Nieuwsbrief PI Platform Informatiebeveiliging

Transcriptie

1 Nieuwsbrief PI Platform Informatiebeveiliging Nummer 10: januari 2000 Het vierde kwartaal van 1999 Deze uitgave van de PI Nieuwsbrief geeft een overzicht van de knipsels die werden ontvangen over gebeurtenissen die in het vierde kwartaal van 1999 in de pers zijn genoemd. Het selectieproces bij de knipseldienst is weer iets verbeterd zodat voor de verschillende rubrieken weer behoorlijk materiaal beschikbaar kwam. Het gaat bij de knipsels steeds om gebeurtenissen die te maken hebben met informatie- en communicatietechnologie. Vermeld worden gevallen waarbij het optreden van deze gebeurtenissen tot negatieve (schadelijke) gevolgen heeft geleid. De volgende onderwerpen worden behandeld: 1. nieuwe bedreigingen; 2. diefstal; 3. fraude; 4. brand; 5. het millennium probleem; 6. natuurgeweld. 7. fouten; 8. stroomstoring; 9. storing; 10. virussen; 11. hacking. Mochten er naar aanleiding van deze nieuwsbrief vragen of opmerkingen zijn, dan kunt u zich richten tot het secretariaat van PI. Cyber-aanvallen Deze nieuwe term wordt gebruikt als verzamelbegrip voor inbreuken op de beveiliging van computersystemen via Internet. Volgens Mi2g Software, waren er in 1995 een 300 gevallen bekend van ernstige aanvallen op computersystemen. In 1998 waren dat er 1050 en voor 1999 wordt dit aantal geschat op In de eerste helft van 1999 stond de teller al op Een belangrijk aandeel in de aanvallen hebben beruchte virussen als Melissa, Chernobyl en ExplorerZip. Fysieke aanvallen op computers werden door protesterende scholieren uitgevoerd in Den Haag. Weliswaar indirect, werden vele computers het slachtoffer van glas van gebroken ruiten en van stenen. 1

2 Colofon Doel van de PI Nieuwsbrief is in een korte publicatie de hoofdzaken weer te geven van gebeurtenissen die relevant zijn voor de praktijk van informatiebeveiliging. De nieuwsbrief wordt samengesteld op basis van knipsels uit Nederlandstalige kranten en tijdschriften. Dit betekent dat de correctheid van de berichten niet door ons wordt getoetst. Berichten over dreigingen zijn niet altijd een correcte weergave van de werkelijkheid. Meestal gaat het om een visie op de gebeurtenis vanuit één gezichtspunt. De werkelijkheid vraagt om het overwegen van meerdere standpunten. Daarom wordt getracht de berichtgeving te relativeren en terug te brengen tot zoveel mogelijk gekwantificeerde grootheden. Gebeurtenissen zijn op zichzelf feiten, de interpretatie van de ernst, de oorzaak en het wat leren wij ervan?, wordt aan de lezer overgelaten. KPMG EDP Auditors N.V. Secretariaat PI Platform Informatiebeveiliging (E185) Postbus BC Amsterdam Telefoon: Fax:

3 1. Nieuwe bedreigingen Telefonie aanbieder Telfort kan niet aan de verplichtingen voldoen om voldoende capaciteit ter beschikking te stellen. Een Pizzaketen (Al Capone) stelt Telfort aansprakelijk voor een groot verlies (2 miljoen) in verband met onbereikbaarheid voor klanten. Achmea is in een soortgelijke klacht door de rechtbank al in het gelijk gesteld. In één bericht wordt gemeld dat Telfort als argument aanvoerde dat er vliegen en wespen op de schotelantenne zaten. Dat zou de oorzaak van de onbereikbaarheid van het callcentre van Al Capone zijn geweest. Deze smoes (vermoedelijk om van een grote claim af te komen) kan niet de werkelijke reden verhullen: de enorme toename van het telefoonverkeer stelt eisen die de infrastructuur niet aan kan. KPN wordt aansprakelijk gesteld door een A&P supermarkt voor schade als gevolg van 2 storingen waardoor pin-automaten niet functioneerden. 2. Diefstal Totaal aantal diefstallen Aantal: Eerste Tweede Derde Vierde kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal computer enkele/een aantal > laptop meerdere laptops Computeronderdelen/c omputerapparatuur Bijzonderheden vierde kwartaal: x diefstal van grote hoeveelheden computerapparatuur ter waarde van meerdere honderdduizenden guldens; 1x werd de dief aangehouden met de buit achter op de fiets. Het logo van het bestolen ziekenhuis op de computer verraadde hem; in een geval ging de diefstal gepaard met de gijzeling van 9 personeelsleden; er wordt melding gemaakt van georganiseerde bendes die zich toeleggen op de diefstal van grote computersystemen; in Assen werden in een keer 42 computers bij het GAK weggehaald, 19 stonden nog bij de brandtrap op transport te wachten. 3. Fraude Een internationale bende is opgerold die gebruikte telefoonkaarten van Deutsche Telekom met speciale computerappartuur weer opnieuw geldig maakten. Deze kaarten kunnne ook in Nederland worden gebruikt. De schade voor Telekom loopt vermoedelijk in de miljoenen. 3

4 4. Brand Bij de rapportage over een brand in een school wordt vermeld dat de aanwezige elektriciteitskabels en computers voor een extra vuurbelasting zorgden. Deze apparatuur vat snel vlam. Bij brandstichting in Enschede is onder meer een voorraad computers verwoest. Na een grote brand in een school moesten de computers worden schoongemaakt wegens roetschade. 5. Het millenniumprobleem Matsushita Electric Industrial verbood zijn medewerkers rond de jaarwisseling op zakenreis te gaan. Er werden personeelsleden paraat gehouden voor het oplossen van mogelijke technische problemen. 6. Natuurgeweld Blikseminslag in Leiden veroorzaakte grote schade aan onder meer computers. Ook in s Gravenzande en Alphen aan de Rijn vielen door blikseminslag vele elektrische apparaten (waaronder computers) uit. Tijdens wateroverlast in het Ministerie van Justitie liep de kelder onder water waardoor er kortsluiting dreigde te ontstaan in de centrale computer. De aanwezige 700 ambtenaren werden na de ontruiming van het gebouw in de ochtend, naar huis gestuurd. In Hollandscheveld sloeg een bliksem in en vernielde onder meer tientallen computers. 4

5 7. Fouten De klasse van fouten omvat verschillende categorieën. Zo zijn er menselijke fouten (in procedurele of organisatorische zin), apparatuurfouten die vaak samenvallen met of optreden als storingen en softwarefouten. Deze laatste zijn erg moeilijk te plaatsen omdat uit het bericht vaak niet blijkt of de oorzaak de programmatuur betreft of een andere oorzaak. Helaas is uit de berichtgeving niet altijd eenduidig op te maken om welke categorie het gaat. OORZAKEN VAN FOUTEN Fout in ISDN centrale GEVOLGEN VAN DE FOUT Deel telefoonverkeer Rotterdam ligt stil. Van het computerverkeer zelfs 90% gedurende meer dan 7 uur. Fout in software pre-paid telefoonkaart Softwaredefect in treinbesturingssysteem Fouten in millenniumbestendig maken van software Menselijke fout, oorzaak onbekend Onbekende oorzaak Fout in nieuw computersysteem Datumfout in programmatuur Sociale Dienst Amsterdam Onbekende softwarefout Fout in systeem IND Softwaredefect in het treinbesturingssysteem Computerproblemen gemeente Dordrecht Kinderziektes in 1996 bestaan nog steeds Softwarefout Beltegoed verdwijnt plotseling. Volgens de Consumentenbond was al bekend dat 40% van de bellers problemen hadden. Treinverkeer rond Arnhem een aantal malen ontregeld. Alsnog investeren in nieuw pakket. Meer dan 2 miljoen kosten voor Provincie Zuid Holland Grote hoeveelheid chloorgas ontsnapt. De verborgen schade door inwerking van het gas op computers, was nog niet bekend. Al een jaar problemen met computer-verbindingen tussen centrale en filialen van zowel de bibliotheek als de brandweer waardoor beeldschermverkeer vaak niet mogelijk is. Kabelexploitant kan oorzaak niet vinden. Verkeerde afrekeningen voor klanten van verzekeraar. Op oudejaarsdag kan betalingssysteem niet worden gebruikt. Sociale Dienst Enschede verklaart 15 mensen van boven 65jaar ten onrechte dood. 12 personen krijgen ten onrechte een kennisgeving van Nederlandse Identiteit. Treinenloop 1 uur in de war. Levering van gegevens aan het Waterschap vertraagd zodat aanslagen over 1997 pas in 1999 konden worden verstuurd. De aanslagen van 1998 volgen daarna. Schade wordt geschat op ƒ Fouten in toewijzen wedstrijden van de KNVB aan scheidsrechters Brug over de Maas blijft meerdere dagen open staan in afwachting van nieuwe software 5

6 8. Stroomstoring Onderbrekingen in de stroomvoorziening komen veelvuldig voor in Nederland. Omdat de uitwerking ervan duidelijk zichtbaar is halen deze gebeurtenissen ook meestal de krant. Een overzicht van berichten: LOCATIE STROOM- STORING DUUR VAN DE STORING BIZONDERHEDEN Arnhem enkele uren Politiebureau ligt stil door stroomstoring en falende noodstroomvoorziening. Ook het mobilofoonnet in district Gelderland-Midden viel uit. Arnhem 1,5 uren Winkelcentrum kan computers en automatische toegangsregeling niet geruiken Almere geruime tijd Computersystemen van scholen (1800 leerlingen) raakten volledig in de war. Delft en omgeving 2,5 uren Gebied met ongeveer aansluitingen gedupeerd. Brug bleef open, winkels en bedrijven sloten de deuren.15 mensen vast in liften. Schade aan practica en laboratoria van de TU Delft. Rotterdam 5 kwartier Grote stroomstoring leidt tot grote uitval van telefonie. Rotterdam onbekend Deze storing leidde de volgende dag tot een computerprobleem in de besturing van de Van Brienenoordbrug. Daardoor konden de slagbomen niet worden geopend. Na een uur lukte het met handkracht. Geneve 2 uren Computersystemen van WTO stilgelegd door stroomstoring als gevolg van sabotage. Zutphen 2,5 uren Bedrijventerrein zonder stroom. Elders door dip in de stroomvoorziening veel ontregelde computers. Haarlem enkele uren Bedrijf A:geen noodstroom, productie uitval halve dag, 510 mensen leegloop, geen koffie voorraden mogelijk niet meer bruikbaar door onvoldoende conditionering. Bedrijf B: computers, koffiezetapparaat en beveiliging op noodstroom, productie niet dus grote uitval en schade. Papendrecht 1,5 uur Een deel van Papendrecht zonder stroom. Papendrecht 1 uur Industrieterrein zonder stroom. Bij een bedrijf bedroeg de uitval van computer en productie ruim 4 uren. Sliedrecht 1 uur Industrieterrein zonder stroom. Veel computers vielen uit. Veldhoven 2 uur Onder meer de computerruimte van een ziekenhuis zonder stroom omdat de noodvoorziening niet functioneerde. Patiënten in de polikliniek werden naar huis gestuurd zonder een nieuwe afspraak (geen computer en kennelijk geen noodprocedure). De computer was na 8 uur weer in gebruik. Tholen 2x ruim een uur 5 uur Computers op industrieterrein uitgevallen. Ingezette noodvoeding vertoonde kuren. Supermarkten moesten sluiten. 6

7 9. Storingen Storingen in de voorzieningen voor telefonie komen geregeld voor. Met name kabels moeten het ontgelden bij werkzaamheden. Ook onder de benaming Computerstoring wordt veel narigheid gemeld. De storing blijkt evenwel vaak door verschillende oorzaken te ontstaan. Niet altijd wordt goed duidelijk wat de aard van de storing was. Een overzicht: OORZAAK VAN DE COMPUTERSTORING GEVOLG VAN DE STORING OMVANG/ TIJDSDUUR Onbekend geen /internetservice > 2,5 ochtend uren Technische storing computersysteem Storing in hoofdcomputer justitie in Madrid Gebrek in samenwerking tussen nieuw netwerk en oudere systemen Storing in ISDN 30 centrale Computerstoring en ziekte onder personeel Koppeling met systeem van Rijksdienst wegverkeer niet mogelijk na Millenniumtest Probleem met software Kinderziektes in het computergestuurde besturingssysteem Onvolkomenheid in de software Computerstoring door overgang naar nieuw systeem krant te laat bezorgd strafzaken liggen stil, ontbreken inzicht in stand van processen, werk van 46 rechters stagneert, nieuwe zaken (3.000 per dag) kunnen niet worden geregistreerd. AEX weer getroffen tegen einde van de dag waardoor orders niet meer konden worden verwerkt. Computergestuurde telefooncentrales in Zeeland niet goed bereikbaar. Grote vertraging bij het afleveren van schoolboeken. In Meppel geen mutaties mogelijk waardoor geen rijbewijzen konden worden uitgegeven. Abonnees van Libertel in Zeeland en West - Brabant konden niet bellen of worden gebeld. Brug in Kampen kan niet meer dicht Brug in Doetinchem vertoont kinderziektes Klanten van verzekeraar krijgen hun geld na schade te laat deel verspreidingsg ebied > een week Laatste halve uur van de beurs 7 uren 1 week ochtend en middag 1,5 uren onbekend meerdere dagen Storingen door zendmast Huishoudelijke apparatuur en computers -- 7

8 Breuk glasvezelkabel Storing netwerkcomputer in ziekenhuis door kapotte chip Reserve computersysteem werkte niet Storing in de software Storing op de elektronische snelweg tussen banken en beurs Computerprobleem 10. Virussen ondervinden storingen Telefoonverkeer in Noord-Nederland verstoord Patiëntenadministratie handmatig uitvoeren, bezoekers van sommige specialisten konden niet worden geholpen Verkeersysteem met beweegbare paaltjes in Gouda faalt Amsterdamse Effectenbeurs opent later (4e storing in 1999) Geen seinbediening treinverkeer Zwolle- Heerenveen vele uren > 1 dag enkele dagen 2,5 uur 1 uur Een studie uit de VS (Computer Economics) leert dat de kosten voor het bedrijfsleven van het opruimen van virussen 7,6 miljard $US bedragen. Hiervan wordt 1,5 miljard direct besteed aan data recovery. Haast 80% van de kosten betreft derhalve losses in worker productivity. Aangetekend wordt dat veel bedrijven de kosten niet kwantificeren waardoor deze cijfers vermoedelijk een te rooskleurig beeld geven. Na onderzoek van de initiatiefnemers van de Infosecuritybeurs onder 154 bezoekers blijkt dat 26% van de kleinere ondernemingen in het afgelopen jaar schade ondervond door virussen. Onderzoek van KPMG heeft als conclusie opgeleverd dat 25% van de Nederlandse bedrijven last heeft gehad van virussen. 11. Hacking Een hacker heeft de website van de gemeente Den Haag gekraakt. Doordringen tot het netwerk is evenwel niet gelukt. Een kraker die kinderporno aantrof op een door hem gekraakte computer, heeft aangifte bij de politie gedaan. Bij de vervolging zal de vraag naar de rechtmatigheid van de wijze van verkrijging van bewijsmateriaal een centrale rol spelen. De inbraak in de computer werd vereenvoudigd doordat voor het communiceren met Internet gebruik werd gemaakt van de televisiekabel. Specialisten hebben in het Centrum voor Wiskunde en Informatica in Amsterdam de code gekraakt die wordt gebruikt om het geldverkeer via Internet te beveiligen. Het kraken van de RSA-155 code vergde 35 jaar rekentijd die werd verdeeld over 300 parallelle computers. Een nieuwe aanbieder van Internet-toegang bleek een makkelijke prooi voor hackers. Vooral onderling braken de gebruikers van deze aanbieder bij elkaar in. Een Website van een verzekeraar die voorzien was van het Webtraderlogo van de Consumentenbond voor veilig zaken doen, is gekraakt en vervolgens gecrasht. In totaal zijn door de hackers 20 sites met een logo onderzocht. In vijf gevallen was een inbraak mogelijk. 8

9 In Pakistan is een website van de regering gekraakt. Ook is een inbraak gelukt op de website van het Roemeense Ministerie van Financiën. Door hacking verkregen gegevens over geheime Palestijnse rekeningen worden in twijfel getrokken. Door via Internet gratis software aan te bieden zijn kwajongens uit Alkmaar er in geslaagd in computers in te breken. 9