14 e jaargang nummer 2 juni 2010

Transcriptie

1 14 e jaargang nummer 2 juni 2010

2 Inhoudsopgave Bestuurszaken...1 Napraat Johannes Passion...2 Opheffen van onze girorekening...4 Aukje 70 jaar!...5 De Schipbreuk...6 Generale repetitie en uitvoering "De Schipbreuk"...8 Nog meer Schoolmeester...8 Wetenschappelijke (?) analyse van de stemgroepen...9 De Doorgeefpen...11 Banneling in New York...13 Contributiewijziging...16 De Duizendpoot en zijn voorbereiding...17 Agenda...19 Lief- en leedpot...19 Mutaties ledenbestand...20 Afzeggen voor een repetitie...20 Op het Internet...20 Colofon Redactie Engelenbak Dick Appel Cor Mak Petra Tol Vacature (iets voor jou?) Eindcorrectie Jaap Hardy

3 Bestuurszaken Het bestuur vergaderde op 15 februari 2010 bij José Meddens en op 20 mei 2010 bij Kees Molenaar. In de vergadering van 15 februari bespraken wij het draaiboek voor de Johannes Passion van 1 april Ook kwam de subsidieregeling vanuit de provincie Noord-Holland aan de orde en het door hen voorgestelde nieuwe beleid hierop. In de Jaarvergadering van 30 maart kwamen wij hierop terug. De toegangsprijzen voor de concerten worden gehandhaafd; dit houdt in gewone plaatsen 23,00 en besproken plaatsen 26,00. De door Bert de Glas, oud bestuurslid, opgezette vorm "lid worden van Vriend van Soli" heffen we weer op wegens gebrek aan belangstelling. Het wordt omgezet in donateurschap. In de vergadering van 20 mei verwelkomden wij Dick Bresser als nieuw bestuurslid. Margriet Bulsing is bij de gehouden Jaarvergadering afgetreden. Zij was vanaf 1999 tot en met 2010 bestuurslid. Nogmaals onze hartelijke dank! José Meddens heeft het regelen van de koffie overgenomen. Wij evalueerden de uitvoering van de Johannes Passion. Een prachtig concert en een uitverkochte kerk! Op donderdag 27 mei gaan Thijs Reuzenaar, gemachtigde voor Kees Molenaar, en Mia Faber naar de Hoor- en Adviescommissie in Haarlem. Wij leggen daar nogmaals ons probleem voor met de nieuwe subsidieregeling van de Provincie Noord-Holland. Wist u dat: Diet Booi, alt, en Cilia Koenis, sopraan, al 40 jaar het koor trouwe dienst bewijzen! Zij zijn ooit lid geworden per 1 april Proficiat!! Beste koorleden, voor zover deze informatie; tot de volgende "Engelenbak". De volgende bestuursvergadering zal zijn op 20 september Mia Faber, secretaris 1

4 Napraat Johannes Passion Onze beide Petra's, sopraan Petra Tol en alt Petra Muller, waren dit voorjaar niet in staat mee te zingen met de uitvoering van de Johannes Passion op 1 april. We hebben beiden gevraagd hun indrukken van deze uitvoering voor "De Engelenbak" op papier te zetten. Van Petra Tol kregen wij de volgende bijdrage. Ik was dit jaar niet in staat om zelf te zingen; maar ik had gelukkig puf genoeg om te komen luisteren in de Oosterkerk. Dat leek me ook weer leerzaam. Toen ik binnenkwam zat de kerk nog lang niet vol. Ik kon op mijn gemak nog een mooi plaatsje achterin de banken bemachtigen. Ik raakte aan de praat en dacht: "Gelukkig hoef ik nu niet te zingen". En ook was ik benieuwd hoe Soli het ervan af zou brengen zonder al die zangers die ook in de kerkbanken zaten. Gaan ze het wel redden? Na een prachtige opening en herhaling die nog mooier klonk; was ik blij verrast. Wat een klanken. Het klonk erg mooi en vol; zeker achterin de kerk. Onwillekeurig zat ik mee te neuriën op de melodie en sprak zacht de woorden uit die erbij hoorden. Onder leiding van Marcel s vaste hand zette koor, solisten en orkest koers naar het eerste koraal O grosse Lieb. Even later klonk de aria van de steengoede alt Eleonora Volkert Von den Stricken. Ik zat echt in het verhaal en was op een gegeven moment verbaasd dat het eerste deel er al op zat. Het was pauze. Na mijn kopje koffie, vond ik mijn plaats weer terug en stelde me in op de hoofdmoot van de avond. Het koor zette in bij: Christus der uns selig macht. Waar halen ze toch die inzet vandaan?? Ik hoorde niets van tevoren klinken. Zou Aukje heel zachtjes wat voorspelen? Dat lijkt me onmogelijk. Het klonk echter als een klok. Ik merkte dat ik niet alleen lette op het koor maar ook op de hoofdrollen. De afwisseling tussen evangelist en koor gingen vloeiend in elkaar over. Nu volgden de fellere delen; ik noem ze een beetje oneerbiedig de schreeuwkoren. Wäre dieser nicht en Wir dürfen niemand toten verliepen vlot. Marcel hield de teugels strak en liet niemand er vandoor gaan (Pff ). Wohin. Ik vroeg me werkelijk af waar dit naar toe zou leiden. Inzetten vond ik twijfelachtig alsmede de hoge a van de sopranen. Sorry hoor, medesopranen, maar hier is echt ademsteun nodig; alle steun is welkom daar. Het andere heikele punt was bij het Lasset uns. Daar gingen er toch een stel op eigen kracht vandoor. Eventjes maar en merkbaar voor een Solilid. Maar ik vraag me af of de rest het door had. Ook had ik even 2

5 medelijden met de cello die in dit stuk 2x zoveel noten moet spelen dan er gezongen wordt. Dat is pas een huzarenstuk. Ik hoorde ook bij het Ruht wohl dat het echt prachtig klonk. Mijn ervaring was in het koor altijd dat ik bij dit stuk een zwaar gevoel kreeg. Om te zingen vond ik het altijd taai om doorheen te komen. Maar nu ik het gehoord heb kijk ik er toch anders tegen aan. Na het Ruht wohl moesten alle zeilen nog worden bijgezet om het laatste koraal prachtig neer te zetten Ach Herr, lass dein' Lieb' Engelein. Naarmate het concert vorderde, groeide mijn gevoel voor bewondering en trots. Volgend jaar mag ik gelukkig weer meedoen; maar deze luisterervaring had ik niet graag willen missen. Hebben we nog tips voor Marcel? Nou eentje dan; als celliste wil ik je vragen om het tempo niet te snel te nemen bij het Lasset uns. Ik weet zeker dat Beitske je dankbaar zal zijn. Misschien scheelt het een blaar. Petra Tol En dit is de bijdrage van Petra Muller. Petra Tol heeft een mooi gedetailleerd stukje geschreven over haar bevindingen tijdens het luisteren naar de Johannes. Mij is ook gevraagd er iets over te schrijven. Dat ga ik nu proberen. Voor het eerst sinds 1990 zong ik de Johannes zelf niet mee, vanwege stembandproblemen. Dat was vreemd, maar had als voordeel dat ik nu niet zo zenuwachtig hoefde te zijn. Gewoon luisteren en genieten. Samen met mijn zus Bea, die in Zwolle woont en een trouw toehoorder is geworden door de jaren heen, gingen we behoorlijk op tijd naar de kerk. We zaten achter de gereserveerde plaatsen. De kerk stroomde vol. Ik was heel blij te zien dat alle stoelen werden bezet! Dat is toch veel fijner, zo n volle kerk! Veel geroezemoes, mensen die elkaar tegenkwamen en begroetten. Vertrouwde beelden. Mooi is dat. Toen de heer Dick v.d. Pijl de klok ging luiden werd het doodstil in de kerk. Iedereen was aandachtig. Wel jammer dat je de kerkklok niet zo goed kan horen in de kerk zelf, maar toch is het een moment van aandacht en devotie. Het werd stil. En toen begon het! Prachtige klanken van het orkest. Bij mij begon het "kippenvelgevoel" al te komen. Wat mooi was het! 3

6 Het bleef tijdens het gehele concert doodstil, iedereen zat aandachtig te luisteren. Mensen met de ogen dicht, mensen die langs hun ogen streken om een traan weg te vegen, mensen die dichter bij elkaar gingen zitten. Ik zag dat allemaal. Het koor dat rustig en aandachtig vol overgave stond te zingen. Onze dirigent die ook rust, beheersing en aandacht uitstraalt. Het hele plaatje klopte!! Het was prachtig!! Ik heb er vreselijk van genoten, mijn zus was ook weer erg onder de indruk en is terstond donateur geworden van Soli. Als ieder koorlid een donateur inbrengt zou dat prachtig zijn, dacht ik nog. Misschien een idee: maak een familielid of vriend donateur!!! Kijk hiervoor eens op onze website. De Johannes Passion van 2010 was zeer de moeite waard, een mooi begin voor de Paasdagen. Groot compliment voor alle koorleden, orkestleden en Aukje en Marcel!!!!! PS. Met mijn stembanden gaat het een stuk beter, dinsdagsavonds oefen ik bij een logopediste. Dit blijf ik doen tot de grote vakantie en hoop dan goed te zingen na de vakantie. Dan kom ik weer terug. Allemaal een goede en plezierige vakantie toegewenst! Petra Muller Opheffen van onze girorekening Van onze penningmeester ontvingen wij het volgende verzoek: Momenteel hebben wij een rekening bij de ING/Postbank en de Rabobank. De banken gaan steeds meer kosten in rekening brengen. Om een flink deel van die kosten te besparen heeft het bestuur besloten onze girorekening binnenkort op te heffen. Wilt u als u een bedrag naar ons over gaat maken met directe ingang uitsluitend rekening gebruiken? 4

7 Aukje 70 jaar! Aan familie en vrienden en leden van Soli De Gloria, Stem en Snaren, Toonkunst Enkhuizen en de Westfriese Cantorij UITNODIGING om elkaar te ontmoeten, samen muziek te maken en naar muziek te luisteren, kortom: om samen met mij mijn verjaardag te vieren op zondag 19 september 2010 in de Oosterkerk te Hoorn, aanvang 15:00 uur Programma: 1. Georg Friedrich Händel ( ) 2. Hans van Steenbergen ( ) 3. Johan Wagenaar ( ) - 3 delen uit Alexander's Feast - Cantate Candide et Constanter - Humoristische Cantate De Schipbreuk Uitvoerenden: Toonkunstkoor Enkhuizen en Westfriese Cantorij o.l.v. Tinkeke Broers C.O.V. "Soli Deo Gloria" en C.O.V. "Stem en Snaren" o.l.v. Marcel Joosen Marina Grigorowicz - piano Wouter Hakhoff - trompet Peter de Graaff - slagwerk en pauken Rob van der Sterren - slagwerk Een cadeautje is niet nodig; wèl wordt jullie aanwezigheid erg op prijs gesteld, en een evt. bijdrage aan de collecte voor een goed doel. 5

8 De Schipbreuk Zondag, 19 september a.s., vieren we dus de 70e verjaardag van Aukje met een muziekmiddag in de Oosterkerk. Naast andere uitvoerenden zingen wij, met een aantal andere koren, de humoristische cantate De Schipbreuk van Johan Wagenaar. We hebben dit stuk al eens eerder uitgevoerd, namelijk op 21 november In het programmaboekje van dat concert is een uitgebreid artikel over Wagenaar en De Schipbreuk opgenomen. Maar omdat wij inmiddels zes jaar verder zijn en een aanzienlijk aantal koorleden het stuk nu voor de eerste keer zingt, volgt hier een uittreksel uit dat programmaboekje. Johan Wagenaar werd geboren op 1 november 1862 in Utrecht. Hij studeerde compositieleer en orgel bij Richard Hol, piano bij Willem Petri en viool bij Gerrit Veerman. Later volgden nog orgellessen bij Samuel de Lange in 's-gravenhage en lessen in contrapunt bij Heinrich von Herzogenberg in Berlijn. Hij werd pianoleraar aan de Utrechtse muziekschool en was enig tijd altist in het Utrechts Stedelijk Orkest. Hij werd in 1888 organist van de Domkerk en later ook directeur van de Utrechtse muziekschool en dirigent van het Toonkunstkoor Utrecht. In 1919 werd hij directeur van het Koninklijk Conservatorium te 's-gravenhage. Hij bekleedde verschillende functies in de commissie van Advies inzake de Toonkunst, de Klokken- en Orgelraad en het hoofdbestuur van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst. Hij stond ook aan de wieg van het Bureau voor Muziekauteursrechten (BUMA). Tot aan zijn dood bleef hij zitting nemen in examencommissies, gaf hij compositielessen en componeerde hij. Johan Wagenaar overleed op 1 juni 1949 te 's-gravenhage. De Schipbreuk is een van de langste koldergedichten uit De gedichten van den Schoolmeester, geschreven door Gerrit van de Linde Janszoon. Jullie kennen wellicht zijn kernachtige grafschrift Hier ligt Poot: Hij is dood", of het uitnodigende opschrift op een uithangbord "Jeugdige 6

9 reiziger, mijn vrouw en ik zijn vandaag van huis, doch mijn twee jongste dochters zijn t' huis". Het verhaal van de schipbreuk gaat over een gezelschap dat schipbreuk lijdt, op een onbewoond eiland aankomt en op onverklaarbare wijze weer thuis weet te komen. De inhoud lijkt complete kolder, maar wie verder kijkt en tussen de regels door kan lezen, merkt dat er de nodige maatschappijkritiek doorheen is geweven. Zo schrijft de dichter, als zijn kleinzoon een nieuw schip laat bouwen (nota bene te Hoorn!): "Gelijk, toen ons land ons land nog was, menigeen vóór hem reeds deê". En wat te doen als het eiland onbewoond blijkt? Dan moeten we handelen "regis ad exemplar" (volgens het voorbeeld van de magistraten): onze biezen pakken en stilletjes naar huis toe gaan. Wagenaar heeft dit stuk op een grandioze wijze op muziek gezet. Hierin zijn alle stijlen die aan het einde van de 19 e eeuw voorhanden waren te herkennen: een vleugje Rossini, een toefje Richard Strauss en een mespuntje Berlioz. Fragmenten van Oudhollandse melodieën en vaderlandse liedjes komen voorbij in de vorm van een belcanto-aria of een stoer mannenkoor. Er wordt heel wat afgedanst, walsen, polka's en quadrilles volgen elkaar op. Naast het koor treden drie zangsolisten op: sopraan, tenor en bas. Het stuk wordt op piano begeleid (en hoe!), maar ook wordt gebruik gemaakt van de grote trom, bekkens, triangel, castagnetten, ratels, schellen en een windmachine. Uit de recensie van het concert van 21 november 2004 die in het Dagblad van West-Friesland verscheen citeren wij: "Het meest opvallend aan deze uitvoering van De Schipbreuk was het kennelijke plezier, waarmee alle betrokkenen hun aandeel vervulden. Het was een werk vol gerucht, maar voor de begeleiding was slechts piano en slagwerk vereist. De goede timing, die solisten en koor onderling hadden, strekte zich ook uit tot de begeleiders. Het was een 7

10 muzikaal interessante, guitige uitvoering. Leuk om Soli Deo Gloria en haar solisten eens op deze ongedwongen toer te zien!". Generale repetitie en uitvoering De Schipbreuk De generale repetitie is op zaterdag 18 september in de Oosterkerk. Dan wordt De Schipbreuk gerepeteerd van 10:30 13:00 met piano. Na de lunchpauze hervatten we de generale om 14:00. Ook wordt dan de cantate Candide et Constanter gerepeteerd. Piano, slagwerk en trompet zullen ook aanwezig zijn. Op zondag 19 september is dan het verjaardagsconcert. Wil een ieder ruim op tijd aanwezig zijn (14:45 uur uiterlijk), zodat we om 15:00 kunnen beginnen. Graag gewone kleding (geen gala dus!) Nog meer Schoolmeester En om deze bladzijde te vullen volgt hieronder nog een fraai voorbeeld van de rijmkunst van De Schoolmeester. Bericht Ik heb een familiegeheim u mede te deelen: Dat namelijk mijn vrouw bevallen is van twee filomeelen Van kinderen, die beiden liggen te zingen in den wieg, Als ongespeende Jenny Lindtjens, zoo ik my niet bedrieg. Het is reeds de tweede keer, dat my dit overkomt, En de buurt staat er deze reis van verstomd; Doch de drie vorige tweelingen Waren de broêrs van deze en derhalve jongelingen. De een ging met een cargo kachels naar Java: En de ander verslikte zich op den Vesuvius aan gestolde lava. 8

11 Wetenschappelijke (?) analyse van de stemgroepen Op het internet staat een interessante analyse van de karakters van verschillende stemgroepen in een koor. Geintje, maar stiekem ook wel een beetje herkenbaar. Wie in een gemengd koor zingt, heeft altijd drie vijanden. De sopranen Zijn diegenen die het hoogste zingen en daarom denken ze dat de wereld van hen is. Ze hebben langer haar en gekkere oorbellen dan de rest en voelen zich beledigd als ze niet in elk systeem tenminste één hoge F mogen zingen. Als ze dan een hoge noot hebben, houden ze die tenminste anderhalf keer zo lang aan als de componist en/of de dirigent vraagt. Ze klagen daarna over keelpijn en dat de componist en de dirigent een stel sadisten zijn. Voor sopranen zijn alten wat de tweede violen in een orkest zijn voor de eerste violen, leuk voor de samenklank, maar eigenlijk overbodig. Tenoren daarentegen kunnen altijd van pas komen. Niet alleen vanwege de flirtmogelijkheden (iedereen weet dat sopranen nooit met bassen flirten). Sopranen zingen graag duetten met tenoren omdat die ergens onderin het sopraanbereik hun best staan te doen, terwijl de sopranen in de stratosfeer de show stelen. Bassen zijn uitschot: ze zingen te hard, vinden sopranen. Sowieso is er iets mis met types die in de F-sleutel zingen. De alten Zijn het zout der aarde althans, dat vinden ze zelf. Alten zijn bescheiden types die het liefst in spijkerbroek naar een concert zouden gaan. Ze zijn zich ervan bewust dat de andere stemgroepen denken dat hun partij meelijwekkend makkelijk is. Zelf weten ze beter: terwijl de sopranen aandacht trekken met een hoge A moeten de alten ingewikkelde passages vol kruisen, mollen en ritmische trucjes zingen, die niemand hoort omdat de andere partijen er veel te hard doorheen zingen. Stiekem vinden alten het leuk om samen te spannen tegen de sopranen, zodat die vals lijken te zingen. Verder wantrouwen alten de tenoren, omdat die in bijna hetzelfde bereik zingen en denken dat ze dat beter doen. Alten zingen graag duetten met bassen; ze produceren toch niet meer dan een soort gebrom en dan kun je de alten lekker goed horen. De grote klacht van alten is dat ze altijd met te veel zijn en daardoor nooit eens echt los mogen gaan. 9

12 De tenoren Zijn verwend, zo simpel is het. Ze zijn altijd met te weinig, dus verkopen dirigenten nog liever hun ziel dan dat ze een middelmatige tenor wegsturen, terwijl je zó een paar alten van ze kunt krijgen. Om onbekende redenen zijn de paar tenoren die wel aanwezig zijn altijd heel erg goed, helaas. Het is dus niet zo vreemd dat tenoren altijd naast hun schoenen lopen, en bovendien: wie anders kan de sopranen aan het zwijmelen brengen? Waar tenoren wel onzeker van worden is de aantijging (meestal van een bas) dat iemand die zo hoog zingt onmogelijk een echte man kan zijn. Tenoren hebben al net zo n haat-liefdeverhouding met de dirigent als de sopranen; hij laat de tenoren immers altijd hard zingen omdat ze maar met zo weinig zijn. Sinds mensenheugenis heeft dan ook geen enkele dirigent de tenoren in een fortepassage kort gehouden. Wist je trouwens dat tenoren tijdens het zingen meer met hun wenkbrauwen bewegen dan alle andere koorleden? De bassen Zingen het laagst van iedereen. In feite verklaart dat alles. Bassen zijn flegmatieke, betrouwbare mensen met meer haar op hun gezicht dan wie dan ook. Bassen voelen zich altijd en eeuwig ondergewaardeerd, terwijl ze eigenlijk de belangrijkste stemgroep zijn (een standpunt gedeeld door musicologen, maar niet door sopranen en tenoren), hoewel ze de saaiste partij zingen van allemaal en vaak dezelfde toon pagina's moeten aanhouden. Dit compenseren ze door zo hard mogelijk te zingen; diep van binnen zijn veel bassen eigenlijk tubaspelers. Bassen beschouwen de tenoren als watjes en aanstellers. Ze zijn meer gesteld op de alten behalve als ze samen een duet hebben en de alten de mooiste partij krijgen. De sopranen leven in een parallel heelal dat de bassen ver boven de pet gaat. Ze snappen niet waarom iemand überhaupt zo hoog wil zingen en bereid is zo uit de bocht te vliegen als het fout gaat. Als een bas iets verkeerd doet, wordt hij gedekt door de andere partijen en kan vrolijk doorgaan, omdat hij weet dat hij op een of andere manier toch wel weer uitkomt bij de grondtoon. 10

13 De Doorgeefpen Zoals in de vorige Engelenbak al was aangekondigd, starten wij in dit nummer met de nieuwe rubriek De Doorgeefpen. Als eerste penvoerders had de redactie Nyske Moolenaar (sopraan) en Bas Stam (tenor) gevraagd een stukje te schrijven. Van Nyske kregen we de volgende tekst. Bas en ik hebben elkaar iets meer dan een jaar geleden ontmoet via internet. Aanvankelijk was er vooral een sterke vriendschappelijke band en misschien wel omdat we beiden geen verwachtingen hadden, groeide er iets moois. Heel gauw had ik een sterk gevoel van weten dat het klopt bij Bas. Na onze vakantie in Bretagne besloten we dan ook dat ik Amsterdam zou verlaten om samen verder te gaan in Abbekerk. Niet lang na deze beslissing vond ik mijn huidige baan in een praktijk voor Bekken- en manuele therapie in Hoorn. 11

14 Bas is geboren in Opperdoes en wilde na wat jaren in verschillende plaatsen te hebben gewoond, graag weer terug naar zijn wortels. Ik ben geboren in een klein dorpje 20 km ten noorden van Groningen, Stitswerd genaamd. Mijn geboortedorp is op een terp gebouwd, heeft maar liefst 75 huizen en is omringd door weilanden. De omgeving van West-Friesland voelt voor mij daarom als een beetje thuis. Ook vind ik dat de Westfriezen en Groningers een prettig soort nuchterheid hebben. Bas is na de mts in Hoorn verder gegaan met cursussen en studie en heeft nu een baan als softwareontwikkelaar bij de gemeente Amsterdam. Ik ben na mijn middelbare schooltijd in Groningen fysiotherapie gaan studeren in Amsterdam. Daar ben ik na mijn studie eerst als fysiotherapeut en later na een specialisatie, als manueel therapeut gaan werken. De afgelopen maanden werkte ik als docent op de hogeschool van Amsterdam, samen reden we s ochtends heen en Bas ging dan regelmatig terug op de racefiets. Deze hobby neemt Bas serieus; op het moment dat ik dit stukje schrijf doet hij mee aan een vierdaagse wielerwedstrijd -de Meertour- in de Wieringermeer. De vraag waarom wij bij het koor zitten is makkelijk te beantwoorden. We houden erg van klassieke muziek luisteren, maken en zingen. We hebben beiden eerder in koren gezongen. Ik heb als kind altijd pianoles gehad van mijn oma. Bas is z n muzikale carrière begonnen bij de fanfare in Opperdoes. Toen Bas z n moeder (Door Stam) vertelde dat haar koor nieuwe leden zocht, waren we na de prachtige uitvoering van de Messiah en een proefavondje zingen, gauw om! Nog een laatste nieuwtje wat we graag met de leden van het koor willen delen: Ik ben op dit moment 3 maanden zwanger. Het zal dus nog spannend worden in welke formatie wij bij de uitvoering van het Weihnachtsoratorium aanwezig zijn. We willen de pen graag doorgeven aan onze geliefde moeder en schoonmoeder Door Stam. 12

15 Banneling in New York Anderhalf jaar geleden sloeg de populaire Pakistaanse muzikant Haroon Bacha op de vlucht voor de taliban en vestigde zich in New York. De Amerikaanse filosoof Austin Dacey raakte bevriend met hem én met diens instrument het harmonium. Hij ontdekte dat dat instrument al veel vaker onderwerp was geweest van hevige strijd over culturele identiteit en religieuze waarheid. Het volgende stuk is een deel van het artikel Banneling in New York dat Dacey in februari j.l. introuw publiceerde. Ik heb een asielzoeker in huis. Ik heb mijn appartement opengesteld voor een dissident. Een politieke vluchteling uit Pakistan, wiens wortels reiken tot Gujarat en Parijs en zelfs tot Alexandrië. Deze banneling, die niet meer mocht optreden op de Indiase radio, beschoten werd door de militanten in de bergen van Pakistan, en toch bemind wordt door miljoenen, is gebrandmerkt als een vijand van de traditie, ja zelfs als een vijand van God. Hoewel we vele uren samen hebben doorgebracht, heeft hij nog nooit een woord tegen me uitgebracht alleen tonen. Nu rust hij zwijgend op de vloer, onder een saffraankleurige hoes, niet meer dan een meter lang. Mijn gast is een harmonium, een exemplaar uit de familie van toonorgels, in de hindoe traditie bekend onder de naam armonia of pianu. Zijn smalle plastic toetsen (grofweg drie octaven) zitten in een bewerkte houten kist die, zonder poten, op de grond rust. De blaasbalgen worden opgepompt met de linkerhand, terwijl de rechter de toetsen bedient. Het harmonium is een neefje van de accordeon, maar zijn geluid heeft niet het nostalgische van de musette in het Franse café noch het strakke van de Argentijnse bandoneon. Het is een geluid dat tegelijk teder is en robuust, verongelijkt en vastberaden, gehard door de tijd en de afstand. 13

16 Terwijl ik een pot Afghaanse thee zet, wachten we samen op de komst van Haroon Bacha. Hij is een populaire zanger uit Pakistan, zeer geliefd bij de Pasjtoen, de een na grootste etnische minderheid daar. Bacha ontvluchtte in de herfst van 2008 zijn huis nabij Peshawar, in de noordwestelijke grensprovincie, nadat religieuze extremisten die banden hebben met de taliban dreigden hem te doden. Het eerste wat de taliban deden nadat ze de macht in de regio hadden, was hun pijlen richten op de muziek. Muziek beschouwen ze als onislamitisch. Later die avond zal Bacha het harmonium bespelen en zijn liederen zingen tijdens een concert dat ik heb georganiseerd in New York, ter gelegenheid van de Dag van de Mensenrechten. Elk jaar op 10 december wordt herdacht dat op die dag in 1948 de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens werd aangenomen. Het doel van het concert vanavond is het promoten van deze muziekcultuur, en het publiek eraan herinneren dat ook de vrijheid van muzikale expressie continue waakzaamheid vereist een vrijheid die valt onder artikel 19 van de Verklaring: Een ieder heeft recht op vrijheid van mening om zonder inmenging een mening te koesteren en om via alle mogelijke middelen en ongeacht grenzen inlichtingen en denkbeelden na te gaan, te ontvangen en door te geven. Enkele maanden eerder had ik Bacha ontmoet in mijn hoedanigheid als adviseur van Freemuse, een non-profitorganisatie uit Kopenhagen die opkomt voor de mensenrechten van musici. Bacha had politiek asiel gekregen in New York en woonde niet ver van mij vandaan, in Flatbush, Brooklyn. Intussen probeerde hij zijn vrouw en twee kinderen over te laten komen. De situatie in zijn vaderland was beroerd. De directe slachtoffers van de taliban campagne tegen alle muziek waren honderden Pasjtoen muzikanten en componisten. Ze kregen te maken met intimidatie en dodelijk geweld, alleen omdat ze vasthielden aan een eeuwenoude artistieke traditie. Ontelbare opnames en instrumenten werden vernietigd tijdens bombardementen, branden en bij aanslagen gepleegd door gewapende fanatiekelingen. Onlangs nog werd de harmoniumspeler en componist Anwal Gul doodgeschoten toen hij door de bergen reed na een optreden bij een huwelijksplechtigheid. Haroon Bacha en ik raakten bevriend. Ik probeerde zijn verhaal te begrijpen. En ik probeerde het verhaal van zijn instrument te begrijpen. Ik ontdekte dat het harmonium, door Franse missionarissen halverwege de negentiende eeuw naar India gebracht, al veel vaker onderwerp was geweest van hevige strijd over culturele identiteit en religieuze waarheid. 14

17 Ik ontdekte dat dezelfde spirituele opvattingen die de fanatieke taliban dreven ook al aanwezig waren in de geschiedenis van het christendom. Terwijl het harmonium en het pijporgel in westerse oren synoniem geworden zijn met heiligheid, waren de kerkvaders principieel tegen alle vormen van niet-vocale muziek. Instrumenten waren heidens. Het orgel wist de eredienst pas binnen te komen na hevig theologisch verzet. Het is duidelijk dat het harmonium vele vijanden had. Maar was God één van hen? In 1842 vroeg Alexandre-François Debain, een Parijse instrumentenbouwer, patent aan op het harmonium. Rond 1780 waren er in St. Petersburg al prototypes, maar het ontwerp van Debain werd de standaard. Het had drie octaven, een stel pijpen en een trappedaal. En hoewel sommige componisten experimenteerden met het harmonium onder wie Rossini, Franck, Saint-Saëns, en Dvorák kreeg het instrument uiteindelijk geen werelds, maar een spiritueel karakter. In de Verenigde Staten werd het toonorgel of Amerikaanse orgel populair in kleine kerken en kapelletjes, maar ook in het gelovige huisgezin. Het harmonium benaderde het heilige geluid dat klonk in kerken en kathedralen. Tot diep in de twintigste eeuw namen aalmoezeniers en legerpredikanten op veldtochten een harmonium mee. Intussen was het harmonium ook aangekomen op het Indiase subcontinent, in het voetspoor van de missionarissen. Vergeleken met de piano bleek het harmonium beter bestand tegen de temperatuurwisselingen en de hoge klimaatvochtigheid in deze contreien. De Indiase instrumentenmakers en muzikanten hadden zo hun eigen opvattingen over hoe het harmonium te gebruiken. Daar zitten muzikanten en het publiek allemaal op de vloer en reageren ze direct en voortdurend op elkaar. De manier waarop de westerse organist musiceert met zijn gezicht afgewend van het publiek, het instrument tegen de muur is voor hen ronduit bizar. En dus zetten de Indiase bouwers het harmonium op de grond. De voetpedalen vervingen ze door blaasbalgen die je handmatig bedient. Kleine handvatten aan beide zijden maakten het mogelijk om het instrument te vervoeren. Het harmonium ging al snel de concurrentie aan met de traditionele sarangi als begeleidingsinstrument bij zangoptredens. In relatief korte tijd, een proces dat historici nog steeds proberen te begrijpen, verdrong het harmonium de sarangi in de Noord-Indiase muziek. 15

18 Misschien omdat sommige zangers het harmonium prefereerden vanwege zijn technische beperkingen; juist daardoor konden zij zelf schitteren. Daarnaast maakte het harmonium mogelijk dat de zanger zijn eigen begeleider was, iets dat met de sarangi veel moeilijker is. Bovendien stond de sarangi tijdens de Britse koloniale overheersing in een kwade reuk omdat het instrument verbonden was met de zang en dans van de courtisanes. Contributiewijziging De penningmeester verzocht ons het volgende bericht te plaatsen: De contributie wijzigt per 1 juli Op de algemene ledenvergadering van 30 maart 2010 is besloten de contributie te verhogen met 0,50 per maand tot 14,00 per maand met ingang van 1 juli U zult dus met ingang van de maand juli andere bedragen op uw bankafschrift tegenkomen. 16

19 De Duizendpoot en zijn voorbereiding Een duizendpoot vol bang verstand hield steeds een pianootje bij de hand. Mocht een ondier hem verslinden dan zou men hem gemakkelijk vinden. Hij zou dan spelen: Bach of Liszt, al naar de toestand zulks verkiest. Vol ijver en dus op een draf kwam eens een vogel op hem af. De duizendpoot greep zijn klavier benieuwd en wachtte op het dier. Hap! dan ook, en: Gehapt! Bij het slikken moesten beide bijna stikken. In de slecht verlichte krop zette duizendpoot zijn piano op. Eerst speelde hij een rapsodie. hoewel hij niet meer wist van wie. 17

20 Daarna een Beethoven-sonate, maar niemand had hem in de gaten. De wanhoop eindelijk al te na begon hij toen aan een cha-cha (cha). De stoutere diertjes van het bos dansten er meteen op los. De vogel zelf stond al die tijd de bek half open, de benen wijd. Vaag verwonderden zich velen dat duizendpoot zo goed kon spelen. Pas ongeveer te middernacht werd de muziek te traag en zacht. Ten slotte, na één luid akkoord (nog vals ook) werd niets meer gehoord. Goede nacht; uit was de pret! Haast iedereen ging vermoeid naar bed. MORAAL Eerlijk duurt wel vaak het langst maar verliest het van de angst. EN Wie van pianospel wil leven kan dat heel goed, en ook heel even. Leo Vroman 18

21 Agenda dinsdag 15 juni repetitie; "De Engelenbak" komt uit dinsdag 22 juni repetitie dinsdag 29 juni repetitie dinsdag 06 juli laatste repetitie voor de zomervakantie dinsdag 31 augustus eerste repetitie nieuwe seizoen dinsdag 07 september repetitie zaterdag 11 september Rabo sponsorfietstocht dinsdag 14 september repetitie zaterdag 18 september generale repetitie "De Schipbreuk" zondag 19 september uitvoering "De Schipbreuk" feest Aukje 70 jaar! maandag 20 september bestuursvergadering dinsdag 21 september repetitie; inleverdatum kopij "De Engelenbak" dinsdag 28 september repetitie dinsdag 05 oktober repetitie dinsdag 12 oktober repetitie; "De Engelenbak" komt uit dinsdag 19 oktober repetitie dinsdag 26 oktober herfstvakantie Lief- en leedpot Een kaartje voor een ziek koorlid, een cadeautje bij een geboorte, een bloemetje bij een jubileum, etc. Voor al deze zaken is er de "lief- en leedpot". Deze "pot" wordt beheerd door: Margriet Bulsing, tel , mail: 19

22 Mutaties ledenbestand Nieuwe leden: Douwe Kamstra bas per 1 maart 2010 Hartelijk welkom en veel zangplezier toegewenst! Opgezegd heeft: Jacqueline Tijhaar sopraan per 1 april 2010 Veel geluk en hopelijk tot ziens! Het koor telt na deze mutaties 86 leden. Afzeggen voor een repetitie Iedereen die niet kan komen, wordt dringend verzocht dit zo spoedig mogelijk en het liefst vooraf, telefonisch te melden bij Lieneke de Boer, tel: Mailen kan ook: lienekeplaisier@hotmail.com. Internetadres: Op het Internet adressen: Bestuur: Redactie De Engelenbak: Kerstmarkt: Websitebeheer: secretaris@solideogloria-hoorn.nl engelenbak@solideogloria-hoorn.nl kerstmarkt@solideogloria-hoorn.nl webmaster@solideogloria-hoorn.nl 20

23 Bestuur Voorzitter en 2 e penningmeester Secretaris Kees Molenaar Mia Faber Havenweg 25 Waterkers GA Enkhuizen 1689 PK Hoorn tel: tel: mail: keesmolenaar@wxs.nl mail: wcmra.faber@planet.nl Penningmeester vacature Bestuurslid Dick Bresser Ridderspoor TD Zwaag tel: mail: bresse07@kpnmail.nl Bestuurslid Bestuurslid: Joke Deinum Petra Muller Poolster 221 Ceder HP Hoorn 1628MX Hoorn tel: Tel: mail: j.deinum@quicknet.nl p.g.muller@planet.nl Bestuurslid José Meddens Oliemolen EH Hoorn tel: Directie, begeleiding en bibliotheek Dirigent Repetitor/Zangpedagoge Marcel Joosen Aukje Broers Matsmanveld 14 Dal SN Koog aan de Zaan 1621 HP Hoorn tel: tel: mail: m.c.joosen@chello.nl Bibliotheek Marianne Zuiver Tel:

24