CONTROLEPLAN fundering op staal. Over dit controleplan

Transcriptie

1 CONTROLEPLAN fundering op staal Inhoud Over dit controleplan A Organisatie P2 B Techniek P6 C Inspectielijst P8 Denk niet dat dit een antieke wijze van funderen is. In 2003 is bij een groot kantorencomplex een damwand geslagen om de bouwput en is, na het ontgraven, onderwaterbeton gestort als een werkvloer voor de constructievloer. Ook dit is een vorm van funderen op staal. De fundering op staal kent geen specifiek STABU-nummer. Wel alle ingrediënten waarmee je deze funderingstechniek kunt invullen, beschreven onder diverse hoofdstukken. Omdat deze wijze van funderen toch een eigen proces kent en er een aantal zaken moet zijn geregeld voordat de beton kan worden gestort, is besloten een controleplan aan deze funderingstechniek te wijden. Moet bijvoorbeeld de nutsleiding van het water onder de fundering komen? Hoe weet je of de grond voldoende verdicht is? Zo zijn er genoeg aandachtspunten. pagina 1-8

2 A Organisatie Inhoudsopgave CONTROLEPLAN FUNDERING OP STAAL I. ONTWERP II. FINANCIËN III. REGELGEVING IV. ORGANISATIE v. PLANNING 1. Historisch onderzoek 1. Grondverbetering 1. Draagvermogen 1. Tekeningen - Indicatieplanning 2. Bodem- en 2. Werkvloer ondergrond 2. Grondafvoer grondwateronderzoek 3. Bemaling 2. Belendingen 3. Grondverbetering 3. Sonderingsonderzoek en funderingsadvies 4. Grondverbetering 4. Aarding 3. Werkvloer 4. Materialen 5. Dekking en 4. Maatvoering 5. Sparingen 5. Funderingsontwerp afwerkingsklasse 6. Aanbouwen 7. Werkplan I. Ontwerp INLEIDING - In zijn algemeenheid moet voorzichtig worden omgegaan met een keuze voor fundering zonder palen. Een gedegen funderingsadvies is dan ook zeker een voorwaarde voor een verantwoorde keuze. Heel vaak is een grondverbetering onderdeel van deze wijze van funderen. In het zuiden en oosten van Nederland is veel zand aanwezig in de bodem en is funderen op staal een veel voorkomende techniek. 1. Historisch onderzoek: de architect of constructeur zal zeker bij Bouw- en Woningtoezicht dienen te informeren of een dergelijke wijze van funderen al is toegepast en wat de ervaringen hiermee zijn. Zij weten als geen ander of dit is toegepast en of dit tot problemen heeft geleid. Ook zijn er wellicht sonderingsgrafieken beschikbaar op basis waarvan een indicatie van funderen kan worden gekregen. 2. Bodem- en grondwateronderzoek: ook hierover kan de gemeente voorinformatie verstrekken. De aanwezigheid van veen in het gebied moet al alert maken. Bij het grondwater moet zeker aandacht worden geschonken aan de bemaling van de afgelopen jaren. Fig. 1 In zijn algemeenheid moet voorzichtig worden omgegaan met een keuze voor fundering zonder palen. 3. Sonderingsonderzoek en funderingsadvies: op basis van het hiervoor genoemde vooronderzoek kan een gerichte sondering worden uitgevoerd met een of meerdere dieptesonderingen. Deze gegevens kunnen pagina 2-8

3 aanleiding zijn om te kiezen voor een fundering op staal. 4. Grondverbetering: het kan voorkomen dat de ondergrond geschikt is als drager van een fundering op staal, maar dat de bovenste laag moet worden vervangen door meer draagkrachtige grond, bijvoorbeeld zand, in lagen aangetrild. 5. Funderingsontwerp: mede op basis van de sonderingsgegevens en van de opbouw kan de fundering worden ontworpen en berekend. De berekening is onderdeel van de totale berekening en wordt onderdeel van de bouwvergunningsaanvraag. Uitgangspunt is een vorstvrije aanlegdiepte van minimaal 800 mm onder het toekomstige maaiveld. In de meeste gevallen kunnen we hier denken aan een strokenfundering, in het werk gestort. Maar ook bedrijfsvloeren worden nog direct op de grond aangebracht zonder een eigen fundering, maar wel weer met een vorstrand. Het spreekt voor zich dat men vooraf goed dient na te denken aan welke eisen een bedrijfsvloer moet voldoen, zodat de constructeur duidelijk weet wat de uitgangspunten van zijn berekening zijn. 6. Aanbouwen: indien er sprake is van een uitbreiding van een bestaand gebouw, dan moet worden gekeken naar de fundering van het bestaande gebouw. Er moet aandacht zijn voor ongelijke zettingen en er dienen voldoende dilataties te worden opgenomen ter voorkoming van ongewenste scheuren. 7. Werkplan: bij een grootschalige toepassing, zoals het gebruik van onderwaterbeton, is het absoluut noodzakelijk dat er een werkplan wordt geschreven. De uitgangspunten hiervoor dienen zo volledig mogelijk in het bestek te worden vastgelegd. Beoordeling dient door de constructeur te geschieden. II. Financiën INLEIDING - Tijdens de uitvoeringsfase kent deze wijze van funderen geen of nauwelijks financiële bijzonderheden. De risico's die aanwezig zijn liggen in een eventuele grondverbetering waarvan men tijdens de uitvoering vaststelt dat er meer of minder moet worden verbeterd. Bij toepassing van onderwaterbeton zijn er echter aanzienlijk meer risico's. Het op de juiste hoogte afwerken van de werkvloer is geen gemakkelijke zaak en verdient volop aandacht is het werkplan. 1. Grondverbetering: ondanks alle sonderingsgegevens wordt pas tijdens het ontgraven duidelijk waar precies de draagkrachtige laag aanwezig is. Het kan aanleiding zijn om meer grondverbetering te moeten toepassen. Vooraf dient helderheid te zijn over de extra kosten. Daarom is een registratie van grondafvoer vanaf de eerste vracht van groot belang, zodat achteraf geen discussie kan ontstaan over de hoeveelheid van de afgevoerde grond. 2. Werkvloer: een goed bestek voorziet in een werkvloer van beton. Er zijn echter goede alternatieven beschikbaar die vooraf dienen te worden besproken. Indien er aanleiding toe is, kan dit als minderwerk worden opgevoerd. Denk in dit kader ook aan goedkeuring van Bouw- en Woningtoezicht. 3. Bemaling: een strokenfundering moet 'in den droge' worden uitgevoerd. Dat betekent dat de grondwaterstand tot ca. 100 mm onder de onderkant van de werkvloer mag komen. Een bemaling kan dus noodzakelijk zijn. De kosten van deze bemaling, inclusief vergunningen e.d., dienen besteksmatig geregeld te zijn. Bemaling kan ook noodzakelijk zijn om oppervlaktewater (regen) af te voeren. Deze kosten dienen door de aannemer ingecalculeerd te zijn. 4. Aarding: het is bij dit systeem niet mogelijk om aarding via heipalen op te nemen. Voor aarding van het gebouw en de installaties dienen separate aardelektroden te worden aangebracht. Het is van belang om te weten welke mogelijkheden de nutsbedrijven hierin hebben. pagina 3-8

4 III. Regelgeving INLEIDING - We hebben het per definitie over een ter plekke gemaakt product, samengesteld met gecertificeerde materialen. Specifieke regelgeving over funderen op staal is niet beschikbaar. Wel zijn de onderdelen die hiermee verband houden terug te vinden in de regelgeving. Met name de constructeur heeft hiermee te maken. Voor de bouwbegeleider is het van belang om te weten of een ondergrond voldoende draagkrachtig is, al of niet met behulp van grondverbetering. Nauw overleg met de constructeur is hierbij belangrijk. Daarnaast is controle tijdens de werkzaamheden van het wapenen en het storten de belangrijkste taak. 1. Draagvermogen ondergrond: de constructeur dient op te geven waar het draagvermogen minimaal aan dient te voldoen, bijvoorbeeld 10 N/mm2. Met een handsondeerapparaat dient dit in het werk te worden gecontroleerd. 2. Belendingen: bij het uitgraven van de bouwput, en ook wanneer er sprake is van grondverbetering, in lagen aangebracht en afgetrild, kan de directe belending belangrijk zijn. Dit kan het geval zijn bij binnenstedelijke bebouwing. Een opname van de belending is dan noodzakelijk (expertise). Afhankelijk van de belending kan het noodzakelijk zijn dit expertiserapport bij een notaris te deponeren. De trilapparaten waarmee de grondverbetering wordt afgetrild, kunnen veel trillingsoverlast geven. Zelfs zo erg dat schade aan de belending kan worden veroorzaakt. Ook kan er sprake zijn van geluidsoverlast. In het werkplan dient hieraan aandacht te worden geschonken. 3. Werkvloer: voorzover er reden is om af te wijken van het bestek dient dit in overleg met Bouw- en Woningtoezicht te worden besproken. 4. Materialen: het spreekt voor zich dat zand, als materiaal voor grondverbetering, voorzien moet zijn van de benodigde vergunning. Wapening en beton dienen gecertificeerd te zijn. Bij toepassing van staal- of kunststofvezels, bijvoorbeeld bij een bedrijfsvloer, dienen hoeveelheden te voldoen aan de opgaven. 5. Dekking en afwerkingsklasse: de funderingsstroken kunnen worden afgewerkt tot bovenzijde bekisting. Anders wordt het wanneer we een bedrijfsvloer op zand storten. Wij verwijzen hier naar controleplan Monolithisch afgewerkte betonvloeren. Let op, een volledige omschrijving van de dekking van de wapening aan de onder- en bovenzijde. IV. Organisatie INLEIDING - Het organiseren van het proces rondom de strokenfundering is relatief eenvoudig. Er dient rekening te worden gehouden met sparingen van de nutsbedrijven en van de riolering. In de meest voorkomende gevallen zal echter alleen een mantelbuis ten behoeve van het water van toepassing zijn. Deze ligt minimaal 1000 mm onder het toekomstige maaiveld. De andere sparingen komen vaak hoger en dus in het opgaande werk. Voor de organisatie rondom bedrijfsvloeren wordt verwezen naar controleplan Monolithisch afgewerkte betonvloeren. Voor het in dit plan beschreven grondwerk kan ook het controleplan Bouwrijp maken, worden nagelezen. 1. Tekeningen: een van de eerste zaken die nodig zijn bij de start van een werk zijn tekeningen van de fundering. Met behulp van een tekeningenprocedure, zoals beschreven in controleplan Tekeningen en berekeningen, dienen afspraken gemaakt te worden over de werktekeningen van de fundering. Ook dient helder te zijn wie de wapening uittekent. De hoofdconstructeur dient de tekeningen en berekeningen te maken/controleren en in te dienen bij Bouw- en Woningtoezicht. Houd rekening met een proceduretijd van de gemeente of maak hier afspraken over. 2. Grondafvoer: we vermelden volledigheidshalve nog de CLIK-melding. Indien grondverbetering wordt toegepast, dienen afspraken gemaakt te worden over de gescheiden opslag van de grond en het eventueel verwijderen van de grond. Van de af te voeren grond dienen monsters te worden getrokken in overeenstemming met de eis van de gemeente. Soms stelt de gemeente een depot ter beschikking voor tijdelijke of definitieve opslag. Zie ook controleplan Grondwerk. pagina 4-8

5 3. Grondverbetering: indien naar het oordeel van de aannemer(s) de draagkrachtige laag grond is bereikt, of men heeft volgens de gegevens voldoende diep uitgegraven, dan is het aan de constructeur te beoordelen of dit voldoende is. Hij zal met een handsondeerapparaat de waarden gaan meten. Vervolgens dient zand aangevoerd te worden van een erkend bedrijf. 4. Maatvoering: met de betrokkenen moeten afspraken worden gemaakt over het uitzetten van rooilijnen, voorzover nog niet gebeurd en verklikt, het Peil t.o.v. NAP en de maatvoering van de fundering. Veel aannemers werken met coördinaten, zodat een handmatige controle lastig is. Ten overvloede moet daarom nogmaals worden vastgelegd dat de maatvoering een verantwoordelijkheid van de aannemer is. Indien veel ankers moeten worden ingestort, dan moet worden overwogen een ankerplan te laten uittekenen door de staalleverancier. 5. Sparingen: in de voorbereidende fase moet worden geïnventariseerd of er sparingen in de strokenfundering moeten worden gehouden. Daarom moeten tekeningen van de installaties op dit onderdeel gereed zijn voor uitvoering. Indien het bijvoorbeeld een keldervloer betreft, dan moet bekend zijn of deze vloer eventueel een riolering krijgt ten behoeve van regenwaterafvoer. V. Indicatieplanning Het bijgevoegde planningsformulier is als voorbeeld ingevuld. Het geeft een indruk hoe het proces in tijd kan verlopen. De bouwbegeleider zal voor zichzelf vooraf een inschatting dienen te maken of het beeld voor zijn project overeenkomt met het voorbeeld. Zo niet, dan kan hij de planning aanpassen. Uit dit voorbeeld blijkt dat ca. 16 weken voorbereidingstijd nodig is voordat met het storten van de eerste betonwand kan worden aangevangen. Nr. Activiteit (in aantal weken) Werkplattegronden constructeur 2. Tekening wapening 3. Aangeven rooilijnen en meterpeil 4. Bouwput uitgraven 5. Eventuele grondverbetering 6. Maatvoering in de put 7. Aanbrengen werkvloeren 8. Aanbrengen wapening 9. Stellen bekisting 10. Eindcontrole 11. Storten funderingsstroken 12. Nabehandeling pagina 5-8

6 B Techniek Inhoudsopgave AANDACHTSPUNTEN CONTROLEPLAN FUNDERING OP STAAL Grondverbetering 2. Grondwater 3. Oppervlaktewater 4. Draagvermogen 5. Overlast 6. Aan- en afvoer grond 7. Werkvloer 8. Fundering 9. Controle door Bouw- en Woningtoezicht Aandachtspunten INLEIDING - Een fundering op staal, en dan vooral een strokenfundering, vraagt een andere aanpak dan het storten van een balk over heipalen. Er dient veel aandacht te worden geschonken aan de ondergrond, deze vormt de basis waarop het gebouw komt te staan. Het moment van aftrillen van het zandpakket tot en met het aanbrengen van de werkvloer vraagt speciale aandacht. Is de werkvloer eenmaal goed aangebracht en verhard, dan kan de strokenfundering verantwoord worden gerealiseerd. 1. Grondverbetering: als er sprake is van grondverbetering, moet er grond worden afgegraven. Er dient altijd een goede registratie te komen van de uitgegraven grond. Deze gegevens kunnen later van groot belang zijn, zeker als er meer moet worden ontgraven dan was aangenomen. Indien de grond wordt afgevoerd, moeten er monsters worden getrokken om aan te tonen dat de grond schoon is danwel welke vervuiling aanwezig is. Het kan zijn dat deze gegevens vanuit een eerder onderzoek al beschikbaar zijn. Als deze gegevens niet tijdig beschikbaar zijn, dient de vrijkomende grond tijdelijk op het terrein te worden opgeslagen. Houd de diverse grondsoorten apart. 2. Grondwater: vooraf valt een inschatting te maken tot hoe diep de eventuele grondverbetering moet worden uitgevoerd. Op basis van gegevens van aanwezige peilbuizen kan vooraf worden bepaald of een bemaling noodzakelijk is. Vervolgens kan een berekening worden gemaakt van de hoeveelheid te bemalen grondwater en kan op basis hiervan worden bepaald, in overleg met de gemeente, welke vergunningen moeten worden aangevraagd. Als er een bemaling moet plaatsvinden is een werkplan zeer nuttig. Op welk moment mag men bijvoorbeeld een bemaling stoppen en kan dit ineens of moet dit gefaseerd? Denk aan voldoende bewaking en reservematerieel. 3. Oppervlaktewater: naast grondwater dient men ook beducht te zijn voor oppervlaktewater. Een zware regenbui kan de bouwput onder water zetten, zodat doorwerken niet mogelijk is. Zeker bij kleinere bouwputten, zoals in binnenstedelijke projecten, kan dit veel vertraging betekenen. Zorg in dat geval voor de aanwezigheid van voldoende materieel, zoals pompen en slangen. 4. Draagvermogen: bij grondverbetering dienen de aanvullingen in lagen van maximaal 200 mm te worden aangebracht en afgetrild. Dit is de maximale capaciteit die een zware trilplaat kan verdichten. Voor gestabiliseerd zand geldt hetzelfde. Tijdens deze werkzaamheden dient een handsondeerapparaat op de bouw aanwezig te zijn. De bouwbegeleider kan steekproeven nemen bij iedere afgetrilde laag van de grondverbetering. De gemeten waarden worden vastgelegd in een rapport. Nauw overleg met de constructeur is nodig en voor een definitief oordeel moet de constructeur op de locatie aanwezig zijn. Hij is verantwoordelijk voor de hoofdconstructie en de grondverbetering is hier een wezenlijk onderdeel van. De bouwbegeleider onderhoudt tevens regelmatig contact met de inspecteur van Bouw- en Woningtoezicht. 5. Overlast: een trilplaat kan overlast veroorzaken. Als er sprake is van directe belending, dan moet met de constructeur en de aannemer worden vastgesteld welke type trilplaat toelaatbaar is. Wij gaan ervan uit dat een expertiserapport reeds is opgesteld. Soms is het raadzaam om preventief scheurmeters aan te brengen op de pagina 6-8

7 belendingen zelf, zodat gemeten kan worden of bestaande scheuren zich vergroten. Een trilplaat produceert ook geluid en soms in die mate dat er sprake is van overlast. De bouwbegeleider kan vooraf inschatten of dit problemen kan veroorzaken en vooraf communiceren met omwonenden. 6. Aan- en afvoer grond: zie ook controleplan Bouwrijp maken. Vrijwel altijd wordt grondverbetering gecombineerd met het uitgraven van de bouwput, het bouwrijp maken. De aanrijroutes van de vrachtwagens moeten vooraf bekend zijn en voorzover van toepassing dienen de openbare wegen per dag te worden schoongemaakt. 7. Werkvloer: Anders dan bij balken die over een paalfundering worden gestort, mag bij een strokenfundering geen materiaal worden toegepast dat kan vergaan. Voor deze toepassing is een werkvloer van beton het meest aangewezen materiaal. De functie van de werkvloer is tweeledig. In de eerste plaats is deze bedoeld als een schone en vlakke ondergrond voor de wapening en het beton. In de tweede plaats moet worden voorkomen dat cementwater van het beton direct kan wegzakken naar de ondergrond. De werkvloer dient dus een redelijk gesloten oppervlak krijgen. 8. Fundering: bij de controle van de wapening dient te worden gekeken of de dekking correct is, of de wapening compleet is, inclusief opgaande stekken en eventuele verankeringsstaven die soms op andere tekeningen zijn aangegeven. Ook of de bekisting schoon is en stevig genoeg is afgeschoord. Bij hoogteverschillen van de fundering T I P Weerstand van bovenlaag Mocht je als bouwbegeleider niet dagelijks een handsondeerapparaat bij de hand hebben, maak dan gebruik van een staafwapening met een diameter van 10 mm. Als je deze in de grond drukt, mag deze maximaal 100 mm met de hand weg te drukken zijn. Dit geeft een goede indicatie van de weerstand van de bovenlaag. Test deze methode uit in combinatie met het handsondeerapparaat. moet de bekisting tegen opdrijven worden geborgd. Stortnaden dienen altijd in overleg met de constructeur te worden afgesproken en kunnen op een simpele wijze worden gerealiseerd met haringgraatstaal. Eventueel cementwater verwijderen voordat er nieuwe beton tegenaan wordt gestort. Tijdens het storten letten op voldoende trillen en een gladde afwerking van de bovenzijde. Indien de funderingsstroken breed zijn, kan een bescherming tegen uitdrogen noodzakelijk zijn. Zorg voor reservematerieel. 9. Controle door Bouw- en Woningtoezicht: voordat er kan worden gestort dient de inspecteur van Bouw- en Woningtoezicht te worden geïnformeerd, zodat hij de wapening kan inspecteren. Handige internetsite: website van de vereniging ondernemers van betonmortelfabrikanten in Nederland met veel informatie over gietbouwtoepassingen. pagina 7-8

8 C Inspectielijst CONTROLEPLAN FUNDERING OP STAAL Project: Locatie: Opzichter: Inspectiedatum: Nr. Activiteit Akkoord Niet akkoord N.v.t. A. Administratief 1. Is bekend wie de wapening uittekent 2. Is de wapening verrekenbaar 3. Is een grondonderzoeksrapport aanwezig 4. Zijn er peilbuizen om de grondwaterstand te meten B. Voorbereiding 5. Zijn de vormtekeningen aanwezig 6. Zijn de wapeningstekeningen en berekeningen ingediend bij Bouw- en Woningtoezicht 7. Is een handsondeerapparaat nodig en aanwezig 8. Is er een plaats aangewezen voor opslag grond op het terrein 9. Zijn er grondmonsters genomen 10. Is er een depot aanwezig buiten de bouwplaats 11. Is bemaling noodzakelijk C. Uitvoering 12. Is er een certificaat aanwezig van de aangevoerde grond 13. Wordt bijgehouden hoeveel grond wordt afgevoerd 14. Wordt bijgehouden hoeveel zand wordt aangevoerd 15. Is de weerstand van de ondergrond vastgelegd 16. Worden werkvloeren vlak en glad aangebracht 17. Is de wapening conform tekening 18. Is de stekwapening gecontroleerd 19. Is het beton vlak en glad afgewerkt D. Nacontrole 20. Is afdekking van de beton noodzakelijk 21. Zijn de betonresten afgevoerd Eventuele opmerkingen: pagina 8-8