ProcesNieuws. H y p o c r i e t t o n e e l s p e l i n d e r e c h t s z a a l c o n f e r e n t i e s i n B e r l i j n e n M e x i c o

Transcriptie

1 ProcesNieuws pacta servanda sunt* 102 april 2014 in dit nummer: Berichten van Nuclear Security Summit en NIS H y p o c r i e t t o n e e l s p e l i n d e r e c h t s z a a l c o n f e r e n t i e s i n B e r l i j n e n M e x i c o losse nummers Euro 2, Tekening: Len Munnik - Trouw * (lat.) verdragen moeten nagekomen worden

2 voorwoord Meindert Stelling De afgelopen tijd zijn de kernwapens weer volop in de belangstelling geweest. De discussie over de modernisering van de atoombommen op Volkel, de ontwikkelingen in de Oekraïne en de Krim, alsook de zogenaamde Nuclear Security Summit vormden de aanleiding daartoe. Daarover valt wel het een en ander op te merken. Het gezamenlijke kenmerk van de redenen om weer aandacht te besteden aan de kernwapens, lijkt mij de hypocrisie te zijn. De hypocrisie die alles doordrenkt en tot in de haarvaten van onze samenleving doordringt. De hypocrisie waarin het kennelijk normaal is om je op het ene moment te beroepen op algemeen aanvaarde normen, om deze het volgende moment geheel te negeren. En het keerpunt is telkens de vraag of het gaat om het gedrag van een ander, of om de eigen handelwijze. NAVO-landen voerden in 1999 een aanvalsoorlog tegen de Federale Republiek Joegoslavië. In 2001 werd een aanvalsoorlog tegen Afghanistan begonnen, in 2003 tegen Irak. In alle drie gevallen was er geen sprake van een militaire aanval die een rechtvaardiging zou kunnen zijn voor een militaire reactie van de aangevallen staat en haar bondgenoten. Evenmin was er een beslissing van de Veiligheidsraad van de VN dat militair geweld tegen de aangevallen staten mocht worden gebruikt. Daarmee staat vast dat er geen rechtvaardiging was voor het militair geweld dat de westerse bondgenoten toepasten, zodat er sprake was van aanvalsoorlogen. De westerse bondgenoten die verantwoordelijk waren voor deze aanvalsoorlogen, voor deze meest ernstige misdrijven naar internationaal recht, trokken zich niets aan van het volkenrechtelijk agressieverbod. Maar indien Rusland zich verstout tot militaire inmenging in de interne woelingen in een buurland, is het huis te klein en moeten er sancties worden genomen. Natuurlijk had Rusland zich niet moeten mengen in de interne aangelegenheden van de Oekraïne. Maar onze westerse leiders, die nu zo hoog van de toren blazen, hebben stellig niet het goede voorbeeld gegeven. Bovendien kan worden betoogd dat zij herhaaldelijk geen oog hebben gehad voor de opvattingen van Rusland inzake internationale vraagstukken en voor Russische belangen. En dan is er de Nuclear Security Summit. De deelnemers aan die bijeenkomst wijzen op het gevaar van nucleair terrorisme. Maar wat is terrorisme? Wie is een terrorist? Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren verzetsstrijders in de ogen van de Duitse bezetters terroristen. De bevolking in de bezette gebieden dacht daar duidelijk anders over. Over de definities van die begrippen bestaat dan ook geen overeenstemming. Wel komen doorgaans de volgende elementen terug: Er moet sprake zijn van geweld of dreiging met geweld, waardoor vrees wordt veroorzaakt bij de bevolking of een deel daarvan. En er is een politieke of ideologische doelstelling. Deze elementen komen ook naar voren in de Nederlandse wetgeving. Uitgaande van de gelijkheid van een ieder voor het recht, is het niet uitgesloten dat ook regeringen zich schuldig kunnen maken aan terrorisme. Ook regeringen kunnen bevolkingen of delen daarvan vrees aanjagen door geweld te gebruiken of daarmee te dreigen. Het begrip staatsterreur is bepaald geen onbekend fenomeen. En is het dreigen met het gebruik van massavernietigingswapens ook niet bedoeld om bij bevolkingen vrees aan te jagen? En heeft die vorm van vrees aanjagen niet ook een politieke doelstelling? Ik denk dat beide vragen bevestigend kunnen worden beantwoord. Die bevestigende beantwoording geeft de hypocrisie aan waarvan de Nuclear Security Summit getuigt. Degenen die reeds thans beschikken over talloze atoombommen en daarmee dreigen, die zich thans reeds schuldig maken aan nucleair terrorisme, doen het voorkomen alsof dat niet het meest ernstige probleem zou zijn. Zij doen het voorkomen dat we ons vooral zorgen zouden moeten maken over de mogelijkheid dat niet-statelijke entiteiten de beschikking zouden gaan krijgen over nucleaire middelen. Onderwijl gaan zijzelf door met de voorbereidingen voor het plegen van nucleaire massamoord en perfectioneren zij de nucleaire dreiging door de modernisering van hun wapentuig. Onderwijl gaan zijzelf ook door met het gebruik van kernenergie, zodat er steeds meer nucleair materiaal wordt geproduceerd. En daardoor wordt het steeds moeilijker te voorkomen dat er nucleair materiaal zoekraakt. Het is dweilen met de kraan open. Terwijl wij de nucleaire erfenis die wij aan ons nageslacht doorgeven, zodoende steeds meer belastend maken. Nucleaire veiligheid bestaat niet, zolang wij doorgaan met kernenergie en met kernwapens. Nucleaire veiligheid wordt steeds moeilijker te bewerkstelligen, naarmate wij langer doorgaan met kernenergie en de instandhouding van de nucleaire dreiging. Nucleaire veiligheid vraagt eerst en vooral een stop op nucleaire energie en atoomwapens, vraagt om alternatieve energie en nucleaire ontwapening. Een top over nucleaire veiligheid waarin het niet gaat over deze problemen, is in mijn ogen volksverlakkerij. mr. Meindert Stelling is voorzitter van Tribunaal v.d. Vrede nieuwe film over kernwapens Kernwapens, niet vernieuwen maar afschaffen! Amersfoort, 21 maart Zojuist is een splinternieuwe film op YouTube gezet over de komende modernisering van kernwapens op de vliegbasis Volkel. Dit in aanloop naar de NSS op 24 en 25 maart. Terwijl meer dan 50 wereldleiders zich druk maken over hun nucleaire afval en het feit dat 'terroristen' hier een bom mee kunnen maken, worden de B61 kernwapens stilletjes gemoderniseerd tot een nog beter vernietigingswapen. In de film 'Kernwapens, niet vernieuwen maar afschaffen' komt o.a. Raymond Knops, CDA woordvoerder defensie, aan het woord. De film is gemaakt door Schoonhoven Producties (Huib Schoonhoven, ) in samenwerking met actiegroep Ontwapen! Duur van de film: 21 minuten. Bekijk de film: Inhoud van de film: De discussie rondom kernwapens laait weer op door de geplande modernisering van de 20 kernwapens die op vliegbasis Volkel liggen. De Amerikanen willen de daar aanwezige B61 kernwapens vernieuwen tot de B61-12 kernwapens. Kernwapens, dat hebben we toch gehad en dat was toch een item in de jaren 80? Niets is minder waar: door de vernieuwing tot een geleide kernwapen en het feit dat men de slagkracht kan variëren, maakt het kernwapen 'makkelijker inzetbaar'. Zoals Meindert Stelling (advocaat) zegt:,,de richtprecisie neemt toe, dan hoeft de kernexplosie minder zwaar te zijn en dan is de drempel om het wapen te gebruiken steeds lager. Dat is zorgwekkend''. In de film komen verder aan het woord: Wendela de Vries van Campagne tegen Wapenhandel, Phon van den Biesen, voorzitter van de internationale organisatie van Juristen tegen Kernwapens, en Raymond Knops, CDA woordvoerder defensie. Raymond Knops:,,We kunnen de regering niet controleren op wat ze rondom de modernisering van de wapens doen, daar mogen ze geen mededelingen over doen. Ik voel me buiten spel gezet, het hele parlement voelt zich buiten spel gezet.'' ProcesNieuws 2 nr. 102 / april 2014

3 colofon ISSN: ProcesNieuws is een uitgave van Stichting Tribunaal voor de Vrede en verschijnt drie maal per jaar. Kopij bij voorkeur in ascii (platte tekst) mailen naar De verantwoording voor een geplaatst artikel ligt bij de auteur. inhoud 4 Hypocriet toneelspel in de rechtszaal Meindert Stelling 8 Acties rond de Nuclear Security Summit en de NIS Redactie: Hein van der Kroon, Willemijn van der Werf (eindredactie), Freed Schmitter (layout). Een abonnement kost 15,- euro per jaar. Losse nummers 4,- euro (incl. portokosten). Opgeven als nieuwe abonnee, opzeggen of adres wijzigen kan per administratie@tribunaalvoordevrede.nl of per post: Stichting Tribunaal voor de Vrede, Postbus 92066, 1090 AB Amsterdam. Bezoekadres: Minahassastraat 1. Giro Amsterdam. Tel: (ma-do uur) of tel: Website: Webmaster: Ria Kramer. Bestuur: Drs. Nico Hogenhuis, Mr. Meindert Stelling (voorzitter), Willemijn van der Werf (secretaris), Mr. Tiny Wiertz (penningmeester). Advocaat: Mr. Meindert Stelling. Secretariaat: Ria Kramer, Hein van der Kroon, Willemijn van der Werf. Tekeningen: Len Munnik, Sybrand van der Werf. Foto s: Boyd Noorda, sociamedia.nl e.a. Drukwerk: Ton Mittelmeijer, Amsterdam. Bindwerk: Mirenta, Amsterdam. Verzending: Mail Point, Watergang / van Westerhoven. Oplage: Dit blad wordt gedrukt op 100% kringlooppapier met inkt op lijnoliebasis. 12 Podium: ICAN conferentie Berlijn Joke Oranje & L. Schravenzande 13 - Nayarit Mexico: naar verbod kernwapens Krista van Velzen 13 - Kamervragen over banken en kernwapens MinBuZa 14 - Interview met Mient Jan Faber Bas Kromhout 14 - Antwoord op Mient Jan Faber Jan-Willem Nieuwenhuijsen 15 - JSF is juist bedoeld voor atoomtaak Karel Koster 16 Wapenfeiten Samenstelling: Willemijn van der Werf 17 Financieel verslag 2013 en jaarverslag Tiny Wiertz 18 Kernberichten Samenstelling: Willemijn van der Werf 19 LastPost Samenstelling: Hein van der Kroon 20 Achterkant: Briefactie Megan Rice / Symposium NVMP Protestdemonstratie NSS in Den Haag Nog verkrijgbaar: kaart PACE pak 8 st. 4,- en vlag PEACE in kleur voor 10,- zie Materiaalbestelbon elders. VAN HET SECRETARIAAT Bijgaand voor velen van u de jaarlijkse acceptgirokaart. Net als voorgaande jaren hopen wij weer op uw steun te mogen rekenen. Mocht u bij het overmaken geen gebruik maken van de acceptgirokaart, vermeldt u dan a.u.b. het betalingskenmerk of uw registratienummer. Alvast heel hartelijk dank voor uw bijdrage! ProcesNieuws 3 nr. 102 / april 2014

4 hypocriet toneelspeel in de rechtszaal Er zijn verdere stappen gezet in het hoger beroep in de strafzaak tegen twee anti-kernwapen activisten die, samen met tientallen anderen, op 3 april 2010 de vliegbasis Volkel opgingen. Stappen waarin het openbaar ministerie op onverholen wijze koos voor klinkklaar bedrog en het gerechtshof Den Bosch het openbaar ministerie daarin klakkeloos volgde. Meindert Stelling En inmiddels dienen zich nieuwe strafzaken aan. Op dinsdag 18 maart j.l. gingen opnieuw vier activisten die vliegbasis op, waar zij werden aangehouden. De vraagstukken die aan de orde waren In het hoger beroep van de activisten die op 3 april 2010 de basis opgingen, diende de advocaat-generaal schriftelijk te reageren op het verweer dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk is. Dit omdat de activisten met hun daad van verzet tegen kernwapens de aandacht hadden gevestigd op de voorbereidingen voor het gebruik van die massavernietigingsmiddelen. Voorbereidingen die voor een belangrijk deel op de vliegbasis plaatsvinden en die op zichzelf reeds misdadige handelingen vormen. In ProcesNieuws 101 is uiteengezet dat de advocaatgeneraal op een misleidende wijze heeft gereageerd. Hij suggereerde dat de verdediging zich had gebaseerd op de misdadigheid van het gebruik van kernwapens in het algemeen, hoewel steeds was gesproken over de misdadigheid van het gebruik van B-61 atoombommen tegen doelwitten in of in de nabijheid van steden en dorpen. De advocaat-generaal sprak ook over gebruik van kernbommen tegen civiele doelen, terwijl de verdediging die verbijzondering niet had gebezigd en in het algemeen had gesproken over doelwitten. Ook wilde de advocaatgeneraal het uitsluitend hebben over de niet te bewijzen aanwezigheid van Amerikaanse kernwapens op de vliegbasis Volkel, terwijl de verdediging uitdrukkelijk had aangegeven het over de talloze andere voorbereidingen voor het gebruik van de B-61 atoombommen te hebben. Verder beweerde de advocaat-generaal niet over aanwijzingen te beschikken dat Nederlandse functionarissen zich bezighouden met voorbereidingen voor het gebruik van kernwapens, hoewel de Nederlandse regering diverse verklaringen daarover heeft afgelegd. En tenslotte beriep de advocaat-generaal zich indirect op het barbaarse Kernwapen-arrest, waarin de Hoge Raad de leugen verkondigde dat de nucleaire vernietiging van een stad rechtmatig zou kunnen zijn. De advocaat-generaal kiest voor klinkklaar bedrog Op maandag 10 maart jongstleden vond de mondelinge behandeling plaats van het verweer dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk is in de zaak tegen de activisten. Het misleidende karakter van de door de advocaatgeneraal schriftelijk gepresenteerde zienswijze werd door de verdediging aan de kaak gesteld. Dit gebeurde onder gedetailleerde verwijzing naar de pleitnota s die de verdediging al voor de rechtbank had voorgedragen en die in het procesdossier waren opgenomen. Ook werd ingegaan op de ontkenning door de advocaatgeneraal van het feit dat Nederlandse functionarissen zich bezighouden met de voorbereidingen voor het gebruik van kernwapens. De verdediging citeerde uit kamerstukken en verslagen van de Tweede Kamer. In dat verband werd onder meer een verklaring van de toenmalige minister-president Lubbers aangehaald. In die verklaring erkende hij dat er kernwapens in Nederland waren. Ook zei hij de verantwoordelijkheid te aanvaarden voor de situatie dat vanaf Nederlands grondgebied genocide zou worden gepleegd door middel van de inzet van kernwapens. Bovendien werd door de verdediging gewezen op het gegeven dat Nederland deel uitmaakt van de Nuclear Planning Group van de NAVO, in welke commissie wordt overlegd over nucleaire vraagstukken. Met betrekking tot het beroep van de advocaat-generaal op het Kernwapen-arrest werd nogmaals benadrukt dat de Hoge Raad daarin het gebruik van kernwapens op geen enkele manier had getoetst aan het absoluut geldende verbod om de burgerbevolking tot doelwit van de militaire aanval te maken. Nadrukkelijk werd de aandacht gevestigd op het gegeven dat de wereldgemeenschap na de Tweede Wereldoorlog de Duitse theorie van Kriegsräson geht vor Kriegsmanier had verworpen. De theorie waarin werd uitgegaan van de gedachte dat de oorlogsnoodzaak de rechtvaardiging kon zijn voor schendingen van het oorlogsrecht. De barbaars immorele en juridisch misdadige theorie die de Hoge Raad desalniettemin had omarmd in het Kernwapen-arrest. Het weerwoord van advocaat-generaal mr. Revis was van een verbluffende eenvoud. Hij stelde botweg dat het pleidooi van de verdediging hem geen reden gaf tot herziening van zijn schriftelijk uiteengezette zienswijze. Dit hoewel volkomen duidelijk was gemaakt dat de advocaat-generaal de standpunten van de verdediging op onjuiste manier had weergegeven en hij willens en wetens voorbijging aan algemeen bekende feiten over de voorbereidingen voor het gebruik van kernwapens. Terwijl bovendien duidelijk was dat het Kernwapen-arrest op geen enkele manier in overeenstemming valt te brengen met het absoluut geldende verbod om de burgerbevolking aan te vallen. De advocaat-generaal ging nergens op in, maar hield een warrig betoog met de strekking dat er geen waarheid bestond. Hij stelde dat de waarheid slechts was wat de meerderheid als waarheid aanvaardde. De zienswijze van de verdediging dat het Kernwapen-arrest onverenigbaar was met het absoluut geldende verbod om de burgerbevolking aan te vallen, werd door de advocaat-generaal teruggebracht tot een persoonlijke opvatting van de raadsman van de activisten. Dit hoewel deze had gewezen op het gegeven dat het Internationaal Gerechtshof in zijn Advisory Opinion over kernwapens eveneens uitdrukkelijk had gesteld, dat nooit inbreuk mocht worden gemaakt op het verbod om de burgerbevolking aan te vallen. De advocaat-generaal manifesteerde zich als een regelrechte bedrieger. Een bedrieger die iedere eerlijkheid terzijde schuift, die vaststaande feiten ontkent, en die zich niets aantrekt van de wet. Een bedrieger die zich in ProcesNieuws 4 nr. 102 / april 2014

5 gewetenloze slaafsheid voegt naar de gevestigde misdadige orde. Dit laatste kwam op treffende wijze tot uitdrukking in de expliciete verklaring van de advocaat-generaal dat, ondanks alles wat over het Kernwapen-arrest was aangevoerd, de Hoge Raad voor hem een gezaghebbend orgaan was. Het optreden van deze vertegenwoordiger van het openbaar ministerie vormde zodoende een weerzinwekkende manifestatie van de afwijzing van persoonlijke verantwoordelijkheid. Het was de ultieme schaamteloosheid en gewetenloosheid. Bedenkelijke voortekens De voorzitter van het gerechtshof te Den Bosch, de heer mr. Pfeil, interrumpeerde de verdediging bij herhaling toen deze de kritiek op de zienswijze van de advocaatgeneraal en op de uitspraken van de Hoge Raad verwoordde. Zo wenste hij te vernemen waarom zoveel bijvoeglijke naamwoorden werden gebruikt, zoals de woorden barbaars immorele en juridisch misdadige bij het Kernwapen-arrest. Uit die vraagstelling bleek duidelijk een afkeer van morele waardeoordelen en van kritiek op rechterlijke uitspraken. Dit terwijl de goedkeuring door de Hoge Raad van nucleaire massamoord vanzelfsprekend bij ieder weldenkend mens met een goed functionerend geweten morele verontwaardiging oproept. Want wie voelt geen walging wanneer hij wordt geconfronteerd met een rechterlijke uitspraak waarin wordt ingestemd met massamoord, waarin dus de waarde en waardigheid van ieder mens wordt ontkend? Opmerkelijk was ook de reactie van de voorzitter van het hof toen het volgende werd gezegd: Alle rechters, alle rechtscolleges die tot op heden uitspraak hebben gedaan in zaken waarin de rechtmatigheid aan de orde werd gesteld van het gebruik van kernwapens en van de voorbereidingen daartoe, hebben het verbod van genocide en het oorlogsrecht vertrapt. En zij spuugden op het graf van de oorlogsslachtoffers met wiens lijden en leven het oorlogsrecht duur is betaald. De voorzitter stelde niet te begrijpen waarom werd gezegd dat rechters spuugden op het graf van de oorlogsslachtoffers. Hij wilde nadere uitleg. Daarop werd door de verdediging aangegeven dat daarmee een moreel oordeel werd gegeven. De verdragen betreffende het oorlogsrecht zijn tot stand gebracht teneinde het oorlogsgeweld en het leed dat daardoor wordt veroorzaakt, zoveel mogelijk te beperken. Indien de bepalingen van het oorlogsrecht niet worden toegepast, geeft men aan maling te hebben aan het gegeven dat oorlogsgeweld talloze slachtoffers veroorzaakt, geeft men aan onvoldoende belang te hechten aan de waarde en waardigheid van ieder mens. Maar diezelfde voorzitter interrumpeerde de bedrieger die het openbaar ministerie vertegenwoordigde, op geen enkel punt. Hij vroeg geen enkele uitleg aan de advocaatgeneraal. Niet toen mr. Revis algemeen bekende feiten ontkende, niet toen hij ontkende dat er zoiets als de waarheid bestaat, en zelfs niet toen deze bedrieger het standpunt van de verdediging dat het Kernwapen-arrest niet te verenigen valt met het absolute verbod om de burgerbevolking aan te vallen, reduceerde toen een persoonlijke opvatting van de raadsman. Ook de andere leden van het hof, de heer mr. Van der Spoel en mevrouw mr. Lavrijssen, gaven geen enkele blijk van verontrusting omtrent dit evidente bedrog en stelden daarover geen vragen. Dit opmerkelijke verschil in bejegening van de partijen in het geding, leek te duiden op een voorkeur voor de zienswijze van het openbaar ministerie. Het volkomen ongemotiveerde en doorzichtige bedrog van de advocaat-generaal lokte geen enkele kritische vraagstelling van het hof uit, de zorgvuldig onderbouwde oordelen van de verdediging daarentegen des te meer. Het gerechtshof kiest bewust voor bedrog Op maandagochtend 31maart jongstleden gaf het gerechtshof zijn oordeel over het verweer dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk zou moeten worden verklaard. De voortekens die zich hadden afgetekend tijdens de terechtzitting van 10 maart, bleken maar al te waar te zijn geweest. Het gevoerde verweer werd verworpen. En daarbij baseerde het hof zich zonder blikken of blozen op het barbaars immorele en juridisch misdadige Kernwapen-arrest van de Hoge Raad. Het arrest waarin de Hoge Raad heeft aangegeven dat de nucleaire vernietiging van steden niet per definitie misdadig zou zijn. Dit hoewel we het dan hebben over regelrechte genocide en een rechtstreekse aanval op de burgerbevolking. Dit terwijl het verbod van volkerenmoord, zoals dat is neergelegd in het Genocideverdrag, geen enkele uitzondering kent. Dit terwijl het verbod om de burgerbevolking aan te vallen, zoals dat is neergelegd in Aanvullend Protocol I van 1977 bij de Conventies van Genève van 1949, evenmin enige uitzondering toelaat. Integendeel, het Aanvullend Protocol I bepaalt expliciet dat men zich onder alle omstandigheden aan de bepalingen van dat verdrag dient te houden, en dat staten die naleving ook dienen te waarborgen. Dit terwijl bovendien de strafbaarstelling van volkerenmoord en van militaire aanvallen op de burgerbevolking, in de Wet internationale misdrijven geen enkele uitzondering kent. Het hof beriep zich op het Kernwapen-arrest onder de bewering dat de Hoge Raad daarin het gebruik van kernwapens zou hebben getoetst aan het oorlogsrecht. Niets is echter minder waar. In het Kernwapen-arrest zal men tevergeefs zoeken naar een concrete toetsing van de nucleaire vernietiging van steden aan het verbod om de burgerbevolking tot doelwit van de militaire aanval te maken. Evenmin is die nucleaire holocaust aan het verbod van niet-onderscheidend geweld getoetst. De Hoge Raad heeft zich in dat arrest uitsluitend gebaseerd op een boosaardige interpretatie van het voorbehoud dat het Internationaal Gerechtshof had gemaakt in zijn uitspraak van 1996 inzake kernwapens. Dat voorbehoud hield in dat, hoewel het gebruik van kernwapens in het algemeen onrechtmatig zou zijn, het Hof niet tot een definitieve conclusie kon komen met betrekking tot het gebruik van kernwapens in een extreme situatie waarin het overleven als zodanig van een staat op het spel zou staan. Het hof was er door de verdediging op gewezen dat de Hoge Raad in zijn Kernwapen-arrest op geen enkele manier had getoetst aan het oorlogsrecht, maar dat diens oordeel over gebruik van kernwapens uitsluitend was gebaseerd op een boosaardige interpretatie van het voorbehoud van het Internationaal Gerechtshof. Die interpretatie was boosaardig, omdat dat voorbehoud daarin totaal werd losgemaakt van zijn context. Daarbij gaf de Hoge Raad aan dat voorbehoud een betekenis die onverenigbaar is met andere overwegingen en conclusies in de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof, alsook strijdig met de beginselen en regels van het oorlogsrecht waarnaar het Internationaal Gerechtshof had verwezen. Immers, direct voorafgaand aan zijn voorbehoud had het Internationaal Gerechtshof al zonder enige beperking geconcludeerd dat een gebruik van kernwapens moet ProcesNieuws 5 nr. 102 / april 2014

6 voldoen aan de beginselen en regels van het oorlogsrecht. Bovendien had het Internationaal Gerechtshof al uitdrukkelijk en geheel in overeenstemming met Aanvullend Protocol I gezegd: staten mogen burgers nooit tot doelwit van een aanval maken en mogen bijgevolg nooit gebruik maken van wapens die niet in staat zijn onderscheid te maken tussen civiele en militaire doelen. Daarbij had het Internationaal Gerechtshof benadrukt dat het hierbij gaat om beginselen van internationaal gewoonterecht die niet overschreden mogen worden. En ook dit laatste was geheel in overeenstemming met het Aanvullend Protocol I, dat geen enkele uitzondering op die verboden toelaat. Maar ondanks dit alles gaf de Hoge Raad aan het voorbehoud van het Internationaal Gerechtshof de absurde uitleg, dat in een extreme situatie zou kunnen worden afgeweken van de absolute verboden van het oorlogsrecht. De burgerbevolking zou volgens de Hoge Raad wel degelijk tot doelwit mogen worden gemaakt. Een uitleg die dus onmiskenbaar lijnrecht ingaat tegen zowel de bepalingen van Aanvullend Protocol I, als de standpunten van het Internationaal Gerechtshof. Door zich te beroepen op het Kernwapen-arrest en te beweren dat de Hoge Raad het gebruik van kernwapens daarin had getoetst aan het oorlogsrecht, koos het hof te Den Bosch dus opzettelijk voor de onwaarheid. Bovendien schoof het gerechtshof zodoende de wet terzijde en zette het hof het barbaars immorele en juridisch misdadige Kernwapen-arrest daarvoor in de plaats. Maar rechters zijn gehouden om recht te spreken volgens de wet. Dit houdt in dat het hen niet vrijstaat om uitspraken te doen die lijnrecht ingaan tegen ondubbelzinnige wettelijke of verdragsrechtelijke bepalingen. Indien zij dat toch doen, schenden zij hun rechtsplicht en hun ambtseed of belofte om de Grondwet en alle overige wetten te onderhouden en na te komen. Het gerechtshof te Den Bosch ging met zijn oordeel evenwel dwars in tegen het absoluut geldende verbod van volkerenmoord, het absoluut geldende verbod de burgerbevolking tot doelwit van de militaire aanval te maken, en het absoluut geldende verbod van het gebruik van niet-onderscheidend militair geweld. Onnodig te vermelden dat het gerechtshof geen enkele bepaling in wetten en verdragen aanwees op grond waarvan van die absoluut geldende verboden zou kunnen worden afgeweken. Dergelijke wettelijke of verdragsrechtelijke bepalingen bestaan dan ook niet. De schaamteloosheid waarmee het hof heeft gekozen voor de slaafse en gewetenloze navolging van het abjecte Kernwapen-arrest is verbijsterend. Nadrukkelijk is het hof gewezen op het gegeven dat in diverse rechterlijke uitspraken na de Tweede Wereldoorlog, ook in die van de Nederlandse Bijzondere Raad van Cassatie, is gezegd dat nooit mag worden ingegaan tegen de regels van het oorlogsrecht. Uitdrukkelijk is in internationaal erkende uitspraken gezegd dat men zich aan het oorlogsrecht dient te houden, zelfs als dat zou leiden tot het verlies van de oorlog. En het gemis aan intellectuele, juridische en morele integriteit van het hof wordt onderstreept doordat in het verweer dat schriftelijk aan het hof was voorgelegd een duidelijke waarschuwing was gegeven. Gesteld werd: Ieder lid van de rechterlijke macht dat in het kader van een rechtszaak waarin het gebruik van kernwapens aan de orde is, voor de beoordeling daarvan uitgaat van het Kernwapen-arrest, geeft daarmee op onmiskenbare wijze te kennen dat hij onderschrijft dat in voorkomend geval een nucleaire genocide, een rechtstreekse atoomaanval tegen de burgerbevolking en het gebruik van niet-onderscheidend militair geweld aanvaardbaar zouden zijn. Ieder lid van de rechterlijke macht die deze benaderingswijze kiest, kiest daarmee niet voor de handhaving van de rechtsorde, maar voor de totale barbarij en een afgrijselijke rechtsverkrachting. Ieder lid van de rechterlijke macht dat het Kernwapenarrest tot norm verheft, en zodoende opzettelijk de wet opzij zet, omarmt willens en wetens de door de gehele wereldgemeenschap verworpen Duitse opvatting die bekend staat onder het motto Kriegsräson geht vor Kriegsmanier. De omarming van die theorie geeft dan ook aan dat men bereid is tot een slaafse en gewetenloze volgzaamheid ten opzichte van zowel een barbaars immoreel en misdadig handelende Hoge Raad, als van een even immoreel en misdadig handelende politieke elite, die nog steeds wenst vast te houden aan een militaire nucleaire strategie. De vraag dient zich dan ook aan of mensen zoals de heren Pfeil, Van der Spoel en Revis, en mevrouw Lavrijssen, over de eigenschappen beschikken die vereist zijn voor leden van de rechterlijke macht. Leden van de rechterlijke macht zouden immers integer moeten zijn. Van leden van de rechterlijke macht mag immers worden verwacht dat zij beschikken over een goed ontwikkeld moreel kompas. Een moreel kompas dat hen intuïtief doet beseffen dat nooit kan worden ingestemd met genocide en massamoord, dat nooit kan worden aanvaard dat voorbereidingen worden getroffen voor het plegen van die barbaarse wandaden. Een moreel kompas dat ook is geijkt door de jaarlijkse dodenherdenking op de vierde mei, waarop de Nederlandse samenleving telkens te kennen geeft dat de holocaust nooit mag worden herhaald. De onderhavige leden van de rechterlijke macht hebben zich evenwel doen kennen als volkomen corrupte mensen, die de wet aan hun laars lappen en iedere eerlijkheid, redelijkheid en moraliteit minachten. Verzoek tot wraking De oneerlijkheid en partijdigheid van het gerechtshof Den Bosch bleken uit zijn oordeel over de ontvankelijkheid van het openbaar ministerie. Dat oordeel was in het licht van de beginselen en regels van het oorlogsrecht en de terzake internationaal erkende jurisprudentie zodanig onbegrijpelijk, dat deze niet anders kon worden verklaard dan op grond van oneerlijkheid en partijdigheid van het hof. Om die reden werd het voltallige hof direct gewraakt. Het gerechtshof was, zo deelde de voorzitter mee, op het verzoek tot wraking voorbereid. Er was een wrakingskamer achter de hand gehouden. Dit leidde ertoe dat het wrakingsverzoek nog diezelfde maandagochtend mondeling werd behandeld. Tijdens die behandeling werd benadrukt dat de gewraakte kamer van het hof niet volgens de wet had rechtgesproken, maar opzettelijk en lijnrecht was ingegaan tegen bepalingen van het oorlogsrecht waarop geen enkele uitzondering mogelijk was. Maar ook dat het hof spotte met de moraliteit door nucleaire genocide en nucleaire massamoord van genocidale omvang niet als vanzelfsprekend volstrekt af te wijzen. Advocaat-generaal mr. Revis was uiteraard van oordeel dat op de handelwijze van de gewraakte kamer van het hof niets viel aan te merken. Daarbij liet hij nogmaals blijken van zijn volslagen onkunde op het terrein van het oorlogsrecht. Deze vertegenwoordiger van het openbaar ProcesNieuws 6 nr. 102 / april 2014

7 Ravage ministerie meende te kunnen suggereren dat het gebruik van niet-onderscheidend geweld niet in strijd zou zijn met het oorlogsrecht, omdat de burgerbevolking altijd te lijden heeft van een oorlogvoering. Daarmee gaf hij te kennen niet te beseffen dat het gebruik van niet-onderscheidend geweld een bepaalde categorie militaire aanvallen betreft. Aanvallen waarbij het militair geweld zonder onderscheid wordt gericht tegen zowel militairen en militaire objecten, als tegen de burgerbevolking en civiele objecten. Uiteraard gaat het bij het onderhavige verbod van bepaalde manieren van militair optreden niet om de indirect nadelige gevolgen van oorlogvoering waarmee de burgerbevolking altijd wordt geconfronteerd. Het gaat bij dit verbod bijvoorbeeld niet om voedseltekorten die resulteren uit een verminderde aanvoer van voedsel, ten gevolge van de omstandigheid dat onderdelen van de infrastructuur zijn gebombardeerd. Het standpunt van de advocaat-generaal bood overigens wel de gelegenheid om te benadrukken dat hij geen enkele wettelijke bepaling had aangegeven, die een rechtvaardiging zou kunnen inhouden van een inbreuk op het verbod van een aanval op de burgerbevolking of van het gebruik van niet-onderscheidend geweld. Het wachten is nu op de uitspraak van de wrakingskamer. Het zal interessant zijn te vernemen wat de reactie van de wrakingskamer zal zijn op het standpunt dat de gewraakte kamer heeft geoordeeld in strijd met de wet. Naar nieuwe strafzaken Hoe men ook denkt over de gang van zaken bij de berechting van de anti-kernwapen activisten die op 3 april 2010 de vliegbasis Volkel binnendrongen, de ervaringen die daarbij zijn opgedaan kunnen van pas komen in volgende rechtszaken. En die volgende zaken dienen zich al weer aan. Dit naar aanleiding van de actie die op dinsdag 18 maart jongstleden op de vliegbasis Volkel werd uitgevoerd door een viertal anti-kernwapen activisten. Na ongeveer anderhalf uur op die basis te hebben rondgelopen en foto s te hebben gemaakt, werden zij rond 07:15 uur in de ochtend aangehouden en vastgezet. De volgende dag werden zij tegen 10:00 uur s ochtends weer op vrije voeten gesteld. Denkbaar is dat het openbaar ministerie in de gang van zaken in de verschillende strafzaken aanleiding ziet om af te zien van hun vervolging. De vertegenwoordigers van het openbaar ministerie zijn immers nooit in staat geweest tot een geloofwaardige en juridisch houdbare weerlegging van de zienswijze van de activisten. Men heeft steeds zijn toevlucht moeten zoeken tot aperte onwaarheden en regelrechte rechtsverkrachting. Misschien zal men het zo langzamerhand onwenselijk vinden dat de gewetenloze dienstbaarheid aan een misdadig systeem telkens opnieuw aan het licht wordt gebracht in strafzaken waarin de misdadige voorbereidingen voor het gebruik van kernwapens aan de orde worden gesteld. Maar indien het toch tot een strafzaak tegen de activisten zou komen, dan weten we inmiddels nog beter welke vragen we in de rechtszaal aan de orde moeten stellen. Dan weten we ook dat het niet zozeer gaat om rechtsvragen, als wel om de vraag in hoeverre leden van de rechterlijke macht nog in staat zijn om gewetensvol te oordelen, in overeenstemming met de waarheid en fundamentele morele waarden. Meindert Stelling is raadsman van de activisten. vredesactie op atoombasis volkel Antimilitaristen zijn er vanochtend in geslaagd vrij rond te lopen op de militaire vliegbasis Volkel. Ze hebben foto s gemaakt van de bunkers waarin kernwapens liggen opgeslagen. Het viertal drong rond zes uur vanochtend ongezien de vliegbasis in Noord-Brabant binnen. Vervolgens hebben ze foto s weten te maken van de toegangssluizen van 8 ondergrondse bunkers waarin Amerikaanse kernwapens liggen opgeslagen. Om kwart over zeven werden de antimilitaristen ontdekt door de dienstdoende luchtmachtbewaking. Het viertal is naderhand overgedragen aan de marechaussee en in voorlopige hechtenis geplaatst op verdenking van vernieling en openlijke geweldpleging. De antimilitaristen leggen met hun actie een verband met de nucleaire top NSS die begin volgende week wordt gehouden in Den Haag. Ze willen dat de aanwezige Amerikaanse president Obama de twintig kernwapens op Volkel definitief opruimt en ze meeneemt in zijn privéjet naar het land van productie voor ontmanteling. Op de website van actiegroep Ontwapen! is een brief te lezen, gericht aan Obama, waarin wordt aangestuurd op nucleaire ontwapening. Met hun symbolische actie op Volkel wijzen de activisten erop dat de NSS wel oog heeft voor het verwaarloosbare risico van een terroristische aanslag met een nucleair wapen, maar de werkelijke misdaad, voortdurende kernbewapening, onbesproken laat. De B61-bommen die al tientallen jaren op Volkel liggen opgeslagen zullen, als het aan de VS en Nederland ligt, worden binnen 10 jaar vervangen door een nieuw efficiënter type, de B Deze modernisering van kernwapens, waaronder die op Volkel, is in de ogen van Ontwapen! een gevaarlijke stap in de verkeerde richting. Tijdens de NSS wordt over van alles gepraat, maar de kernwapenstaten en hun vazallen, zoals Nederland, houden de bestaande kernwapens en de modernisering daarvan angstvallig buiten de agenda, meldt de actiegroep. De enige wenselijke uitkomst van de NSS is wat ons betreft een afspraak tot directe totale nucleaire ontwapening. Atoombasis Volkel is gedurende de afgelopen dertig jaar herhaaldelijk het mikpunt geweest van vredesactivisten. In 1999 maakten nachtelijke indringers geheime documenten buit waaruit niet alleen bleek dat er kernwapens liggen opgeslagen, maar dat er tevens door militairen mee werd geoefend. April 2010 vond de één-na-laatste vredesactie plaats op Volkel, waarbij tientallen mensen zich moedwillig lieten aanhouden. Ravage digitaal Bunker met atoomwapens op Volkel ProcesNieuws 7 nr. 102 / april 2014

8 acties rond de nuclear summits Het zal niemand ontgaan zijn: Nederland stond op 24 en 25 april (en voor Hagenaars al veel eerder) in het teken van de Nuclear Security Summit. Het Tribunaal had tijdens een bijeenkomst van ICAN op zich genomen om een Open brief aan de 53 delegatieleden via hun ambassades vooraf te sturen. LAKA - WISE Daarnaast verscheen op maandag 24 april de Open Brief als een advertentie in de NRC. De plaatsing was een beetje ongelukkig (op pagina 5 van de Sportbijlage), maar wellicht konden we daarmee een heel nieuw publiek op onze zaak attent maken? De bankgegevens voor mogelijke donaties stonden er in elk geval vermeld (zie hiernaast). We houden u op de hoogte. Nucleaire top lost helemaal niets op Opiniestuk in Het Parool van zaterdag 1 maart 2014, door Henk van der Keur, stichting Laka Als we de opinieleiders moeten geloven is de nucleaire topconferentie die op 24 en 25 maart in Den Haag wordt gehouden een belangrijke stap op weg naar het verstevigen van de internationale veiligheid. Op papier is die veronderstelling juist, maar het stemt niet overeen met de werkelijkheid. Ons wordt voorgehouden dat er gewerkt wordt aan striktere regelgeving om verspreiding van civiel nucleair materiaal, dat ook kan worden gebruikt voor het maken van kernwapens, tegen te gaan. Zo moet worden voorkomen dat landen als Iran of terroristische organisaties, zoals Al- Qaida, kernwapens kunnen maken. In werkelijkheid vormt Iran geen bedreiging en wordt door het zelfzuchtige beleid van de grootmachten de mogelijkheid van een terroristische kernaanval eerder vergroot dan verkleind. Al decennialang worden we door de media bestookt met de meest bizarre beweringen over nucleaire dreigingen in de wereld. Iran - dat al decennialang bijna over een kernwapen beschikt - is daar een exemplarisch voorbeeld van. De afgelopen jaren wordt vooral de uraniumverrijkingscapaciteit van dat land in de media sterk uitvergroot. Hele volksstammen denken daardoor zeker te weten dat dit land een groot nucleair gevaar is door het enorme potentieel aan uraniumverrijking dat dit land zou hebben opgebouwd. Ze beseffen niet dat het in werkelijkheid gaat om slechts twee piepkleine verrijkingsfabrieken en dat Iran zeker één jaar nodig heeft om net zoveel laag verrijkt uranium te produceren wat Urenco in vijf uur kan produceren (stanford.edu). Iran komt sinds 2003 al zijn verplichtingen krachtens de vigerende non-proliferatieverdragen na. Feitelijk is er geen enkele reden waarom Iran medewerking zou moeten verlenen aan de onderhandelingen met de vijf grootmachten (VS, VK, Frankrijk, China en Rusland) plus Duitsland. Het is een absurd toneelstuk, die de aandacht moet afleiden van de werkelijke bedoelingen van deze landen. In werkelijkheid zijn zij het die de non-proliferatieverdragen ondermijnen. Het was Bill Clinton die dit tijdperk van deze ondermijning van de verdragen inluidde door de kernproeven van India de facto te erkennen en de deur voor nucleaire handel met dat land op een kier zette. In 2008 legaliseerde president Bush India tot een erkende kernwapenstaat door een verdrag met dat land te tekenen voor nucleaire handel waarbij ook de levering van technologie voor uraniumverrijking en opwerking van gebruikte splijtstof werd toegezegd. Ook Frankrijk en Rusland hebben India deze technologie, waarmee ook kernwapens kunnen worden gemaakt, toegezegd. Formeel hebben de Verenigde Staten non-proliferatie hoog in het vaandel staan, maar als het gaat om handels- of geopolitieke belangen wordt de regelgeving wat minder strikt (`flexibele nucleaire handel). Het nodigt China uit om nucleaire handel te drijven met Pakistan, de aartsvijand van India. Waanzin ten top! En de waanzin reikt nog verder: dankzij de Westerse kernwapenstaten en Rusland wordt India straks lid van de Nuclear Suppliers Group. Zo transformeert deze organisatie die kernwapenproliferatie moet bestrijden in een organisatie die de verspreiding van nucleair materiaal juist aanmoedigt. Wereldwijd overeengekomen nucleaire verdragen worden te grabbel gegooid voor de korte termijn winsten en belangen van een klein groepje machthebbers. Daar wordt de wereld niet veiliger van. Actie tegen lobby-bijeenkomst nucleaire industrie (24 maart 2014) Om kwart over zeven stonden 30 mensen bij de Amsterdamse Beurs van Berlage om de deelnemers aan de Nuclear Industry Summit op te vangen. Het geeft geen pas om, twee weken na de herdenkingen van de nucleaire ramp in Fukushima, een lobby-bijeenkomst voor kernenergie te organiseren. De conferentie, georganiseerd door Urenco, was onderdeel van het circus rond de Nuclear Security Summit en greep de gelegenheid aan om kernenergie naar voren te schuiven als een schone en veilige energiebron. Minister Kamp van Economische Zaken kwam de 200 deelnemers (directeuren van kerncentrales, uraniummijnen, bouwbedrijven, lobby-organisaties) aan de bijeenkomst toespreken. We mochten er niet bij zijn. En dus stonden we op de stoep om luidkeels ons ongenoegen te uiten. Wie er ook niet bij mochten zijn? Vijf journalisten die op grond van tot nu onbekende redenen door Urenco de toegang werd geweigerd. Demonstratie NIS Amsterdam. Foto s: WISE ProcesNieuws 8 nr. 102 / april 2014

9 Open brief aan de kernwapenstaten* Vandaag begint de topconferentie over Nucleaire Veiligheid in Den Haag. Wij vinden dat nucleaire veiligheid alleen mogelijk is door nucleaire ontwapening. Deze visie deelt ook het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. Het oordeel van 8 juli 1996 luidde dat dreigen met en gebruik van kernwapens in het algemeen in strijd is met de regels van het internationaal recht, in het bijzonder met regels van het humanitair recht. Verder werd unaniem verklaard: Er bestaat een verplichting om te goeder trouw onderhandelingen te voeren en tot een einde te brengen welke leiden tot nucleaire ontwapening in al zijn aspecten onder strenge en doeltreffende internationale controle. Op 10 december 1996 werd dit advies als Resolutie overgenomen door de Verenigde Naties (A/RES/51/45, lid M). Op 14 april 1997 werd eenzelfde Resolutie aangenomen door het Europees Parlement (51997IP 0197). Na aanvankelijke vermindering van het aantal kernwapens in de wereld is het proces helaas gestopt. Er is nu zelfs sprake van vernieuwing van kernwapens. Ook de Amerikaanse kernwapens die in Nederland staan, zullen worden vernieuwd. Dit ondanks het feit dat de Tweede Kamer en een grote meerderheid van de Nederlandse bevolking ze wil laten verwijderen. Met de keuze voor de JSF die geschikt is voor vervoer én afwerpen van kernbommen, wordt het zeer onzeker of de wil van de bevolking wordt uitgevoerd. Wij dringen er met klem op aan dat u de bovengenoemde resoluties uitvoert en dat niet alleen de kernwapens uit Volkel verdwijnen, maar ook dat u op korte termijn serieus onderhandelingen voert om tot échte kernontwapening te komen. Amsterdam, 24 maart 2014 Tribunaal voor de Vrede, NVMP (Gezondheidszorg en Vredesvraagstukken), PAX (v/h IKV Pax Christi), Vrouwen voor Vrede, WILPF (Women s International League for Peace and Freedom), Catholic Worker, Kerk en Vrede. * de Verenigde Staten, Rusland, het Verenigd Koninkrijk, China, Frankrijk, Israël, India, Pakistan Cartoon: Arend van Dam Stichting Tribunaal voor de Vrede Postbus AB Amsterdam Bank NL72INGB Henk Baars Volledige ontwapening moet centraal staan op NSS Op de Nuclear Security Summit (NSS) op 24 en 25 maart spreken tientallen wereldleiders over het risico op 'nucleair terrorisme' en de gevaren van verspreiding van nucleaire technologie. Op de agenda ontbreekt echter het belangrijkste punt om tot een veiliger wereld te kunnen komen: nucleaire ontwapening. Nagenoeg alle erkende kernwapenstaten zijn hun nucleaire arsenalen aan het moderniseren voor betere inzetbaarheid van deze wapens. Dat is een veel groter gevaar dan het verwaarloosbare risico dat 'terroristen' erin zullen slagen een nucleaire bom te maken. Kerk en Vrede sluit zich op maandag 24 maart in Den Haag dan ook aan bij 'Stappen voor vrede en nucleaire veiligheid', om zich uit te spreken voor directe en volledige nucleaire ontwapening. Naar schatting beschikken negen staten nog over in totaal ruim kernwapens. Voldoende om de wereld vele malen te vernietigen. Hoewel er door Obama en andere wereldleiders nog stapjes in het verder terugdringen van het aantal kernwapens worden gedaan, zetten de kernwapenstaten tegelijkertijd een zeer zorgwekkende koers in van modernisering van hun nucleaire arsenalen. Daarbij staan de ontwikkelingen productie van nieuwe kernwapens centraal, die in de militaire praktijk beter bruikbaar, en daarmee makkelijker inzetbaar zijn. De nieuwe 'kleine' kernraket ASMPA van de Franse krijgsmacht is hier een voorbeeld van. Dit geldt ook voor de Amerikaanse B61-atoombommen die op de Vliegbasis Volkel in Noord-Brabant liggen. De planning is dat zij vervangen worden door een nieuw type, de B Door een nieuw geleidingssysteem wordt de precisie van het wapen verhoogd. Met die verbeterde capaciteiten wordt de B61-12 beter bruikbaar dan zijn voorgangers. Daarmee wordt de drempel voor inzet verlaagd. De Nederlandse regering wil, tegen een uitspraak van een meerderheid van de Tweede Kamer in, vasthouden aan de Nederlandse kernwapentaak bij de overgang van de F16 naar de Joint Strike Fighter. Dit betekent dat nog tientallen jaren Nederlandse gevechtspiloten getraind zullen worden op de inzet van kernwapens. Kernwapens zijn en blijven de meest vernietigende wapens die de wereld kent. Als de wereldleiders nucleaire veiligheid serieus nemen, zullen ze alles op alles zetten om in Den Haag afspraken voor volledige ontwapening te maken, in plaats van te trachten zelf buiten schot te blijven door afgeleide risico's op te blazen tot het 'echte' probleem. Henk Baars is voorzitter Kerk en Vrede NRC ProcesNieuws 9 nr. 102 / april 2014

10 stopdenss.nl - WISE Foto: vredessite. nl Spandoekenactie in Hofvijver tegen nucleaire top Op dit moment, maandagochtend 24 maart 2014, houden vier anti-nucleair activisten een protest in de Hofvijver. Zij willen hiermee aandacht vragen voor het hypocriete toneelspel dat momenteel wordt opgevoerd in Den Haag rond de Nuclear Security Summit (NSS). Als men echt iets wil doen aan nucleaire veiligheid, zal men moeten beginnen met de gehele nucleaire keten te doorbreken! aldus één van de activisten. De vier staan, gekleed in waadbroeken, in de vijver met twee spandoeken. Daarop staan de teksten: DIS- ARM ALL NUCLEAR WEAPONS en jaar kernafval Veiligheid? Ben je mal? Het gevaar van nucleair terrorisme is niet eens zo groot. De kans op een nucleair ongeval ergens in die nucleaire keten is dat juist wel. Maar daar praten de wereldleiders niet over, terwijl ze dat wel zouden moeten doen! Zoals ze ook zouden moeten praten over ontmanteling van hun eigen kernwapens en het daar ook niet over gaan hebben. vertelt Rik, die deel uit maakt van de actie. Sofie vult aan: De grondstof voor kernwapens wordt voor een groot deel gehaald uit kernafval. Daarmee is kernenergie onlosmakelijk verbonden met kernbewapening. Bovendien wordt met kernenergie de productie van nog meer nucleair materiaal in stand gehouden. Mira legt verder uit dat kernafval jaar levensgevaarlijk blijft. Dat is simpelweg niet te beveiligen! Geen enkele wereldleider kan die verantwoordelijkheid dragen. Dus is er maar één oplossing, en dat is onmiddellijk stoppen met de productie ervan! Dit wetende is het extra schrijnend dat op ditzelfde moment in Amsterdam een Nuclear Industry Summit (NIS) plaats vindt, waarin nucleair lobbyisten juist proberen de nucleaire industrie in leven te houden. Dat de actie wordt gehouden in de Hofvijver is vooral een knipoog naar de extreme beveiligingen rond de top. Het is in Den Haag onder normale omstandigheden al best lastig om een eenvoudig protest te laten horen. legt Yvonne uit. De beveiliging rond deze top zal de politie Den Haag waarschijnlijk helemaal een vrijbrief geven om elke vorm van kritisch geluid in de kiem te smoren. Door in de Hofvijver te gaan staan, vergroten we net iets meer onze kansen om ons kritische geluid te laten horen! Rond uur is de vier activisten gemeld dat ze zijn aangehouden, ze moeten nog uit de Hofvijver gehaald worden. Het geboden alternatief, zichzelf verplaatsen naar het Mailieveld, hebben ze vriendelijk afgeslagen. Hun tegenvoorstel om de actie voor te zetten bij het World Forum werd door de politie afgewezen. Iets na half twaalf zijn de activisten uit het water gehaald door politie in een boot. Het is nog onduidelijk wat hen ten laste gelegd wordt. Stop kernenergie - op het strand bij Borssele (26 maart 2014) Als de 'Airforce One' van Obama een beetje laag gevlogen heeft, op weg naar Brussel, dan heeft hij deze prachtig vormgegeven, heldere boodschap nog even meegekregen, gemaakt door activisten uit Zeeland. WISE 88-jarige en zo'n 70 anderen gearresteerd uit zorg voor nucleaire veiligheid Den Haag, 24 maart Vandaag verzamelden om vijf voor twaalf (11:55 uur) een kleine honderd burgers zich in Den Haag die, net als de staatshoofden op de NSS-conferentie, erg bezorgd zijn over nucleaire veiligheid. Zij wilden de staatshoofden op de NSS een brief aanbieden en vragen om de wereld veiliger te maken door niet alleen radio-actief materiaal te beveiligen, maar juist kernwapens en kernenergie af te schaffen. De bezorgdheid van gewone burgers in de 'Stad van Vrede en Recht' wordt tijdens de conferentie echter niet op prijs gesteld. In tegenstelling tot Amsterdam waar president Obama tulpen kreeg van een scholier en velen hem bijna konden aanraken, was de sfeer in Den Haag al bij voorbaat grimmig. Ondanks de beveiliging door agenten, marechaussees, militairen, twee F-16 s en marineschepen voor de kust, vond burgemeester Van Aarsten dat deze vreedzame demonstratie tijdens de NSS niet 'beveiligd' zou kunnen worden. Eerder maakte ook de OVSE (de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa) zich zorgen over het gebrek aan demonstratievrijheid in Den Haag tijdens de NSS-top. Doordat de demonstranten geen genoegen namen met het aangeboden plekje uit het zicht op het Malieveld en kozen voor een wandeling richting Vredespaleis en World Forum (de conferentie-locatie), werd dit gebrek aan demonstratievrijheid ook zichtbaar gemaakt tegenover de nationale en internationale pers. Foto s: WISE ProcesNieuws 10 nr. 102 / april 2014

11 Ravage Terwijl de Nuclear Security Summit (NSS) zich bezig houdt met de relatief kleine kans dat terroristen radio-actief materiaal in handen krijgen, zijn de werkelijke gevaren veel groter. Dat betreft niet alleen de gevaren van kernenergie en kernwapens in het algemeen, de demonstranten zijn vooral bezorgd over de aangekondige modernisering en vernieuwing van kernwapens in Rusland, de VS en Europese NAVO-landen. In totaal zou deze modernisering van kernwapens zo'n 10,4 miljard dollar gaan kosten. Ook de Amerikaanse kernwapens in Nederland zouden gemoderniseerd moeten worden, terwijl de meederheid in Tweede Kamer de kernwapens die op vliegbasis Volkel liggen, juist wil retourneren naar de VS. Op het stationsplein spraken hierover Harry van Bommel, lid van de tweede kamerfractie van de SP, en Henk Baars, voorzitter van Kerk en Vrede en Frits ter Kuile van Catholic Worker Amsterdam. Vervolgens ging de demonstratie, onder aanhef van vredelievende doch strijdbare liederen, op pad om te proberen de verzamelde machthebbers de brief met hun zorgen te overhandigen. De demonstranten werden al snel tot stoppen gedwongen, omsingeld en aangehouden. De jongsten waren twintigers, de oudsten ver in de tachtig, veteranen uit de tijd van de dreigende plaatsing van kruisraketten in de tachtiger jaren. Na uren op het politie bureau doorgebracht te hebben, werd iedereen na verhoor met een boete van 150 euro vrijgelaten. Waarschijnlijk zullen de meesten deze boete niet betalen en de zaak bij de rechter voor laten komen. Vredessite.nl Ook protest bij kernreactor Petten en Urenco Petten/Almelo - In het kader van de NSS hebben milieu-activisten zowel bij de NRG-kernreactor in Petten als bij Urenco in Almelo geprotesteerd. Vandaag brachten verschillende internationale delegaties die aanwezig zijn in het kader van de NSS-top in Den Haag een bezoek aan het Noord-Hollandse Petten waar de kernreactor van NRG (Nuclear Research and consultancy Group) gevestigd is. Een groep van ca. 30 milieu-activisten, die streven naar sluiting van de reactor, hadden het plan opgevat de toegang tot NRG te blokkeren, maar de geheime actie bleek te zijn uitgelekt. Op het moment dat de touringcar met activisten vanochtend vroeg arriveerde, reed de politie de bus klem. Desondanks bleken de inzittenden in staat de eerste linie agenten die de activisten probeerden tegen te houden te doorbreken, op weg naar het toegangshek. De afstand daar naartoe was dermate groot dat de bus met delegatieleden al het beveiligde terrein opreed, afgeschermd door een groot kordon van agenten. De activisten werden gesommeerd zich te verwijderen, maar die gaven daar geen gehoor aan. Men ging, met de armen ingehaakt, demonstratief op de grond zitten. ME'ers trokken de actievoerders een voor een los, waarna ze de gereed staande ME-busjes werden binnengesleept. Vervolgens was het wachten op een grotere politiebus, die de 28 arrestanten naar het politiebureau in Hoofddorp vervoerde. Rond zeven uur vanavond zijn de meeste arrestanten vrijgelaten, vier blijven in voorlopige hechtenis omdat ze weigeren zich te identificeren. De burgemeester van Petten had in het uitgevaardigde noodbevel, waardoor de groep vreedzame actievoerders aangehouden kon worden, vermeld dat hij 'uit betrouwbare bron is geattendeerd op het feit dat deze excursie door een groep actievoerders mogelijk verstoord zal gaan worden' en dat 'deze verstoring maakt dat ernstige vrees bestaat voor het ontstaan van de schending van de openbare orde, dan wel het ontstaan van oproerige beweging, dan wel van ernstige wanordelijkheden.' In een persbericht stellen de milieu-activisten zich niet enkel te keren tegen kernenergie, maar meer in het bijzonder tegen het feit dat de delegatieleden die Petten bezochten, deelnemen aan de Nuclear Industry Summit (NIS), die vandaag en gisteren werd gehouden in de Beurs van Berlage in Amsterdam. Deze nucleaire bijeenkomst maakt deel uit van de NSS. Deelnemers aan de NIS hebben ook de centrale opslag voor radioactief afval in Vlissingen-Oost, de uraniumverrijkingsfabriek in Almelo en de onderzoeksreactor in Delft bezocht. "Terwijl in Den Haag de politici praten over vermindering van nucleaire materialen en het tegengaan van de verspreiding van nucleaire technologie, hebben in Amsterdam de CEO's van de belangrijkste kernenergiebedrijven plannen gemaakt voor de verdere verspreiding van die materialen en technologie", zo laat Stop Nucleaire Handel weten. In Almelo ging het er vanochtend een stuk gemoedelijker aan toe. Een handjevol demonstranten hield een stil protest bij Urenco. Voor de toegang van de uraniumverrijkingsfabriek stonden tien tegenstanders, die spandoeken ophielden. Ook deze was gericht tegen de komst van een internationale delegatie die zich in Almelo op de hoogte liet stellen over de werkzaamheden van de uraniumfabriek. Het protest maakte geen indruk op de delegatie die in een bus arriveerde en direct het afgesloten terrein op werd gedirigeerd. Ravage Vrouwen voor Vrede protesteert tegen kernwapens met Zadelhoesjes Vrouwen voor Vrede grijpt de nucleaire top aan om opnieuw te protesteren tegen de Amerikaanse kernbommen die nog steeds in Volkel liggen. Er zullen duizenden zadelhoesjes verspreid worden met de tekst: "Die Amerikaanse kernbommen in Nederland zitten ons nog steeds niet lekker." Afzender: Vrouwen voor Vrede. - In verschillende steden zullen de vredesvrouwen fietszadels bekleden met zo'n zadelhoesje. Zij willen hiermee de aandacht vestigen op de hypocrisie van de nucleaire top. Je kunt wel met z'n allen spreken over nucleaire veiligheid, maar als je de kernwapens niet afschaft, houd je de basis van de onveiligheid overeind. Nederland is gastland voor al die wereldleiders; dan zou Nederland toch als eerste een kernwapenvrij land moeten zijn. De bommen in Volkel zijn weliswaar van Amerika, maar Nederland tolereert ze op zijn grondgebied en houdt daarmee ook de nucleaire onveiligheid in stand. Vrouwen voor Vrede wil met ludieke acties mensen weer op dit feit attent maken. Vredeslijst Hans Blix: Veiliger wereld is niet bereikt door deze Top Maatregelen die in Den Haag zijn afgesproken om terrorisme met civiel nucleair materiaal te voorkomen zijn nuttig. "Maar de top kan niet verhullen dat nucleaire ontwapening in coma ligt." Leiders van de landen met kernwapens lijken zich daar niet al te druk over te maken. Dat zegt Hans Blix, de Zweedse oudleider van de internationale atoomwaakhond IAEA. Blix (85) was ook het hoofd van de VN-inspecteurs die voor de Irak-oorlog in 2003 in dat land naar massavernietigingswapens zochten. Om de wereld echt een veiliger plek te maken hadden de wereldleiders het in plaats van over nucleair terrorisme beter over het verminderen van het aantal kernwapens kunnen hebben, zegt hij. Volgens Blix is de kans dat terroristen in staat zijn een echt kernwapen te bouwen, te stelen of tot ontploffing te brengen bijna te verwaarlozen. Wel is het volgens hem mogelijk dat kwaadwillenden met radioactiefmateriaal een 'vuile bom' maken; een explosief dat radioactief materiaal de lucht in blaast. De afspraken die de wereldleiders hebben gemaakt om de gevaarlijke stoffen uit handen van terroristen te houden zijn met name daarom nuttig, aldus Blix. Hij denkt dat de landen hun Haagse toezeggingen grotendeels zullen nakomen. Die zijn volgens hem overigens sowieso niet erg belastend". In de slotverklaring van de top in Den Haag mist Blix wel afspraken over de nucleaire voortstuwing van schepen; kernonderzeeërs en vliegdekschepen en ijsbrekers met een kernreactor. "Het zou goed zijn geweest als de landen die daar hoogverrijkt uranium voor gebruiken, hadden afgesproken om te onderzoeken of dat ook met laagverrijkt uranium kan." Blix laat ook weten dat hij gelooft in een wereld zonder kernwapens. Die wapens noemt hij "duur en in de praktijk niet te gebruiken". Maar dan moet wel meer worden gedaan om de internationale verhoudingen te ontspannen. De Russische annexatie van het Oekraïense schiereiland de Krim is daarbij volgens Blix niet behulpzaam. Oekraïne ging in 1994 akkoord met het inleveren van zijn kernwapens, in ruil voor de belofte dat Rusland en westerse landen het Oekraïense grondgebied niet zouden schenden. Friesch Dagblad ProcesNieuws 11 nr. 102 / april 2014

12 podium Joke Oranje en Lieve Schravezande Ican conferentie in Berlijn over 'inhumane wapens' Namens Vrouwen voor Vrede en Peace Brigades International ben ik, samen met Oda Veldhuyzen van Zanten en Lieve Schravesande, naar de Berlijnse conferentie over Humanitarian Disarmament geweest op 23 en 24 Januari Vanuit Nederland was er een flinke delegatie van IKV/Pax Christi, en Reynold Klooker van War Resisters International (PAIS) was er. De andere gasten waren lobbyisten uit Noorwegen, Duitsland, United Kingdom en Frankrijk. Tot onze verrassing ging het in eerste instantie niet over nucleaire ontwapening, maar over alle bewapening die grootschalige humanitaire gevolgen heeft, de zogenaamde indiscriminate weapons zoals chemische wapens, clusterbommen, landmijnen, en ook kernwapens. Sommigen rekenen ook killing robots tot deze groep (drones), maar dat ligt toch weer anders, ik kom daar nog op terug. Het blijkt dat deze definitie de aandacht trekt van een veel grotere groep politici en regeringen en ook van humanitaire instellingen zoals het Rode Kruis en Rode Halve Maan en Handicap International. Bovendien blijkt dat hoge militairen uit allerlei landen, ook de Verenigde Staten van Amerika, erg tegen dit soort wapens zijn, omdat ze gewoon niet bruikbaar zijn voor militaire doeleinden. Per definitie kun je dit soort wapens niet gebruiken om de bevolking te beschermen, want hun kenmerk is immers om de bevolking te schaden. Één van de sprekers, Richard Moyes, wist het goed te brengen: "Het zijn wapens die ontwikkeld worden door gezondheidsprofessionals met de opzet om mensen afschuwelijk pijn te doen, ziek te maken en blijvend te verminken en/of te doden en om de verantwoordelijkheid daarvoor dan toe te schuiven aan regeringen. Hij vervolgde: "Dezelfde regeringen die zich eindeloos uitsloven om de gezondheid van de bevolking te beschermen en verantwoordelijkheid nemen voor het verbieden van schadelijke medicijnen of genotmiddelen, besteden geen enkele aandacht aan de gezondheidsrisico's van deze wapens. Je kunt dat niet begrijpen. Of misschien toch wel, misschien is het omdat je liever niet nadenkt over nare dingen of omdat die wapens in theorie niet voor onze eigen bevolking zijn, maar voor vreemdelingen, die we niet kennen en die we dus niet als mensen beschouwen? Helaas, verkeerd gedacht. Dit soort wapens (h)erkennen geen grenzen. De gevolgen gaan absoluut zeker weten over die grenzen heen, zowel in de ruimte als in de tijd." Kortom, op basis van humanitaire en gezondheidsargumenten is in 2009 een brede coalitie gevormd die het gebruik en de ontwikkeling van al deze wapens wil verbieden. Voor het verbod op landmijnen is er een aantal jaren geleden al een internationaal verdrag getekend; dit jaar is er een breder Arms Trade Treaty (met betrekking tot conventionele bewapening) overeengekomen op het niveau van de Verenigde Naties. Een reden om een feestje te vieren. Één van de sprekers maakte duidelijk dat de VN commissie die verantwoordelijk is voor de controle op wapengebruik samengesteld is door vertegenwoordigers van de 5 landen die kernwapens bezitten, dus dat schoot maar niet op. De Control Arms Campaign heeft om die commissie heen gewerkt en gewoon landen direet aangesproken op hun mening over wapenhandel. De campagne heeft in minder dan 4 jaar voor een meerderheid van landen gezorgd, en toen kon de Arms Trate Treaty in de VN behandeld worden en is die met meerderheid van stemmen aangenomen. Dan nog even over de killing robots. In theorie zijn die wapens juist heel precies gericht op hun doel. Beter? Nou nee, want waar het om gaat is of je controle over je wapens houdt. En het idee is om killing robots te ontwikkelen die automatisch functioneren en dus niet meer afhankelijk zijn van iemand die op de knopjes drukt. Iemand die misschien een geweten heeft ofzo. Dus bij deze wapens moeten de intelligente burgers er bovenop zitten, want het is best wel een high tech computergestuurde wetenschap, die gemakkelijk aan onze controle ontsnapt. Tenslotte Nederland. Er liggen nog 17 duizend kernwapens klaar in de wereld, waarvan er een aantal in Nederland klaarstaan; hoeveel en waar is niet bekend. Ze zijn het bezit van de Verenigde Staten van Amerika. Natuurlijk moeten die dingen weg, want als er een ongelukje mee gebeurt doordat het materiaal veroudert of doordat degene die erover waakt even de weg kwijt is, gaat de hele planeet eraan. Maar wie beslist erover? Misschien Nederland zelf, al of niet samen met de NATO. Maar ook de andere landen om ons heen hebben er levensbelang bij dat er geen kernwapen gelanceerd wordt op hun gebied. Wellicht kunnen we hen vragen ons te verlossen van het kwade? Er waren veel meer sprekers en er is ook veel meer over te zeggen, maar dit waren voor ons, als relatieve leken in het onderwerp, de duidelijkste punten om dóór te geven. Achter een gordijn waren op een gegeven moment een aantal mensen bezig met een discussie over gender en ontwapening. Ze kwamen er niet uit, helaas. Wat dat betreft is Nederland met het gedachtegoed van Vrouwen en Duurzame Vrede een stuk verder op weg. Helaas is het me niet gelukt om dit in de discussie in te brengen. In de wandelgangen kwamen we twee dames uit Engeland tegen die lid waren van een religieuze vredesgroep (boedhistisch). Ze zijn bezig een stadion te vullen met koren die in mei 2015 samen gaan zingen voor de vrede, zo'n 70 duizend mensen. Toen ze hoorden van de Nederlandse Raging Grannies waren ze helemaal in hun nopjes: die moeten ook mee komen doen. En tenslotte: we hebben de mensen van lkv/pax Christi gesproken, en vooral over Syrië. We hebben hen voorgelegd dat hun organisatie uitstraalt dat waar de wapens spreken, de geweldloze activiteiten moeten wachten. Ze waren het daar zelf niet mee eens, hoewel het Syrië-beleid niet hun afdeling is. Ze drongen er bij Vrouwen voor Vrede op aan om te komen praten want ja: juist waar de wapens spreken is geweldloze actie nodig om de moed erin te houden en om mensen voor te bereiden op de juiste keuzes. 27 januari 2014, Joke Oranje en Lieve Schravesande Sessie dag 1, foto matthiassteffen. com ProcesNieuws 12 nr. 102 / april 2014

13 Krista van Velzen, pax.nl Mexico - Nayarit: Naar een verbod van kernwapens Tijdens de conferentie gaande in Nayarit (Mexico), het vervolg op de Oslo conferentie, waar gesproken wordt over de humanitaire consequenties van kernwapens, hebben een bijzonder indrukwekkende reeks sprekers toelichting gegeven op onder andere de impact van de inzet van kernwapens op Hiroshima en Nagasaki, de impact van de kernproeven tot nu toe, en de lange termijn effecten van het Tsjernobyl ongeval. De Mexicaanse regering presenteerde een scenario waarin een grote kernbom ontploft in Mexico stad, IPPNW (artsen voor preventie kernoorlog) vertelden over hun studie naar de effecten van een kleinschalige nucleaire aanval op het klimaat en voedselproductie, de Wereldgezondheidsorganisatie vertelde over de gezondheidseffecten van een nucleaire explosie. Verschillende sprekers vertelde over de vele ongevallen met kernwapens tot nu toe. De 146 aanwezige landen hebben kunnen horen hoe noodzakelijk het is om eindelijk effectieve maatregelen te nemen om de wereld kernwapenvrij te maken. Mexico biedt gelegenheid voor verbod op kernwapens De Tweede Internationale Conferentie over de Humanitaire Impact van Kernwapens is gisteren afgerond met een oproep van de Mexicaanse gastheer om een diplomatiek proces te beginnen om kernwapens te verbieden. Nu een grote groep landen heeft opgeroepen om te gaan werken aan een internationaal verdrag om kernwapens te verbieden, is de conferentie in Mexico het omslagpunt in het proces om deze wapens te verbieden en te elimineren. De regering van Oostenrijk kondigde aan nog dit jaar de volgende bijeenkomst te organiseren. "Alle feiten liggen nu op de tafel. Alle deskundigen geven aan dat de impact van kernwapens catastrofaal zal zijn en dat reddingswerkers hun werk niet kunnen doen. Het risico dat er bedoeld of onbedoeld een nucleaire explosie optreedt is significant. Dit is precies waarom een groeiende groep landen oproept om deze massavernietigingswapens te gaan verbieden, net als alle andere massavernietigingswapens" stelt Krista van Velzen, campagnevoerder nucleaire ontwapening voor PAX. Als onderdeel van ICAN (International Campaign to Abolish Nuclear Weapons) waren PAXcampaigners Krista van Velzen en Susi Snyder aanwezig bij de conferentie, net als 100 andere ICAN campaigners uit 90 verschillende landen, om gezamenlijk de druk op de aanwezige delegaties op te voeren om te gaan werken aan een internationaal verbod. Aan het einde van de conferentie hield de voorzitter een samenvattende speech, waarin hij opriep om een juridisch bindend instrument voor kernwapens te gaan ontwikkelen. De tijd is aangebroken, zo stelde hij, om een diplomatiek proces te starten om dit doel te bereiken, binnen een vastgestelde tijdslimiet. Hij riep op om de 70ste herdenking van de bommen op Hiroshima en Nagasaki als deadline te stellen om dit proces af te ronden en noemde Nayarit het point of no return. Tijdens de bijeenkomst in Nayarit presenteerden VN agentschappen, bekende academici, voormalige Amerikaanse officieren en het Britse Chatham House onderzoeken naar de waarschijnlijke impact van een detonatie van kernwapens op het klimaat, landbouw, gezondheid en de economische infrastructuur. Terwijl het bezit en gebruik van andere massavernietigingswapens - chemische en biologische- al illegaal is verklaard, is dit voor kernwapens niet eenduidig het geval. In reactie op de naar voren gebrachte bewijzen, erkenden veel delegaties dat het noodzakelijke is nu een internationaal verbod in te stellen als stap richting de totale verwijdering van alle kernwapens wereldwijd. "Er had allang een verbod op kernwapens ingesteld moeten zijn. De conferenties in Oslo en hier in Mexico bieden de mogelijkheid om dit nu eindelijk te gaan regelen", stelt Ray Acheson, een van de internationale ICAN campaigners. "Landen moeten deze kans omarmen als ze later dit jaar in Oostenrijk bij elkaar komen." Foto: ICAN MinBuZa - rijksoverheid.nl Vragen over banken en kernwapens in de Tweede Kamer Op 17 oktober 2013 stelden Klaver (GroenLinks), Van Bommel, Jasper van Dijk en UIenbelt (allen SP), schriftelijk vragen over investeringen in de kernwapenindustrie en de investeringen van banken hierin. De Minister van Buitenlandse Zaken, Frans Timmermans, beantwoordde deze op 9 december. Vraag 1 - Bent u bekend met het rapport van IKV Pax Christi over de wereldwijde investeringen van bedrijven in de Kernwapenindustrie? Antwoord - Ja. Vraag 2 - Klopt het dat ING, Aegon en de pensioenfondsen ABP en Zorg en Welzijn op dit moment in totaal voor 1,7 miljard euro hebben geïnlvesteerd in bedrijven betrokken bij de productie van kernwapens? Antwoord - Deze informatie is niet beschikbaar: Pensioenfondsen en banken zijn primair zelf verantwoordelijk voor hun beleggingsbeleid. Ze leggen hierover verantwoording af aan hun intern toezicht en in hunjaarverslag. Vraag 3 - Is het kabinet bereid om een ontmoedigingsbeleid te voeren voor de vier Nederlandse ondernemingen die in het onderzoek worden genoemd? Vraag 5 - Ziet u mogelijkheden om wetgeving in Nederland in te voeren om investeringen in kernwapenproductie te ontmoedigen of te verbieden? Zo ja, bent u daartoe bereid? Indien neen, waarom niet? Vraag 6 - Is het kabinet bereid om zich in het buitenland sterk te maken voor desinvesteringen in de bedrijven betrokken bij kern wapenproductie? Antwoord vraag 3, 5 en 6 - Nederland is verdragspartij bij het Nucleaire Non-Proliferatie Verdrag (NPV) en streeft naar een wereld zonder kernwapens. Het kabinet heeft dit recent aangegeven in de Beleidsbrief nucleaire ontwapening en non-proliferatie, d.d. 24 oktober 2013, Kamerstuk Het NPV verbiedt het bezit van kernwapens door de erkende kernwapenstaten echter niet. In Nederland opererende financiële instellingen dienen zich te houden aan de nationale wetgeving, waarin ook Nederlandse verdragsverplichtingen, zoals die van het NPV, zijn vervat. Binnen deze wettelijke kaders hebben financiële instellingen een eigen verantwoordelijkheid ten aanzien van hun beleggings- en investeringsbeleid. Financiële instellingen kunnen derhalve beleggen in bedrijven die direct of indirect betrokken zijn bij de productie van of handel in (onderdelen van) kernwapens. Omdat deze instellingen van mening kunnen verschillen over het al dan niet acceptabel zijn van bepaalde beleggingen en investeringen, kunnen zij hun beleid op verschillende wijze invullen. Het is daarmee de verantwoordelijkheid van de financiële instellingen om in overleg met hun stakeholders draagvlak te bewerkstelligen voor hun beleggingsbeleid. Het kabinet heeft niet het voornemen het wettelijk kader hierop aan te passen. Vraag 4 - Is het waar dat landen als Australië, Nieuw Zeeland en Zwitserland wetgeving hebben ingevoerd om investeringen in de kernwapenindustrie te verhinderen? Antwoord - Er wordt geen verbod inzake het investeren in bedrijven die onderdelen voor kernwapens maken overwogen. Eventuele verbodswetgeving met betrekking tot dergelijke investeringen in andere landen is tegen deze achtergrond niet relevant. Ref.nr. 2013Z20024 ProcesNieuws 13 nr. 102 / april 2014

14 Jan-Willem Nieuwenhuijsen Bas Kromhout Interview Mient Jan Faber Bas Kromhout, gepubliceerd in Vrouwen voor Vrede maart 2014 Leiders van 53 landen komen op 24 en 25 maart naar Den Haag om te overleggen hoe ze de wereld kunnen behoeden voor kernwapengeweld. In Den Haag woont ook Mient Jan Faber, lange tijd de grote man van het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV). Hij leidde begin jaren tachtig de massale protesten tegen de plaatsing van kruisraketten in Nederland. Mient Jan Faber, voorman van het Interkerkelijk Vredesberaad, sprak op 29 oktober 1983 in Den Haag bij de grootste demonstratie die ooit in Nederland werd gehouden. Circa tegenstanders van de kruisraketten kwamen naar het Malieveld en t Zuiderpark. Ook prinses Irene zuster van koningin Beatrix, sprak. De wereldleiders komen in Den Haag vooral overleggen over het voorkómen van nucleair terrorisme. Moet de top niet gaan over een volledig kernwapenvrije wereld? Obama heeft in zijn speech in Praag in 2009 benadrukt dat hij een einde wil maken aan kernbewapening. Je kunt dat doel op twee manieren benaderen. Of je begint met zelf al je kernwapens te ontmantelen, of je zegt dat de anderen moeten beginnen. Obama kiest voor het laatste. Hij kan niet anders. Het risico dat andere landen of terroristische organisaties toch aan een nucleair wapen weten te komen, is te groot. De techniek is er nu eenmaal. Maar die andere landen redeneren net zo als de Amerikanen. We moeten ons daarom realiseren dat kernwapens niet meer zijn weg te denken. De grote landen kunnen hun arsenalen beperken en misschien zullen ze daar op deze top afspraken over maken. Maar ze zullen altijd voldoende aantallen over hebben om de wereld een aantal malen te vernietigen. In de jaren zeventig was het motto van het IKV: Help de kernwapens de wereld uit, te beginnen uit Nederland. Dat was allemaal romantiek. Het idee van een kernwapenvrije wereld is flauwekul, daar zal nooit iets van terecht komen. Destijds was er wel aanleiding om te protesteren tegen de neutronenbom, want dat was een tactisch wapen dat op beperkte schaal kon worden ingezet. En als de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie met elkaar in oorlog zouden raken, werd Europa het slagveld. Dat probleem speelt niet meer. Daar staat tegenover dat nu meer landen kernwapens bezitten. Maakt dat het risico van een nucleaire oorlog niet groter dan tijdens de Koude Oorlog? Geen van de huidige kernwapenlanden is uit op zelfvernietiging. Ook elkaar vijandige staten zoals India en Pakistan houden elkaar tot in lengte van dagen in een houdgreep. Het veiligheidsvraagstuk dwingt de grootmachten goede relaties te onderhouden, waardoor de wereld stabieler is geworden. Een grote oorlog is tussen Volgden de kerken Mient Jan Faber klakkeloos? Nee, zegt Jan-Willem Nieuwenhuijsen. Hij liep destijds ook mee. Met honderdduizenden demonstreerden we in Amsterdam en Den Haag, in 1981 en In die tijd werkte ik landelijk voor de Remonstrantse Broederschap, in 1966 een van de oprichters van het IKV. Het werd een spannende relatie tussen het IKV en dan vooral in de persoon van Mient Jan Faber en de kerken. De kerken waren door het IKV 'uitgenodigd' om positie te bepalen over de stelling 'kernwapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland'. Dat leidde tot heftige discussies, tot opzeggingen van lidmaatschap en tegenbewegingen binnen de kerk. Volgens Mient Jan Faber (Trouw, 28 februari j.l.) was het 'allemaal romantiek en flauwekul', zo'n kernwapenvrije wereld waarvoor wij de straat op gingen. Waardoor nu iedere demonstrant van destijds zich nu achter de oren krabt en afvraagt: heeft Faber gelijk? Waren we destijds romantisch naïef door achter hem aan te lopen? Vijfhonderdduizend makke schapen van het IKV? Die negen bij het IKV aangesloten kerkgenootschappen? Het lijkt mij niet. Cynisme - Het ging toen om humaniteit en daarover moet het altijd gaan binnen de kerken. Het is en blijft evident dat de inzet van kernwapens onder alle omstandigheden in strijd is met de menselijkheid. Het verwoestende effect is genocidaal en de straling tast het leven voor volgende generaties aan. De effecten van de huidige generatie kernwapens zijn nog vele malen groter dan destijds de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki. Protest haakjes geplaatst. Er is geen betere garantie voor de wereldvrede dan het kernwapen. Natuurlijk weet je het nooit honderd procent zeker. Er kan ergens een Hitler opstaan. Maar dan zullen de andere grootmachten collectief reageren om het gevaar af te wenden. Er is alle reden om gerust naar bed te gaan. Maar wat als zelfmoordterroristen een kernwapen bemachtigen? Dat is het grootste gevaar. Tijdens de top zal veel worden gesproken over uitwisseling van informatie over terroristen. En over betere controle op de manier waarop landen hun kernwapens opslaan, zodat deze niet in verkeerde handen vallen. De afspraken hierover worden nu onvoldoende nageleefd. Dat komt deels door de opstelling van landen als Amerika, Rusland en China, die zelf geen pottenkijkers willen. Tot slot zullen de deelnemende staten een oproep doen aan landen als Iran en Noord-Korea om het nonproliferatieverdrag te tekenen. Er mogen beslist niet meer landen met kernwapens bijkomen. Het Nederlandse kabinet verwierp onlangs een motie van de Tweede Kamer, die eiste dat de toekomstige JSF-vliegtuigen geen kernwapens aan boord mochten hebben. Wat vindt u daarvan? De Kamer heeft wel die motie aangenomen, maar vervolgens niet de regering naar huis gestuurd. Dus was het allemaal slechts een show, met name van de Partij van de Arbeid. Minister Timmermans van Buitenlandse Zaken is er altijd een groot voorstander van geweest om de laatste kernwapens uit Nederland weg te halen. Maar hij zegt terecht dat zoiets alleen zin heeft in Navo-verband. Kunnen de bommen die op vliegbasis Volkel zijn opgeslagen kwaad? Dat geloof ik niet. Ze zullen nooit worden gebruikt. Zelfs als er een ongeluk plaatsvindt of terroristen plegen een aanslag, gebeurt er niets. Die kernwapens liggen diep onder de grond en laten zich niet zomaar activeren. Bent u van idealist realist geworden? Ik was altijd al vrij realistisch. Ik wist dat de vredesbeweging in het Westen nooit een oplossing kon bieden voor het kernwapenprobleem, als niet tegelijkertijd in het Oosten fundamentele veranderingen zouden komen. Daarom ben ik voortdurend naar Oost- Europa gereisd om met dissidenten te praten, die mijn visie bevestigden. Zíj hebben een einde gemaakt aan de Koude Oorlog, niet die half miljoen demonstranten in 1983 op het Malieveld. Maar zo nuchter als u nu over kernwapens spreekt, deed u dat destijds niet. Ik verbaas mezelf. Het blijft een idiote, amorele situatie waren we leven. Zo kan de wereld niet bedoeld zijn. Het liefst zag ik dat er helemaal geen kernwapens waren. Maar aangezien ze er wel zijn, kun je ze maar beter inzetten om de stabiliteit te bevorderen. Ik heb me erbij neergelegd. tegen aanmaak, opslag van en dreiging met kernwapens is dus het opkomen voor humaniteit. Wie dat naïef noemt, aanvaardt een samenleving waarin cynisme de boventoon voert. Daarnaast: Burgers en maatschappelijke organisaties als kerken mogen hun stem laten horen om politieke invloed uit te oefenen. Politiek: weet dat wij kernwapens inhumaan vinden. Navo: weet dat wij ook geen 'bruikbare' kernwapens willen (neutronenbom). Nederland: heb de moed om als klein land internationaal een signaal af te geven door zelf vast kernwapenvrij te zijn. Het geloof, het geweten, mag staan tegenover wereldse macht. Maar het is de politiek die beslist wat te doen met dit protest. Drammerigheid - Een probleem in de verhouding tussen de kerken en het IKV was de toenemende politisering van het IKV. Kerkelijke standpunten werden afgemeten naar het onmiddellijke en praktisch politieke effect. Daarin heb ik met Faber gebotst. Het IKV van Faber ontwikkelde zich van een kerkelijke beweging tot een politieke partij. Faber wilde maximaal praktisch politieke munt slaan uit de proteststemmen tegen de voortgaande uitbreiding en verfijning van de kernbewapening. Een dieptepunt in de verhouding tussen de vredesbeweging en de politiek was toen tijdens een massabijeenkomst premier Ruud Lubbers massaal de rug werd toegekeerd. Opkomen voor humaniteit betekent wat mij betreft dat je de ander altijd in het gezicht moet blijven zien. De naïviteit uit deze jaren heeft dus niet bestaan uit het protest als zodanig. Dat was gebaseerd op kennis van en inzicht in de mateloze verschrikkingen van een kernoorlog. ProcesNieuws 14 nr. 102 / april 2014

15 Naïef was misschien de verwachting dat de nucleaire kennis, eenmaal toegepast en vormgegeven in bewapening, ongedaan kon worden gemaakt. Naïef de hoop dat in de machtsverhoudingen van de wereld de één de ander de wang toekeert en eenzijdig ontwapent. Maar was dat ook het directe doel van de vredesdemonstranten? Het probleem met Faber was achteraf bezien niet zozeer zijn naïviteit, als wel zijn drammerigheid. Het gedram om het geluid van het 'publiek geweten' onmiddellijk te verzilveren in concrete politieke munt. Dat laatste is niet het terrein van kerken of kerkelijke bewegingen. De plaats van kerken in een waarachtige democratie is om óók, naast andere organisaties, een kanaal voor de vorming van een 'publiek geweten' te zijn. Een stem zijn daar waar humaniteit fundamenteel in het geding is. De waarde van dat protest valt niet af te meten aan het resultaat. Het publiek geweten rond de (toen voortgaande!) kernbewapening is in die jaren tachtig gemobiliseerd mede dankzij Mient Jan Faber. Waarvoor nog steeds onze hartelijke dank! Jan-Willem Nleuwenhuijsen is oud-landelijk secretaris van de Remonstrantse Broederschap Karel Koster Brief van de dag: JSF is juist bedoeld voor atoomtaak De handhaving van de nucleaire taak van de Nederlandse luchtmacht is onderbelicht gebleven in een zitting over de aanschaf van de JSF - Minister Hennis, die werd ondervraagd in de Tweede Kamer op 6 november over de toekomst van de krijgsmacht, ontkende in alle toonaarden dat de keuze voor de JSF verbonden was aan de mogelijkheid om die atoomtaak voort te zetten door de aanschaf van dat vliegtuig. Het debat wordt vandaag in de Kamer voortgezet. Toch heeft het Amerikaanse ministerie van Defensie daar een wat andere visie op. In 2010 verscheen de publieke versie van het Amerikaanse Nuclear Posture Review, een overheidsdocument waar de omvang, missie en taken van de verschillende delen van de Amerikaanse nucleaire slagkracht worden uiteengezet. De bommen op Volkel (Non-Strategic Nuclear Weapons) maken daar deel van uit. In het hoofdstuk over deze categorie kernwapens staat onverbloemd dat de nucleair/conventionele (dual eapable) F-16-aanvalsvliegtuigen worden vervangen door de JSF. Bovendien wordt daar ook het moderniseringsprogramma van de Volkelbommen aangekondigd (Life Extension Program) waarvan het bestaan werd bevestigd door minister Timmermans in antwoord op recente vragen van CDA-Kamerlid Knops. Door de Amerikaanse besluiten werd in feite het nucleaire beleid van de NAVO betreffende de toekomst van de kernbommen in de NAVO-lidstaten vastgelegd. Ze zouden blijven, zoals duidelijk werd toen in 2012 de Deterrence and Defense Posture Review werd vastgesteld op een NAVO-top. Cruciaal daarin zijn het vasthouden aan de nucleaire taak en de afspraak dat er (anonieme) overeenstemming moet zijn over het al dan niet veranderen van de nucleaire slagkracht. Daarmee werd dus afgesproken dat er geen unilaterale ontwapeningsstappen zouden worden ondernomen. Karel Koster, Wetenschappelijk Bureau SP uit: Volkskrant materiaal bestellijst Boek: Nucleaire ontwapening - nog steeds bittere noodzaak. Karel Koster, uitgave NVMP, Utrecht (tijdelijk speciale prijs!) à 10,--- euro*... ex. =..... euro* Boek: Rechtmatigheid van kernwapens?. Vertaling van de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof op 8 juli 1996 (368 blz.) à 10,--- euro*... ex. =..... euro* Brochure: Kernwapens op retour à 5,--- euro*... ex. =..... euro* Stickervel EU kernwapenvrij, 24 stuks à 2,--- euro... ex. =..... euro Stickers EU kernwapenvrij (à 0,25 euro, pakje 8 st.) à 2,--- euro... ex. =..... euro All the Arms vredeskaarten, (à 0,50 euro, pakje 8 st.) à 4,--- euro... ex. =..... euro All the Arms we Need T-shirt, maat S / M / L / XL / XXL ** à 10,--- euro... ex. =..... euro PACE vredeskaarten, (à 0,25 euro, pakje 8 stuks) à 2,--- euro... ex. =..... euro PEACE vredesvlag (nieuwe uitvoering in t engels) à 10,--- euro... ex. =..... euro Oude ProcesNieuws-nummers / jubileumsposter nr. 100 à 2,--- euro*... ex. =..... euro TOTAAL..... euro * Boeken/ brochure excl. verzendkosten. Bestellen per bestelling@tribunaalvoordevrede.nl of ** s.v.p. maat T-shirt(s) opgeven. per post: Tribunaal voor de Vrede, Postbus 92066, 1090 AB Amsterdam ProcesNieuws 15 nr. 102 / april 2014

16 wapenfeiten Samenstelling: Willemijn van der Werf VPvdA draait door met inzet kernwapens DEN HAAG De PvdA is zowel voor als tegen het afwerpen van Amerikaanse massavernietigingswapens door de JSF. Zoveel is vandaag duidelijk geworden. Om de aanschaf van 37 door de VS geproduceerde Amerikaanse JSF s mogelijk te maken, waarvoor het kabinet in crisistijd minimaal 5 miljard euro uittrekt, steunde regeringspartij PvdA op 19 november j.l. een door de SP ingediende motie waarin is vastgelegd dat de omstreden gevechtsvliegtuigen geen kernwapens mogen afwerpen. Deze motie werd door een Kamermeerderheid aangenomen. Vandaag echter liet het kabinet bij monde van Timmermans (PvdA) en Hennis (VVD) in een brief aan de Tweede Kamer weten dat de Joint Strike Fighter wel degelijk kernwapens aan boord mag hebben. Hiermee schuift de PvdA de twee maanden geleden aangenomen motie terzijde. Het kabinet wil zich niet op voorhand vastleggen op een standpunt zoals uitgesproken in de motie aangezien Nederland in NAVO-verband namelijk nog een kernwapentaak heeft. Het komt erop neer dat de PvdA eind vorig jaar een politiek spelletje heeft gespeeld om een Kamermeerderheid te bewerkstelligen waarmee de JSF kon worden aangeschaft, met massavernietigingswapens als inzet. Timmermans partijgenoot Eijsink maakt het allemaal nog wat ziekelijker door vandaag te stellen dat haar partij bij het standpunt blijft dat de JSF geen kernwapens mag afwerpen. Volgens haar heeft het kabinet nog tien jaar de tijd om overeenstemming binnen de NAVO te krijgen over de kwestie. Na ruim tien jaar draaikonterij over aanschaffing van de JSF, waarbij de PvdA minstens zeven keer van standpunt veranderde om uiteindelijk de Amerikanen tevreden te stellen, dienen we geen enkele illusie te hebben dat het gedraai door diezelfde partij inzake de kernwapentaak over tien jaar tot ontmanteling van de op Volkel gestationeerde massavernietigingswapens zal leiden. Dat maakte de geheime afspraak in 2010, waarbij Nederland instemde met vernieuwing van de kernwapens, reeds duidelijk. Bij IKV Pax Christi, waar ze nog aan het nagenieten waren over de eerder aangenomen SP-motie, sloeg vandaag de brief van het kabinet in als een bom. Door de motie te negeren zet het kabinet de kernwapendiscussie opnieuw in de ijskast, aldus Krista van Velzen. Als het kabinet nucleaire ontwapening écht zo belangrijk vindt, biedt deze motie een prachtig mandaat voor een eerste stap in de juiste richting. Het door het kabinet aangedragen argument dat de Nederlandse kernwapentaak alleen in NAVO-verband kan worden beëindigd, noemt IKV Pax Christi pertinent onjuist. Van Velzen: De Nederlandse kernwapentaak is een directe overeenkomst tussen Nederland en de VS, die dus ook in een-op-een overleg met de VS beëindigd kan worden. Net zoals Engeland, Griekenland en Canada de afgelopen jaren deden. Ravage Wool Against Weapons - breien tegen kernwapens Eindhoven, 21 maart Wol Tegen Wapens is het motto waaronder Omslag Werkplaats voor Duurzame Ontwikkeling en Vredesburo Eindhoven aansluiten bij de Britse campagne Wool Against Weapons: een oproep om ook in Nederland mee te breien aan een elf kilometer lange vredessjaal, die op 9 augustus 2014 de kernwapenfabrieken in Aldermaston en Burghfield (graafschap Berkshire) met elkaar zal verbinden. Dit felroze protest is onderdeel van een brede campagne tegen modernisering van het Britse atoomwapenprogramma Trident. Met de campagne Wol Tegen Wapens wordt ook de nadruk gelegd op de aanwezigheid van Amerikaanse kernwapens in Nederland, op vliegbasis Volkel (NB). Wool Against Weapons is een initiatief van Atomic Weapons Eradication (Action AWE) met steun van Trident Ploughshares en de Campaign for Nuclear Disarmament (CND). In tal van Britse steden en dorpen zijn mensen en groepen aan het breien geslagen om een concrete bijdrage aan de roze vredessjaal te leveren. Maar ook elders op de wereld kun je meedoen. Omslag en Vredesburo Eindhoven zetten zich al decennialang - samen met heel veel andere mensen en groepen - in om alle kernwapens de wereld uit te krijgen. Daarom roepen ze nu iedereen in Nederland op om ook een steekje bij te dragen aan het felroze protest. De 11 km lange vredessjaal wordt samengesteld uit afzonderlijke lappen van elk 60 x 100 cm die op allerlei mogelijke manieren kunnen worden vormgegeven. De hoofdkleur is felroze, in combinatie met andere kleuren. Meedoen kan op veel manieren: door individueel of samen met anderen een of meer delen van de sjaal te breien of te haken; groepen of groepjes te vormen om samen te werken, de oproep te helpen verspreiden, en/of de actie te steunen door het beschikbaar stellen van (roze) wol en andere breigarens. Het staat iedereen volstrekt vrij om een eigen aanpak en vorm te kiezen. In Nederland komen verschillende inleverpunten. De actie start weliswaar in Eindhoven, maar zal zich snel over heel Nederland uitspreiden. Op de website komt een overzicht van informatieen inleverpunten. Alle lappen die op uiterlijk 14 juli in Eindhoven zijn ingeleverd, worden als een collectief pakket naar Wol Against Weapons gestuurd en worden daar verwerkt in de Vredessjaal. De Britse actie wordt uitgevoerd op 9 augustus - Nagasakidag. Op deze dag wordt wereldwijd de Amerikaanse atoombomaanval op Nagasaki (Japan, 1945) herdacht. Na afloop van de actie worden de delen van de sjaal weer uit elkaar gehaald en verwerkt tot dekens voor opvanghuizen, vluchtelingenkampen etc. Omslag en het Vredesburo ondersteunen deze actie mede, omdat ook op de Nederlandse vliegbasis Volkel (NB) Amerikaanse kernwapens liggen opgeslagen als onderdeel van de Nederlandse NAVO-taak. Ook deze kernwapens zullen worden gemoderniseerd om ze gereed te maken voor gebruik door de nieuwe JSF s. Het bezit, dreigen met en het feitelijk gebruik van kernwapens is verboden volgens het Internationale Humanitair Recht. - Website Nederland: en internationaal: Kabinet kocht JSF-kat in de zak DEN HAAG De productie van het omstreden Amerikaanse gevechtsvliegtuig JSF heeft te kampen met enorme problemen op het gebied van de software, het onderhoud en de betrouwbaarheid van het vliegtuig. Uit een gelekt Pentagon-rapport dat in handen is van persbureau Reuters, blijkt dat het gevechtsvliegtuig door de vele computersystemen kwetsbaar is voor raketinslagen en onweer. Ook zou vliegtuigbouwer Lockheed nog niet alle software hebben geleverd en bevat de reeds toegepaste software veel fouten. Door de problemen lijkt het onmogelijk dat de VS de JSF halverwege 2015 in gebruik kan nemen. Het JSF-programma, in 2001 gestart en inmiddels jaren achter op schema, is met bijna 400 miljard dollar aan kosten het duurste wapenprogramma uit de Amerikaanse geschiedenis. Vanwege de vertragingen zijn de kosten inmiddels al 70 procent hoger uitgevallen dan was gepland. Lockheed produceert de JSF samen met Nederland, Groot-Brittannië, Canada, Australië, Noorwegen, Italië, Turkije en Denemarken. Al ver voordat het Nederlandse kabinet met een Kamermeerderheid november vorig jaar in al haar wijsheid besloot om voor 5 miljard euro 37 JSF s aan te schaffen, die massavernietigingswapens kunnen afwerpen, was reeds bekend dat de productie van het gevechtsvliegtuig te kampen had met ernstige problemen. Desondanks reageert de huidige minister Hennis van Oorlog & Defensie uiterst laconiek door het goed nieuws te noemen dat het Pentagon het JSF-project kritisch volgt. Ravage Een hele stapel ( roze) sjaals ProcesNieuws 16 nr. 102 / april 2014

17 financieel en jaarverslag 2013 Tiny Wiertz Tribunaal voor de Vrede - Financieel verslag 2013 Inkomsten ontvangen begroot bijdragen rente rechtshulp/ procedurekosten gereserveerd 2011/ totaal Bedragen afgerond in hele Euro Uitgaven uitgegeven begroot ProcesNieuws bestuur en secretariaat publiciteit en werving huur en telefoon diverse acties bankkosten rechtshulp/ proceskosten positief saldo totaal Begroting 2014 Inkomsten bijdragen rente totaal Balans per Activa betaalrekening ING betaalrekening SNS spaarrekening SNS spaarrekening ASN inventaris p.m. Totaal Activa Fonds Andere Processen (FAP) 2013 saldo per rente 543 proceskosten Volkelactivisten boetes Volkelactivisten Saldo per garanties voor Volkel-activisten beschikbaar Toelichting financieel verslag: De nota s van PN 101 waren in 2013 nog niet betaald. De bijdragen naar aanleiding van de herinneringsacceptgiro s over 2013 zijn nog niet ontvangen omdat deze pas begin 2014 worden verstuurd. De kosten van de brochure over de geschiedenis van ons proces zijn geboekt onder publiciteit/werving omdat we deze brochure Uitgaven ProcesNieuws bestuur en secretariaat publiciteit en werving huur en telefoon diverse acties rechtshulp/processen 500 bankkosten 700 totaal Passiva openstaande nota s PN openstaande nota kosten rechtshulp (geschat) Totaal Passiva breder hebben verspreid dan onder abonnees van Proces- Nieuws. Toelichting Begroting: We hebben een vrij groot bedrag voor diverse acties opgenomen omdat we voor de NSS (Nucleaire Top in Den Haag) een open brief in de landelijke dagbladen wilden publiceren (het werd NRC op maandag 24 maart) waarin we de wereldleiders opriepen nu ernst te maken met het afschaffen van kernwapens. Deze brief werd - in t Engels vertaald - de week ervoor aan alle wereldleiders die de Top bezochten aangeboden via hun ambassades. Vredesorganisaties werden benaderd om de brief mee te ondertekenen. De kosten van deze actie waren op het moment van het opstellen van de begroting nog niet bekend. Ook is niet duidelijk of er organisaties zijn die een financiële bijdrage aan deze actie zullen leveren en of er anderszins financiële ondersteuning mogelijk is, bijvoorbeeld via fondsen. Willemijn van der Werf Jaarverslag Ondanks het feit dat er in de media nauwelijks aandacht was voor de kernwapenproblematiek was er veel te doen op actiegebied. Ook voor ProcesNieuws was het een bijzonder jaar omdat het honderdste nummer uitgegeven werd. Vanaf 1984 tot september 2013 werden honderd nummers verzorgd met dezelfde boodschap: Bevrijd de wereld van atoomwapens! Bij dat nummer werd een brochure meegestuurd met de titel : Zijn ze d r nòg? Het antwoord moet zijn: Ja!. Een maand later moesten we vernemen dat ze zelfs verbeterd worden, of misschien al zijn. Dat is heel stiekem in april 2010 afgesproken. En natuurlijk mochten we dat om veiligheidsredenen niet weten. Nog steeds werd ontkend dat er kernwapens op Volkel waren, maar door loslippigheid van twee oud-premiers werd het nog eens bevestigd: Ja, ze liggen er nog steeds. Ook ex-minister Stemerdink deed een duit in het zakje en zei ze zelfs aangeraakt te hebben. De zwaarste tegenslag voor ons was het besluit van de Tweede Kamer om over te gaan tot de aanschaf van de JSF, het Amerikaanse gevechtsvliegtuig met de mogelijkheid Amerikaanse kernwapens te vervoeren en in te zetten. Er kwam een motie in het Parlement dat het vliegtuig geen nucleaire taak zou mogen hebben.de motie werd door de minister van Defensie NIET overgenomen. Dat schijnt te kunnen in een democratie. Dit past naadloos in het hele plan. De nieuwe B-61-atoombommen blijven in Nederland en de JSF kan ze zo nodig gebruiken. Ondanks alle protesten en acties blijven wij braaf aan het Amerikaanse lijntje lopen. Regelmatig dringen activisten de basis in Volkel binnen als daad van verzet tegen voorbereidingen voor het gebruik van de daar liggende atoombommen. Zij moesten zich daarvoor verantwoorden bij de rechter. Deze blijft doof voor hun argumenten en blijft het houden op beschadiging van hekwerk en onbevoegd betreden van het basisterrein. Begin augustus is er een actie gehouden bij de Hoge Raad om te protesteren tegen de schandalige uitspraak dat aanvallen met atoombommen, zelfs de zwaarste tegen open steden, toegestaan zouden zijn. Geen mens van de pers te zien, hoewel we er veel publiciteit aan gegeven hebben. Over dit alles is in ProcesNieuws uitgebreid bericht. Mooi was de poster met daarop alle voorkanten van de 100 uitgegeven nummers met vooral veel tekeningen van Len Munnik, die de loop van de acties in 29 jaren duidelijk weergeven. ProcesNieuws 17 nr. 102 / april 2014

18 kernberichten Samenstelling: Willemijn van der Werf Japanse daklozen reinigen Fukushima SENDAI Voor de schoonmaakoperatie rond de kerncentrale Fukushima I worden in Japan daklozen geronseld. Zij doen het werk soms zelfs zonder dat zij er iets aan overhouden. Een ronselaar vertelt aan persbureau Reuters dat hij dakloze mannen verzamelde op het station van de stad Sendai. De mannen werden te werk gesteld in Fukushima-stad waar ze onder meer de vervuilde toplaag van de grond verwijderen. De opruimwerkzaamheden worden verricht onder leiding van het bedrijf Tokyo Electric Power Company (TEPCO), dat na de ramp flink heeft moeten bezuinigen en daardoor met uitzendkrachten werkt. De Japanse regering, die in totaal 25 miljard euro heeft uitgetrokken voor de opruiming, stelt 72 euro gevarengeld per werknemer per gewerkte dag beschikbaar. In de praktijk zien veel schoonmakers hier heel weinig van terug. Het geld wordt grotendeels afgeroomd door tussenpersonen. De ronselaars brengen vaak hoge bedragen in rekening voor voedsel en onderdak, waardoor sommige schoonmakers maar tien dollar per maand overhouden. Volgens persbureau Reuters is er maar weinig toezicht op de schoonmaakoperatie. Een wirwar van bedrijven houdt zich ermee bezig. Misdadigers, onder meer afkomstig uit de Japanse onderwereld, hebben zelfs zwarte uitzendbureaus opgezet die illegaal medewerkers aanleveren voor de ontsmettingsoperaties. Voor de ontmanteling van Fukushima, die nog 30 jaar kan duren, zijn tot en met 2015 nog zeker werknemers nodig. De kerncentrale bij Fukushima werd in maart 2011 ernstig beschadigd door een aardbeving en een daaropvolgende tsunami. Door de golf viel de koeling van de reactoren uit. Daardoor smolten de reactorstaven geheel of gedeeltelijk, een zogeheten meltdown. De ontstane lekkages zijn een ramp voor het zeeleven, maar ook voor lokale visserijgemeenschappen. Op grote afstanden van Fukushima zijn vissen en andere zeedieren aangetroffen die radioactief besmet zijn geraakt. Ravage Negatief Brabants advies over Volkel Vanwege berichten over transporten met kernwapens geeft Noord-Brabant aan minister Hennis-Plasschaert (defensie) een negatief advies over de veiligheid op en rondom vliegbasis Volkel. Gedeputeerde Staten hebben dat gisteren besloten. Defensie werkt aan een nieuw milieueffectrapport voor Volkel. De provincie moet om advies worden gevraagd. "Het is alsofwe een vergunning moeten geven voor een fabriek waarvan we niet weten wat die doet", aldus gedeputeerde Johan van den Hout (SP). De minister kan het advies naast zich neerleggen. (ANP) Trouw Erkenning voor Nederlandse slachtoffer atoombom Een 93-jarige Nederlandse overlevende van de atoombom op het japanse Nagasaki krijgt bijna 70 jaar nadien erkenning. Het stadsbestuur kent hem een hibakusha-certificaat toe. Hibakusha betekent 'slachtoffers van de explosie'. Het certificaat geeft recht op medische behandelingen en uitkeringen. De Nederlander, volgens het Japanse persbureau Kyodo Buchel genaamd, was als krijgsgevangene in Nagasaki. Hij was kort hiervoor gevangengenomen op java. (ANP) Trouw Opwerken plutonium, MOX, proliferatie en de NSS Bij opwerken wordt o.a. plutonium uit de brandstof gehaald. Dit is de stof waar op de Nuclear Security Summit besloten werd om het zovel mogelijk te beperken - het tegenovergestelde van het scheiden dat bij opwerking gebeurt. In het slotcommuniqué van de NSS staat letterlijk: "We encourage states to minimize their stocks of HEU and to keep their stockpile of separated plutonium to the minimum level." Nederland heeft een verdrag goedgekeurd die opwerking (en dus het scheiden van plutonium dat in kernwapens gebruikt kan worden) tot het midden van deze eeuw mogelijk maakt! In dat slotcommuniqué wordt trouwens ook de foutieve en gevaarlijke aanname gemaakt dat plutonium gebruikt in MOXbrandstof (een mix van plutonium en uranium, zoals in de kerncentrale Borssele) veel minder proliferatie-gevaarlijk is als gescheiden plutonium. Het plutonium gebruiken in MOX is maar een hele kleine barriere tegen diefstal en gebruik in kernwapens. Het is namelijk vrij eenvoudig weer te scheiden. En daarbij is het op veel meer (en minder goed beveiligde) plekken aanwezig. Een splijtstofelement (een verzameling van splijtstofstaven) bevat genoeg plutonium voor een flink aantal kernwapens. zie: Nederland en non-proliferatie: plutonium: en: Nederland en non-proliferatie: Hoog-verrijkt uranium: LAKA Delegatie Fukushima in Tweede Kamer Vandaag 11 maart 2014 is het 3 jaar geleden dat een sterke aardbeving en tsunami de oostkust van Japan trof, met als gevolg heel veel slachtoffers, verwoesting en ook schade aan de reactoren van Fukushima die leidde tot drie meltdowns. Wereldwijd wordt bij de ramp stilgestaan, zo zijn er alleen al in Duitsland vandaag 220 (!) mahnwachen; een kruising tussen picket-line en stiltekring. In Amsterdam was afgelopen zaterdag een bijeenkomst georganiseerd door de Japanse gemeenschap (Hope Step Japan) samen met WISE. Vanavond is er in Enschede een informatiebijeenkomst waar Laka het naast over Fukushima ook over Urenco, verrijking, proliferatie en de NSS/ NIS gaat hebben. De Tweede Kamer krijgt 12 maart een kleine Japanse delegatie uit onder meer Fukushima op bezoek. In de Tweede Kamer zullen Tetsunari Lida, directeur van het Instituut voor Duurzame Energie in Tokyo, en Yoshiko Aoki, adviseur in een van de opvangcentra voor 'stralingsvluchtelingen', aan het woord komen. Laatstgenoemde woonde en werkte zelf in het geëvacueerde gebied, waar ze een boerderij had. Het bezoek aan het parlement is op initiatief van Liesbeth van Tongeren van Groen- Links, die hoopt dat vertegenwoordigers van zoveel mogelijk andere partijen aanwezig zullen zijn om mee te praten over hoe het verder moet met de energievoorziening. Nederland moet lessen trekken uit de Japanse ramp en sneller overgaan op schone energie, vindt GroenLinks. LAKA Nieuws Oude kerncentrales zijn onveilig Volgens Greenpeace moeten oude kerncentrales dicht want ze zijn onveilig. Er zijn 67 Europese kerncentrales, waaronder die in de gemeente Borssele die ouder zijn dan 30 jaar. Drie van de vier reactoren in het Belgische Doel, vlak over de grens bij Zeeuws-Vlaanderen, zijn ook meer dan dertig jaar oud. De kans op ongelukken met oude kerncentrales die langer in bedrijf blijven is onaanvaarbaar groot. De soms meer dan 40 jaar oude kerncentrales zijn technologisch niet ingericht op tientallen jaren extra produceren, zegt Greenpeace: ze moeten direct dicht. Dit staat in een rapport dat de milieuorganisatie liet opstellen door onafhankelijke wetenschappers. Zij hebben, ieder vanuit een ander vakgebied, de risico s in kaart gebracht van het voortzetten van de productie in kerncentrales die eigenlijk al aan het eind van hun levenscyclus zijn. In Nederland gaat het om de centrale van Borssele, die qua leeftijd in de toptien staat van oude kerncentrales in Europa. Borssele is in 1973 in bedrijf gekomen. De oudste staat in Zwitserland (1969). In 2006 is bepaald dat Borssele tot 2033 in bedrijf blijft. De productie is opgevoerd van 452 megawatt tot 485 megawatt stroom. Volgens Greenpeace is er geen ervaring met kerncentrales ouder dan 47 jaar. Cruciale onderdelen van de reactor kunnen vanwege de torenhoge kosten niet vervangen worden. Het aantal ongeplande onderhoudsstops stijgt. Die stops zelf vergroten de druk op het systeem, doordat het reactorvat grote temperatuuren drukverschillen slecht kan verdragen. Verhoging van de de productie van deze centrale vergroot ookde druk op het systeem, waardoor de veiligheidsmarges in het gedrang raken. Trouw ProcesNieuws 18 nr. 102 / april 2014

19 Nuclear Industry Summit NIS & No Nukes Summit NNS (foto hierboven) Kernenergie blokkeert Duurzaamheid. Dit was het antwoord aan de kernenergie-lobby die maandag 24 maart in de Beurs van Berlage te Amsterdam samenkwam. 30 jonge en oudere activisten bouwden die leus middels 350 beplakte verhuisdozen. Greenpeace had deze dozen voorbereid voor de anti-kernenergie-demonstratie van 16 april 2011, maar toen niet gebruikt. - In de voorbereidingsfase waren er ook No Nukes Summit NNS presentaties. Met verrassende oplossingen, o.a. van de Iraanse nucleair-wetenschapper Mehran Keshe. Zijn gepatenteerde plasmatechnologie werkt met preciese verhoudingen tussen magnetisme en zwaartekracht. Toepasbaar op energie, voeding, water, transport, nano-materialen, ruimtevaart, gezondheid. Zelfs voor de schoonmaak van Fukushima. Op Youtube is een 45 minuten durende instructievideo ook speciaal voor de boeren daar te vinden onder Fukushima Cleanup. Volgens de website www,keshefoundation.org zal Keshe s werk aan de hele mensheid tegoed komen. Iedereen kan desgewenst alvast een vredesverdrag ondertekenen. fs Nawaz Sharif, premier Pakistan Pakistan ziet zijn kernwapenarsenaal als cruciaal middel om de geopolitieke balans met India te behouden. Abdoel Quadir Khan, de 'vader van de atoombom', stal de techniek in de jaren zeventig uit Nederland. De aanwezigheid van meer dan honderd kernkoppen vormt een gevaarlijke combinatie met de terroristische groepen in het land. Zo hebben terroristen geprobeerd technici te kidnappen en toegang te verkrijgen tot militaire complexen. Pakistan bezweert dat de kernwapens veilig zijn. Trouw Thorium, alternatieve vorm van kernenergie? China maakt extra vaart met een alternatieve vorm van kernenergie. Die is niet gebaseerd op uranium maar op het element thorium. Het team van 140 nucleaire ingenieurs dat in Shanghai werkt aan de eerste gesmolten-zoutreactor met thorium heeft te horen gekregen binnen tien jaar resultaat te moeten leveren, in plaats van binnen een kwart eeuw. Vorig jaar maakte China al een budget vrij van bijna 270 miljoen euro voor de nieuwe technologie. China zet vooral in op meer kernenergie om de immense smogproblemen in de grote industriesteden het hoofd te kunnen bieden. Het voordeel van thorium is dat het overvloedig in de aardkorst voorkomt en meteen ook in de splijtbare vorm; in natuurlijk uranium is maar een klein deel splijtbaar, zodat verrijking nodig is en veel afvalstoffen geeft. Historisch is de keuze voor de uraniumtechnologie vooral gemaakt omwille van het vrijkomende plutonium, dat kan worden toegepast in kernwapens. Experts hebben echter hun twijfels bij de hernieuwde belangstelling voor thorium als splijtstof. Om het materiaal tot splijting te brengen is neutronenstraling nodig die het gemakkelijkst kan worden gemaakt met splijtend uranium of plutonium, zodat nog steeds een conventionele kernreactor nodig lijkt, inclusief langlevend afval en proliferatiegevaar. Ook afval van thoriumreactoren blijft nog enkele honderden tot duizend jaar gevaarlijk. Verreweg de grootste uitdaging is het type reactor waarin thorium zou moeten worden gebruikt. Dat werkt niet met een hete kern van splijtstofstaven in een bad met koelwater, maar gebruikt splijtstof opgelost in gesmolten zout als koelmiddel. Internationaal is de ervaring met gesmolten-zoutreactoren, hoewel beperkt, maar niet onverdeeld gunstig. De Volkskrant Foto: WISE LastPost Samenstelling: Hein van der Kroon Moord op Nederlanders in Indië was genocide De moord op duizenden Nederlanders en Indo s in Nederlands-Indië vlak na de capitulatie van Japan, is het best aan te duiden als genocide. Dit stelt de Amerikaanse Indonesië-kenner William H. Frederick in een artikel van de Journal of Genocide Research. Frederick verbaast zich erover hoe die revolutie als veel minder gewelddadig is geportretteerd, ook in Nederland, dan die in werkelijkheid was. Uit het weinige materiaal dat beschikbaar is blijkt dat aan de massale arrestaties van Nederlanders wel degelijk een mate van organisatie ten grondslag lag. Vooral door mensen van de Premuda Republik Indonesia ( ) Trouw, Rode Kruis: Israël frustreert hulpverlening ( ) Hulppaketten, bedoeld voor Palestijnen van wie de huizen door Israël zijn verwoest, worden steeds vaker door het Israëlisch leger in beslag genomen of vernietigd. De Zwitserse hulporganisatie is daarom gestopt met het leveren van tenten aan dakloze Palestijnen. Het is een moeilijke beslissing voor ons, zei de woordvoerder gisteren. Hij hoopt via dialoog Israël ertoe te bewegen hulp aan de Palestijnen toe te staan. Trouw, Chinese soldaat past bijna niet meer in tank Welvaart lijkt een groter gevaar voor China te gaan worden dan de militaire kracht van Japan of de VS. Uit onderzoek blijkt dat de gemiddelde Chinese soldaat twee centimeter langer is dan twintig jaar geleden, en dat zijn middel is gegroeid met gemiddeld vijf centimeter. Gevolg: de militairen hebben moeite om zich in tanks te proppen die dertig jaar geleden werden ontworpen voor kleinere vechters. ( ) Keizers, premiers en ministers faalden Historici willen nogal eens een vergelijking trekken tussen het begin van de Eerste Wereldoorlog en de Cuba-crisis. Strekking: als er in 1914 in Europa figuren als de Kennedy s aan de macht waren geweest, was er geen wereldwijd conflict ontstaan. Hadden daarentegen de VS en de Sovjet-Unie in 1962 leiders gehad van het kaliber Wilhelm II en tsaar Nicolaas II, dan had deze wereld niet meer bestaan. Trouw, Militairen spieken bij nucleair examen MONTANA. Vierendertig Amerikaanse luchtmachtofficieren van een luchtbasis in Montana die nucleaire raketten mogen afvuren, zijn beschuldigd van voorzeggen en spieken bij examens. Sommigen sms-den tijdens examens de antwoorden van vragen naar collega's, anderen wisten ervan en hielden hun mond. De examenfraude kwam aan het licht bij een onderzoek naar drugsgebruik. De beschuldigden hebben rangen van tweede luitenant tot kapitein. Volgens het leger was de nucleaire veiligheid niet in het geding. Bij hetzelfde onderzoek zijn twee majoors geschorst voor onwelvoeglijk gedrag, drie officieren zijn op non-actief gesteld wegens drugsbezit. De luchtmacht kende afgelopen jaar een reeks incidenten met gebrek aan veiligheid, drugsgebruik en wangedrag, waarbij verschillende hoge militairen zijn ontslagen. (BBC) NRC ProcesNieuws 19 nr. 102 / april 2014

20 missiezuster (84) beschaamt amerikaans leger Geen rustige oude dag voor de Amerikaanse non Megan Rice, 84. Zij kreeg gisteren van de rechtbank in Texas te horen dat ze de komende drie jaar achter tralies zal doorbrengen. Even daarvoor vroeg ze de rechter zelf om levenslang en zei zich daarop te verheugen. Greg Boertje- Obed, Megan Rice en Michael Walli KNOXVILLE - De vurig rooms-katholieke Rice kreeg de straf omdat ze op 28 juli 2012 met twee andere actievoerders het hek wist door te knippen van atoomcomplex Y -12 in Oak Ridge, de bekendste opslagplek in de VS voor verrijkt uranium, geschikt voor gebruik in atoombommen. De beveiliging stond voor aap. Niet voor niets heet Y -12 in de volksmond 'the Fort Knox of uranium.' De vesting werd onneembaar geacht. Maar dat was gerekend buiten een 84 jaar oude non. Megan Rice, Greg Boertje-Obed (57) en Michael Walli (63) knipten drie draadhekken door, gooiden babydrinkflesjes met mensenbloed tegen de muren en schilderden vredesleuzen als 'De vrucht van rechtvaardigheid is vrede'. Ook hakten ze met hamers een paar stenen los. Pas na twee uur kwamen er eens bewakers kijken, al was het alarm wel afgegaan. De actievoerders wilden met hen het brood breken en boden witte rozen aan, de Bijbel en kaarsen. Ze verzetten zich niet tegen arrestatie. Het security-contract is niet verlengd. De advocaten noemden de inbraak puur symbolisch. Brieven uit de hele wereld stroomden binnen om de rechter te bewegen tot mildheid. Het hielp evenmin als een hoorzitting, waarop vrienden getuigden dat de drie vreedzaam waren, en dienstbaar aan mensen die hulp nodig hadden. Rice, Boertje en Walli draaien ook op voor euro schadevergoeding. Rice s twee metgezellen kregen vijf jaar cel. Zij waren al bekend met 'doorgaans vreedzame' burgerlijke ongehoorzaamheid. Geef me maar levenslang In haar slotpleidooi verbijsterde zuster Rice vriend en vijand met de dringende vraag, haar levenslang te geven. Heb alstublieft geen consideratie met mij, zei ze. De rest van mijn leven in de cel, dat is het grootste cadeau dat u me kunt geven. Amerika geeft te veel uit aan wapens, vond ze, en wees op de steunbrieven, zoals die van een jongen uit Afghanistan. Dat is een verwijzing naar de inzet van drones door de regering-obama, waarbij onschuldige slachtoffers vallen. Zij zijn de volgende generatie. Voor hen willen we ons leven geven. Alle drie geloven ze dat God hen gebruikt om het besef over atoomwapens te vergroten. Rice was veertig jaar missiezuster van de Sociëteit van het Heilig Kind Jezus, in West-Afrika. Ze doceerde wetenschap. Vietnamveteraan Walli beroept zich op zijn christenplicht. Huisschilder Boertje-Obed zei dat de flesjes met bloed symboliseren dat atoombommen kinderen doden. Stuur Megan Rice een kaart: Sister Megan Rice Metropolitan Detention Center P.O. Box Brooklyn, NY 11232, U.S.A. zit er schot in kernontwapening? Symposium NVMP (Nederlandse Vereniging voor Medische Polemologie), Zaterdag 17 mei 2014, uur, De Amershof, Snouckaertlaan 11, Amersfoort Het afgelopen jaar waren er veel hoopvolle ontwikkelingen op het gebied van de kernwapenproblematiek. Op 4-5 maart 2013 vond in Oslo de Internationale Conferentie over de Humanitaire Gevolgen van Kernwapens plaats. In februari van dit jaar kreeg deze conferentie een vervolg in het Mexicaanse Nayarit. Daar concludeerde men: "Alle feiten liggen nu op tafel. Alle deskundigen geven aan dat de impact van kernwapens catastrofaal zal zijn en dat reddingswerkers hun werk niet kunnen doen. Het risico op een bedoelde of onbedoelde nucleaire explosie is significant. Het is precies daarom dat een groeiende groep landen oproept om deze massavernietigingswapens te gaan verbieden, net als alle andere massavernietigingswapens". De regering van Oostenrijk kondigde aan nog dit jaar de volgende bijeenkomst te organiseren om deze plannen uit te werken. Ook binnen de Nederlandse politiek waren kernwapens regelmatig een punt van discussie. Op 19 november 2013 werd de motie Van Dijk aangenomen. Daarin wordt de regering verzocht de JSF géén kernwapentaak te laten uitvoeren. Maar volgens de ministers Hennis- Plasschaert en Timmermans heeft Nederland als lid van de NAVO voorlopig nog een kernwapentaak die de JSF zal overnemen van de F-16. Als het kabinet zou doen wat de Kamer wil, zou Nederland zich niet meer aan de NAVO-afspraak houden. Tevens zijn de Verenigde Staten van plan ruim 664 miljoen dollar (507 miljoen euro) uit te trekken voor de modernisering van de B61, de atoombom die ook op vliegbasis Volkel ligt opgeslagen. De sprekers op dit symposium proberen deze ontwikkelingen toe te lichten. Bieden ze mogelijkheden? Hoe lang is de weg naar een kernwapenvrije wereld en welke horden moeten nog genomen worden? * Prof Dr. Tom Sauer, hoofddocent politieke wetenschappen Universiteit van Antwerpen, bespreekt de nucleaire proliferatie en de wissel die dat trekt op nucleaire ontwapening. * Krista van Velzen, voormalig Tweede Kamerlid voor de SP en thans werkzaam als campaigner van het PAX No Nukes team, zal spreken over haar ervaring tijdens de conferenties in Oslo en Nayarit en de situatie rond de vernieuwde B61-12 serie (de kernbom op Volkel). Informatie en opgave: NVMP, Postbus 199, 4190 CD Geldermalsen, office@nvmp.org, Tel