Thoraxcentrum Twente. Een hartkatheterisatie. Patiënten Informatie Map (PIM) Eigendom van adres postcode en woonplaats telefoon TCT 39/11 10

Transcriptie

1 Thoraxcentrum Twente Een hartkatheterisatie Patiënten Informatie Map (PIM) Eigendom van adres postcode en woonplaats telefoon TCT 39/11 10

2

3 Inleiding U bent bij uw cardioloog geweest in verband met hartklachten. Afgesproken is dat u een hartkatheterisatie zult ondergaan. Dit is een onderzoek waarbij via een slagader in de lies, arm of pols, katheters worden opgeschoven naar het hart. Hiermee kunnen verschillende onderzoeken worden uitgevoerd. Aan de hand van de informatie van de hartkatheterisatie bepaalt de cardioloog welke behandeling u nodig heeft. Meer informatie over hartkatheterisatie vindt u in de folder Hartkatheterisatie van de Nederlandse Hartstichting. De folder is krijgbaar via de website de afdeling A2 of via het Patiëntenvoorlichtingscentrum van ons ziekenhuis. Voor hartkatheterisatie bestaat in Medisch Spectrum Twente een wachtlijst. Wij hebben u inmiddels op deze lijst geplaatst en laten u weten wanneer u onderzocht kunt worden. Het kan zijn, dat u al bent opgenomen op de afdeling Cardiologie van ons ziekenhuis of van een verwijzend ziekenhuis in de regio, waar u in afwachting bent van het onderzoek. Patiënten Informatie Map (PIM) Om u zo goed mogelijk voor te bereiden op de opname, de hartkatheterisatie en de periode daarna, ontvangt u deze Patiënten Informatie Map (PIM). Hierin is informatie opgenomen die voor u van belang kan zijn, informatie die u op elk moment weer rustig door kunt nemen. Zo krijgt u de mogelijkheid om inzicht te krijgen in wat er gebeurt tijdens deze voor u zo belangrijke periode. Lees de map daarom al voor opname door. Het is goed u te realiseren dat de omstandigheden voor iedereen weer anders kunnen zijn. Het kan dus zijn dat er afgeweken wordt van hetgeen u leest. Uw arts bespreekt uw persoonlijke situatie met u en uw naaste omgeving. Deze map is uw persoonlijk eigendom. Om te zorgen dat u zoveel mogelijk profijt heeft van de PIM, is het belangrijk dat u deze informatiemap bij poliklinische bezoeken en opname in ons ziekenhuis meebrengt. In deze Patiënten Informatie Map wordt geregeld verwezen naar andere patiënteninformatie. Op de afdeling waar u opgenomen bent, is deze informatie aanwezig. Vraag gerust aan de verpleegkundige om deze informatie. Informatie over uw verblijf op de afdeling vindt u op uw kamer in de map Informatie voor Patiënten. Aanvullende informatie vindt u op de website van ons ziekenhuis: Contactpersoon Eén persoon binnen uw familie- of vriendenkring kan fungeren als contactpersoon. Uw contactpersoon kan in principe altijd bellen voor informatie en wordt verzocht de rest van de familie en overige belangstellenden op de hoogte te houden. We verzoeken tijdens de verpleegkundige overdrachten géén telefonisch contact op te nemen. Deze zijn van uur, van uur en van uur. Indien nodig brengen wij de contactpersoon op de hoogte van veranderingen in uw situatie. Wij vragen deze persoon steeds zo goed mogelijk telefonisch bereikbaar te zijn. Tevens raden wij u aan om iemand, maximaal twee personen (waaronder bij voorkeur uw contactpersoon), mee te nemen naar de eventuele gesprekken op de polikliniek, naar de opnamedag en naar de eerste nacontrole. Twee personen horen nu eenmaal meer dan één. Tot slot Is iets niet duidelijk, twijfelt u ergens over of heeft u vragen, dan kunt u daarmee vanzelfsprekend terecht bij de desbetreffende hulpverlener in ons ziekenhuis. Wanneer er zaken zijn die niet voldoen aan uw verwachtingen en die naar uw idee anders of beter kunnen, meldt dat dan aan ons. Uw suggesties en opmerkingen bieden ons de mogelijkheid om de behandeling en zorg van onze patiënten te verbeteren. Waar in de Patiënten Informatie Map hij / hem staat kan ook zij / haar worden gelezen. 1

4 Inhoudsopgave Belangrijke informatie 3 Telefoonnummers 3 Bezoekadres 3 Postadres Medisch Spectrum Twente 3 Bezoektijden 3 Internetsite Thoraxcentrum 3 Het hart 4 Het gezonde hart 4 Vóór opname 6 Oproep voor hartkatheterisatie 6 Medicijnen, Diabetes 6 Regelen vervoer 6 Verpleegkundige met aandachtsgebied patiëntenvoorlichting 6 De opnameperiode 7 Wat heeft u nodig tijdens uw opname? 7 Wat u beter thuis kunt laten 7 Voorbereiding op hartkatheterisatie 7 De opname 7 Verpleegafdeling A2 7 Opname door verpleegkundige 7 De hartkatheterisatie 8 Na de hartkatheterisatie 9 Voorbereiding op ontslag 9 Ontslag 9 Herstel thuis 10 Wondgenezing, Angioseal instructie 10 Wanneer de huisarts bellen? 10 Medicijngebruik 10 Nazorg, Roken, Voeding, Alcohol 11 Werkhervatting, Vakantie 11 Aanvullende informatie: hartkatheterisatie via pols / elleboog 13 Wondgenezing, Nabloeding, Wanneer de huisarts bellen? 13 Nazorg 13 Risico s en complicaties 14 Algemene informatie 15 Patiëntenenquête, Wat te doen als u een klacht heeft? 15 Patiëntenverenigingen 15 Patiëntenvoorlichtingscentrum 15 Tenslotte 16 2

5 Belangrijke informatie Telefoonnummers planningsbureau Cardiologie (053) verpleegkundige met aandachtsgebied patiëntenvoorlichting (053) verpleegafdeling A2 (053) verpleegafdeling E1 (Hartbewaking) (053) verpleegafdeling E2 (Cardiologie) (053) Bezoekadres Afdeling A2 Haaksbergerstraat 55 Enschede Afdeling E1 en E2 Ariënsplein 1 Enschede Bezoektijden Afdeling A uur uur afdeling E1 Overdag in overleg met de verpleging. s Avonds van uur. afdeling E uur uur In het weekend en op feestdagen is er een extra bezoekuur van uur Postadres Medisch Spectrum Twente Medisch Spectrum Twente mevrouw / meneer Afdeling A2 / E1 / E2, kamer Postbus KA Enschede Internetsite Thoraxcentrum 3

6 Het hart Het gezonde hart Het hart is een belangrijk orgaan in het lichaam. Het zorgt ervoor dat het hele lichaam via het bloed voortdurend van voedingsstoffen en zuurstof wordt voorzien en dat afvalstoffen worden afgevoerd. Het hart is opgebouwd uit een rechter- en een linkerhelft. Elke harthelft bestaat uit twee gedeelten: een boezem (atrium) en een kamer (ventrikel). Al deze delen staan met elkaar in verbinding en hebben een eigen taak in het rondpompen van het bloed. Zuurstofarm bloed van het lichaam komt vanaf de rechterboezem het hart binnen. Ader Slagader Hart Aorta Wanneer de rechterboezem vol is, pompt het hart het bloed door naar de kamer die eronder ligt, de rechterkamer. Deze grotere kamer knijpt het bloed uit het hart in een bloedvat, de longslagader, die het bloed naar de longen brengt. In de longen wordt zuurstof in het bloed opgenomen. Nadat zuurstof is opgenomen, keert het bloed via de longaders terug naar de linkerboezem. Wanneer de linkerboezem vol is, wordt het bloed in de linkerkamer eronder gepompt. De linkerkamer pompt het bloed in het lichaam. Het hele lichaam wordt dan van zuurstof en voedingsstoffen voorzien. Het zuurstofarme bloed keert vanuit het lichaam terug in de rechterboezem. Om te kunnen functioneren heeft de hartspier zelf ook bloed met zuurstof nodig. Hiervoor heeft het hart kransslagaderen die op de buitenkant van het hart liggen. Hoe vaak klopt het hart? Een normaal hart klopt 60 tot 100 keer per minuut, met regelmaat en in een bepaald ritme, zodat de tijd tussen elke hartslag ongeveer hetzelfde is. Afhankelijk van de zuurstofbehoefte van het lichaam, kan het hart sneller of langzamer gaan kloppen. Uw lichaam geeft aan hoeveel zuurstof het nodig heeft. Wanneer u bijvoorbeeld een zware inspanning levert, heeft uw lichaam meer zuurstof nodig en zal het hart sneller gaan kloppen. Het hart zelf heeft dan ook meer zuurstof nodig om sneller te kunnen kloppen. 4

7 Ruimte voor eigen aantekeningen 5

8 Vóór opname Oproep voor hartkatheterisatie Anderhalf tot twee weken voor de hartkatheterisatie krijgt u een schriftelijke of eventueel een telefonische oproep. Samen met de oproep voor de hartkatheterisatie krijgt u een verpleegkundige vragenlijst thuis gestuurd. Wij verzoeken u deze ingevuld mee te nemen bij opname. Als u in de tussenliggende periode gezondheidsproblemen krijgt, zoals verkoudheid of griep, neem dan direct contact op met het planningsbureau Cardiologie. Het kan dan nodig zijn de hartkatheterisatie uit te stellen. Indien u zwanger bent of vermoedt dit te zijn, geeft u dit door aan het planningsbureau Cardiologie. Hartkatheterisatie kan dan niet plaatsvinden. De röntgenstralen die tijdens het onderzoek worden gebruikt zijn niet schadelijk voor u, maar wel voor het ongeboren kind. Medicijnen Als u thuis medicijnen gebruikt, is het van groot belang dat u deze allemaal in de originele verpakking meebrengt naar ons ziekenhuis. Op deze manier zijn artsen, verpleegkundigen en de ziekenhuisapotheek precies op de hoogte van uw medicijngebruik. Tijdens uw verblijf in ons ziekenhuis houdt u uw medicijnen in eigen beheer, neem deze in op uw eigen tijden. U bent hier zelf verantwoordelijk voor, tenzij anders met u wordt afgesproken. Bloedverdunnende medicijnen Als u onder controle staat van de trombosedienst vanwege het gebruik van bloedverdunnende medicijnen, moet u contact opnemen met de trombosedienst. Geef aan hen door wanneer (datum) de ingreep plaatsvindt. Houdt u aan de instructies omtrent het gebruik van de antistollingsmiddelen, zoals vermeld staat in de brief die u van het planningsbureau heeft gekregen. Diabetes Heeft u diabetes (suikerziekte) geeft u dit aan de verpleegkundige door bij opname in ons ziekenhuis. Regelen vervoer Wij vragen u van tevoren uw vervoer naar huis te regelen. Door het onderzoek is zelfstandig naar huis reizen per auto, fiets of openbaar vervoer onverantwoord. Verpleegkundige met aandachtsgebied patiëntenvoorlichting Deze verpleegkundige vormt de directe schakel tussen patiënt, familie en ons ziekenhuis. Ze geeft informatie, instructie en begeleiding aan patiënten en hun naaste omgeving. De verpleegkundige met aandachtsgebied patiëntenvoorlichting verzorgt de voorlichting tijdens de poliklinische screening. Waarvoor kunt u haar inschakelen? voor het bespreken van te verwachten problemen vóór opname of na ontslag; bij maatschappelijk sociale- en psychosociale problemen; bij verwerkingsproblemen na de ingreep; voor vragen die ontstaan na ontslag. Heeft u vragen of wilt u een afspraak maken, u kunt elke werkdag van uur contact opnemen met de verpleegkundige met aandachtsgebied patiëntenvoorlichting, telefoon (053) Er is dan een telefonisch spreekuur. 6

9 De opnameperiode Wat heeft u nodig tijdens uw opname? Het is belangrijk dat u spullen meeneemt voor uw dagelijkse verzorging, zoals toiletartikelen, scheerapparaat, nachtkleding, makkelijk zittend T-shirt, ondergoed, zakdoeken, ochtendjas, sokken en pantoffels. Voor handdoeken en washandjes zorgt het ziekenhuis. Verder heeft u tijdens uw verblijf in ons ziekenhuis in ieder geval de volgende zaken nodig: patiëntenponsplaatje met de juiste gegevens; inschrijvingsbewijs van de zorgverzekeraar; naam van huisarts en apotheek; naam en telefoonnummer van de contactpersoon; medicijnen (in originele verpakking) en eventueel bijbehorende geneesmiddelenpaspoort; de patiënteninformatiemap (PIM). Denkt u ook aan de volgende zaken indien dit voor u van toepassing is: dieetadvies; hulpmiddelen, zoals (lees)bril en zonodig uw brillenkoker, gehoorapparaat en wandelstok. Wat u beter thuis kunt laten Laat sieraden (ook eventuele trouwring), piercings, waardevolle voorwerpen, bankpasjes en grote geldbedragen thuis. Wat u niet meeneemt, kunt u ook niet kwijt raken. Het ziekenhuis aanvaardt geen aansprakelijkheid voor diefstal, verlies of beschadiging van uw eigendommen. Voorbereiding op hartkatheterisatie Om de hartkatheterisatie goed en veilig te laten verlopen is een goede voorbereiding van belang. Verwijder sieraden en nagellak. Gebruik geen make-up en bodylotion. De kleur van uw huid en nagels geeft tijdens deze ingreep belangrijke informatie over uw lichamelijke toestand. De opname Op de afgesproken dag en tijd meldt u zich bij de informatiebalie van afdeling A2. De secretaresse informeert de verpleegkundige in die uw opname verder verzorgt. U kunt meestal op de dag van de hartkatheterisatie naar huis. Verpleegafdeling A2 Afdeling A2 is gespecialiseerd in cardiologische ingrepen en operaties van hart en / of borstholte. De afdeling beschikt over één-, twee- en vier- persoonskamers. Er wordt gemengd verpleegd, wat inhoudt dat er zowel mannen als vrouwen op één kamer liggen. Meer informatie over ziekenhuis Medisch Spectrum Twente en de afdeling A2 vindt u op uw kamer in de map Informatie voor patiënten. Opname door verpleegkundige De gegevens van de ingevulde vragenlijst worden doorgenomen en eventuele wijzigingen worden aangebracht. In het kort krijgt u informatie over de gang van zaken rond de hartkatheterisatie en het verblijf op de afdeling A2. Het spreekt voor zich dat u de gelegenheid krijgt om vragen te stellen over de opname en de ingreep. De informatie die u tijdens de opname ontvangt is ook belangrijk voor uw naaste omgeving. Het is daarom raadzaam dat uw contactpersoon, bij uw opname met u meekomt. De verpleegkundige leidt u rond over de afdeling en laat uw kamer zien. Uw spullen kunt u opbergen in de aangewezen kast. 7

10 De hartkatheterisatie Vanaf twee uur vóór de ingreep moet u nuchter blijven. Dit betekent dat u niets mag eten of drinken. De verpleegkundige maakt een hartfilmpje (ECG) en meet uw bloeddruk, pols en temperatuur. Eventueel aanwezige sieraden en/ of piercings moet u afdoen. Een eventuele gebitsprothese mag u inhouden, een bril en / of gehoorapparaat mag u meenemen. Vervolgens trekt u een gemakkelijk zittend T-shirt aan, uw onderbroek en sokken mag u aanhouden en u kunt in bed gaan liggen. Voordat u wordt opgehaald, is het verstandig om nog even uit te plassen. U wordt naar de hartkatheterisatiekamer van het Thoraxcentrum gebracht, waar de ingreep plaatsvindt. Eenmaal binnen, wordt u verzocht om over te stappen op een röntgentafel. U ligt op uw rug op deze tafel. De hartfunctielaborant desinfecteert uw lies en bedekt u met een blauw steriel laken met een gat op de plek waar de katheters worden ingebracht. U wordt door middel van elektrodes aangesloten op speciale apparatuur. De hartkatheterisatiekamer Er zijn verschillende katheters met verschillende onderzoeksmogelijkheden. Uw cardioloog heeft u uitgelegd welk onderzoek tijdens hartkatheterisatie bij u moet worden verricht. Indien u last heeft van pijnklachten op de borst wordt meestal een coronair angiografie (CAG) verricht. Hierbij wordt een holle katheter opgeschoven naar de kransslagaders van het hart. Door de katheter wordt een contrastmiddel gespoten. Het contrastmiddel vermengt zich met het bloed en met behulp van röntgenstralen wordt de doorgankelijkheid van de kransslagader gefilmd en vastgelegd. Op deze manier kan de cardioloog nauwkeurig beoordelen of er een vernauwing in de kransslagader zit, hoe ernstig en op welke plaats de vernauwing zich in de kransslagader bevindt. Informatie over het onderzoek vindt u in de folder Hartkatheterisatie van de Nederlandse Hartstichting. U bent tijdens het inbrengen van de katheters bij kennis. Aan het eind van het onderzoek wordt het prikgat in de lies enige tijd stevig aangedrukt om het te sluiten. Op de aangeprikte slagader krijgt u een angioseal, een soort plugje (dopje) dat het prikgat afsluit en dat in de loop van enkele weken vanzelf in de slagader en huid oplost. 8

11 Soms krijgt u een drukverband dat een aantal uren moet blijven zitten. Na de hartkatheterisatie Zodra de hartkatheterisatie klaar is, wordt u teruggebracht naar de afdeling. De verpleegkundige zal de eerste uren regelmatig uw bloeddruk en pols, uw aangeprikte lies inspecteren op mogelijk nabloeden en uw voet op pulsaties controleren. Ook zal ze een hartfilmpje maken. Meldt het de verpleegkundige als u zelf veranderingen bemerkt in uw polsslag of als u pijn op de borst heeft of andere klachten. U moet enkele uren bedrust houden, zodat het prikgat zich voldoende kan sluiten. U krijgt extra drinken aangeboden om de ingespoten contraststof sneller door uw nieren uit het lichaam te laten spoelen. De verpleegkundige zal uitleggen hoe en wanneer de u weer uit bed mag, omdat de bedrust kan variëren van 2 tot 12 uur. Het voordeel van de angioseal is dat u korter bedrust hoeft te houden na de hartkatheterisatie. Voorbereiding op ontslag Voordat u naar huis gaat komt de nurse practitioner bij u langs. Een nurse practitioner is een verpleegkundige met een specialistische opleiding werkzaam op de afdeling A2. Hij zal uitleg geven hoe de hartkatheterisatie is verlopen en wat de eerste indruk van de bevindingen zijn. Daarnaast zal de nurse practitioner het herstel thuis met u bespreken. Eventuele vragen kunt u hem stellen. Verder zal hij kijken of u met alle medicijnen door moet gaan. Hij maakt de papieren voor ontslag voor u in orde. De arts of nurse practitioner bepaalt hoe laat u naar huis mag. De definitieve uitslag van de hartkatheterisatie krijgt u meegedeeld door de cardioloog tijdens de controle op de polikliniek. Ontslag De behandelend arts of nurse practitioner bepaalt, in overleg met u, welke medicatie u thuis moet gebruiken. Het Farmaceutisch Opname en Ontslag coördinatiepunt (FOOC) zorgt ervoor dat de recepten naar uw eigen apotheek worden doorgezonden. In de meeste gevallen krijgt u zelf geen recepten mee naar huis. Wanneer u met ontslag gaat kunt u in dien nodig bij uw eigen apotheek uw medicijnen ophalen. Uw eigen apotheek neemt met u door welke medicijnen u nog door moet blijven gebruiken. Vraag altijd om een geneesmiddelenpaspoort bij uw apotheek. Neem het geneesmiddelenpaspoort bij bezoek aan uw huisarts, specialist of apotheker altijd mee. Het is een handig hulpmiddel bij overleg met hen. Laat het, als u een nieuw medicijn krijgt voorgeschreven, direct wijzigingen door uw apotheek Voordat u naar huis gaat krijgt u de volgende papieren mee: een controleafspraak bij uw eigen cardioloog op de polikliniek; een enquêteformulier; in het geval u een angioseal heeft gekregen, een angiosealkaartje. Indien van toepassing, krijgt u ook nog mee: een afspraak en kaart voor de Trombosedienst, wanneer u acenocoumarol (Sintrommitis ) of fenprocoumon (Marcoumar ) gebruikt; een afspraak voor bloedonderzoek en / of ander onderzoek. 9

12 Herstel thuis Dit hoofdstuk geeft u informatie welke aandachtspunten van belang zijn wanneer u weer thuis bent. Bedenk daarbij wel dat het herstel bij iedereen weer anders verloopt. Wanneer u naar aanleiding van dit hoofdstuk nog vragen heeft, kunt u die vóór uw ontslag uit het ziekenhuis bespreken met de cardioloog, verpleegkundige of nurse practitioner. Vragen die u thuis heeft, kunt u bespreken met uw huisarts of met de cardioloog op de polikliniek. Wondgenezing De lieswond heeft enkele dagen tijd nodig om te genezen. Door het aanprikken van de slagader in de lies kan een bloeduitstorting ontstaan. Deze kan enkele dagen tot weken zichtbaar zijn en / of gezwollen blijven, of zelfs afzakken naar de knie. Hoewel dit vervelend kan zijn, is er geen reden tot bezorgdheid. Als er een kleine hoeveelheid vocht uit de wond lekt, kunt u een droog steriel gaasje op de wond leggen en deze vastplakken met een pleister. Gebruik geen poeder of zalfjes op de wond. U kunt gewoon douchen. Wij adviseren u de eerste dag na hartkatheterisatie het lopen te beperken. Kleine stukjes in en om uw huis zijn geen probleem, maar vermijd lange afstanden. Probeer traplopen de eerste dagen zoveel mogelijk te vermijden. Als u trappenloopt, zet dan eerst het goede been neer en trek vervolgens het aangeprikte been bij. Om een nabloeding te voorkomen, zijn de volgende aandachtspunten belangrijk. U mag de eerste week: niet zwaar tillen, bijvoorbeeld zware tassen of kratten dragen; geen zwaar huishoudelijk werk verrichten, bijvoorbeeld stofzuigen, ramen lappen; niet persen op het toilet. Als u moeite heeft met de ontlasting, kunt u een laxeermiddel krijgen. Tevens mag u de eerste drie dagen na de ingreep niet zelf autorijden en / of fietsen. Angioseal instructie Als u een angioseal in de lies heeft gekregen na de hartkatheterisatie, krijgt u een kaartje mee met aanwijzingen. Wij adviseren u deze zorgvuldig op te volgen. Tevens dient u dit kaartje de eerste drie maanden bij u te dragen. Wanneer de huisarts bellen? Eenmaal thuis kunnen klachten optreden waarbij het raadzaam is hulp te zoeken. In eerste instantie belt u de huisarts. De huisarts neemt, indien nodig, contact op met de cardioloog. In noodgevallen kunt u telefonisch contact opnemen met het alarmnummer 112. Aarzel niet om contact op te nemen, u kunt beter een keer te vaak bellen dan te weinig. Neemt contact op als: er plotseling een zwelling in de lies ontstaat (ter grootte van een pingpongbal) die pijnlijk en dik is; de wond rood (vurig) wordt; de wond gaat bloeden of zoveel vocht produceert dat u deze meerdere malen per dag moet verbinden. Een paar druppels bloed is onschuldig. u pijn op de borst voelt, zoals vóór de hartkatheterisatie. Neem direct een tabletje isosorbidedinitraat (Isordil ) 5 mg onder de tong. Verdwijnen de klachten daarna niet, of komen ze terug, dan moet u contact opnemen met uw huisarts. Medicijngebruik Verkeerd gebruik van medicijnen kan tot ernstige schade leiden, daarom is het volgende belangrijk: 10

13 verander nooit zelf de dosering; stop niet zelf met de voorgeschreven medicijnen; gebruik geen medicijnen van een ander, ook al heeft deze persoon dezelfde symptomen; let op eventuele bijwerkingen van de medicijnen en raadpleeg de bijsluiter. Nazorg Het is goed u te realiseren dat hartkatheterisatie een onderzoek is en geen behandeling die tot genezing leidt. Voor een optimaal herstel en om het risico op hart- en vaatziekten te verkleinen zijn de volgende adviezen van groot belang. Roken Onderzoek heeft aangetoond dat roken slecht is voor hart- en bloedvaten. Ook de relatie tussen roken en bijvoorbeeld long-, keel- en slokdarmkanker is aangetoond. Stoppen met roken verbetert de conditie en is dus altijd zinvol. Stoppen met roken is lang niet altijd gemakkelijk. In ons ziekenhuis bestaat de mogelijkheid om onder deskundige begeleiding te stoppen met roken. Meer informatie vindt u hierover in de folder Stoppen met roken poli en op de website van Medisch Spectrum Twente: Voeding Om uw hart en bloedvaten in een goede conditie te houden, is het belangrijk dat u matig bent met het gebruik van vet (met name verzadigd vet), cholesterol en zout. Ook het streven naar een gezond gewicht is belangrijk bij het voorkomen van hart- en vaatziekten. Eet gezond en niet teveel. Heeft u diabetes, houdt u dan uw bloedsuiker goed onder controle. Als er sprake is van overgewicht, is het verstandig af te vallen. Doe dit echter onder deskundige begeleiding van uw huisarts of diëtist. Op de afdeling vindt u voorlichtingsmateriaal over goede voeding. Zie ook de website Alcohol Een hartkatheterisatie is geen reden om met alcoholgebruik te stoppen. Wel is matiging aan te raden. Alcohol versterkt de werking van antistollingsmiddelen als acenocoumarol (Sintrommitis ) en fenprocoumon (Marcoumar ). Bij gebruik van één tot twee glazen alcohol per dag is er geen risico op verstoring van de instelling. Meer alcohol wordt afgeraden, omdat dit de werking van deze medicijnen merkbaar beïnvloedt. Bespreek het gebruik van alcohol in ieder geval met uw cardioloog. Werkhervatting Meestal kunt u uw werk hervatten drie dagen na de ingreep, afhankelijk van de aard van de werkzaamheden en of u problemen heeft met de genezing van de lies. Overleg zonodig met de cardioloog, huisarts of bedrijfsarts. Vakantie Als u vlot en zonder problemen herstelt, is een vakantie na een hartkatheterisatie heel goed mogelijk. Wel is het verstandig dit van tevoren met uw huisarts of cardioloog te bespreken, omdat de onderzoeksresultaten van de hartkatheterisatie bepalend zijn of het verstandig is om op vakantie te gaan. Als u besluit op vakantie te gaan, doe dan de eerste dagen rustig aan en bekijk zelf wat u aankunt. Vergeet uw medicatie niet en neem, indien in uw bezit, het eerder genoemde angioseal kaartje mee. 11

14 Ruimte voor eigen aantekeningen 12

15 Aanvullende informatie: patiënten met hartkatheterisatie via pols of elleboog Soms vindt hartkatheterisatie via de pols- of elleboogslagader plaats. U vindt hier specifieke informatie over behandeling via pols of elleboog, verder is het verloop na hartkatheterisatie hetzelfde. Wondgenezing Uw pols of elleboog kan door het aanprikken van de slagader wat dik en blauw zijn. Hierover hoeft u zich niet ongerust te maken. Het is ook mogelijk dat er een paar druppels bloed lekken uit de wond in uw arm. Dit is een onschuldig verschijnsel. Het wondje heeft enkele dagen nodig om te genezen. De ochtend na uw ontslag uit ons ziekenhuis verwijdert u de pleister of het drukverbandje. U kunt dan gewoon weer douchen of een bad nemen. Nabloeding Hoewel de kans klein is, kan er soms een nabloeding ontstaan. Om te voorkomen dat het wondje in uw arm gaat bloeden, moet u de arm, de dag van de ingreep en de volgende dag, wat ontzien: probeer de aangeprikte arm zoveel mogelijk in een mitella te houden. Doe niet veel met de arm, geef deze rust; vermijd het tillen van zware dingen en het maken van veel bewegingen, zoals huishoudelijk werk, handen schudden, auto besturen, steunen op de arm en hond uitlaten. Na 24 uur is het dragen van de mitella niet meer nodig. Wanneer de huisarts bellen? Neem onmiddellijk contact op met uw huisarts, de Spoedeisende Hulp van uw ziekenhuis of bel alarmnummer 112 als: de wond in uw arm pomp- of golfsgewijs gaat bloeden. Dit kan een slagaderlijke bloeding zijn. Raak niet in paniek, maar druk met uw vingers de slagader dicht tot hulp arriveert, of laat dit doen door een huisgenoot; de aangeprikte pols of elleboog plotseling erg opzwelt. Nazorg Dagelijkse activiteiten die u uitvoerde voor de behandeling, kunt u meestal de derde dag na de ingreep weer hervatten. Wij adviseren u pas een week na ontslag weer met zwaar lichamelijke arbeid en / of sporten te beginnen. 13

16 Risico s en complicaties Een hartkatheterisatie is over het algemeen een veilig onderzoek, maar er kunnen complicaties optreden. De kans op complicaties is mede afhankelijk van de ernst van de aandoening waarvoor de hartkatheterisatie wordt gedaan. De cardioloog maakt van te voren de overweging of de informatie die het onderzoek oplevert voor de beste behandeling opweegt tegen de risico s van het onderzoek. Hij bespreekt dit met u. De meest voorkomende complicaties zijn: een allergische reactie op bij het gebruik van contrastvloeistof. Deze complicatie treedt een enkele keer op. Er ontstaat dan roodheid van de huid, jeuk en soms een opgezette keel. Mocht dit bij u gebeuren, dan moet u dit meteen melden aan de medewerkers die bij het onderzoek aanwezig zijn; een bloeduitstorting of blauwe plek ontstaan op de prikplaats. Bij hartkatheterisatie wordt een gaatje geprikt in een slagader. De bloeduitstorting verdwijnt binnen enkele weken. Omdat er tijdens de behandeling stollingwerende medicijnen worden gebruikt, bestaat er een hele kleine kans op grotere bloedingen; hartritmestoornissen door prikkeling van de katheter in het hart; overbelasting van de bloedsomloop en kortademigheid; tijdens de ingreep kan een stukje van de aanslag aan de binnenkant van de kransslagader losschieten en met de bloedstroom meegevoerd worden. Hierdoor kan een hartinfarct of een herseninfarct (beroerte) ontstaan. De kans op deze complicatie is echter klein; een kleine kans op overlijden. Meer informatie over risico s en complicaties bij hartkatheterisatie vindt u in de folder Hartkatheterisatie van de Nederlandse Hartstichting. 14

17 Algemene informatie Patiëntenenquête Bij ontslag krijgt u een enquête mee naar huis over de patiënttevredenheid op de verpleegafdeling A2. Met deze enquête willen we inzicht krijgen in de maten van tevredenheid van de patiënten, die op de verpleegafdeling A2 hebben gelegen. Met de uitkomsten zijn we in staat de behandeling en zorg, waar nodig, te verbeteren. Bij de enquête zit een brief waarin staat wat er precies van u verwacht wordt. Wat te doen als u een klacht heeft? Medewerkers zijn ervoor om u tijdens uw verblijf in ons ziekenhuis een zo goed mogelijke behandeling en zorg te bieden. Toch kan het zijn dat u niet geheel tevreden bent over de behandeling, verzorging, organisatie of bejegening door medewerkers. Is dit het geval, dan raden u aan de situatie zo snel mogelijk te bespreken met de direct betrokkene of uw klacht te formuleren in de enquête die u meekrijgt bij ontslag. Komt u er samen niet uit, dan kunt u de klacht bespreken met het afdelingshoofd of uw behandelend arts. U kunt ook een beroep doen op onze klachtenfunctionarissen. Zij geven informatie en advies, bemiddelen bij klachten. Het doel is de behandelings- en vertrouwensrelatie tussen patiënt en hulpverlener te herstellen, waarbij het vinden van een bevredigende oplossing centraal staat, zonder in de schuldvraag te treden. De klachtenfunctionaris kunt u bereiken via het centrale nummer (053) Meer informatie kunt u vinden in de folder Rechten, plichten en klachten verkrijgbaar op de afdeling en het Patiëntenvoorlichtingscentrum naast de ingang locatie Haaksbergerstraat. U kunt ook een brief schrijven naar: Medisch Spectrum Twente Klachtenfunctionaris Postbus KA Enschede Patiëntenverenigingen Er bestaan verschillende patiëntenverenigingen die voor u belangrijk kunnen zijn. Zo kunt u bijvoorbeeld behoefte hebben aan een gesprek met een lotgenoot over uw beleving en ervaringen. Dit kan een steun zijn bij de verwerking van deze ingrijpende gebeurtenis. Daarnaast heeft u wellicht het advies gekregen om meer te gaan bewegen of sporten. De patiëntenverenigingen richten hun activiteiten speciaal op deze vormen van nazorg. Natuurlijk is ook uw partner bij al deze activiteiten van harte welkom. Wilt u meer informatie over deze patiëntenverenigingen, neem dan contact op met het Patiëntenvoorlichtingscentrum van ons ziekenhuis, telefoon (053) of met de Nederlandse Hartstichting, telefoon (0900) , of website Patiëntenvoorlichtingscentrum Na een bezoek aan de polikliniek of na verblijf in ons ziekenhuis, kan het zijn dat u nog vragen heeft over bijvoorbeeld ziektes, onderzoeken, behandelingen en / of patiëntenverenigingen. U kunt hiermee terecht in ons Patiëntenvoorlichtingscentrum. Persoonlijke medische informatie krijgt u vanzelfsprekend alleen van uw behandelend arts en / of andere hulpverleners. In ons Patiëntenvoorlichtingscentrum zijn folders beschikbaar en bestaat de mogelijkheid om via internet aanvullende informatie te krijgen. Ons centrum is er voor iedereen en is te vinden in de centrale hal van locatie Enschede, gebouw Haaksbergerstraat. U bent van harte welkom, telefoon (053) en patientenvoorlichting@mst.nl 15

18 Tenslotte U heeft recht op juiste en volledige informatie. Pas als u voldoende inzicht heeft, kunt u weloverwogen toestemming geven voor een bepaalde behandeling of een bepaald onderzoek. Als iets u niet geheel duidelijk is, vraagt u ons dan om nadere uitleg. Wij vertrouwen erop u op deze manier voldoende informatie te hebben gegeven. Het team Cardiologie / Cardio-thoracale chirurgie wenst u voorspoedige beterschap. Bron: Nederlandse Hartstichting 16