Schriftelijke toelichting van mrs. J.W.H. van Wijk en M.E.M.G. Peletier. Provincie Gelderland / Stichting Betaald Voetbal Vitesse-Arnhem c.s.

Transcriptie

1 Hoge Raad der Nederlanden Zitting van 12 juni 2015 Rolnr: 14/06313 Schriftelijke toelichting van mrs. J.W.H. van Wijk en M.E.M.G. Peletier inzake: Provincie Gelderland / Stichting Betaald Voetbal Vitesse-Arnhem c.s. * * * Inleiding De onderhavige zaak betreft de schadestaatprocedure, volgend op HR 25 juni 2010, ECLI:NL:HR:2010:BL5420 en (onder meer) NJ 2010/371 en JOR 2011/34. In de hoofdprocedure die leidde tot dit arrest van uw Raad, draaide het om een in 2001 door een aantal gedeputeerden van de Provincie Gelderland - onbevoegd - gedane toezegging. Die toezegging hield verband met de naar destijds door de Provincie op basis van informatie van Vitesse werd aangenomen: slechte financiële toestand van voetbalclub Vitesse. De toezegging strekte er, kort gezegd, toe dat de Provincie Gelderland een eenmalige verlaging mogelijk zou maken van de door Vitesse aan de exploitant van stadion Gelredome verschuldigde huur voor het seizoen Nakoming van de desbetreffende toezegging bleek naderhand politiek niet haalbaar, waarmee (onder meer) de vraag rees of de Provincie Gelderland jegens Stichting Betaald Voetbal Vitesse-Arnhem en anderen private financiers en de Stichting Vrienden Vitesse - onrechtmatig had gehandeld. Het Gerechtshof Arnhem beantwoordde die vraag bevestigend, welk oordeel door uw Raad werd gesanctioneerd. Volgens uw Raad had de Provincie Gelderland, in de specifieke omstandigheden van het geval, Stichting Betaald Voetbal Vitesse-Arnhem c.s. op het verkeerde been gezet, door na te laten een voorbehoud te maken over de bevoegdheid van de gedeputeerden voor de door hen toegezegde eenmalige huurverlaging, alsmede door Stichting Betaald Voetbal Vitesse-Arnhem c.s. er niet voor te waarschuwen dat de Provincie Gelderland terzake slechts een inspanningsverplichting op zich nam. In de onderhavige schadestaatprocedure is het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, locatie Arnhem, in navolging van de Rechtbank Oost-Nederland, locatie Arnhem, tot

2 2/36 het oordeel gekomen dat Stichting Betaald Voetbal Vitesse-Arnhem c.s. geen aanspraak kunnen maken op schadevergoeding. Volgens het hof ontbreekt causaal verband tussen de gedragingen van de Provincie Gelderland en de door Stichting Betaald Voetbal Vitesse-Arnhem c.s. gestelde schadeposten. Daarbij heeft het hof allereerst betekenis gehecht aan een door Stichting Betaald Voetbal Vitesse-Arnhem c.s. bij conclusie van repliek in de schadestaatprocedure in het geding gebracht schaderapport. Daaruit is gebleken dat het tekort van fl. 22,7 miljoen waarmee Vitesse in 2001 kampte, geen exploitatietekort betrof, maar slechts een incidenteel tekort terzake van verwachte, maar nog niet gerealiseerde transferinkomsten. Daarnaast heeft het hof geoordeeld dat Stichting Betaald Voetbal Vitesse-Arnhem c.s. in het licht van de gemotiveerde betwisting van de Provincie Gelderland onvoldoende hebben gesteld om te kunnen oordelen dat de onrechtmatige daad van de Provincie de oorzaak is geweest van de gevorderde schade en, ten aanzien van de private financiers en de Stichting Vrienden Vitesse, dat in het licht van de gemotiveerde betwisting van de Provincie Gelderland onvoldoende is gesteld om te kunnen oordelen dat deze financiers anders zouden hebben gehandeld indien begin juli 2001 door de gedeputeerden wel een voorbehoud was gemaakt of een waarschuwing was afgegeven. Tegen deze beslissingen komen Stichting Betaald Voetbal Vitesse-Arnhem c.s. in de onderhavige cassatieprocedure op. Naar de Provincie Gelderland meent, ten onrechte. Het hof heeft bij zijn oordeel de uit rechtspraak en doctrine af te leiden regels over de verhouding tussen schadestaatprocedure en hoofdprocedure (zonder meer) in acht genomen, terwijl zijn overwegingen in het licht van de stukken bovendien (alleszins) begrijpelijk zijn. De Stichting Betaald Voetbal Vitesse-Arnhem c.s. trachten met dit cassatieberoep in wezen een feitelijke discussie over te doen die het hof in een uitvoerig gemotiveerd arrest reeds heeft beslecht. Die poging dient te stranden, want voor een dergelijke heropening van het debat is de cassatieprocedure niet bedoeld. Een en ander klemt temeer indien men bedenkt dat het hiervoor genoemde schaderapport niet alleen de beoordeling van het causaal verband in een ander licht heeft doen plaatsen. Men kan zich met recht afvragen of de Provincie Gelderland, de eerst thans gebleken aard van het tekort van Vitesse in 2001 in aanmerking genomen, überhaupt nog kan worden geacht onrechtmatig te hebben gehandeld jegens Stichting Betaald Voetbal Vitesse-Arnhem c.s.

3 3/36 1 Feiten 1.1 Voor zover in cassatie nog van belang, gaat het in deze zaak om het volgende. Zie rov. 3.1 t/m 3.23 van het in cassatie bestreden arrest van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, locatie Arnhem, van 9 september Medio 2001 werd voor de professionele voetbalclub Vitesse, hierna: Vitesse, voor het boekjaar een tekort van ƒ ,- voorzien. In rov. 3.1 sub (i) van het arrest van uw Raad werd, uitgaande van rov. 3.4 van het arrest van het hof in de hoofprocedure, in dit verband nog gesproken van een exploitatietekort. In de schadestaatprocedure is echter gebleken, dat dit tekort niet een exploitatietekort op de begroting betrof, maar (slechts) een incidenteel tekort, dat betrekking had op verwachte, maar nog niet gerealiseerde transferinkomsten. Tegenover dit tekort was op zichzelf genomen wel dekking voorhanden in het spelerskapitaal van Vitesse. Het hof is in de schadestaatprocedure dan ook niet meer van een exploitatietekort uitgegaan. Zie rov. 4.7, 4.9, 4.11 en 4.26 van het arrest van het hof in de schadestaatprocedure en de bespreking van onderdelen 1.1 en 2.1 van het cassatiemiddel in 4 hierna. N.B.: Ten onrechte wordt in de inleiding van de cassatiedagvaarding sub A nog gesproken van een exploitatietekort. Voorts had Vitesse een schuld aan hoofdsponsor Nuon van ongeveer ƒ , De KNVB heeft bij brief van 22 juni 2001 aan Vitesse laten weten dat, voordat definitief licentie zou worden gegeven voor deelname aan betaald voetbal in het seizoen , vóór 1 juli 2001 aan een aantal voorwaarden diende te zijn voldaan. Tot die voorwaarden behoorde dat dekking voor het hiervoor genoemde tekort van ƒ ,- zou worden aangetoond. De gestelde termijn is nadien verlengd tot 17 juli Enkele private financiers van Vitesse hebben een reddingsplan opgesteld, inhoudende: (a) het doorvoeren van bezuinigingen tot een bedrag van ƒ ,-, (b) het verstrekken van leningen ter grootte van ƒ ,- aan Vitesse door private financiers alsmede door thans eiseres tot cassatie sub 7, de Stichting Vrienden van Vitesse, hierna: Stichting Vrienden, en (c) verlaging van de huur voor het stadion waarin werd gespeeld, hierna: het Gelredome, van ƒ ,- naar ƒ , Op initiatief van de gedeputeerde Jacobs, in het college van Gedeputeerde Staten van de Provincie Gelderland, hierna: de Provincie, houdster van de portefeuille financiën,

4 4/36 heeft op 1 juli 2001 een verkennend, informeel overleg plaatsgevonden. Aan het overleg namen deel: - vier van de vijf gedeputeerden van de Provincie Gelderland, te weten gedeputeerden Jacobs, De Bondt, Boxem en Esmeijer, hierna: de gedeputeerden; - het bestuur van thans eiseres tot cassatie sub 1, de Stichting Betaald Voetbal Vitesse-Arnhem, hierna: Stichting Vitesse, de houdster van de KNVB licentie, vertegenwoordigd door thans eiser tot cassatie sub 3, hierna: Snellenburg, en eiser tot cassatie sub 5, hierna: Veenendaal; - de private financiers van Vitesse, via een door hen gecontroleerde B.V.; - de directieleden van Nuon, de heren Swelheim en Bos, alsmede de advocaat van Nuon, Grapperhaus, en - twee projectontwikkelaars, in verband met een mogelijke aankoop van het stadion Gelredome door één of meer private partijen. De genoemde gedeputeerden was duidelijk dat Vitesse acute financiële problemen had en dat de dreiging bestond dat de KNVB-licentie niet verleend zou worden, waardoor Vitesse inkomsten zou missen en de verschuldigde huur voor het Gelredome niet meer zou kunnen opbrengen. Ten aanzien van de aard van de genoemde acute financiële problemen zij verwezen naar 1.2 hiervoor. De gedeputeerden zijn destijds volledig afgegaan op de door Vitesse verstrekte informatie over het tekort en de aard daarvan. Als gevolg daarvan zou ook Gelredome N.V., die het stadion als eigenares daarvan verhuurde aan Stichting Vitesse, in financiële problemen kunnen geraken. 1.6 Andermaal op initiatief van gedeputeerde Jacobs, is het overleg voortgezet op de volgende dag, 2 juli 2001, vanaf uur in het Provinciehuis. Daarbij waren aanwezig aan de zijde van de Provincie de hiervoor genoemde gedeputeerden (Boxem uitgezonderd), maar tevens ook de heer Pardijs, medewerker van de concernstaf van de Provincie. Verder was aanwezig de heer Prins, bestuurslid van de Gelderse Ontwikkelingsmaatschappij N.V., hierna: GOM, houdster van een prioriteitsaandeel in Gelredome N.V. GOM had het recht een bestuurslid van de Stichting Gelredome te benoemen (evenals de Provincie, Nuon en GOM, terwijl de Stichting Vitesse het recht had twee bestuursleden te benoemen). Namens Nuon was ter vergadering aanwezig directielid Bos voornoemd, vergezeld van de advocaten Grapperhaus en De Vlam. Ten slotte waren Snellenburg en Veenendaal aanwezig. De twee projectontwikkelaars die bij het overleg van de vorige dag aanwezig waren, zijn door de gedeputeerden niet opnieuw uitgenodigd, omdat het voor de Provincie onbespreekbaar was dat het stadion in private handen zou vallen.

5 5/ Tijdens het overleg is gesproken over verlaging door Gelredome N.V. van de huurprijs voor het stadion Gelredome van ƒ ,- naar ƒ ,- voor het seizoen , waarbij de Provincie behulpzaam zou zijn. Tevens is gesproken over kwijtschelding van een aanzienlijk deel van de schuld van Vitesse aan Nuon, en verstrekking door Stichting Vrienden van financiële middelen voor de sanering van de financiële situatie van Vitesse. 1.8 Aansluitend aan dit overleg is nog diezelfde avond elders nader overlegd tussen enerzijds Snellenburg en Veenendaal en anderzijds Bos, Grapperhaus en De Vlam. Dit overleg heeft geresulteerd in de afspraken dat de private financiers de schuld van Vitesse aan Nuon voor een bedrag van ƒ ,- zouden overnemen en dat zij bovendien een bedrag van ƒ ,- aan Vitesse ter beschikking zouden stellen. 1.9 Op basis van een door Pardijs opgesteld voorstel hebben Gedeputeerde Staten op 3 juli 2001 een besluit genomen waarvan de kernpunten zijn: kenbaar maken aan Gelredome N.V. dat van provinciewege steun zal worden verleend aan verlaging door Gelredome N.V. van de huurprijs voor het stadion, uitspreken van de bereidheid in verband daarmee bancaire leningen te herfinancieren, en uitspreken van het voornemen te zijner tijd een voorstel bij Provinciale Staten in procedure te brengen ter zake van de herfinanciering. Van dit besluit is Gelredome N.V. diezelfde dag bij brief in kennis gesteld Op 4 juli 2001 is een persbericht van Gedeputeerde Staten uitgegaan waarin onder meer is meegedeeld dat de licentie voor Vitesse is veiliggesteld, waardering is uitgesproken voor de inbreng van de Vrienden van Vitesse en de directie van Gelredome N.V., en is aangekondigd dat Gedeputeerde Staten met een nader voorstel aan Provinciale Staten zouden komen dat het mogelijk moest maken dat Gelredome N.V. uitvoering kon geven aan haar voornemen de huur van het stadion voor het seizoen te verlagen Bij brief van 5 juli 2001 heeft Gelredome N.V., onder verwijzing naar overleg met vertegenwoordigers van de Provincie, aan Vitesse toegezegd dat voor het seizoen een huur van niet meer dan ƒ ,- hoefde te worden betaald. Deze brief bevatte onder meer de volgende passage: Uitkomst van dit overleg is dat de Provincie Gelderland, bij besluit van het College van Gedeputeerde Staten d.d. 3 juli 2001, Gelredome in staat zal stellen deze inkomstenverlaging op te vangen, e.e.a. vooruitlopend op een definitieve oplossing Op 16 juli 2001 zijn overeenkomsten ondertekend waarin de hiervoor in 1.8 genoemde afspraken zijn geformaliseerd (schriftelijk vastgelegd).

6 6/ Na een telefonisch onderhoud tussen de directeur betaald voetbal van de KNVB, Kessler, en de Commissaris van de Koningin van de Provincie, Kamminga, over de medewerking van de Provincie aan de verlaging van de huurprijs van het stadion Gelredome, waarin Kamminga zich geruststellend heeft uitgelaten over de uitkomst van de besluitvorming door Provinciale Staten, zonder deze te garanderen, heeft de KNVB op 17 juli 2001 aan Vitesse definitief licentie verleend voor deelname aan betaald voetbal voor het seizoen Een brief van Gelredome N.V. aan Vitesse, gedateerd 18 juli 2001, bevat onder meer de volgende passage: Het is een misverstand dat de provincie Gelderland aan Gelredome heeft toegezegd de huurverlaging voor het lopende seizoen te zullen compenseren. (...) Op welke wijze de exploitatie van Gelredome door de komende jaren kan worden veiliggesteld vormt onderwerp van overleg met de Gom en de provincie, waarna met de overige financiers zal worden overlegd over de gedachte oplossing Op 18 september 2001 hebben Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten een voorstel inzake herfinanciering van het stadion gedaan. Dat voorstel is niet in stemming gebracht, omdat bleek dat het politiek onhaalbaar was Op 21 september 2001 hebben Snellenburg en thans eiseressen tot cassatie sub 4 en 6, De Hunneschans Beheer B.V. en de heer Guijt, hierna: De Hunneschans resp. Guijt, enerzijds en thans eiseres tot cassatie sub 2, hierna: B.V. Vitesse, anderzijds een leningovereenkomst gesloten, in het kader waarvan de drie eerstgenoemden aan B.V. Vitesse, een bedrag van ƒ ,- hebben geleend, te voldoen op schriftelijke afroep van B.V. Vitesse op basis van de liquiditeitsbehoefte van B.V. Vitesse, onder de in die overeenkomst nader omschreven voorwaarden Eveneens op 21 september 2001 hebben Stichting Vrienden, B.V. Vitesse, Veenendaal, Snellenburg en Guijt een leningovereenkomst gesloten, in het kader waarvan de Stichting Vrienden een bedrag van maximaal ƒ ,- aan B.V. Vitesse heeft geleend, te voldoen op schriftelijke afroep van B.V. Vitesse op basis van de liquiditeitsbehoefte van B.V. Vitesse, en waarbij Veenendaal, Snellenburg en Guijt jegens de Stichting Vrienden hoofdelijke aansprakelijkheid op zich hebben genomen voor de betalingen waarop Stichting Vrienden op grond van de overeenkomst recht heeft, één en ander onder de in die overeenkomst nader omschreven voorwaarden In een brief van 30 november 2001 hebben Gedeputeerde Staten aan Stichting Vitesse bericht dat zij samen met de gemeente Arnhem intensief hebben gezocht naar wegen die kunnen bijdragen aan een gezondmaking van de exploitatie van Gelredome, mede

7 7/36 om te bezien in hoeverre ruimte bestaat voor een (eenmalige) neerwaartse aanpassing van de door Stichting Vitesse verschuldigde huur aan Gelredome N.V. Dat zoeken hield verband met, zoals het in de brief werd gesteld, een inspanningsverplichting die voortvloeide uit hetgeen is neergelegd in de brief van Gedeputeerde Staten van 3 juli 2001 aan de directie van Gelredome N.V. In de brief werd voorts opgemerkt dat Gedeputeerde Staten tot de conclusie zijn gekomen dat een structurele huursom van ƒ ,- absoluut ontoereikend is voor een levensvatbare exploitatie van Gelredome N.V. en dat Vitesse dan ook rekening moet houden met een substantieel hogere huursom in de toekomst Bij overeenkomst van 3 april 2002 heeft de gemeente Arnhem een kredietfaciliteit verstrekt aan B.V. Vitesse tot een maximum van ,- tegen een rente (samengestelde interest) van 10% op jaarbasis. Tot zekerheid van terugbetaling heeft B.V. Vitesse aan de gemeente Arnhem verschillende pandrechten verstrekt. De hoofdsom moest uiterlijk 1 juli 2003 aan de gemeente Arnhem zijn terugbetaald In september 2002 hebben Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten een tweede voorstel volgend op dat van 30 november 2001 (zie 1.18 hiervoor) voorgelegd, dat neerkwam op herfinanciering van de lasten van het stadion Gelredome samen met de gemeente Arnhem. Dat voorstel is aangenomen, maar niet uitgevoerd. De herfinanciering van het stadion heeft uiteindelijk zonder betrokkenheid van de Provincie plaatsgevonden Op 22 september 2002 is tussen de gemeente Arnhem, B.V. Vitesse en Snellenburg en Guijt als bevoegd vertegenwoordigers van Stichting Vitesse een 'Reddingsplan Gelredome-Vitesse tot stand gekomen, in het kader waarvan de schuldpositie van B.V. Vitesse jegens de gemeente Arnhem werd geherfinancierd in die zin dat de gemeente Arnhem aan B.V. Vitesse een nieuwe geldlening zou verstrekken ter hoogte van ,- ter aflossing van de schuld van B.V. Vitesse aan de gemeente Arnhem. De looptijd van deze overeenkomst was veertig jaar en de rente bedroeg 9,7% op jaarbasis. Tot zekerheid voor de nakoming heeft B.V. Vitesse ten behoeve van de gemeente Arnhem een pandrecht gevestigd op al haar bestaande en toekomstige vorderingen op derden Op 14 oktober 2003 is een overeenkomst gesloten tussen de gemeente Arnhem, De Hunneschans, Veenendaal, Kapel Beheer B.V., Guijt, Dordtwijck Holding B.V., Snellenburg, Stichting Vrienden, B.V. Vitesse en Stichting Vitesse. Met deze overeenkomst hebben De Hunneschans, Veenendaal, Kapel Beheer B.V., Guijt, Dordtwijck Holding B.V. en Snellenburg onvoorwaardelijk en onherroepelijk afstand gedaan van al hun vorderingsrechten op Vitesse c.s.

8 8/ Op 3 maart 2008 heeft de rechtbank Arnhem B.V. Vitesse voorlopige surseance van betaling verleend. In het kader van deze surseance van betaling is een akkoord gesloten met de schuldeisers, waarbij de schulden van B.V. Vitesse zijn gesaneerd tegen een gedeeltelijke betaling van de schuldeisers, waaronder de private financiers en Stichting Vrienden. In het kader van deze sanering is aan de private financiers en Stichting Vrienden een bedrag van ,- uitgekeerd. 2 Procesverloop 2.1 Naar aanleiding van het hiervoor beschreven feitencomplex zijn tussen Vitesse c.s. en de Provincie twee procedures gevoerd: een hoofdprocedure, waarin de door Vitesse c.s. opgeworpen vraag naar de aansprakelijkheid van de Provincie jegens Vitesse c.s. is beantwoord enerzijds en de daarop volgende - onderhavige - schadestaatprocedure anderzijds. Hoofdprocedure 2.2 Bij inleidende dagvaarding van 22 oktober 2004 hebben thans eisers tot cassatie sub 1 tot en met 7, hierna gezamenlijk: Vitesse c.s. de Provincie gedagvaard voor de rechtbank Arnhem en daarbij schadevergoeding, nader op te maken bij staat, gevorderd. Primair gebeurde dat op de grondslag van wanprestatie, die zou bestaan in niet-nakoming van de door gedeputeerden gedane toezegging. Subsidiair beriepen Vitesse c.s. zich op onrechtmatige daad. 2.3 De Provincie heeft gemotiveerd verweer gevoerd. 2.4 Bij vonnis van 7 juni 2006 heeft de rechtbank de vorderingen van Vitesse c.s. afgewezen. Daartoe besliste de rechtbank na tot de conclusie te zijn gekomen, dat tijdens de hiervoor in 1.6 genoemde bespreking van 2 juli 2001 door gedeputeerden slechts een algemene, niet nader geconcretiseerde toezegging is gedaan zich sterk te maken voor een passende oplossing voor een huurverlaging en dat de Provincie (Gedeputeerde Staten) zich ook in voldoende mate heeft ingespannen aan die toezegging te voldoen. Dit vonnis is gepubliceerd onder ECLI:NL:RBARN:2008:BE Van dit vonnis zijn Vitesse c.s. in hoger beroep gekomen. 2.6 De Provincie heeft opnieuw gemotiveerd verweer gevoerd.

9 9/ Bij arrest van 3 juni 2008 heeft het Gerechtshof Arnhem geoordeeld, kort samengevat, dat de Provincie onrechtmatig heeft gehandeld jegens Vitesse c.s. en de vordering tot schadevergoeding, nader op te maken bij staat, toegewezen. Dit arrest is gepubliceerd onder ECLI:NL:GHARN:2008:BD Tegen dit arrest heeft de Provincie cassatieberoep ingesteld. 2.9 Vitesse c.s. hebben incidenteel cassatieberoep ingesteld Bij arrest van 25 juni 2010 heeft uw Raad het principaal cassatieberoep verworpen. Dit arrest is gepubliceerd onder ECLI:NL:HR:2010:BL5420 en daarnaast in NJB 2010/1410, JOR 2011/34 en AA 2010/0878, m.nt. Bartels en Spierings. JB 2010/173, m.nt. Schutgens, Gst. 2010/95, m.nt. Hennekens en AB 210/334, m.nt. Van Ommeren Uw Raad overwoog in dit verband in rov. 3.3: 3.3 De rechtbank heeft de vordering afgewezen. Het hof heeft dit vonnis vernietigd en de zaak naar de schadestaat verwezen. Het oordeelde daartoe, kort samengevat, en voor zover thans nog van belang, als volgt ( ) (b) De vordering is niet toewijsbaar op de primaire grondslag. De Provincie is namelijk aan de hiervoor in (a) omschreven, onbevoegd gedane, toezegging niet contractueel gebonden omdat die toezegging niet aan haar kan worden toegerekend. Vitesse c.s. hebben immers niet op grond van een verklaring of gedraging van Provinciale Staten als het wél bevoegde orgaan aangenomen, en onder de gegeven omstandigheden redelijkerwijs mogen aannemen, dat de gedeputeerden bevoegd waren deze toezegging te doen. De hiervoor in 3.1 onder (xii) vermelde uitlating van de Commissaris van de Koningin tegenover de directeur betaald voetbal van de KNVB maakt dit niet anders omdat hieruit niet een verklaring of gedraging van de Provincie, dan wel Provinciale Staten, kan worden afgeleid (rov ). (c) De vordering is daarentegen wél toewijsbaar op de subsidiaire grondslag die erop neerkomt dat de Provincie (althans de gedeputeerden) Vitesse c.s. op het verkeerde been heeft gezet en heeft nagelaten de strekking van het handelen van de gedeputeerden en hun bevoegdheid daartoe te verduidelijken toen dat mogelijk en nodig was, met als gevolg dat Vitesse c.s. in het vertrouwen dat ook de Provincie een omvangrijke financiële inspanning zou verrichten, financiële verplichtingen van zeer aanzienlijke omvang op zich hebben genomen (rov in verbinding met rov. 4.11). ( )

10 10/ En in rov : Uit de hiervoor in 3.3 onder (c) weergegeven overwegingen van het hof volgt dat, anders dan waarvan de onderdelen 1, 8 en 9 uitgaan en de eerste zin van rov op zich zelf genomen lijkt mee te brengen, de door het hof aanvaarde onrechtmatigheid niet bestaat in en evenmin is gebaseerd op de niet-nakoming door de Provincie van de op 2 juli 2001 gedane toezegging Om vervolgens te oordelen in rov. 4.3 t/m 4.8: 4.3 Het hiervoor in 3.3 onder (c) kort weergegeven oordeel van het hof moet aldus worden verstaan. De Provincie heeft door de gedragingen van de gedeputeerden, die in het maatschappelijk verkeer als gedragingen van de Provincie zelf hebben te gelden, Vitesse c.s. ertoe bewogen financiële verplichtingen van zeer aanzienlijke omvang op zich te nemen. Die gedragingen hielden in dat de gedeputeerden aan Vitesse c.s. gedetailleerde instructies inzake de financiële sanering van Vitesse hebben gegeven en daarbij de toezegging hebben gedaan waarop Vitesse c.s. in de gegeven omstandigheden mochten afgaan dat ook de Provincie zelf, die in deze kwestie eigen financiële belangen had, een zeer omvangrijke financiële inspanning zou verrichten waardoor het door Vitesse c.s. nagestreefde doel, namelijk dat de KNVB aan Vitesse licentie zou verlenen voor deelname aan het betaald voetbal in het seizoen , kon worden verwezenlijkt. De gedeputeerden hadden behoren te begrijpen dat Vitesse c.s. zeer aanzienlijke schade zouden lijden bestaande uit in dat geval tevergeefs gemaakte kosten en aangegane verplichtingen als het daartoe bevoegde orgaan, Provinciale Staten, de noodzakelijke toestemming voor hun handelen niet zou verlenen. Het lag niet op de weg van de andere aanwezigen navraag te doen naar de bevoegdheid van de gedeputeerden om de toezegging te doen. In de gegeven hierna in vermelde omstandigheden mocht van de gedeputeerden, en in het bijzonder van gedeputeerde Jacobs, worden verwacht dat zij tegenover Vitesse c.s. voldoende duidelijk een voorbehoud hadden gemaakt van toestemming van Provinciale Staten, dan wel dat zij uitdrukkelijk Vitesse c.s. hadden gewaarschuwd dat de Provincie slechts een inspanningsverplichting op zich nam. Nu de gedeputeerden niets van dit alles hebben gedaan, heeft de Provincie Vitesse c.s. op het verkeerde been gezet en onrechtmatig tegenover hen gehandeld. 4.4 Onderdeel 2 van het middel bestrijdt in diverse varianten dat het hiervoor in 3.3 onder (c) en 4.3 bedoelde vertrouwen in de gegeven omstandigheden gerechtvaardigd was en dat de Provincie in de gegeven omstandigheden uit onrechtmatige daad aansprakelijk is geworden tegenover Vitesse c.s. 4.5 Op zichzelf is het waar dat uit de Provinciewet voortvloeit dat de gedeputeerden zonder delegatie of goedkeuring achteraf door Provinciale Staten, niet bevoegd waren de Provincie door de onderhavige toezegging te

11 11/36 binden. Uit de volgende feiten en omstandigheden, in samenhang beoordeeld: dat de bevoegdheidsverdeling in de Provinciewet onmiskenbaar is, dat in een democratische rechtsstaat groot gewicht toekomt aan een zodanige bevoegdheidsverdeling, dat een aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad wegens vertrouwen dat is gewekt door een onbevoegd verrichte vertegenwoordigingshandeling, met een en ander niet gemakkelijk is te rijmen, dat Vitesse c.s., althans hun vertegenwoordigers, hooggekwalificeerde professionals zijn, zodat van hen mocht worden verwacht dat zij van deze bevoegdheidsverdeling op de hoogte waren, en dat Vitesse c.s. wisten dat het overleg van 2 juli 2001 pas daags tevoren was afgesproken en dat het niet een provinciale taak is betaald voetbal te financieren, volgt dat slechts onder bijzondere omstandigheden plaats is voor het oordeel dat het hiervoor in 4.3 omschreven handelen van de Provincie jegens Vitesse c.s. onrechtmatig is Het hof heeft dit echter niet miskend. Het heeft geoordeeld dat sprake is van bijzondere omstandigheden als vorenbedoeld, die meebrachten dat Vitesse c.s. erop mochten vertrouwen dat de gedeputeerden die geen voorbehoud omtrent hun bevoegdheid hadden gemaakt, noch hadden gewaarschuwd dat de Provincie slechts een inspanningsverplichting op zich nam intern maatregelen hadden genomen om een voor de Provincie bindende regeling te kunnen treffen teneinde te voorkomen dat Vitesse c.s. bij het opvolgen van hun instructies aanzienlijke schade zouden lijden, bestaande uit in dat geval: tevergeefs gemaakte kosten en aangegane verplichtingen De vorenbedoelde feiten en omstandigheden zijn de volgende: i. Als de huur van het stadion niet meer zou kunnen worden opgebracht, zou ook Gelredome N.V. daardoor in financiële moeilijkheden geraken. De Provincie had financieel belang bij het voortbestaan van Gelredome N.V. en daarmee indirect bij licentieverlening aan de voetbalclub Vitesse. Bij een deconfiture van Gelredome N.V. zou de Provincie immers haar achtergestelde lening aan deze vennootschap niet kunnen incasseren, terwijl bovendien de mogelijkheid bestond dat Europese subsidies ten bedrage van ongeveer ƒ 10 miljoen moesten worden terugbetaald. ii. Er was sprake van een crisissituatie en de urgentie om tot een beslissing over de verdere financiering van Vitesse te komen, was hoog (zie hiervoor in 3.1 onder (ii)). Zowel voor Vitesse c.s. als voor de Provincie voor deze laatste langs voormelde indirecte weg dreigde een zeer aanzienlijke schade als niet op heel korte termijn doeltreffende maatregelen werden genomen. iii. De gedeputeerden met name de gedeputeerde Jacobs hebben in deze situatie het initiatief genomen voor de bespreking van 2 juli 2001 die plaatsvond in het Provinciehuis.

12 12/36 iv. Het was voor de Provincie onbespreekbaar dat het stadion in private handen zou vallen. Het feit dat zij aldus een mogelijke oplossing voor de geschetste urgente problemen blokkeerde, kon bijdragen tot het vertrouwen dat de opstelling van de gedeputeerden tijdens de bespreking ertoe strekte deze problemen langs andere weg daadwerkelijk op te lossen. v. De gedeputeerde Jacobs gaf gedetailleerde instructies aan de andere aanwezige partijen inzake de door hen te leveren bijdragen aan de financiële sanering van Vitesse. Dit kon de indruk wekken die ook inderdaad is ontstaan, blijkens het feit dat deze instructies nog diezelfde avond zijn opgevolgd dat tegenover de grote financiële inspanningen die Vitesse c.s. op basis van deze instructies verrichtten, de provincie van haar kant daadwerkelijk de toegezegde financiële steun zou verlenen. vi. Gedeputeerden nemen binnen de bestuurlijke organisatie van de provincie een belangrijke positie in; ingevolge art. 158 lid 1, aanhef en onder a, Provinciewet zijn zij immers behoudens een nu niet terzake dienende uitzondering bevoegd het dagelijks bestuur van de provincie te voeren. Het lag dus bij uitstek op de weg van de gedeputeerden in deze crisissituatie handelend op te treden om het onmiddellijk dreigende risico van zeer aanzienlijke schade voor de Provincie af te wenden. 4.7 Gelet op de hiervoor in 4.6 vermelde omstandigheden, geeft het hiervoor in 4.3 weergegeven oordeel van het hof geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting. Ook de daartegen gerichte motiveringsklachten falen. 4.8 Door de onderdelen 6 en 8 wordt naar voren gebracht dat dit oordeel van het hof niet verenigbaar is met zijn hiervoor in 3.3 onder (b) samengevatte oordeel over de primaire grondslag van de vordering. Bij deze klacht heeft de Provincie geen belang nu de primaire grondslag van de vordering, die erop is gebaseerd dat tussen partijen een overeenkomst tot stand is gekomen, een wezenlijk andere strekking heeft dan de subsidiaire grondslag van de vordering, die erop is gebaseerd dat de Provincie onrechtmatig tegenover Vitesse c.s. heeft gehandeld door hen op het verkeerde been te zetten, waardoor zij schade hebben geleden. ( ) 2.14 Ten aanzien van het incidentele cassatieberoep van Vitesse c.s. overwoog uw Raad het volgende: 5. ( ) Het middel keert zich tegen de hiervoor in 3.3 onder (b) samengevat weergegeven beslissing van het hof over de primaire grondslag van de vordering. Dit beroep strekt ertoe dat de vordering alsnog mede zal worden beoordeeld op de primaire grondslag daarvan. Vitesse c.s. hebben hierbij echter geen belang. Hun eigen stellingen komen immers erop neer dat de Provincie moet worden veroordeeld de in dit geding bedoelde eenmalige huurverlaging van het stadion Gelredome financieel mogelijk te maken, hetzij op de primaire grondslag, hetzij op de subsidiaire grondslag van de

13 13/36 vordering. Aangezien de klachten tegen het oordeel van het hof over de subsidiaire grondslag van de vordering geen doel treffen, behoeft de primaire grondslag van de vordering geen behandeling meer. Schadestaatprocedure 2.15 Bij inleidende dagvaarding van 26 april 2013 hebben Vitesse c.s. de onderhavige schadestaatprocedure aanhangig gemaakt bij de rechtbank Arnhem De Provincie heeft wederom gemotiveerd verweer gevoerd De rechtbank heeft de vorderingen bij vonnis van 16 januari 2013 afgewezen, kort gezegd omdat volgens de rechtbank niet is komen vast te staan dat de schade waarvan Vitesse c.s. vergoeding vorderen het gevolg is van de onrechtmatige daad van de Provincie Vitesse c.s. hebben tegen vonnis geappelleerd Van de zijde van de Provincie is opnieuw gemotiveerd verweer gevoerd Bij arrest van 9 september 2013 heeft het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, locatie Arnhem, het vonnis van de rechtbank in eerste aanleg bekrachtigd. Dit arrest is gepubliceerd onder ECLI:NL:GHARL:2014:6886 en in NJF 2014/ Tegen dit arrest hebben Vitesse c.s. cassatieberoep ingesteld. 3 Enige inleidende opmerkingen 3.1 De rechter in de schadestaatprocedure is gebonden aan bindende eindbeslissingen in de hoofdprocedure. Dit is vaste jurisprudentie van uw Raad. Zie onder meer: HR 20 december 2013, NJ 2014/128; HR 11 januari 2002, NJ 2003/256; HR 29 mei 1998, NJ 1999/287; HR 31 maart 1995, NJ 1995/ Op de leer van de bindende eindbeslissing, toegepast binnen één procedure, zijn door uw Raad in de loop der jaren verschillende uitzonderingen aanvaard. Die uitzonderingen strekken ertoe een terugkomen op een bindende eindbeslissing mogelijk te maken, indien deze beslissing berust op een onjuiste juridische of feitelijke grondslag. Als aanvullende voorwaarden gelden, dat de rechter partijen in de

14 14/36 gelegenheid stelt zich uit te laten over zijn voornemen tot terugkomen en dat de rechter zijn beslissing terzake toereikend motiveert. Zie: HR 25 april 2008, NJ 2008/553, m.nt. Snijders, alsmede HR 22 februari 2013, NJ 2013/432, m.nt. P.C.E. van Wijmen en HR 30 maart 2012, NJ 2012/582, m.nt. H.B. Krans. 3.3 In de doctrine wordt aangenomen dat de mogelijkheid tot terugkomen op een bindende eindbeslissing in beginsel ook geldt in de schadestaatprocedure, d.w.z. dat in de schadestaatprocedure in beginsel kan worden teruggekomen op een bindende eindbeslissing uit de hoofdprocedure. Zie: T.F.E. Tjong Tjin Tai, De schadestaatprocedure, 2012, nr. 537 en J. de Bie Leuveling Tjeenk, De verhouding tussen de hoofdprocedure en de schadestaatprocedure, MvV 2010, p In beginsel, omdat het niet voor de hand ligt om aan te nemen dat in een schadestaatprocedure ook zou kunnen worden teruggekomen op een beslissing in de hoofdprocedure, die de grondslag van de aansprakelijkheid betreft. De grondslag van de aansprakelijkheid vormt immers de basis voor de in het dictum van de einduitspraak in de hoofdzaak verankerde verwijzing naar de schadestaatprocedure en de in die procedure te maken beoordeling ten aanzien van de schade. Een heroverweging van een beslissing, houdende de grondslag van aansprakelijkheid, kan dan ook alleen worden bewerkstelligd binnen de kaders van een daartegen gericht rechtsmiddel in de hoofdprocedure. In deze zin: Tjong Tjin Tai, t.a.p., nrs. 537 en 538, met een verwijzing naar HR 17 januari 1997, NJ 1997/230 en HR 30 mei 1997, NJ 1998/ Van het terugkomen op een bindende eindbeslissing moet worden onderscheiden de door de schadestaatrechter aan een beslissing in de hoofdzaak gegeven uitleg. Uitleg van de uitspraak in de hoofdzaak wordt in cassatie als feitelijk aangemerkt. Zie: HR 2 november 1990, NJ 1992/83. 4 Verweer tegen het cassatiemiddel 4.1 Het cassatiemiddel bestaat uit vier onderdelen, genummerd 1 tot en met 4. Onderdeel Onderdeel 1 is gericht tegen rov. 4.1, 4.3 en 4.4 van s hofs arrest, alsmede tegen de daarop voortbouwende overwegingen in rov en In eerstgenoemde

15 15/36 overwegingen, alsmede de daarmee samenhangende rov. 4.2, overweegt het hof als volgt: 4.1 Zoals hiervoor onder 3.1 is weergegeven, betreft de onderhavige procedure de schadestaatprocedure die is gevolgd op de eerdere procedure die heeft geleid tot het onder 3.1 vermelde arrest van de Hoge Raad waarin de Hoge Raad het (principaal) cassatieberoep tegen het arrest van dit hof van 3 juni 2008, waaronder de verwijzing naar de schadestaatprocedure, heeft verworpen. Op grond daarvan moet in de onderhavige procedure ervan worden uitgegaan dat de Provincie onrechtmatig heeft gehandeld jegens Vitesse c.s. en staat in de onderhavige procedure de vraag centraal of, en zo ja in welke omvang, Vitesse c.s. schade hebben geleden als gevolg van dat onrechtmatig handelen. Voor de beantwoording van die vraag is van belang welk onrechtmatig handelen van de Provincie in de aansprakelijkheidsprocedure is komen vast te staan. Partijen zijn verdeeld over de vraag hoe het arrest van de Hoge Raad op dat punt moet worden uitgelegd. Het hof overweegt over deze, door de grieven II en V aan het hof voorgelegde vraag, als volgt. 4.2 In rov. 4.3 heeft de Hoge Raad het oordeel van het hof geduid als in die overweging is weergegeven en daarbij ten aanzien van die weergave als (door het hof aanvaarde) onrechtmatige daad aangemerkt het in de gegeven - in vermelde - omstandigheden nalaten door de gedeputeerden om tegenover Vitesse c.s. ter zake van de toegezegde eenmalige huurverlaging voor het seizoen 2001/2002 voldoende duidelijk een voorbehoud te maken dat daarvoor nog toestemming van Provinciale Staten nodig was, dan wel dat zij uitdrukkelijk Vitesse c.s. hadden gewaarschuwd dat de Provincie (voor die eenmalige huurverlaging) slechts een inspanningsverplichting op zich nam, terwijl dat van hen, en in het bijzonder van Jacobs, mocht worden verwacht. Nu de gedeputeerden niets van dit alles hebben gedaan, heeft de Provincie Vitesse c.s. op het verkeerde been gezet en onrechtmatig tegenover hen gehandeld, aldus de weergave door de Hoge Raad van het arrest van het hof. Vervolgens heeft de Hoge Raad in rov. 4.5 erop gewezen dat een aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad wegens vertrouwen dat is gewekt door een onbevoegd verrichte vertegenwoordigingshandeling, met onder meer de publiekrechtelijke bevoegdheidsverdeling niet gemakkelijk is te rijmen. De Hoge Raad heeft desondanks het oordeel van het hof dat onder de door de Hoge Raad in vermelde omstandigheden in dit geval plaats is voor een zodanige aansprakelijkheid in rov. 4.7 stand gelaten. In rov. 4.8 heeft de Hoge Raad tenslotte de subsidiaire grondslag van de vordering aldus samengevat dat deze erop is gebaseerd dat de Provincie onrechtmatig tegenover Vitesse c.s. heeft gehandeld door hen op het verkeerde been te zetten, waardoor zij schade hebben geleden. Deze samenvatting komt overeen met de subsidiaire grondslag zoals die door Vitesse c.s. in de aansprakelijkheidsprocedure is geformuleerd (inleidende dagvaarding, in het bijzonder onder 119 en 127).

16 16/ Uit deze overwegingen uit het arrest van de Hoge Raad leidt het hof, met de rechtbank, af dat de Hoge Raad het oordeel van dit hof, dat sprake is van een aan de Provincie toe te rekenen onrechtmatige daad, in stand heeft gelaten voor zover het daarbij gaat om het, onder de bijzondere in van het arrest vermelde omstandigheden van dit geval, nalaten een voorbehoud te maken over de bevoegdheid van de gedeputeerden voor de door hen toegezegde eenmalige huurverlaging voor het seizoen 2001/2002 en het niet waarschuwen dat zij voor die eenmalige huurverlaging slechts een inspanningsverplichting op zich nam. Anders dan Vitesse c.s. betogen, vormen de in vermelde omstandigheden daarbij als zodanig los van dit nalaten geen als onrechtmatige daad gekwalificeerde handelingen. In het bijzonder kan in het arrest van de Hoge Raad niet worden gelezen dat het niet nakomen van de toegezegde eenmalige huurverlaging als zodanig onrechtmatig is geacht. Het voorgaande wordt niet anders doordat de Hoge Raad het principaal cassatieberoep heeft verworpen en daarmee het dictum van het arrest van het hof waaronder de daarin opgenomen verklaring voor recht in stand heeft gelaten, nu dit dictum moet worden uitgelegd in het licht van de daaraan voorafgaande overwegingen, zoals die door de Hoge Raad in zijn arrest zijn geduid. Vitesse c.s. miskennen met hun stelling dat het hof in deze schadestaatprocedure gebonden is aan de door de Hoge Raad aan het arrest van het hof gegeven uitleg. Niet langer bepalend zijn daarmee de letterlijke overwegingen of het dictum van het hof, maar de uitleg van het arrest door de Hoge Raad. Het staat het hof in deze schadeprocedure ook niet vrij te treden buiten deze door de Hoge Raad geschapen kaders. Evenmin doet aan het voorgaande af dat de Hoge Raad in rov. 5 van zijn arrest het incidenteel cassatieberoep onbesproken heeft gelaten, nu dit laatste slechts is geschied omdat volgens de Hoge Raad naar de eigen stellingen [curs. hof] van Vitesse c.s. de eenmalige huurverlaging zowel op de primaire als de subsidiaire grondslag toewijsbaar is en zij volgens hun eigen stellingname dan ook geen belang hebben bij bespreking van de primaire grondslag. Voorts is, hoewel het arrest van de Hoge Raad op enkele plaatsen spreekt van als gevolg van de onrechtmatige daad geleden schade in de vorm tevergeefs gemaakte kosten en aangegane verplichtingen, noch in het arrest van de Hoge Raad noch in het daarvoor gewezen arrest van dit hof een oordeel gegeven over de aanwezigheid van een causaal verband tussen de verschillende door Vitesse c.s. onder die noemer gebrachte concrete schadeposten. Het hof heeft zich behoudens de afgewezen buitengerechtelijke kosten in de aansprakelijkheidsprocedure nog niet uitgesproken over de aanwezigheid en toewijsbaarheid van concrete schadeposten en/of over het causaal verband van zulke concreet gevorderde schadeposten met de aan de Provincie verweten onrechtmatige daad. Het heeft de zaak ook op dat punt verwezen naar de schadestaatprocedure, voor welke verwijzing reeds voldoende is dat de mogelijkheid van schade aannemelijk is. 4.4 Dit alles brengt mee dat in de onderhavige schadestaatprocedure nog openliggen de vragen of sprake is van causaal verband tussen de verschillende (gestelde) schadeposten en de onder 4.3 bedoelde onrechtmatige daad van de Provincie, evenals zo dit causaal verband komt vast te staan wat de hoogte van die schade is.

17 17/36 Voor het vereiste causaal verband is, gezien de hiervoor door de Hoge Raad aanvaarde (beperkte) grondslag voor de aansprakelijkheid wegens onrechtmatige daad, bepalend of de desbetreffende schadeposten al dan niet zouden zijn geleden indien de gedeputeerden destijds bij de besprekingen op 1 en 2 juli 2001 wel het hier bedoelde voorbehoud zouden hebben gemaakt en/of de genoemde waarschuwing zouden hebben gegeven. Tegen het in rov. 4.2 van het bestreden vonnis gegeven oordeel van de rechtbank dat voor de door Vitesse c.s. bepleite toepassing van de omkeringsregel in dit geval geen plaats is, hebben Vitesse c.s. geen (voldoende kenbare) grief gericht. Overigens sluit het hof zich bij het desbetreffende oordeel van de rechtbank aan. Daarmee falen de grieven II en V. 4.3 Onderdeel 1 stelt (i) de reikwijdte van het arrest van uw Raad van 25 juni 2010 in de hoofdprocedure aan de orde, in het bijzonder voor zover dat ziet op de onrechtmatigheid van de gedragingen van de Provincie; zie subonderdeel 1.3, subonderdeel 1.4 achter a en subonderdeel 1.6 achter (i). Volgens het middel heeft het hof een onjuiste, want te beperkte uitleg gegeven aan het oordeel van uw Raad terzake. Tevens stelt het onderdeel de vraag aan de orde (ii) of in de genoemde uitspraak van uw Raad niet reeds een oordeel besloten ligt over het bestaan en de toewijsbaarheid van concrete schadeposten en/of het causaal verband van die concrete schadeposten met de aan de Provincie toe te rekenen onrechtmatige daad; zie subonderdeel 1.4 achter b, subonderdeel 1.5, subonderdeel 1.6 achter (ii) en (iii) en subonderdeel 1.7. Ten aanzien van beide vragen zou het hof bovendien hebben miskend (iii) dat in de hoofdprocedure reeds bindende eindbeslissingen zijn gegeven, waarop het hof niet had mogen terugkomen, althans niet zonder partijen in de gelegenheid te stellen zich daarover uit te laten; zie subonderdeel 1.1 en subonderdeel 1.2. Subonderdeel 1.8 bevat uitsluitend een veegklacht met het oog op overwegingen die (beweerdelijk) voortbouwen op de door onderdeel 1 bestreden oordelen. Die klacht behoeft verder geen afzonderlijke bespreking. 4.4 De in deze subonderdelen vervatte klachten lenen zich voor een gezamenlijke bespreking. 4.5 In het onderhavige geval is zowel ten aanzien van s hofs overwegingen met betrekking tot de onrechtmatigheid zie 4.3 hiervoor sub (i) als met betrekking tot het causaal verband zie 4.3 hiervoor sub (ii) sprake van uitleg van het oordeel in de hoofdprocedure terzake en dus niet, zoals subonderdeel 1.1 en subonderdeel 1.2 van het middel tot uitgangspunt nemen, van een terugkomen op een bindende eindbeslissing.

18 18/36 Dat is slechts anders ten aanzien van de voor het causaal verband van belang zijnde vaststellingen van het hof in rov. 3.2, 4.8 en 4.11 terzake de aard van het tekort van fl. 22,7 miljoen. Zie 1.2 hiervoor en 4.15 hierna. Deze subonderdelen falen dan ook bij gebrek aan feitelijke grondslag. Voor zover subonderdeel 1.1 tot uitgangspunt neemt dat de schadestaatrechter zou mogen terugkomen op beslissingen uit de hoofdprocedure die de grondslag van aansprakelijkheid betreffen, gaat het bovendien uit van een onjuiste rechtsopvatting. Zie in dit verband ook hiervoor. De door het hof ten aanzien van beide, hiervoor sub (i) en (ii) genoemde vragen gebezigde uitleg is begrijpelijk en rechtens juist. Dat laat zich als volgt toelichten. 4.6 Ad (i) (onrechtmatigheid). In de schadestaatprocedure hebben Vitesse c.s. betoogd dat de Provincie niet alleen aansprakelijk is voor de schade die zij hebben geleden ten gevolge van het op het verkeerde been zetten van Vitesse c.s., maar ook voor de schade die zij hebben geleden ten gevolge van het niet nakomen van de gedane toezegging. De Provincie zou daarom zowel voor een nalaten als een doen aansprakelijk zijn, zo was de kern van het betoog van Vitesse c.s. Zie de toelichting op grief II van Vitesse c.s. in memorie van grieven (schadestaatprocedure) , in samenhang met , alsmede pleitnotities mrs. Van Steenbergen en Evers in appel (schadestaatprocedure) 5.1 en 5.2. Het hof verwerpt deze stellingname van Vitesse c.s. in rov. 4.3, met een verwijzing naar zijn eerdere overwegingen in rov Het ligt voor de hand om aan te nemen dat het hof hiermee aansluit bij het slot van rov. 4.3 in het arrest van uw Raad van 25 juni 2010, waarin werd samengevat wat het hof in de hoofdprocedure terzake de onrechtmatigheid had geoordeeld. Die slotpassage zie ook 2.13 hiervoor luidde als volgt: ( ) In de gegeven hierna in vermelde omstandigheden mocht van de gedeputeerden, en in het bijzonder van gedeputeerde Jacobs, worden verwacht dat zij tegenover Vitesse c.s. voldoende duidelijk een voorbehoud hadden gemaakt van toestemming van Provinciale Staten, dan wel dat zij uitdrukkelijk Vitesse c.s. hadden gewaarschuwd dat de Provincie slechts een inspanningsverplichting op zich nam. Nu de gedeputeerden niets van dit alles hebben gedaan, heeft de Provincie Vitesse c.s. op het verkeerde been gezet en onrechtmatig tegenover hen gehandeld [curs. adv.]. In het licht van deze overwegingen van uw Raad, is s hofs uitleg dat de Provincie op grond van het arrest van uw Raad alleen aansprakelijk is voor het op het verkeerde been zetten van Vitesse c.s., alleszins begrijpelijk. Een en ander klemt temeer in het

19 19/36 licht van rov , waarin uw Raad overwoog dat de door het hof aanvaarde onrechtmatigheid niet bestaat in dan wel gebaseerd is op de niet-nakoming van de door de Provincie gedane toezegging. Uw Raad zie ook 2.12 hiervoor overwoog op die plaats: Uit de hiervoor in 3.3 onder (c) weergegeven overwegingen van het hof volgt dat, anders dan waarvan de onderdelen 1, 8 en 9 uitgaan en de eerste zin van rov op zich zelf genomen lijkt mee te brengen, de door het hof aanvaarde onrechtmatigheid niet bestaat in en evenmin is gebaseerd op de niet-nakoming door de Provincie van de op 2 juli 2001 gedane toezegging [curs. adv.]. Hieruit kan worden afgeleid dat ook uw Raad van oordeel is dat het arrest van het hof in de hoofdprocedure en het daarin gegeven dictum ten aanzien van de verklaring voor recht waarin het hof in de hoofdprocedure expliciet naar zijn voorafgaande rov verwees - niet zo mag worden uitgelegd dat de onrechtmatige daad zou bestaan in de niet-nakoming van de toezegging. Zie voorts rov van het arrest van uw Raad, waarin duidelijk aan voornoemd slot van rov. 4.3 wordt gerefereerd. Na in rov. 4.5 te hebben overwogen dat gezien de onmiskenbare bevoegdheidsverdeling in de Provinciewet slechts onder bijzondere omstandigheden plaats is voor het oordeel, dat de Provincie onrechtmatig heeft gehandeld, overwoog uw Raad immers op die plaats: Het hof heeft dit echter niet miskend. Het heeft geoordeeld dat sprake is van bijzondere omstandigheden als vorenbedoeld, die meebrachten dat Vitesse c.s. erop mochten vertrouwen dat de gedeputeerden die geen voorbehoud omtrent hun bevoegdheid hadden gemaakt, noch hadden gewaarschuwd dat de Provincie slechts een inspanningsverplichting op zich nam [curs. adv.] intern maatregelen hadden genomen om een voor de Provincie bindende regeling te kunnen treffen teneinde te voorkomen dat Vitesse c.s. bij het opvolgen van hun instructies aanzienlijke schade zouden lijden, bestaande uit in dat geval: tevergeefs gemaakte kosten en aangegane verplichtingen. Het hof heeft hierop in rov. 4.3 ook gewezen. Het hof heeft eveneens gewezen op de wijze waarop uw Raad de subsidiaire grondslag van de vorderingen van Vitesse c.s. heeft samengevat in rov. 4.8 van het arrest van 25 juni In dit oordeel ligt besloten dat het hof heeft gemeend dat ook uw Raad deze subsidiaire vordering heeft opgevat als uitsluitend staand in de sleutel van een onrechtmatige daad, bestaande in het op het verkeerde been zetten door de Provincie van Vitesse c.s. Het hof voegt daaraan toe in cassatie onbestreden - dat die samenvatting strookt met de eigen stellingname van Vitesse c.s. Het ligt voor de hand om aan te nemen dat het hof hiermee tevens respondeert op de stellingname van de Provincie in de

20 20/36 schadestaatprocedure. Naar de Provincie gemotiveerd heeft betoogd, moet de stellingname van Vitesse c.s., dat de onrechtmatige daad van de Provincie mede zou bestaan in de niet-nakoming van de toezegging, als een ontoelaatbare koerswijziging worden aangemerkt ten opzichte van de eerder door Vitesse c.s. ten aanzien van hun subsidiaire grondslag ingenomen stellingname. Die koerswijziging komt er naar de kern genomen op neer dat Vitesse c.s. hun betoog met betrekking tot de vorderingen op de subsidiaire grondslag aanzienlijk hebben uitgebreid, namelijk met een betoog, dat passend zou zijn geweest bij hun vorderingen op de primaire grondslag. Die primaire grondslag was door het arrest van uw Raad van 25 juni 2010 echter niet meer actueel in de schadestaatprocedure. In dit verband heeft de Provincie onder meer bestreden dat zij, zoals Vitesse c.s. in de schadestaatprocedure zijn gaan betogen, initiator van het reddingsplan voor Vitesse zou zijn geweest en dat zij - in die hoedanigheid - gedetailleerde instructies zou hebben gegeven aan Vitesse c.s. Zie voor dit geheel aan stellingen zijdens de Provincie: memorie van antwoord (schadestaatprocedure) 2, en 2.8, alsmede 3, 4 en 6. Zie ook de feiten hiervoor weergegeven in 1.4, waaruit volgt dat het initiatief voor het reddingsplan door de private financiers is genomen. 4.7 Ziet de Provincie het goed, dan wordt door Vitesse c.s. thans niet meer (onomwonden) betoogd dat de onrechtmatigheid bestaat in of is gebaseerd op niet-nakoming van de toezegging. De in de subonderdeel 1.3 verdedigde uitleg van het oordeel van uw Raad lijkt niettemin in de sleutel te staan van aansprakelijkheid wegens een doen en daarmee dus een strekking te hebben die verder gaat dan het hof ten aanzien van de onrechtmatigheid heeft aangenomen. In subonderdeel 1.3 wordt onder meer betoogd: Aldus heeft het hof miskend ( ) dat het oordeel van uw Raad ( ) het volgende inhoudt. De onrechtmatige daad van de Provincie is erin gelegen dat zij Vitesse c.s. ertoe heeft bewogen financiële verplichtingen van zeer aanzienlijke omvang op zich te nemen, door gedetailleerde instructies inzake de financiële sanering van Vitesse te geven en daarbij de toezegging te doen dat ook de Provincie zelf, die in deze kwestie eigen financiële belangen had, een zeer omvangrijke financiële inspanning zou verrichten[curs. adv.]. In de gegeven omstandigheden mochten Vitesse c.s. op deze toezegging afgaan. De financiële inspanning van de Provincie zou tot gevolg hebben dat het door Vitesse c.s. nagestreefde doel, namelijk dat de KNVB aan Vitesse een licentie zou verlenen voor deelname aan het betaalde voetbal in het seizoen , kon worden verwezenlijkt ( ) Zie ook de hiervoor in 4.6 besproken stellingname van Vitesse c.s. in het hoger beroep van de schadestaatprocedure.