ASBESTINVENTARISATIE

Transcriptie

1 Datum : 18/10/2005 ASBESTINVENTARISATIE Postkantoor BRUSSEL 8 Steengroefstraat 1082 BRUSSEL ESCOM BVBA KERKHOFSTRAAT 6/ VILVOORDE TEL 02/ FAX 02/ THONISSENLAAN 27/ HASSELT TEL 011/ FAX 011/

2 INHOUDSTAFEL LIJST AFKORTINGEN... 3 UITVOERING Inleiding Asbest Definitie? Toepassingen van asbest Gezondheidsrisico s Inventarisatiecriteria Wettelijk kader Staalname- en analysemethode Definities en begrippen De eigenlijke staalnameprocedure Analyse van materiaalmonsters Inventarisatie- en evaluatiemethode Inventarisatieklassen Evaluatiecriteria Risicobeoordeling Beheersmaatregelen Lokatie Inventarisatie Algemene bespreking Besluit BIJLAGE Plannen Postkantoor Brussel Verwijderen van asbest in eigen beheer Analyserapport Escom bvba 2

3 LIJST AFKORTINGEN EV EL D GV L m2 n.d. PD TD erkend verwijderaar door het Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid erkend labo door het Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid diameter van een buis of van buisisolatie gelijkvloers lengte totale oppervlakte asbesthoudend materiaal niet detecteerbaar preventiedienst technische dienst Escom bvba 3

4 UITVOERING DE UITVOERING VAN DIT RAPPORT WERD GEREALISEERD DOOR ESCOM BVBA Kerkhofstraat 6/ Vilvoorde Tel : 02/ Dit rapport is samengesteld op basis van gegevens die door het bedrijf beschikbaar werden gesteld. Het betreft hier zowel schriftelijke informatie (plannen, cijfermateriaal, ) als mondelinge informatie die werd verstrekt tijdens gesprekken en plaatsbezoeken. MEDEWERKERS AAN HET RAPPORT Werner WILLEMOONS Ludwig VERJANS Christine SCHAEKEN Zaakvoerder Veiligheidscoördinator Milieuconsulente Escom bvba 4

5 1. INLEIDING De asbestinventaris is een verplichte inventaris die door iedere werkgever moet opgemaakt en bijgehouden worden (artikel 148decies 2.5 van het ARAB). De inventaris dient per lokaal een lijst te bevatten van alle producten waar asbest in kan voorkomen of in voorkomt en een lijst van alle werkzaamheden waarbij werknemers aan asbest kunnen blootgesteld worden. Asbesthoudend materiaal moet in de inventaris vermeld worden ongeacht de concentratie van asbest in het materiaal. De inventaris moet ter beschikking gehouden worden voor de arbeidsinspecteur. Wanneer de inventaris aangeeft dat er asbest in het bedrijf aanwezig is dan moet er een programma ter beheersing van het risico uitgewerkt worden. De asbestinventaris wordt ter advies voorgelegd aan de veiligheidschef, de arbeidsgeneesheer van de onderneming en het Comité voor Preventie en Bescherming (of, als er geen dergelijke comité is, de vakbondsafvaardiging). De asbestinventaris wordt voorgelegd aan elke externe onderneming die werken komt uitvoeren op plaatsen waar asbestvezels kunnen voorkomen. Deze inventaris dient door de werkgever bewaard te worden en kan door een bevoegd arbeidsinspecteur ter inzage opgevraagd worden. Escom bvba 5

6 2 ASBEST 2.1. Definitie? Asbest is een vezelachtig silicaatmineraal dat in de natuur voorkomt. Het is opgebouwd uit microscopisch kleine vezels. Asbest kan in twee groepen onderverdeeld worden : Amfibolen Serpentijnen Soorten Structuur Schadelijk Figuur - crocidoliet of blauw asbest - amosiet of bruin asbest - tremoliet (wit-achtige asbest) - anthophylliet (grijze asbest) - actinoliet. Amfiboolvezels zijn massief, ruitvormig van doorsnede en minder flexibel dan de chrysotiele vezels, en ze hebben de neiging tot het afsplitsen van kleine, zeer scherpe splinters. blauwe asbest (crocidoliet), is de gevaarlijkste vorm - chrysotiel of wit asbest Serpentijn asbest bestaat uit het mineraal chrysotiel (=wit asbest). De chrysotiel structuur bestaat uit een dubbellaag, De beide lagen passen niet exact op elkaar, waardoor de structuur enigszins oprolt om lange, holle buizen te vormen. De verbindingen tussen de lagen zijn zwak, waardoor chrysotiel asbestvezels een goede flexibiliteit bezitten. Chrysotielasbest zou het minst schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid Smeltpunt Bruin asbest : 1500 C Blauw asbest : 1200 C 1500 C Escom bvba 6

7 2.2. Toepassingen van asbest Asbest was een veel gebruikt en moeilijk te vervangen materiaal omwille van zijn grote resistentie ten opzichte van warmte en vuur, chemicaliën en frictie. De vezels zijn praktisch onverwoestbaar. Asbestvezels werden gebruikt als thermisch, elektrisch en akoestisch isolatiemateriaal. Daarnaast werd het ook gebruikt voor bekleding in de vorm van tegels, buizen, platen, remmen, wegen,... Asbest wordt bijgevolg teruggevonden in zowel het beroepsmidden als in privé-woningen. Globaal zijn de verschillende asbestproducten in twee groepen te verdelen : Toepassing Hechtgebonden Bij hechtgebonden asbest zijn de asbestvezels gemengd met een andere stof, meestal cement of lijm. Als hechtgebonden asbest niet beschadigd is, levert het weinig gevaar op voor de gezondheid. - golfplaten als dakbedekking asbestcement, grijsachtig); - asbestleien als dakbedekking (vlakke, vierhoekige platen met vaak een blauwachtige kleur); - cementgebonden asbestplaten in schoorstenen; - vlakke gevelplaten of binnenschotten, plafonds (asbestcement, al of niet fel uitwendig gekleurd); - gas-, water- en rioleringsleidingen (asbestcement, kenmerk: grijze kleur, vezelige structuur op breukvlakken); - bloembakken (asbestcement); - koppelingsplaten en remvoeringen van oude voertuigen, van vliegtuigen en in liften; - asbesthoudende vinylvloertegels (vaak gebruikt in vochtige ruimten zoals keukens, toiletten, uitzicht: hard, beetje glanzend, vaak met wit gevlamde" decoratie, deze tegels zijn o.m. te herkennen doordat ze breken Losgebonden De asbestvezels kunnen bij losgebonden asbest makkelijker vrij komen, omdat ze niet in een ander materiaal zijn vastgezet. Losgebonden asbest moet dan ook altijd afgedekt of verwijderd worden. - wanden/plafonds/staalconstructies, zeer los gebonden, werd vaak toegepast voor de bekleding van muren en plafonds in (semi-)openbare gebouwen, spuitasbest heeft een vlokachtig uitzicht); - asbestkoord rond leidingen en in kachels (wit tot licht grijs, valt zeer gemakkelijk uiteen); - hard geperste isolatieplaten of vloerplaten rond verwarmingsketels, in schoorstenen, ventilatiekanalen, in liftkokers, in elektriciteitskasten, in vuilstortkokers (dit plaatmateriaal bestaat uit asbestcement of uit gipsgebonden asbest, kenmerk: grijsachtig); - zacht geperste isolatieplaten rond procesinstallaties, rond, in en onder verwarmingsketels, in rookgaskanalen, in liftkokers, in of op deuren (kenmerk: witachtig, 90 % asbest, zeer los materiaal); Escom bvba 7

8 wanneer men ze wil buigen); - asbest als wapening of vulstof in kunststoffen (o.m. bij elektrische installaties als elektrische isolatie), in lijmen, in bitumen; - asbest in betonnen vloeren (enkel sporadisch). - asbestweefsels in brandwerende kleding en in brandwerende gordijnen; - asbestkarton (als dunne, schimmelwerende onderlaag van vinylvloerbedekking in/op keukens, trappen e.d., kenmerk: enkel door analyse als asbest te identificeren); - asbest in de bitumenachtige onderzijde van vloerbedekking, in coatings, verven e.d.; - asbesthoudend isolatiegips rond warmte- en stoomleidingen (kenmerk: vezelachtig gips met zeer losse structuur en met asbestgehalte tot 50 %). Escom bvba 8

9 2.3. Gezondheidsrisico s Asbestvezels kunnen splitsen in kleine, niet met het blote oog waarneembare vezels. Die kunnen in de lucht terechtkomen en ingeademd worden. Ze dringen dan zeer diep in de longen door en kunnen ernstige ziekten zoals asbestose, mesothelioom en longkanker veroorzaken. Asbestvezels zijn dus vooral gevaarlijk bij inademing. Meestal duiken die ziekten pas tussen 20 en 40 jaar na de blootstelling aan asbestvezels op. Ze komen voornamelijk voor bij beroepsmatige blootstelling aan asbest. Maar theoretisch kan elke blootstelling, hoe klein ook, leiden tot asbestziekten. Het risico wordt groter naarmate er meer vezels worden ingeademd, bijvoorbeeld het aantal vezels dat u inademt toe naarmate langer aan asbestvezels wordt blootgesteld. Daarom is het belangrijk dat u het inademen van asbestvezels zo veel mogelijk voorkomt. Het risico van asbest schuilt in het inademen van de vezels. In de buitenlucht bevinden zich doorgaans zo weinig vezels dat het gezondheidsrisico extreem laag is. Ook binnenshuis is het risico zeer klein, zolang de asbestvezels stevig vastzitten in het materiaal waarin ze verwerkt zijn. Maar heel anders wordt het wanneer asbestvezels uit dat materiaal vrijkomen. 0ok al is de werking van asbest in het lichaam niet volledig opgehelderd, toch staat vast dat asbest de veroorzaker is van tal van ziekten, met als meest voorkomende: Asbestose Mesothelioom Longkanker Dit is een specifieke vorm van longfibrose. Asbestvezels worden in de longen omgeven door bindweefsel, waardoor de long verstijft en de elasticiteit die nodig is voor de ademhaling vermindert. Asbestose heeft kortademigheid en veelvuldig hoesten tot gevolg. Tussen de blootstelling aan asbest en het optreden van de ziekte ligt een latentietijd die kan variëren van 10 tot 40 jaar.de ziekte kan niet genezen worden, het is een beroepsziekte die veroorzaakt wordt door intensieve blootstelling. De enige remedie is het voorkomen van inademen van asbestvezels. Mesothelioom is een zeldzame vorm van kanker aan het longvlies of het buikvlies, rechtstreeks veroorzaakt door het blootstellen aan asbest. Door de soms lange latentietijd (tot zestig jaar!) is het vaak moeilijk uit te maken hoe groot de blootstelling is geweest. Toch is aangetoond dat de blootstelling in sommige gevallen zeer laag was. Er worden steeds meer gevallen van mesothelioom vastgesteld, o.a. bij electriciens, loodgieters, enz. De ziekte is tot op heden ongeneeslijk, het voorkomen van blootstelling is de enige remedie Mensen die aan asbest werden blootgesteld hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van longkanker. Na roken en blootstelling aan radon, komt asbest zelfs op een derde plaats. Er is geen veilige waarde voor bloostelling. De kanker kan zich ontwikkelen tussen de vier en de veertig jaar na blootstelling. Het staat ook vast dat o.a. roken de risico's op asbestlongkanker serieus vergroot. Afhankelijk van het stadium waarin de kanker zich bevindt is er eventueel therapie mogelijk. Escom bvba 9

10 3. INVENTARISATIECRITERIA 3.1. Wettelijk kader ARAB De volledige momenteel van kracht zijnde wetgeving inzake asbest is terug te vinden in het ARAB (Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming). Hieronder geven we beknopt de opeenvolgende Koninklijke Besluiten weer die de reglementering in verband met asbest bepaalden. Koninklijk Besluit van 15 december 1978 (B.S ) Dit Koninklijk Besluit werd van kracht op 1 januari 1980 en werd als 'asbestbesluit' opgenomen in het ARAB. Door dit KB werden voor het eerst een aantal toepassingen van asbest verboden of aan banden gelegd: gebruik van asbest in luchtfiltertoestellen werd volledig verboden gebruik van asbestspuitlagen (voor o.a. verfwerken, thermische en acoustische isolatie, muurbekleding en decoratie) werd volledig verboden gebruik van crocidoliet werd verboden behalve voor asbestcementbuizen, dichtingen, expansieringen en vormpoeders ontstoffing van remsystemen mag enkel nog uitgevoerd worden met stofzuigers en niet meer met perslucht voor afbraakwerken van gebouwen, schepen en installaties die asbest bevatten dienen preventieve maatregelen getroffen te worden, om de verspreiding van vezels tegen te gaan manuele behandeling van vrij asbest wordt verboden Verder wordt bepaald dat jongeren onder de 18 jaar niet worden toegelaten op plaatsen waar bij werkzaamheden asbestvezels kunnen vrijkomen. De asbestvezelconcentratie in werkpleklucht over een periode van 4 uur mag niet hoger zijn dan 0,2 vezels/ml voor crocidoliet en niet hoger dan 2 vezels/ml voor andere asbestsoorten. Koninklijk Besluit van 28 augustus 1986 betreffende de strijd tegen de risico's te wijten aan asbest (B.S ) Met dit KB werden de bepalingen van de Europese Richtlijn van 19 september 1983 voor België van kracht gemaakt. Daarbij dient wel opgemerkt dat de grenswaarde voor crocidoliet in het KB op 0,15 vezels/ml gesteld wordt, wat een stuk lager ligt dan de norm van 0,5 vezels/ml die in de Europese Richtlijn vermeld wordt. Dit is eveneens het geval voor de serpentijnen (0,5 vezels/ml i.p.v. 0,6 vezels/ml). Naast de bepalingen uit de Europese Richtlijn worden ook verplichte procedures vastgelegd voor de medische keuring van werknemers die met asbest in aanraking komen. Verder wordt bepaald dat asbest overal waar dit technisch mogelijk is dient vervangen te worden door producten die minder schadelijk zijn voor de gezondheid van de werknemers. Escom bvba 10

11 Koninklijk Besluit van 22 juli 1991 tot wijziging en aanvulling, wat de bescherming tegen asbest betreft, van het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming (B.S ) Door dit KB werd de bestaande reglementering gewijzigd en aangevuld. De belangrijkste toevoeging betrof de verplichting voor iedere werkgever om een inventaris op te stellen van alle asbest en asbestbevattende producten die in het bedrijf aanwezig zijn. De bepalingen ter uitvoering van het KB werden opgenomen in het Ministerieel Besluit van 22 december Ministerieel Besluit van 22 december 1993 tot bepaling, in het raam van de strijd tegen risico's te wijten aan asbest, van de inhoud van de inventaris bedoeld in artikel 148 decies van het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming en tot vaststelling van de termijn waarin deze inventaris moet worden opgesteld (B.S. 2/2/94) Volgens dit besluit moet elke werkgever vóór 1 januari 1995 een uitgebreide inventaris laten opmaken van alle asbest en asbesthoudende materialen die aanwezig zijn in gebouwen, installaties, machines en andere uitrustingen die zich in de werkplaats bevinden. Alle producten waarvan wordt aangenomen dat ze asbest bevatten moeten op een lijst worden opgetekend per lokaal en per bedrijfseenheid. Daarbij moet een onderscheid gemaakt worden tussen twee categorieën: 'ongebonden asbest' en 'producten waarbij de vezels vastzitten in cement of in een ander bindmiddel'. In de inventaris moeten verder de factoren worden vermeld die het risico voor de gezondheid kunnen vergroten. Concreet gaat het hierbij over: de aard van het gebruikte asbest (bv. crocidoliet, chrysotiel,...) de kwaliteit van de bekleding (brosheid, beschadigingen,...) de kans op toevallige beschadiging van de buitenkant van de bekleding mogelijke verspreiding van de vezels (bv. nabijheid van verluchtingssystemen, enz...) de bezettingsgraad van de lokalen de aard van de lokalen (bv. opslagplaats, refter, werkplaats,...) het aantal rechtstreeks betrokken personen de oppervlakte van het asbesthoudend materiaal t.o.v. de oppervlakte van het lokaal. Tevens dient een lijst gemaakt te worden van de werkzaamheden die aanleiding kunnen geven tot blootstelling aan asbest (bv. onderhoud van stookketels, verbouwingen, enz...). De inventaris moet voor advies voorgelegd worden aan het diensthoofd veiligheid en gezondheid, de arbeidsgeneesheer en het Comité Veiligheid en Gezondheid (indien er geen Comité in het bedrijf is moet de inventaris voor advies voorgelegd worden aan de vakbondsafvaardiging). De inventaris moet ter beschikking gehouden worden van de inspectiediensten en moet overhandigd worden aan iedere externe onderneming die werkzaamheden moet uitvoeren op plaatsen waar asbestvezels kunnen vrijkomen. Indien uit deze inventaris blijkt dat de werknemers aan asbestvezels blootgesteld worden, dan moet een programma ter beheersing van het asbestrisico worden uitgewerkt met als doel de blootstelling zo laag mogelijk te houden. Dit beheersprogramma bestaat uit drie punten: een regelmatige beoordeling van de staat van het asbest of het asbesthoudend materiaal door middel van visuele inspectie, tenminste om het jaar; Escom bvba 11

12 maatregelen die moeten worden genomen wanneer het asbest of asbesthoudend materiaal in slechte staat is of wordt gebruikt op plaatsen waar het kan worden beschadigd; instructies voor werkzaamheden waarbij men een overschrijding van de grenswaarden voorziet. Het beheersprogramma moet na opstelling en na iedere wijziging ter advies worden voorgelegd aan de arbeidsgeneesheer en het Comité Veiligheid en Gezondheid (eventueel vakbondsafvaardiging). Koninklijk Besluit van 27 december 1993 (B.S. 2 februari 1994) Dit KB bepaalt dat het bestaan van een inventaris in het sociaal jaarverslag moet opgenomen worden. Er wordt dus enkel melding van gemaakt, de inventaris zelf moet niet naar de administratie gestuurd worden Koninklijk Besluit van 3 februari 1998 In dit KB wordt het op de markt brengen van asbesthoudende producten volledig verboden, op enkele uitzonderingen na. Het gebruik van chrysotiel wordt drastisch beperkt. Er zijn op langere termijn verbodsbepalingen voor gebruik in o.a.: eindproducten van textiel die zijn behandeld om het vrijkomen van vezels te voorkomen ( ), asbestcement ( ) en thermische isolatie in industriële toepassingen ( ) Asbesthoudende producten die toch nog op de markt komen, moeten voorzien zijn van een etiket. SAMENVATTEND SCHEMA VAN DE IN BELGIË GELDENDE BEPALINGEN I.V.M. ASBEST Grenswaarden (arbeidsplaats) Verbodsbepalingen Asbestinventaris Verwijdering Amfibool: 0,15 v/ml (actiewaarde: 0,05 v/ml) andere soorten: 0,5 v/ml (actiewaarde: 0,15 v/ml) (K.B ) Volledig verbod op het op de markt brengen van asbesthoudende producten, met een aantal uitzonderingen. (K.B ) verplicht voor de werkgevers tegen 1/1/95 (M.B ) preventieve maatregelen voor afbraak asbestbevattende gebouwen, schepen of installaties (K.B ) Escom bvba 12

13 VLAREM II De Vlaamse overheid is bevoegd voor de milieuwetgeving. Dus ook voor de reglementering over asbestemissies en asbestafval. In de Vlaamse wetgeving is vooral Vlarem (Vlaams reglement houdende bepalingen inzake milieuhygiëne) van belang. Meer bepaald in Vlarem II, het besluit van de Vlaamse regering van 1 juni 1995 houdende algemene en sectorale bepalingen inzake milieu, komt asbest in verschillende hoofdstukken aan bod. Escom bvba 13

14 3.2. Staalname- en analysemethode Definities en begrippen Alvorens de eigenlijke procedure van de staalname te bespreken, dienen ter verduidelijking enkele begrippen verklaard te worden. Brosse materialen Homogene zone Materiaalsoorten Bij een inventarisatie wordt nagegaan of een verdacht materiaal bros is of niet. Dit houdt in dat het materiaal in droge toestand kan gebroken, verpulverd of met de hand tot poeder verbrijzeld worden. De fysische toestand van een materiaal kan door beschadiging veranderen, zodat een aanvankelijk niet bros materiaal, bros kan worden Een zone is homogeen wanneer het verdachte materiaal er een uniform materiaal is. Asbesthoudende materialen kunnen volgens hun aard worden geclassificeerd: spuitlaag : materiaal dat op een oppervlakte wordt gespoten, gestreken of er op een andere manier wordt op aangebracht. Voorbeelden hiervan zijn geluidsdempende pleister op plafonds, brandwerend materiaal op constructie-elementen of andere oppervlaktematerialen met een geluidsdempende, brandwerende of andere functie. thermische isolatie: bouwmaterialen voor leidingen, pijpfittings, ketelinstallaties, rookgangen, reservoirs, luchtkanalen of andere interne bouwelementen die warmteverlies, oververhitting of watercondensatie moeten voorkomen. gebonden composieten : brede waaier van binnenhuismateriaal, dat wordt aangebracht op bouwelementen en constructie-elementen, zoals vloer- en plafondtegels. Tot deze categorie worden de spuitlagen en de thermische isolatie niet gerekend. Een tweede classificatie berust op de structuur van de gebruikte materialen: homogeen gefabriceerde producten : Hier zijn de asbestvezels tijdens het fabricageproces goed gemengd. Er dient dan ook slechts 1 monster te worden genomen dat representatief is voor het hele product. (Vb. asbestcement, asbesthoudende isolatieplaten, vinylvloertegels, plafondtegels) heterogene materialen worden op de bouwwerf ter plaatse vermengd waardoor de homogeniteit van deze materialen niet verzekerd is. Hierdoor is het essentieel om meerdere en grotere monsters te nemen. Het thermische isolatiemateriaal en de spuitlagen vallen onder deze categorie. Escom bvba 14

15 De eigenlijke staalnameprocedure Om een eerste indruk te krijgen van de lay-out van een gebouw, van de structurele, elektrische en mechanische elementen van het gebouw, van aanwezige machines en installaties, worden de bestaande plannen, tekeningen en andere beschikbare bouwdocumenten onderzocht. Hiervoor kan worden samengewerkt met o.m. de architect, de technische dienst, de dienst PBW, de onderhoudsdienst,... Er wordt eveneens nagegaan of eventuele verbouwingswerken werden uitgevoerd. Aan de hand van de eventueel beschikbare lastenboeken wordt nagegaan of asbesthoudende materialen werden gebruikt bij de bouw of verbouwing van het gebouw. Vervolgens wordt een eerste inspectieronde gemaakt. Deze globale fysische inspectie dient om een inzicht te krijgen in de structuur van het gebouw, de installaties,... De verschillende verdiepingen worden systematisch geïnspecteerd, alsook de eventuele bijgebouwen. Op elke verdieping wordt vervolgens, voor alle zichtbare oppervlaktematerialen (wand, plafond, vloer, enz.), het isolatiemateriaal van de thermische installatie en alle overige producten, een inspectie uitgevoerd aan de hand van een checklist om vast te stellen welke materialen mogelijk asbesthoudend kunnen zijn. Tijdens deze rondgang dienen volgende zaken uitgevoerd te worden: - vaststellen van homogene gebieden en functionele ruimten; - het nemen van bulkstalen van de materialen, die eventueel asbest zouden kunnen bevatten; - fysische evaluatie van de materialen. Men begint hiervoor met het lokaliseren en identificeren van de materialen, die asbest kunnen bevatten. Deze verdachte bouwmaterialen worden visueel gecontroleerd en in homogene zones ondergebracht. Van elk aanwezig materiaal wordt aangenomen dat het asbest bevat en worden monsters genomen volgens een vooraf bepaald schema. De ligging van de homogene zones en de exacte plaats waar men monsters neemt, wordt duidelijk omschreven en vastgelegd op foto. Wanneer er risico op blootstelling aan asbestvezels is, kan de asbestvezelconcentratie in de lucht gemeten worden overeenkomstig de referentiemethode bedoeld in art. 148decies Escom bvba 15

16 Analyse van materiaalmonsters De analyse van de verschillende materiaalmonsters gebeurt door middel van optische microscopie en polarisatiemicroscopie met dispersiekleuring volgens de McCrone-techniek. Optische microscopie Polarisatiemicroscopie met dispersiekleuring Optische microscopie heeft tot doel de fysische eigenschappen van de vezels te onderzoeken. Het monster wordt hiervoor op een analyseglaasje aangebracht en op de microscooptafel onder wit licht bekeken. Hierbij wordt de morfologie onderzocht. Bij deze techniek wordt nagegaan of de vezels kristallijn of amorf zijn. De analyse gebeurt volgens de McCrone-techniek. Deze techniek berust op de breking van wit licht bij de overgangen tussen verschillende materialen. Opmerking : een duur alternatief voor bovenstaande analysemethoden is lektronenmicroscopie. Escom bvba 16

17 3.3. Inventarisatie- en evaluatiemethode Inventarisatieklassen Na analyse worden de bemonsterde materialen in functie van de latere risicoanalyse gecatalogeerd in 3 samenstellingsgebonden klassen, nl: - materialen die weinig gebonden asbestvezels bevatten - materialen die sterk gebonden asbestvezels bevatten - materialen die geen asbestvezels bevatten Teneinde het gezondheidsrisico te evalueren moeten naast het asbestgehalte en de aard van de materiaaltoepassing alle bijkomende factoren, die het risico beïnvloeden, worden beoordeeld. Volgende criteria worden daarom beschouwd: - kwaliteit van het oppervlak (beschadigd, ernstig beschadigd,...); - verspreidbaarheid van de vezels (afgedekt, open,...); - aard personen; - bezettingsgraad lokaal; - bereikbaarheid van het materiaal; - beschadigbaarheid van het materiaal. De huidige toestand van elk asbesthoudend materiaal wordt beoordeeld en het risico op beschadiging in de toekomst wordt ingeschat. Asbestvrije materialen krijgen geen verdere beoordeling. Escom bvba 17

18 Evaluatiecriteria Kwaliteit van het oppervlakt Wat asbesthoudend materiaal betreft definieert men slechts twee niveaus van beschadiging : beschadigd, ernstig beschadigd, materialen, die niet aan deze criteria voldoen worden als onbeschadigd beschouwd. De definitie van beschadiging verschilt voor de twee materiaaltypes:µ Materialen, die bestaan uit weinig gebonden asbestvezels. Het materiaal is beschadigd als de vezelstructuur te weinig adhesie- of cohesiekracht heeft. Deze beschadiging kan zich uiten in het uiteenvallen van lagen, het loskomen van het substraat, het afschilferen of verbrokkelen van het materiaal, waterschade, grote of veelvuldige vochtplekken, enz. Onder ernstig beschadigd asbesthoudend materiaal verstaat men beschadigd materiaal in een functionele ruimte dat op grote schaal ingrijpende schade heeft opgelopen. Daarnaast zijn er gevallen van minder belangrijke aantastingen, die niet voldoen aan de schadecriteria. Een materiaal hoeft niet in perfecte staat te zijn om als "goed" geclassificeerd te worden. Materialen, die sterk gebonden asbest bevatten. Deze categorie omvat de materiaalsoorten: thermisch isolatiemateriaal en gebonden composieten (o.a. asbestcement). Voor deze materialen wordt het begrip beschadiging genuanceerd. Beschadigd en ernstig beschadigd materiaal worden in één categorie samengevat. Onder beschadigde thermische isolatie verstaat men Escom bvba 18

19 isolatiemateriaal, dat zijn structurele integriteit of bekleding volledig of gedeeltelijk heeft verloren. Het materiaal kan verpulverd zijn, aangetast door vochtplekken, gegroefd, doorboord, onvolledig of geschonden, zodat ze geen vezels kan behouden. De mogelijkheid voor het al dan niet optreden van vezelemissie wordt als evaluatiecriterium gebruikt. Materialen uit asbestcement worden als beschadigd beschouwd bij breuk, oppervlakkige erosie of verbrossing. Verspreidbaarheid van de vezels Aard van de aanwezige personen Bezettingsgraad Het potentiële blootstellingsrisico wordt beïnvloed door de mogelijkheid tot verspreiding van de asbestvezels. Het asbesthoudend materiaal kan afgedekt zijn of zich in een afgesloten ruimte bevinden (bv. leidingenschacht). In deze gevallen is de kans op verspreiding van asbestvezels kleiner in vergelijking met vrij luchtcontact van het materiaal in de functionele ruimte. De aanwezigheid van ventilatiekokers of luchtbehandelingsgroepen in de onmiddellijke nabijheid van het asbesthoudend materiaal kunnen het verspreidingsrisico verhogen door inductie van luchtstromingen. Volgende beoordelingsklassen worden toegepast: volledig afgesloten, half afgesloten, vrij aan de lucht, ruimte in overdruk ventilatiekanaal. Met betrekking tot de aard van de personen, die aanwezig zijn of gebruik maken van de verschillende lokalen, worden 2 klassen gedefinieerd : kinderen, volwassenen. De bezettingsgraad van het lokaal waarin asbesthoudend materiaal werd gedetecteerd, wordt beoordeeld aan de hand van 4 klassen: Escom bvba 19

20 continu, regelmatig, soms, zelden. Bereikbaarheid van het materiaal Beschadigbaarheid van het materiaal Met betrekking tot de bereikbaarheid van het materiaal, worden 3 klassen gedefinieerd: moeilijk bereikbaar; periodiek contact voor onderhoud; makkelijk bereikbaar. De kans op beschadiging van het materiaal wordt bepaald door de kans op contact met het materiaal en / of door een externe beïnvloeding (trillingen, waterschade). Volgende klassen worden toegepast: continu contact; contact mogelijk; contact bij onderhoud; trillingen; waterschade. Escom bvba 20

21 Risicobeoordeling Op basis van de evaluatiecriteria, opgenomen in een tabel, wordt een beoordeling van het risico uitgevoerd. Het blootstellingsrisico wordt zowel beoordeeld bij normale gebruiksomstandigheden als bij onderhoud. Onder onderhoud wordt reparatie van of kleine werkzaamheden aan het betreffende asbesthoudende materiaal bedoeld. Het risico wordt aangegeven d.m.v. een symboolcodering: geen risico; klein risico; groot risico; onaanvaardbaar risico Beheersmaatregelen Voor de evaluatie van de potentiële schade moet informatie ingewonnen worden over de plannenaangaande het toekomstig gebruik van het gebouw en de verschillende ruimten. Er moet worden nagegaan of eventuele verspreiding van asbestvezels in de lucht kan optreden. Op basis van de evaluatie van het risico uitgaande van de asbesthoudende materialen kunnen diverse maatregelen voorgesteld worden. Escom bvba 21

22 4. LOKATIE Postkantoor BRUSSEL 8 Adres Steengroefstraat 1082 Brussel FA Code 702 Grootte 4758 m2 Plannen Zie bijlage 1 Foto Escom bvba 22

23 5. INVENTARISATIE Escom bvba 23

24 FICHE 1 Inv. Nr : 001 Locatie : Stookplaats Evaluatiecriteria Risicobeoordeling Beheersmaatregel Foto : F001 Staalname : Analyserapport : G-IC Foto s : 1 F001 Voorwerp : Buizen verwarmingsinstallatie Verdieping : Kelder Oppervlakte ± 5 m² Onderwerp : Isolatie rond buizen Soort asbest Chrysotiel Asbestgehalte % Klasse asbest Weinig gebonden Kwaliteit van het oppervlak Beschadigd Verspreidbaarheid van de vezels Vrij aan de lucht Aard aanwezigheid personen Volwassen bezettingsgraad Soms Bereikbaarheid van het materiaal Gemakkelijk bereikbaar Beschadigbaarheid van het materiaal Contact mogelijk Risco bij normaal gebruik Klein risico Risco bij onderhoud en kleine werken Onaanvaardbaar risico korte termijn Maatregel : VERWIJDEREN Wanneer : KORTE TERMIJN Lange termijn Maatregel : - Wanneer : - Escom bvba 24

25 FICHE 2 Inv. Nr : 002 Locatie : Stookplaats Evaluatiecriteria Risicobeoordeling Beheersmaatregel Staalname : - Foto s : 1 Voorwerp : Verdieping : F002 Foto : F002 Verwarmingsketel Kelder Oppervlakte 0,5 m² Onderwerp : Soort asbest Asbestgehalte - Klasse asbest Kwaliteit van het oppervlak Verspreidbaarheid van de vezels Aard aanwezigheid personen Bezettingsgraad Bereikbaarheid van het materiaal Beschadigbaarheid van het materiaal Risco bij normaal gebruik Risco bij onderhoud en kleine werken korte termijn Lange termijn Dichting tussen brander en ketel Mogelijk asbest Weinig gebonden Onbeschadigd Vrij aan de lucht Volwassen Zelden Periodiek contact voor onderhoud Contact bij onderhoud Geen risico Maatregel : GEEN Wanneer : - Groot risico Maatregel : VERVANGEN Wanneer : BIJ WERKEN (door technische dienst) Escom bvba 25

26 FICHE 3 Inv. Nr : 003 Locatie : Stookplaats Evaluatiecriteria Risicobeoordeling Beheersmaatregel Staalname : - Foto s : 1 Voorwerp : Verdieping : F003 Foto : F003 Verwarmingsketel Kelder Oppervlakte 0,5 m² Onderwerp : Soort asbest Asbestgehalte - Klasse asbest Kwaliteit van het oppervlak Verspreidbaarheid van de vezels Aard aanwezigheid personen Bezettingsgraad Bereikbaarheid van het materiaal Beschadigbaarheid van het materiaal Risco bij normaal gebruik Risco bij onderhoud en kleine werken korte termijn Lange termijn Dichting tussen brander en ketel Mogelijk asbest Weinig gebonden Onbeschadigd Vrij aan de lucht Volwassen Zelden Periodiek contact voor onderhoud Contact bij onderhoud Geen risico Maatregel : GEEN Wanneer : - Groot risico Maatregel : VERVANGEN Wanneer : BIJ WERKEN (door technische dienst) Escom bvba 26

27 6. ALGEMENE BESPREKING De huidige wetgeving bepaalt dat er een beheersprogramma dient opgesteld te worden in het geval er asbest aanwezig is. Dit beheersprogramma heeft tot doel de blootstelling aan asbestvezels van de werknemers, die al dan niet tot het personeel van de onderneming behoren, zo laag mogelijk te houden. Voor de beheersmaatregelen en de uitvoeringstermijnen voor de aanwezige asbesttoepassingen wordt verwezen naar de bovenstaande individuele fiches evenals naar de overzichtslijst met beheersmaatregelen. Na inventarisatie dient jaarlijks een controle en een beoordeling van de fysische toestand van het asbesthoudende materiaal uitgevoerd te worden. In geval van verbouwingswerken of andere belangrijke werkzaamheden waarbij asbest vrij kan komen, dient te worden overgegaan tot de verwijdering van het asbesthoudend materiaal volgens de bepaling van artikel 148decies van het ARAB. In Brussel is met betrekking tot asbestverwijdering tevens het besluit van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van 23 mei 2001 van toepassing en dient men voor deze werken over een milieuvergunning te beschikken. Het asbesthoudend materiaal dient overeenkomstig het KB van 23 oktober 2001 geëtiketteerd te worden. Ze zullen samen met deze inventaris worden opgestuurd. Escom bvba 27

28 7. BESLUIT Fiche RESULTAAT RISICO BEHEERSPLAN 1 Plaasterisolatie rond buizen in kelder stookplaats Bij normaal gebruik : klein risico Bij onderhoud en werken : Onaanvaardbaar risico Maatregel :Verwijderen Wanneer : Op korte termijn 2 Dichting tussen brander en ketel in kelder - stookplaats Bij normaal gebruik : geen risico Bij onderhoud en werken : groot risico Maatregel :Vervangen Wanneer : Bij werken (TD) 3 Dichting tussen brander en ketel in kelder - stookplaats Bij normaal gebruik : geen risico Bij onderhoud en werken : groot risico Maatregel :Vervangen Wanneer : Bij werken (TD) Alles hangt af van het soort asbesthoudend materiaal en de staat waarin het verkeert. De algemene regel is dat asbesthoudend materiaal in goede toestand meestal mag blijven waar het zit. Onoordeelkundig verwijderen is veel gevaarlijker dan alles laten zitten. U dient echter waakzaam te blijven. Asbesthoudend materiaal dat zich nu in goede staat bevindt, kan op termijn een gevaar opleveren omdat het beschadigd raakt of verweert. Beschadigd of verweerd asbesthoudend materiaal kan beter verwijderd worden als het niet afgeschermd is. Een visuele opsporing van asbesthoudende materialen heeft steeds zijn beperkingen ondanks een nauwgezet onderzoek. Er bestaat steeds de mogelijkheid dat verborgen materialen over het hoofd werden gezien. Wanneer later nog verdachte materialen, die tijdens het onderzoek niet werden opgenomen, blootgelegd of ontdekt zouden worden, dan dient op dat ogenblik een bijkomend onderzoek te gebeuren. Meer informatie over asbest : Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, afdeling Algemeen Milieu- en Natuurbeleid, sectie Lucht, Koningsstraat 93, 1000 Brussel, tel.: , mirka.vanderelst@lin.vlaanderen.be Brochure : Openbare Afvalmaatschappij voor het Vlaamse Gewest, Stationsstraat 110, 2800 Mechelen, tel: , fax , info@ovam.be Brochure : asbestafval.pdf. Escom bvba 28

29 BIJLAGE 1. Plannen Postkantoor Brussel Verwijderen van asbest in eigen beheer Analyserapport Escom bvba 29

30 1. PLANNEN POSTKANTOOR BRUSSEL 8 Escom bvba 30

31 Escom bvba 31

32 Escom bvba 32

33 Escom bvba 33

34 Escom bvba 34

35 2. VERWIJDEREN VAN ASBEST IN EIGEN BEHEER Onderwerp: verwijderen van asbest in eigen beheer Relevante hoeveelheden asbesthoudende materialen, met uitzondering van asbestcement, dienen steeds door een erkend verwijderaar verwijderd te worden. Verwijdering van asbesttoepassingen met eigen personeel kan overeenkomstig Art. 148 decies 2.5 van het ARAB enkel in volgende gevallen: - Beperkte vervanging, onderhoud of beperkt herstel van buizen en leidingen waarvan de isolatie asbest bevat. (1) - Verwijderen van oude asbestcement. (2) - Verwijderen van gemakkelijk verwijderbare asbesthoudende materialen. (3) (beperkte hoeveelheden bvb een dichting) Kleine werkzaamheden aan asbesthoudende materialen of verwijderen van kleine hoeveelheden gemakkelijk te verwijderen asbesthoudende materialen mag dus zonder tussenkomst van een erkend verwijderaar mits naleving van een aantal wettelijke verplichtingen m.b.t. melding en verwijderingsprocedures (zie verder). Ook verwijderen van asbestcement kan in principe gebeuren zonder tussenkomst van een erkend verwijderaar. Voor grote hoeveelheden wordt aangeraden beroep te doen op een erkend verwijderaar, gezien dergelijke bedrijven over de nodige know how beschikken en een grotere garantie bieden op het naleven van de wettelijke richtlijnen. Verwijdering van asbestcement kan in eigen beheer op voorwaarde dat vooraf en tijdens de werken aan een aantal wettelijke verplichtingen voldaan is, zoals in onderstaande procedure is weergegeven. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn naar verwijdering van asbesthoudende materialen nog een aantal bijkomende eisen vastgelegd die in functie van de aard en de hoeveelheden een aanvraag van een milieuvergunning of een aangifte al dan niet noodzakelijk maken (zie verder). Escom bvba 35

36 Algemene maatregelen tijdens werkzaamheden aan of in de nabijheid van asbesthoudend materiaal 1. Overzicht verplichtingen Federaal Overeenkomstig ART. 148 decies 2.5 van het ARAB dienen volgende punten gerespecteerd te worden indien men beperkte asbestverwijderingswerken of verwijdering van asbestcement zelf uitvoert of laat uitvoeren door een niet erkend verwijderaar. - Melding bij de medische inspectie (14 dagen voor aanvang van de werken) tenzij uit risicoanalyse blijkt dat tijdens de werkzaamheden de grenswaarden voor de concentratie van asbestvezels in de lucht, vastgesteld bij art. 148 decies van het A.R.A.B. niet zullen overschreden worden. - Betrokken werknemers informeren (schriftelijk) - Lijst van werknemers opstellen - Individuele bescherming geven (in overleg met arbeidsgeneesheer) - Aangepaste arbeidskledij geven - Lokalen en kledij na werkzaamheden ontstoffen - Dienst P.B.W. verwittigen voor werkzaamheden - Werkprocédé opstellen (zie bijlage) - Maatregelen (dubbele mof, nat werken) Bijkomend voor werken in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: In het Brussels Gewest dient men in functie van de klasse indeling van de verwijderingswerken te voldoen aan de voorwaarden die opgelegd worden in het Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 23 mei 2001 (B.S. 12 juli 2001) betreffende de voorwaarden die van toepassing zijn op werven voor de verwijdering van asbest in gebouwen en kunstwerken en op de werven voor de isolatie van asbest. Asbestverwijderingswerken worden voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ingedeeld in klasse III of 1B of niet ingedeelde inrichtingen volgens de ordonnantie betreffende de milieuvergunningen van 5 juni 1997 (gewijzigd bij de ordonnantie van 6 december 2001). Afhankelijk van de klasse indeling dient men al dan niet te beschikken over een milieuvergunning. 2. Algemene maatregelen Informatieverspreiding Het personeel belast met het uitvoeren van werkzaamheden aan het asbesthoudend materiaal of in de nabijheid ervan, moet voldoende informatie krijgen betreffende het volgende: - de mogelijke gevaren voor de gezondheid ten gevolge van blootstelling aan vezels afkomstig van asbest of van asbesthoudende materialen; - het bestaan van wettelijke grenswaarden en de noodzaak van controle op het asbestgehalte in de lucht; - de voorschriften betreffende hygiënische maatregelen; - het verbod te roken, te eten en te drinken tijdens de werken aan asbesthoudend materiaal of in de ruimte of de omgeving waar deze werken uitgevoerd worden; Escom bvba 36

37 - de te nemen voorzorgsmaatregelen met betrekking tot het dragen en het gebruik van individuele beschermingsuitrusting (rubberen handschoenen, wegwerpoverall, ademhalingsmasker met een filter van klasse P3 en veiligheidslaarzen) en het gebruik van collectieve beschermingsmiddelen. De werknemers beschikken over de nodige schriftelijke instructies met betrekking tot de te nemen voorzorgsmaatregelen en de uit te voeren werkzaamheden. Werfregister De werknemers die tijdens hun werk rechtstreeks in aanraking komen met asbesthoudende materialen, dienen door de werkgever ingeschreven te worden in een register. Dit register vermeldt de aard en de duur van de werkzaamheden en de resultaten van eventuele luchtmonsternames. Collectieve bescherming (= bescherming van de omgeving) Het doel hiervan is de verspreiding van vezels naar andere lokalen in het gebouw te voorkomen. Volgende regels dienen gerespecteerd: - In de ruimte waar de werken plaatsvinden, dient een minimum aan personeel aanwezig te zijn. Enkel de werknemers belast met de uitvoering der werken mogen in de ruimte aanwezig zijn. - Men sluit de toegang tot de ruimte of een deel van de ruimte af. De zone dient in goede staat van netheid gehouden, vrij van zaagsel, stof en asbestafval. - Het asbestafval dient zo snel mogelijk opgenomen te worden: laat het dus niet onnodig langer liggen tijdens de uitvoering van de werken, maar berg het dadelijk op in een plastieken zak. - Indien mogelijk wordt de lucht afgezogen met behulp van een stofzuiger met absoluutfilter. - Vooraleer met de werken te starten, wordt het materiaal bevochtigd met fixeermiddel. - Men maakt enkel gebruik van handwerktuigen en mechanische werktuigen met lage snelheden die enkel grof stof of snijdsel verwekken. Het gebruik van sneldraaiende werktuigen (boormachine, slijpmolen, schuurmachine, enz.) is verboden. - Het gebruik van perslucht voor ontstoffen is verboden, evenals het wegvegen van het stof met een borstel. Individuele beschermingsmiddelen De personen die in de omgeving van de asbesthoudende materialen werken uitvoeren, dienen volgende beschermingsmiddelen (PBM s) te dragen : - Wegwerpoverall - Veiligheidsbril, indien geen gebruik van volgelaatsmasker - Handschoenen - Stofmasker voorzien van P3-filter - Gemakkelijk te reinigen veiligheidslaarzen - Rubberen handschoenen A. Procedure : aanvang der werken De PBM s worden aangedaan of opgezet voor de aanvang van de eigenlijke werken. Escom bvba 37

38 - Doe een wegwerpoverall aan die voldoende groot is. Deze overall dient om de normale werkkledij van asbest te vrijwaren. Deze overall wordt slechts 1 maal gebruikt : werp hem weg als asbesthoudend materiaal. - Doe handschoenen aan en steek de uiteinden onder de mouwen van de wegwerpoverall. Plak bijkomend tape op de overgang van de handschoenen en de mouwen om te voorkomen dat de asbestvezels in de handschoenen kunnen dringen. - Doe de veiligheidslaarzen aan en plak eveneens de pijpen af met tape. - Zet een veiligheidsbril op ingeval geen gebruik gemaakt wordt van een volgelaatsmasker. - Draag een ademhalingsmasker van de klasse P3. Zorg ervoor dat het masker goed aan het aangezicht aansluit, met andere woorden er mogen geen openingen voorkomen waarlangs de vezels kunnen binnendringen. De aanwezigheid van een baard/snor hypothekeert de efficiëntie van de adembescherming. - De kap van de overall wordt tenslotte opgezet om het haar tegen opname van asbestvezels te beschermen. B. Procedure : einde der werken Na de uitvoering van het werk neemt men een douche zodat de aanwezige asbestvezels afgespoeld worden. Indien geen douche aanwezig wast men zich met veel water. Volgende stappen worden doorlopen: - De veiligheidsbril word afgespoeld of met een natte doek gereinigd. - De kap van de overall wordt tenslotte opgezet om het haar tegen opname van asbestvezels te beschermen. - De overall en de handschoenen worden in de werkruimte uitgedaan. - Vervolgens neemt men een douche of wast men zich met veel water terwijl men het ademhalingsmasker ophoudt. Pas na enkele minuten wordt ook het masker afgezet terwijl men nog steeds onder de douche staat. Ingeval men gebruik maakt van een volgelaatsmasker, dient dit met water gereinigd. De overall, de handschoenen, de filter van het ademhalingsmasker of het P3-masker en eventueel de natte reinigingsdoek worden als asbesthoudend materiaal verpakt. 3. Werkzaamheden aan asbesthoudende materialen Voor kleine hoeveelheden en voor asbestcement dient er geen beroep gedaan te worden op een onderneming die erkend is voor asbestverwijdering. Vóór het begin van de werken wordt melding aan de preventieadviseur en -ambtenaar. Vooraf dient bepaald hoe men te werk wil gaan. Hierin wordt aangegeven wat en op welke manier dit dient uitgevoerd ter voorkoming van de verspreiding van asbestvezels in andere delen van het gebouw, tijdens of als gevolg van de werken. Hierbij wordt rekening gehouden met de specifieke situatie van de werken en met de eventuele beperkingen van de werkmiddelen. (zie verder) A. Algemeen Het voorkomen van de verspreiding van vezels is zeer belangrijk en kan op volgende manier bewerkstelligd worden: - bevochtig de asbesthoudende materialen zoveel mogelijk tijdens de werken; - verplicht gebruik van handwerktuigen en mechanische werktuigen met lage snelheid die enkel grof stof of snijdsel verwekken; Escom bvba 38

39 - het gebruik van mechanische werktuigen met grote snelheid, schuurschijven en slijpmachines voor het bewerken of snijden van asbesthoudend materiaal is verboden omwille van sterke vezelverspreiding; - scherm bij de werken de ruimte stofdicht af met plastiekfolie; - afzuiging van het stof bij de bron. - asbestcementplaten worden zoveel mogelijk intact gelaten (zeker niet verpulveren of van grote hoogte laten vallen). Verder dienen bijzondere voorzorgsmaatregelen genomen te worden om de blootstelling aan asbest van de werknemers belast met het uitvoeren van werkzaamheden zo laag mogelijk te houden: - een speciale plaats aanwijzen voorbehouden voor het opslaan van afval in afwachting van de verwijdering ervan naar de erkende stortplaats; - het nemen van maatregelen om de werknemers, de lokalen, de apparatuur en het gereedschap evenals de kleding en de verpakkingen te ontsmetten; - afbakening van de werkzone en signalisatie met borden die het gevaar van asbest(stof) aanduiden. - De werkzone is enkel toegankelijk voor personen die bij de werken betrokken zijn. Indien voorzien wordt dat tijdens de werkzaamheden de grenswaarden voor de concentratie van asbestvezels in de lucht, vastgesteld bij art. 148 decies van het A.R.A.B. zullen overschreden worden, gelden de maatregelen die in art. 148 decies opgesomd zijn. Tijdens de kleine werken wordt de slang van de stofzuiger zo dicht mogelijk bij de werkzaamheden gehouden zodat de vrijkomende vezels dadelijk worden opgezogen. Na uitvoering van de kleine werken kan de stofzuiger gebruikt worden voor het nabehandelen van het asbesthoudend materiaal. De stofzuiger kan ook gebruikt worden voor het ontstoffen van de kledij. Indien slechts een deel van het asbesthoudend materiaal verwijderd is, of een deel van het produkt blijft over, wordt het nog aanwezige materiaal met een fixeervloeistof behandeld. Dit om te voorkomen dat de achtergebleven asbestvezels naar andere lokalen verspreid worden. B. Bijkomende aandachtspunten voor enkele specifieke asbesttoepassingen zie bijgevoegde procedures (verkrijgbaar op aanvraag). 4. Incidenten Voor kleine hoeveelheden of voor asbestcement dient er niet noodzakelijk een beroep gedaan te worden op een onderneming die erkend is voor asbestverwijdering. Vóór het begin van de werken wordt melding gedaan aan het Comité voor Preventie en Bescherming. Ingeval er zich een incident voordoet waarbij belangrijke hoeveelheden asbestvezels vrijkomen, dient rekening gehouden te worden met volgende richtlijnen: - sluit de ruimte af om luchtverplaatsingen en verdere vezelverspreiding te voorkomen; - verwittig altijd de gebouwverantwoordelijke; - evacueer de personen in de aanpalende lokalen die mogelijk gecontamineerd kunnen worden door de vezelverspreiding. Escom bvba 39

40 - Men mag het lokaal terug betreden na akkoord van de gebouwverantwoordelijke of na een voldoende lange wachtperiode, nodig om de asbestvezels te laten neerslaan. Vooraleer de werken te starten, besproei het asbesthoudend materiaal met een fixeermiddel over de te behandelen lengte. Bij incidenten met warmwaterleidingen voorzien van asbesthoudende buisisolatie kan gebruik gemaakt worden van glovebags, indien er nog een risico bestaat op vezelverspreiding. Is daarentegen de asbesthoudende isolatie doordrenkt met water ten gevolge van het incident, mag de isolatie rechtstreeks in de afvalzak gedaan worden. Hierbij dient steeds melding gemaakt aan de Administratie van de Arbeidshygiëne en geneeskunde (Ministerie van Tewerkstelling & Arbeid). Werkwijze: - Doe PBM s (handschoenen, P3-masker, wegwerpoverall, veiligheidslaarzen) aan; - B esproei het asbesthoudend materiaal met een fixeermiddel over de volledige lengte waarover de glovebag wordt gehangen; - Hang de glovebag rond de isolatiebuis en plak deze hermetisch af met tape. - Indien een speciale opening aan de glovebag voorzien is, wordt de stofzuiger met absoluutfilter hierop aangesloten. - Sluit na de werken de glovebag voorzichtig af en steek hem in een tweede plastieken zak met asbestlogo of met asbestetiket. Deze wordt verder als asbestafval behandeld (zie punt 3. Afvalbehandeling en afvalbeheer). - Reinig het gebruikte gereedschap 5. Afvalbehandeling en afvalbeheer Afvalbehandeling In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt het afval behandeld, afgevoerd en verpakt overeenkomstig de bepalingen van hoofdstuk 5 van het Besluit van de Brusselse HoofdstedelijkeRegering van 23 mei 2001 (B.S. 12 juli 2001) betreffende de voorwaarden die van toepassing zijn op werven voor de verwijdering van asbest in gebouwen en kunstwerken en op de werven voor de isolatie van asbest. In de andere gewesten geldt onderstaande gelijkaardige afvalbehandeling: Na de werken dient het gebruikte gereedschap nat gereinigd. Het volstaat om het gereedschap met water af te spoelen of met een natte doek te reinigen. Deze doek wordt hierdoor asbestafval. Voor het verwijderen van de absoluutfilter uit de stofzuiger dienen de persoonlijke beschermingsmiddelen aangehouden. De filter bevat asbestvezels en dient als asbestafval behandeld te worden. Het verwijderen van deze filter gebeurt best op een plaats: - waar weinig personeel aanwezig is; - die gemakkelijk na te reinigen is; - waar geen of weinig ventilatie is. Het asbestafval wordt bij de werkzaamheden in een plastieken verpakking gestopt die maximaal voor 2/3 gevuld is. Deze zak wordt vervolgens nat gereinigd en in een tweede plastieken zak gestopt. Op Escom bvba 40

41 deze zak staat het asbestlogo gedrukt. Indien dit niet het geval is, dient hier een asbestetiket op gekleefd (bijlage van het KB van 23 oktober 2001). Aandachtspunt is dat de twee verpakkingen niet beschadigd mogen zijn en hermetisch gesloten moeten worden. De asbestzakken worden in afwachting van ophaling in een lokaal of een hermetisch te sluiten container opgeslagen. Ingeval men gebruik maakt van een container worden de afvalzakken eventueel met water bevochtigd of met een asbeststofbindend product besproeid. De container dient voorzien van een etiket overeenkomstig bijlage van het hierboven vernoemde Koninklijk Besluit. Ingeval voor een lokaal gekozen wordt, dient dit afgesloten te worden en enkel toegankelijk voor gemachtigde personen, zodat verder contact met de asbestafvalzakken beperkt wordt. Tevens dienen de wanden en de vloer glad te zijn, zoniet worden zij met plastiek afgeplakt ten behoeve van eenvoudige nareiniging. Afvalbeheer Het ophalen van het afval dient te gebeuren door een erkend ophaler. De mogelijkheid bestaat om dit met de firma, die reeds het ander gevaarlijk afval ophaalt, mee te geven. Van belang hierbij voor de bezetter is het aanvragen en bewaren van het attest van de ophaler en de stortplaats en van de aflevering van het afval. Dit attest dient volgende punten te vermelden: - datum van de overdracht; - afkomst van het asbestafval; - aard en hoeveelheid van het asbestafval; - naam en adres van de erkende ophaler en de erkende stortplaats; - plaats van bestemming van het asbestafval; - de transportmodaliteiten; - de manier van verwerking en behandeling. Meer informatie over asbestafval kan tevens bekomen worden bij OVAM. Escom bvba 41

42 Procedure specifiek voor asbestcement Voor asbestcement dient er niet noodzakelijk een beroep gedaan te worden op een onderneming die erkend is voor asbestverwijdering. Voor grote hoeveelheden wordt wel aangeraden beroep te doen op een erkend verwijderaar. Indien mogelijk dient vóór het begin van de werken melding te worden gedaan aan het Comité voor Preventie en Bescherming. In de ruimte waar de werken plaatsvinden, dient een minimum aan personeel aanwezig te zijn. Enkel de werknemers belast met de uitvoering der werken mogen in de ruimte aanwezig zijn. Men sluit de toegang tot de ruimte of een deel van de ruimte af. De zone dient in goede staat van netheid gehouden, vrij van zaagsel, stof en asbestafval. Maak gebruik van de volgende persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM s): wegwerpoverall, rubberen handschoenen, ademhalingsmasker met een filter van klasse P3, veiligheidslaarzen en veiligheidsbril. Eten, drinken of roken tijdens de werken aan asbesthoudend materiaal of in de ruimte waar deze werken uitgevoerd worden, is verboden. Specifieke aandachtspunten : Bij het verwijderen van asbestcementmaterialen moet men volgende richtlijnen naleven: - in het algemeen stofvorming voorkomen; - de materialen zoveel mogelijk bevochtigen tijdens de werken. Het kan in bepaalde gevallen nuttig zijn een fixatieprodukt in het water waarmee de materialen worden bevochtigd, toe te voegen, zodat de losse vezels minder verspreid worden. - geschikte werktuigen gebruiken om haken, nagels, bouten, schroeven, los te maken; - de materialen in hun geheel verwijderen; - breken van de materialen vermijden; - het gebruik van mechanische werktuigen met grote snelheid, schuurschijven en slijpmachines voor het bewerken of snijden van het materiaal is verboden; - indien verzagingen nodig zijn, uitsluitend handwerktuigen en mechanische werktuigen met lage snelheden gebruiken, zodat enkel grof stof verwekt kan worden; - bij verzaging van asbestcement dient het materiaal eerst voldoende bevochtigd; - afzuiging van het stof bij de bron; - de materialen niet gooien. Ingeval het werken aan een koker betreft, dienen alle toegangen naar de andere delen van het gebouw afgesloten te worden om vezelverspreiding te voorkomen. Indien het een koker voor actieve luchtcirculatie betreft, dient deze stilgelegd te worden. Indien in de koker geen toegang aanwezig is, dient men volgende instructies te volgen: Escom bvba 42

43 - Indien mogelijk wordt de doorboring van een asbesthoudend element vermeden door het volledig te verwijderen en te vervangen door een asbestvrij element. - De zijde waar de werknemer zich niet bevindt gedurende het doorboren van het asbesthoudend materiaal dient, indien mogelijk, door middel van plastiekfolie en tape afgesloten te worden (ter beperking van de verspreiding van stof). - De afzuiging dient zo kort mogelijk bij de bron te gebeuren door middel van een stofzuiger met absoluutfilter. Het asbestafval dient zo snel mogelijk opgeruimd te worden. Na de werken dient het gebruikte gereedschap met een natte doek of met water gereinigd. Deze doek wordt als asbestafval behandeld. Het asbestafval wordt na de werkzaamheden in een dubbele plastieken verpakking gestopt die maximaal voor 2/3 gevuld is. Op deze zak staat het asbestlogo gedrukt. Indien dit niet het geval is, dient hier een asbestetiket op gekleefd (bijlage van het Koninklijk Besluit van 23 oktober 2001). Aandachtspunt is dat de plastieken verpakkingen niet beschadigd mogen zijn en hermetisch gesloten moeten worden. De asbestzakken worden in afwachting van ophaling in een lokaal of een container opgeslagen. Het lokaal of de container wordt afgesloten en is enkel toegankelijk voor gemachtigde personen, zodat verder contact met de asbestafvalzakken beperkt wordt. Tenslotte neemt men na de uitvoering van het werk een douche zodat de aanwezige asbestvezels afgespoeld worden. Indien geen douche aanwezig is, wast men zich met veel water en zeep. Escom bvba 43

44 3. ANALYSERAPPORT Escom bvba 44

45 NV Craenevenne Genk Amsterdamstraat 14 bus M 2000 Antwerpen ANALYSERAPPORT G-IC T ANALYTISCH LABO GEACCREDITEERD EN-ISO p 1/1 17/10/2005 ESCOM T.a.v. Dhr. Werner Willemoons STATIONSTRAAT 83 B 3980 TESSENDERLO Algemene staalinfo ANALYSERAPPORT G-IC Monstername Methode : niet bekend Uw referentie : SAP-ID : Contactpersoon : Croux Ingrid Labonummer Specifieke staalinfo ontvangstdatum staalnamedatum FA702: Brussel8: isolatie CV verwarming 06/10/ /10/ (gevalideerd) resultaat eenheid DL ingeefdatum Herkomst:FA702: Brussel8: isolatie CV verwarming [0347] Asbestidentificatie - microscopie (LAA/SOP/9003.1) Chrysotiel 13/10/2005 Amosiet 13/10/2005 Crocidoliet 13/10/2005 Actinoliet 13/10/2005 Tremoliet 13/10/2005 Anthophylliet 13/10/2005 pos. neg. neg. neg. neg. neg. Uitgevoerde testen : [000347] Asbestidentificatie - microscopie (LAA/SOP/9003.1) Polarisatiemicroscopie (LAA/SOP/9003.1, gebaseerd op G. Burdett (1996), "Identification of asbestos in bulk materials by PLM", aangepast) DE ANALYSERESULTATEN UIT DIT ANALYSEVERSLAG HEBBEN UITSLUITEND BETREKKING OP DE BEPROEFDE MONSTERS. DIT ANALYSERAPPORT MAG NIET WORDEN GEREPRODUCEERD, BEHALVE IN VOLLEDIGE VORM, ZONDER VOORAFGAANDE SCHRIFTELIJKE TOESTEMMING VAN LISEC. Rene Steegmans Technisch verantwoordelijke analytisch labo Legende : g.m. = geen monster ; n.g. = niet gemeten ; n.m. = niet meetbaar ; B = Beltest geaccrediteerd ; DL = detectielimiet ; n.d.=niet detecteerbaar ; #N/A = nog niet geanalyseerd ; RG=rapporteringsgrens ; [ ]= RG > conc. >= DL

46 bpost Att. Monsieur Van Gorp Centre Monnaie B-1000 BRUXELLES RAPPORT SUIVI D INVENTAIRE AMIANTE 2014 N : AW A _ASB_Bruxelles 8_UPD INV_2014_POS I. INTRODUCTION Suite à votre demande, nous avons réalisé le suivi d inventaire amiante du bâtiment considéré. Cette visite avait pour but le contrôle des points positifs renseignés dans le rapport de suivi d inventaire amiante 2013 sous référence AW A01 Adresse : Steengroefstraat à 1082 Bruxelles. Type de bâtiment : MIXTE dans un immeuble. Occupation totale sur 4 niveaux. Donneur d ordre: Monsieur Van Gorp. Date de l inspection : le 28 juillet Inspection réalisée par : Wery Laurent. SGS Belgium SA Environmental Services Parc Créalys, rue phocas Lejeune, 4 à 5032 Gembloux Les Isnes t +32 (0) f +32 (0) e be.envi.services@sgs.com url Member of the SGS Group (Société Générale de Surveillance) - ISO 9002 certified firm Registered office: Noorderlaan 87 B-2030 Antwerpen H.R. Antwerpen BTW BE Dexia All orders are executed only in accordance with our General Conditions, deposited with the Antwerp Chamber of Commerce and Industry.

47 Annexe Le programme de gestion de ce suivi d inventaire est disponible séparément sous référence : RAPPORT PROGRAMME DE GESTION 2014 n AW A02 SGS BELGIUM S.A. Gembloux, le 29 juillet Laurent Wery Technicien Amiante Grégory Bayeul Operation Manager amiante DISCLAIMER A moins qu il en ait été convenu autrement, les commandes sont exécutées sur base de la version la plus récente des conditions générales de SGS Belgium. Ces conditions vous seront de nouveau envoyées sur simple demande. L attention est attirée sur la limitation de la responsabilité, ainsi que sur les points en matière de compensation et de compétences, comme déterminées par ces conditions. Chaque détenteur de ce document est censé savoir que les informations relatées dans ce document ne reprennent que les constatations de SGS Belgium au moment de son intervention et endéans les limites des instructions éventuelles du client. SGS Belgium n est responsable que vis-à-vis de son client et lors d une transaction commerciale, ce document ne décharge pas les parties de leur obligation d exécuter tous leurs droits et obligations émanant des documents de transaction. Chaque adaptation nonapprouvée ainsi que l imitation ou la falsification du contenu ou de l apparence de ce document est illégale et toute personne commettant une infraction sera poursuivie en justice. SGS Belgium SA Environmental Services Parc Créalys, rue phocas Lejeune, 4 à 5032 Gembloux Les Isnes t +32 (0) f +32 (0) e be.envi.services@sgs.com url Member of the SGS Group (Société Générale de Surveillance) - ISO 9002 certified firm Registered office: Noorderlaan 87 B-2030 Antwerpen H.R. Antwerpen BTW BE Dexia All orders are executed only in accordance with our General Conditions, deposited with the Antwerp Chamber of Commerce and Industry.

48 II. CONCLUSION Lors de la réalisation de ce suivi d inventaire amiante, nous avons contrôlé les matériaux suivants : Matériaux contenant de l amiante (MCA), Etage Local connus comme contenant de l amiante (MCCA) Photos ou susceptibles d en contenir (MSCA) Quantité Métré estimé (m² ou m/courant) Zone de tri (ancien réfectoire) Tablette de fenêtre (MCA) 1 15 m Bureau percepteur Tablettes de fenêtre de type Massal (MCCA) m Bureau percepteur Revêtement de sol de type Floorflex (MCA) (*) 4 +2 Hall bureau Revêtement de sol de type Floorflex (MCA) (*) 5 percepteur 50 m² au total Bureau annexe Revêtement de sol de type Floorflex (MCA) (*) 6 Réunion Revêtement de sol de type Floorflex (MCA) 7 +1 Salle TL Tablettes de fenêtre de type Massal (MCCA) 8 10 m / Tout le bâtiment Mastic entre châssis et mur (MCA) 9 10 indéterminé (*) Quelques dalles de Floorflex sont cassées et laissent apparaître la colle noire du dessous. AW A01 Page 3/5

49 III. PHOTOS Photo n 1 : Photo n 2 : Photo n 3 : Photo n 4 : Photo n 5 : Photo n 6 : AW A01 Page 4/5

50 Photo n 7 : Photo n 8 : Photo n 9 : Photo n 10 : AW A01 Page 5/5

51 bpost Att. Monsieur Van Gorp Centre Monnaie B-1000 BRUXELLES RAPPORT PROGRAMME DE GESTION N AW A _ASB_ Bruxelles 8_UPD PDG_2014_POS I. INTRODUCTION Adresse : Steengroefstraat à 1082 Bruxelles. Type de bâtiment : MIXTE dans un immeuble. Occupation totale sur 4 niveaux. Donneur d ordre: Monsieur Van Gorp. Date de l inspection : le 28 juillet Inspection réalisée par : Wery Laurent. Le rapport de suivi d inventaire amiante est disponible séparément sous référence : RAPPORT SUIVI D INVENTAIRE AMIANTE 2014 n AW A01 SGS Belgium SA Environmental Services Parc Créalys, rue phocas Lejeune, 4 à 5032 Gembloux Les Isnes t +32 (0) f +32 (0) e be.envi.services@sgs.com url Member of the SGS Group (Société Générale de Surveillance) - ISO 9002 certified firm Registered office: Noorderlaan 87 B-2030 Antwerpen H.R. Antwerpen BTW BE Dexia All orders are executed only in accordance with our General Conditions, deposited with the Antwerp Chamber of Commerce and Industry.

52 SGS BELGIUM S.A. Gembloux, le 29 juillet Laurent Wery Technicien Amiante Grégory Bayeul Operation Manager amiante DISCLAIMER A moins qu il en ait été convenu autrement, les commandes sont exécutées sur base de la version la plus récente des conditions générales de SGS Belgium. Ces conditions vous seront de nouveau envoyées sur simple demande. L attention est attirée sur la limitation de la responsabilité, ainsi que sur les points en matière de compensation et de compétences, comme déterminées par ces conditions. Chaque détenteur de ce document est censé savoir que les informations relatées dans ce document ne reprennent que les constatations de SGS Belgium au moment de son intervention et endéans les limites des instructions éventuelles du client. SGS Belgium n est responsable que vis-à-vis de son client et lors d une transaction commerciale, ce document ne décharge pas les parties de leur obligation d exécuter tous leurs droits et obligations émanant des documents de transaction. Chaque adaptation nonapprouvée ainsi que l imitation ou la falsification du contenu ou de l apparence de ce document est illégale et toute personne commettant une infraction sera poursuivie en justice. SGS Belgium SA Environmental Services Parc Créalys, rue phocas Lejeune, 4 à 5032 Gembloux Les Isnes t +32 (0) f +32 (0) e be.envi.services@sgs.com url Member of the SGS Group (Société Générale de Surveillance) - ISO 9002 certified firm Registered office: Noorderlaan 87 B-2030 Antwerpen H.R. Antwerpen BTW BE Dexia All orders are executed only in accordance with our General Conditions, deposited with the Antwerp Chamber of Commerce and Industry.

53 II. CONCLUSION Lors de la réalisation de ce suivi d inventaire amiante, nous avons contrôlé les matériaux suivants : Etage Local Matériaux contenant de l amiante (MCA), connus comme contenant de l amiante (MCCA) ou susceptibles d en contenir (MSCA) Recommandations Fiche Quantité Métré estimé (m² ou m/courant) Préconisation pour la mise en œuvre des recommandations Zone de tri (ancien réfectoire) Tablette de fenêtre (MCA) contrôle annuel 1 15 m Bureau percepteur Tablettes de fenêtre de type Massal (MCCA) contrôle annuel 2 10 m Bureau percepteur Revêtement de sol de type Floorflex (MCA) enlèvement conseillé 3 +2 Hall bureau Revêtement de sol de type Floorflex (MCA) enlèvement conseillé Cf. 3 percepteur 50 m² au total Bureau annexe Revêtement de sol de type Floorflex (MCA) enlèvement conseillé Cf. 3 Réunion Revêtement de sol de type Floorflex (MCA) enlèvement conseillé Cf Salle TL Tablettes de fenêtre de type Massal (MCCA) contrôle annuel Cf m / Tout le bâtiment Mastic entre châssis et mur (MCA) contrôle annuel 4 indéterminé Enlèvement et évacuation selon l AR du 16/03/06 Enlèvement et évacuation selon l AR du 16/03/06 Enlèvement et évacuation selon l AR du 16/03/06 Enlèvement et évacuation selon l AR du 16/03/06 Enlèvement et évacuation selon l AR du 16/03/06 Enlèvement et évacuation selon l AR du 16/03/06 Enlèvement et évacuation selon l AR du 16/03/06 Enlèvement et évacuation selon l AR du 16/03/06 AW A02 Page 3/10

54 III. FORMULAIRE D EVALUATION 1) Evaluation du Matériau = Risque posé Evaluation du Matériau Type de produit Dommage Traitement de surface Type d'amiante TOTAL A Score Exemple de scores Chaque paramètre est marqué comme suit: Fort = 3, moyen = 2, Faible = 1 (deux catégories permettent aussi un score nul) 1 = Composites d'amiante renforcé (Plastiques, résines, mastics, feutre de toiture, dalles de vinyle, peintures semirigides, finitions décoratives, amiante ciment, etc..) 2 = Panneaux d'isolation d'amiante, panneaux industriels, autres panneaux d'isolation de basse densité, textiles d'amiante, joints, textiles de cordes et de tissages, papier et feutre d'amiante. 3 = Isolation thermique (par ex. tuyau & chaudière calorifuges), flocage, amiante en vrac, matelas d'amiante, & emballage 0 = Bonne condition - Pas de dommage visible 1 = Faible Dommage quelques griffes ou taches sur la surface; coins cassés sur les panneaux ou sur les dalles etc... 2 = Dommage moyen La dégradation significative de matériaux ou plusieurs petits endroits où le matériau été endommagé révélant ainsi des fibres d'amiante en vrac. 3 = Dommage élevé ou détérioration de matériaux, flocage et isolation thermique. Débris d'amiante visibles 0 = Matériaux composites contenant de l'amiante plastique renforcés, résines, dalles vinyle, panneaux peints ou plaques d'amiante ciment, (avec la face peinte exposée ou encapsulée) 1 = Flocage et calorifuges inclus, (avec la face peinte exposée ou encapsulée) panneaux d'amiante-ciment non scellés etc.. 2 = MCA non scellé, ou calorifuge et flocage encapsulés 3 = Calorifuge et flocage non scellés 1 = Chrysotile 2 = Amiante Amphibole à l'exception de Crocidolite 3 = Crocidolite Score de 10 ou plus : Haut potentiel de libération de fibres si dérangé. Score entre 7-9 : Potentiel moyen de libération de fibres si dérangé Score entre 5-6 : Faible potentiel de libération de fibres si dérangé Score de 4 ou moins : Très faible potentiel de libération de fibres si dérangé AW A02 Page 4/10

55 1.2 Evaluation de la Priorité = urgence de l'action Evaluation de la Priorité Activité principale (1) Emplacement Accessibilité Etendue / Quantité Sous total = Moyenne /3 = Score arrondi (2) = Nombre d'ocupants Fréquence Temps moyen de chaque utilisation Sous total = Moyenne / 3 = Score arrondi (3) = Score 0 = Rare Occupation activité de dérangement normale - peu utilisée Exemple de score 1 = Faible activité de dérangement -par ex. activité de type bureau 2 = Dérangement périodique -par ex activité industrielle ou véhiculaire qui pourrait entrer en contact avec MCA par ex. pièce de rangement 3 = Niveau élevé de dérangement -par ex usage constant de porte coupe-feu avec panneaux MCA Probabilité de dérangement 0 = Extérieur 1 = Pièce > 100 m² ou endroit bien ventilé 2 = Pièce < 100 m² 3 = Espaces confinés 0 = D'habitude inaccessible ou faible probabilité d'être dérangé 1 = Probablement être dérangé de temps en temps 2 = Facilement dérangé 3 = Couramment dérangé 0 = Petites quantités ou articles 1 = >10 m 2 ou 10m de tuyau par ex. ficelles, joints 2 = >10 - < 50 m ou >10 - < 50m de tuyauterie 3 = > 50 m² OU > 50m de tuyauterie Potentiel d'exposition pour l'homme 0 = Aucun 1 = 1-3 2= = >10 0 = Rare 1 = Mensuelle 2 = Hebdomadaire 3 = Journalière 0 = < 1 heure 1 = >1 - < 3 heures 2 = >3 - < 6 heures 3 = > 6 heures AW A02 Page 5/10

56 Type d'activité de Maintenance (*) Activité de maintenance 0 = Dérangement mineur 1 = Faible dérangement 2 = Dérangement moyen par ex. remplacement des plaques 3 = Niveau élevé de dérangement Fréquence de l'activité de maintenance (*) Sous total = Moyenne / 2 = Score arrondi (4) TOTAL SCORE B 0 = MCA peu probable d'être dérangé pour un entretien 1 = < 1 par an 2 = >1 par an 3 = > 1 par mois + de 10 = Action immédiate 5 à 10 = Action à court terme {(1)+(2) +(3)+(4)} 0 à 4 = Action à long terme (*) En cas d absence d information permettant la cotation du critère, une valeur par défaut sera donnée en tenant compte de situations comparables. CONCLUSIONS Total score A + Total score B Action à réaliser < 14 long terme moyen terme court terme > 20 immédiatement AW A02 Page 6/10

57 FICHE n 1 : FORMULAIRE D EVALUATION DES MATERIAUX CONTENANT DE L AMIANTE OU SUSCEPTIBLES D EN CONTENIR 1) Evaluation du Matériau = Risque posé Evaluation du Matériau Score Type de produit 1 Dommage 0 Traitement de surface 1 Type d'amiante 1 TOTAL A Evaluation de la Priorité = urgence de l'action Evaluation de la Priorité Occupation normale Score Evaluation de la Score Priorité Potentiel d'exposition pour l'homme Activité principale (1) 1 Nombre d'occupants 3 Fréquence 3 Probabilité de dérangement Emplacement 1 Accessibilité 1 Temps moyen de chaque utilisation Etendue / Quantité 2 Sous total = 6 Sous total = 4 Moyenne / 3 = 2 Moyenne /3 = 1,3 Score arrondi (3) = 2 Score arrondi (2) = 1 Activité de maintenance Type d'activité de maintenance 1 (nettoyage) 0 Fréquence de l activité de nettoyage 3 Sous total = 4 Moyenne / 2 = 2 Score arrondi (4) 2 + de 10 = Action immédiate TOTAL SCORE B 6 5 à 10 = Action à court terme {(1)+(2) +(3)+(4)} 0 à 4 = Action à long terme CONCLUSIONS Total score A + Total score B 9 Action à réaliser < 14 long terme moyen terme court terme > 20 immédiatement Instructions aux locataires : rien à signaler au niveau des précautions spécifiques à prendre. Instructions aux personnels techniques : découpe, forage, vissage, moyen mécanique interdits. AW A02 Page 7/10

58 FICHE n 2 : FORMULAIRE D EVALUATION DES MATERIAUX CONTENANT DE L AMIANTE OU SUSCEPTIBLES D EN CONTENIR 1) Evaluation du Matériau = Risque posé Evaluation du Matériau Score Type de produit 1 Dommage 0 Traitement de surface 1 Type d'amiante 1 TOTAL A Evaluation de la Priorité = urgence de l'action Evaluation de la Priorité Occupation normale Score Evaluation de la Score Priorité Potentiel d'exposition pour l'homme Activité principale (1) 1 Nombre d'occupants 1 Fréquence 3 Probabilité de dérangement Emplacement 2 Accessibilité 1 Temps moyen de chaque utilisation Etendue / Quantité 2 Sous total = 7 Sous total = 5 Moyenne / 3 = 2,3 Moyenne /3 = 1,7 Score arrondi (3) = 2 Score arrondi (2) = 2 Activité de maintenance Type d'activité de maintenance 1 (nettoyage) 3 Fréquence de l activité de nettoyage 3 Sous total = 4 Moyenne / 2 = 2 Score arrondi (4) 2 + de 10 = Action immédiate TOTAL SCORE B 7 5 à 10 = Action à court terme {(1)+(2) +(3)+(4)} 0 à 4 = Action à long terme CONCLUSIONS Total score A + Total score B 10 Action à réaliser < 14 long terme moyen terme court terme > 20 immédiatement Instructions aux locataires : rien à signaler au niveau des précautions spécifiques à prendre. Instructions aux personnels techniques : découpe, forage, vissage, moyen mécanique interdits. AW A02 Page 8/10

59 FICHE n 3 : FORMULAIRE D EVALUATION DES MATERIAUX CONTENANT DE L AMIANTE OU SUSCEPTIBLES D EN CONTENIR 1) Evaluation du Matériau = Risque posé Evaluation du Matériau Score Type de produit 1 Dommage 2 Traitement de surface 0 Type d'amiante 1 TOTAL A Evaluation de la Priorité = urgence de l'action Evaluation de la Priorité Occupation normale Score Evaluation de la Score Priorité Potentiel d'exposition pour l'homme Activité principale (1) 1 Nombre d'occupants 1 Fréquence 3 Probabilité de dérangement Emplacement 2 Accessibilité 1 Temps moyen de chaque utilisation Etendue / Quantité 2 Sous total = 4 Sous total = 5 Moyenne / 3 = 1,3 Moyenne /3 = 1,7 Score arrondi (3) = 1 Score arrondi (2) = 2 Activité de maintenance Type d'activité de maintenance 1 (nettoyage) 0 Fréquence de l activité de nettoyage 3 Sous total = 4 Moyenne / 2 = 2 Score arrondi (4) 2 + de 10 = Action immédiate TOTAL SCORE B 6 5 à 10 = Action à court terme {(1)+(2) +(3)+(4)} 0 à 4 = Action à long terme CONCLUSIONS Total score A + Total score B 10 Action à réaliser < 14 long terme moyen terme court terme > 20 immédiatement Instructions aux locataires : rien à signaler au niveau des précautions spécifiques à prendre. Instructions aux personnels techniques : découpe, forage, vissage, moyen mécanique interdits. AW A02 Page 9/10

60 FICHE n 4 : FORMULAIRE D EVALUATION DES MATERIAUX CONTENANT DE L AMIANTE OU SUSCEPTIBLES D EN CONTENIR 1) Evaluation du Matériau = Risque posé Evaluation du Matériau Score Type de produit 1 Dommage 2 Traitement de surface 2 Type d'amiante 1 TOTAL A Evaluation de la Priorité = urgence de l'action Evaluation de la Priorité Occupation normale Score Evaluation de la Score Priorité Potentiel d'exposition pour l'homme Activité principale (1) 0 Nombre d'occupants 0 Fréquence 0 Probabilité de dérangement Emplacement 0 Accessibilité 0 Temps moyen de chaque utilisation Etendue / Quantité 3 Sous total = 0 Sous total = 3 Moyenne / 3 = 0 Moyenne /3 = 1 Score arrondi (3) = 0 Score arrondi (2) = 1 Activité de maintenance Type d'activité de maintenance 1 (nettoyage) 0 Fréquence de l activité de nettoyage 3 Sous total = 4 Moyenne / 2 = 2 Score arrondi (4) 2 + de 10 = Action immédiate TOTAL SCORE B 3 5 à 10 = Action à court terme {(1)+(2) +(3)+(4)} 0 à 4 = Action à long terme CONCLUSIONS Total score A + Total score B 9 Action à réaliser < 14 long terme moyen terme court terme > 20 immédiatement Instructions aux locataires : rien à signaler au niveau des précautions spécifiques à prendre. Instructions aux personnels techniques : découpe, forage, vissage, moyen mécanique interdits. AW A02 Page 10/10