De invloed van huilen op intenties ten aanzien van sociale cohesie en sociale binding

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De invloed van huilen op intenties ten aanzien van sociale cohesie en sociale binding"

Transcriptie

1 Huilen, sociale cohesie en sociale binding 1 Running head: Huilen, sociale cohesie en sociale binding De invloed van huilen op intenties ten aanzien van sociale cohesie en sociale binding M. van der Klei ANR: Departement Psychologie en Geestelijke Gezondheid Faculteit Sociale Wetenschappen Universiteit van Tilburg, Nederland Begeleiders: Prof. dr. A. J. J. M. Vingerhoets en Dr. J. Schaafsma

2 Huilen, sociale cohesie en sociale binding 2 Samenvatting Het theoretisch uitgangspunt in dit onderzoek is de theorie van Hasson (2009). Hasson veronderstelt dat een confrontatie met een persoon in tranen zorgt voor versterkte gevoelens van sociale binding en sociale cohesie. Het onderzoek is gebaseerd op het effect van priming. Eerder onderzoek naar priming heeft aangetoond dat attitudes en stereotypen onbewust geactiveerd worden in de aanwezigheid van relevante gedragingen of stimuli. Vervolgens sturen deze geactiveerde attitudes en stereotypen het gedrag. Verwacht wordt dat het activeren van attitudes met betrekking tot huilen gedrag stuurt op het gebied van sociale cohesie en sociale binding. Een wezenlijk verschil tussen dit onderzoek en de theorie van Hasson is dat er in deze studie gevraagd wordt naar de eigen neiging tot huilen, Hasson gaat uit van de confrontatie met een huilende ander. In deze studie zijn bij 646 respondenten intenties ten aanzien van sociale cohesie en sociale binding gemeten. Voorafgaand aan deze metingen werden 532 respondenten geprimed door te vragen naar hun eigen neiging tot huilen. Het onderzoek levert geen bewijs voor een priming effect. De geactiveerde beschikbare interne huilschema s over het eigen huilen hebben het gedrag op het gebied van sociale cohesie niet beïnvloed. Mogelijk dat interne schema s met betrekking tot een huilende ander moeten worden geactiveerd om intenties op het gebied van sociale cohesie te versterken. Uit het onderzoek kwam wel voor mannen een positief verband naar voren tussen de neiging tot huilen en de mate waarin zij zich verbonden voelen met anderen. Een sterkere neiging om te huilen gaat samen met zich meer verbonden voelen met anderen. De verschillen tussen mannen en vrouwen in sociale reacties op huilen, lijken meer verklaard te worden door de mate waarin iemand geneigd is te huilen dan door het geslacht.

3 Huilen, sociale cohesie en sociale binding 3 Huilen is een unieke en typische vorm van menselijke emotionele expressie. Alleen mensen kunnen hun emoties laten blijken door middel van emotionele tranen, terwijl dieren slechts geluiden maken (Vingerhoets & Cornelius, 2001). Huilen kan worden gedefinieerd als een complexe reactie met als meest belangrijke kenmerk het produceren van tranen (exclusief het irriteren van de ogen door invloeden van buiten), vaak samengaand met typerende gezichtsuitdrukkingen en klanken, maar altijd binnen een emotionele context (Patel, 1993). Emotionele tranen kunnen ontstaan binnen een verscheidenheid aan emotionele toestanden zoals verdriet, wanhoop, frustratie, hulpeloosheid, machteloosheid, pijn, blijdschap, angst, woede en empathie (Hasson, 2009). Hoewel er veel wetenschappelijk onderzoek is verricht met betrekking tot genoemde emotionele toestanden, is het opmerkelijk dat gedragswetenschappers weinig onderzoek hebben gedaan naar de expressie van emoties door emotionele tranen (Vingerhoets, Bylsma & Rotenberg, 2000). In de recente wetenschappelijke literatuur wordt een onderscheid gemaakt in drie mogelijke effecten van huilen: (1) de impact op eigen welbevinden en gezondheid. (2) De impact op eigen reputatie en status. En (3) de impact op gedrag van de ander (Hendriks, 2005; Vingerhoets & Scheirs, 2000). Huilen in relatie tot sociale cohesie en sociale binding Bowlby (1977) werkt in zijn hechtingstheorie het idee uit dat mensen geneigd zijn sterke affectieve verbindingen aan te gaan met specifieke anderen. Niet alleen het jonge kind heeft behoefte aan verbondenheid met anderen, ook bij volwassenen blijft deze drang bestaan (Bartholomew & Horowitz, 1991). In een review van Baumeister en Leary (1995) wordt geconcludeerd dat mensen een fundamentele behoefte hebben ergens bij te horen. Mensen hebben een voortdurende drang om positieve inter-persoonlijke relaties te vormen en te

4 Huilen, sociale cohesie en sociale binding 4 onderhouden. Verschillende componenten van need to belong, zijn belangrijk voor een bevredigend leven, bestaande uit de zekerheid van een langdurige verbintenis en de behoefte aan plezierige en positieve interacties met anderen (Baumeistern & Leary, 1995). De mens als sociaal wezen staat in bovenstaande theorieën centraal. Het feit dat emotionele tranen alleen voorkomen bij de mens, ondersteunt de veronderstelling dat emotionele tranen een belangrijke rol spelen in relatie met anderen. Hasson (2009) benadert huilen vanuit een evolutionaire context. Evolutionair gezien heeft er een ontwikkeling plaatsgevonden waardoor de moderne mens emotionele tranen in een veelheid aan omstandigheden van intense sociale emoties gebruikt. Hij gaat uit van de veronderstelling dat emotionele tranen signaalfuncties hebben. In dit verband noemt hij twee consequenties die het produceren van tranen met zich meebrengen. Ten eerste beïnvloedt het traanvocht het in het oog vallend licht zodanig dat het zicht van de huilende persoon op de omgeving wordt vertroebeld en vervaagd. In evolutionair opzicht kan het verstoren van helder zicht gezien worden als een handicap: het afgenomen vermogen om alert en snel te reageren op gebeurtenissen in de omgeving verhoogt de kwetsbaarheid bij een aanval. Ten tweede kunnen de pupillen van een huilend persoon en de daarmee samenhangende staarbewegingen moeilijker door anderen worden waargenomen. Wanneer de huilende persoon als kwetsbaar wordt beoordeeld, kunnen tranen door een ander worden opgevat als een uiting van onderdanigheid en behoefte aan hulp. Ook kan huilen door een agressor worden opgevat als een verzoeningssignaal. In emotionele contexten wordt huilen door soortgenoten doorgaans beoordeeld als hulpbehoevend. Hulpbehoevend zijn vereist een sterke drang naar sociale binding, waarbij anderen hulp aanbieden. Onderzoek heeft aangetoond dat zoeken naar en oproepen van hulp belangrijke functies zijn van huilen (Vingerhoets, Cornelius, van Heck & Becht, 2000). Als een persoon een bepaalde mate van kwetsbaarheid ervaart, is hulp nodig. Deze kwetsbaarheid

5 Huilen, sociale cohesie en sociale binding 5 kan verminderd worden door het oproepen van aandacht, empathie en steun bij de ander (Kottler & Montgomery, 2001). Door te huilen bij behoefte aan hulp wordt een signaal afgegeven om anderen te stimuleren ook daadwerkelijk hulp aan te bieden. Daarnaast kunnen emotionele tranen gebruikt worden om behoefte aan hechting te laten zien. Dit versterkt gevoelens van sociale cohesie en sociale binding bij de ander (Hasson, 2009). Sociale cohesie is een breed begrip met betrekking tot de samenhang tussen mensen. Het verwijst naar de mate van verbondenheid en solidariteit binnen groepen en gemeenschappen (Berkman & Glass, 2000). Er zijn verschillende niveaus van sociale cohesie te onderscheiden. Er kan sprake zijn van sociale cohesie op microniveau zoals binnen het gezin, de familie of vriendenkring. Daarnaast kan het gaan om sociale cohesie binnen verenigingen, gemeenschappen, buurten of wijken en zelfs gehele samenlevingen. Hoewel sociale cohesie en sociale binding als synoniemen kunnen worden gebruikt, gaan we er in deze studie vanuit dat sociale binding verwijst naar de verbondenheid tussen mensen op micro- niveau. Het gaat om hechte relaties met familie en vrienden en staat sociale cohesie voor de betrokkenheid bij de samenleving. Als voorbeeld van betrokkenheid bij de samenleving verwijst Hart (2002) naar het doneren aan goede doelen of vrijwilligerswerk. Recente huilstudies In meerdere studies zijn sociale reacties op huilen onderzocht. Hendriks en Vingerhoets (2006) hebben bestudeerd hoe mensen reageren op individuen met verschillende soorten gezichtsexpressies, inclusief de reactie op een huilende gezichtsexpressie. Zij stelden vast dat huilende personen als minder stabiel en minder agressief worden beoordeeld. Tevens lokken zij meer toenaderingsgedrag en minder vermijdingsgedrag uit. In aanwezigheid van een huilende persoon is de neiging om emotionele hulp aan te bieden groot. Later onderzoek

6 Huilen, sociale cohesie en sociale binding 6 heeft aangetoond dat een huilende persoon ook negatieve emoties oproept (Hendriks, Croon & Vingerhoets, 2008). Vingerhoets en Scheirs (2000) refereren aan veertien studies waaruit blijkt dat vrouwen vaker huilen dan mannen. Verwachtingen vanuit de omgeving verklaren dit verschil in huilfrequentie tussen mannen en vrouwen (Lombardo, Cretser & Roesch, 2002). Vooral mannen hebben de neiging hun huilgedrag te onderdrukken. Uit onderzoek blijkt ook dat er tussen mannen en vrouwen verschillen zijn in sociale reacties op huilen. Meer mannen dan vrouwen voelen zich verward of geïrriteerd in aanwezigheid van een huilend persoon. Vrouwen hebben meer empathie voor een huilend persoon dan mannen (Bekker & Vingerhoets, 2001). Er wordt gesuggereerd dat het verschil in reageren van mannen en vrouwen op een huilend persoon niet geslachtsgebonden is, maar verklaard wordt door het verschil in huilfrequentie (Vingerhoets, Cornelius, van Heck & en Becht, 2000). Het huidige onderzoek Het theoretisch uitgangspunt in dit onderzoek is de theorie van Hasson (2009). Hasson veronderstelt dat een confrontatie met een persoon in tranen zorgt voor versterkte gevoelens van sociale binding en sociale cohesie. Deze studie is gebaseerd op het effect van priming (Bargh, Chen & Burrows, 1996). Priming verwijst naar het activeren van interne schema s, zoals attitudes en stereotypen, waardoor gedrag wordt gestuurd. Voor het activeren van een attitude zijn twee factoren van belang, namelijk relevantie en beschikbaarheid. Als een specifieke attitude beschikbaar, dus actief is, wordt de kans op sturing van het gedrag groter. Priming zorgt ervoor dat een attitude beschikbaar wordt. De aanwezigheid van een aan de betreffende attitude gerelateerd object stimuleert een persoon ergens aan te denken. Tevens is het van belang dat de geactiveerde attitude relevant is voor de situatie. Wil een attitude gedrag sturen, dan dient deze bruikbaar te zijn in de actuele situatie. In het onderzoek

7 Huilen, sociale cohesie en sociale binding 7 van Bargh, Chen en Burrows (1996) werden proefpersonen geprimed met de stereotypen van een oude man. Er werd nagegaan of deze proefpersonen het experiment in een langzamer tempo verlieten dan anderen. Dat bleek inderdaad het geval te zijn. In een experiment wordt nagegaan of het activeren van attitudes met betrekking tot huilen een positief effect heeft op de sociale cohesie zoals de deelnemers die ervaren. Attitudes met betrekking tot huilen zijn geactiveerd door de deelnemers te vragen naar hun neiging tot huilen. Sociale cohesie is beoordeeld aan de hand van het aantal euro s dat wordt toebedeeld aan een op sociale cohesie gericht doel. Aanvullend is onderzocht of priming ervoor zorgt dat geld anders wordt verdeeld over drie goede doelen. Er blijken meer vrouwen dan mannen te zijn die vaak huilen. Het verschil in reacties op huilende personen tussen mannen en vrouwen lijkt verklaard in eerste instantie verklaard te worden door het geslacht. Het is mogelijk dat gevoelens ten aanzien sociale binding samenhang vertonen met de mate waarin iemand geneigd is om te huilen. Samenvattend worden de volgende hypothesen getoetst: Hypothese 1: Het activeren van huil-attitudes zorgt ervoor dat een persoon meer geneigd is geld te doneren aan een goed doel dat gericht is op sociale cohesie. Hypothese 2: Er is sprake van een positief verband tussen de neiging tot huilen en sociale cohesie en sociale binding bij zowel mannen als vrouwen. Methode Participanten De participanten in dit onderzoek hebben vrijwillig gereageerd op een oproep via Radio 2 om deel te nemen aan een onderzoek over emoties. Hen werd gevraagd online een vragenlijst in te vullen waarbij zij op elk willekeurig moment konden stoppen. De onderzoeksgroep bestaat uit 1314 Nederlandse deelnemers, 753 mannen en 561 vrouwen, met

8 Huilen, sociale cohesie en sociale binding 8 een leeftijd die varieert van 5 tot 98 jaar. Van deze groep hebben 646 (49,16%) personen de gehele vragenlijst ingevuld, 324 mannen en 322 vrouwen. De gemiddelde leeftijd van de participanten in de onderzoeksgroep is 41,1 jaar, SD=11.7. Meetinstrumenten Dit onderzoek bestaat uit een socio- demografische deel, items met betrekking tot huilen, een item dat sociale binding meet en een item dat sociale cohesie meet. Het socio- demografische onderdeel bevat vier items. Gevraagd wordt naar gegevens betreffende geslacht, leeftijd, burgerlijke staat en nationaliteit. Participanten kiezen het antwoord dat op hen van toepassing is. Met uitzondering van de leeftijd die in jaren kan worden ingevuld. De neiging tot huilen wordt bepaald door de vragen (a) hoe zou je je algemene neiging om te huilen schatten, (b) kun je een schatting geven, hoe vaak je de afgelopen vier weken gehuild hebt, (c) hoe lang is het geleden dat je voor het laatst gehuild hebt en (d) wat was de aanleiding voor die huilbui. De mate van sociale binding wordt vastgesteld aan de hand van Venn- diagrammen (Huston & Levinger, 1978) die de mate van verbondenheid met anderen meten. Antwoordmogelijkheden bestaan uit zeven paar cirkels die elkaar in toenemende mate overlappen. Één cirkel stelt de persoon zelf voor en de andere staat voor andere mensen. De elkaar overlappende cirkels stellen de relatie tussen de respondent en anderen voor. Hoe groter de overlap tussen het gekozen paar cirkels, des te meer iemand zich verbonden voelt met anderen en des te hoger er wordt gescoord op sociale binding. Sociale cohesie is gemeten met een zelf geconstrueerd item. Aan de participanten werd gevraagd 100 te verdelen over drie goede doelen, een stichting die zich richt op saamhorigheid en sociale cohesie, een stichting die als doel heeft cultuurhistorische

9 Huilen, sociale cohesie en sociale binding 9 waardevolle panden te behouden en een stichting die zich richt op duinbehoud en opkomt voor natuurbelangen langs de Nederlandse kust. De mate van sociale cohesie wordt dan bepaald door het aantal euro s dat de respondent schenkt aan het goede doel dat gericht is op het bevorderen van saamhorigheid en sociale cohesie. Hoe meer geld de respondent aan dit goede doel geeft, des te hoger is de score op sociale cohesie. Design en Procedure In deze studie werden ten behoeve van de eerste hypothese twee condities gecreëerd. Participanten worden random toegewezen aan een van de twee volgende condities: (1) eerst items met betrekking tot de neiging tot huilen, waarna items over sociale binding en sociale cohesie worden afgenomen, en in (2) wordt eerst het item dat de mate van sociale cohesie bepaald afgenomen, gevolgd door de vragen omtrent de neiging tot huilen en daarna de vraag naar sociale binding. In de eerste conditie activeert priming attitudes met betrekking tot huilen door te starten met de vragen betreffende neiging tot huilen. Dit priming effect is de onafhankelijke variabele bij toetsing van de eerste hypothese. Het aantal euro s toebedeeld aan het goede doel dat gericht is op saamhorigheid en sociale cohesie, is de afhankelijke variabele. In de tweede conditie worden de vragen over de neiging tot huilen achteraf gesteld, waardoor er van een priming effect geen sprake kan zijn. Om de tweede hypothese te toetsen wordt nagegaan of er een samenhang bestaat tussen de relatie neiging tot huilen en sociale cohesie, vastgesteld door de hoeveelheid geld toebedeeld aan een goed doel gericht op sociale cohesie. Ook wordt nagegaan of er een samenhang is tussen neiging tot huilen en de mate van sociale binding bepaald door de cirkels van verbondenheid.

10 Huilen, sociale cohesie en sociale binding 10 Statistische analyses Voor het statistisch analyseren van de verkregen gegevens is gebruik gemaakt van SPSS Eerst is nagegaan of de onafhankelijke variabele (priming effect) de afhankelijke variabele sociale cohesie beïnvloedt (hypothese één). Met behulp van een onafhankelijke t- toets zijn hiervoor de gemiddelde scores op sociale cohesie voor de twee condities met elkaar vergeleken. Vervolgens is er gekeken of priming effect heeft op drie gecombineerde afhankelijke variabelen, bestaande uit de verdeling van het geld over de drie goede doelen. Met behulp van een multivariate variantie-analyse (MANOVA) is getoetst of er voor de twee condities significante verschillen zijn tussen de gemiddelde scores van het aantal euro s dat is toebedeeld aan de drie stichtingen. Verder is getoetst of er een verband is tussen de neiging tot huilen en sociale cohesie en sociale binding voor zowel mannen als vrouwen (hypothese twee). Hiervoor zijn Pearson s correlatiecoëfficiënten (Pearson s r) berekend. Resultaten In tabel 1 zijn de gemiddelde scores op de variabele sociale cohesie (het aantal euro s dat is toebedeeld aan het doel gericht op sociale cohesie) weergegeven voor de twee condities. De gemiddelde scores tussen de twee condities verschillen niet significant van elkaar. Deze uitkomst betekent dat er geen priming effect is opgetreden waardoor personen meer geneigd zijn geld te geven aan een goed doel dat is gericht op sociale cohesie. Vervolgens is het priming effect onderzocht op de drie afhankelijke variabelen, bestaande uit het aantal euro s dat is toebedeeld aan het doel gericht op sociale cohesie, het doel gericht op cultuur en het doel gericht op natuurbehoud. Een multivariate variantieanalyse (MANOVA) werd uitgevoerd om na te gaan of er tussen de twee condities

11 Huilen, sociale cohesie en sociale binding 11 significante verschillen bestaan in de verdeling van het geld over de drie goede doelen. Er is geen significant effect van priming op de drie gecombineerde afhankelijke variabelen gevonden: F(3,641) =.84, p =.47; Wilks Lambda =.97; partial eta squered = 00. Tabel I Scores op sociale cohesie (= euro s toebedeeld aan het doel gericht op sociale cohesie) Conditie 1 (priming effect) Conditie 2 N Mean SD N Mean SD Mannen Vrouwen Totaal Om te beoordelen of er een samenhang bestaat tussen de mate waarin iemand huilt (neiging tot huilen en huilfrequentie) en sociale cohesie werden onderlinge correlaties berekend. Er is voor zowel mannen als vrouwen onderzocht of er een relatie bestaat tussen de mate van huilen en het aantal euro s dat wordt toebedeeld aan het goede doel dat is gericht op sociale cohesie. Tussen de neiging tot huilen en de variabele sociale cohesie werd voor zowel mannen als vrouwen geen verband gevonden (mannen: r =.061, n = 270, p >.05, vrouwen: r = -.022, n = 261, p >.05 ). Ook is er bij zowel mannen als vrouwen geen verband

12 Huilen, sociale cohesie en sociale binding 12 gevonden tussen de huilfrequentie en sociale cohesie (mannen: r =.083, n = 270, p >.05, vrouwen: r = -.013, n = 261, p >.05 ). Vervolgens is bij zowel mannen als vrouwen de correlatie berekend tussen huilen en sociale binding. Voor mannen werd een zwakke, maar significant positieve correlatie gevonden tussen de neiging tot huilen en de variabele sociale binding (r =.195, n = 270, p <.05). Bij vrouwen is er geen relatie gevonden tussen de neiging tot huilen en sociale binding (r =.031, n = 261, p >.05 ). Verder werd er bij zowel mannen als vrouwen geen verband gevonden tussen de huilfrequentie en sociale binding (mannen: r =.067, n = 270, p >.05, vrouwen: r =.007, n = 261, p >.05 ). Met betrekking tot de tweede hypothese werd alleen bij mannen gevonden dat een grotere neiging om te huilen samen gaat met het zich meer verbonden voelen met anderen. Discussie Het doel van dit onderzoek was om na te gaan of activering van huil-attitudes gedrag met betrekking tot sociale cohesie en sociale binding beïnvloedt. Het onderzoek levert geen bewijs voor de veronderstelling dat het activeren van interne attitudes betreffende huilen een positief effect heeft op de bereidheid geld te geven aan een fonds dat sociale cohesie ondersteunt. De eerste hypothese wordt niet bevestigd. Eerder is aangegeven dat twee factoren van belang zijn, wil een geactiveerde attitude gedrag sturen, namelijk beschikbaarheid en relevantie. Wat betreft de factor beschikbaarheid het volgende. In dit onderzoek zijn bij de participanten interne schema s ten aanzien van huilen geactiveerd door priming. Attitudes met betrekking tot huilen zijn beschikbaar gemaakt door het beantwoorden van vragen over de eigen neiging tot huilen. Verder mag aan de hand van Hasson s theorie (2009) verwacht worden dat attitudes met betrekking tot

13 Huilen, sociale cohesie en sociale binding 13 huilen relevant zijn voor gedragingen in situaties waarin beslissingen worden genomen over sociale cohesie. Hasson (2009) gaat echter uit van het effect van huilen in de confrontatie met een huilende ander, terwijl in deze studie attitudes ten aanzien van het eigen huilen geactiveerd worden. Het kan zijn dat het niet mogelijk is middels dit onderzoek vast te stellen of attitudes met betrekking tot huilen gedragingen op het gebied van sociale cohesie sturen. Het is wellicht beter om in een vervolgstudie te vragen naar een herinnering van een confrontatie met een huilende ander. Hierdoor worden dan de attitudes geactiveerd met betrekking tot een huilende ander in plaats attitudes betreffende het eigen huilen. Nog wenselijker is directe blootstelling aan een huilende ander. Daarnaast is het wel denkbaar dat het activeren van interne schema s met betrekking tot het eigen huilen een hulpbehoevend gevoel oproept, waardoor gevoelens omtrent sociale cohesie worden versterkt. Ook het beschrijven van een herinnering waarin hulp wordt aangeboden door een ander, kan een setting zijn waarin sprake is van een versterking van het gevoel van verbondenheid met anderen. Wellicht maakt het dus niet uit of attitudes betreffende het eigen huilen worden geactiveerd of attitudes met betrekking tot de confrontatie met een huilende ander. Mogelijk is er nog een andere verklaring waarom er geen priming effect is gevonden. Volgens Hasson (2009) gaat confrontatie met een huilend persoon samen met een toename van zowel sociale cohesie als sociale binding. Het was daarom te verwachten dat er een positief verband bestaat tussen zowel de neiging tot huilen en sociale cohesie als de neiging tot huilen en sociale binding. Alleen bij mannen is een positieve samenhang gevonden tussen de neiging tot huilen en de cirkels van verbondenheid. In dit onderzoek is geen samenhang gevonden tussen de neiging tot huilen en het toebedelen van geld aan een op sociale cohesie gerichte stichting. Het zou kunnen dat het gebruikte item onvoldoende het

14 Huilen, sociale cohesie en sociale binding 14 onderliggende construct sociale cohesie meet. Ook kan het ongevoelig zijn voor daadwerkelijke verschillen. Het lijkt erop dat dit item niet optimaal geschikt is om in deze studie vast te stellen of er door priming attidudes met betrekking tot huilen zijn geactiveerd, die gedrag ten aanzien van sociale cohesie sturen. Het item is zelf geconstrueerd en is niet eerder in een onderzoek gebruikt. Het was beter geweest, om voorafgaand aan het onderzoek, het item te testen in combinatie met een valide vragenlijst, waarvan bekend is dat deze de mate van sociale cohesie goed meet. De vraag naar de mate van sociale binding door middel van Venn-diagrammen is in het verleden veelvuldig gebruikt in wetenschappelijk onderzoek. In beide condities wordt het ophalen van een herinnering aan huilen gevolgd door de meting sociale binding. Er is dus niet onderzocht of er een eventueel priming effect bestaat op sociale binding. De tweede hypothese stelt een positieve samenhang tussen de neiging tot huilen en sociale cohesie en sociale binding bij zowel mannen als vrouwen. Voor mannen is een positieve samenhang gevonden met sociale binding. Mannen die aangeven weinig neiging tot huilen te hebben, scoren laag op sociale binding. Bij vrouwen is er geen verband gevonden tussen de neiging tot huilen en de mate waarin zij zich verbonden voelen met anderen. Vingerhoets en Scheirs (2000) stellen dat een reactie op een persoon in tranen in mindere mate verklaard wordt door het geslacht, maar juist door de mate waarin iemand geneigd is om te huilen. Eerder onderzoek heeft ook aangetoond dat meer mannen dan vrouwen zich verward of geïrriteerd voelen in de aanwezigheid ven een huilende persoon. Vrouwen voelen meer sympathie voor een huilende persoon dan mannen (Bekker & Vingerhoets, 2001). Mogelijk dat bij mannen de reactie op een huilend persoon vooral wordt beïnvloed door de neiging die zij zelf hebben om te huilen, terwijl dit bij vrouwen veel minder van belang is. Dit gegeven kan worden gezien als een interessant uitgangpunt voor toekomstig onderzoek naar sociale reacties op huilen.

15 Huilen, sociale cohesie en sociale binding 15 In dit onderzoek is één item gebruikt om de mate van sociale cohesie te meten en één item om de sociale binding te bepalen. Een optie in een vervolgstudie zou zijn deze items aan te vullen met betrouwbare en valide veelgebruikte vragenlijsten, waardoor de resultaten met meer zekerheid kunnen worden geïnterpreteerd.

16 Huilen, sociale cohesie en sociale binding 16 Referenties Aron, A., Aron, E. N., Tudor, M., & Nelson, G. (1991). Close relationships as including other in the self. Journal of Personality and Social Psychology, 60, Bargh, J. A., Chen, M., & Burrows, L. (1996). Automaticity of social behavior: Direct effects of trait construct and stereotype activation on action. Journal of Personality and Social Psychology, 71, Baumeister, R. M., & Leary, M. R. (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin, 117, Bekker, M. H. J., & Vingerhoets, A. J. J. M. (2001). Male and female tears: Swallowing vs shedding? In A. J. J. M. Vingerhoets & R. R. Cornelius (Ed.), Adult crying: A biopsychosocial approach (pp ). Hove, England: Brunner-Routledge. Berkman, L. F., & Glass T. (2000). Social integration, social networks, social support, and health. In L. F. Berkman & I. Kawachi (Ed.), Social Epidemiology (pp ). Oxford, England: Oxford University Press. Bartholomew, K., & Horowitz, L. M. (1991). Attachment styles among young adults: A test of a four- category model. Journal of Personality and Social Psychology, 61, Bowlby, J. (1977). The making and breaking of affectional bonds. British Journal of Psychiatry, 130, Cameron, J. E. (2004). A three- factor model of social identity. Self and Identity, 3, Fischer, A. H. (1993). Sex differences in emotionality: Fact or stereotype? Feminism & Psychology, 3, Hart, J. de (2002). Zekere banden: sociale cohesie, leefbaarheid en veiligheid. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.

17 Huilen, sociale cohesie en sociale binding 17 Hinkle, D. E., Wiersma, W., & Jurs, S. G. (2003). Applied Statistics for the behavioral sciences. New York NY: Houghton Mifflin Company. Hasson, O. (2009). Emotional tears as biological signals. Evolutionary Psychology, 7, Hendriks, M. C. P. (2005). On the functions of adult crying: The intrapersonal and interpersonal consequences of tears. Veenendaal, Netherlands: Universal Press. Hendriks, M. C. P., Croon, M. A., & Vingerhoets, A. J. J. M. (2008). Social reactions to adult crying: The help- soliciting function of tears. The Journal of Social Psychology, 148, Hendriks, M. C. P., & Vingerhoets, A. J. J. M. (2006). Social messages of crying faces: Their influence on anticipated person perception, emotions and behavioral responses. Cognition and Emotion, 20, Huston, T. L. & Levinger, G. (1978). Interpersonal attraction and relationships. Annual Review of Psychology, 29, Kottler, J. A., & Montgomery, M. J. (2001). Theories of crying. In A. J. J. M. Vingerhoets & R. R. Cornelius (ED), Adult crying: A biopsychosocial approach (pp 1-17). Hove, UK: Brunner- Routledge. Lombardo, W. K., Cretser, G. A., & Roesch, S. C. (2001). For crying out loud: The differences persist into the 90s. Sex Roles, 45, Patel, V. (1993). Crying behavior and psychiatric disorder in adults: A review. Comprehensive Psychiatry, 34, Vingerhoets, A. J. J. M., Bylsma, L. M., & Rottenberg, J. (2009). Crying: A biopsychosocial Phenomenon. In T. Fögen (Ed.), Tears in the Graeco-Roman world. Retrieved from

18 Huilen, sociale cohesie en sociale binding 18 Vingerhoets, A. J. J. M., & Cornelius, R. R. (2001). Adult crying: A biopsychosocial approach. Hove, England: Brunner-Routledge. Vingerhoets, A. J. J. M., Cornelius, R. R., Heck, G. L. van, & Becht, M. C. (2000). Adult crying: A model and review of the literature. Review of General Psychology, 4, Vingerhoets, A. J. J. M., & Scheirs, J. G. M. (2000). Sex differences in crying: Empirical findings and possible explanations. In A. H. Fischer (Ed.), Gender and emotion: Social psychological perspectives (pp ). Cambridge, England: Cambridge University Press.

ANALYSE PATIËNTERVARINGEN ELZ HAAKSBERGEN

ANALYSE PATIËNTERVARINGEN ELZ HAAKSBERGEN ANALYSE PATIËNTERVARINGEN ELZ HAAKSBERGEN Dr. C.P. van Linschoten Drs. P. Moorer Definitieve versie 27 oktober 2014 ARGO BV Inhoudsopgave 1. INLEIDING EN VRAAGSTELLING... 3 1.1 Inleiding... 3 1.2 Vraagstelling...

Nadere informatie

Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes

Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes Nederlandse samenvatting Uit een recente rapportage van KWF Kankerbestrijding blijkt dat 64% van de (ex-) patiënten met kanker zorgen ervaart over psychosociale

Nadere informatie

De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag. The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior

De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag. The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior Martin. W. van Duijn Student: 838797266 Eerste begeleider:

Nadere informatie

Samenvatting. Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld

Samenvatting. Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld Samenvatting Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld om hen heen. Zo hebben vele mensen een natuurlijke neiging om zichzelf als bijzonder positief te beschouwen (bijv,

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Pouw, Lucinda Title: Emotion regulation in children with Autism Spectrum Disorder

Nadere informatie

Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen

Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen Positive, Negative and Depressive Subclinical Psychotic

Nadere informatie

Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten?

Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten? De Modererende rol van Persoonlijkheid op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten 1 Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve

Nadere informatie

Geven en ontvangen van steun in de context van een chronische ziekte.

Geven en ontvangen van steun in de context van een chronische ziekte. Een chronische en progressieve aandoening zoals multiple sclerose (MS) heeft vaak grote consequenties voor het leven van patiënten en hun intieme partners. Naast het omgaan met de fysieke beperkingen van

Nadere informatie

Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive. Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive

Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive. Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive 1 Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive Femke Boom Open Universiteit Naam student: Femke Boom Studentnummer: 850762029 Cursusnaam: Empirisch afstudeeronderzoek:

Nadere informatie

Motivationele oriëntatie bij sociale vergelijking: Wanneer, waarom en met wie vergelijken?

Motivationele oriëntatie bij sociale vergelijking: Wanneer, waarom en met wie vergelijken? Motivationele oriëntatie bij sociale vergelijking: Wanneer, waarom en met wie vergelijken? Motivational orientation in social comparison: When, Why en with whom to compare? Dirk J. van Os eerste begeleider:

Nadere informatie

De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van. Kinderen

De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van. Kinderen Voorschoolse vorming en de ontwikkeling van kinderen 1 De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van Kinderen The Relationship between Early Child Care, Preschool Education and Child Development

Nadere informatie

INVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren

INVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren Sociale Steun The Effect of Chronic Pain and the Moderating Effect of Gender on Perceived Social Support Studentnummer:

Nadere informatie

Internaliserende stoornissen, sekse en emotieregulatie

Internaliserende stoornissen, sekse en emotieregulatie Internaliserende stoornissen, sekse en emotieregulatie Dr. Annemiek Karreman Departement Medische en Klinische Psychologie, Tilburg University Deze presentatie Twee experimentele studies naar de rol van

Nadere informatie

De Perceptie van Fair-Trade Producten door Mannen. Pascal van Vliet ANR: 888951. Bachelor thesis Psychologie en Maatschappij. Datum: 13 februari 2014

De Perceptie van Fair-Trade Producten door Mannen. Pascal van Vliet ANR: 888951. Bachelor thesis Psychologie en Maatschappij. Datum: 13 februari 2014 1 De Perceptie van Fair-Trade Producten door Mannen Pascal van Vliet ANR: 888951 Bachelor thesis Psychologie en Maatschappij Datum: 13 februari 2014 Docent: Dhr. R. M. A. Nelissen Universiteit van Tilburg

Nadere informatie

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon Zelfwaardering en Angst bij Kinderen: Zijn Globale en Contingente Zelfwaardering Aanvullende Voorspellers van Angst bovenop Extraversie, Neuroticisme en Gedragsinhibitie? Self-Esteem and Fear or Anxiety

Nadere informatie

De sociale psychologie van waargenomen rechtvaardigheid en de rol van onzekerheid

De sociale psychologie van waargenomen rechtvaardigheid en de rol van onzekerheid Kees van den Bos De sociale psychologie van waargenomen rechtvaardigheid en de rol van onzekerheid In deze bijdrage wordt sociaal-psychologisch onderzoek naar sociale rechtvaardigheid besproken. Sociaal-psychologen

Nadere informatie

TILBURG UNIVERSITY. Het effect van tranen, sekse en emotie op het herkennen en beoordelen van gezichten op onbewust niveau.

TILBURG UNIVERSITY. Het effect van tranen, sekse en emotie op het herkennen en beoordelen van gezichten op onbewust niveau. TILBURG UNIVERSITY Het effect van tranen, sekse en emotie op het herkennen en beoordelen van gezichten op onbewust niveau. Sophie Boelen 711784 Bachelorscriptie Communicatie- en Informatiewetenschappen

Nadere informatie

(In)effectiviteit van Angstcommunicaties op Verminderen van Lichamelijke Inactiviteit: Rol van Attitudefuncties, Self-Monitoring en Self-Esteem

(In)effectiviteit van Angstcommunicaties op Verminderen van Lichamelijke Inactiviteit: Rol van Attitudefuncties, Self-Monitoring en Self-Esteem (In)effectiviteit van Angstcommunicaties 1 (In)effectiviteit van Angstcommunicaties op Verminderen van Lichamelijke Inactiviteit: Rol van Attitudefuncties, Self-Monitoring en Self-Esteem (In)effectiveness

Nadere informatie

De relatie tussen intimiteit, aspecten van seksualiteit en hechtingsstijl in het dagelijks leven van heteroseksuele mannen en vrouwen.

De relatie tussen intimiteit, aspecten van seksualiteit en hechtingsstijl in het dagelijks leven van heteroseksuele mannen en vrouwen. De relatie tussen intimiteit, aspecten van seksualiteit en hechtingsstijl in het dagelijks leven van heteroseksuele mannen en vrouwen. The Relationship between Intimacy, Aspects of Sexuality and Attachment

Nadere informatie

Invloed van Coping en Ziektepercepties op Depressie- en Angstsymptomen. bij Voormalige Borstkankerpatiënten

Invloed van Coping en Ziektepercepties op Depressie- en Angstsymptomen. bij Voormalige Borstkankerpatiënten Invloed van Coping en Ziektepercepties op Depressie- en Angstsymptomen bij Voormalige Borstkankerpatiënten Influence of Coping and Illness Perceptions on Depression and Anxiety Symptoms among Former Breast

Nadere informatie

Fysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50

Fysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50 De relatie tussen eigen-effectiviteit 1 De Relatie tussen Eigen-effectiviteit, Intrinsieke Motivatie en Fysieke Activiteit bij 50-plussers The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and

Nadere informatie

Samenvatting. Dutch Summary.

Samenvatting. Dutch Summary. Samenvatting Dutch Summary. 125 126 Dutch Summary Nederlandse Samenvatting (Summary in Dutch) Door de aanwezigheid van omstanders helpen mensen elkaar minder snel en minder vaak. Dit geldt voor zowel noodsituaties,

Nadere informatie

Testattitudes van Sollicitanten: Faalangst en Geloof in Tests als. Antecedenten van Rechtvaardigheidspercepties

Testattitudes van Sollicitanten: Faalangst en Geloof in Tests als. Antecedenten van Rechtvaardigheidspercepties Testattitudes van Sollicitanten: Faalangst en Geloof in Tests als Antecedenten van Rechtvaardigheidspercepties Test-taker Attitudes of Job Applicants: Test Anxiety and Belief in Tests as Antecedents of

Nadere informatie

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een Vaste Relatie The Association between Daily Stress, Emotional Intimacy and Affect with Partners in a Commited

Nadere informatie

Sociale Cognitie bij Psychisch Gezonde Volwassenen

Sociale Cognitie bij Psychisch Gezonde Volwassenen Sociale Cognitie bij Psychisch Gezonde Volwassenen Onderzoek met het Virtuele Lab Social Cognition in Psychologically Healthy Adults Research with the Virtual Laboratory Anja I. Rebber Studentnummer: 838902147

Nadere informatie

GOAL-STRIVING REASONS, PERSOONLIJKHEID EN BURN-OUT 1. Het effect van Goal-striving Reasons en Persoonlijkheid op facetten van Burn-out

GOAL-STRIVING REASONS, PERSOONLIJKHEID EN BURN-OUT 1. Het effect van Goal-striving Reasons en Persoonlijkheid op facetten van Burn-out GOAL-STRIVING REASONS, PERSOONLIJKHEID EN BURN-OUT 1 Het effect van Goal-striving Reasons en Persoonlijkheid op facetten van Burn-out The effect of Goal-striving Reasons and Personality on facets of Burn-out

Nadere informatie

Samenvatting Nederlands

Samenvatting Nederlands Samenvatting Nederlands 178 Samenvatting Mis het niet! Incomplete data kan waardevolle informatie bevatten In epidemiologisch onderzoek wordt veel gebruik gemaakt van vragenlijsten om data te verzamelen.

Nadere informatie

Meervoudige ANOVA Onderzoeksvraag Voorwaarden

Meervoudige ANOVA Onderzoeksvraag Voorwaarden Er is onderzoek gedaan naar rouw na het overlijden van een huisdier (contactpersoon: Karolijne van der Houwen (Klinische Psychologie)). Mensen konden op internet een vragenlijst invullen. Daarin werd gevraagd

Nadere informatie

De Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende. Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering

De Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende. Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering De Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering The relation between Mindfulness and Psychopathology: the Mediating Role of Global and Contingent

Nadere informatie

Perseverative cognition: The impact of worry on health. Nederlandse samenvatting

Perseverative cognition: The impact of worry on health. Nederlandse samenvatting Perseverative cognition: The impact of worry on health Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Perseveratieve cognitie: de invloed van piekeren op gezondheid Iedereen maakt zich wel eens zorgen.

Nadere informatie

De Relatie tussen Existential Fulfilment, Emotionele Stabiliteit en Burnout. bij Medewerkers in het Hoger Beroepsonderwijs

De Relatie tussen Existential Fulfilment, Emotionele Stabiliteit en Burnout. bij Medewerkers in het Hoger Beroepsonderwijs De Relatie tussen Existential Fulfilment, Emotionele Stabiliteit en Burnout bij Medewerkers in het Hoger Beroepsonderwijs The Relationship between Existential Fulfilment, Emotional Stability and Burnout

Nadere informatie

Psychological Determinants of Absenteeism at Work by Pregnant Women. Psychologische determinanten van uitval uit het arbeidsproces door zwangere

Psychological Determinants of Absenteeism at Work by Pregnant Women. Psychologische determinanten van uitval uit het arbeidsproces door zwangere Psychological Determinants of Absenteeism at Work by Pregnant Women Psychologische determinanten van uitval uit het arbeidsproces door zwangere vrouwen: Onderzoek naar de relatie tussen angst, depressieve

Nadere informatie

Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: The Manager as a Resource.

Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: The Manager as a Resource. Open Universiteit Klinische psychologie Masterthesis Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: De Leidinggevende als hulpbron. Emotional Job Demands, Vitality and Opportunities

Nadere informatie

De rol van stereotiepe verwachtingen in emotieherkenning. Gijsbert Bijlstra, Rob W. Holland, & Daniel H. J. Wigboldus. Radboud Universiteit Nijmegen,

De rol van stereotiepe verwachtingen in emotieherkenning. Gijsbert Bijlstra, Rob W. Holland, & Daniel H. J. Wigboldus. Radboud Universiteit Nijmegen, Running Head: STEREOTYPE VERWACHTINGEN IN EMOTIEHERKENNING 1 De rol van stereotiepe verwachtingen in emotieherkenning Gijsbert Bijlstra, Rob W. Holland, & Daniel H. J. Wigboldus Radboud Universiteit Nijmegen,

Nadere informatie

De Relatie tussen Angst en Psychologische Inflexibiliteit. The Relationship between Anxiety and Psychological Inflexibility.

De Relatie tussen Angst en Psychologische Inflexibiliteit. The Relationship between Anxiety and Psychological Inflexibility. RELATIE ANGST EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT 1 De Relatie tussen Angst en Psychologische Inflexibiliteit The Relationship between Anxiety and Psychological Inflexibility Jos Kooy Eerste begeleider Tweede

Nadere informatie

Beschrijvende statistieken

Beschrijvende statistieken Elske Salemink (Klinische Psychologie) heeft onderzocht of het lezen van verhaaltjes invloed heeft op angst. Studenten werden at random ingedeeld in twee groepen. De ene groep las positieve verhaaltjes

Nadere informatie

Appendix A. Samenvatting. (Summary in Dutch)

Appendix A. Samenvatting. (Summary in Dutch) Appendix A Samenvatting (Summary in Dutch) Gehechtheid, zorg en pro-sociaal gedrag Dit proefschrift heeft tot doel de relatie tussen onveilige gehechtheid (vermijding, angst) en prosociaal gedrag te onderzoeken

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting 8. * COgnitive Functions And Mobiles; in dit advies aangeduid als het TNO-onderzoek.

Samenvatting. Samenvatting 8. * COgnitive Functions And Mobiles; in dit advies aangeduid als het TNO-onderzoek. Samenvatting In september 2003 publiceerde TNO de resultaten van een onderzoek naar de effecten op het welbevinden en op cognitieve functies van blootstelling van proefpersonen onder gecontroleerde omstandigheden

Nadere informatie

FACEBOOK. HYPE OF HEILIGE GRAAL?

FACEBOOK. HYPE OF HEILIGE GRAAL? FACEBOOK. HYPE OF HEILIGE GRAAL? WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK NAAR DE INVLOED VAN FACEBOOK OP DE RELATIE TUSSEN MERK EN MENS ENGAGEMENT OP FACEBOOK, HEEFT DAT NOU ZIN? Engagement. Als er één term is die

Nadere informatie

STIGMATISERING VAN PATIENTEN MET LONGKANKER 1. Stigmatisering van Patiënten met Longkanker: De Rol van Persoonlijke Relevantie voor de Waarnemer

STIGMATISERING VAN PATIENTEN MET LONGKANKER 1. Stigmatisering van Patiënten met Longkanker: De Rol van Persoonlijke Relevantie voor de Waarnemer STIGMATISERING VAN PATIENTEN MET LONGKANKER 1 Stigmatisering van Patiënten met Longkanker: De Rol van Persoonlijke Relevantie voor de Waarnemer Stigmatization of Patients with Lung Cancer: The Role of

Nadere informatie

Inleiding. Familiale kwetsbaarheid en geslacht. Samenvatting

Inleiding. Familiale kwetsbaarheid en geslacht. Samenvatting Inleiding Depressie en angst zijn veel voorkomende psychische stoornissen. Het ontstaan van deze stoornissen is gerelateerd aan een breed scala van risicofactoren, zoals genetische kwetsbaarheid, neurofysiologisch

Nadere informatie

Analyse van de cursus De Kunst van het Zorgen en Loslaten. G.E. Wessels

Analyse van de cursus De Kunst van het Zorgen en Loslaten. G.E. Wessels Analyse van de cursus De Kunst van het Zorgen en Loslaten G.E. Wessels Datum: 16 augustus 2013 In opdracht van: Stichting Informele Zorg Twente 1. Inleiding Het belang van mantelzorg wordt in Nederland

Nadere informatie

Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar

Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar Gender Differences in Crying Frequency and Psychosocial Problems in Schoolgoing Children aged 6

Nadere informatie

van Werknemers Well-being Drs. P.E. Gouw

van Werknemers Well-being Drs. P.E. Gouw De Invloed van Werk- en Persoonskenmerken op het Welbevinden van Werknemers The Influence of Job and Personality Characteristics on Employee Well-being Drs. P.E. Gouw Eerste begeleider: Dr. S. van Hooren

Nadere informatie

Eenzaam ben je niet alleen

Eenzaam ben je niet alleen Eenzaam ben je niet alleen Een verdiepend onderzoek naar de risicofactoren van eenzaamheid onder volwassenen van 19-65 jaar. Amy Hofman 1, Regina Overberg 1, Marcel Adriaanse 2 1 GGD Kennemerland, 2 Vrije

Nadere informatie

Bullying in Schools for Special Education: Who Are the Defenders?

Bullying in Schools for Special Education: Who Are the Defenders? Pesten in het Buitengewoon Secundair Onderwijs: Wie Zijn de verdedigers? Bullying in Schools for Special Education: Who Are the Defenders? Remy Gregoor Eerste begeleider: Tweede begeleider: mw. dr. Nicole

Nadere informatie

(SOCIALE) ANGST, GEPEST WORDEN EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT 1

(SOCIALE) ANGST, GEPEST WORDEN EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT 1 (SOCIALE) ANGST, GEPEST WORDEN EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT 1 Psychologische Inflexibiliteit bij Kinderen: Invloed op de Relatie tussen en de Samenhang met Gepest worden en (Sociale) Angst Psychological

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Het aantal eerste en tweede generatie immigranten in Nederland is hoger dan ooit tevoren. Momenteel wonen er 3,2 miljoen immigranten in Nederland, dat is 19.7% van de totale

Nadere informatie

LPFS SR NL. Instructies: Lees de volgende stellingen aandachtig en omcirkel in welke mate elke uitspraak op u van toepassing is:

LPFS SR NL. Instructies: Lees de volgende stellingen aandachtig en omcirkel in welke mate elke uitspraak op u van toepassing is: LPRS SR NL Pagina1 LPFS SR NL Naam/ID: Instructies: Lees de volgende stellingen aandachtig en omcirkel in welke mate elke uitspraak op u van toepassing is: niet waar Een beetje waar Vaak waar 1 Ik kan

Nadere informatie

Jaar 3: Deelrapportage 4. Werkbevlogenheid docenten Montaigne Lyceum, mei 2010

Jaar 3: Deelrapportage 4. Werkbevlogenheid docenten Montaigne Lyceum, mei 2010 Programmalijn: Expeditie Durven, Delen, Doen: Onderwijs is populair, personeel is trots Jaar 3: Deelrapportage 4 Onderwijsontwikkeling Montaigne Lyceum Werkbevlogenheid docenten Montaigne Lyceum, mei 2010

Nadere informatie

Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën

Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën The Relation between Personality, Education, Age, Sex and Short- and Long- Term Sexual

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting De adolescentie is lang beschouwd als een periode met veelvuldige en extreme stemmingswisselingen, waarin jongeren moeten leren om grip te krijgen op hun emoties. Ondanks het feit

Nadere informatie

MEMANTINE-ADDITIE AAN CLOZAPINE 1. Memantine-additie aan Clozapine bij Therapieresistente Schizofrenie

MEMANTINE-ADDITIE AAN CLOZAPINE 1. Memantine-additie aan Clozapine bij Therapieresistente Schizofrenie MEMANTINE-ADDITIE AAN CLOZAPINE 1 Memantine-additie aan Clozapine bij Therapieresistente Schizofrenie (Memantine Add-On Therapy to Clozapine in Refractory Schizophrenia) David M.H. Buyle David M.H. Buyle

Nadere informatie

Management Summary. Auteur Tessa Puijk. Organisatie Van Diemen Communicatiemakelaars

Management Summary. Auteur Tessa Puijk. Organisatie Van Diemen Communicatiemakelaars Management Summary Wat voor een effect heeft de vorm van een bericht op de waardering van de lezer en is de interesse in nieuws een moderator voor dit effect? Auteur Tessa Puijk Organisatie Van Diemen

Nadere informatie

Modererende Rol van Seksuele Gedachten. Moderating Role of Sexual Thoughts. C. Iftekaralikhan-Raghubardayal

Modererende Rol van Seksuele Gedachten. Moderating Role of Sexual Thoughts. C. Iftekaralikhan-Raghubardayal Running head: momentaan affect en seksueel verlangen bij vrouwen 1 De Samenhang Tussen Momentaan Affect en Seksueel Verlangen van Vrouwen en de Modererende Rol van Seksuele Gedachten The Association Between

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 207 208 Deel I Het wordt steeds belangrijker gevonden om kinderen een stem te geven. Hierdoor kunnen kinderen beter begrepen worden en kan hun ontwikkeling worden geoptimaliseerd.

Nadere informatie

The influence of unconsciously perceived facial features

The influence of unconsciously perceived facial features De kracht van onbewust gepercipieerde gezichtskenmerken Het effect van emotie, leeftijd en tranen op de effectiviteit van fondswervingsadvertenties The influence of unconsciously perceived facial features

Nadere informatie

Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten?

Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Does Gentle Teaching have Effect on Skills of Caregivers and Companionship and Anxiety

Nadere informatie

de Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality

de Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality De Relatie tussen Dagelijkse Stress en Emotioneel Eten: de Rol van Persoonlijkheid The Relationship between Daily Stress and Emotional Eating: the Role of Personality Arlette Nierich Open Universiteit

Nadere informatie

Running head: WERKZAAMHEID CLIËNTGERICHTE SPELTHERAPIE 1. Werkzaamheid van Cliëntgerichte Speltherapie bij Kinderen met Internaliserende

Running head: WERKZAAMHEID CLIËNTGERICHTE SPELTHERAPIE 1. Werkzaamheid van Cliëntgerichte Speltherapie bij Kinderen met Internaliserende Running head: WERKZAAMHEID CLIËNTGERICHTE SPELTHERAPIE 1 Werkzaamheid van Cliëntgerichte Speltherapie bij Kinderen met Internaliserende Problematiek: De Mediërende Invloed van de Ouder-Therapeut Alliantie

Nadere informatie

EFFECTIVITEIT VAN DE GEEF ME DE 5 BASISCURSUS

EFFECTIVITEIT VAN DE GEEF ME DE 5 BASISCURSUS EFFECTIVITEIT VAN DE GEEF ME DE 5 BASISCURSUS Wetenschappelijk onderzoek In dit rapport worden de wetenschappelijke bevindingen beschreven betreffende de effectiviteit van de Geef me de 5 Basiscursus.

Nadere informatie

Moral Misfits. The Role of Moral Judgments and Emotions in Derogating Other Groups C. Wirtz

Moral Misfits. The Role of Moral Judgments and Emotions in Derogating Other Groups C. Wirtz Moral Misfits. The Role of Moral Judgments and Emotions in Derogating Other Groups C. Wirtz Mensen die als afwijkend worden gezien zijn vaak het slachtoffer van vooroordelen, sociale uitsluiting, en discriminatie.

Nadere informatie

Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel

Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel Een onderzoek naar de invloed van cognitieve stijl, ziekte-inzicht, motivatie, IQ, opleiding,

Nadere informatie

Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur

Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur M. Zander MSc. Eerste begeleider: Tweede begeleider: dr. W. Waterink drs. J. Eshuis Oktober 2014 Faculteit Psychologie en Onderwijswetenschappen

Nadere informatie

Running head: ONBEWUSTE DETECTIE VAN RIVAALKENMERKEN HOGE HAKKEN, ECHTE LIEFDE: JALOEZIE EN DE ONBEWUSTE DETECTIE VAN RIVAALKENMERKEN

Running head: ONBEWUSTE DETECTIE VAN RIVAALKENMERKEN HOGE HAKKEN, ECHTE LIEFDE: JALOEZIE EN DE ONBEWUSTE DETECTIE VAN RIVAALKENMERKEN Jaloezie en Rivaalkenmerken 1 Running head: ONBEWUSTE DETECTIE VAN RIVAALKENMERKEN HOGE HAKKEN, ECHTE LIEFDE: JALOEZIE EN DE ONBEWUSTE DETECTIE VAN RIVAALKENMERKEN Karlijn Massar en Bram Buunk Rijksuniversiteit

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19103 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Pisanti, Renato Title: Beyond the job demand control (-support) model : explaining

Nadere informatie

The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope

The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope Een onderzoek naar de relatie tussen sociale steun en depressieve-

Nadere informatie

Werkbevlogenheid bij Wethouders: De Bijdrage van Zingeving en Veerkracht en de Rol van Werkdruk en. Emotionele Werkstressoren

Werkbevlogenheid bij Wethouders: De Bijdrage van Zingeving en Veerkracht en de Rol van Werkdruk en. Emotionele Werkstressoren WERKBEVLOGENHEID BIJ WETHOUDERS 1 Werkbevlogenheid bij Wethouders: De Bijdrage van Zingeving en Veerkracht en de Rol van Werkdruk en Emotionele Werkstressoren Work Engagement of Municipal Executive Councillors:

Nadere informatie

Verklaring van het beweeggedrag van ouderen door determinanten van. The explanation of the physical activity of elderly by determinants of

Verklaring van het beweeggedrag van ouderen door determinanten van. The explanation of the physical activity of elderly by determinants of Verklaring van het beweeggedrag van ouderen door determinanten van het I-change Model The explanation of the physical activity of elderly by determinants of the I-change Model Hilbrand Kuit Eerste begeleider:

Nadere informatie

het laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en

het laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en Samenvatting In de laatste 20 jaar is er veel onderzoek gedaan naar de psychosociale gevolgen van kanker. Een goede zaak want aandacht voor kanker, een ziekte waar iedereen in zijn of haar leven wel eens

Nadere informatie

Procedure le rechtvaardigheid in. de invloed van sekse en status. Maureen Tumewu, Esther S. Kluwer en Kees van den Bos

Procedure le rechtvaardigheid in. de invloed van sekse en status. Maureen Tumewu, Esther S. Kluwer en Kees van den Bos Procedure le rechtvaardigheid in intieme relaties: de invloed van sekse en status Maureen Tumewu, Esther S. Kluwer en Kees van den Bos Maureen Tumewu, Esther S. Kluwer en Kees van den Bos: Universiteit

Nadere informatie

- Mensen gaan meer variëteit kiezen bij hun consumptiekeuzes wanneer ze weten dat hun gedrag nauwkeurig publiekelijk zal onderzocht worden.

- Mensen gaan meer variëteit kiezen bij hun consumptiekeuzes wanneer ze weten dat hun gedrag nauwkeurig publiekelijk zal onderzocht worden. Abstract: - 3 experimenten - Mensen gaan meer variëteit kiezen bij hun consumptiekeuzes wanneer ze weten dat hun gedrag nauwkeurig publiekelijk zal onderzocht worden. - Studie 1&2: consumenten verwachten

Nadere informatie

gedrag? Wat is de invloed van gender op deze samenhang? gedrag? Wat is de invloed van gender op deze samenhang?

gedrag? Wat is de invloed van gender op deze samenhang? gedrag? Wat is de invloed van gender op deze samenhang? Is er een samenhang tussen seksuele attituden en gedragsintenties voor veilig seksueel Is there a correlation between sexual attitudes and the intention to engage in sexually safe behaviour? Does gender

Nadere informatie

DANKBAARHEID, PSYCHOLOGISCHE BASISBEHOEFTEN EN LEVENSDOELEN 1

DANKBAARHEID, PSYCHOLOGISCHE BASISBEHOEFTEN EN LEVENSDOELEN 1 DANKBAARHEID, PSYCHOLOGISCHE BASISBEHOEFTEN EN LEVENSDOELEN 1 Dankbaarheid in Relatie tot Intrinsieke Levensdoelen: Het mediërende Effect van Psychologische Basisbehoeften Karin Nijssen Open Universiteit

Nadere informatie

Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?

Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type of Dementia as Cause of Sexual Disinhibition Presence of the Behavior in Alzheimer s Type? Carla

Nadere informatie

GEZONDHEIDSENQUETE 2013

GEZONDHEIDSENQUETE 2013 GEZONDHEIDSENQUETE 2013 RAPPORT 4: FYSIEKE EN SOCIALE OMGEVING Rana Charafeddine, Stefaan Demarest (ed.) Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Operationele Directie Volksgezondheid en surveillance

Nadere informatie

Bij herhaalde metingen ANOVA komt het effect van het experiment naar voren bij de variantie binnen participanten. Bij de gewone ANOVA is dit de SS R

Bij herhaalde metingen ANOVA komt het effect van het experiment naar voren bij de variantie binnen participanten. Bij de gewone ANOVA is dit de SS R 14. Herhaalde metingen Introductie Bij herhaalde metingen worden er bij verschillende condities in een experiment dezelfde proefpersonen gebruikt of waarbij dezelfde proefpersonen op verschillende momenten

Nadere informatie

samenvatting 127 Samenvatting

samenvatting 127 Samenvatting 127 Samenvatting 128 129 De ziekte van Bechterew, in het Latijn: Spondylitis Ankylopoëtica (SA), is een chronische, inflammatoire reumatische aandoening die zich vooral manifesteert in de onderrug en wervelkolom.

Nadere informatie

Autobiografisch geheugen in longitudinaal perspectief

Autobiografisch geheugen in longitudinaal perspectief Samenvatting Autobiografisch geheugen in longitudinaal perspectief Stabiliteit en verandering in gerapporteerde levensgebeurtenissen over een periode van vijf jaar Het belangrijkste doel van dit longitudinale,

Nadere informatie

Do Fathers Matter? The Relative Influence of Fathers versus Mothers on the Development of Infant and Child Anxiety E.L. Möller

Do Fathers Matter? The Relative Influence of Fathers versus Mothers on the Development of Infant and Child Anxiety E.L. Möller Do Fathers Matter? The Relative Influence of Fathers versus Mothers on the Development of Infant and Child Anxiety E.L. Möller Samenvatting 207 Samenvatting Zijn vaders belangrijk? De relatieve invloed

Nadere informatie

Trendonderzoek: Alcoholkennis bij jongeren tussen 12 en 25 jaar

Trendonderzoek: Alcoholkennis bij jongeren tussen 12 en 25 jaar - Factsheet - Trendonderzoek: Alcoholkennis bij jongeren tussen 12 en 25 jaar NIGZ, Project Alcohol Voorlichting en Preventie 3 juli 2003 Inleiding Het NIGZ voert elk jaar, als onderdeel van het Alcohol

Nadere informatie

De invloed van affectieve betrokkenheid op moeilijk verstaanbaar gedrag

De invloed van affectieve betrokkenheid op moeilijk verstaanbaar gedrag Date 14-10-2011 1 De invloed van affectieve betrokkenheid op moeilijk verstaanbaar gedrag Marga Martens Promovenda Rijksuniversiteit Groningen Consulent doofblindheid Koninklijke Kentalis Begeleiderscongres

Nadere informatie

Het slimme onbewuste

Het slimme onbewuste Het slimme onbewuste SAMENVATTING Dus jij denkt dat je bewustzijn de touwtjes stevig in handen heeft daarboven in je brein? Dat je bewust keuzes maakt en meningen vormt? Niets is minder waar, toont psycholoog

Nadere informatie

Innovatieve dienstverlening. Een scenario-onderzoek onder de gebruikers van Loket.nl.

Innovatieve dienstverlening. Een scenario-onderzoek onder de gebruikers van Loket.nl. Innovatieve dienstverlening. Een scenario-onderzoek onder de gebruikers van Loket.nl. In het kader van het project Innovatieve Dienstverlening doet kenniscentrum ICOON onderzoek naar de omstandigheden

Nadere informatie

SAMENVATTING Het doel van dit proefschrift is drieledig. Ten eerste wordt inzicht verschaft in het gebruik van directe-rede-constructies (bijvoorbeeld Marie zei: Kom, we gaan! ) door sprekers met afasie.

Nadere informatie

icoach, een Web-based en Mobiele Applicatie voor Stoppen-met-roken: Verschillen tussen Gebruikersgroepen, Beïnvloedende Factoren voor Adherence,

icoach, een Web-based en Mobiele Applicatie voor Stoppen-met-roken: Verschillen tussen Gebruikersgroepen, Beïnvloedende Factoren voor Adherence, icoach, een Web-based en Mobiele Applicatie voor Stoppen-met-roken: Verschillen tussen Gebruikersgroepen, Beïnvloedende Factoren voor Adherence, en het Verband tussen Adherence en Effect icoach, a Web-based

Nadere informatie

Hoe autonomie-ondersteunend werkt een docent binnen honoursonderwijs? Tineke Kingma Elanor Kamans Marjolein Heijne-Penninga Marca Wolfensberger

Hoe autonomie-ondersteunend werkt een docent binnen honoursonderwijs? Tineke Kingma Elanor Kamans Marjolein Heijne-Penninga Marca Wolfensberger Hoe autonomie-ondersteunend werkt een docent binnen Tineke Kingma Elanor Kamans Marjolein Heijne-Penninga Marca Wolfensberger Fellow onderzoeker Adviseur en coördinator 2 Opzet onderzoekspresentatie 1.

Nadere informatie

Trots op Groningen. Voelen Groningers zich verbonden met de provincie?

Trots op Groningen. Voelen Groningers zich verbonden met de provincie? Trots op Groningen. Voelen Groningers zich verbonden met de provincie? In deze factsheet staat de binding met de provincie Groningen centraal. Het gaat dan om de persoonlijke gevoelens die Groningers hebben

Nadere informatie

Uitwisseling tussen teamleden in sociale teams cruciaal voor prestatie

Uitwisseling tussen teamleden in sociale teams cruciaal voor prestatie Uitwisseling tussen teamleden in sociale teams cruciaal voor prestatie Voorlopige resultaten van het onderzoek naar de perceptie van medewerkers in sociale (wijk)teams bij gemeenten - Yvonne Zuidgeest

Nadere informatie

hoofdstuk 2 een vergelijkbaar sekseverschil laat zien voor buitenrelationeel seksueel gedrag: het hebben van seksuele contacten buiten de vaste

hoofdstuk 2 een vergelijkbaar sekseverschil laat zien voor buitenrelationeel seksueel gedrag: het hebben van seksuele contacten buiten de vaste Samenvatting Mensen zijn in het algemeen geneigd om consensus voor hun eigen gedrag waar te nemen. Met andere woorden, mensen denken dat hun eigen gedrag relatief vaak voorkomt. Dit verschijnsel staat

Nadere informatie

nederlandse samenvatting Dutch summary

nederlandse samenvatting Dutch summary Dutch summary 211 dutch summary De onderzoeken beschreven in dit proefschrift zijn onderdeel van een grootschalig onderzoek naar individuele verschillen in algemene cognitieve vaardigheden. Algemene cognitieve

Nadere informatie

Het Effect van Gender op de Relatie tussen Persoonlijkheidskenmerken en Seksdrive

Het Effect van Gender op de Relatie tussen Persoonlijkheidskenmerken en Seksdrive Gender, Persoonlijkheidskenmerken en Seksdrive 1 Het Effect van Gender op de Relatie tussen Persoonlijkheidskenmerken en Seksdrive Gender Effect on the Relationship between Personality Traits and Sex Drive

Nadere informatie

Het Verband Tussen Persoonlijkheid, Stress en Coping. The Relation Between Personality, Stress and Coping

Het Verband Tussen Persoonlijkheid, Stress en Coping. The Relation Between Personality, Stress and Coping Het Verband Tussen Persoonlijkheid, Stress en Coping The Relation Between Personality, Stress and Coping J.R.M. de Vos Oktober 2009 1e begeleider: Mw. Dr. T. Houtmans 2e begeleider: Mw. Dr. K. Proost Faculteit

Nadere informatie

Emotionele Arbeid, de Dutch Questionnaire on Emotional Labor en. Bevlogenheid

Emotionele Arbeid, de Dutch Questionnaire on Emotional Labor en. Bevlogenheid Emotionele Arbeid, de Dutch Questionnaire on Emotional Labor en Bevlogenheid Emotional Labor, the Dutch Questionnaire on Emotional Labor and Engagement C.J. Heijkamp mei 2008 1 ste begeleider: dhr. dr.

Nadere informatie

Running head: EFFECT VAN IB-CGT OP SEKSUELE DISFUNCTIES BIJ VROUWEN

Running head: EFFECT VAN IB-CGT OP SEKSUELE DISFUNCTIES BIJ VROUWEN Running head: EFFECT VAN IB-CGT OP SEKSUELE DISFUNCTIES BIJ VROUWEN Het Effect van Online Cognitieve Gedragstherapie op Seksuele Disfuncties bij Vrouwen The Effectiveness of Internet-based Cognitive-Behavioural

Nadere informatie

De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie

De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie Causale Relatie tussen intimiteit en seksueel verlangen 1 De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie The causal

Nadere informatie

Wetenschappelijk Onderzoek: Experimenteel Onderzoek

Wetenschappelijk Onderzoek: Experimenteel Onderzoek Programma Wetenschappelijk Onderzoek: Experimenteel Onderzoek Pieter Wouters 1. Kenmerken van experimenten 2. Het selecteren van onderzoekseenheden 3. Experimentele designs 4. Validiteit van experimenten

Nadere informatie

Compatibility Process Scale (ACPS). De therapeutische alliantie is gemeten met de Werk

Compatibility Process Scale (ACPS). De therapeutische alliantie is gemeten met de Werk De invloed van indicatiestelling door overleg (the Negotiated Approach) op patiëntbehandelingcompatibiliteit en uitkomst bij de behandeling van depressieve stoornissen 185 In deze thesis staat de vraag

Nadere informatie