Beleidsplan Wmo en Jeugd 2015 en 2016 SAMEN KAN ER MEER. De kracht van Zaltbommel

Transcriptie

1 Beleidsplan Wmo en Jeugd 2015 en 2016 SAMEN KAN ER MEER De kracht van Zaltbommel Versie: Beleidsplan Wmo en jeugd v

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Voorwoord en leeswijzer... 3 Samenvatting Inleiding Grip op de transitie (2015 en 2016) tijd voor de transformatie (2017) Lokaal beleidsplan en regionale afstemming Samenhang met andere nota's en de verordeningen Acht thema's voor Wmo en Jeugd Focus op eigen kracht en kracht van het netwerk Van zware zorg naar lichte zorg Verschuiving van Individueel naar Collectief Samenwerken en verbinden Cliëntondersteuning, keuzevrijheid en tevredenheid Toegankelijkheid dienstverlening en openbare gebouwen gewaarborgd Eisen aan zorgaanbieders rond innovatie en kwaliteit Betaalbaar, duurzaam en effectief De context: financiën, risico's en randvoorwaarden Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 2

3 Voorwoord en leeswijzer Het Beleidsplan Wmo en Jeugd 2015 en 2016 is het product van regionale en lokale inspanning. De tien Rivierenlandse gemeenten werken samen om met elkaar, maar ook binnen de eigen gemeente, een beleidskader voor deze transities voor een periode van twee jaar tot stand te brengen. Uniek is dat het plan 'regionaal' en 'lokaal' in één plan verenigt. Enerzijds treft de lezer een beleidskader aan dat voor alle gemeenten hetzelfde is. Tegelijkertijd wordt op elk beleidsthema sterk lokaal ingezoomd. Elke gemeente heeft een eigen karakter. Een plattelandskarakter of kleinstedelijk. Een populatie met een sterke, kerkelijke basis of juist een multicultureel karakter. Een dorpenstructuur versus een compacte bebouwing. Veel of weinig algemene voorzieningen. Dat alles vergt een aparte benadering of aanpak. Het plan kent drie delen: 1. Een inleiding waarin wordt ingegaan op de achtergrond van de operatie, de transitie/transformatie en de te maken keuzes 2. De beleidsthema's en de beleidsprestaties. Hier wordt juist sterk ingezoomd op de lokale situatie. Wat gebeurt er lokaal? Waar wordt op gefocust? 3. De context. De transities kunnen niet in alle vrijheid worden vormgegeven. Er is sprake van een financieel gegeven kader met soms grote bezuinigingen. Er zijn (wettelijke) randvoorwaarden waaraan transitie en transformatie moeten voldoen. Terminologie. Een beleidsplan ontkomt niet aan vakjargon. Binnen dat specifieke taalgebruik worden ook nog allerlei synoniemen gebruikt. Er wordt getracht om daarin één lijn te brengen. Dat zal concreet betekenen dat bijvoorbeeld standaard de term 'gebiedsteam' wordt gehanteerd. In hoofdstuk 2 zal daarvan voor de lokale situatie worden afgeweken. De ene keer heeft men binnen de gemeente gekozen voor de term 'kernteam', de andere keer 'sociaal wijkteam', of buurtteam etc. Tenslotte de titel: Samen kan er meer. Hiermee wordt impliciet gezegd dat burgers met elkaar meer kunnen. Of samen met de professionals. Maar samen kan ook terugslaan op het samen aanpakken van meerdere problemen (integraliteit). Of: als gemeenten samen kun je meer. Bijvoorbeeld capaciteit, kennis en kunde gezamenlijk inzetten. Om te benadrukken dat het wel gaat om ondersteuning en zorg op lokaal niveau wordt op het titelblad al duidelijk dat het om de kracht van 'die' gemeente gaat. Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 3

4 Samenvatting Het beleidsplan Wmo en Jeugd 2015 en 2016 is - samen met de verordeningen Wmo en Jeugd - het wettelijk vereiste beleidskader voor zorg en ondersteuning. Deze stukken worden voor 1 november 2014 aangeboden aan de Colleges van B en W en de gemeenteraden van tien Rivierenlandse gemeenten. Het plan verenigt de regionale en de lokale beleidsvoornemens. Hierbij is gekozen voor acht thema's: 1. Focus op eigen kracht en kracht van het netwerk 2. Van zware zorg naar lichte zorg 3. Verschuiving van individueel naar collectief 4. Samenwerken en verbinden 5. Cliëntondersteuning, keuzevrijheid en tevredenheid 6. Toegankelijkheid dienstverlening en openbare gebouwen gewaarborgd 7. Eisen aan zorgaanbieders rond innovatie en kwaliteit 8. Betaalbaar, duurzaam en effectief Toelichting: 1. Focus op eigen kracht en kracht van het netwerk Er wordt een beroep gedaan op de burger om op eigen kracht of met het eigen netwerk problemen rond ondersteuning en zorg zelf op te lossen. Dat betekent niet dat professionele hulp buiten beeld raakt of onbereikbaar is. De gemeente Zaltbommel zet haar professionals in, onder meer via Buurtteams en Buurtzorg Jong, om burgers te helpen bij hun vragen. Vrijwilligers en mantelzorgers spelen een belangrijke rol in zelfen samenredzaamheid, maar de burger kan ook bij professionele zorg en ondersteuning uitkomen. 2. Van zware zorg naar lichte zorg Er wordt een proces van transitie naar transformatie doorlopen. Inzet van lichte of ambulante ondersteuning en zorg moet meer de plaats innemen van de zware of residentiële zorg. Dichterbij en eerder zijn hierin belangrijke begrippen. Een voorbeeld in onze gemeente is de pilot van Buurtzorg Jong. We willen hiermee voorkomen dat jongeren in zwaardere zorgtrajecten belanden door ze dichtbij, in het gezin, te helpen. Een ander voorbeeld hiervan is de trajecten schuldhulpverlening 3. Verschuiving van individueel naar collectief Algemene en collectieve voorzieningen kunnen ook oplossingen bieden voor burgers. Zij kunnen een effectief en goedkoper alternatief zijn voor individuele voorzieningen. Voorbeelden zijn de open eettafels, Dienstwerk (klussendienst) of thuisadministratie. Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 4

5 4. Samenwerken en verbinden De burger en zijn huishouden kent in feite geen scheiding van de negen leefgebieden: wonen, huishouden voeren, ontmoeten, meedoen, werken, opgroeien, rondkomen, leren en zorgen. In het sociale domein waar de gemeenten actief zijn liggen nu de kansen om een meer integrale aanpak te kiezen. De gebiedsteams (bij ons Buurtzorg Jong en buurtteam) zijn daarvoor het meest geëigend, maar ook de professionals in de schil daaromheen moeten hiervoor (vraagmethodisch) oog hebben. Zaltbommel steunt een project met Slot Loevestein, Philadelphia en de Sociale Dienst Bommelerwaard. 5. Cliëntondersteuning, keuzevrijheid en klanttevredenheid Burgers die niet in staat zijn op eigen kracht informatie in te winnen of passende ondersteuning en zorg te vinden kunnen cliëntondersteuning krijgen. Zij hebben daarin keuzevrijheid. Een belangrijk aspect is de klanttevredenheid en het behalen van het beoogde resultaat. Zaltbommel verwacht dat aanbieders hier meer en meer 'ontschot' op kunnen inspelen. Een gezin met een gehandicapt kind kan behalve een vraag om zorg of ondersteuning ook met andere problematiek te kampen hebben. Het buurtteam en de lokale professionals hebben hier oog voor en kunnen hier - ook door scholing - steeds beter op inspelen. 6. Toegankelijkheid dienstverlening en openbare gebouwen gewaarborgd Voor sommigen een vanzelfsprekendheid maar geen automatisme. De gemeenten zorgen ervoor dat openbare gebouwen goed toegankelijk zijn voor mensen met een beperking. Tevens zorgen zij ervoor dat de dienstverlening een toegankelijk karakter krijgt. De burger moet digitaal en telefonisch goed de weg kunnen vinden naar ondersteuning en zorg. Fysiek helpt het dat buurtteams dicht bij de burger, in laagdrempelige gebouwen, beschikbaar zijn. Zaltbommel kent gelukkig een goede toegankelijkheid van openbare gebouwen en voorzieningen. Dat geldt voor overheidsgebouwen, maar ook voor publieke voorzieningen als scholen. Digitaal zijn onze gemeentelijke website en de Bommelerwaardgids beschikbaar. Professionals werken dicht bij de plaats waar burgers verblijven. Voorbeelden zijn het buurtteam en Buurtzorg Jong. 7. Eisen aan zorgaanbieders rond innovatie en kwaliteit De organisaties maken een omslag (transformatie) door eerder en anders (bijvoorbeeld ambulant) ondersteuning en zorg te leveren. Andere aandachtspunten of eisen zijn continuïteit van zorg, vernieuwing van aanbod, doelrealisatie, etc. In Zaltbommel zullen, evenals in andere gemeenten, de buurtteams en Buurtzorg Jong (ook wel gebiedsteams of sociale wijkteams genoemd) een belangrijke rol spelen in de transformatie. Zij zijn een schakelpunt tussen de eigen netwerken van mensen en de professionele vormen van ondersteuning en zorg. Ook met het onderwijs wordt intensiever samengewerkt in het kader van Passend Onderwijs. De ondersteuning van in het onderwijs werkende expertteams kan worden gekoppeld aan de professionals bij zorginstellingen en gemeente (bijvoorbeeld leerplicht). 8. Betaalbaar, duurzaam en effectief Uitgaven en inkomsten op het gebied van Wmo en jeugd moeten in balans zijn. Gemeenten staan voor de uitdaging om de ondersteuning en zorg anders te organiseren. Enerzijds wordt die op inhoudelijke gronden dichterbij de burgers gebracht: thuisnabij, eerder, lichter, preventief. Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 5

6 Anderzijds moeten overschrijdingen van het budget worden voorkomen en is dat evenzeer een belangrijk doel. Zaltbommel vindt het belangrijk om tijdig te signaleren en wanneer mogelijk te kunnen volstaan met lichtere vorm van ondersteuning en zorg. Ook is het belangrijk er voor te zorgen dat mensen niet buiten de boot vallen. De signalerende taak vindt nu al plaats door bijvoorbeeld de huisbezoeken van de Wmo consulenten, SWB, Buurtzorg Jong en het Meldpunt Bemoeizorg Bommelerwaard. Zij komen achter de voordeur, bij de mensen thuis. Wat betreft de kosten willen we kijken naar goedkopere manieren van zorg, door meer gebruik te maken van collectieve voorzieningen. Ook in de belasting van professionals moeten we er op letten dat de aandacht vooral op hun kerntaken ligt: zorg en ondersteuning. We willen dat professionals minder tijd besteden aan administratieve rompslomp. Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 6

7 1. Inleiding 1 januari 2015 is de officiële startdatum van een van de grootste decentralisaties in jaren: de overheveling van taken en hervormingen naar de gemeenten van de Jeugdwet, de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo), Participatiewet en Wmo-brede Informatie-uitwisseling Zorg (WlZ). Naast de overheveling van taken, de transitie, spelen er tegelijkertijd hervormingen gericht op het laten ontstaan van een andere samenleving. Er wordt een transformatie beoogd naar een participatiesamenleving. Het is een proces dat onder flinke tijdsdruk moet worden doorlopen, maar waarin gemeenten er alles aan doen om op 1 januari 2015 klaar te staan voor de burgers om de juiste zorg en ondersteuning te bieden. De veranderingen zelf komen niet uit de lucht vallen. Al in de aanloop naar de Wet maatschappelijke ondersteuning (2007) was de lange termijn visie op de zorg: ontzorgen, meer zelfredzaam, samen met familie, buurt, vrijwilligers en als dat onvoldoende soelaas biedt, dan is er nog een overheid om dat aan te vullen. Ook de ontmanteling van de AWBZ werd toen al voorzien: het splitsen van fysieke medische zorg enerzijds (cure) en ondersteuning bij beperkingen om zelfstandig te kunnen blijven wonen anderzijds (care). Hoe het precies uit zou pakken was ten tijde van de invoering van de Wmo nog niet duidelijk. Op het gebied van jeugdzorg is met de komst van het CJG (Centrum voor Jeugd en Gezin) een start gemaakt om zorg dichterbij te organiseren. De relatie zorg en onderwijs is de laatste jaren verbeterd, maar kan en moet worden versterkt. De vierde transitie, invoering van Passend Onderwijs, speelt hier ook op in. Sinds de komst van Centrum Jeugd en Gezin (CJG) en Wmo zijn de geschetste veranderingen al (voorzichtig) in gang gezet. Een meer integrale benadering van ondersteuning en zorg, sociale netwerkbenadering. Het meer bij elkaar betrekken van organisaties, ook buiten de directe sfeer van ondersteuning en zorg, zoals politie, leerplicht, woningbouwverenigingen en welzijnsorganisaties. Ook experimenten (jeugdzorg zonder indicatie) zijn in dat licht gestart. Zaltbommel valt met de transities onder twee regio s: Rivierenland en Den Bosch. Voor Passend Onderwijs, geestelijke gezondheidszorg, maatschappelijke opvang en beschermd wonen valt Zaltbommel onder Den Bosch. Daarnaast werken we samen met het Centrum voor Traject en Bemoeizorg en hebben we een Meldpunt Bemoeizorg Bommelerwaard opgericht. Ook de arbeidsmarktregio beperkt zich niet alleen tot Rivierenland. Het AMHK (Advies-en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling) valt grotendeels onder Rivierenland, maar hier moeten we met betrekking tot huiselijk geweld en vrouwenopvang afspraken maken en afstemmen met Den Bosch. Tenslotte zijn verschillende zorgaanbieders in onze gemeente actief (Zuid-Holland, Rivierenland en N- Brabant). Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 7

8 Doordat de contracten en afspraken met instellingen naar aanleiding van de nota inkoop nog lopen, kunnen we in deze nota nog niet SMART genoeg formuleren op welke wijze we het gaan organiseren. Voor lokale trajecten is al veel bekend, maar regionaal vinden de onderhandelingsgesprekken plaats met de aanbieders. Daarom is het lastig om nu al aan te geven wat de regionale aanbieders gaan doen. Voorgesteld wordt om na vaststelling van deze nota met een uitvoeringsplan aan de hand van de acht thema s te komen en deze ter informatie aan te bieden aan de raad (januari 2015). 1.1 Grip op de transitie (2015 en 2016) tijd voor de transformatie (2017) Relevante wet- en regelgeving is halverwege 2014 vastgesteld, met veranderingen tot het laatste moment. Gemeenten werken er hard aan om tijdig alles in orde te hebben. Het gaat om een belangrijk onderwerp: ondersteuning en zorg voor burgers. Voortgang van zorg die in 2014 speelt is daarbij ook aan de orde. Het maakt dat transitie de eerste prioriteit heeft en dat naarmate de tijd vordert meer aandacht aan transformatie kan worden gegeven. De opgave van transformatie is wel iets waarvan alle betrokkenen zijn doordrongen en dat in de tijd veel aandacht krijgt. In Zaltbommel starten we nu al met de transformatie en hiermee lopen we (met een paar andere gemeenten in Rivierenland) voorop. Van Visie naar Resultaat Lokaal en in de regio hebben we de afgelopen jaren al veel kaders en uitgangspunten (visie en strategie) bedacht en beschreven. Consultatie bij Wmo-raden, samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs en gemeenteraden heeft plaatsgevonden, gevolgd door besluitvorming binnen gemeenten. Ook in de aanloop naar dit beleidsplan zijn er bijeenkomsten geweest waar gemeenteraden, Wmo-raden en het onderwijs hun inbreng hadden. De eerste nota Beleidsprestaties was een belangrijk middel om met elkaar in gesprek te gaan. De resultaten van de bijeenkomsten zijn verwerkt in dit plan. De beleidsprestaties en indicatoren zijn aangepast. Het beleidsplan gaat uit van deze vastgestelde beleidsprestaties en indicatoren. De burgers, hun sociale netwerken, mantelzorgers, de buurt en vrijwilligers staan centraal. Het gaat om ondersteuning, begeleiding en zorg dichtbij, laagdrempelig, integraal en uitgaande van eigen kracht en regie. Het gaat daarbij ook om allerlei randvoorwaarden. Vallen er geen mensen buiten de boot? Wat doen we in het kader van monitoren? Hoe gaan we om met financiële risico's? Beleidsplan Wmo en Jeugd voor twee jaar We kiezen er bewust voor om een beleidsplan Wmo en Jeugd voor twee jaar te schrijven. Daarmee willen we duidelijkheid creëren voor alle betrokken partijen. Tegelijkertijd geven we ons de mogelijkheid om sneller te evalueren en bij te stellen. De reden daartoe is dat transitie en transformatie in het sociaal domein een veelomvattend, complex proces is met belangrijke effecten op het verlenen van ondersteuning en zorg aan de burgers. Groeien naar nog meer integraliteit De Jeugdwet en de Wmo verplichten gemeenten tot het opstellen van een beleidsplan. In de regio Rivierenland is er gekozen voor het maken van een integraal beleidsplan voor twee van de drie transities. Dat heeft natuurlijk alles te maken met de samenhang die we in het sociaal domein voorstaan. Een huishouden kent geen scheiding in leefgebieden of domeinen. Dit beleidsplan is echter nog weinig verbonden met de derde transitie, te weten de Participatiewet. In Zaltbommel zijn we al gestart met projecten om de verbinding te leggen. We willen na twee jaar een integraal beleidsplan op alle drie de transities schrijven. De evaluatie van dit beleidsplan en de ontwikkelingen Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 8

9 bij participatie zullen uitwijzen of dat haalbaar is. Dat er nu geen integraal beleidsplan is inclusief participatie betekent overigens niet dat we niet integraal denken en doen in de praktische uitvoering. In de uitvoering zullen we steeds proberen zo integraal mogelijk naar de transities te kijken. 1.2 Lokaal beleidsplan en regionale afstemming Het beleidsplan Wmo en Jeugd is een beleidsplan van de gemeente Zaltbommel. Het beleidsplan is samen met de andere gemeenten van Rivierenland voorbereid, gefaciliteerd en afgestemd. Dat hebben de gemeenten in Rivierenland met elkaar afgesproken. De reden is dat we in Rivierenland al veel samen tot stand brengen. Dat geldt voor een gezamenlijke visie op het sociale domein tot en met regionaal uniforme inkoop van zorg voor bijna alle nieuwe producten. Kern van de transitie en de transformatie is dat we dicht bij onze burgers zorg en ondersteuning organiseren. Neder-Betuwe is niet Tiel en Culemborg is geen Neerijnen. Daarom hebben we er voor gekozen om qua vorm en opbouw een met elkaar vergelijkbaar beleidsplan te schrijven, met ruimte voor lokale invulling. Op die manier kunnen we veel beter dan voorheen ervaringen delen, prestaties vergelijken (wat werkt en wat niet) en leren van elkaar. Daarnaast is het voor iedereen helder welke resultaten de gemeenten in Rivierenland met hun beleid willen bereiken. 1.3 Samenhang met andere nota's en de verordeningen Het beleidsplan Wmo en Jeugd 2015 en 2016 staat niet op zichzelf. Het plan is voorafgegaan door een proces van twee jaar waarin meerdere beleidsdocumenten tot stand zijn gekomen en waar lokaal consultatie en/of besluitvorming heeft plaatsgevonden. In dat proces is met alle betrokken partijen gesproken: colleges van B&W, raadsleden, Wmo-raden, cliënten en zeer veel organisaties die een rol spelen in het sociaal domein. Van welzijnsorganisatie tot de gespecialiseerde tweede lijn en van eerste lijn ggz, huisartsen tot de zorgverzekeraar. De belangrijkste beleidsdocumenten zijn: - De Regionale Visie op het sociale domein - De Contourennota - De Groeinota Jeugdzorg - Het Regionaal Transitie Arrangement Jeugd - De Nota Beleidskader sturing, bekostiging en inkoop - De Nota Beleidsprestaties - De Nota van Inrichten - De Nota Solidariteit Wmo en Jeugd - De Inkoopnota De documenten zijn te vinden op de site Rivierenland/Downloads. Hand in hand met dit beleidsplan gaan de verordeningen en de beleidsregels voor Wmo en Jeugd. De verordeningen geven houvast over de regels voor de uitvoering van het beleidsplan Wmo en Jeugd. Wat zijn de procedures? Wat verstaan we onder bepaalde begrippen? Welke rechten en plichten zijn er? Welke nadere regelingen (bijvoorbeeld inzake klachten) zijn er of worden er getroffen? Het voert te ver om uitgebreid alle wettelijke eisen vanuit de Wmo- en jeugdwetgeving in beleidsplan én verordeningen te vermelden. Een voorbeeld: het persoonsvolgend budget (pgb) wordt genoemd in Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 9

10 dit plan. De nadere regels (hoe gaat de gemeente om met het toekennen daarvan) staan in de verordening en beleidsregels Wmo en Jeugd. De verordeningen en het beleidsplan Wmo en Jeugd vormen één onlosmakelijk pakket dat in gezamenlijkheid in besluitvorming wordt gebracht en ook per 1 januari 2015 in werking treedt. Dit beleidsplan heeft voornamelijk een relatie met de nota inkoop en wordt in het volgende hoofdstuk aan de hand van de acht reeds genoemde thema s toegelicht. Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 10

11 2. Acht thema's voor Wmo en Jeugd De decentralisaties, en de daarmee gepaard gaande bezuiniging, vragen een andere inrichting van het sociale domein. Aan gemeenten en zorgaanbieders de taak om in de komende jaren te komen tot transformatie en innovatie binnen de te leveren ondersteuning. Het uitgangspunt is en blijft dat ondersteuning wordt geboden voor datgene wat mensen niet zelf op kunnen lossen. Hierbij wordt rekening gehouden met de persoonlijke situatie en de mogelijkheden om zelf te voorzien in oplossingen. Daarmee ligt er ook een verplichting bij de burger. Dit betekent dat samen met de burger naar mogelijkheden / oplossingen wordt gezocht. Samen betekent dat de burger hierbij zelf ook een inspanningsverplichting heeft. Kernbegrippen van de ondersteuning zijn: leveren van maatwerk, uitgaan van de te bereiken resultaten en de eigen verantwoordelijkheid (eigen kracht). Bij de beoordeling van de ondersteuningsvraag staat het te bereiken resultaat centraal, waarbij mogelijkheden om dit te bereiken uitgebreid met de burger worden besproken. Het inzetten van een individuele voorziening is niet per definitie het antwoord op de ondersteuningsvraag. Ook de inzet van het eigen netwerk, of algemene- of voorliggende voorzieningen kunnen een adequate oplossing bieden. Schematisch ziet dit er als volgt uit: betrokken samenleving De Kanteling is kort gezegd niet meer of minder dan: Het omdraaien (kantelen) van de piramide: Niet het recht op een individuele voorziening is het uitgangspunt maar de betrokken samenleving is het fundament. Echter als blijkt dat het eigen netwerk onvoldoende oplossingsmogelijkheden biedt, moet de burger de mogelijkheid hebben gebruik te maken van ander (professioneel) aanbod. Dit aanbod dient aan een aantal eisen te voldoen: Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 11

12 - keuzevrijheid voor de burger, niet alleen in die zin dat er een keuze is tussen zorg in natura of een PGB, maar ook een keuze uit aanbieders; - de dienstverlening moet toegankelijk zijn - de dienstverlening moet aan kwaliteitseisen voldoen en innovatief zijn Voor Wmo en Jeugd hebben we regionaal acht thema s vastgesteld die in deze nota worden toegelicht. Deze zijn: 1. Focus op eigen kracht en kracht van het netwerk 2. Van zware zorg naar lichte zorg 3. Verschuiving van individueel naar collectief 4. Samenwerken en verbinden 5. Cliëntondersteuning, keuzevrijheid en tevredenheid 6. Toegankelijkheid dienstverlening en openbare gebouwen gewaarborgd 7. Eisen aan zorgaanbieders rond innovatie en kwaliteit 8. Betaalbaar, duurzaam en effectief Deze thema s zullen regionaal en lokaal worden uitgewerkt. In dit hoofdstuk gaan we in op het thema Focus op eigen kracht en kracht van het netwerk Focus op eigen kracht en kracht van het netwerk De gemeenten in regio Rivierenland gaan uit van een samenredzame samenleving. Dat betekent dat de focus komt te liggen op de 'eigen kracht' van die samenleving: de burgers, hun sociale netwerk waaronder mantelzorgers, de 'buurt' en de vrijwillige inzet. Dit is een essentieel thema van de beoogde transformatie naar de participatiesamenleving. Dit proces zal tijd kosten. De lokale situatie speelt een belangrijke rol. De samenstelling en omvang van de gemeenschap bepaalt voor een belangrijk deel waar de eigen kracht zit. In een stadse omgeving kan dat anders zijn dan in dorpen. Hoofddoelstelstelling Eigen kracht is het vermogen van burgers om te doen wat gedaan moet worden in het dagelijkse leven, zonder dat hierbij (blijvende) hulp van anderen of voorzieningen nodig is. Burgers lossen waar mogelijk hun problemen zelf op, waarbij het vragen om hulp uit de eigen omgeving geen zwakte maar een kracht is. Alles uiteraard binnen acceptabele grenzen, maar ook binnen de grenzen van de veiligheid. De focus op eigen kracht en zelfredzaamheid, betekent niet dat professionele ondersteuning of zorg buiten beeld raakt. Het hangt sterk af van de individuele situatie van de inwoner. De eigen kracht van het individu, de kracht van het sociale netwerk om de persoon, de eventuele fysieke en/of psychosociale beperkingen van de persoon. Het maakt dat het bevorderen van de inzet van eigen kracht maatwerk is dat om een goed oog van de omgeving en de professionals vraagt. Is professionele hulp nodig, dan wordt deze ook geboden. Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 12

13 Toelichting Door de focus te verleggen van wat de burger niet kan, maar waar deze beschikt over eigen kracht, is de verwachting dat deze zelfredzame burger in de toekomst steeds minder een beroep gaat doen op Wmo of jeugdzorg. Kan een burger zijn problemen niet meer zelf oplossen, dan zal hij of zij (of de zorgvrager, mantelzorger, opvoeder of jeugdige) voor ondersteuning een beroep doen op de gemeente en zich melden bij een gebiedsteam. In eerste instantie beoordeelt de generalist van het gebiedsteam met de zorgvrager, mantelzorger, opvoeder en/of jeugdige het netwerk rondom de burger. Hij of zij stimuleert en helpt het eigen netwerk in te zetten om zodoende op eigen kracht, met steun uit de directe omgeving familie of sociaal netwerk - tot een oplossing te komen. Een beroep op Wmo- of jeugdzorg kan dan achterwege blijven. Welk resultaat willen we behalen? Centraal staat dat burgers meer in hun eigen kracht worden gezet. Dat betekent vooral dat het gebruik van sociale netwerken wordt bevorderd, dat vrijwilligerswerk en mantelzorg wordt gestimuleerd, maar ook wordt ondersteund. Het versterken van competenties en vaardigheden van burgers zelf is hierbij ook aan de orde. De maatregelen die in de voorgaande paragraaf staan, zullen daarbij helpen. Beleidsprestaties We gaan uit van een samenredzame samenleving. Dat betekent dat de focus komt te liggen op 'eigen kracht'. De hoofddoelstelling is het stimuleren van de eigen kracht van de burger met daarbij de hulp van eigen sociale netwerken, zo nodig ondersteund door professionals. De prestatie-indicatoren, waarmee de gewenste verschuiving kunnen worden genormeerd en gemonitord, zijn: Verhouding tussen uitgaven aan professionele zorg en ondersteuning en uitgaven aan informele zorg en ondersteuning. Verhouding tussen de uitgaven aan nulde en eerste lijnszorg enerzijds en tweede lijnszorg anderzijds. Met andere woorden: we willen de vraag naar complexe (en dure) zorg in de tweede lijn verschuiven naar de nulde en eerste lijn. Buurtzorg Jong en het buurtteam zijn er op gericht dat een deel van de aanmeldingen leidt tot de inzet van het eigen netwerk, van de eigen kracht. De prestatie-indicator die hierbij hoort: Verhouding tussen het aantal aanmeldingen bij het buurtteam en de inzet op eigen kracht door het buurtteam. Dit vraagt dat de buurtteams voldoende professionals telt die zijn geschoold in de methodiek van het versterken van zelfredzaamheid. Ook van de betrokken zorgverleners verwachten wij dat zij zich zo inzetten, dat bij een deel van de huishoudens die zij in zorg hebben, de eigen kracht het geleidelijk overneemt. Dit kan door waar dat mogelijk en maatschappelijk aanvaardbaar is, de beantwoording van de hulpvraag bij het netwerk van de cliënt terug te leggen en de zorgverlener dit netwerk te laten coachen. De prestatie-indicator, Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 13

14 waarmee de gewenste verschuiving van hulpverlening naar coaching kan worden genormeerd en gemonitord, is: Verhouding tussen het aantal ingezette ondersteuningstrajecten en in netwerkcoaching gewijzigde trajecten. Wat gaan we daarvoor doen in Zaltbommel? 1. Inzetten op eigen kracht en sociale netwerken We willen de nulde lijn versterken en de sociale netwerken van inwoners uitbreiden. De buurtteams en Buurtzorg Jong hebben hierin een belangrijke rol. We willen een link leggen met het gebiedsgericht werken. Hiervoor wordt in de lijn van het bestuursakkoord een projectopdracht gebiedsgericht werken opgesteld (najaar 2014). Tijdens de bijeenkomst met instellingen op 19 augustus zijn de volgende aanbevelingen gedaan: - in de dorpen is behoefte inzichtelijk te maken welke (particuliere) initiatieven er zijn - de kerken hebben aangegeven een vaste contactpersoon bij de gemeente te willen - voor de kerken is niet duidelijk bij welke instellingen ze terecht kunnen - er moet verbinding komen tussen formele en informele zorg - de suggestie werd gedaan om initiatieven (zoals ontmoetingsactiviteiten, handwerkclubjes) zichtbaar te maken op de websites van wijkplatforms - mensen die het niet meer op eigen kracht kunnen of geen sociaal netwerk hebben, wel de juiste zorg of (informele) ondersteuning blijven geven, bijvoorbeeld door bezoek van een vrijwilliger of professional. We zullen bovenstaande aanbevelingen meenemen en uitwerken in het uiteindelijke uitvoeringsplan. 2. Inzetten op vrijwilligers en ondersteuning mantelzorgers Op het gebied van mantelzorg is het Steunpunt Welzijn Bommelerwaard (SWB) actief. Van welzijnsorganisaties en hun medewerkers wordt verwacht dat zij (meer) vraaggericht gaan werken: wat heeft een mantelzorger nodig om de zorgtaak aan te kunnen? Elke situatie is anders. Door goed te vragen, te luisteren en mee te denken, weet de gemeente de ondersteuning te bieden waarmee de mantelzorger verder kan. SWB wil dit bereiken door meer in te zetten op individuele begeleiding. Meer en effectievere (preventieve) huisbezoeken en meer inzetten op jonge, kwetsbare mantelzorgers. Er wordt bovendien geprobeerd meer respijtzorg te organiseren. De SWB bemiddelt tussen individuele ondersteuningsvragen en het vrijwilligersaanbod. Een voorbeeld van een dergelijke koppeling is het maatjesproject voor (jong)volwassenen met een of meerdere beperkingen. Een aandachtspunt voor de komende jaren is het bieden van voldoende ondersteuning aan de vrijwilligers en mantelzorgers om deze mensen hun (groeiende) rol te kunnen laten vervullen. De middelen van het mantelzorgcompliment gaan naar gemeenten toe. Hierover willen we in gesprek gaan met de SWB op welke wijze we dit in kunnen zetten voor mantelzorgers. Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 14

15 Het samenspel tussen vrijwilligers en mantelzorgers en professionals moet worden versterkt. Met andere woorden, de eerste en nulde lijn moeten worden versterkt, om dure zorg in de tweede lijn te voorkomen. Dat kan door vrijwilligers en mantelzorgers meer een platform te bieden waarin ervaringen kunnen worden uitgewisseld, maar waarin ook aan bekendheid kan worden gewerkt. De SWB doet dit door middel van netwerkbijeenkomsten. Ook signalen kunnen beter worden opgepikt wanneer er netwerkbijeenkomsten voor vrijwilligers en professionals komen. Tenslotte gaan we door met de bestaande projecten die er al zijn op het gebied van bovengenoemde twee onderwerpen. Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 15

16 2.2. Van zware zorg naar lichte zorg Inzet van de transities is dat in het stelsel van Wmo en Jeugdzorg het accent meer komt te liggen op het voorveld. Preventie, inzet en versterken van nulde lijn, vroege inzet van de eerste lijn, lichte vormen van ondersteuning en zorg, een sterkere relatie met het onderwijs. Het moet helpen de zorg/ondersteuning dichterbij huis te verlenen en de instroom in zware zorg te verkleinen. Hoofddoelstelling De gemeenten wensen een verschuiving van zware zorg naar lichte en ambulante zorg, met daarbij een versterking van de nulde en eerste lijn. Ondersteuning en zorg vinden meer plaats binnen de lokale samenleving in netwerken en minder in de vorm van opvang of dure specialistische zorg. De motivatie hiervoor is tweeledig: het is gewenst problematiek eerder en zo mogelijk 'lichter' aan te pakken én er spelen financiële motieven (zware zorg = dure zorg). Toelichting Hoewel het accent in de eerste jaren op 'transitie' komt te liggen, zal 'transformatie' het uiteindelijke doel zijn. We willen de zorg en ondersteuning anders organiseren voor onze inwoners. Dichtbij de burger, met een plan. Welk resultaat willen we behalen? 2015 is een jaar waarin gemeenten in volle omvang van start gaan met hun taken in het sociaal domein en waarbij zij hun instrumentarium in de volle breedte inzetten. Het welzijnswerk, het vrijwilligerswerk, gebiedsteams, Regionaal Expertise Netwerk (REN) 1 en SAmen werken aan VEiligheid (SAVE) 2 zijn enkele van de lokale en regionale instrumenten die worden ingezet. Daarnaast worden er nieuwe contracten opgesteld met tweedelijns organisaties. De relaties met het onderwijs, maar ook met huisartsen worden geïntensiveerd. Per kwartaal zullen wij de gegevens monitoren. Hierover maken wij afspraken met Buurtzorg Jong en de buurtteams en met de regio voor de tweedelijns instellingen. Er wordt geanticipeerd door te investeren in het voorveld en preventie. Dat is in het verleden eerder gebeurd met het CJG en nu met Buurtzorg Jong. In de nota van Inrichting is gesteld dat elke gemeente per 1 januari 2015 een kwalitatief en kwantitatief voldoende pakket van preventieve en algemene voorzieningen heeft. Tegelijkertijd zullen de professionals zelf een rol spelen in hoe de zorg goedkoper kan. Het benutten van hun ervaringen en ideeën kan bijdragen aan het doel effectiever en efficiënter te handelen. Het belangrijkste is dat in 2015 de verdere beweging plaats vindt van ombuiging van 'zware zorg naar lichte en ambulante zorg'. De ombuiging is de eerste opgave en zal in 2015 centraal staan; de realisatie van kwantitatieve resultaten is de tweede opgave en zal meer in 2016 spelen. Rapportages met monitoringsgegevens over 2015 zullen hier inzicht in geven. Beleidsprestaties Er zullen lokaal instrumenten en methodieken worden ingezet om minder instroom in de tweede lijn voorzieningen te realiseren en terugval bij terugkeer uit zorg of justitiële maatregelen te voorkomen. 1 Regionaal Expertise Netwerk (REN) is een netwerk van experts uit het werkveld van Wmo en jeugd die ingezet kunnen worden om (multidisciplinair) en casus te beoordelen en advies uit te brengen naar het gebiedsteam. 2 SAmen werken aan VEiligheid (SAVE). De SAVE teams beperken zich (vooralsnog) tot opgroei- en opvoedvraagstukken met de focus op de veiligheid en bescherming van jeugdigen, zoals hulp in de vorm van Jeugdhulpverlening Drang en uitvoering van maatregelen voor Jeugdbescherming en Jeugdreclassering. Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 16

17 Tegelijkertijd moet er goed op worden toegezien dat waar specialistische zorg of hulp nodig is, deze ook daadwerkelijk beschikbaar is. De prestatie-indicator, waarmee de verhouding tussen nulde en eerste lijn enerzijds en tweede lijn anderzijds kan worden genormeerd en gemonitord, is: De verhouding tussen het aandeel cliënten (Wmo- en Jeugdzorg) dat gebruik maakt van dure, specialistische zorg enerzijds en lichte zorg anderzijds. De praktijk van de Wmo- en jeugdzorg leert dat vaak een combinatie van vormen van Wmo- en jeugdzorg en ondersteuning wordt ingezet. De looptijd van elke vorm loopt, evenals de kosten, sterk uiteen. Om te komen tot een ontwikkeling van zware zorg naar meer lichte zorg en ondersteuning zijn er verschillende mogelijkheden om dit te normeren en te monitoren: Verhouding tussen het aantal aanmeldingen Wmo- en jeugdzorg bij het buurtteam en Buurtzorg Jong en het aantal verwijzingen van het buurtteam naar gespecialiseerde zorg. Verhouding tussen het aantal verwijzingen Wmo- en jeugdzorg van het buurtteam en het aantal verwijzingen naar zware zorg (m.n. individuele en groepsbegeleiding, verblijf en jeugdzorg plus). Naast aantallen kan ook worden gestreefd naar het korter inzetten van zware zorg (doorlooptijdverkorting): De looptijd van de zware zorg en ondersteuning in verhouding tot de gemiddelde of genormeerde looptijd. Bijzondere aandacht daarbij heeft het aandeel justitiële maatregelen (jeugdbescherming en jeugdreclassering) en de uitstroom van pupillen met justitiële maatregelen. Opvoeden en ontwikkelen moeten bij voorkeur in een vrijwillige setting plaatsvinden met gemotiveerde opvoeders en niet in een gedwongen setting omdat de Kinderrechter een uitspraak heeft gedaan. Het streven van iedere betrokkene moet er op gericht zijn het aantal jeugdbeschermingsmaatregelen terug te dringen. Buurtzorg Jong, de gezinscoaches, het SAVE-team en een intensievere samenwerking tussen onderwijs en zorg zullen hierin een rol spelen. Ditzelfde geldt ook voor het aantal jeugdreclasseringsmaatregelen. De indicator daarvoor is: Verhouding tussen het aantal aanmeldingen en het aantal justitiële maatregelen. Zo kort mogelijk verblijf in de maatschappelijke opvang We willen dat onze inwoners zo kort mogelijk in opvangvoorzieningen verblijven. Wat gaan we daarvoor doen? In de lijn van het bestuursakkoord Dichterbij de burger willen we de zorg en ondersteuning dichtbij organiseren. De buurtteams en Buurtzorg Jong zijn hierin een belangrijke speler. Op het gebied van Wmo maken we afspraken over 150 casussen die het buurtteam oppakt in de eerste anderhalf jaar. Het Meldpunt Bemoeizorg Bommelerwaard pakt de multiproblem casussen op die zorg mijden. Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 17

18 Met betrekking tot jeugd zijn er 770 casussen, variërend van enkelvoudige tot multiproblematiek die Buurtzorg Jong gaat oppakken (ovb raadsvoorstel en raadsbesluit oktober 2014). In 2012 waren er 1044 casussen in de Jeugdzorg. Buurtzorg Jong gaat een gedeelte van deze casussen (Jeugd LVB en Jeugdzorg) overnemen in Daarnaast hebben we de gezinscoaches die actief zijn op het gebied van dwang en drang. Dit alles met als doel om zoveel mogelijk de vraag naar zware (en meestal dure) zorg te voorkomen. In de sfeer van methodieken valt bijvoorbeeld te denken aan de sociale netwerkstrategie waarin professionals van MEE zijn geschoold. Ook welzijnsorganisatie SWB doet veel aan methodieken als bv. netwerken. Verder wordt veel gedaan aan preventie op het gebied van gezondheid, maar ook wil Zaltbommel inzetten op een reductie instroom en verhoging uitstroom justitiële maatregelen. Dit wil de gemeente bereiken door opvoedingsondersteuning zoals Triple P, handhaving leerplicht, inzetten straatcoaches, jongerenuitvoerder, combinatiefunctionarissen en Buurtzorg Jong om het aantal pupillen in het Veiligheidshuis en justitiële maatregelen te verminderen. Er wordt binnen het kader van de Lokale Educatieve Agenda, maar ook in CJG-verband gewerkt met nieuwe methoden of interventies. In 2013 is de Lokaal Educatieve Agenda vastgesteld en worden projecten rondom de volgende vier thema s uitgevoerd: 1. Ouderbetrokkenheid 2. Brede scholen 3. Zorg in en om de school 4. Voortijdig Schoolverlaten (VSV) Voor een omschrijving van de projecten wordt verwezen naar de LEA In het verlengde daarvan wordt ook gekeken naar thema's waarop actieve preventie is gewenst, zoals omgaan met financiën en gezondheidsbeleid. Financiën en schuldhulpverlening Kwetsbare ouders kunnen extra ondersteuning krijgen en er is de mogelijkheid van schuldhulpverlening. Op dit moment zijn we in overleg met de SDB en Maasdriel om deze taken lokaal uit te voeren. Daarnaast worden projecten binnen het armoedebeleid momenteel opgezet samen met de Brede beweging tegen armoede. Aan het eind van het jaar is er een armoedeagenda opgesteld. Gezondheidsbeleid Vanaf 2014 voeren we alleen projecten uit met regionale middelen, aangezien bij de behandeling van de Voorjaarsnota 2014 de aangevraagde middelen zijn afgewezen. Op het gebied van gezondheidsbeleid hebben we doelstellingen geformuleerd op het gebied van alcohol, drugs, roken en overgewicht om gezondheidsproblemen te voorkomen. a. Alcohol, drugs en roken. Voorbeelden zijn het geven van lessen op scholen en het inzetten van een straathoekwerker. Daarnaast worden er cursussen Verantwoord alcohol schenken bij sportverenigingen gegeven. Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 18

19 b. Overgewicht Het uitvoeren van het project Door Dik en Dun. Voor een volledige omschrijving van de projecten verwijzen we naar het jaarplan gezondheid c. Geestelijke gezondheidszorg Op het gebied van preventie GGZ werken we samen met Ypse. Zij voert een aantal activiteiten voor onze inwoners uit op het gebied van preventie en krijgen een subsidie. 2.Bovenlokaal Maatschappelijke opvang en tussenvoorziening Woonladder Samen met de gemeenten Den Bosch en Maasdriel hebben we het Meldpunt Bemoeizorg Bommelerwaard opgericht. Momenteel zijn er 30 casussen vanuit de gemeente Zaltbommel bij het Meldpunt. Door het inzetten van het buurtteam hopen wij dat het aantal casussen gaat verminderen. Daarnaast willen wij gezamenlijk een tussenvoorziening Woonladder inrichten in de Bommelerwaard waar inwoners geholpen zijn met ambulante ondersteuning en kracht van het netwerk. Voor de doelgroep jongeren is tevens behoefte om een begeleide woonvoorziening in te richten. Er wordt in 2015 onderzocht wat de mogelijkheden zijn. Voor de maatschappelijke opvang en het beschermd wonen maken wij momenteel afspraken met centrumgemeente Den Bosch. Wij willen hiermee voorkomen dat onze inwoners langdurig in maatschappelijke opvangvoorzieningen verblijven en willen op termijn voorzieningen in Zaltbommel creëren, zodat inwoners dichtbij worden opgevangen. 3. Regio Rivierenland De nota inkoop is vastgesteld en het inkoopproces is gestart. Deze is op 21 oktober afgerond. Op het gebied van zorginnovatie kunnen jeugdzorgaanbieders een offerte indienen. Voor jeugd hebben we verplichtingen om 80% af te nemen van onze aanbieders, conform de afspraken met het Rijk, VNG en IPO (Interprovinciaal overleg). Dit is in het Regionaal transitiearrangement Jeugd van 2013 vastgelegd. Dat betekent dat 80% van het jeugdzorgbudget naar de bestaande regionale aanbieders gaat. Voor het innovatiebudget jeugd kan 50% lokaal en 50% regionaal ingezet worden. Voor Wmo is geen afname verplichting met uitzondering van de afspraken met de organisatie MEE. De definitieve afspraken worden meegenomen in het definitieve uitvoeringsplan. Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 19

20 2.3 Verschuiving van Individueel naar Collectief Individuele maatwerkvoorzieningen zijn over het algemeen duurder dan voorzieningen die voor een groep geschikt zijn. Gezamenlijke oplossingen passen goed in de gedachte van Samenredzaamheid: het samen doen. In diverse gevallen blijkt lotgenotencontact en ondersteuning vanuit lotgenoten/ervaringsdeskundigen, al dan niet met professionele ondersteuning en begeleiding, effectief te zijn. Daarbij zijn algemene voorzieningen (geen indicatie nodig) laagdrempeliger voor mensen dan maatwerkvoorzieningen (wel indicatie nodig). Hoofddoelstelling De gemeenten willen bereiken dat er per hulpvrager op basis van individuele benadering samen met betrokkene en zijn/haar netwerk de meest efficiënte en effectieve oplossing wordt gezocht voor zelfredzaamheid en participatie. De oplossing is bij voorkeur een algemene dan wel collectieve voorziening. Deze brengt ook gewenste besparingen in de kosten. Toelichting Indien iemand met een ondersteuningsvraag bij het buurtteam of Buurtzorg Jong of bij een andere professional uit de eerste lijn komt, worden de mogelijkheden verkend in de volgorde van collectief (algemene en collectieve voorzieningen) naar individueel. Van eigen kracht, eigen netwerk naar algemene, collectieve voorzieningen tot individueel maatwerk. Waar mogelijk en maatschappelijk acceptabel, zal eerst worden verkend of met algemene voorzieningen kan worden volstaan. Algemene voorzieningen Dit zijn voorzieningen die (in principe) voor iedereen toegankelijk zijn om gebruik van te maken of naar toe te gaan. Voorbeelden van algemene voorzieningen zijn: openbaar vervoer, dorps- of buurtontmoetingspunten met bijvoorbeeld klussendienst, formulierenhulp, was- en strijkservice, open inloop, sociale alarmering, boodschappenservice, maaltijdvoorziening, consultatiebureau etc. Ook voorzieningen die op het gebied van sport, cultuur, welzijn een aanbod hebben, kunnen als algemene voorziening worden aangemerkt. Als er een algemene voorziening aanwezig is, kan een inwoner daar gebruik van maken. Hiervoor is geen toestemming of indicatie nodig. Het is dus voor iedereen die daar behoefte aan heeft. Soms richten ze zich op bepaalde doelgroepen - maar niet exclusief - en er kán een vergoeding worden gevraagd. De aanwezigheid van algemene voorzieningen zijn vooral op lokaal niveau (dorp of wijk) van belang om een beroep op (duurdere) maatwerkvoorzieningen te voorkomen. Inzetten op een stevige basisstructuur van algemene voorzieningen is dan ook belangrijk. De verantwoordelijkheid ligt bij de individuele gemeenten en lokale aanbieders. Collectieve voorzieningen Deze voorzieningen zijn opgezet voor mensen met een beperking. Het gebruik ervan wordt gedeeld met anderen. Een collectieve voorziening is een oude Wmo-term, die hier wordt bedoeld als: een groepsgewijze maatwerkvoorziening in plaats van een individuele maatwerkvoorziening. Individuele of groepsmaatwerkvoorziening Dit zijn diensten gebaseerd op de persoonlijke situatie van een inwoner en deze kan er per persoon anders uit zien. Voorbeelden van individuele maatwerkvoorzieningen zijn: één op één begeleiding Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 20

21 aan huis, woningaanpassing of hulp bij het huishouden. Een voorbeeld van een groepsgewijze maatwerkvoorziening is gespecialiseerde dagbesteding. Welk resultaat willen we behalen? Samen met de burger met een ondersteuningsvraag willen de gemeenten komen tot een oplossing die gericht is op het zoveel mogelijk gebruikmaken van eigen kracht en zelfredzaamheid en waar dat niet mogelijk of maatschappelijk acceptabel is, zoveel mogelijk inzetten op algemene en collectieve voorzieningen in plaats van individuele of groepsmaatwerkvoorzieningen. Beleidsprestaties Om het mogelijk te maken dat gemeenten samen met de burger zoveel mogelijk inzetten op algemene en collectieve voorzieningen in plaats van individuele of groepsmaatwerkvoorzieningen dient de lokale basisstructuur van algemene voorzieningen op peil te zijn. Als deze algemene voorzieningen er zijn en bovendien aansluiten bij de concrete ondersteuningsbehoefte van mensen, dan moet er in de komende jaren een toename te zien zijn in de verwijzingen door onder meer het gebiedsteam. Een prestatie-indicator is: het percentage van ondersteuningsvragen die gesteld zijn en waarbij daadwerkelijk van een algemene of een collectieve voorziening gebruik is gemaakt. Van oudsher zijn gemeenten verantwoordelijk voor de preventie en de lichte maatregelen in het kader van de Wmo- en jeugdzorg. Voorbeelden hiervan zijn de gezondheidspreventie, het huisbezoek door het consultatiebureau bij 0 tot 1,5 jarigen, het huisbezoek bij de 75 plusser door een ouderenadviseur. Met de invoering van de nieuwe Wmo 2015 en de nieuwe Jeugdwet kiezen de gemeenten ervoor om zowel preventieve als lichte maatregelen onder te brengen bij generalisten, i.c. het buurtteam of Buurtzorg Jong of andere vormen van lichte zorg. Naarmate dit meer succesvol is, neemt het beroep op gespecialiseerde Wmo- en jeugdzorg af en wordt het geheel doelmatiger. De prestatie-indicator is het aantal aanmeldingen bij het buurtteam en Buurtzorg Jong en het aantal afgeronde succesvolle trajecten Wat gaan we daarvoor doen? De lokale basisstructuur is een belangrijk gegeven op het thema 'van individueel naar collectief '. In Zaltbommel is er een goed aanbod van voorzieningen die vrij toegankelijk zijn. In zes kernen staat een dorpshuis. Deze zijn open en toegankelijk voor activiteiten van inwoners van Zaltbommel. In twee van deze dorpshuizen worden maandelijks open eettafels georganiseerd. In de kern Zaltbommel is in 2013 de Grote Aak geopend. Op deze locatie worden verschillende (welzijns)activiteiten georganiseerd door lokale (welzijns)instellingen. Daarnaast is in de Grote Aak een restaurant gevestigd voor mensen met een kleine beurs. We willen in 2015 de dorpshuizen benaderen om hier voorzieningen of activiteiten te organiseren in samenwerking met verenigingen en welzijnsinstellingen. In de gemeente Zaltbommel zijn veel vrijwilligers actief die mensen ondersteunen met allerlei hand en spandiensten. Indien er regelmatig ondersteuning nodig is bij het doen van de boodschappen: in t Winkeltje (in de Vergt) doen mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt boodschappen tegen een kleine vergoeding. Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 21

22 Iedere maand is er het Repair Café in Pand 9. Hier kunnen mensen spullen laten repareren tegen een laag tarief. In dit pand bevindt zich ook de Voedselbank en de Spullewaard. De klussendienst is via de Stichting Dienstwerk in te schakelen. Als algemene voorzieningen op het gebied van vervoer zijn er bijvoorbeeld leen-scootermobielen op het Slot en bij de Nije Hof. In 2014 zijn we gestart met het opleiden van vrijwilligers tot netwerkcoaches (initiatief van MEE, Dienstwerk en Stichting Welzijn Bommelerwaard). In 2014 is onderzoek gedaan naar algemene voorzieningen in de gemeente Zaltbommel. Hiervan worden binnenkort de aanbevelingen verwacht. Daarnaast willen we zorgaanbieders ruimte geven om nieuwe vormen van groepsgewijze begeleiding op te zetten en om inlooppunten op te starten. Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 22

23 2.4. Samenwerken en verbinden We onderscheiden voor de burger en zijn huishouden negen leefgebieden: Wonen, huishouden voeren, ontmoeten, meedoen, werken, opgroeien, rondkomen, leren en zorgen. De gemeenten willen dat professionals die actief zijn op een of meer leefgebieden, samenwerken in het belang van het huishouden. Een huishouden kent immers geen scheiding in leefgebieden. De professional kan werkzaam zijn bij de gemeente of bij een maatschappelijke partner. Uitgangspunt is dat de 'professional' ongeacht zijn achtergrond werkt vanuit dezelfde (integrale) visie, dezelfde taal spreekt, dezelfde boodschap uitdraagt, aandacht heeft voor zorgvragers en alert is op zorgmijders. Wij werken samen met regio Rivierenland en centrumgemeente Den Bosch. Concreet betekent het dat we voor de opvang, geestelijke gezondheid, beschermd wonen en Passend Onderwijs met Den Bosch samenwerken. Voor het AMHK vallen we grotendeels onder regio Rivierenland met uitzondering van de vrouwenopvang (huiselijk geweld) dat weer onder centrumgemeente Den Bosch valt. Als gemeente Zaltbommel moeten wij goed af stemmen om samen te werken met verschillende gemeenten en instellingen. Hoofddoelstelling Er vindt zoveel mogelijk samenwerking en verbinding plaats binnen het sociale domein. Samenwerking en verbinding betekenen dat er één continu proces is voor de cliënt, een proces dat zo eenvoudig en overzichtelijk mogelijk is en waar de burger zelf de regie over heeft. Het betekent ook dat de burger met één aanspreekpunt te maken heeft en dat hij met zo min mogelijk verschillende gezichten in de ondersteuning en hulp te maken krijgt. Toelichting Burgers, verenigingen, belangenorganisaties, bedrijfsleven, (zorg)instellingen en zorgaanbieders, gemeente spelen een rol in onze lokale samenleving. Het doorbreken van de oude schotten tussen zorg, hulp, participatie, ondersteuning en welzijn, is één van de uitdagingen in de vernieuwing van het sociale domein. Veranderende rollen, verantwoordelijkheden, taken en bevoegdheden zijn nodig om de maatschappelijke doelstellingen en effecten te bereiken. Welke resultaten willen we behalen? Alle hulpverleners werken met elkaar en niet langs elkaar, of het nu professionals zijn, mantelzorgers of vrijwilligers. Beleidsprestaties Het adagium is een huishouden, één plan en één aanpak. Binnen de Regio Rivierenland is uitgesproken, dat de professional van het gebiedsteam (in Zaltbommel Buurtzorg Jong en buurtteam) de rol van casemanager dient te vervullen: De prestatie-indicator is: Elke huishouden waarbinnen zich een cliënt bevindt van een buurtteam, heeft een vast contactpersoon, die bij de inzet van zorg en ondersteuning als vast contactpersoon optreedt. Per huishouden waar binnen zich een cliënt bevindt van een gebiedsteam, is er indien nodig één plan voor een aanpak op alle levensdomeinen. Zorgaanbieders stimuleren eigen medewerkers in het overdragen van hun specialistische kennis aan andere professionals waar zij mee samenwerken. Waar zorg wordt geleverd op een Beleidsprestaties Wmo/Jeugd 23