De straat van Tiran Bedevaartsoord voor onderwaterfotografen

Transcriptie

1 De straat van Tiran Bedevaartsoord voor onderwaterfotografen De poort van gorgonen naar de diepte bij Jackson Reef. Anthias in saladekoraal. Toen ik vorig jaar werd gevraagd om een bijzonder stukje van de Rode zee te fotograferen, twijfelde ik. De Brother eilanden stonden hoog op mijn verlanglijstje, maar de Sinaï en met name Na ama Bay, dat op een steenworp afstand van Sharm el Sheikh ligt, kwamen er niet (meer) in voor. Kom maar eens kijken, zei Claire Mucklow in de vaste overtuiging dat ik wel om zou gaan. Ze kreeg gelijk. Tekst en foto s: Willem Gingnagel 34 Duikmagazine juni/juli 2006

2 Duizenden kwallen worden door de stroming uit de Golf van Aqaba in glashelder water de Rode zee ingestuwd. Longnose hawkfish. Oog van een puffervis. Saladekoraal Saladekoraal juni/juli 2006 Duikmagazine 35

3 Bedevaartsoord voor onderwaterfotografen Barracuda s. gelegen Ras Mohammed te boek als een bedevaartsoord voor onderwaterfotografen. David Doubilet verwierf er bekendheid met zijn foto s van zandalen, Anemone City en uiteraard de wrakken Thistlegorm en Dunraven. Tegen Mucklow s vastberadenheid bleek geen kruid gewassen. Als ik ja zou zeggen, was ik er in ieder geval een keer geweest, bedacht ik. En zo stond ik na een vliegtocht van vier uur, via Hurghada, op het uiterste puntje van de Sinaï, op een plek waar 22 jaar geleden slechts Bedoeïnenententen stonden. De huidige infrastructuur in Sharm is in vergelijking met Hurghada goed. De grote hotels en conferentiecentra beantwoorden de groei in het toerisme, zo n veertig procent per jaar. Het duiktoerisme houdt het bij drie procent per jaar. Velen zeggen dat je dom geluk hebt, maar in feite moet een onderwaterfotograaf anticiperen op het gedrag van de dieren Vliegtuigen vol met toeristen worden dagelijks af en aan gevlogen. Rondom Sharm en Na ama Bayij wordt een nieuwe Costa gecreëerd; met disco s en strandtoerisme. Het is een gebied waar het onderwaterleven zwaar op de proef wordt gesteld. Dat beeld wordt bevestigd door de verhalen die er over de Rode Zee de ronde doen. Zo zou het onderwaterleven zich naar het zuiden terugtrekken en is Soedan op dit moment de plek waar je nog prachtige koralen en grote vissen kunt vinden. Met ruim één miljoen duikgangen per jaar en ongeveer duizend duikboten in het noorden zouden Sharm en Na ama Bay voor de natuurliefhebber afgeschreven zijn. Toch staat het nabij Twee kanalen Hoewel ik niet kon wachten om die eerste dag naar Ras Mohammed te vertrekken, werd ik verplicht om de eerste duikdag op de zogenoemde local dive site s mijn duikkwaliteiten te tonen. De kwaliteit van de riffen was goed; het water glashelder. De bekende Rode Zee-taferelen kwamen aan me voorbij. De discomuziek, die niet ver van onze duikplaats over het strand galmde, was echter een nieuwe duikervaring net als de sloopmachine waarvan het geluid en de vibraties tot ver onder het water doordrongen. Het onderwaterleven scheen er geen last van te hebben. Bij het maken van een foto van een naaktslak onder een rots, werden mijn vinnen door een passerende De haven in Sharm el Sheikh waar duikers aanmonsteren. 36 Duikmagazine juni/juli 2006 De opgaande zon in de Sinaï.

4 duikgids opgepakt en omhoog gehouden. Een vermanende vinger maakte me duidelijk dat je ook hier in de onderwaterwereld alleen maar mag kijken. Aankomen niet. De duikscholen in dit gebied maken gebruik van een onafhankelijke vloot. Normaliter ben je als duikende toerist afhankelijk van de boot die in bezit van de duikschool is. s Ochtends loop je na het inchecken bij de duikschool naar de haven op vijf minuten afstand van het centrum in Sharm el Sheikh. Je monstert aan op de boot en bestemming van je keuze. Het enige waar je rekening mee moet houden, is dat aan het einde van de dag je duikspullen worden verplaatst naar de boot die de volgende ochtend op je vakantieplanning staat. Voor mijn vertrek naar de Camel Dive Club had ik al een verlanglijstje van duikplekken gemaakt. Daar stonden onder andere Ras Mohammed, de straat van Tiran, het wrak van de Dunraven en de Thistlegorm op. De straat van Tiran ligt in de monding van de Golf van Aqaba en is aan de westzijde begrensd door de kust van de Sinaï. In het oosten wordt de grens door het eiland Tiran gevormd. In het midden van dit kanaal liggen vier eilanden. Ze zijn vernoemd naar vier Engelse cartografen uit de negentiende eeuw. Jackson rif, Woodhouse rif,thomas rif en Gorden rif verdelen de zeestraat in twee kanalen in het oosten. De Grafton doorgang wordt gebruikt door schepen die noordwaarts gaan. Schepen met een zuidelijke bestemming varen door de Enterprise. In de Golf van Aqaba is de maximale diepte 1250 meter. Het zeewater wordt met noordelijke winden door de straat van Tiran gedreven en vervolgens door de Grafton (71 meter diep) en de Enterprise (250 meter diep) de Rode zee ingeperst. De stroming rond de riffen kan daardoor heftig zijn, maar staat tevens garant voor transport van grote hoeveelheden plankton en uitzonderlijke koraalgroei. In enkele periodes van het jaar worden er zelfs manta s en walvishaaien gezien. In dieper water kan je hamerhaaien en pelactische vissen tegenkomen. Jackson rif Het meest noordelijke eiland in de straat van Tiran kenmerkt zich door een prachtig koraallandschap, met een koraaltuin op tien meter diepte. De tuin ziet er uitzonderlijk gezond uit. Kroon op het werk van de kalkbouwers is een saladekoraal (Turbinaria mesenterina), het domein voor de Anthias waar zij in capriolen hun schoonheid laten zien. In deze koraaltuin kunnen duikers zich al op een diepte van acht meter uren vermaken. Als ik afdaal naar een diepte van 27 meter vormen twee grote gorgonen (Subergonia hicksosni) een toegangspoort naar de diepte waar prachtige zachte koralen (Dendronephthya. sp) met hun wit roze kleur als een boeket tegen het blauwe water afsteken. De diepte lonkt met haar kleurenpracht en uitzonderlijke levensvormen maar mijn verlangen wordt verstoord door het geluid van mijn computer. Met tegenzin neem ik de route terug naar de poort van de gorgonen. In één van de gorgonen staart een Longnose hawk fish (Oxycirrhites typus) me hooghartig aan. Het zwembad van de Camel Dive Club in avondlicht. Het wrak Lara nabij Jackson reef. juni/juli 2006 Duikmagazine 37

5 Doorkijk. SS Thistlegorm In de middagduik brengen we een bezoek aan Gordon rif, gelegen aan de zuidkant van de eilandenreeks. De duikstek ligt is meer beschut dan de duikplaatsen bij de overige eilanden. Het rif wordt gemarkeerd met een wrak op de noord-westelijke punt van het eiland. Het wrak maakt duidelijk wat zon en zoutwater met een schip kunnen doen in 25 jaar. Buitenaards Langs de rand van Gordon rif en de ondiepe lagune is een bijzonder schouwspel te zien. Duizenden kwallen worden door de stroming uit de golf van Aqaba door het glasheldere water de Rode zee in gestuwd. Zij lijken op aliens op weg naar een nieuw sterrenstelsel. Het water in De Rode zee verdampt relatief snel waardoor het een bijzonder hoog zoutgehalte heeft. Door het ontbreken van grote rivieren die in de Rode Zee uitmonden, wordt vers water uit de Indische oceaan gehaald. De hoeveelheid verdampt water wordt op negenhonderd biljoen kubieke meter per jaar geschat. De Rode zee kent een zoutgehalte van 38% (parts per duizend) en staat daarmee op de eerste plaats. Het gemiddelde zoutgehalte van de oceanen ligt op 35 %. Ras Mohammed Vliegtuiggeschut. Ras Mohammed is in 1983 uitgeroepen tot een nationaal park. In een totale oppervlakte van 480 vierkante kilometer is het park in dertig procent land en zeventig procent onderwaterlandschap verdeeld. De status maakt het mogelijk om Ras Mohammed te beschermen en te ontwikkelen, maar met bezoekers per jaar is dat geen gemakkelijke opgave. Er wordt naar een balans gezocht tussen toerisme en het fragiele ecosysteem. Ras Mohammed telt 137 van de 218 geregistreerde koraalsoorten in de Rode Zee, duizend soorten vis, veertig soorten zeesterren, 25 verschillende soorten zeekomkommers en 150 verschillende geleedpotigen (Crustacea). Ras Mohammed is eigenlijk het visitekaartje van de Rode zee. Ook het natuurpark boven water heeft veel te bieden. Er leven 130 soorten vogels. Zij gebruiken de uiterste punt van de Sinaï als stopplaats voor hun tocht naar het zuiden. De entree voor het park bedraagt vijf dollar per dag. Met de inkomsten wordt het Ranger project van het park gefinancierd. Ras Mohammed kent bijzonder onderwaterleven door het samenkomen van de verschillende golfstromingen uit de Straat van Tiran en de Golf van Suez. Deze stromingen vermengen zich met het water van de Rode Zee. Het park telt zes duikplaatsen: Ras Za atar, Jackfisch Alley, Eel Garden, Shark Observatory, Shark Reef en Yolanda Reef. Ze kennen dieptes van 283 meter bij Ras Za atar tot 796 meter bij Yolanda reef. Afhankelijk van het jaargetijde kunnen duikers er het meest uiteenlopende leven tegenkomen. In de periode dat ik er ben, eind mei, is het water nog relatief koud en zwemmen in dieper water haaien en grote scholen barracuda s. Volgens de gids voegen in juni de grote scholen vis zich hier samen. Dan wordt namelijk het water warm. Toch zijn er al meldingen van ontmoetingen met een walvishaai,een manta of een hamerhaai. Een ideale duik op Ras Mohammed begint op Jackfish Alley. Er is een lichte tegenstroom. De duik blijkt het mooiste als je even het geduld kan opbrengen om te wachten totdat de groep je voor is gegaan en je met afstand kan volgen. Al een paar dagen zie ik in de verte een grote bol barracuda s zwemmen. Op de laatste dag van mijn verblijf in Egypte wacht ik op de 38 Duikmagazine juni/juli 2006 Doorkijk.

6 Motoren en auto s in het ruim. ReisReportage Paravene op het dek. uiterste hoek totdat ik een schim zie van de school barracuda s. Zonder aarzeling zwem ik de kant op waarvan ik het vermoeden heb dat die locatie ook door de barracuda s zal worden gepasseerd. De gids volgt me in het diepe blauw. Bij de confrontatie lijken de barracuda s bijna verbaasd over mijn aanwezigheid. Ik fotografeer totdat de groep zich splitst. Op de terugweg kom ik duikers tegen. Ze wijzen naar de school barracuda s en maken gebaren naar hun buddy s. Ik lach heimelijk; in de onderwaterfotografie gaat het juist om deze momenten. Een fotograaf moet nu eenmaal anticiperen op het gedrag van de dieren onderwater. Velen vertalen het moment als dom geluk. Eenmaal terug bij het rif leidt een lichte stroming je langs prachtige koraalwanden. Op de uiterste hoek van Shark reef staan de wanden vol met zachte koralen, een plek waar je kan blijven hangen om haaien in het diepe blauw te zien. Daarna stijg je langzaam tot het plateau van Yolanda reef. Dat ligt bezaaid met wrakdelen en een berg toiletpotten. Een container begroeid met verschillende koralen geeft aan dat je aan het eind van de duik bent gekomen waarna je wordt opgepikt door de duikboot. De achterzijde is helemaal leeg. Wrakkendomein In het uitgebreide riffensysteem in Ras Mohammed en de belangrijke toegangspoorten tot het Suezkanaal en de golf van Aqaba zijn veel schepen door bombardementen en verkeerde navigatie vergaan. In Sharm el Sheik kan een dagtocht worden geboekt om de wrakken te beduiken. Het gaat onder andere om de Dunraven en SS Thistlegorm, waarschijnlijk het bekendste schip in de Rode Zee. Hoewel de naam Duits klinkt, was het een Engels schip en eigendom van de Engelse rederij Albyn line Ltd. Deze rederij had achttien schepen in de vaart. Alle schepen hadden het woord Thistle in hun naam dat staat voor een nationale bloem in Schotland. De beeltenis van deze bloem was opgenomen in het logo van de rederij. De Albyn Line had onder andere de Thistle dhu. Dhu betekent in het gaelic zwart, roy betekent rood en gorm blauw. SS is de afkorting Steam Ship. Voor een bezoek aan het de Thistlegorm begint onze tocht vroeg in de ochtend met een busrit naar de westpunt van het schiereiland. Dat scheelt een eind varen. We zien een prachtige zonsopkomst over Info Reisorganisatie: Diving Holidays. Telefoon: info@divingholidays.nl. Internet: Beste reistijd: mei tot en met oktober. het woestijnzand van de Sinaï. Na drie uur varen wordt mijn aandacht getrokken door een groep boten. Eenmaal aangekomen blijkt het de duikplaats van de SS Thislegorm te zijn. Jammer genoeg heeft de Egyptische overheid het belang van de bescherming van dit wrak nog niet ingezien. Meerboeien naast het wrak zouden de Thistlegorm kunnen sparen. Soms worden er twintig duikschepen op verschillende plaatsen aan het wrak verankerd. Wie wacht tot een paar groepen duikers bovenkomen, krijgt de kans om bijzondere plekjes te ontdekken. Het afweergeschut staat nog fier naar boven gericht. Om de Thistlegorm te doorzoeken, heb je een Dunraven Boeg. juni/juli 2006 Duikmagazine 39

7 Bedevaartsoord voor onderwaterfotografen Camel Dive Club Het complex van de Camel Dive Club bevat tevens een winkel waar een eigen kledinglijn onder de naam Camel Tribe wordt verkocht. Tribe staat voor een groep mensen die in sociaal opzicht of door een religie bij elkaar horen. Als je een paar dagen in het Camel complex logeert, behoor je tot die Tribe. De accommodatie ligt vanaf 1986 in het centrum van Na ama Bay. Toen stonden er nog twee hutten en Bedoeïenen-tenten. Het Camel Centrum geldt als een verzamelpunt voor veel duikers die in hotels in de directe omgeving bivakkeren of een kamer van de Camel Dive Club hebben gehuurd. De afgelopen jaren is het complex stukje voor stukje uitgebreid tot wat het nu is: een hotel met 68 kamers in verschillende luxeniveaus. Vijf kamers zijn voor mensen in een rolstoel toegankelijk. De Camel Dive Club is sowieso toegerust voor minder validen. Ook zij kunnen er opleidingen volgen; van Open Water tot Instructor. Deze extra mogelijkheden definiëren met welke bezieling de Camel Dive Club opereert. Er werken enthousiaste mensen die sterk in hun eigen product geloven en dat merk je; of het nu de briefing aan boord betreft of de organisatie van een trip. Hoe krijg je dat voor elkaar, vroeg ik aan Claire Mucklow, de marketing manager van Camel. Dat is heel simpel, antwoordde ze. Door een perfecte organisatie raakt niemand overbelast. Als je het complex aan een inspectie onderwerpt, blijkt dat er inderdaad aan alles is gedacht. De twee leslokalen zijn bijvoorbeeld volledig uitgerust en beschikken over airco.er is een prachtig zwembad voor opleidingen, drie restaurants, een lounge club op het dak en een bar. Het leukste verzamelpunt voor duikers is de lounge vlak voor de duikclub. Elke middag delen duikers hun ervaringen terwijl ze onderuit gezakt in één van de comfortabele banken naar voorbijgangers kijken. paar dagen nodig. Een bezoek aan de motorfietsen en vrachtwagens mag je niet voorbij laten gaan, net zoals de Starnier 8f locomotief die op 25 meter aan stuurboord rechtop op de zeebodem staat alsof er niets is gebeurd. De Thistlegorm is een ongelofelijk schouwspel en doet mij denken aan de Umbria in Soedan dat ook met oorlogstuig is geladen en goed toegankelijk is. Wat mij fascineert, is het visleven dat zich in het ijzeren rif verschuilt. Grote scholen glasvisjes worden opgejaagd door koraalduivels en zwemmen tegen een doorkijk naar het wateroppervlak. De Dunraven ligt vlakbij de duikplaats Ras Mohammed. Het zicht is er over het algemeen goed, maar er kan wel een flinke stroming staan. Als onze boot arriveert, vertrekt een live aboard. Waarschijnlijk heeft het gezelschap er de nacht doorgebracht en hebben zij een geweldige nachtduik achter de rug. Onder water blijkt dat de Dunraven op haar kop op de zeebodem ligt. Het ziet er geheimzinnig en daardoor intrigerend uit. De Dunraven was een stoomzeilschip en zonk in Het ligt op een diepte van maximaal 28 meter. De Dunraven is voor duikers gemakkelijk te verkennen. Er zijn drie grote openingen waar je naar binnen kunt. Ik begin bij de schroef en het roer in het diepste gedeelte van het wrak. Het is prachtig begroeid met zachte koralen. Daarna begeef ik me in het wrak en zwem door een geheel leeg schip om bij de breuk midscheeps door een school van glasvisjes weer naar buiten te gaan. Zwemmend, tegen de inmiddels zware stroming in, tracht ik bij de opengereten boeg te komen. Bij de boeg laat ik mij zakken in een tuin van zachte koralen in de meest uit uiteenlopende kleuren. In deze opening, die recht op de stroomrichting staat, genieten de koralen een constante aanvoer van plankton. Na tien minuten is het tijd om de Keukenhof onderwater te verlaten. l 40 Duikmagazine juni/juli 2006