaarheid en gee sy/haar emosionele reaksies en gevoelens weer. Bespiegel oor ʼn droom of wense. Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 2

3 Die probleem, situasie, saak, onderwerp word omskryf. Die onderwerp word bepeins, oordink. Verskillende opsies word teen mekaar opgeweeg. ʼn Eie mening word gevorm (logies en stelselmatig). Sinstruktuur, spelling, leestekens, taalgebruik en paragrafering moet aandag VERKLARENDE OPSTEL Die skrywer stel feite wat aan hom/haar bekend is/nagevors is op ʼn saaklike manier. Sinvolle argumente sal lei tot logiese gevolgtrekkings. Feitelike navorsing word aangebied. Feite word akkuraat gegee. Die leser word tot insig en kennis gelei. Die spreker bly neutraal. ʼn Gebalanseerde, objektiewe standpunt word ingeneem in die slot. Sinstruktuur, spelling, leestekens, taalgebruik en paragrafering moet aandag ARGUMENTERENDE OPSTEL Die skrywer het n spesifieke mening/opinie en argumenteer daaroor om sy/haar standpunt te motiveer. Die skrywer se mening moet deurgaans duidelik wees. Dit is n subjektiewe opstel waarin die skrywer probeer om die leser te oortuig om sy/haar perspektief te deel. Kan subjektief wees en definitiewe opinies moet gestel word. Gee eie mening op n baie oorspronklike en treffende manier. Gee reeks argumente om perspektief te motiveer. Konsentreer op argumente vir/teen n standpunt. Verskeidenheid stylfigure en oorredingstegnieke. Sterk gevoelstaal wat emosioneel kan wees, maar nie kru taal nie. Slot is sterk, duidelik en oortuigend om perspektief te ondersteun. Sinstruktuur, spelling, leestekens, taalgebruik en paragrafering moet aandag TOTAAL AFDELING A: 50 Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 3

4 AFDELING B VRAAG 2 Transaksionele tekste: Afdeling B word volgens die rubriek uit 25 geassesseer. 2.1 Amptelike/formele briewe Die skryf van formele briewe is steeds n belangrike deel van die lewe. Kandidate moet by die voorgeskrewe formaat hou. Hulle moet formele briewe skryf wat werklike kwessies aanspreek en dit, waar moontlik, aanstuur en op reaksie wag. Gee aandag aan die verskillende vereistes van formele briewe soos die formaat, styl en struktuur en die spesifieke doel. Skryf in eenvoudige, direkte taal. Onthou dat die voornemende gehoor die kommunikasieproses moet verstaan om n positiewe reaksie daarop te verseker. Skryfstukke moet duidelik, op die man af en logies wees. Gebruik n formele register. Sluit die brief formeel af en gee die skrywer se titel, voorletters en van. 2.2 Verslag (formeel en informeel) Verslae is hoofsaaklik formele dokumente en is slegs suksesvol indien dit oor werklike situasies handel en situasies waarin kandidate belangstel. Kandidate gee presiese terugvoering oor gebeure. Die agtergrond, doel en omvang kom in die inhoudsgedeelte (Wie? Hoekom? Waar? Wanneer? Wat? Hoe?), dan die samevatting/slot, aanbevelings, verwysings en aanhangsels. Kandidate skryf slegs oor feite. Kandidate gebruik semiformele of formele taal, register en styl. Kandidate gebruik: o teenwoordige tyd (behalwe vir historiese verslae) o selfstandige naamwoorde o die derdepersoon o feitelike beskrywings o tegniese woorde en frases o formele, onpersoonlike taal. 2.3 Huldeblyk Dit moet n bekende of geliefde persoon wees. Gee n statistiese oorsig van die persoon se lewe. Waarom sal die persoon onthou word? Watter impak het die persoon op die spreker se lewe gemaak? Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 4

5 Wat maak die persoon besonders? Die slot is n baie sterk opsomming oor die groot waarde wat die persoon het. 2.4 Onderhoud/dialoog n Onderhoud is n spesifieke gesprek tussen twee persone, wat dan deur die joernalis aangebied word. Die sprekers word aan die leser bekendgestel en hul name staan in die kantlyn. Indien die leser n artikel oor die onderhoud aanbied, hoef die name nie te staan soos in n dialoog nie, maar moet die twee persone bekendgestel word. Die twee persone se vrae/antwoorde word aangebied. Die verskillende persone kan deur verskillende formate/lyne oop te laat ens. aangedui word. Ekstra inligting rakende die aktuele saak kan ook apart aangebied word. TOTAAL AFDELING B: (2 x 25) = 50 GROOTTOTAAL: 100 Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 5

6 AFDELING A: OPSTEL 50 KODE 7 PUNTE Uitmuntend INHOUD EN BEPLANNING 30 PUNTE TAAL, STYL EN REDIGERING 15 PUNTE % Inhoud uitstaande, hoogs oorspronklik. Idees stem jou tot nadenke, uitdagend, volwasse. Beplanning en/of eerste poging lei tot n foutlose Krities bewus van taalimpak. Taal, punktuasie effektief gebruik. Gebruik hoogsgepaste, figuurlike taal. Woordkeuse uitsonderlik en volwasse. hoogs geskik vir Feitlik foutloos na KODE 6 Verdienstelik 70 79% Inhoud verdienstelik, oorspronklik. Idees verbeeldingryk en interessant. Beplanning en/of eerste poging lei tot n vernuftige 10½ 11½ Krities bewus van taalimpak. Taal, punktuasie korrek. Gebruik knap figuurlike taal. Woordkeuse varieer en is kreatief. geskik vir Grootliks foutvry na KODE 5 Beduidend 60 69% Inhoud goed, redelik samehangend. Idees oortuigend en interessant. Beplanning en/of eerste poging lei tot n goeie 9 10 Krities bewustheid van taal is duidelik. Taal, punktuasie meestal korrek. Woordkeuse geskik vir teks. geskik vir teks. Meestal foutvry na KODE 4 Voldoende 50 59% Inhoud geskik, voldoende Idees interessant, oorspronklikheid voldoende. Beplanning en/of eerste poging lei tot n bevredigende 7½ 8½ Enkele aanduidings van kritiese taalbewustheid. Taal eenvoudig, punktuasie voldoende. oor die algemeen in ooreenstemming met teksvereistes. Steeds foute na KODE 3 Matig 40 49% Inhoud middelmatig, gewoon. Gapings in Idees meestal toepaslik. Oorspronklikheid beperk. Beplanning en/of eerste poging lei tot n redelike en samehangende 6 7 Beperkte aanduidings van kritiese bewustheid. Taal middelmatig, punktuasie dikwels verkeerd gebruik. Woordkeuse beperk. toon gebrek aan Baie foute na KODE 2 Basies 30 39% 9 11 Inhoud nie altyd duidelik nie. Samehangendheid ontbreek. Beperkte idees, herhaal dikwels. Onvoldoende vir huistaalvlak. Aanbieding nie goed nie. 4½ 5½ Geen kritiese taalbewustheid nie. Gebrekkige taal en punktuasie. Woordkeuse beperk. nie geskik nie. Besaai met foute na KODE 1 Ontoereikend 0 29% 0 8 Inhoud grootliks irrelevant. Geen Idees vervelig, herhalend. Onvoldoende eerste poging. Aanbieding swak. 0 4 Geen kritiese taalbewustheid nie. Ernstige gebrek aan taal en punktuasie. Woordkeuse nie geskik nie. gebrekkig in alle opsigte. Besaai met foute en verwar leser na STRUKTUUR 5 PUNTE 4 5 Samehangende ontwikkeling van Skerp uitsonderlike detail. Sinne en paragrawe briljant saamgestel. Lengte in ooreenstemming met vereistes van opstel. 3½ Logiese ontwikkeling van besonderhede. Samehangend. logies, gevarieerd. 3 Ontwikkeling van verskeie relevante besonderhede. goed saamgestel. 2½ Net enkele noodsaaklike idees gegee, besonderhede ontwikkel tog. mag foute bevat, maar opstel maak nog sin. Lengte amper korrek. 2 Net enkele noodsaaklike idees kan duidelik onderskei word. bevat foute, maar opstel maak nog sin. Lengte te lank/kort. 1½ Dwaal soms van die onderwerp af, algemene gedagtegang kan gevolg word. basies saamgestel. Lengte te lank/kort. 0 1 Dwaal van die onderwerp af. verwarrend en ontoepaslik Lengte heeltemal te lank/kort. Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 6

7 AFDELING B: TRANSAKSIONELE SKRYFSTUK Kode 7 Uitmuntend % Kode 6 Verdienstelik 70 80% Kode 5 Beduidend 60 69% Kode 4 Voldoende 50 59% Kode 3 Matig 40 49% Kode 2 Basies 30 39% Kode 1 Ontoereikend 0 29% INHOUD, BEPLANNING EN FORMAAT 15 PUNTE Uitgebreide, gespesialiseerde kennis van Gedissiplineerde skryfwerk behou fokus, geen afwykings nie. algeheel samehangend en hoogsuitgebreid; alle detail ondersteun Bewyse van beplanning en/of eerste poging lei tot feitlik foutlose en gepaste Formaat hoogs geskik/uitmuntend. 10½ 11½ Baie goeie kennis van formaat van teks. Gedissiplineerde skryfwerk behou fokus, geen afwykings. algeheel samehangend en uitgebreid; alle detail ondersteun Bewyse van beplanning en/of eerste poging lei tot baie goedsaamgestelde en gepaste Nodige reëls vir formaat van teks baie goed toegepas; verdienstelik Redelike kennis van Skryfwerk behou fokus, geringe afwykings. algeheel samehangend en uitgebreid; alle detail ondersteun Bewyse van eerste poging lei tot goedsaamgestelde en gepaste Nodige reëls vir formaat van teks toegepas; beduidend. 7½ 8½ Voldoende kennis van onderwerp af, maar dit belemmer nie algehele betekenis nie. voldoende samehangend; sommige detail ondersteun Bewyse van beplanning en/of eerste poging lei tot bevredigende en gepaste Nodige reëls vir formaat van teks toegepas; beduidend. 6 7 Matige kennis van Antwoord op geskrewe teks toon beperkte fokus. onderwerp af; betekenis plek-plek vaag. Idees en inhoud matig samehangend, sommige detail ondersteun wel die Bewyse van eerste poging lei tot matige, gepaste en samehangende Het matige idee van formaat van teks; sommige kritiese nalatige foute. 4½ 5½ Elementêre kennis van Antwoord op geskrewe teks toon beperkte fokus. onderwerp af; betekenis plek-plek onduidelik. nie altyd samehangend nie; baie min detail ondersteun Onvoldoende vir Huistaalvlak t.o.v. eerste poging; swak Het vae idee van formaat van teks; kritiese, nalatige foute; elementêr. 0 4 Geen kennis van vereistes van teks nie. Antwoord op geskrewe teks toon beperkte fokus. onderwerp af; betekenis plek-plek onduidelik. nie samehangend nie; baie min detail ondersteun Beplanning en/of eerste poging onvoldoende. Swak Formaat van teks nie toegepas nie; ontoereikend. TAAL, STYL EN REDIGERING 10 PUNTE 8 10 Grammatikaal akkuraat en briljant saamgestel. Woordeskat hoogs geskik vir doel, gehoor en opdrag (inhoud). hoogs geskik. Feitlik foutvry na 7 7½ Grammatikaal akkuraat en baie goed saamgestel. Woordeskat baie geskik vir doel, gehoor en opdrag (inhoud). Geskikte styl, toon en register vir vereistes van teks. Grootliks foutvry na 6 6½ Goed saamgestel en lees maklik. Woordeskat geskik vir doel, gehoor en inhoud. meestal geskik. Meestal foutvry na 5 5½ Samestelling voldoende, foute belemmer nie vloei van teks nie. Woordeskat voldoende vir doel, gehoor en inhoud. redelik geskik. n Paar foute na Lengte amper korrek. 4 4½ Samestelling basies; verskeie foute. Woordeskat beperk en nie baie geskik vir doel, gehoor en inhoud nie. pas nie altyd by onderwerp nie. Verskeie foute na Lengte: te kort/lank. 3 3½ Swak saamgestel en moeilik om te volg. Woordeskat benodig remediëring en is nie geskik vir doel, gehoor en inhoud nie. nie geskik nie. Besaai met foute na Lengte: te kort/lank. 0 2 Swak saamgestel en baie moeilik om te volg. Woordeskat benodig ernstige remediëring en is nie geskik vir doel, gehoor en inhoud nie. nie in ooreenstemming met onderwerp nie. Besaai met foute na proeflees; verwar die leser. Lengte is heeltemal te kort/te lank. Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 7