Januari-februari-maart Paul Rosenmöller op reis

Transcriptie

1 Met in dit nummer: Sinds kort hoort de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB bij de IKON-kerken. Algemeen secretaris Wies Houweling legt uit wat dit voor gemeenschap is en waarom zij zich er bij thuisvoelt. > Zie pagina 2 Krant Dit jaar is het 500 jaar geleden dat onze grote reformator Johannes Calvijn is geboren. In kerkelijk Nederland bruist het van de Calvijn-activiteiten. De IKON kan natuurlijk niet achterblijven. LUX geeft de aftrap. > Zie pagina 3 Wat beweegt westerlingen om naar de meest afgelegen en onherbergzame gebieden af te reizen om daar hulp te verlenen? Filmmaakster Jenniffer Pettersson volgt zes van deze frontsoldaten van de internationale hulpverlening in Zuid-Soedan. > Zie pagina 5 J a a r g a n g 27 Januari-februari-maart 2009 Een nieuw Europa Paul Rosenmöller op reis Het nieuwe jaar ligt blanco voor ons. Wat zal het ons brengen? In de programma s van en met Paul Rosenmöller ligt de nadruk in 2009 op het nieuwe Europa. We gaan vanaf half mei met het oog op de Europese verkiezingen een Europese variant uitzenden van de Chinaserie van afgelopen zomer, vertelt de presentator. Je hoopt dan dat de honger naar informatie over Europa net zo groot zal zijn als over China, maar Europa is natuurlijk veel bekender en we maken er zelf deel van uit. Daarom trekken we in de serie letterlijk en figuurlijk langs de grenzen van Europa, op zoek naar verhalen uit culturen waar we in Nederland nog niet veel van afweten. We doen dat met de kenmerkende kritische IKON-blik aan de hand van een aantal grote issues, zoals vrede en veiligheid, de economie, het milieu en de vluchtelingenproblematiek, maar bijvoorbeeld ook culturele en religieuze kwesties en corruptie en armoede in de nieuwe lidstaten. Wat we vooral willen laten zien is, dat Europa lang niet zo anoniem en abstract is als veel mensen denken. We maken er volwaardig deel van uit. In no- vember is het twintig jaar geleden dat de Berlijnse muur viel. Ook daar besteedt de IKON ruim aandacht aan. Verder staan er weer veel mooie nieuwe afleveringen van oude vertrouwde én van nieuwe, verrassende programma s op radio, tv en internet op het programma. Wij houden u met de IKON-krant graag op de hoogte en wensen u een mooi 2009 toe! De redactie

2 De Wilde Ganzen vliegen de komende weken voor: Oprecht Betrouwbaar Uitdagend Verdiepend 11 januari Peru Renovatie middelbare school 18 januari Kenia Renovatie basisschool 25 januari India Bouw van klaslokalen 1 februari Indonesië Bouw van hangar MAF 8 februari Oeganda Scholenproject straatkinderen 15 februari Zambia Vernieuwing weeshuis 22 februari Senegal Uitbreiding technische school 1 maart Oekraïne ZvK-project 8 maart Zuid-Afrika ZvK-project 15 maart Rwanda Bouw school 22 en 29 maart nog niet bekend [Kijk voor meer informatie op PROGRAMMA-OVERZICHT TELEVISIE ZATERDAG 10 JANUARI uur: Het Vermoeden: Marianne van Praag (hh) ZONDAG 11 JANUARI uur: Het Vermoeden: Paul van Geest (theoloog) uur: Spraakmakende Zaken: Embryoselectie (6) ZATERDAG 17 JANUARI uur: Het Vermoeden: Paul van Geest (hh) ZONDAG 18 JANUARI uur: Het Vermoeden: Hatice Kurşun ( journaliste/presentatrice) DONDERDAG 22 JANUARI uur: HOLLAND DOC: Een beter leven ZATERDAG 24 JANUARI uur: Het Vermoeden: Hatice Kurşun ZATERDAG 31 JANUARI uur: Het Vermoeden (hh) DONDERDAG 29 JANUARI uur: HOLLAND DOC: Ontheemd Z A T E R D A G 7 F E B R U A R I uur: Het Vermoeden (hh) ZONDAG 8 FEBRUARI uur: Het Vermoeden: Herman van Praag (em. hoogleraar psychiatrie) ZATERDAG 14 FEBRUARI uur: Het Vermoeden: Herman van Praag (hh) ZONDAG 15 FEBRUARI uur: Het Vermoeden ZATERDAG 21 FEBRUARI uur: Het Vermoeden (hh) ZONDAG 22 FEBRUARI uur: Het Vermoeden: Tom Mikkers (alg. secr. Remonstrantse Broederschap) ZATERDAG 28 FEBRUARI uur: Het Vermoeden: Tom Mikkers (hh) ZATERDAG 7 MAART uur: Het Vermoeden (hh) ZONDAG 8 MAART uur: LUX (1) ZATERDAG 14 MAART uur: Het Vermoeden (hh) ZONDAG 15 MAART uur: Het Vermoeden uur: LUX (2) ZATERDAG 21 MAART uur: Het Vermoeden (hh) ZONDAG 22 MAART uur: Het Vermoeden uur: LUX (3) ZATERDAG 28 MAART uur: Het Vermoeden (hh) ZONDAG 29 MAART uur: Het Vermoeden uur: LUX (4) De volgende IKON-krant verschijnt begin april Alle programma s worden uitgezonden via Nederland 2, tenzij anders aangegeven. De vlucht van de Wilde Ganzen is op zondagmorgen te zien na de uitzendingen van IKON, (11.29 uur) of ZvK (11.59 uur), en na de herhaling van Het Vermoeden op zaterdag (rond uur) en na de IKON-documentaires (rond uur), op Nederland 2. Quiz over wereldreligies Welke gedachten, gebruiken en tradities horen bij de vijf wereldgodsdiensten? Op lange winteravonden is er vaak wat meer tijd dan anders om het leven te overdenken. De IKON-jongerensite KruX haakt daar op in met de quiz Goedgelovig. Met de quiz kan iedereen zijn kennis van de vijf wereldreligies (jodendom, christendom, islam, boeddhisme en hindoeïsme) op een speelse manier toetsen. De vragen kunnen natuurlijk ook dienen als aanjager voor een goed gesprek met vrienden en familie. Iedere ronde van de Goedgelovig -quiz bestaat uit tien vragen. Dankzij een database met ruim 130 vragen kan de quiz meerdere keren gespeeld worden. Na iedere speelronde verschijnt een overzicht van de antwoorden met verwijzingen naar websites met extra informatie en documentaires over het betreffende onderwerp. [Doe de geloofsquiz Goedgelovig op en op de radio ZONDAG, RADIO 5 ZONDAG, RADIO uur: De Andere Wereld Eén uur verontrustende journalistiek. In het eerste half uur de lange reportage en verder interviews en achtergronden bij het nieuws. Iedere week om vijf voor acht: Aan de grond, de column van chroniquer André Manuel uur en uur: Kerkdienst IKON-radio zendt iedere zondag één of soms twee kerkdiensten uit vanuit een van de gemeenten van de acht kerkgenootschappen die samen de IKON vormen. Vaak zijn ze als serie geprogrammeerd. Verder zijn er themadiensten in samenwerking met het oecumenisch maandblad Open Deur. Aansluitend op alle kerkdiensten vliegen de Wilde Ganzen voor een diaconaal doel. De kerkdiensten zijn op elk gewenst moment te beluisteren in real audio op (doorklikken naar radiokerkdiensten). Ook alle preekteksten zijn op de site te vinden uur: MUSICA RELIGIOSA Programma over opmerkelijke religieuze muziek. MAANDAG TOT EN MET VRIJDAG, RADIO uur: OBA LIVE Dagelijks praatprogramma over cultuur, politiek en moraal verzorgd door IKON, Human, Llink, NIO en NMO. Rechtstreeks vanuit de Openbare Bibliotheek (vierde verdieping) in Amsterdam is de presentatie iedere donderdag in handen van IKONpresentator Jurgen Maas. Publiek is welkom en de toegang is gratis aan de Oosterdokskade 143. Kijk voor de actuele inhoud van radioprogramma s op de dag van uitzending op Teletekstpagina 250 of op

3 De kerk van Wies Houweling Eind vorig jaar is de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB (voorheen: Nederlandse Protestanten Bond) toegetreden tot de IKON. Dat brengt het aantal IKON-kerken op acht. Sinds mei 2008 is ds. Wies Houweling algemeen secretaris van de geloofsgemeenschap. Zij is voor de IKON geen onbekende, jarenlang heeft zij de PKN vertegenwoordigd in het IKON-bestuur. Meer informatie over de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB op Wat is dat voor gemeenschap, de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB? We zijn landelijk vertegenwoordigd, hebben zestig lokale afdelingen en circa leden. Veel leden hebben een protestantse achtergrond, vandaar de vroegere benaming Protestanten Bond. Veel van onze leden zijn trouwens naast ons lidmaatschap ook lid van de Remonstranten of Doopsgezinden. Onze afdelingen zijn zelfstandige geloofsgemeenschappen. Er zijn dan ook grote onderlinge verschillen. Sommige afdelingen houden kerkdiensten en vieren het heilig avondmaal, andere organiseren lezingencycli. Maar het zijn wel stuk voor stuk gemeenschappen van mensen die zich verbonden voelen door het vrijzinnige gedachtegoed. Hoe laat dit gedachtegoed zich omschrijven? Dat laat zich eigenlijk nauwelijks omschrijven, want de vrijzinnigheid is per definitie pluriform en in beweging. Zij reageert voortdurend op haar omgeving, op de culturele en maatschappelijke omstandigheden. Er is geen standaard belijdenis. Iedereen moet voor zichzelf bepalen en verwoorden hoe zijn of haar geloof er uit ziet. Dat vergt meer van je, dan wanneer je in de pas loopt van een kerk. Wat vrijzinnig gelovigen bindt is een spiritualiteit, een bepaalde levensinstelling, die de verschillen overstijgt. Is er een bepaalde kerkelijke structuur of liturgie? Een kerkelijke structuur zoals in de meeste protestantse kerken, met predikant, ambtsdragers en gemeente, kennen we niet en de meeste afdelingen gebruiken ook geen vaste liturgie. Een afdeling is een gemeenschap die zich verzamelt rond verhalen van mensen die zoeken naar religieuze voeding. We zeggen wel eens: bij ons moet je zijn voor een goed verhaal! Wat is volgens u kenmerkend voor de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap? Dan noem ik als eerste de enorme gastvrijheid door de jaren heen aan vrijzinnige gelovigen van alle achtergronden. Wat ook kenmerkend is voor deze gemeenschap, is haar geschiedenis. Sommige afdelingen zijn al meer dan honderd jaar een vrijplaats voor vogels van diverse pluimage. Wat trekt u persoonlijk in deze geloofsgemeenschap aan? De vrijheid om te kunnen zwerven. Ik vind het in deze levensfase fijn om op zondag dan hierheen en dan daarheen te kunnen gaan. Daar is in deze tijd denk ik bij veel mensen behoefte aan, zeker bij dertigers en veertigers. Een kerk waaraan je je volledig moet committeren, ik weet niet of dat nog wel toekomst heeft. Wat betekent het voor de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap om een IKONkerk te zijn? Wist je dat veel van onze leden dachten dat we dat al lang waren? Dus als een grote verrassing kwam het niet. Maar ik denk dat we heel goed bij de IKON passen, én omgekeerd. Wat zijn uw favoriete tv- en/of radioprogramma s en welke sites bezoekt u graag? De IKON kerknieuwssite heb ik al jaren als startpagina. Ik kijk ook graag naar de series met Paul Rosenmöller. De China-serie afgelopen zomer vond ik een hoogtepunt. Een serie als Geloof, Seks & (Wan)hoop is ook zeker aan mij besteed en Het vermoeden vind ik ook prachtig. Ik ben geloof ik wel een IKON-fan he? Hebt u een levensmotto? Rustig doorgaan, dan komt het goed. N i e u w e u i t g a v e n Geloof, Seks & (Wan)hoop 2 De tweede, zesdelige reeks van de serie Geloof, Seks & (Wan)hoop die eind 2008 is uitgezonden, is te koop op dubbel-dvd voor de aantrekkelijke prijs vane 25,- (incl. verzendkosten). De serie is bijzonder geschikt voor gebruik in gespreks- groepen, catechese en onderwijs. Meer informatie over de inhoud, links, een liefdesquiz én een uitgebreide liefdestest zijn te vinden op Maak voor de dvd het genoemde bedrag over op giro ten name van IKON, Hilversum o.v.v. GSW2 én uw volledige adres. U krijgt de bestelling dan binnen 14 dagen toegezonden. Mensjesrechten Op 10 december 2008 bestond de Universele verklaring van de rechten van de Mens zestig jaar. In de serie Mensjesrechten van IKON en HUMAN die in die week werd uitgezonden, kwamen de rechten van kinderen en jongeren in Nederland aan bod. De serie bestaat uit vijf films van drie minuten over een kind of jongere in de knel. De aangrijpende verhalen zijn voor e 15,- op dvd te bestellen. Maak dit bedrag over op giro ten name van IKON, Hilversum o.v.v. Mensjesrechten en uw volledige adres. U krijgt de bestelling dan binnen 14 dagen toegezonden. Kijk voor achtergrondinformatie, links en discussies ook eens op www. mensjesrechten.nl Ontmoetingsweekend IKON Pastoraat Het IKON Pastoraat viert dit jaar zijn vijftigste jubileum. Dit voorjaar komt een speciale, feestelijke IKON-krant uit met interviews, verhalen, een uitgebreide agenda met alle jubileumactiviteiten én een spel. Eén activiteit wil het Pastoraat nu al graag onder uw aandacht brengen: een weekend rond het thema Ontmoetingen Onderweg. De mens als reiziger, op 4 en 5 april 2009 in het Woodbrookershuis in Barchem. Leidraad voor het weekend is een fragment uit De weg van de mens van Martin Buber, die in de dertiger jaren zelf in dit huis te gast was : Men moet bij zichzelf beginnen, maar niet bij zichzelf eindigen; van zichzelf uitgaan, maar niet naar zichzelf toe streven; zichzelf zijn, maar niet met zichzelf bezig zijn. In de opzet van het weekend is ruimte voor kennismaking en verdieping. Op het programma staan onder meer een filmvoorstelling en diverse workshops. Afhankelijk van de aard van overnachting bedragen de kostene 92,60 tot e118,40. Neem voor meer informatie en opgave contact op met het IKON Pastoraat, tel. (035) of mail naar pastoraat@ikon.nl

4 Calvijn in LUX Op zondag 8 maart start een nieuwe reeks van LUX, het tv-magazine over religie en cultuur in de Lage Landen dat de IKON maakt in samenwerking met Museum Catharijneconvent in Utrecht. In deze reeks onder anderen een tweeluik over het calvinisme. Hoe kan het ook anders in het Calvijnjaar? Vluchtelingen in Fort Europa Bootvluchtelingen uit Afrika trotseren de muren van Fort Europa op zoek naar een beter leven. Meer dan elfduizend van hen overleefden de tocht niet. De laatste trend is dat wanhopige Afrikaanse ouders hun kinderen de zee op sturen. Wie ontfermt zich over deze kinderen? Welke rechten hebben ze? En wat hebben wij Nederlanders hiermee te maken? LUX zet de schijnwerper op de Canarische eilanden en volgt de missie van mensenrechten-activiste Ineke Koops onder het bijbelse motto: Ik was een vreemdeling en jullie namen mij op. (8 maart) Een heidense klus? Een kamermeerderheid van CDA, PvdA en ChristenUnie wil structureel geld voor godsdienstig en humanistisch vormingsonderwijs op openbare basisscholen. LUX bezoekt een zwarte en een witte openbare basisschool en laat zien hoe zij omgaan met de levensbeschouwelijke vorming. Op de witte Willemsparkschool in Amsterdam leidt de charismatische Samuel Ferdinandus de kinderen binnen in de wondere wereld van religie. De meeste kinderen weten nauwelijks iets van religie en zitten boordevol vooroordelen, zegt hij. Dat komt volgens hem door de ouders. Veel ouders hebben religie vaarwel gezegd, maar ze zijn wel zoekende, zeker voor hun kinderen. Op Duo 2002, een zwarte openbare basisschool in Rotterdam, hebben veel kinderen een islamitische achtergrond. Al zo n twintig jaar werd er facultatief islamitisch godsdienstonderwijs gegeven, tot de school twee jaar geleden is overgestapt op lessen wereldreligies voor alle kinderen. Het merendeel van de ouders juicht dit toe. Docente Emine Elmaagac: Ik ben zeer gemotiveerd om dit te doen. Wij kennen elkaar niet in deze stad en daarom hebben we geen respect voor elkaar. Dat moet anders. (15 maart) De nieuwe calvinisten Op 10 juli 2009 is het vijfhonderd jaar geleden dat Johannes Calvijn werd geboren. Karikaturen over de Geneefse reformator tieren welig: zo ongeveer alles wat conservatief en bekrompen is in onze samenleving wordt verbonden met zijn naam. Maar welke ideeën uit de rijke erfenis van Calvijn inspireren tot nieuwe vergezichten? Wie zijn de nieuwe calvinisten bekende en onbekende, gelovige en ongelovige Nederlanders - onder ons en wat openbaren ze over onze volksaard en mentaliteitsgeschiedenis? LUX presenteert een nieuwe beeldenstorm voorbij de clichés. (22 maart) Nieuwe website LUX Magazine Urban Calvinism LUX duikt onder in de calvinistische jongerensubcultuur, waar muzikanten en andere artistieke jongelingen te vinden zijn met een calvinistische achtergrond. Ze verloochenen hun orthodoxe traditie niet, maar zoeken ook verbinding met de hedendaagse postmoderne cultuur. Hoe ziet hun calvinistische levensgevoel eruit? Wat betekent het voor hen om maatschappelijk reformatorisch in de samenleving te staan? En is alles goddelijk voorbeschikt of is er ook nog vrijheid voor het individu? [LUX, vanaf 8 maart iedere zondag om uur, herhaling na de eerstvolgende uitzending van Het Vermoeden, uur op Nederland 2. Kijk ook op Liefhebbers van levensbeschouwelijke programma s doen er goed aan om de IKON-website in de gaten te houden. Dit voorjaar verschijnt er een compleet nieuwe website, LUXMagazine.nl, boordevol informatie, films, links en verhalen die aansluiten bij de levensbeschouwelijke IKONprogramma s LUX en Het Vermoeden. Zodra de site in de lucht is, wordt daar op de homepage ( melding van gemaakt. Tot die tijd kunt u terecht op de oude sites en Pagina 2 3

5 Embryoselectie: c o l u m n Vloek of zegen? In de laatste uitzending van een nieuwe reeks van Spraakmakende Zaken staat het gevoelige onderwerp embryoselectie centraal. Afgelopen zomer leidde de embryoselectie bijna tot een politieke crisis, nadat staatssecretaris Bussemaker van VWS de mogelijkheden voor embryoselectie wilde verruimen, dit tegen de zin van coalitiepartner ChristenUnie. Bij embryoselectie wordt van tevoren onderzocht of het ziekmakende gen aanwezig is. Alleen een gezonde embryo wordt in de moeder teruggeplaatst, embryo s die drager zijn van de ziekte worden vernietigd. Paul Rosenmöller praat met klinisch geneticus Christine de Die over de kinderwens van mensen met een erfelijke ziekte. Mag je door het selecteren van embryo s kiezen voor gezond leven of leidt dat tot een griezelige samenleving waarin mensen met een gebrek niet worden geaccepteerd? [Spraakmakende Zaken, zondag 11 januari, uur, Nederland 2. Op 4 januari was Sonja Bakker te gast in een uitzending over afvallen. Deze en andere eerdere uitzendingen van Spraakmakende Zaken zijn nog te bekijken op U kunt de afleveringen ook bestellen op dvd. Bel voor meer informatie met IKON Communicatie, tel. (035) ] Hypersensitief tijdsbesef syndroom Een beter leven In een tijd waarin er veel rumoer is rond Marokkanen in de Nederlandse samenleving, laat de film Een Beter Leven het verhaal zien van de eerste migranten uit Marokko en hun zonen. Hoe ingrijpend was het om een nieuw leven op te bouwen in een vreemd land en om ver weg van vrouw en kinderen gastarbeider te zijn? Hoe was het voor vrouw en kinderen om na de gezinshereniging te leven met een man en vader die ze nauwelijks meer kenden? Marokkaanse vaders en hun zonen vertellen elkaar in zeer persoonlijke en vaak emotionele gesprekken hun verhaal. Uit de verhalen tussen de vaders en zonen blijkt, hoe ingrijpend de migratie is geweest. De vaders, die in de zestigerjaren alleen naar Nederland kwamen, hebben geleden onder het afscheid van thuis en het harde, eenzame en vaak ook vernederende bestaan als gastarbeider. Nog steeds hebben velen een zwakke maatschappelijke positie en voelen ze zich nergens thuis, noch in Marokko, noch in Nederland. Om hun kinderen een betere kans te geven hebben ze hun eigen leven opgeofferd. Sommige kinderen zijn dankbaar voor dit offer, maar met anderen ging het na de gezinshereniging juist helemaal de verkeerde kant op. Ze kenden hun vader nauwelijks en schaamden zich voor zijn analfabetisme en zijn gebrek aan status en assertiviteit. Ze werden opstandig in een land dat hen toch al met tegenzin opnam. [Holland Doc: Een beter leven, donderdag 22 januari, uur, Nederland 2. Regie: Karin Junger, co-producent: IDTV Docs. Kijk voor meer informatie op Het is alweer even geleden, maar ik weet het nog goed. De dag dat ik 30 werd, voelde ik me anders dan die dag ervoor. Gek eigenlijk: naar bed gaan als 29 jarige en dan in één nachtje slapen een jaar ouder worden. En toch was het zo. Ik voelde me gewoon 30 jaar! Vriendinnen verklaarden me voor gek en ik weet dat het vreemd en misschien zelfs ongeloofwaardig overkomt, maar het was echt zo: ik was ineens volwassener, serieuzer en meer in balans. En dat alles na één nachtje slapen.. En nee, deze transformatie naar the big 3-0 staat niet op zichzelf. Ik ben nu eenmaal erg gevoelig voor tijd en verandering. Zo heb ik vaak gedachten als: vorige week was ik daar en daar, toen wist ik nog niet dat en dat en over precies een week zal ik nooit meer.. U begrijpt dat mijn brein deze tijd van het jaar, de overgang van de laatste dagen van december naar het nieuwe jaar, overuren maakt. De week voor oudjaar voelt ook echt als de laatste week van een oud jaar en 1 januari.. vul maar in. En ik word elk jaar op 31 december gekweld door deze nutteloze hersenspinsels: nog drie uur en het is nooit meer 2008 of dit is de laatste keer in 2008 dat ik deze bank aanraak. Waarschijnlijk neemt U me na het lezen van de bovenstaande alinea s nooit meer serieus, maar schrik niet- het wordt nog erger. Dit hypersensitief tijdsbesef (deze benaming voor mijn afwijking verzin ik ter plekke..) heb ik namelijk ook in mijn werk. We zijn nu bezig met Spraakmakende Zaken, waarvan de eerste vier afleveringen in december en de laatste twee in januari worden uitgezonden. Voor de meeste redacteuren is dit uitzendschema slechts een gegeven en ik weet zeker dat de netmanager er niet lang bij stil heeft gestaan. Want wat is nu helemaal het probleem? Zes uitzendingen, waarvan twee in het nieuwe jaar; so what? Toch baal ik ervan, want in Spraakmakende Zaken reflecteren we op spraakmakende gebeurtenissen. En reflecteren doe je wat mij betreft in de donkere dagen van december en niet in de eerste twee weken van januari. Het voelt niet goed, het kan niet.. De meerderheid van de redactie had liever alle uitzendingen in december gehad, maar de hogere machten van de Publieke Omroep beslisten anders. En ik moet zeggen: de onderwerpen voor de in januari geplande uitzendingen zijn goed gekozen. Er is rekening gehouden met de tijd van het jaar. Zo beginnen we met een uitzending over goede voornemens, waarbij Sonja Bakker de hoofdgast is. Goed opgelost dus! Maar ik weet nu al zeker dat voor mij de eerste vier afleveringen heel anders voelen dan de laatste twee. Geloof me, lijden aan het hypersensitief tijdsbesef-syndroom kan heel vermoeiend zijn! Bedenk me ineens dat dit de laatste column is die ik in 2008 schrijf.. [Henriëtte Smit is redacteur van het televisieprogramma Spraakmakende Zaken. Lees haar weblog op de website van het programma, op

6 Ontheemd Wat beweegt de westerlingen die zich naar de meest verafgelegen, onherbergzame en soms zelfs gevaarlijke gebieden begeven om daar goed te doen voor de medemens? In Yei, een stadje in Zuid- Soedan, is na vele jaren oorlog een groot deel van de gevluchte bevolking teruggekeerd. Enkele westerse hulpverleners proberen de teruggekeerde vluchtelingen te helpen. Filmmaakster Jennifer Pettersson volgt zes van deze frontsoldaten van de internationale hulpverlening. Zij zijn verder van huis dan ooit. De zes hulpverleners vertellen ongekend openhartig over hun idealen, twijfels en teleurstellingen. Eenzaamheid en heimwee zijn emoties die regelmatig opspelen. Zo ook bij de Fries Leo Dijkman (55), psychosociaal hulpverlener, die al vele jaren in het ontwikkelingswerk zit. Waar hij vooral tegenaan loopt is het onuitgesproken wantrouwen dat in alle contacten op de achtergrond aanwezig is. Dat maakt me soms wel eenzaam. In zijn werk stimuleert hij mensen tot zelfredzaamheid. Ik wil bereiken dat ze weer in zichzelf gaan geloven en gaan ontdekken: ik kan het ook zonder jou. Leo Dijkman Hanna Mollan (36) geeft juridische bijstand aan teruggekeerde vluchtelingen, onder meer bij het terugkrijgen van grond en bezittingen. We kunnen de problemen hier niet oplossen. We kunnen hooguit iets leren van de problematiek, vindt de nuchtere Noorse. Ze werkt vrijwel continu, haar toekomst en eventuele kinderwens schuift ze voor zich uit. Ik zal op een gegeven moment andere keuzes moeten maken. Ook Benjamin Kahn (39), hoofd Informatie van de VN-delegatie in Zuid-Soedan, lijkt in een tussenfase van zijn leven te zitten. Hij zag het ontwikkelingswerk vooral als een volgende stap in zijn carrière. Ik deed het voor het geld. Maar in de administratieve rompslomp waarin hij terecht is gekomen, wordt hij totaal op zichzelf teruggeworpen. Als kind van gescheiden ouders vreest hij dat een zekere eenzaamheid hem zijn leven lang zal blijven achtervolgen. De Ieren John en Poppy Spens, beiden 56, zijn hulpverleners van de oude stempel. John runt een technisch college, Poppy is verpleegster. Ze hebben een comfortabel leven in Ierland achter zich gelaten om dit werk te doen, maar spijt hebben ze niet. Ze ervaren hun werk als zinvol en nemen de ontberingen voorlief. Pagina 4 5 Hanna Mollan Benjamin Kahn Jean-Christophe Goussaud De 44-jarige Jean-Christophe Goussaud is de meest idealistische van de zes. Het optreden van de ervaren projectleider is zelfverzekerd, maar achter gesloten deuren voelt hij zich vaak schuldig over het feit dat er in Europa twee kinderen van hem wonen die hij zelden ziet. Professioneel maak je fouten maar één keer, op emotioneel vlak zijn we ertoe veroordeeld steeds weer opnieuw dezelfde John en Poppy Spens te maken. [Holland Doc: Ontheemd, donderdag 29 januari, uur, Nederland 2. Regie: Jennifer Pettersson; Co-producent: CPS Films. Kijk voor meer informatie op Deze productie kwam tot stand met steun van het Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Omroepproducties en het NCDO.] De Crisiskaravaan Met de publicatie van haar boek De Crisiskaravaan. Achter de schermen van de noodhulpindustrie ontketende journaliste Linda Polman eind vorig jaar een hevige discussie in hulpverlenersland. De vraag of humanitaire organisaties neutraal moeten blijven of weggaan als hun hulp misbruikt wordt, is volgens Polman actueler dan ooit, nu veruit de meeste slachtoffers van oorlogen burgers zijn. De hulpindustrie is uitgegroeid tot de vijfde economie ter wereld. Polman durft zeer kritisch te kijken naar deze markt van vraag en aanbod en constateert: van ons diepgeworteld verlangen goed te doen, worden de ontvangers van hulp lang niet altijd beter. Schiet hulp zijn doel voorbij als oorlogvoerende partijen er hun voordeel mee doen? Wat te doen als de concurrentie tussen NGO s zo groot wordt dat het eigen belang de hulpverlening in de weg staat? [De Crisiskaravaan. Achter de schermen van de noodhulpindustrie is uitgegeven bij Balans, ISBN Linda Polman was naar aanleiding van haar boek te gast in het IKON-radioprogramma OBA Live op donderdag 16 oktober. Deze uitzending is terug te vinden en te beluisteren via het archief op de website

7 Non-stop religieuze muziek De digitale radiozender Musica Religiosa is één van de best beluisterde digitale radiozenders van de publieke omroep. De zender is alleen via de website ( te beluisteren. Omdat internet geen drempels kent, is Webradio Musica Religiosa ook in het buitenland een publieksfavoriet aan het worden. Uit mails vanuit de hele wereld blijkt de waardering voor de radiozender met non-stop klassieke christelijke muziek, zónder gepraat er tussendoor. In 2009 worden de mogelijkheden van de radiozender verder uitgebreid. Aan het begin van het nieuwe jaar komt Rienk Blom, een jonge kerkmusicus, de redactie versterken. Dat betekent een versnelling van de invoer van muziek in het toch al uitgebreide bestand. Daardoor wordt het nog aantrekkelijker om verzoeknummers aan te vragen. Verder wordt de website grondig aangepast zodat de webradio makkelijker te vinden is. Ook wordt het voor de luisteraar eenvoudiger om aan te geven welke muziek hij of zij mist, zodat de redactie die kan toevoegen. Eindredacteur Kees Schuurman: We beschikken over bijna cd s waarvan er meer dan geschikt zijn om op de webradio te presenteren. Ook breiden we de contacten met binnen- en buitenlandse cd-labels, vocale ensembles en organisten uit, zodat ook minder bekende, maar niet minder gedreven musici te horen zullen zijn. Uiteraard wordt ook in 2009 de programmering weer aangepast aan kerkelijke hoogtijdagen als Pasen, Pinksteren, Hemelvaart en Kerst. Het gelijknamige wekelijkse radioprogramma Musica Religiosa op de zondagavond biedt in het nieuwe jaar ook een aantrekkelijk programma. De serie Kerkmuziek in de Nederlanden is aangekomen in de jaren 30 van de vorige eeuw met vocale en orgelmuziek uit Vlaanderen, die door deskundige gesprekspartners wordt toegelicht. Daarna zijn enkele toonaangevende Nederlandse componisten aan de beurt, onder wie Marius Monnikendam met zijn nog niet eerder geregistreerde Missa Nova, een baanbrekend werk in die jaren. Vervolgens komt de boeiende periode na de Tweede Wereldoorlog langs, met vernieuwing op allerlei gebied. In het eerste kwartaal van het nieuwe jaar besteedt Musica Religiosa ook aandacht aan een aantal nieuwe Nederlandse ensembles, die verrassende kerkmuziek op hun repertoire hebben of bekende muziek op een voortreffelijke manier uitvoeren. Orgelliefhebbers komen aan hun trekken met onder meer - een uitzending over de nieuwe dubbel-cd van Jacob Bijster. Schuurman: En af en toe maken we een uitstapje naar de lichte muziek die in kerkmuzikaal Nederland steeds meer aandacht krijgt. [Musica Religiosa iedere zondagavond om uur op Radio 5 en non-stop via Tegoedbon voor eerste 50 aanmelders OBA Live zet deuren open Heeft u altijd al eens een radio-opname mee willen maken, dan is dit uw kans! De redactie van het radioprogramma OBA Live nodigt u van harte uit om eens een kijkje te komen nemen bij de live opnames op de vierde verdieping van de nieuwe Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA). OBA Live is een dagelijkse talkshow met gasten, discussies en live muziek radioprogramma van Llink, HUMAN, NMO/NIO en IKON. De IKON-opnames zijn iedere donderdagavond, van 19 tot 21 uur. De presentatie van de IKON-uitzending is in handen van Jurgen Maas. Bij hem aan tafel iedere week gasten uit de wereld van kunst, cultuur, maatschappij en politiek. Vaste onderdelen zijn: het gesprek met de hoofdgast, een ronde-tafeldiscussie over een actueel onderwerp, de nieuwste culturele uiting in de zendtijd voor Culturele Partijen en de IKON Canon waarin een gast een boek, schilderij of kunstwerk presenteert dat voor hem of haar persoonlijk de essentie van de christelijke cultuur bevat. Tussendoor live muziek. Omdat OBA Live inspeelt op de actualiteit is de programmering pas kort van tevoren bekend, dus laat u verrassen! Geeft u zich wel van tevoren even op? Dat kan bij IKON Communicatie, tel. (035) / ikon@ikon.nl De eerste vijftig aanmelders krijgen een waardebon van e 10,- die zij in het restaurant van de OBA op de bovenste verdieping kunnen besteden. De bibliotheek is op loopafstand van het Centraal Station. Let wel: dit aanbod geldt alleen voor de opnames op donderdagavond. Jurgen Maas [OBA Live, dagelijks van 19 tot 21 uur op radio 5, met op donderdag de IKON met Jurgen Maas. Kijk voor actuele programma-informatie op

8 gastcolumn Verdiepende verhalen in Het Vermoeden Kerkelijk gesnater Er heerst in de kerken nog wel eens argwaan tegen de media. Gemopper ook. Mislukte interviews, uit het verband gerukte citaten, gekortwiekte persberichten, ridiculisering nee, de media deugen niet. De argwaan gaat nog verder: wat in de media wordt uitvergroot, kán niet belangrijk zijn. Is er een hype rond een atheïstische dominee, dan kán zijn boek haast de moeite niet waard zijn. Die argwaan is slechts ten dele terecht. Je hebt de media nodig als je een boodschap wilt doorgeven. Mediamensen en journalisten verstaan doorgaans de kunst zich onderwerpen zo snel te maken dat ze de essentie ervan publiek kunnen maken. Kerken hebben deze professionals nodig, als zij tenminste buiten de eigen kring bekendheid willen verwerven. Wie als journalist kerkmensen om een mening vraagt, stuit vaak op dezelfde argwaan. Heel Nederland snatert sans gêne het ene onbenullige tv-programma na het andere vol, maar kerkmensen, die vaak wél iets te vertellen hebben, slaan dicht bij het naderen van een microfoon of camera. Waarom? Wat weerhoudt leidinggevenden in de PKN er bijvoorbeeld van om fris van de lever en vrijelijk formulerend het publiek op hun visie te trakteren met behulp van radio of tv? Naast te billijken nervositeit tel ik drie kerkspecifieke barrières. 1) Wat ik te zeggen heb, valt niet in een paar zinnen samen te vatten. Ik heb een genuanceerd en theologisch ingewikkeld verhaal. Daarbij sta ik op de schouders van de rijke traditie van kerk en christendom. Die hele traditie moet meeklinken. Ik stuur u wel mijn laatste artikel. 2) Ik heb wel een mening, maar ik sta hier niet voor mezelf. Ik vertegenwoordig mijn gemeente, mijn kerk. Dus sta ik hier in zekere zin ook namens de Heer. Wij kennen geen bisschop. Wie ben ik dat ik dan standpunten zou verwoorden? 3) Tweeduizend jaar kijken over mijn schouder mee. En miljoenen gelovigen. Als ik iets verkeerd zou zeggen, krijg ik van mijn eigen mensen de volle laag. Daarbij gaat het in de kerk niet zozeer om eigen meningen. Wij zoeken de actualiteit van de aloude woorden en rituelen. En we zoeken de consensus. Erg mooi. Maar wie een willekeurige buitenstaander vraagt naar zijn of haar beeld van de kerk, krijgt een mix van praise, SGP en paus. Zo n geperverteerd beeld krijg je ervan als je je als kerk niet wilt uiten of de media hautain negeert. Kom op, kerkmensen, die ether is ook van ons! Willem van der Meiden Hij was een ongehoord grote geest, daar kunnen wij niet aan tippen. Hij was de founding vader in het denken over mens en God. Aan het woord is theoloog Paul van Geest (1964) over zijn grote voorbeeld, kerkvader Aurelius Augustinus. In een van zijn teksten waarschuwt Augustinus voor hoogmoed, een eigenschap die hij vergelijkt met een kwaadaardige tumor. Van der Geest ziet het als een opdracht om zich iedere dag bewust te zijn van zijn eigen hoogmoed en deze aan te pakken door stilte te zoeken en liefde in praktijk te brengen. Colet van der Ven praat met hem. (11 januari) Iedere journalist, ieder mens hoort idealen na te streven, vindt Hatice Kurşun. Ze studeerde journalistiek, maar voelde zich sterker aangetrokken tot de islam in al haar facetten. Dus deed ze in Leiden een studie islamologie. Wat haar daarin vooral boeide was het kritisch nadenken. Dè islam bestaat niet, zegt ze en ze beschouwt het als haar taak om juist de verschillende aspecten van de islam te laten zien. Momenteel is ze bezig met een promotieonderzoek naar de positie van de vrouw in de Koran. Ook presenteert ze voor de Nederlandse Islamitische Omroep in samenwerking met LliNK, IKON en HUMAN het Radio 5 programma OBA-Live, als enige vrouw. (18 januari) Ook in 2009 zendt de IKON op zondagochtend weer nieuwe afleveringen uit van Het Vermoeden, het populaire praatprogramma met Annemiek Schrijver. Locatie is een oud bootshuis op het speciale Vermoeden-eiland waar zij haar gasten naar toe roeit. Op een paar zondagen in januari neemt Colet van der Ven de microfoon van haar over. Emeritus hoogleraar psychiatrie Herman van Praag (1929) schreef het boek God en psyche, waarin hij het verband tussen psychiatrie en religie bespreekt. In zijn vakgebied werd lange tijd laatdunkend gedaan over religiositeit als zou het een primitief restant uit een vroegkinderlijk verleden zijn. Daar denkt Herman van Praag heel anders over. Met Colet van der Ven praat hij over zijn leven, zijn werk en zijn favoriete bijbeltekst over de zondeval die volgens hem gezien moet worden als een blessing in disguise. (8 februari) Annemiek Schrijver gaat in gesprek met Tom Mikkers, de algemeen secretaris van de Remonstrantse Broederschap, die op 14 maart zijn landelijke Beraadsdag organiseert. Mikkers vergelijkt de remonstranten met het Asterix en Obelix-dorp van de Nederlandse kerk. Die kerk is in zijn ogen voor het grootste deel oerconservatief. Wat matig je je aan als kerk wanneer je bedenkt dat Jezus zelf nooit een kerk heeft gesticht. Jezus heeft ook nooit een boek geschreven: de gedachte dat onze lieve Heer in een boek woont, is het vogeltje kooien. Het is te beperkt. (22 februari) [Willem van der Meiden is journalist en publicist] [Het Vermoeden, zondag, uur, Nederland 2. Kijk ook op Colofon Redactie-adres: IKON Communicatie Postbus DA Hilversum tel. (035) ikon@ikon.nl / Redactie: Mirjam Nieboer Abonnementenadministratie: Ilona Lagcher Foto s en illustraties van o.a.: Martje v.d. Heijden, Hollandse Hoogte, istockphoto, Kippa, Sjoerd Mouissie, Martine Sprangers, Bettina Traas Basisontwerp en opmaak: Creatie op de Mac, Hilversum Druk: Drukkerij Van der Weij, Hilversum Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits met bronvermelding