Thoraxcentrum Twente. Een dotter- en stentbehandeling (PCI) Patiënten Informatie Map (PIM) Eigendom van adres postcode en woonplaats telefoon

Transcriptie

1 Thoraxcentrum Twente Een dotter- en stentbehandeling (PCI) Patiënten Informatie Map (PIM) Eigendom van adres postcode en woonplaats telefoon TCT 4/11 10

2

3 Inleiding U bent bij uw cardioloog geweest in verband met hartklachten. Afgesproken is dat u een dotteren stentbehandeling ofwel een PCI (Percutane Coronaire Interventie) zult ondergaan. Dit is een behandeling om vernauwingen in de kransslagader(en) van het hart op te heffen. De cardioloog heeft u hierover informatie gegeven en eventueel een bijbehorende folder. In de folder Dotteren stentbehandeling van de Nederlandse Hartstichting kunt u lezen wat er gebeurt tijdens een PCI en waarom de behandeling gedaan wordt. De folder is verkrijgbaar via de website de afdeling A2 of via het Patiëntenvoorlichtingscentrum van ons ziekenhuis.voor dotter- en stentbehandeling bestaat in Medisch Spectrum Twente een wachtlijst. Wij hebben u inmiddels op deze lijst geplaatst en laten u weten wanneer u behandeld kunt worden. Het kan zijn dat u al bent opgenomen op de afdeling Cardiologie van ons ziekenhuis of van een verwijzend ziekenhuis in de regio, waar u in afwachting bent van de behandeling. Dotter- en stentbehandeling wordt vanaf nu in de Patiënten Informatie Map PCI genoemd. Patiënten Informatie Map (PIM) Om u zo goed mogelijk voor te bereiden op de opname, de PCI en de periode daarna, ontvangt u deze Patiënten Informatie Map (PIM). Hierin is informatie opgenomen die voor u van belang kan zijn, informatie die u op elk moment weer rustig door kunt nemen. Zo krijgt u de mogelijkheid om inzicht te krijgen in wat er gebeurt tijdens deze voor u zo belangrijke periode. Lees de map daarom al voor opname door. Het is goed u te realiseren dat de omstandigheden voor iedereen weer anders kunnen zijn. Het kan dus zijn dat er afgeweken wordt van hetgeen u leest. Uw arts bespreekt uw persoonlijke situatie met u en uw naaste omgeving. Deze map is uw persoonlijk eigendom. Om te zorgen dat u zoveel mogelijk profijt heeft van de PIM, is het belangrijk dat u deze informatiemap bij poliklinische bezoeken en opname in ons ziekenhuis meebrengt. In deze Patiënten Informatie Map wordt geregeld verwezen naar andere patiënteninformatie. Op de afdeling waar u opgenomen bent, is deze informatie aanwezig. Vraag gerust aan de verpleegkundige om deze informatie. Informatie over uw verblijf op de afdeling vindt u op uw kamer in de map Informatie voor Patiënten. Aanvullende informatie vindt u op de website van ons ziekenhuis: Contactpersoon Eén persoon binnen uw familie- of vriendenkring kan fungeren als contactpersoon. Uw contactpersoon kan in principe altijd bellen voor informatie en wordt verzocht de rest van de familie en overige belangstellenden op de hoogte te houden. We verzoeken tijdens de verpleegkundige overdrachten géén telefonisch contact op te nemen. Deze zijn van uur, van uur en van uur. Indien nodig brengen wij de contactpersoon op de hoogte van veranderingen in uw situatie. Wij vragen deze persoon steeds zo goed mogelijk telefonisch bereikbaar te zijn. Tevens raden wij u aan om iemand, maximaal twee personen (waaronder bij voorkeur uw contactpersoon), mee te nemen naar de eventuele gesprekken op de polikliniek, naar de opnamedag en naar de eerste nacontrole bij arts. Twee personen horen nu eenmaal meer dan één. Tot slot Is iets niet duidelijk, twijfelt u ergens over of heeft u vragen, dan kunt u daarmee vanzelfsprekend terecht bij de desbetreffende hulpverlener in ons ziekenhuis. Wanneer er zaken zijn die niet voldoen aan uw verwachtingen en die naar uw idee anders of beter kunnen, meldt dat aan ons. Uw suggesties en opmerkingen bieden ons de mogelijkheid om de behandeling en zorg van onze patiënten te verbeteren. Waar in de Patiënten Informatie Map hij / hem staat kan ook zij / haar worden gelezen. 1

4 Inhoudsopgave Belangrijke informatie 3 Telefoonnummers 3 Bezoekadres 3 Bezoektijden 3 Postadres Medisch Spectrum Twente 3 Internetsite Thoraxcentrum 3 Het hart 4 Het gezonde hart, hoe vaak klopt het hart? 4 Kransslagaderverkalking 4 Vóór opname 7 Poliklinische screening, Gesprekken tijdens de poliklinische screening 7 Oproep voor PCI 7 Medicijnen, Bloedverdunnende medicijnen, Diabetes 8 Regelen vervoer 8 Verpleegkundige met aandachtsgebied patiëntenvoorlichting 8 De opnameperiode Wat heeft u nodig tijdens uw opname? Wat u beter thuis kunt laten 9 Voorbereiding op PCI 9 De opname, Verpleegafdeling A2, Opname door verpleegkundige 9 De PCI 10 Na de PCI 11 Voorbereiding op ontslag, Nurse practitioner, Verpleegkundige 11 Geneesmiddelenpaspoort, Medicijngebruik 11 Ontslag 12 Herstel thuis 13 Normale verschijnselen na de PCI 13 Wondgenezing, Angioseal instructie 13 Wanneer de huisarts bellen? 13 Nazorg, Roken, Voeding, Alcohol, Rust en beweging 14 Seksualiteit, Werkhervatting, Vakantie 15 Poliklinische Hartrevalidatie 15 Aanvullende informatie: patiënten met PCI via de pols of elleboog 17 Wondgenezing, Nabloeding, Wanneer de huisarts bellen? Nazorg 17 Risico s en complicaties 18 Algemene informatie 19 Patiëntenenquête, Wat te doen als u een klacht heeft? 19 Patiëntenverenigingen, Patiëntenvoorlichtingscentrum 19 Tenslotte 20 2

5 Belangrijke informatie Telefoonnummers planningsbureau Cardiologie (053) verpleegkundige met aandachtsgebied patiëntenvoorlichting (053) verpleegafdeling A2 (053) verpleegafdeling E1 (Hartbewaking) (053) verpleegafdeling E2 (Cardiologie) (053) Bezoekadres Afdeling A2 Haaksbergerstraat 55 Enschede Afdeling E1 en E2 Ariënsplein 1 Enschede Bezoektijden Afdeling A uur uur afdeling E1 Overdag in overleg met de verpleging. s Avonds van uur. afdeling E uur uur In het weekend en op feestdagen is er een extra bezoekuur van uur Postadres Medisch Spectrum Twente Medisch Spectrum Twente mevrouw / meneer Afdeling A2 / E1 / E2, kamer Postbus KA Enschede Internetsite Thoraxcentrum 3

6 Het hart Het gezonde hart Het hart is een belangrijk orgaan in het lichaam. Het zorgt ervoor dat het hele lichaam via het bloed voortdurend van voedingsstoffen en zuurstof voorzien wordt en dat afvalstoffen afgevoerd worden. Het hart is opgebouwd uit een rechter- en een linkerhelft. Elke harthelft bestaat uit twee gedeelten: een boezem (atrium) en een kamer (ventrikel). Al deze delen staan met elkaar in verbinding en hebben een eigen taak in het rondpompen van het bloed. Zuurstofarm bloed van het lichaam komt vanaf de rechterboezem het hart binnen. Ader Slagader Hart Aorta Wanneer de rechterboezem vol is, pompt het hart het bloed door naar de kamer die eronder ligt, de rechterkamer. Deze grotere kamer knijpt het bloed uit het hart in een bloedvat, de longslagader, die het bloed naar de longen brengt. In de longen wordt zuurstof in het bloed opgenomen. Nadat zuurstof opgenomen is, keert het bloed via de longaders terug naar de linkerboezem. Wanneer de linkerboezem vol is, wordt het bloed in de linkerkamer eronder gepompt. De linkerkamer gebruikt dan zijn sterke spier om het bloed het lichaam in te pompen. Het hele lichaam wordt dan van zuurstof en voedingsstoffen voorzien. Het zuurstofarme bloed keert vanuit het lichaam terug in de rechterboezem. Zoals alle spieren, heeft ook de hartspier zuurstof nodig. Die krijgt het uit de kransslagaders: slagaders, die om het hart heen liggen. Zolang die slagaders mooie gladde wanden hebben, is er niets aan de hand en kunnen ze altijd genoeg bloed en zuurstof aan het hart geven. Hoe vaak klopt het hart? Een normaal hart klopt 60 tot 100 keer per minuut, met regelmaat en in een bepaald ritme, zodat de tijd tussen elke hartslag ongeveer hetzelfde is. Afhankelijk van de zuurstofbehoefte van het lichaam, kan het hart sneller of langzamer gaan kloppen. Uw lichaam geeft aan hoeveel zuurstof het nodig heeft. Wanneer u bijvoorbeeld een zware inspanning levert, heeft uw lichaam meer zuurstof nodig en zal het hart sneller gaan kloppen. Het hart zelf heeft dan ook meer zuurstof nodig om sneller te kunnen kloppen. Kransslagaderverkalking Problemen ontstaan als de kransslagaders van binnen dichtslibben. Ze zijn maar een paar millimeters in doorsnee. Er kunnen beschadigingen ontstaan en daar kunnen klontertjes van bloedplaatjes, cholesterol en kalk aan vast gaan zitten, we noemen zo n opeenhoping een plaque en de vorming ervan atherosclerose (slagaderverkalking). Langs een plaque kan minder bloed stromen en dan krijgt het hart minder zuurstof dan het op een bepaald moment nodig heeft. 4

7 U kunt dit voelen als kortademigheid bij inspanning, als pijn op de borst (angina pectoris), en het kan leiden tot een hartinfarct: een deel van de hartspier sterft af door gebrek aan zuurstof. De vernauwing moet dus op de een of andere manier worden opgeheven. PCI is een behandeling om de vernauwing in de kransslagader op te heffen. 5

8 Ruimte voor eigen aantekeningen 6

9 Vóór opname Poliklinische screening Enkele weken voor de PCI wordt u door het planningsbureau Cardiologie schriftelijk uitgenodigd voor de poliklinische screening PCI. Samen met de uitnodiging voor de screening krijgt u een verpleegkundige vragenlijst thuis gestuurd. Wij verzoeken u deze ingevuld mee te nemen naar de dag van screening. Het doel van deze screening is om alle medische gegevens die nodig zijn voor de uitvoering van de PCI te verzamelen en om u te informeren. Het hele programma duurt ongeveer twee à drie uur en ziet er als volgt uit: groepsvoorlichting door de verpleegkundige met als aandachtsgebied patiëntenvoorlichting, waarbij u onder andere een voorlichtingsvideo te zien krijgt over de PCI; individuele voorlichting door de verpleegkundige met als aandachtsgebied patiëntenvoorlichting, waarin de door u ingevulde vragenlijst wordt doorgenomen en uitleg wordt gegeven over de procedure rondom PCI en opname; Als u allergisch bent voor contrastvloeistof of andere stoffen geef dit dan duidelijk aan. routineonderzoek van bloed soms röntgenfoto van hart en longen. Wij raden u aan om uw contactpersoon mee te nemen naar de poliklinische screening. Dit kan voor u en uw contactpersoon erg belangrijk zijn. Als u naar Medisch Spectrum Twente wordt overgeplaatst vanuit een ander ziekenhuis, vinden voorlichting en eventuele onderzoeken op de dag van opname plaats. Gesprekken tijdens de poliklinische screening van de PCI Groepsvoorlichting met de verpleegkundige met aandachtsgebied patiëntenvoorlichting U krijgt voorlichting over: doel en gebruik van de Patiënten Informatie Map (PIM); meenemen van eigen medicatie bij opname; voorbereiding PCI; dag van de PCI; tijdstip van de PCI en de mogelijkheid dat dit verandert; telefonisch informeren contactpersoon over verloop PCI; terugkeer op de afdeling na PCI; herstel en nazorg thuis na PCI. Individueel gesprek met de verpleegkundige met aandachtsgebied patiëntenvoorlichting U krijgt voorlichting over: uw persoonlijke situatie en vragen; verpleegkundige vragenlijst (anamnese). Verder worden uw bloeddruk, pols, lengte en gewicht gemeten. Oproep voor PCI Zodra de datum van uw PCI bekend is, krijgt u schriftelijk of eventueel telefonisch bericht van het planningsbureau Cardiologie. Als u in de tussenliggende periode gezondheidsproblemen krijgt, zoals verkoudheid of griep, neem dan direct contact op met ons planningsbureau. Het kan dan nodig zijn de PCI uit te stellen. Indien u zwanger bent of vermoedt dit te zijn, geeft u dit door aan het planningsbureau Cardiologie. PCI kan dan niet plaatsvinden. De röntgenstralen die tijdens het onderzoek worden gebruikt zijn niet schadelijk voor u, maar wel voor het ongeboren kind. 7

10 Medicijnen Als u thuis medicijnen gebruikt, is het van groot belang dat u deze allemaal in de originele verpakking meebrengt naar ons ziekenhuis. Op deze manier zijn artsen, verpleegkundigen en de ziekenhuisapotheek precies op de hoogte van uw medicijngebruik. In ons ziekenhuis Farmaceutisch Opname en Ontslag Coördinatiepunt (FOOC). Dit is een samenwerkingsverband tussen de apotheek van Medisch Spectrum Twente en de openbare apotheken in de regio. Om de kans op vergissingen met medicijnen zo klein mogelijk te maken, vraagt het FOOC bij uw eigen apotheek of apotheekhoudend huisarts informatie op over de medicijnen die u gebruikt. Deze gegevens worden aan de behandelend arts op de verpleegafdeling overhandigd. Met u wordt doorgenomen of u inderdaad alle medicijnen gebruikt die op het opgevraagde overzicht staan en of de gebruikte doseringen nog steeds hetzelfde zijn. Uw behandelend arts beslist, in overleg met u, of u dezelfde medicijnen kunt blijven gebruiken of dat u andere medicijnen krijgt voorgeschreven. Tijdens uw verblijf in ons ziekenhuis houdt u uw medicijnen in eigen beheer, neem deze in op uw eigen tijden. U bent hier zelf verantwoordelijk voor, tenzij anders met u wordt afgesproken. Indien u bezwaar heeft tegen het feit dat het FOOC informatie over uw medicijnen uitwisselt met uw eigen apotheek of apotheekhoudend huisarts, maakt u dit dan voor opname kenbaar bij het FOOC. Het FOOC is bereikbaar op werkdagen van uur, telefoon (053) Bloedverdunnende medicijnen Als u onder controle staat van de trombosedienst vanwege het gebruik van bloedverdunnende medicijnen, moet u contact opnemen met de trombosedienst. Geef aan hen door wanneer (datum) de ingreep plaatsvindt. Houdt u aan de instructies omtrent het gebruik van de antistollingsmiddelen, zoals vermeld staat in de brief die u van het planningsbureau Cardiologie heeft gekregen. Diabetes Heeft u diabetes (suikerziekte) geeft u dit aan de verpleegkundige door bij opname in ons ziekenhuis. Regelen vervoer Wij vragen u van tevoren uw vervoer naar huis te regelen. Door de behandeling is zelfstandig naar huis reizen per auto, fiets of openbaar vervoer onverantwoord. Verpleegkundige met aandachtsgebied patiëntenvoorlichting Deze verpleegkundige vormt de directe schakel tussen patiënt, familie en ons ziekenhuis. Ze geeft informatie, instructie en begeleiding aan patiënten en hun naaste omgeving. De verpleegkundige met aandachtsgebied patiëntenvoorlichting verzorgt de voorlichting tijdens de poliklinische screening. Waarvoor kunt u haar inschakelen? voor het bespreken van te verwachten problemen vóór opname of na ontslag; bij maatschappelijk sociale- en psychosociale problemen; bij verwerkingsproblemen na de ingreep; voor vragen die ontstaan na ontslag. Heeft u vragen of wilt u een afspraak maken, u kunt elke werkdag van uur contact opnemen met de verpleegkundige met aandachtsgebied patiëntenvoorlichting, telefoon (053) Er is dan een telefonisch spreekuur. 8

11 De opnameperiode Wat heeft u nodig tijdens uw opname? Het is belangrijk dat u spullen meeneemt voor uw dagelijkse verzorging, zoals toiletartikelen (zonodig gebitsprothesebakje), nachtkleding, makkelijk T-shirt, zakdoeken, ochtendjas, sokken, pantoffels, scheerapparaat en ondergoed. Voor handdoeken en washandjes zorgt het ziekenhuis. Op elke kamer is een koelkast aanwezig om eventueel etenswaren en drank in te koelen. Verder hebt u tijdens uw verblijf in ons ziekenhuis in ieder geval de volgende zaken nodig: patiëntenponsplaatje, met uw juiste gegevens; inschrijvingsbewijs van de zorgverzekeraar; naam van huisarts en apotheek; naam en telefoonnummer van de contactpersoon; medicijnen (in originele verpakking) en eventueel bijbehorende geneesmiddelenpaspoort; Patiënten Informatie Map (PIM). Denkt u ook aan de volgende zaken indien dit voor u van toepassing is: dieetadvies; hulpmiddelen, zoals (lees)bril en zonodig uw brillenkoker, gehoorapparaat, wandelstok. Wat u beter thuis kunt laten Laat sieraden (ook eventuele trouwring), piercings, waardevolle voorwerpen, bankpasjes en grote geldbedragen thuis. Wat u niet meeneemt, kunt u ook niet kwijt raken. Het ziekenhuis aanvaardt geen aansprakelijkheid voor diefstal, verlies of beschadiging van uw eigendommen. Voorbereiding op PCI Om de PCI goed en veilig te laten verlopen is een goede voorbereiding van belang. Verwijder sieraden, piercings en nagellak. Gebruik geen make-up en bodylotion. De kleur van uw huid en nagels geeft tijdens deze ingreep belangrijke informatie over uw lichamelijke toestand. De opname Op de afgesproken dag en tijd meldt u zich bij de informatiebalie van afdeling A2. De secretaresse informeert de verpleegkundige. die uw opname verder verzorgt. U wordt meestal de dag van de PCI op de verpleegafdeling A2 opgenomen. Na de ingreep blijft u, afhankelijk van uw herstel en eventuele overplaatsing naar een ander ziekenhuis, in ieder geval één nacht opgenomen. Verpleegafdeling A2 Afdeling A2 is gespecialiseerd in cardiologische ingrepen en operaties van hart en / of borstholte. De afdeling beschikt over één-, twee- en vier- persoonskamers. Er wordt gemengd verpleegd, wat inhoudt dat er zowel mannen als vrouwen op één kamer liggen. Meer informatie over ziekenhuis Medisch Spectrum Twente en de afdeling A2 vindt u op uw kamer in de map Informatie voor patiënten. Opname door verpleegkundige De gegevens van het al eerder gevoerde gesprek, tijdens de poliklinische screening, worden doorgenomen en eventuele wijzigingen worden aangebracht. In het kort krijgt u informatie over de gang van zaken rond de PCI en het verblijf op de afdeling A2. Het spreekt voor zich dat u de gelegenheid krijgt om vragen te stellen over de opname en de ingreep. De informatie die u tijdens de opname ontvangt, is ook belangrijk voor uw naaste omgeving. Het is daarom raadzaam dat zij bij uw opname met u meekomen, maximaal twee personen, bij voorkeur ook uw 9

12 contactpersoon. De verpleegkundige vertelt u welke cardioloog de PCI gaat uitvoeren en hoe laat de ingreep is gepland. Dit tijdstip kan veranderen als er een spoedingreep tussenkomt of een andere ingreep uitloopt. Houdt u hier rekening mee. De verpleegkundige leidt u rond over de afdeling en laat uw kamer zien. Uw spullen kunt u opbergen in de aangewezen kast. De PCI Twee uur vóór de ingreep moet u nuchter blijven. Dit betekent dat u niets mag eten of drinken. De verpleegkundige maakt een hartfilmpje (ECG) en meet uw bloeddruk, pols en temperatuur. Eventueel aanwezige sieraden en/ of piercings moet u afdoen. Een eventuele gebitsprothese mag u inhouden, een bril en / of gehoorapparaat mag u meenemen. Vervolgens trekt u een gemakkelijk zittend T-shirt aan, uw onderbroek en sokken mag u aanhouden en u kunt in bed gaan liggen. Daarna brengt de verpleegkundige een infuusnaaldje in, om tijdens de ingreep eventueel medicatie toe te kunnen dienen. Voordat u wordt opgehaald, is het verstandig om nog even uit te plassen. U wordt naar de hartkatheterisatiekamer van het Thoraxcentrum gebracht, waar de ingreep plaatsvindt. De hartkatheterisatiekamer Eenmaal binnen, wordt u verzocht om over te stappen op een röntgentafel. U ligt op uw rug op deze tafel. De hartfunctielaborant desinfecteert uw lies en bedekt u met een blauw steriel laken met een gat op de plek waar de katheters worden ingebracht. U wordt door middel van elektrodes aangesloten op speciale apparatuur. U bent tijdens de PCI bij kennis. Van het schuiven van de katheters in uw bloedvaten naar het hart voelt u niets. Tijdens PCI kunt u pijn of druk op de borst ervaren, dit kan worden veroorzaakt doordat de katheter met opgeblazen ballon de vernauwde kransslagader korte tijd afsluit. Geeft u aan wanneer u pijn of druk op de borst ervaart. U krijgt dan zonodig pijnstillende medicijnen. Aan het eind van de PCI wordt het prikgat in de lies enige tijd stevig aangedrukt om het te sluiten. Op de aangeprikte slagader krijgt u een angioseal, een soort plugje (dopje) dat het 10

13 prikgat afsluit en dat in de loop van enkele weken vanzelf in de slagader en huid oplost. Soms krijgt u een drukverband dat een aantal uren moet blijven zitten. Na de PCI Zodra de behandeling klaar is, wordt u teruggebracht naar de afdeling. De verpleegkundige zal de eerste uren regelmatig uw bloeddruk en pols opnemen, uw aangeprikte lies inspecteren op mogelijk nabloeden en uw voet op pulsaties controleren. Ook zal ze een hartfilmpje maken. Meldt het de verpleegkundige als u zelf veranderingen bemerkt in uw polsslag of als u pijn op de borst heeft of andere klachten. U moet enkele uren bedrust houden, zodat het prikgat zich voldoende kan sluiten. U krijgt extra drinken aangeboden om de ingespoten contraststof sneller door uw nieren uit het lichaam te laten spoelen. Er wordt bloed geprikt om te controleren of er geen complicatie van de PCI is opgetreden. De verpleegkundige zal uitleggen hoe en wanneer de u weer uit bed mag, omdat de bedrust kan variëren van 2-12 uur. Het voordeel van de angioseal is dat u korter bedrust hoeft te houden na de PCI. Voorbereiding op ontslag Nurse practitioner s Middags komt de nurse practitioner bij u langs om te kijken hoe het met u gaat. Een nurse practitioner is een verpleegkundige met een specialistische opleiding werkzaam op de afdeling A2. Hij zal u uitleg geven over hoe de PCI is verlopen en wat er is gedaan. Daarnaast bespreekt de nurse practitioner de nazorg thuis met u. Hij maakt een afspraak voor een telefonisch gesprek met u een week na ontslag. Als u vragen heeft over de PCI of over uw herstel, kunt u deze vanzelfsprekend aan de nurse practitioner stellen. Als alles goed verloopt mag u de volgende ochtend weer naar huis. Verpleegkundige Eén dag voor ontslag heeft u ( s middags of s avonds) een afsluitend gesprek met de verpleegkundige. Dit gesprek gaat over de opnameperiode in ons ziekenhuis en over de herstelperiode die nog voor u ligt. Zij bespreekt met u de onderwerpen uit het volgende hoofdstuk Herstel thuis. Lees dit daarom vooraf door, eventuele vragen kunt u dan direct stellen. Geneesmiddelenpaspoort De behandelend arts of nurse practitioner bepaalt, in overleg met u, welke medicatie u thuis moet gebruiken. Het FOOC zorgt ervoor dat de recepten naar uw eigen apotheek worden doorgezonden. In de meeste gevallen krijgt u zelf geen recepten mee naar huis. Wanneer u met ontslag gaat kunt u bij uw eigen apotheek uw medicijnen ophalen. Uw eigen apotheek neemt met u door welke medicijnen u nog door moet blijven gebruiken. Vraag altijd om een geneesmiddelenpaspoort bij uw apotheek. Neem het geneesmiddelenpaspoort bij bezoek aan uw huisarts, specialist of apotheker altijd mee. Het is een handig hulpmiddel bij overleg met hen. Laat het, als u een nieuw medicijn krijgt voorgeschreven, direct wijzigingen door uw apotheek. Medicijngebruik Verkeerd gebruik van medicijnen kan tot ernstige schade leiden, daarom is het volgende belangrijk: verander nóóit zelf de dosering; stop niet zelf met de voorgeschreven medicijnen; gebruik géén medicijnen van een ander, ook al heeft deze persoon dezelfde symptomen; let op eventuele bijwerkingen van de medicijnen en raadpleeg de bijsluiter. 11

14 Ontslag Als de volgende dag de bloeduitslagen goed zijn, wordt het infuusnaaldje verwijderd en mag u met ontslag. Meestal kunt u rond elf uur s ochtends naar huis. Voordat u naar huis gaat krijgt u de volgende papieren mee: een brief voor uzelf met gegevens over uw PCI. Dit is een kopie van de brief die uw huisarts opgestuurd krijgt; een brief van het FOOC waarop staat waar en wanneer u uw thuismedicatie kunt ophalen; een controleafspraak bij uw eigen cardioloog op de polikliniek (circa vier weken na ontslag). een enquêteformulier; in het geval u een angioseal heeft gekregen, een angiosealkaartje. Indien van toepassing, krijgt u ook nog mee: een kaart voor de trombosedienst, wanneer u acenocoumarol (Sintrommitis ) of fenprocoumon (Marcoumar ) gebruikt; een afspraak voor bloedonderzoek en / of ander onderzoek. 12

15 Herstel thuis Dit hoofdstuk geeft u informatie welke aandachtspunten van belang zijn wanneer u weer thuis bent. Na ontslag uit het ziekenhuis gaat het verdere herstelproces en de revalidatie thuis door. Van tevoren is moeilijk te zeggen hoe dit proces zal verlopen. Dit verschilt van persoon tot persoon. Met anderen praten over de ingreep kan prettig zijn. Bedenk daarbij wel dat het herstel bij iedereen weer anders verloopt. Wanneer u naar aanleiding van dit hoofdstuk nog vragen heeft, kunt u die vóór uw ontslag uit het ziekenhuis bespreken met de cardioloog, verpleegkundige of nurse practitioner. Vragen die u thuis heeft, kunt u bespreken met uw huisarts of met de cardioloog op de polikliniek. Normale verschijnselen na de PCI Na de behandeling kunnen er allerlei klachten optreden. U heeft een spannende tijd achter de rug, waarbij uw lichamelijke en geestelijke conditie is verminderd. Door het geleidelijk hervatten van uw dagelijkse levensritme verdwijnen de klachten meestal vanzelf. Verschijnselen als overbezorgdheid en nervositeit zijn normaal en verdwijnen vaak na enige tijd. Mocht dit niet het geval zijn, bespreek het dan met uw huisarts. Wondgenezing De lieswond heeft enkele dagen tijd nodig om te genezen. Door het aanprikken van de slagader in de lies kan een bloeduitstorting ontstaan. Deze kan enkele dagen tot weken zichtbaar zijn en / of gezwollen blijven of zelfs afzakken naar de knie. Hoewel dit vervelend kan zijn, is er geen reden tot bezorgdheid. Als er een kleine hoeveelheid vocht uit de wond lekt, kunt u een droog steriel gaasje op de wond leggen en deze vastplakken met een pleister. Gebruik geen poeder of zalfjes op de wond. U kunt gewoon douchen. Wij adviseren u de eerste dag na ontslag het lopen te beperken. Kleine stukjes in en om uw huis zijn geen probleem, maar vermijd lange afstanden. Probeer traplopen de eerste dagen zoveel mogelijk te vermijden. Als u trappenloopt, zet dan eerst het goede been neer en trek vervolgens het aangeprikte been bij. Om een nabloeding te voorkomen, zijn de volgende aandachtspunten belangrijk. U mag de eerste week: niet zwaar tillen, bijvoorbeeld zware tassen of kratten dragen; géén zwaar huishoudelijk werk verrichten, bijvoorbeeld stofzuigen, ramen lappen; niet persen op het toilet. Als het moeilijk gaat kunt u eventueel een laxeermiddel krijgen. Tevens mag u de eerste drie dagen na de ingreep niet zelf autorijden en / of fietsen. Angioseal instructie Als u een angioseal in de lies heeft gekregen na de PCI, krijgt u een kaartje mee met aanwijzingen. Wij adviseren u deze zorgvuldig op te volgen. Tevens dient u dit kaartje de eerste drie maanden bij u te dragen. Wanneer de huisarts bellen? Eenmaal thuis kunnen klachten optreden waarbij het raadzaam is hulp te zoeken. In eerste instantie belt u de huisarts. De huisarts kan, indien nodig, contact opnemen met de cardioloog. In noodgevallen kunt u telefonisch contact opnemen met het alarmnummer 112. Aarzel niet met contact opnemen, beter een keer te vaak gebeld dan te weinig. Neemt contact op bij: 13

16 Wondproblemen het plotseling ontstaan van een zwelling in de lies (ter grootte van een pingpongbal) die pijnlijk en dik is; het rood (vurig) worden van de wond; de wond gaat bloeden of zoveel vocht produceert, dat u deze meerdere malen per dag moet verbinden. Een paar druppels bloed is onschuldig. Pijn het ontstaan van pijn op de borst zoals vóór de PCI. Neem dan direct een tabletje isosorbide dinitraat (Isordil ) 5 mg of spray nitroglycerine (Nitrolingual ) onder de tong. Verdwijnen de klachten daarna niet of komen ze terug, dan moet u contact opnemen met uw huisarts. Nazorg Het is goed u te realiseren dat PCI een behandeling is en geen genezing. Voor een optimaal herstel en om het risico op hart- en vaatziekten te verkleinen zijn de volgende adviezen van groot belang. Roken Onderzoek heeft aangetoond dat roken slecht is voor hart- en bloedvaten. Ook de relatie tussen roken en bijvoorbeeld long-, keel- en slokdarmkanker is aangetoond. Stoppen met roken verbetert de conditie en is dus altijd zinvol. Stoppen met roken is lang niet altijd gemakkelijk. In ons ziekenhuis bestaat de mogelijkheid om onder deskundige begeleiding te stoppen met roken. Meer informatie vindt u hierover in de folder Stoppen met roken poli en op de website van Medisch Spectrum Twente: Voeding Om uw hart en bloedvaten in een goede conditie te houden, is het belangrijk dat u matig bent met het gebruik van vet (met name verzadigd vet), cholesterol en zout. Ook het streven naar een gezond gewicht is belangrijk bij het voorkomen van hart- en vaatziekten. Eet gezond en niet teveel. Heeft u diabetes, houdt u dan uw bloedsuiker goed onder controle. Als er sprake is van overgewicht, is het verstandig af te vallen. Doe dit echter onder deskundige begeleiding van uw huisarts of diëtist. U bent nog aan het herstellen van de ingreep en afvallen mag dit herstel niet in de weg staan. Als u deel neemt aan het hartrevalidatieprogramma, kunt u daarbij ook de diëtist raadplegen. Op de afdeling vindt u voorlichtingsmateriaal over goede voeding. Zie ook de website Alcohol Een PCI is geen reden om met alcoholgebruik te stoppen. Wel is matiging aan te raden. Alcohol versterkt de werking van antistollingsmiddelen als acenocoumarol (Sintrommitis ) en fenprocoumon (Marcoumar ). Bij gebruik van één tot twee glazen alcohol per dag is er geen risico op verstoring van de instelling. Meer alcohol wordt afgeraden, omdat dit de werking van deze medicijnen merkbaar beïnvloedt. Bespreek het gebruik van alcohol in ieder geval met uw cardioloog. Rust en beweging Bepaal uw eigen tempo en neem tussendoor voldoende rust. Probeer iedere dag een half uur te wandelen en / of te fietsen. Voer uw activiteiten langzaam op. Dit geldt zowel voor uw lichamelijke als geestelijke en sociale activiteiten. Een beetje moe worden mag, maar overdrijf niet. Probeer situaties die stress veroorzaken te vermijden en afstand te nemen van onaangename spanningen. 14

17 Seksualiteit Vrijen is een inspanning die te vergelijken is met het oplopen van twee trappen. Het advies luidt: gewoon doen als u en uw partner er weer aan toe zijn. Het is belangrijk om ook hierover met elkaar te praten. Heeft u vragen, bespreek deze gerust met uw huisarts of cardioloog. Zie ook de folder Hart & Lust, seksualiteit en intiem contact na een hartaandoening van de Nederlandse Hartstichting. Werkhervatting Wanneer u weer met werken begint, is van veel factoren afhankelijk en verschilt per persoon. Bespreek de werkhervatting tijdens de controleafspraak met uw cardioloog, uw werkgever, de bedrijfsarts, of de huisarts. Het is belangrijk dat u ook het werken voorzichtig opbouwt en goed naar uw eigen lichaam luistert. Vakantie Als u vlot en zonder problemen herstelt, is een vakantie na een PCI behandeling heel goed mogelijk. Wel is het verstandig dit van tevoren met uw huisarts of cardioloog te bespreken. Als u besluit op vakantie te gaan, doe dan de eerste dagen rustig aan en bekijk zelf wat u aankunt. Vergeet uw medicatie niet en neem, indien in uw bezit, het eerder genoemde angioseal kaartje mee. Poliklinische Hartrevalidatie Blijft u onder behandeling van Medisch Spectrum Twente, dan bepaalt de cardioloog of u in aanmerking komt voor hartrevalidatie. Hartrevalidatie is bedoeld om u te ondersteunen bij een zo goed mogelijk en volledig herstel, zowel lichamelijk als geestelijk. De revalidatie geeft u inzicht in de hartaandoening en in de eventuele oorzaken en kan u helpen bij het aanpassen van uw leefstijl. Hartrevalidatie kan bestaan uit een beweeg-, inspannings- en een informatieprogramma, waarin verandering van leefstijl en preventie aan de orde komt. Ook uw eventuele partner en overige familieleden ervaren de gevolgen van uw situatie. Het hartrevalidatieteam kan u, en indien gewenst uw partner, hierin ondersteunen. In onze folder Hartrevalidatie vindt u meer informatie. 15

18 Ruimte voor eigen aantekeningen 16

19 Aanvullende informatie: patiënten met PCI via de pols of de elleboog Soms vindt PCI via de pols- of elleboogslagader plaats. U vindt hier specifieke informatie over deze behandeling, verder is het verloop van PCI hetzelfde. Wondgenezing Uw pols of elleboog kan door het aanprikken van de slagader wat dik en blauw zijn. Hierover hoeft u zich niet ongerust te maken. Het is ook mogelijk dat er een paar druppels bloed lekken uit de wond in uw arm. Dit is een onschuldig verschijnsel. De wond aan uw arm heeft enkele dagen nodig om te genezen. De ochtend na ontslag uit ons ziekenhuis verwijdert u de pleister of het drukverbandje. U kunt dan gewoon weer douchen of een bad nemen. Nabloeding Hoewel de kans klein is, kan er soms een nabloeding ontstaan. Om te voorkomen dat het wondje in uw arm gaat bloeden, moet u de arm, de dag van de ingreep en de volgende dag, wat ontzien: probeer de aangeprikte arm zoveel mogelijk in een mitella te houden. Doe niet veel met de arm, geef deze rust. 24 uur na de PCI is het dragen van de mitella niet meer nodig; vermijd het tillen van zware dingen en het maken van veel bewegingen, zoals huishoudelijk werk, handen schudden, auto besturen, steunen op de arm en hond uitlaten. Wanneer de huisarts bellen? Neem onmiddellijk contact op met uw huisarts, de Spoedeisende Hulp van uw ziekenhuis of bel alarmnummer 112 wanneer: de wond in uw arm pomp- of golfsgewijs gaat bloeden. Dit kan een slagaderlijke bloeding zijn. Raak niet in paniek, maar druk met uw vingers de slagader dicht tot hulp arriveert, of laat dit doen door een huisgenoot; er een plotselinge toenemende zwelling in de aangeprikte pols of elleboog optreedt. Nazorg Dagelijkse activiteiten die u uitvoerde voor de behandeling, kunt u meestal de derde dag na de ingreep weer hervatten. Wij adviseren u pas een week na ontslag weer met zwaar lichamelijke arbeid en / of sporten te beginnen. 17

20 Risico s en complicaties Iedere behandeling kent een zeker risico. Bij meer dan 95% van de patiënten lukt het om met behulp van een PCI de vernauwingen of verstoppingen in de kransslagader op te heffen. In de overige gevallen wordt het gewenste resultaat niet, of onvoldoende bereikt. Uw cardioloog en de cardio-thoracaal chirurg kijken dan samen of u op een andere manier behandeld kunt worden. Dit is meestal met medicijnen, in sommige gevallen wordt voor een bypassoperatie gekozen. Soms kunnen er tijdens PCI complicaties optreden. Ook op langere termijn - binnen een half jaar - kan blijken dat de behandeling niet blijvend het gewenste succes heeft. Er kan een littekenreactie in de vaatwand optreden, waardoor een nieuwe vernauwing van uw kransslagader optreedt. Dit wordt re-stenose genoemd. De kans hierop wordt door verschillende factoren bepaald, met name door: de lengte en ernst van de oorspronkelijke vernauwing; de gebruikte materialen. Re-stenose maakt in veel gevallen een nieuwe behandeling noodzakelijk. De meest voorkomende complicaties zijn: een allergische reactie op bij het gebruik van contrastvloeistof. Deze complicatie treedt een enkele keer op. Er ontstaat dan roodheid van de huid, jeuk en soms een opgezette keel. Mocht dit bij u gebeuren, dan moet u dit meteen melden aan de medewerkers die bij het onderzoek aanwezig zijn; een bloeduitstorting of blauwe plek ontstaan op de prikplaats. Bij PCI wordt een gaatje geprikt in een slagader. De bloeduitstorting verdwijnt binnen enkele weken. Omdat er tijdens de behandeling stollingwerende medicijnen worden gebruikt, bestaat er een hele kleine kans op grotere bloedingen; hartritmestoornissen door prikkeling van de katheter in het hart; overbelasting van de bloedsomloop en kortademigheid; tijdens de ingreep kan een stukje van de plaque aan de binnenkant van de kransslagader losschieten en met de bloedstroom meegevoerd worden. Hierdoor kan een hartinfarct of een herseninfarct (beroerte) ontstaan. De kans op deze complicatie is echter klein; een kleine kans op een noodzakelijke spoedbypassoperatie; een kleine kans op overlijden. Meer informatie over risico s en complicaties bij PCI vindt u in de folder Dotter- en stentbehandeling van de Nederlandse Hartstichting. 18

21 Algemene informatie Patiëntenenquête Bij ontslag krijgt u een enquête mee naar huis over de patiënttevredenheid op de verpleegafdeling A2. Met deze enquête willen we inzicht krijgen in de maten van tevredenheid van de patiënten, die op de verpleegafdeling A2 hebben gelegen. Met de uitkomsten zijn we in staat de behandeling en zorg, waar nodig, te verbeteren. Bij de enquête zit een brief waarin staat wat er precies van u verwacht wordt. Wat te doen als u een klacht heeft? Medewerkers zijn ervoor om u tijdens uw verblijf in ons ziekenhuis een zo goed mogelijke behandeling en zorg te bieden. Toch kan het zijn dat u niet geheel tevreden bent over de behandeling, verzorging, organisatie of bejegening door medewerkers. Is dit het geval, dan raden u aan de situatie zo snel mogelijk te bespreken met de direct betrokkene of uw klacht te formuleren in de enquête die u meekrijgt bij ontslag. Komt u er samen niet uit, dan kunt u de klacht bespreken met het afdelingshoofd of uw behandelend arts. U kunt ook een beroep doen op onze klachtenfunctionarissen. Zij geven informatie en advies, bemiddelen bij klachten. Het doel is de behandelings- en vertrouwensrelatie tussen patiënt en hulpverlener te herstellen, waarbij het vinden van een bevredigende oplossing centraal staat, zonder in de schuldvraag te treden. De klachtenfunctionaris kunt u bereiken via het centrale nummer (053) Meer informatie kunt u vinden in de folder Rechten, plichten en klachten verkrijgbaar op de afdeling en het Patiëntenvoorlichtingscentrum naast de ingang locatie Haaksbergerstraat. U kunt ook een brief schrijven naar: Medisch Spectrum Twente Klachtenfunctionaris Postbus KA Enschede Patiëntenverenigingen Er bestaan verschillende patiëntenverenigingen die voor u belangrijk kunnen zijn. Zo kunt u bijvoorbeeld behoefte hebben aan een gesprek met een lotgenoot over uw beleving en ervaringen. Dit kan een steun zijn bij de verwerking van deze ingrijpende gebeurtenis. Daarnaast heeft u wellicht het advies gekregen om meer te gaan bewegen of sporten. De patiëntenverenigingen richten hun activiteiten speciaal op deze vormen van nazorg. Natuurlijk is ook uw partner bij al deze activiteiten van harte welkom. Wilt u meer informatie over deze patiëntenverenigingen, neem dan contact op met het Patiëntenvoorlichtingscentrum van ons ziekenhuis, telefoon (053) of met de Nederlandse Hartstichting, telefoon (0900) , of website Patiëntenvoorlichtingscentrum Na een bezoek aan de polikliniek of na verblijf in ons ziekenhuis, kan het zijn dat u nog vragen heeft over bijvoorbeeld ziektes, onderzoeken, behandelingen en / of patiëntenverenigingen. U kunt hiermee terecht in ons Patiëntenvoorlichtingscentrum. Persoonlijke medische informatie krijgt u vanzelfsprekend alleen van uw behandelend arts en / of andere hulpverleners. In ons Patiëntenvoorlichtingscentrum zijn folders beschikbaar en bestaat de mogelijkheid om via internet aanvullende informatie te krijgen. Ons centrum is er voor iedereen en is te vinden in de centrale hal van locatie Enschede, gebouw Haaksbergerstraat. U bent van harte welkom, telefoon (053) en patientenvoorlichting@mst.nl 19

22 Tenslotte U heeft recht op juiste en volledige informatie. Pas als u voldoende inzicht heeft, kunt u weloverwogen toestemming geven voor een bepaalde behandeling of een bepaald onderzoek. Als iets u niet geheel duidelijk is, vraagt u ons dan om nadere uitleg. Wij vertrouwen erop u op deze manier voldoende informatie te hebben gegeven. Het team Cardiologie / Cardio-thoracale chirurgie wenst u voorspoedige beterschap. Bron: Nederlandse Hartstichting 20