Gemeente Den Haag Dienst Onderwijs, Cultuur en Welzijn

Transcriptie

1 Gemeente Den Haag Dienst Onderwijs, Cultuur en Welzijn Jaarverslag Leerplicht Den Haag 05/ 06

2 Inhoudsopgave Pagina 1. Inleiding Leerplichtwet in het kort Nieuws en interviews Gemeentelijk Protocol Schoolverzuim Cijfers Colofon Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

3 4 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

4 Inleiding Per 1 april 2006 is de productgroep Leerlingzaken tot stand gekomen. Hierin zijn de volgende afdelingen ondergebracht: Leerlingadministratie, Leerplicht, Leerlingvervoer en Voortijdig Schoolverlaten. De voorbereidingen voor de totstandkoming van deze productgroep zijn in 2005 gestart. Dit jaarverslag betreft de afdeling Leerplicht. Met dit jaarverslag wordt voldaan aan de wettelijke verplichting de gemeenteraad te informeren over het in de gemeente gevoerde leerplichtbeleid. Vanaf het begin van het schooljaar 2005/2006 heeft Leerplicht het Gemeentelijk Protocol Schoolverzuim officieel geïntroduceerd op alle scholen voor voortgezet onderwijs. Dit protocol fungeert als rode draad in het voor u liggende jaarverslag. De invoering van het Gemeentelijk Verzuimprotocol heeft voor de afdeling Leerplicht grote gevolgen. Voor onze contacten naar buiten houdt het een enorme verandering in. Naast de maatschappelijke zorgtaken, zoals die in de Leerplichtwet 1969 (verder: Leerplichtwet) worden aangegeven, is de nadruk komen te liggen op handhaving van diezelfde Leerplichtwet. In samenwerking met de scholen streven we naar een verbetering van de verzuimregistratie om op die manier al in een vroeg stadium ongeoorloofd schoolverzuim en schooluitval tegen te gaan. Binnen de afdeling is een nieuw hoofd Leerplicht aangesteld, alsmede een senior leerplichtambtenaar en twee medewerkers verzuimbeleid scholen. De bestaande formatie is toegenomen tot 15 formatieplaatsen. Het streven is om in de komende jaren het Gemeentelijk Protocol Schoolverzuim ook in te voeren in het primair onderwijs en in het middelbaar beroepsonderwijs. Met het oog op de mogelijke verhoging van de leerplichtige leeftijd tot 18 jaar, vanaf 2007, is dit laatste van groot belang. Het totale aantal meldingen in het schooljaar 2005/2006 lag rond de De verwachting is dat met de invoering van het Gemeentelijk Protocol Schoolverzuim in bovengenoemde vormen van onderwijs en de verhoging van de leerplichtige leeftijd, het aantal meldingen zeker de eerste jaren sterk zal toenemen. 5 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

5 6 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

6 De Leerplichtwet in het kort Sinds 1900 kent Nederland een Leerplichtwet. Het doel van de Leerplichtwet is dat jongeren zo goed mogelijk worden toegerust met kennis en vaardigheden, die zij nodig hebben om een zelfstandige plek in de samenleving te verwerven. Dat betekent dat iedereen een startkwalificatie moet hebben, dat is een diploma van de havo of het middelbaar beroepsonderwijs niveau II. Belangrijke uitgangspunten van de huidige Leerplichtwet zijn: de leerplicht dient de garantie in te houden dat kinderen naar school gaan en daar goed worden voorbereid op hun functioneren in de samenleving van nu en morgen; het toezicht op de naleving van de Leerplichtwet draagt vooral het karakter van maatschappelijke zorg; de gemeente heeft een centrale rol bij het toezicht op de naleving van de Leerplichtwet. Daarvoor zijn leerplichtambtenaren aangesteld; ouders of verzorgers zijn verantwoordelijk voor het aanmelden van een kind bij een school en voor het daadwerkelijke schoolbezoek; vanaf 12 jaar kan een jongere ook zelf over zijn of haar schoolbezoek worden aangesproken. De leerplicht begint op de eerste schooldag van de maand, die volgt op de maand dat een kind 5 jaar is geworden. Soms is een volledige schoolweek te lang voor jonge leerlingen. Daarom biedt de Leerplichtwet een mogelijkheid tot gedeeltelijke vrijstelling. Ouders van een 5- jarige leerling mogen, in goed overleg met de schooldirecteur, hun kind maximaal vijf uur per week thuishouden. Mocht dit niet genoeg blijken te zijn, dan mag een directeur daar nog vijf extra uren vrijstelling per week bovenop doen. De mogelijkheid voor vrijstelling is uitsluitend bedoeld om overbelasting van de leerling te voorkomen. Zodra een kind 6 jaar is, geldt de overgangsmogelijkheid niet meer. Leerlingen van 6 jaar moeten allemaal het volledige onderwijsprogramma volgen. Iedere leerling heeft te maken met de zogenoemde volledige leerplicht. Volledige leerplicht is de plicht om op een erkende school ingeschreven te staan en deze school elke schooldag te bezoeken. De volledige leerplicht eindigt nu nog aan het eind van het schooljaar waarin een leerling 16 jaar is geworden of aan het einde van het twaalfde schooljaar. Daarna volgt een jaar van partiële leerplicht: de jongere dient dan minimaal twee dagen per week onderwijs te volgen of één dag als er een leerovereenkomst is. Er is derhalve leerplicht voor een periode van dertien schooljaren. De partiële (gedeeltelijke) leerplicht ligt in het verlengde van de volledige leerplicht. Jongeren die 16 jaar zijn of twaalf schooljaren hebben doorlopen en niet willen beginnen aan een volledige vervolgopleiding, mogen zich niet direct fulltime op de arbeidsmarkt begeven. Zij moeten gedurende één schooljaar één of twee dagen per week onderwijs volgen. Partiële leerplicht van ten minste één dag per week geldt voor jongeren die met hun werkgever een overeenkomst voor beroepspraktijkvorming hebben gesloten. Deze jongeren moeten een wettelijk erkende cursus volgen, die aansluit op hun dagelijkse werk. Partieel leerplichtige kinderen die geen leerwerkovereenkomst hebben, moeten minimaal twee dagen per week naar een onderwijsinstelling, zoals het regionaal opleidingscentrum (ROC). De partiële leerplicht wordt in 2007 vervangen door een volledige leerplicht tot en met het 17e jaar. 7 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

7 De wet is heel duidelijk. Laat de school dan ook duidelijk zijn Scholen hebben er baat bij om Leerplicht in te schakelen in plaats van te blijven voortmodderen met spijbelende leerlingen. Want Leerplicht heeft sanctiemogelijkheden en dat helpt gewoon bijna altijd. Wij moeten ook wel snel handelen omdat we aan wettelijke termijnen gebonden zijn. Mijn ervaring met het Gemeentelijk Protocol Schoolverzuim is dat duidelijkheid over regels en sancties heel goed werkt. Het verzuim in het voortgezet onderwijs is beter beheersbaar geworden. Die ontwikkeling verwachten we ook in het primair onderwijs, als daar het Gemeentelijk Verzuim Protocol wordt ingevoerd. Een waterdicht protocol: daar streven we naar. Als scholen niet melden, komen we er vaak bij toeval achter dat een leerling verzuimt en dat mag natuurlijk niet gebeuren. De school overtreedt op dat moment zelf de Leerplichtwet. Met een protocol kom je daar wél achter. Scholen zijn heel blij als wij daar de vinger op leggen. Ze hebben dan een handvat om op te treden tegen de ouders. De medewerkers verzuimbeleid van Leerplicht adviseren over het beleid van de school en niet over individuele gevallen. Door gesprekken met ons constateren scholen soms dat ze geen goed verzuimbeleid hebben. Of dat hun verzuimregistratie niet goed werkt. Of dat er wel regels zijn, maar niet op papier. Zo zoeken we samen naar een oplossing. Het aanwijzen van een verzuimcoördinator bijvoorbeeld; dat scheelt al heel veel. Belangrijk: zet regels en sancties goed en duidelijk in de schoolgids of op de website. Dan weten ouders en leerlingen precies waaraan ze zich moeten houden. De wet is heel duidelijk. Laat de school dan ook duidelijk zijn. Helga de Haas, medewerker verzuimbeleid scholen 8 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

8 Nieuwe ontwikkelingen bij Leerplicht Den Haag in het schooljaar 2005/2006 Het Gemeentelijk Protocol Schoolverzuim Sinds 1 augustus 2005 werken alle Haagse scholen voor voortgezet onderwijs met het nieuwe Gemeentelijk Protocol Schoolverzuim. Het afgelopen jaar is de nadruk steeds meer komen te liggen op controle van de verzuimregistratie en handhaving van de Leerplichtwet, uiteraard náást de aandacht voor de maatschappelijke zorg rond leerling en ouders. Een voortijdig schoolverlater die zonder startkwalificatie (havo of middelbaar beroepsonderwijs niveau II) de school verlaat, heeft vrijwel altijd een geschiedenis van spijbelen achter de rug. Hoe eerder de school en de afdeling Leerplicht ingrijpen, hoe groter de kans dat die jongere wél een diploma haalt. Het Gemeentelijk Protocol Schoolverzuim in een notendop: spijbelaars krijgen een mondelinge en schriftelijke waarschuwing van de school. Houdt het verzuim aan, dan moet een school binnen de wettelijke termijn Leerplicht inschakelen. Leerplicht waarschuwt leerling en ouders. Blijven leerlingen van 12 jaar en ouder verzuimen, dan krijgen zij het aanbod een Halt-straf te ondergaan. Gaat men daar niet op in, dan wordt wordt het proces verbaal doorgezet. (Meer over het Gemeentelijk Protocol Schoolverzuim op pagina 17) Niet alleen leerlingen en ouders worden aangepakt. Ook scholen die spijbelende leerlingen bij herhaling niet binnen de wettelijke termijn bij Leerplicht melden, riskeren in de toekomst een proces verbaal. Het protocol is na uitgebreide informatierondes ingevoerd in nauwe samenwerking met het Openbaar Ministerie en een referentiegroep van de scholen. Leerplicht gaat het Gemeentelijk Protocol Schoolverzuim ook invoeren op alle basisscholen in Den Haag en op de scholen voor middelbaar beroepsonderwijs. Leerplicht tot 18 jaar Dit schooljaar behandelde Leerplicht bijna 4300 meldingen op een aantal van grofweg leerlingen. Die leerlingen zitten op 51 scholen voor voortgezet onderwijs en 170 basisscholen. Met het verhogen van de leerplicht van 16 tot 18 jaar in 2007, komt er naar verwachting een groep van ongeveer 5000 leerlingen bij. De partiële leerplicht verdwijnt. Organisatie Niet alleen de werkwijze van Leerplicht, meer nadruk op handhaving, is veranderd. Ook binnen de organisatie zijn veranderingen doorgevoerd. Bij Leerplicht werken in totaal negentien mensen in diverse functies. Niet iedereen heeft een volledige baan. Het afgelopen jaar is de afdeling Leerplicht uitgebreid met twee leerplichtambtenaren en één administratieve leerplichtambtenaar. Nieuw in het afgelopen schooljaar is het creëren van de functies senior leerplichtambtenaar en medewerker verzuimbeleid. De twee medewerkers verzuimbeleid adviseren scholen, controleren het naleven van de regels en helpen scholen bij het ontwikkelen van een goede verzuimregistratie en het op (papier) zetten van een intern verzuimprotocol. De medewerkers verzuimbeleid maken scholen bewust van het feit dat zij de eerstverantwoordelijke zijn in de aanpak van verzuim. De senior leerplichtambtenaar neemt bijzondere taken op zich. 9 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

9 Als er iets is dat helpt bij scholieren is het een lik-op-stukbeleid. Halt is het nieuwe tussenstation voor hardnekkige spijbelaars. De doorgewinterde wegblijver kan na het overschrijden van de wettelijke grenzen kiezen: een Halt-straf en seponeren van het proces verbaal of een gang naar de rechter met alle gevolgen van dien. Het feit dat de Leerplichtwet eisen stelt aan de termijn waarop school, leerplichtambtenaren, Halt en Openbaar Ministerie een zaak moeten behandelen, maakt een lik-op-stukbeleid mogelijk. Want als er iets is dat helpt bij scholieren, is het een lik-op-stukbeleid. Een leerling die heel vaak te laat kwam, moest bijvoorbeeld voor straf bij een supermarkt werken en dan om uur s morgens beginnen! Hij deed het zo goed, dat de supermarkt hem na afloop een baan aanbood. Een Halt-straf volgt heel snel op het vergrijp. Dat snappen leerlingen. Als ze vier maanden later met een proces verbaal worden geconfronteerd, begrijpen ze vaak niet waar het ook alweer over ging. Dat ervaren wij in de praktijk want we horen dat soort dingen persoonlijk van jongeren. Een school moet uiterlijk na drie weken Leerplicht inschakelen als het verzuim een grens overschrijdt. Halt garandeert een doorlooptijd van zes weken, ongeacht de hoeveelheid aanmeldingen. Er is dus nooit een wachtlijst. Onze insteek is: er kan van alles met je aan de hand zijn maar als je niet naar school gaat, heb je er nog een probleem bij. En onze ervaring is: hoe dichter wij op het gedrag van een leerling zitten, hoe meer kans op sturing en hoe groter het effect. July Breedeveld, leerplichtambtenaar 10 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

10 Intern werkt Leerplicht nauw samen met de nieuwe afdeling Voortijdig Schoolverlaten, eveneens onderdeel van de Productgroep Leerlingzaken. Aanpak Het absoluut verzuim de leerling staat op geen enkele school ingeschreven is sterk gedaald omdat Leerplicht steeds beter in staat is om te achterhalen waar leerlingen gebleven zijn. De registratie van het relatief verzuim de leerling staat wel ingeschreven maar blijft vaak weg is door de nauwere samenwerking tussen scholen en de afdeling Leerplicht sterk verbeterd. Het nieuw ingevoerde Gemeentelijk Protocol Schoolverzuim en de strakke handhaving daarvan, speelt daarbij een belangrijke rol. Hierdoor is het aantal verzuimmeldingen met 200 gestegen. Het grijze gebied van het relatief verzuim is hierdoor beter in kaart gebracht. Door dit verbeterde inzicht is een snelle en doeltreffende aanpak mogelijk. Leerplicht Den Haag werkt samen met de scholen aan een betere verzuimregistratie, omdat op elk moment duidelijk moet zijn of een leerling op school is of niet. Waar verzuim op de ene school tot een proces verbaal leidt, blijven spijbelaars op andere scholen buiten schot. Verschillen in aanpak betreffende registratie leiden tot rechtsongelijkheid als er niet op tijd bij Leerplicht wordt gemeld. op gang gekomen. De ervaring van Leerplicht is dat het lik-op-stukbeleid uitstekend werkt. Een proces verbaal want dat wordt altijd aangezegd kan worden geseponeerd wanneer de taakstraf bij Halt met succes is uitgevoerd en de leerling niet meer spijbelt. Leerplicht, Openbaar Ministerie en Halt hebben samen met de scholen vorm gegeven aan de taakstraf. Leerlingen die alle waarschuwingen in de wind slaan, komen bij Justitie terecht. De gang naar de rechter kan leiden tot een taak- of leerstraf, boete, detentie of begeleiding door de jeugdreclassering. Basta Voor de spijbelaar die alle eerdere stadia heeft doorlopen, is er de leerstraf Basta: een motiverende leerstraf. Deze leerstraf wordt door de rechter opgelegd. Een jongere heeft de keuze: 60 uur Basta of 30 dagen jeugddetentie. Basta is een project dat wordt uitgevoerd door het Leger des Heils. Leerlingen krijgen reguliere lessen en worden onder persoonlijke begeleiding van een gedragstrainer getraind in sociale vaardigheden, met als uiteindelijk doel terug naar school of arbeidsmarkt. Leerplichtambtenaren onderhouden wekelijks contact met Basta. Ook andere gemeenten, zoals Leidschendam- Voorburg en Rijswijk, maken gebruik van deze voorziening. De verwachting is dat het aantal Basta-leerlingen zal toenemen. Rebounds VOORZIENINGEN Halt Sinds het voorjaar van 2005 fungeert Bureau Halt als tussenstation bij de aanpak van beginnende spijbelaars. Het afgelopen schooljaar is de samenwerking met Halt goed Op twee plaatsen in Den Haag en Rijswijk zijn inmiddels de zogeheten Rebounds opgestart. In het schooljaar 2006/2007 komen er in de regio nog twee Rebound-voorzieningen bij. Elke Rebound-voorziening werkt voor een groep scholen voor voortgezet onderwijs, die een leerling via hun eigen zorgadviesteam (ZAT) kunnen doorverwijzen. 11 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

11 Geen kind kiest er bewust voor om thuis te blijven Als senior leerplichtambtenaar krijg ik doorgaans de ingewikkelde zaken op m n bord. Als er iemand ziek is, vang ik dat op en ik geef hulp en advies aan collega-leerplichtambtenaren. Ik hou me bezig met Justitie, de Reboundvoorzieningen, Basta en Knooppunt. De capaciteit van de opvangvoorzieningen is het afgelopen jaar uitgebreid, omdat vrijwel alle partners het erover eens zijn dat deze jongeren niet op een wachtlijst terecht mogen komen. Elke twee weken zit ik namens Leerplicht bij de kantonrechter. Dat was één keer per maand dus een zaak komt nu sneller voor. Wat Basta (plaatsing na veroordeling Justitie) betreft is de maximum groepsgrootte verruimd van acht naar twaalf opvangplaatsen. Jongeren kunnen op elk moment in- en uitstromen. Basta kan in een schooljaar 48 jongeren opvangen. De Reboundvoorzieningen (jongere kan na periode van bezinning terug naar oude school), hebben elk vijftien plaatsen waar het hele jaar door jongeren in- en uitstromen. Het Knooppunt (jongere keert niet mee terug naar oude school), dat valt onder het Samenwerkingsverband Zuid-Holland West, kan in een schooljaar 35 jongeren opvangen. Of al deze voorzieningen voldoende opvang bieden, zullen we nog moeten bekijken. Beginnende spijbelaars op tijd waarschuwen: dat werkt wel. Maar er blijft een groep moeilijk aan te pakken leerlingen, waar thuis van alles mis is. Kijk: het zijn vrijwel allemaal kinderen die graag naar school willen. Geen kind kiest er bewust voor om thuis te blijven maar altijd gaat het over omstandigheden thuis. En die problematiek lijkt steeds zwaarder te worden. Meer druk uitoefenen helpt niet bij deze groep. Mijn eerste insteek is: wat kunnen scholen en leerplichtambtenaren doen om te voorkomen dat deze leerlingen uitvallen. Nynke Riemersma, senior leerplichtambtenaar 12 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

12 Knooppunt Nieuw is ook de oprichting van het Knooppunt, voor leerlingen die om uiteenlopende redenen vaak niet meer terug kunnen keren naar hun oude school. In de laatste maanden van dit schooljaar hebben vijftien jongeren een start gemaakt op het Knooppunt. Deze voorziening is in Den Haag opgezet onder auspiciën van het Samenwerkingsverband Zuid-Holland West. ACTIES LEERPLICHT Relatief verzuim wordt onderverdeeld in signaalverzuim (er is met de leerling wat aan de hand) en luxeverzuim (ouders gaan wat eerder op skivakantie of vinden de vakantie te kort voor bezoek aan een ver thuisland). De Leerplichtwet verbiedt expliciet luxeverzuim. Leerplicht heeft in 2005 na de zomervakantie een speerpuntactie gevoerd in het basisonderwijs om melding te maken van luxeverzuim. Van de 157 aangeschreven basisscholen hebben er 80 gereageerd. Er zijn honderden ouders opgeroepen en er werden 174 processen-verbaal opgemaakt. In 351 zaken is gekozen voor het sturen van een waarschuwingsbrief of hadden ouders een goede reden voor het verzuim. Naar aanleiding van de actie tegen het luxeverzuim is een werkgroep luxeverzuim geformeerd. In februari is over dit onderwerp een brief verzonden naar alle basisscholen. Deze actie heeft veel publiciteit opgeleverd. Met ingang van het nieuwe schooljaar 2006/2007 schrijft Leerplicht na alle schoolvakanties de basisscholen aan met het verzoek het luxeverzuim te melden. Tijdens een marktactie op 30 november 2005 op de Haagse markt zijn leerlingen (en ouders) aangesproken met de vraag: Waarom ben je niet op school? Aan deze actie werkten mee: Leerplicht, Politie Haaglanden, de wethouder Onderwijs, de directeur Stedelijk Onderwijs en Vastgoed en de Productgroepmanager Leerlingzaken. Op de Dag van de Leerplicht, 16 maart 2006, is de nieuwe website geïntroduceerd. De website is gemaakt door studenten van de Hogeschool Inholland, op initiatief van Leerplicht Den Haag. Skippûh staat voor: Spijbelaars Komen In de Problemen. Kinderen, tieners en ouders vinden er allerlei informatie over dit onderwerp en ook kan er een spelletje worden gespeeld. Met een bel-actie op een aantal scholen naar afwezige leerlingen, hebben Haagse leerplichtambtenaren diezelfde dag vaart gezet achter een strenger en duidelijker handhavingsbeleid. Alle leerlingen die wél op school waren hebben een cadeautje ontvangen: een armbandje met de tekst school is cool voor de jongste basisschoolleerlingen en een armbandje met de tekst voor de bovenbouw. Scholieren in de eerste vier klassen van het voortgezet onderwijs kregen een kalender met onder meer interviews met bekende Nederlanders over dit onderwerp. Ook de kalender, de polsbandjes en een poster zijn ontworpen door studenten van de Hogeschool Inholland. Verder deelden leerplichtambtenaren op verschillende scholen voor primair onderwijs stickers uit: een groene duim omhoog voor leerlingen die op tijd op school kwamen en een rode sticker met de duim omlaag voor laatkomers. Ook maakten leerplichtambtenaren een praatje met kinderen over de gevolgen van laatkomen en verzuim. De uitzending van het programma Terug naar de Werkvloer (opgenomen in Den Haag) met minister Maria van der Hoeven als leerplichtambtenaar, leverde positieve aandacht op van de media voor het werk van Leerplicht. Met ingang van augustus 2006 start 13 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

13 Bij verzuim direct sms je naar ouders: Groep laatkomers met 80% gedaald Het versturen van sms jes naar ouders van laatkomers op de François Vatelschool in Den Haag werkt zo goed dat het aantal laatkomers met 80% is gedaald. Te laat komen is ook ongeoorloofd verzuim en daar staan dus ook sancties op. De François Vatelschool, sinds enige jaren Dalton Vatel, is een vmbo-school met de richtingen recreatie & toerisme, horeca, bakkerij, handel & verkoop en ict. We hanteren een duidelijk verzuimbeleid dat begint bij de registratie van de aanwezigen (ieder uur) en de directe aanpak van laatkomers. Niet in de les? Dan gaat er een sms je uit naar de ouders met de vraag waar hun kind uithangt en meteen een brief er achteraan. Laatkomers zijn altijd al aangepakt maar op de één of andere manier bleek de straf niet effectief. Leerlingen moesten vroeger op vrijdag nablijven. Het lokaal zat iedere week vol met 20, 30 leerlingen. Hartstikke gezellig. Wij hadden er wekelijks een extra lesuur bij. Direct een bericht naar huis maakt duidelijk meer indruk. Binnen de kortste keren hoorden we het rondzingen onder de leerlingen: heey, ben je weer te laat, krijg je n brief thuis. Het systeem werkt snel en doeltreffend. We hadden een programmeur die het sms-alert-pakket op de eigen verzuimregistratie heeft afgestemd zodat, met één druk op de knop, het versturen van de sms jes wordt geregeld tegelijk met het uitdraaien van de brief. Straks zal dat heel veel mankracht schelen. Duur is het niet. Je koopt gewoon een giga belbundel in. Ouders worden aan het begin van het schooljaar geïnformeerd. Op onze school geldt: drie keer te laat: sms naar de ouders plus een brief. Zes keer: zelfde procedure. Negen keer: Leerplicht wordt ingeschakeld. Wat ons opvalt is dat de ouders meestal niet antwoorden op brief of sms. Maar het helpt wel. Veel minder laatkomers, minder spijbelaars en minder uitval is het resultaat. En ja, zoals overal, blijft er altijd een kleine groep waar je geen vat op krijgt. Onze school is zeer te spreken over de samenwerking met de vaste leerplichtambtenaar. Waar wij graag wat mee willen is het geoorloofd verzuim. Als ouders leerlingen ziek melden, van wie wij vermoeden dat ze niet ziek zijn, dan staan we machteloos. Het zou mooi zijn als Leerplicht dat probleem kan tackelen, bijvoorbeeld in samenwerking met de Jeugdgezondheidszorg. Nick van Bennekom, afdelingsleider bovenbouw François Vatelschool André Dokman, afdelingsleider onderbouw François Vatelschool 14 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

14 Leerplicht met de registratie van geschorste en verwijderde leerlingen. Schorsen en verwijderen is in eerste instantie een zaak van de scholen zelf. Leerplicht wil in overleg met de ketenpartners alle probleemleerlingen die niet op school zitten, in beeld hebben en houden. Daarom is ervoor gekozen om deze groep leerlingen voortaan zelf in kaart te brengen. leerplichtambtenaar. In de CLZ hebben zitting: J.C. Pleysierschool (onderwijs aan zeer moeilijk opvoedbare kinderen), Werkkompas, de coördinator Voortijdig Schoolverlaten van de gemeente Den Haag, het Haags Centrum voor Onderwijsbegeleiding, het Knooppunt en het Leger des Heils. In de toekomst zou Leerplicht graag zien dat Bureau Jeugdzorg ook in de CLZ vertegenwoordigd is. EXTERNE PARTNERS In de Leerplichtwet staat expliciet vermeld dat maatschappelijke zorg centraal dient te staan. Van belang is daarom een goede afstemming met de externe spelers in het veld. We noemen bijvoorbeeld: scholen, Justitie, Algemeen Maatschappelijk Werk, Bureau Jeugdzorg, Raad voor de Kinderbescherming, Bureau Halt, Werkkompas, Leger des Heils, Stichting MEE, ROC, William Schrikkergroep en Haags Centrum voor Onderwijsbegeleiding (HCO). Daarnaast is Leerplicht Den Haag verantwoordelijk voor Haagse leerlingen die in andere gemeenten naar school gaan. Het contact met de leerplichtcollega s in de regio is goed. De samenwerking met externe partners komt onder meer tot uiting in de zorgadviesteams (ZAT) van de scholen voor voortgezet onderwijs, waarin Leerplicht participeert. In deze teams zitten verder: de zorgcoördinator van de betrokken school, de afdelingscoördinatoren en/of een directielid, en vertegenwoordigers van Bureau Jeugdzorg en de Jeugdgezondheidszorg. In een ZAT wordt niet alleen over spijbelen gesproken maar over alle mogelijke problemen die zich rond een jongere kunnen afspelen. Een andere gelegenheid waarin Leerplicht met externe partners samenwerkt, is de Commissie Leerlingzaken (CLZ). Hiermee heeft Leerplicht in februari 2006 de vroegere verwijscommissie in ere hersteld. In de CLZ wordt een traject in gang gezet voor leerlingen die eerder in een zorgadviesteam zijn besproken. De CLZ wordt voorgezeten door de senior TOEKOMSTIGE ACTIE LEERPLICHT Er is een tendens waar te nemen dat het aantal ziekmeldingen stijgt door de toegenomen druk van Leerplicht op scholen, ouders en leerlingen. Eén simpel telefoontje van de ouders heeft tot gevolg dat ineens sprake is van geoorloofd verzuim. Scholen kennen hun pappenheimers over t algemeen en weten meestal heel goed of een leerling echt (langdurig) ziek is of niet. Leerplicht is ervan overtuigd dat leerlingen, ouders en scholen een omslag moeten maken, zoals dat in het bedrijfsleven in toenemende mate gebruikelijk is. Daarom werkt Leerplicht aan een procedure die het mogelijk maakt om doktersverklaringen op te vragen en een gang naar de rechter te maken als de verklaringen uitblijven en het ziekteverzuim aanhoudt. Ouders moeten dan bewijzen dat hun kind ziek is (geweest) en de rechter bepaalt of er een straf volgt. Leerplicht onderzoekt samen met de Jeugdgezondheidszorg en het Openbaar Ministerie of afspraken hieromtrent kunnen worden vastgelegd in een convenant. 15 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

15 16 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

16 Het Gemeentelijk Protocol Schoolverzuim Sinds 1 augustus 2005 werken alle Haagse scholen voor voortgezet onderwijs met het Gemeentelijk Protocol Schoolverzuim. Op het moment dat een leerling verzuimgedrag begint te vertonen, treedt het interne protocol van de school in werking. De school is de eerstverantwoordelijke voor het beëindigen van verzuim. De aanpak van verzuim begint met een goede (verzuim)registratie en een intern verzuimprotocol. Niet op school: actie! Telefoon naar huis, gesprek met de leerling, brief naar de ouders. Blijft de leerling verzuimen, dan is een school wettelijk verplicht Leerplicht in te schakelen. De Leerplichtwet stelt een grens aan het aantal verzuimuren. Deze grens ligt bij een afwezigheid van drie achtereenvolgende dagen of een achtste deel van de lessen over een periode van vier weken. Dat is ongeveer twintig uur. Zodra die grens is bereikt, moet de school Leerplicht inschakelen. ouders in contact. Ouders en leerling worden uitgenodigd voor een gesprek op het stadhuis. In principe wordt er op dat moment een Haltaanbieding gedaan en een proces verbaal aangezegd. Halt Blijft de leerling verzuimen, dan komt het proces verbaal in beeld. Dit geldt alleen voor leerlingen meest middelbare scholieren die ouder zijn dan 12 jaar. De leerling kan ervoor zorgen dat het proces verbaal wordt geseponeerd, door in te gaan op de aanbieding: een taakstraf bij Halt. Het moet daarbij gaan om een beginnende spijbelaar, er mag geen sprake zijn van diepgaande sociaalemotionele problematiek, de leerling moet toegeven in de fout te zijn gegaan en zowel de leerling als de ouders moeten instemmen met een Halt-straf. Na aanmelding bij Halt wordt de leerling binnen twee weken opgeroepen. Als de straf goed is uitgevoerd en de leerling niet meer verzuimt, wordt het proces verbaal geseponeerd. Na ontvangst van een melding van een school, stuurt Leerplicht een ontvangstbevestiging naar de school en een waarschuwingsbrief naar de ouders. Daarin staat dat schoolverzuim tot een proces verbaal kan leiden. (Als de school nog niet heeft gesproken met leerling en/of ouders dan moet dat alsnog gebeuren.) Na drie weken wordt door de school en de afdeling Leerplicht gezamenlijk bekeken of het verzuim is gestopt. Als dat zo is, wordt het dossier gesloten. Verzuim houdt aan Als blijkt dat na het verstrijken van de drie weken termijn het verzuim niet is gestopt, treedt de leerplichtambtenaar binnen drie weken met de Proces verbaal Bij weigering van de aanbieding of het niet afmaken van Halt wordt het proces verbaal doorgezet. Dat geldt ook voor de leerlingen die buiten de Halt-criteria vallen. Soms zijn er zwaarwegende redenen om van een proces verbaal af te zien. Kantonrechter Iedere twee weken overlegt Leerplicht met het Openbaar Ministerie. Hier wordt besloten welke zaken direct naar de kantonrechter worden gestuurd en welke zaken op een TRIP 17 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

17 (Transactie in Persoon)-zitting aan de orde kunnen komen. Een Transactie in Persoon houdt altijd een lichtere strafmaat in. In alle gevallen geldt dat een gestopte procedure wordt vervolgd indien de leerling toch weer wegblijft van school. De procedure begint dus niet van voren af aan. Middelbaar beroepsonderwijs In de loop van het schooljaar 2006/2007 wordt het Gemeentelijk Protocol Schoolverzuim ook ingevoerd voor de leerplichtige leerlingen van het middelbaar beroepsonderwijs. Primair onderwijs Voor het primair onderwijs wordt het komend schooljaar een eigen protocol ontwikkeld. Dat protocol is voor het grootste deel gelijk aan het protocol voor het voortgezet onderwijs. Belangrijkste verschil met het voortgezet onderwijs is dat tegen kinderen onder de 12 jaar geen proces verbaal kan worden opgemaakt. Tot die leeftijd biedt de Leerplichtwet geen sanctiemogelijkheden voor kinderen. Ouders worden aangesproken op het verzuim van hun kinderen. Als de waarschuwingen van de school geen effect sorteren en het verzuim houdt aan wordt in het gesprek van de ouders met de leerplichtambtenaar op het stadhuis, een proces verbaal opgemaakt. Alleen als sprake is van bijzondere omstandigheden kan een uitzondering worden gemaakt. Als dat nodig is verwijst Leerplicht door naar de verschillende hulpverleningsinstanties. Mocht tijdens het gesprek met de leerplichtambtenaar blijken dat ouders hulpverlening hebben geweigerd en komt daarin geen verandering, dan kan de leerplichtambtenaar hiervan melding doen bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) of de school verzoeken om dat te doen. 18 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

18 De cijfers In dit hoofdstuk wordt een cijfermatig overzicht gegeven over het schooljaar Er is gekozen voor een andere indeling van de tabellen ten opzichte van vorige jaren. De begripsbepalingen die in de afgelopen jaren gebruikt werden zijn veranderd c.q. verfijnd om een zuiverder beeld te krijgen van de redenen/oorzaken van het verzuim en het resultaat van de afhandeling door de afdeling Leerplicht. Het Gemeentelijk Protocol Schoolverzuim is daarbij cruciaal, omdat het een andere werkwijze met zich meebrengt, meer gericht op handhaving. Daarom kan er in dit jaarverslag geen vergelijking met het verleden worden gemaakt. De cijfers in deze indeling vormen het begin van een nieuwe historische opbouw, waardoor vergelijkingen in de toekomst weer mogelijk worden. De volgorde van de tabellen is als volgt: 1. Het aantal Haagse leerplichtigen gerangschikt naar geslacht 2. Het aantal leerplichtigen naar onderwijssoort 3. Het aantal meldingen naar reden behandeling 4. Het aantal behandelde leerplichtigen naar reden behandeling 5. Het aantal behandelde leerplichtigen naar leeftijdscategorie 6. Het aantal meldingen relatief verzuim naar oorzaak 7. Het aantal meldingen relatief verzuim naar resultaat 8. Het aantal processen verbaal en Haltverwijzingen 9. Het aantal meldingen absoluut verzuim naar oorzaak 10. Het aantal meldingen absoluut verzuim naar resultaat Tabel 1 Aantal Haagse leerplichtigen (5 t/m 17 jarigen) naar geslacht jongens meisjes totaal Totaal In tabel 1 zijn de Haagse leerplichtige leerlingen gerangschikt naar geslacht. In het schooljaar stonden er in Den Haag leerplichtigen geregistreerd, dat zijn er 2604 minder dan in het jaar daarvoor. 19 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

19 Tabel 2 Aantal leerplichtige leerlingen naar onderwijssoort Soort onderwijs Totaal leerplichtige leerlingen % Onderwijsvormen Totaal onderwijsvolgend Basisonderwijs ,1% regulier basisonderwijs speciaal onderwijs (incl. sbo, zmlk, mytyl, tyltyl, zmok en mkdv) Voortgezet Onderwijs ,4% speciaal VO (incl. zmlk, mytyl, tyltyl, zmok) praktijkonderwijs vmbo (incl. lwoo en neveninstroom, internationale schakelklas) havo/ vwo/ gymnasium/ atheneum (incl. internationaal VO) MBO ,4% MBO (bol/bbl) leerlingen op HBO 4 < 0,1% 4 leerlingen die vrijstelling hebben > 4% totaal % Het aantal leerplichtigen dat een school bezoekt is kleiner dan het totaal aantal leerplichtigen. De reden daarvan is dat 2637 leerplichtige leerlingen een vrijstelling schoolbezoek hebben. Leerlingen kunnen vrijstelling krijgen als zij kunnen aantonen dat zij een school in het buitenland bezoeken. Er zijn ook leerlingen die vrijstelling hebben op medische en/of psychische gronden. Tabel 3 Aantal en percentage meldingen naar reden behandeling totaal absoluut verzuim relatief verzuim luxe verzuim extra verlof VAVO overige meldingen aantal % aantal % aantal % aantal % aantal % aantal % aantal % ,0% 382 8,9% ,3% 34 0,8% 83 1,9% 41 1,0% ,1% Het aantal van meldingen heeft betrekking op leerplichtigen. Absoluut verzuim wil zeggen: de leerling staat op geen enkele school ingeschreven. Relatief verzuim wil zeggen: de leerling staat wel ingeschreven maar er is sprake van ongeoorloofd verzuim. Luxe verzuim betekent dat een leerplichtige zonder toestemming op vakantie is geweest. In het afgelopen schooljaar is er geen expliciete registratie geweest van het luxe verzuim. De meeste gevallen zijn geregistreerd onder het kopje relatief verzuim. Abusievelijk is luxe verzuim ook deels onder overige meldingen geregistreerd. Vanaf het schooljaar wordt luxe verzuim wel apart geregistreerd, omdat het een speerpunt in het beleid is. Extra verlof heeft betrekking op het aantal aanvragen voor verlof buiten de schoolvakanties om. De cijfers voor de vrijstellingen voor het VAVO (volwassenenonderwijs), staan voor de laatste keer in het jaarverslag van Leerplicht. Sinds 1 januari 2006 zijn de scholen zelf verantwoordelijk voor het verlenen van de VAVO-vrijstelling. Onder het kopje 'overige meldingen' vallen onder andere vrijstellingen, bemiddelingen en controle. Onder controle wordt verstaan: dossiers die worden afgesloten met een heropeningsdatum ter controle van bijvoorbeeld de inschrijving op een andere school. 20 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

20 Tabel 4 Aantal behandelde leerplichtigen naar soort behandeling absoluut verzuim relatief verzuim luxe verzuim extra verlof overige meldingen Totaal Het aantal 346 in de kolom absoluut verzuim geeft het aantal afgesloten dossiers weer van leerlingen over wie een melding van absoluut verzuim is binnengekomen. Het verschil tussen het aantal meldingen (382, tabel 3) en het aantal afgesloten dossiers (346, tabel 4) is 36 dossiers die na afloop van het schooljaar nog in behandeling waren. Het verschil in de cijfers voor relatief verzuim in de tabellen 4 en 6 is als volgt te verklaren: In tabel 4 gaat het om 2051 leerlingen en in tabel 6 betreft het 2365 meldingen. Dat betekent dat er leerlingen zijn met meerdere meldingen relatief verzuim. Tabel 5 Aantal en percentage behandelde leerplichtigen naar leeftijdscategorie 5 t/m 8 jaar 9 t/m 12 jaar 13 t/m 15 jaar 16 t/m 17 jaar totaal aantal percentage 16,5% 15,9% 32,1% 35,5% 100,0% Er is in dit jaarverslag gekozen voor een onderverdeling in twee leeftijdscategorieën van leerlingen in het primair onderwijs. Dat is gedaan om inzichtelijk te krijgen waar het zwaartepunt van de problematiek ligt. Tabel 6 Aantal meldingen relatief verzuim naar oorzaak aantal sociale omstandigheden 442 houding leerplichtige 1313 omstandigheden op school 98 anders 512 totaal 2365 De cijfers van het aantal meldingen relatief verzuim naar oorzaak (2365) verschillen van het aantal meldingen relatief verzuim naar resultaat (2226). De reden daarvan is dat er nog 139 dossiers in behandeling waren toen de cijfers werden geleverd. Deze dossiers zijn niet geregistreerd in tabel 7. Onder de categorie anders worden leerlingen geregistreerd die bijvoorbeeld zonder medeweten van de school uit Den Haag zijn vertrokken of zich hebben ingeschreven op een andere school. 21 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

21 Tabel 7 Aantal meldingen relatief verzuim naar resultaat aantal blijvend verzuim 85 verzuim beëindigd 2043 anders 98 totaal 2226 Onder de categorie anders worden bijvoorbeeld leerlingen geregistreerd die op een wachtlijst voor speciaal onderwijs zijn geplaatst en die niet teruggaan naar de stamschool. Naast het aanzeggen van processen verbaal en Halt-afdoeningen worden er bij beginnend verzuim waarschuwingsbrieven verstuurd. In het schooljaar is het aantal waarschuwingsbrieven niet geregistreerd. Vanaf het schooljaar worden de waarschuwingsbrieven wel apart geregistreerd. Tabel 8 Resultaat van concrete acties volgend op melding schoolverzuim proces verbaal absoluut 4 proces verbaal luxe verzuim 174 proces verbaal relatief 213 Halt 168 Tabel 9 Aantal meldingen absoluut verzuim naar oorzaak aantal verhuizing 125 administratieve oorzaak 48 ouders/ leerling ongemotiveerd 161 anders 48 totaal 382 Het totaal aantal meldingen absoluut verzuim is 382 (tabel 3). Het aantal afgesloten dossiers is 346 (tabel 4). Het getal 347 (tabel 10) betekent dat er van één leerling twee keer een melding absoluut verzuim is geweest. In zowel tabel 9 als 10 vallen onder de categorie anders bijvoorbeeld leerlingen die gedetineerd zijn geweest. Bij terugkeer in Den Haag hebben zij (nog) geen nieuwe school gevonden. De afdeling Leerplicht is in overleg met de besturen om dit probleem aan te pakken. Blijft verzuimen kan betekenen dat de leerlingen zijn overgedragen aan RMC of Werkkompas Tabel 10 Aantal meldingen absoluut verzuim naar resultaat aantal schoolverklaring buitenland 38 verhuizing 7 administratieve oorzaak 110 blijft verzuimen 38 blijft ingeschreven op oude school 31 gaat naar nieuwe school 112 anders 11 totaal Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

22 Afkortingen in de tabellen: bbl BO bol HBO lwoo MBO mkdv ROC RMC VAVO VO zmok beroepsbegeleidende leerweg basisonderwijs beroepsondersteunende leerweg hoger beroepsonderwijs leerwegondersteunend onderwijs middelbaar beroepsonderwijs medisch kinderdagverblijf regionaal opleidingen centrum regionale meld-en coördinatiefunctie voortgezet algemeen volwassenen onderwijs voortgezet onderwijs zeer moeilijk opvoedbare kinderen 23 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006

23 Uitgave oktober 2006 Gemeente Den Haag Dienst Onderwijs, Cultuur en Welzijn Productgroep Leerlingzaken Afdeling Leerplicht Adres Postbus DP Den Haag Telefoon Nuttige websites Redactie Leerplicht Den Haag Lily Walter Helga de Haas Nynke Riemersma Cijfers Leerlingadministratie Den Haag, Lanny Han Tekst Mieke van der Wenden, Delft Vormgeving De Vette Bernard, Rotterdam Druk Facilitaire Dienst Multimedia, Den Haag 24 Jaarverslag Leerplicht Den Haag 2005/2006