Veluwse Geslachten Jaargang 36 - nr

Transcriptie

1 Veluwse Geslachten Jaargang 36 - nr

2 Hattem: Markt te Hattem; Hoog-Soeren: Huis met de Echoput te Hoog-Soeren; Voorkant: -Arnhem trolley: De eerste trolleybus in Arnhem, bouwjaar 1949.

3 Veluwse geslachten Jaargang 36 - nr. 3 - ISSN Juli 2011 Vereniging Veluwse Geslachten Redactie : Jan van der Wal Gerco Klopman : Jan Schuurman van Rouwendal Redactie-adres : Dunolaan 5, 6869 VB Heveadorp Redactie redactie@veluwsegeslachten.nl Verschijnt vijf maal per jaar. homepage: Inhoud Blz. Bestuursmededelingen 2 Van de waarnemend voorzitter 2 Van de redactie 3 Nieuwe leden 3 Oproep 4 Nieuws uit de bibliotheek 4 Kwartierstaat Gerrit Wagenvoort 5/23 Dieren in wapens 24/36 Familie van Luttikhuizen (deel 2) 37/49 Matriarchale stamreeks van Jannie Gijsbertha van Veldhuisen 50/51 Matriarchale stamreeks van Aleida Jeannette Marie Groeneveld 52/54 Correcties en aanvullingen Genealogie Bourgonje 55/57 Correcties en aanvullingen Biesterbos 58/62 Aanvullingen kwartierstaat Evert van t Hof 63/63 Vraag en antwoord 64/67 Secretariaat : De Heusplein 17, 3772 DB Barneveld c.djong1@upcmail.nl Jaarcontributie : 25,- Losse nummers 5,- met pdf 30,- Buitenlandleden : 35,- (binnen Europa) Buitenlandleden : 45,- (buiten Europa) Gironummers : Contributie : t.n.v. Vereniging Veluwse Geslachten te Barneveld Publicaties : t.n.v. Vereniging Veluwse Geslachten te Abcoude 36 e jaargang - 1

4 Bestuursmededelingen Van de waarnemend voorzitter.. De VVG-voorjaarsbijeenkomst op 19 maart 2011 bij CODA in Apeldoorn ligt weer achter ons. Hoewel het bezoekersaantal tegenviel, is de dag prima verlopen en hebben we een goed beeld kunnen krijgen van de mogelijkheden die CODA heeft voor ons, genealogen. En uiteraard is de dag goed benut voor uitwisseling van gegevens, verkoop van publicaties en CD s etc. Op zaterdag 1 oktober a.s. wordt wederom de jaarlijkse Veluwedag, alweer de 36 e, gehouden in het gemeentehuis van Barneveld. Zoals gebruikelijk vindt dan de VVG-Jaarvergadering plaats, maar tevens wordt momenteel samen met de Archivaris van Barneveld - onderzocht of deze Veluwedag kan worden gecombineerd met de feestelijke opening van de nieuwe lees-/studiezaal en de presentatie van de langverwachte DVD Bevolkingsregister Barneveld. Reden genoeg om deze datum alvast in uw agenda te zetten. Na mijn oproep voor vrijwilligers om transcripties te controleren, hebben twee van u zich opgegeven, waarvoor mijn dank. Deze controlewerkzaamheden zijn essentieel voor het kunnen uitgeven van nieuwe publicaties. Extra vrijwilligers blijven daarom nog steeds welkom. De vorige keer heb ik ook een oproep gedaan om u op te geven voor de digitale nieuwsbrief. Velen van u hebben dat inmiddels gedaan. Het aantal inschrijvingen groeit gestaag en dat is een goede zaak. En u kunt zich uiteraard nog steeds opgeven via onze website. En dat brengt mij bij onze website. Deze is onlangs qua opzet vernieuwd en regelmatig wordt er nieuwe, actuele informatie op geplaatst. Vanaf deze plaats wil ik daarvoor met name onze actieve webmaster, Carel Plantagie, bedanken die daar veel energie in steekt. Een regelmatig bezoekje aan de website kan dus nooit kwaad. Ik wens jullie allen een fijne vakantieperiode toe en hopelijk tot 1 oktober, Met vriendelijke groet, Cees de Jong 2 - Vereniging Veluwse Geslachten

5 Van de redactie In dit nummer vindt u het vervolg op de (geknotte) parenteel van de familie Van Luttikhuizen, de kwartierstaat van Gerrit Wagenvoort en een heel ander genre artikel: over dieren in wapens door Anton Zeven. Ook zijn er weer veel correcties en aanvullingen op eerder gepubliceerde artikelen, wat wij heel positief vinden. Verder twee matriarchale stamreeksen; dit zijn de laatste, die wij in voorraad hebben. Ook de voorraad portretten van is nu opgedroogd. Wie klimt er even in de pen om de voorraad aan te vullen? Nieuwe leden 2162: hr. J. van Lagen uit Lunteren 2163: hr. W. Karzijn uit Doornspijk Stationsweg Lunteren Kasteel Biljoen bij Velp 36 e jaargang - 3

6 Nieuws uit de bibliotheek CD 11. Tot ons genoegen kunnen wij u melden dat ook cd 11 gereed is gekomen waarop de publicaties nrs. 164 t/m 189 zijn opgenomen. Alle publicaties zijn in een eensluidend format omgezet hetgeen de leesbaarheid zeer ten goede is gekomen. Prijs voor leden 25,00 en voor niet-leden 31,25 Bibliotheek Veluwse Geslachten Frits Smit Oproep Pasfoto s van Puttenaren uit de periode Op Beeldbank Putten staan ruim 6000 pasfoto s van Puttenaren uit de periode De foto s zijn gemaakt voor het persoonsbewijs dat door de Duitse bezetting werd ingevoerd. Iedere inwoner vanaf 14 jaar moest altijd een persoonsbewijs bij zich dragen. Het is de bedoeling om de namen van de afgebeelde personen zoveel als mogelijk is te achterhalen. We hebben hiervoor hulp nodig mensen die in genoemde periode in Putten woonden. Reacties graag naar: (Werkgroep Genealogie van het Puttens Historisch Genootschap: Berendien Demmer van de Kraats, telefoon en Tijs van den Brink, telefoon ) Zie: nl Behalve de pasfoto s staan op deze site ook: Fotoarchief Laatst gewijzigd: 19 mei 2010, 518 beelden. Gebruik deze pagina om foto s te zoeken. Historisch beeldarchief Laatst gewijzigd: 19 mei 2011, 518 beelden. Gebruik deze pagina om naar personeelsfoto s te zoeken. Bij voorbaat onze dank, Met vriendelijke groet, Berendien Demmer- van de Kraats en Tijs van den Brink 4 - Vereniging Veluwse Geslachten

7 Kwartierstaat van Gerrit Wagenvoort Door: Mw G.A. van Leeuwen, lidnr. 225, en A. Veldhuis, lidnr. 145, Generatie I 1. Gerrit Wagenvoort, geb. Emst (Epe) , wegwerker, gemeentearbeider, overl. Apeldoorn , tr. Epe Bertha Johanna van Rijssen, geb. Oene (Epe) , overl. Apeldoorn , d.v. Jannes van Rijssen en Aartje Veldhuis Kinderen uit dit huwelijk: 1. Arend Jan, geb. Voorst , overl. Apeldoorn Jannes, geb. Epe , bloemkweker 3. Antoon, geb. Epe , magazijnbediende 4. Aart, geb. Epe , buschauffeur 5. Bertha Johanna, geb. Epe Links: Gerrit Wagenvoort en Bertha Johanna van Rijssen, verm. 40-jarige bruiloft; rechts: Arend Jan Wagenvoort en Anna Eilers. 36 e jaargang - 5

8 Generatie II 2. Arend Jan Wagenvoort, geb. Epe , diende bij de Gele Rijders, landbouwer, overl. ald , tr. Epe Anna Eilers, geb. Epe , overl. Apeldoorn Generatie III 4. Jannes Wagenvoort, geb. Heerde , dagloner, arbeider, landbouwer, overl. Emst (Epe) , tr. Heerde Egbertha Broekhuis, geb. Epe , overl. ald Gerrit Eilers, geb. Epe , landbouwer, overl. ald , tr. Epe Aleida ter Velde, geb. Epe , overl. ald Generatie IV 8. Arend Wagenvoort (Wagenvoord), geb./ged. Terwolde 31-10/ , landbouwer, arbeider, overl. Heerde , tr. Olst Aaltjen Voorhorst, geb. Welsum (maire Nijbroek) , overl. Epe [overlijdensakte vermeldt de geboorteplaats en ouders van naamgenoot Aaltjen Voorhorst, geb. op het Ark te Welsum , ged. Olst , overl. Welsum (Olst) , d.v. Berend Voorhorst en Hendrika Voorhorst]. 10. Dries Broekhuis, geb. Epe , landbouwer, overl. Epe , tr. Epe Gerritje Vijge, geb. Epe , overl. ald Tijmen Eilers (Timen Eijlers), geb. Oene , dagloner, boerenknecht, landbouwer, overl. Epe , tr. Epe Anna van de Vlekkert, geb. Epe , overl. ald Jan ter Velde, geb. Veessen , dagloner, overl. Epe , tr. (1) Voorst Lammerdiena van Triest, geb. Epe , dagloonster, overl. ald , d.v. Gerrit van Triest en Hendrikje Vlim, tr. (2) Epe Teuntje Visser, geb. Epe , dagloonster, overl. Epe , tr. (1) Epe Cornelis van Zuuk, geb. Epe , arbeider, overl. Heerde , z.v. Gerrit van Zuuk en Neeltje Ruiters. 6 - Vereniging Veluwse Geslachten

9 Generatie V 16. Jan Wagenvoort (Wagenvoord), ged. Deventer , daghuurder, overl. Twello , otr. Voorst , tr. Terwolde Aaltje Arends Veldkamp, geb. Olst , overl. ald Jacob Berends Voorhorst, geb. Welsum, ged. Olst , daghuurder, landman te Welsum (1813), overl. Welsum (Olst) , tr. Olst (?) [niet gev. in trouwboek Olst] 19. Hermina Johanna van Kleef (Johanna Hermanna van Cleef), zeer wrsch. geb./ged. Epe 20-10/ , overl. Welsum (Olst) (volgens de overlijdensakte geboren te Epe ca als dochter van Jan van Kleef en Grada Hagedoorn) 20. Rik (Rijk) Derks Broekhuis, geb./ged. Beekbergen 07/ , landman, klompenmaker, overl. Epe , otr./tr. Epe 22-10/ Evertje Decemers Hagedoorn, geb./ged. Epe 28/ , overl. ald Egbert Jans Vijge, geb./ged. Heerde 08/ , landbouwer, overl. Epe , otr./tr. Epe 02/ Jannetjen (Jennigje) Hendriks van Noorel, geb./ged. Epe / , landbouwster, overl. ald Jan Janse Eilers (Eijlers), geb./ged. Terwolde 24/ , dagloner, overl. Epe , tr. Epe Janna (Jantje) Tiemens Kamphuis, geb./ged. Epe 04/ , landbouwster, overl. ald , tr. (2) Epe Aalbert Kornelis Brouwer, geb./ged. Vaassen 18/ , landbouwer, overl. Epe Marten Hendriks van de Vlekkert, ged. Epe , dagloner, overl. ald , otr./tr. Epe 09-02/ Gerrigje Geurts Knippenberg, geb./ged. Epe 15/ , overl. ald Marten Willems ter Velde, geb./ged. Terwolde 23/ , boerenwerk doende, dagloner, overl. Welsum (Olst) , tr. (2) Epe Elizabeth van de Vlekkert, ged. Epe , dagloonster, overl. Emst (Epe) , wed van Willem Nijhof, d.v. Anthonij Hendriks en Eva Jans, tr. (3) Epe Elizabeth Kers, geb./ ged. Vaassen 28-10/ , overl. Welsum (Olst) , d.v. Arent Kers en Jannetje Montizaan, tr. (1) Heerde Aaltje Harms ter Egten (van der Regt, van Drecht), geb./ged. Veessen 21/ , overl. Epe Jan Stevens Visser, geb./ged. Epe 22/ , dagloner, overl. Epe , tr. Epe e jaargang - 7

10 31. Aaltje Martens Groothuis, geb. Nunspeet , overl. Epe Generatie VI 32. Jan Wagenvoort, ged. Colmschate , overl. Deventer , tr. plaats Janna Dotterkamp, geb. Epse , begr. Deventer Arend Jansen Veldkamp, geb. Welsum, ged. Olst , daghuurder, overl. Terwolde (gem. Voorst) , tr. Olst Janna Jansen, ged. Olst , won. onder Terwolde (1777), huiswerk doende, overl. Terwolde , otr./tr. (1) Terwolde/Olst 10-10/ Gerrit Arends, j.m. in Welsum (1777), geb. ca [niet gev. te Olst], overl. vóór 1784, z.v. Arent Jansen. 36. Berent Jansen Voorhorst (Veurhorst), ged. Olst , overl. vóór 2 april 1771; zie verder lit: ON folio 89v : Berend Jansen Voorhorst na opdracht door Arnold van Suchtelen ten behoeve van Berend en zijn vrouw Aaltien Garrits. Genoemd als bezitters van t Goet to Hoenbroeke mit synen toebehoren, geleghen in dier buerscap toe Welsum in dien kerspel to Olst. =* hij krijgt dd 19 nov 1748 het beheer over t Goed to Hoenbroeke mit synen toebehoren, gheleghen in dier buerscap toe Welsem in dien kerspel to Olst, en ook zijn vrouw Aaltien Garrits, na opdracht door Arnold van Suchtelen de vorige koper, tr. Olst?? ca Aeltien Gerrits Eikelboom, ged. Olst , overl. Welsum (Olst) vóór N.N. 39. Lubberta Decemers Hagedoorn, ged. Epe , overl. Elburg (?) 1798, otr./tr. Epe 06/ Gerrit Dirksen ter Maat, van Ermelo (1789), ged. Putten , schoenmaker, overl. Elburg , z.v. Dirk ter Maten en Lena Jans; Verschenen Beert Straatman en Eibert Heerding als voogden over de onmondige kinderen van Gerrit Termaat bij wijlen Lubberta Hagedoorn verwekt verklaren te repudieren met toestemming van het gemeentebestuur het moeders versterf van genoemde onmondigen zonder zich daar verder mee in te laten enz get 6 april Derk Hartgers Broekhuis, ged. Beekbergen , woont op t Meer (1764), otr./tr. Garderen 14/ Luitje Harms van Laar, ged. Vaassen Decemer Gerrits Hagedoorn, geb. Zuuk (Epe), ged. Epe , dagloner, overl. Epe , tr. Epe Bartha Peters Feith, ged. Epe , overl. ald Vereniging Veluwse Geslachten

11 44. Jan Stevens Vijge, ged. Heerde , tr. ald Janna Gerrits (Waterkamp), ged. Heerde , overl. ald , tr. (2) Heerde Claas Gerrits. 46. Hendrik Hermens van Noorel, ged. Epe , landbouwer, veehouder, overl. Epe (Wissel) , begr. Epe , tr. Epe Gerrigje Jans Witteveen, ged. Epe , dagloonster, overl. ald Jan Gerrits Eilers, ged. Apeldoorn , dagloner, overl. Epe , tr. Wilp Hendrikje Janssen Zegers, ged. Loenen , daghuurster, overl. Terwolde Tijmen Herms Kamphuis, ged. Epe , overl. ald , bij huwelijk in 1781 van Dijkhuisen onder Epe, otr. Heerde/ Epe , tr. (1) Heerde Willemina Wijnhold, ged. Heerde , overl. Epe , d.v. Dewits Wijnolds en Megteltje Bredenoort, otr./tr. (2) Heerde 20-07/ Leentje Jans van Hoorn, ged. Heerde , overl. Epe Hendrik Jansen van de Vlekkert, geb. Emst, ged. Epe , overl. Epe , tr. (1) Epe Aaltjen Dirks, tr. (2) Epe Janna Jans Brummel, ged. Epe , overl. ald Geurt Andriessen Knippenberg, ged. Nijbroek , overl. Epe , otr. Nijbroek , tr. Epe Janna Jansen Haverkamp, ged. Epe , overl. ald Willem Berends ter Velde, ged. Terwolde , overl. Diepenveen ca. 1796, tr. Terwolde Willemina Harms, geb. Terwolde ca Harmen Toons van Dregt (Drecht), ged. Veessen , overl. voor 1825, niet gev., otr. (1) Hattem tr. Veessen Hendrikje Hendriks, geb. Werven, mog. ged. Heerde , overl./begr. Veessen 10/ , d.v. Hendrik Hendrix en Janna Hendrix, tr. (2) voor 1782 niet gev. 59. Janna Egberts Vos, ged. RK Vaassen , overl. Heerde Steven Jans Visser, j.m. van Wapenveld (1776), ged. Heerde , overl. Wissel (Epe) , otr./tr. Heerde 02/ Janna Tijmens Bredenhoff, j.d. van Wapenveld (1776), ged. Heerde , overl. Epe e jaargang - 9

12 62. Marten Jansen Groothuis, ged. Nunspeet , timmerman, woonde in de Roskam in het dorp Nunspeet, overl. ald , tr. (1) voor 1775 Grietje Willems, overl./begr. Nunspeet 02/ , otr./tr. (3) Nunspeet 15-07/ Neeltje Arends (Steunenberg, Dekker), ged. Nijbroek , woont te Nunspeet (1825), overl. Hierden , d.v. Arend Arends Dekker en Cornelisje Jans, otr./tr. (2) Nunspeet 02/ Aaltjen Everts, ged. Apeldoorn , overl./begr. Nunspeet 22/ ; Aaltje tr. (1) voor 1782 Hendrik Tijmensen, geb , overl. voor Generatie VII 64. NN. 65. Mechteld Wagenvoort, ged. Lochem , overl. Deventer? 68. Jan Peters Veldkamp, geb. circa 1725, tr. Olst (?) vóór Anna Jansen, geb. circa Jan Rutgers, geb. circa 1725, tr. 71. Aaltjen Jansen, in de overlijdensakte van hun dochter Janna (Voorst, 1837)worden andere namen genoemd, maar die namen vinden we nergens terug in de doopboeken. 72. Jan Lamberts Voorhorst, tr. Olst (?) ca Hendrikje Berends Gessink 74. Gerrit Jansen Eikelboom, ged. Veessen , tr. Veessen Maria Jacobs van Linden, van Welsum 78. Decemer Everts Hagedoorn, ged.epe , overl. Lohuizen (Epe) , begr. Epe , tr. Epe Gerharda van Kleef, ged. Epe , overl. Lohuizen (Epe) , begr. Epe Hartger Jacobs Broekhuis, geb. ca. 1705, tr. Beekbergen Johanna Winramp / van Zelm, geb. Zelhem ca Harmen Jan(s) Gerrits van Laar (van Laer), ged. Vaassen , wrsch. identiek met Jan Herms; hij komt in de dtb onder verschillende namen voor, bijv Harm(en) Jans, Jan Harms, enz. steeds gehuwd met Rijkje Jacobs. tr. Vaassen, tr. ald Rijkje Jacobs (Rickertje Jacobs), ged. Epe Gerrit Decemers Hagedoorn, geb. ca. 1700, overl. voor Hij woonde op De Horst (1732) en in Zuuk onder Epe in 1741, tr. (1) voor 1732 Aeltjen Aerds, overl. Epe vóór 1732, tr. (2) ald Betjen (Bartjen) Alberts, geb. Epe (Zuuk) , ged. Epe , tr. (3) Nijbroek Vereniging Veluwse Geslachten

13 85. Evertje Cornelis Hagedoorn, ged. Nijbroek , overl. Epe Peter Andries Feith, ged. Epe , landbouwer & karreman. (hij woonde in 1749 in het Vemder en Dijkhuizer Gilde, later op Den Ham, overl. ald. voor * lit: R.A. Arnhem, Rechterlijk Archief Veluwe nr. 524 dossier nr. 100 en artikel in Ampt Epe (1971) nr. 23 pag tr. Epe Fijgje (Fijtje) Aarts ten Holthe, ged. Epe , overl. ald. voor Steven Driessen Vijge, geb. Wapenveld, ged. Heerde , overl. Heerde , tr. Heerde Lutgertje (Luite) Egberts, geb. Heerde (Hoorn) ca. 1695, bel. Heerde 1724, overl. Heerde Gerrit Theunis Watercamp, ged. Heerde , tr Aaltje Jans, ged. Heerde Harmen Lubberts Ganzenebbe (van Noorel), ged. Vaassen , landbouwer & veehouder, overl. Vaassen , tr. Epe Eesje Hendriks van Essen, ged. Epe Jan Kornelis Witteveen, geb. ca. 1735, tr. Epe Jannetje (Janna) Lamberts, geb. ca. 1735, * zij is mogelijk de wed. van Helmich Jans; huw Epe 30 mei 1756, tr. (1) Epe Helmich Jans. 96. Gerrit Jansen Eilers, ged. Wilp , dagloner, overl. Apeldoorn , begr. Apeldoorn , tr. 97. Janna Bartels (Johanna Bartels), geb. ca Jan Zegers, j.m. van Heelsum, geb. ca. 1730, tr. Loenen Hendrina Gerrits, geb. ca. 1730, ged. Loenen , overl. ald Hermen Tijmens Kamphuis, geb , tr. (1) Epe Jannigje Lamberts, geb. ca. 1715, tr. (2) Epe Jentjen (Jennigjen) Vis, geb. ca. 1710, tr. (1) voor 1732 Jacob Tijmens, geb. ca Jan Aarts van Hoorn (van de Brink), ged. Heerde , overl. ald , tr. ald Geertje Theunis van Putten, ged. Heerde Jan Martens van de Vlekkert, ged. Epe , tr. voor Jentjen,Jans (Jenneken Jansen), geb. ca Jan Lamberts Brummel, ged. Heerde , bakker, tr. Epe Jentjen Lamberts (Jans), is identiek met Immetjen Lamberts (van Leeuwarden). Bij huwelijk hij JM van Suik onder Epe, zij van Leeuwarden. 36 e jaargang - 11

14 108. Andries Dellis Knippenberg, geb. Nijbroek 1710, ged. ald , (zie aantekening in doopboek in 1752 ( van 1774, getuigenverklaring ), tr. Nijbroek Geertjen Jansen Brouwer (Buitenhuis), ged. Nijbroek Jan Abrahams Haverkamp, geb. Epe ca. 1725, geb. of won. op Den Ham, tr. Epe Gerritje Hendriks, geb. Oene? ca. 1725, niet gev Berent Willems ten Velde (van de Velde), geb. Voorst ca. 1727, overl. Terwolde , tr. Terwolde Willemina Willems, geb. Terwolde?? ca Harmen Willems, geb. ca Toon Harmszen van Dregt, geb. ca. 1720, zijn afstamming is nog niet zeker; moet nog bewezen worden Harmina Hendriks, geb. ca Egbert (Eijmbert) Gerrits Vos, ged. Heerde , j.m. van Heerde (1727), woonde in de Otterweerd, wrsch. in de buurtschap Hoorn onder Heerde, otr./tr. (1) Heerde/Vorchten / Johanna (Janna) Gerrits, wed. van Jacobus van de Bilt te Marle onder Wijhe, otr./tr. (2) Heerde / Aaltje Rijchelts Hegeman, geb. ca. 1720, j.d. van Marle onder Wijhe (1749), otr. (2) Heerde / tr. (2) Oene (inschr. RK Vaassen ) Derk Hendriks Otterweerd, wedn. tot Epe 120. Jan Stevens Visser, ged. plaats , tr. (2) Heerde Anneke (Annetje) Albers (Aelberts), ged. Oene , tr. (1) ald Martens, Janna, geb. Wapenveld circa Tiemen Jacobs Henriks Bredenhoff, ged. Heerde , * waarschijnlijk vernoemd naar opa moederskant, Timen Jacobs, tr. Heerde Visscher, Aaltje Jans, geb. circa 1703, overl. Heerde Jan Willem Groothuis, ged. Heerde , tr. Nunspeet Cornelisje Reijers, geb. Hulshorst, ged. Nunspeet , tr. (1) Nunspeet Marten Reijersen, ged. Nunspeet Evert Rijers, tr Gerritje Jans Generatie VIII 138. Jan Berendts, geb. ca Jan Lamberts Voorhorst (van Welsum), geb. ca. 1675, tr Hendrikje Berends Gessink, geb Berend Gessink, tr Bette Lulofs Beumer 12 - Vereniging Veluwse Geslachten

15 148. Jan Teunis van Rijssen, tr Anneken Berents Koijer 160. Jacob Derks Van Broekhuisen, geb. ca. 1680, pachter vam het erf & goed Praestinc, tr. ca Teunisjen Cornelissen, geb. ca. 1675, overl. Beekbergen Gerrit van Laar (van Laer), geb. ca. 1665, tr. ca Aerwerth Jans, geb. ca Jacob Gerrits van Tongeren, geb. ca. 1675, tr Neeltje Willems, geb. ca Decemer Aarts Hagedoorn, geb. ca. 1665, tr. ca Aaltje Everts, geb. ca Cornelis Everts Hagedoorn, geb. ca. 1670, tr. (1) Nijbroek Betje Roelofs, geb. ca. 1670, tr. (2) Nijbroek Marritje (Marietjen) Jans, geb. ca/ Andreas (Andries Peters ) Feith, ged. Elburg , overl. voor 1766, tr. (1) Heerde Geurtjen Alberts ten Hoeve, ged. ald , overl. voor Aert Aerts ten Holthe, ged. Epe , tr. ca Gerbregje Everts van Emst, geb. Emst? ca Dries Jans Vijge (Dries Jans), geb. Wapenveld, ged. Heerde , tr. kerk voor Aaltje Lamberts, ged. Heerde Teunis Gerrits Waterkamp (Watercamp), geb. Heerde ca. 1670, otr. Heerde Maria, Everts, geb. Heerde ca Jan Peters, geb. ca. 1675, tr Jannetje Willems, geb. ca Lubbert Jans Bonhof (Gansenebbe), ged. Vaassen , overl. Vaassen na 1729, tr. (1) voor 1728 NN, otr. (2) Vaassen Jantien Gerrits Van Laar (Jantien Gerrits, van Laer), ged. Vaassen Henrik, Jansen, ged. Epe , tr. ald Hendrikje, Hendriksen, geb. circa Eijlard Jansen (Eijlert Jansen), geb. ca. 1713, overl. Apeldoorn , tr. voor Jenneke Stevens, geb. Apeldoornse Broekland, ged. Apeldoorn Zeger Jansen, tr Gerbrecht Franken 198. Gerrit Jacobs, tr Geurtjen Harmens 200. Tijmen Egberts Kamphuis (Camphuis), geb. ca. 1620, tr. (1) Epe Anna Maes, geb. ca of dit huwelijk klopt met een Camphuijs, moet nog bewezen worden, tr. (2) ca. 36 e jaargang - 13

16 201. Gerrichjen Hendrix, geb. ca Henderck Jansen te Visjen, geb. ca Aart Berends van Hoorn, geb. ca. 1900, tr Geertje Jans, geb. ca Theunis Gijsberts van Putten, ged. Heerde , tr. ald Leentje Tijmens van Putten (Neeltje Tijmens), geb. ca. 1697, tr. (2) Jan Jans Marten van de Vlekkert, tr Petertjen Jans Lambert Derx Brummel, geb. ca. 1650, tr. (1) Heerde Jantien Tonis, geb. ca. 1650, otr. (2) Heerde Rabekien (= Rebecca), Henrix, geb. Raalte ca Dellis Hendrix Knippenberg, geb. Twello ca. 1670, timmerman, tr. (2) Nijbroek Grietje Gerrits, geb. ca. 1685, landbouwster, overl. Nijbroek na 1739, otr. (1) Nijbroek Gerritjen Jans Van Ommen, geb. Nijbroek ca. 1675, overl. ald Jan Warners Brouwer, ged. Twello , overl. Nijbroek , tr Janna,Derks, overl. na Abraham Jans Haverkamp (Abram Jans), ged. Epe , tr. ald , 221. Stijntje Hendriks, geb. Heerde ca Willem Willems van der Velde, geb. ca. 1700, tr Aaltje Willem Derks, geb. ca. 1700, overl. voor 1754, tr. Terwolde Geertruijd Jacobst Hermen Daniels van Dregt, geb. Veessen Gerrit Egberts, j.m. van Hoorn, otr. Heerde Janna Herms, j.d. van Hoorn 240. Steven Harms Visscher, ged. Heerde , diaken & ouderling in Heerde, resp. 1725,1728 en 1731, 1734; otr. ald Geertjen Jans, geb. Wapenveld ca Marten Ertell, geb. ca. 1680, Ruijter onder Ritm. Sabe, tr. Heerde Arentje Henriks Meijer, geb. ca Henrik Gerrits Bredenhoff, geb. ca. 1665, tr Hilligje,Timens, geb. ca Jan Harms Visscher, ged. Heerde , tr. ald , * of 1702? 247. Gerritje Jans Boeve, ged. Heerde Willem Jans Groothuis, ged. Heerde , tr. voor Vereniging Veluwse Geslachten

17 249. Angenita Jans Vliege (Agneta, Agnes Jans Vlige), geb. ca Reijer Jansen, tr Driesje Gerrits. Generatie IX 260. Henrick Wagenvoort, geb. Harfsen ca. 1677, overl. voor 1728, tr. Almen Jenneken Wunderink, geb. Harfsen ca Lambert Voorhorst (van Welsum), geb. ca Berend Gessink, geb. ca. 1645, overl. voor , tr Bartha Lulofs Beumer, geb. ca Jan Theunis Van Rijssen (van den Eijkelenboom), ged. Veessen , meier op de Eijkelenboom, overl. Veessen voor 1716, tr Anneken Berents (Anna of Anneken) Koijer (Kojer, Coijer), ged. Veessen Jacob Jansen van Linden, geb. ca. 1660, tr Hendrikje Lubberts, Evert Hendriks, geb. ca. 1665, tr Hendrica? 302. Reinder Jansen, Bresser (Reiner Boerrigter), geb. ca. 1645, boerrigter in Empe onder Voorst, overl. Empe , tr. (1) Voorst Marrijtjen Hendriks, overl. Voorst of Empe voor 1685, tr. (2) Voorst Jenneken Jansen, wed. van Jan Dercks, tr. (3) Voorst Marrietjen Derks Hissink, ged * lit: Recht Archief Veluwe, inv nr 949, fol 80 vso Voorst: Seekere 4 halve ackeren land opten Hogenkamp waarvan d eene tyntvrij is, en vrij allodiaal, zuyt H.Egberts, west verkooperen, noort Egbert Stevens en coperen land,oost de wed. van Henr. Berents Smits Hoofstee, omtrent een mudde gesaaijs in Voorst. Ao 1700 den 28 dec hebben Thomas Hissinck en sijn huysvrouw, Reyner Bresser en sijn huysvrouw t vvorn: lant voor geerfden Jan Jans Hissinck en Jacob van Beeck, voor 339 guldens in vollen ijgendom getransporteerd aan Egbert Arents en Willemsken Janssen Ehel: en Erfgen: Registratie Derk Van Broekhuisen Jan Jansen van Laar (van Laer), geb. ca. 1640, tr Aertien Jansen ter Berck, geb. Vaassen ca Jan ter Berg/ter Berk Aart Lamberts Hagedoorn, geb. ca. 1625, tr. ca Willemtjen Jacobs, geb. ca Evert Hagedoorn, geb. ca Peter Feith (Feyt), ged. Elburg , glazenmaker, tr. Elburg 36 e jaargang - 15

18 Geertruid Hendriks Van Sittert, ged. Elburg Albert Lambertsen ter Hoeve, tr. voor Jenneken (= Jannichjen Aelberts, geb. circa 1655, tr. (2) Jan Gijsberts, Herengoederen op de Veluwe, p. 586; hij wordt genoemd als voorzoon van Anna Thonissen Aert Peters ten Holthe (ten Holten), geb. ca. 1630, overl. voor , tr Gerrits, Fijtgen, Herengoederen op de Veluwe, deel 4, nr 565 Een herengoed aan de Emsterenk; op krijgt Aert Peters ten Holte, investiture en oprukking, als erfgenaam van zijn moeder Lubbeken Aerts, weduwe van Peter Jansen ten Holte. Oprukking op ; op gevrijd en tot een tijnsgoed gemaakt Jan Driess Vijge (Jan Driesz), geb. Wapenveld ca (gezindte: ng). Lidmaat Heerde Hoorn Kerst 1658, tr. voor Hilleken (= Hillechien Egberts), geb. Heerde Wapenveld ca Lidmaat Wapenveld St.Michiel * lit: Herengoederen op de Veluwe, Deel 3 goed nr. 482: dd Jan Dries oo Hilletgen Egberts, oprukking na transport door zijn broers en zuster, Gerrit, Derck, Lubbert en Gerritjen Dries, geh. met Lubbert Egberts; dd Egbert Daendels, scholtis van Heerde, consent om de zaalweer, komende uit de desolate boedel van Jan Dries, publiekelijk te mogen verkopen, ten behoeve van de crediteuren Lambert Peters, geb. ca. 1630, tr Jantien Stevens, geb. ca Jan Aerssen (Ruijter, Aartsen, Aersen, Aarens), geb. Apeldoorn? circa 1650, ruyter, crajenjagers meyer; tr. Vaassen Jans, Geertien, geb. Vaassen ca. 1650, hij woonde in het Vaassense Broeck omgeving Gansenebbe. hij j.m. van Apeldoorn; zij j.d. van Vaassen; deese selfer twee volle (broerskynd) waeren, sijn met consent der Edel.... schap getrout. 370 = = Jan Jansen (van Tongeren), geb. ca. 1685, tr. Epe Eesjen Hendriks (van Noorle), geb. ca Eilards (Eilers, Eilaerds), Jan, ged. Twello , tr. ald Maria Willems, geb. ca Steven Jansen, hij woonde waarschijnlijk op de Spenne in het Apeldoornse Broekland, tr. 387 Maria Jansen, 400 Egbert, Kamphuis (Camphuis), geb. ca. 1590, tr Vereniging Veluwse Geslachten

19 412 Gijsbert Jans van Putten, geb. ca. 1650, tr. Heerde Bartha (= Beatrix ) Goosens Bosch (Bos), geb. ca Tijmen Jans Van Putten, geb. ca Herengoederen op de Veluwe, Deel 3, nr. 406 (pag ) betreft: een herengoed in het buurtschap Assendorp, genaamd Henrick Boernemansgoet; dd Tijmen Janssen van Putten oo Aeltje Janssen, oprukking na transport door Dries van Emps oo Gosina Hevinx (Kevinx ) N.B. in 1703 is er sprake van een huis, hof en kamp, waarvan ten Westen : de Grift en Tijmen van Putten, tr. Heerde Aaltje Jans (ook Theunis) a Spijker, ged. Heerde Herengoederen op de Veluwe, deel 3 p 448; op Jan Jansen van den Oosterhoff doet approbatie voor een dispositie ten behoeve van de kinderen van Tijmen Jansen van Putten en Aeltien Jansen, in de helft van een herengoed tot Hoorn onder Heerde Hendrik Janssen Knippenberg (Ramakers), geb. ca. 1640, tr. Twello Geertjen Dellis 434. Jan Jansen van Ommen, geb. ca. 1650, custos en secretaris in t Nijbroek, overl. Nijbroek ca. 1690, tr Geurtje Driessen, Warner Dercks Brouwer (an den Dijck) Jan Gerrits Haverkamp, geb. ca. 1675, tr. (1) Epe Dries, Jentjen, geb. Vaassen ca. 1670, tr. (2) 441. Stijntje Abrahams, geb. ca Dirk Janssen Jacob Janssen. 464 Daniel Jansen van Dragt (van Drecht), geb. ca. 1620, overl. voor 1659, tr. ca Mechteld Hermans, geb. ca Herman (= Harmen Jansen Visser / Visscher), geb. Wapenveld ca. 1640, tr. Heerde Aeltien Sarris, geb. circa Hendrick Egberts Meijer, geb. ca. 1645, tr Evertjen Jans, geb. ca Timen Jacobs, geb. ca. 1640, tr. 492 = = Jan Claesz Boeve, geb. ca. 1635, landbouwer en brouwer, overl. voor 1678, zie Herengoederen op de Veluwe deel 3; op krijgt Jan Claesen investiture en oprukking als erfgenaam van zijn vader Claes Jansen, tr. (1) ca Anna (Anne) Hendriks, geb. ca 1640, tr. (2) Heerde Trijntje Jans, ged. Heerde e jaargang - 17

20 496. Jan Harms Groothuis (Groothuijs), geb , tr. (2) voor 1699 Teunisje, tr. (1) voor Geertje Roeberts (Roberts), geb , overl. Heerde voor Generatie X 520. Gerrit Wagenvoorde, geb. Harfsen ca. 1647, overl. na , tr. ca Marritien Jansen, geb. ca. 1650, overl. na Lulof Luloffs Beumer (Lulof Henricx Boemer of Beumer), geb. ca. 1580, tr Nieltje Berents van Werven, geb. ca Theunis Geurts Van Rijssen, geb. ca Berent Koijer 604. Jan Peters Bresser, geb. ca. 1620, overl. voor 1709, tr. Voorst NN. * lit: Recht. Archief Veluwe, inv. nr 949, fol 11 Wilp : Drie ackeren en een half op den Veenencamp met het holtgewas daar toe behoorende nog het land in de Withagens met een weytjen aan Gietelse velt so groot en klijn die alle te samen in hunne bekende limiten en bepalingen met derselver ap en dependentien in t Gietelse broeck en aan t Gietelse velt of in Wilp bekent geleegen zijn, Peterken Bressers, wed. van Joan Egberts op de gemeene paal en haar kinderen toebehoorende. Anno 1699 den 1 november hebben voormelde weduwe geassisteerd met haar broeder Jacob bresser voorts hare kinderen alle mondig zijnde met namen: Egbert Jans en die rato caveereden voor zijn huisvrouw Geertje Teunis, nog Aeltjen, Geertjen, Marritjen en Jan Janss, de dochteren geassisteerd met haar voorn. Oom Jacob Bresser en hare voorn,. gebroederen, de boovengenoemde landerijen voor Geerfden Hen: Elberti: Ontfanger en Joan Meijlinck kerkmr. in Twello voor een somma van ses hondert Caroli Guldens verbonden aan haren broer en Oom Henr. Bresser en Luytjen Wilms, Ehel: en derselver erfgen: te verrenten tegen 4 1/2 per cent. Geregistreerd den 1 november Derk Thomassen Hissink, geb. ca. 1730, tr Gerritje Hendriks, geb. ca Jan van Laar (van Laer), geb. ca Jan Jansen ter Berck, geb. ca. 1600, tr Wobbeken Henrix, geb. ca Lambert Jans Hagedoorn, geb. ca. 1590, overl. voor Herengoederen op de Veluwe, nr 574 Watermandgoed; dd oprukking voor de helft van de oude zaalweer ingevolge een magescheid dd tussen hem en zijn broer Aert Jansz, ter ener zijde en hun vader Johan Haegdoorn, eertijds gehuwd met 18 - Vereniging Veluwse Geslachten

21 Stijne Berndt, hun moeder, nu gehuwd met NN, over de erfenis van hun moeder opgericht, tr. Epe Bette Aarts (= Arntz ), geb. ca Peter Feith (Feyt), geb. ca. 1590, overl. Elburg , tr. (1) ca Maria NN, tr. (2) ca Marietje Beers, geb. ca. 1605, otr. (3) Harderwijk Janneken Gerrits (van Vaassen), geb. ca. 1610, zij woont in 1640 in Harderwijk Judith Reijnertsz Moer, geb. ca. 1620, tr. (1) ca Hendrick Jansen van Sittert (van Sitteren), geb. ca. 1615, tr. (2) NN 692. Lambert Jans Peter Jansen ten Holthe, tr Lubbeken Aerts, 704. Andries Gerrits (Vijge?), Wapenveld ca Herengoederen op de Veluwe, Deel 3, uitgave van Veluwse Geslachten, onder nr. 482 vinden wij: Olden Bernt Brouwershoffstede. De grootte: die saalweer groot een 1/2 mld. gesaijs waer op een huijs staet mit een quaat berchsken ende anders bloot sonder dat den eijgenaer daer van meer is hebbende, waer toe noch gehoren naevolgende perceelen van landen die daer uijt versplit sijn, erstelick een 1/2 sch. gesaijs opten Hullen dat Hermen van Vaessen gebruyckt wordt. Noch oestwaerts anden Cruijsacker 1 sch. gesaijs die bij Stijne Frerics gebruickt wordt, mit noch een acker opten Hullen gr. 1/2 mld. gesaijs. Noch indie Tween kempgens in die Mehen liggende int eijne 3 ackergens ende in het ander een ackergen, gr. ongeveerlick 3 sch. gesaijs gebruickt bij Laurens Willems. Noch 2 ackeren gelegen indie Steenacker gr. ongeveerlick 1/2 mrg. Noch 1 acker naest Jan Krucken hoff in heere Peeters kampgen gr. 1/2 spint gesaijs, die nu gebruickt worden bij den vornoemde heere Peeters erfgenaemen, Noch gehoort totten voorss. goede eenen acker liggende in Wapenvelder Enck, schietende opt Heetvely aen die struycken groot ongeveerlick 1/2 sch. gesaijs; vergelijk ook met nr. 418: Jonge Bernts saelweer ook Jongen Berntsgoed genaamd, tr. ca Hille Everts, geb. ca Herengoederen op de Veluwe, Deel 3; goed nr. 482: dd Andries Gerrits oo Hille Everts, oprukking na transport door Jannitgen van Wilsen, geh. met johan Henrics, als erfgenaem van haer ouders; dd Andries Gerrits oo Hille Everts, oprukking , , , alleen: N.B. ingelost (1619) 4 akkers op de Mehen van Laurens Willems en (1637) enige akkers in Wapenvelder Enk van de wed. Henrick Derricks ; hij verklaert dan samen met zijn zoon geen andere uitsplitsingen meer te kennen. dd Gerrit Driess en zijn broers en zuster, investiture en oprukking als erfgenamen van hun ouders Andries Gerrits oo Hille Everts. 36 e jaargang - 19

22 706. Everts, Egbert, geb. Wapenveld? ca = = = = Eilard Jansen (Eijlard Jansen, Eilert Jansen), geb. ca. 1660, overl. Twello? , tr. (2) Twello Berendje Claas, geb. Epe?? ca. 1670, tr. (1) Twello?? voor 1686, door hiaat in trouwboek Twello is dit huwelijk niet te vinden 769. Derksken Everts, geb. ca Willem Hendrik Jan(nes) Hendricks Van Putten, geb. ca. 1630, lidmaat Heerde, St Michiel 1658; idem 1669; diaken in Heerde t/m 1679 en in Goossen Bosch, geb. ca = = Jan Jansz Claessen aan t Spijker, geb. ca Herengoederen op de Veluwe, nr. 439 pag betreft Pijpers Hofstede, tr. ca Thonis (Toenis) Leene (Laene), geb. ca Herengoederen op de Veluwe, Deel 3, nr. 429 ( pag ): betreft een herengoed in de buurtschap Hoorn onder Heerde; dd Egbert Egbertsen approbatie van een verpanding dd ten behoeve van Jan Claessen oo Laene Teunissen, van 4 akkers (belendingen: Jelis Jansen, Saris Jacobs en Egbert Everts); en pag 455 nr, 439 betr. Pijpers hofstede in de buurtschap Hoorn dd Jan Janss approbatie voor de tuchtiging van zijn vrouw Lana Toenis.* Laene Thonissen was eerder gehuwd met Jan Claessen, waaruit een zoon Jan Jansen, gedoopt Heerde ; deze laatste is mogelijk identiek met Jan Jansen van den Oosterhof oo Betjen Gerrits; hij zal later dan goederen overdragen aan de kinderen van zijn halfzuster Aaltjen Jansen oo Tijmen Jansen van Putten Jan van Dragt (van Drecht), geb. ca. 1590, overl. voor 1650, tr Aeltjen Jans, geb. ca Jan Gerrits Visser (Visscher), geb. ca. 1615, overl. ca. 1639, tr Lambertgen Sarris Jacobs ( Brinkhuis ), tr Grietien Jansen, Egbert Jans, geb. ca = = Vereniging Veluwse Geslachten

23 986. = = Claes Jansen Boeve, geb. ca. 1600, landbouwer en brouwer, overl. voor Op krijgen Claes Jansen, gehuwd met Gerrijken Jans, oprukking na transport door Jan Everts, gehuwd met Stine Stevens N.B. Onder voorwaarden van levenslange kost en verzorging van kleding, bovendien diende aan hun zoon Jacob Jansen 25 gld te worden uitbetaald na hun overlijden ; opnieuw oprukking op en op Claes alleen, tr. ca Gerrijken Jans, overl. Wapenveld ca 1640, zie HG nr. 469 pag Harmen Groothuis, geb. ca Generatie XI Gerrit Henricks Wagenvoorde, geb. ca. 1605, landbouwer te Harfsen pachter van het Wagenvoort, tr. (1) ca Geertien Hendriks, geb. ca. 1600, overl. voor 1646, tr. (2) ca Arentien Henrick Luilofs Boimer / Boemer, geb. ca. 1552, landbouwer, herbergier, overl. na 1602, tr Bette Berent, van Werven Peter, Bresser, geb. ca. 1585, overl. voor 1639 * lit: Recht. Archief Veluwe, inv. nr tr Aeltje, geb. ca Johan (= Jan ) Hagedoorn, geb * lit: Herengoederen op de Veluwe, Deel 4; publicaties in VG, o.a. VG (1995) Jrg 20 nr. 1 p ; hij krijgt dd het Herengoed Watermansgoet in Zuik onder Epe na transport door Gijsbertgen tho Water, weduwe van zaliger Johan van Putten, Johan tho Water, Willem tho Water, Egbert Willems als momber over de kinderen van zijn broer Willem Henricx en Aeltgen Bartolts, en Jacobgen Decemers met johan van Putten haar gekozen momber; dd oprukking van dit herengoet. tr Stijne Berents, geb , overl. voor Decemers, geb. ca. 1565, tr Derckje Aart Dibben, geb. ca = = e jaargang - 21

24 1482. = = Hendrick Arntz Van Putten, geb. ca. 1585, overl. na = Jan Claessen aan t Spijker (Johan Claesse), geb. ca. 1600, tr Theuniske Rutgers, geb. ca Van Dragt (van Drecht), geb. ca. 1560, tr Swane Jans, geb. ca. 1560, overl. voor Gerrit Hermens Visser / Visscher, geb. ca. 1590, tr Marrij Jans, Johan Laurents = = = Jan Claessen Boeve (Jan Claessen), geb. ca. 1575, overl. voor 1636, tr. ca Thoenisken Rutgers Jan Everts, tr Stine Stevens, Generatie XII Henrick Wagenvoorde, geb. ca. 1575, tr Luloff Stevens Boimer / Boemer, geb. ca. 1520, landbouwer en herbergier in Welsum, overl. ca Decemer Willems, geb. ca Arndt Henricx van Putten, geb. Heerde ca. 1550, overl. na * hij wordt genoemd in de Schiltschatting Heerde van 1634, fol = Herman Andries Visser/ Visscher, geb. ca = Willems, Claes, geb. ca. 1550, tr Hermens, Merri, geb. ca. 1550, overl. voor * lit: Herengoederen op de Veluwe, deel 3, pag ; betreft nr. 439 het herengoed de Pijpers hoffstede; dd Claes Willems en de erfgenaam van zijn overleden vrouw Marri Hermens, oprukking na transport door Jan Tratt oo Hermken Henrics, mede voor zijn stiefzoon Toenis Heimans. Eertijds gehoorde het Bernt Pijper, daarna deins zoon Henric Bernts Pijper. Deze deed het vereven op zijn dochter Hermken Henrix. Zij huwde Heijmen Goris, waarbij zij een zoon Toenis Heimans had. Daarna huwde zij Jan Tratt. Dezen hebben het eertijds verkocht aan koper en zijn echtgenote; zonder consent; dd Laurens Willemsen oprukking als erfgenaam van zijn broer Claes Willemsze; 22 - Vereniging Veluwse Geslachten

25 dd Jan Claesse oo Tuenisken Rutgers, oprukking na transport door Laurens Willems oo. Generatie XIII Steven Luijlofs Boimer / Boemer, geb. ca Henric van Putten, geb. Heerde ca = Kasteel Vosbergen Heerde Waaghuis te Epe 36 e jaargang - 23

26 Dieren in wapens van Veluwse geslachten: fauna heraldica veluviae Eerder gepubliceerd in Heraldicum Disputationes, (Vlaams) Kwartaalblad voor Heraldiek15 (2010): Anton C. Zeven, Dassenboslaan 6, 6075 BT Wageningen, lidnr 1 Anton.Zeven@hetnet.nl Inleiding Wilde dieren op de Veluwe krijgen voortdurend de aandacht. Het aantal per soort moet liefst toenemen, maar zeker niet kleiner worden. Daartoe worden gebieden aangewezen en ingericht, zodat wilde dieren zonder (veel) problemen kunnen leven en naar een ander gebied trekken. Elders vindt dat ook plaats. Hierdoor lijkt de wolf zich in het westen van Duitsland te vestigen. Dit kan betekenen dat dit door de verhalen angstaanjagend dier misschien wel uit zichzelf naar de Veluwe migreert. Verder nemen door verbeteringen van leefomstandigheden en jachtbeperkingen de aantallen edelherten en vossen, en in de grensgebieden aalscholvers, wilde ganzen en wilde zwanen toe. Exoten zijn niet te stoppen. Naast wilde dieren komen op de Veluwe natuurlijk ook huisdieren voor. Men kan zich afvragen in hoeverre zich de in de Veluwe oorspronkelijke en huidige inheemse dieren en huisdieren in de heraldische wereld hebben binnengedrongen? In hoeverre is er een fauna heraldica veluviae (=FHV)? Veluwse wapens met dieren: een fauna heraldica veluviae Wanneer men bezig is met het verzamelen van wapens van Veluwse geslachten, dan verkrijgt men na enige tijd inzicht in de Veluwse wapendieren. Een fauna bestaande uit werkelijke en fantasie-dieren. Welke dieren zijn dat? In mijn analyse zal ik mij beperken tot dieren die in schilden worden afgebeeld. Dieren die dienen als schildhouders of helmtekens laat ik buiten beschouwing. De FHV zal ik verdelen in zoogdieren, vogels, koudbloedige dieren, insecten en aan de fantasie ontleende dieren. De eerste telling werd in 2000 aan de hand van het toenmalige bestand van het Wapenboek van Veluwse Geslachten, uitgevoerd. De resultaten werden in het tijdschrift Veluwse Geslachten van dat jaar gepubliceerd. Inmiddels zijn we 10 jaar verder en zijn in die periode wapenbeschrijvingen toegevoegd. Telling 2010 In de periode werden aan het Wapenboek van de Vereniging Veluwse Geslachten vele wapens toegevoegd. Zij stammen vooral uit de wapenboeken, die bewaard worden in het Gelders Archief te Arnhem. Deze en andere toevoegingen rechtvaardigden een nieuwe telling, die ik in april 2010 heb uitgevoerd. Hierbij paste ik de normen van 2000 toe. Deze waren simpel. Van elke wapenbeschrijving, waarin een dier werd genoemd werden de dieren genoteerd Vereniging Veluwse Geslachten

27 Het totaal aantal dieren is geen weerspiegeling van het totaal aantal wapenschilden met een dier of dieren. De meeste dierwapens bevatten één dier. Werden binnen een schild meerdere dieren van eenzelfde soort aangetroffen, dan werd dat schild toch als één geteld. Een uitzondering werd gemaakt voor een schild met bijvoorbeeld twee honden van verschillende rassen. In dat geval werd dat schild als een bron van twee honden beschouwd. Zo zijn er ook schilden met twee diersoorten. Een dergelijk schild werd ook als een bron van twee diersoorten geteld. Ik legde mij nog een beperking op: bijenkorven als zodanig werden niet meegenomen in de telling. Verder werden alle hele leeuwen (klimmend, aanziend, gaand) samengevoegd. Had de telling van 2010 zin? In mijn ogen wel, want 1. de 2010-telling is gebaseerd op een groter aantal beschrijvingen dan de 2000-telling en is daardoor nauwkeuriger, en 2. nu kon ik nieuwe dieren als de dolfijn, eekhoorn, olifant, dromedaris en enige nieuwe vogelsoorten opnemen, die in de afgelopen tien jaar de FVH waren binnengestapt en gevlogen. Ik heb nog gemeend mij te beperken tot de eerste 1000 wapenbeschrijvingen. Maar dat kan alleen als de diersoorten volgens toeval over het alfabet, dus over de familienamen verspreid zijn. Echter, omdat er sprekende wapens zijn, zijn de dieren niet volgens toeval verspreid. Immers familienamen als (de) Swaan/Swaen met zijn vele zwanen in het wapen had ik dan gemist. Hetzelfde geldt voor de vos, die sprekend is voor het wapen van enkele families (de) Vos. Kortom, omdat de dieren niet volgens toeval verspreid zijn moest ik alle wapenbeschrijvingen op dieren controleren. De resultaten van de en 2010-tellingen In tabel 1 geef ik een vergelijk tussen 2000 en 2010 tellingen. Tabel 1. De aantallen (N) en percentages dieren per groep en per telling, aangevuld met gegevens Millet. Diergroep Telling Telling Telling Millet N % N % Zoogdieren , ,8 57,8 (waarvan leeuw 31%) Vogels , ,2 27,8 (waarvan arend 21%) Koudbloedigen 59 8, ,6 4,4 Insecten 5 0,8 10 0,8 0 Fantasiedieren 32 4,8 72 5,7 9,7 Totaal e jaargang - 25

28 In de periode is het percentage Zoogdieren afgenomen, terwijl die van Vogels is toegenomen. Deze verschuivingen zijn vooral veroorzaakt door toevoeging van de Arnhemse wapens. De volgorde van de diergroepen blijft onveranderd. Meer dan de helft van de getelde dieren zijn zoogdieren. De tweede grote groep blijft die van de Vogels. Deze groep wordt op afstand gevolgd door de Koudbloedige dieren. De Insecten doen nauwelijks mee, terwijl ca 1 op de 20 dieren een Fantasiedier is. De telling van Millet is gebaseerd op ca 2000 wapens. De percentages komen min of meer overeen met de Veluwe-telling Ook hij vond de grootste aantallen voor de leeuw en de adelaar, beide de leiders van hun groep. De telling 2010 van de Veluwe komt min of meer overeen met die van Millet. In beide gevallen zijn de winnaars de krachtige dieren: de leeuw voor de zoogdieren en de adelaar voor de vogels. Andere dieren spelen een geen tot een mindere rol. Zoogdieren Hun vaandrager van de 671 zoogdieren is de op de Veluwe niet in het wild voorkomende leeuw. De wapenvoerders zullen zich vereenzelvigd hebben met de kracht die de leeuw uitstraalde. Na de leeuw komt de groep ram +schaap+lam aan bod met 72 vermeldingen. Gezien de veetelling van 1526 hadden de wapenvoerders het schaap ( volwassen dieren, Roessingh, 1979) moeten kiezen. Zelfs de familie Van Hamel koos voor een wapen met drie roskammen en niet voor een hamel (gecastreerde ram). Het aantal ramskoppen is toegenomen doordat deze kop in het wapen Tulleken voorkomt. Dit wapen komt in een kwartier van een aantal wapens voor. Vervolgens komt de hond (en hondenkop) met 69 vermeldingen. Naast 30 niet-geïdentificeerde honden komt de brak/dog 16 keer voor. Ik vind het moeilijk om een onderscheid te maken in brakken en doggen. Dit kan aan mijn onkunde liggen en aan die van de tekenaren. Zo is de hond in het wapen Sluijsken-VVG een brak, en die van de Harderwijkse student Arnoldus Sluijsken een dog. Millet (1989), die alle Europese wapens op de aanwezigheid van een hond onderzocht, noemt in zijn werk de hond in het wapen Courten een dog. Het wapen Courten, dat ik ken, toont echter een brak. In Tabel 2,dat een vergelijk tussen de de tellingen van hondenrassen door Millet en die van de FHV laat zien, neem ik de wapens met een brak en een dog samen Vereniging Veluwse Geslachten