Teksten en redactie Lleve Rutten, Ftlip Preckler Christophe Vandevoort, Hans Devriendt, Ineke Vereecken en Yves Smits

Transcriptie

1

2 Teksten en redactie Lleve Rutten, Ftlip Preckler Christophe Vandevoort, Hans Devriendt, Ineke Vereecken en Yves Smits Met dank aan Carolien Ampe, Koen De Valck en Lleven Ral Oud-commissariaatsleden Ploeg op maat De mensen die deeinamen aan de voorbereidende gesprekken Ann Van Dyck voor de ondersteuning De pedagogische commissie van VVKSM Eindredactie Christophe Vandevoort en Stefan Gevaerts Taalcorrectie Erik Preckler en Karin Heurckmans Fotografie Elena Schuties, Koen Broos, Erwin De Muer, Wout Hendrickx en Leen De Vroey Vormgeving en tekeningen pars pro toto Vormgeving 'KO Op Scouting' en Historiek Grailsch Buro Bis Productie Jan Va eir usel Drukwe Goff, Ge Samenstelling `Kijk Op Scouting' Jan Van Reusel, Wouter Janssens,

3 Breedbeeld Sproeten HANDBOEK VOOR JONGGIDSEN- EN JONGVERKENNERLEIDING Uitgeverij Sint-Joris 0 VVKSM 1999 VERANTWOORDELI1KE UITGEVER VVKSM vzw An Verheyen Lange Kievitstraat Antwerpen D/1999/4465/02 gedrukt op gerecycleerd papier druk 2004

4 o Voorwoord Fijn dat je dit boek ter hand neemt! Het betekent wellicht dat het scoutsen gidsenspel je aanspreekt. dat je het boeiend vindt om met jonge mensen samen te spelen. Kortom. dat je er pret aan beleeft om als scout of gids door het leven te gaan. Het betekent ook dat je bereid bent je in te zetten voor de scouts- of gidsengroep waarvan je deel uitmaakt en de wereld rondom je. Dat je net in dit boek begint te lezen heeft alles te maken met de jongens of meisjes waarmee je wekelijks. al dan niet. kort gerokt of gebroekt ergens in het Vlaamse land op pad bent: jonggidsen, jongverkenners of scheepsmakkers. Gemakshalve hebben we het in dit handboek ook wel over Jonggivers'. Dit takhandboek wil je inspireren. Verwacht niet zozeer uitgewerkte activiteiten. maar eerder ideeën en smaakmakers om goed met jonggidsen. jongverkenners en scheepsmakkers op verkenning te gaan. Materiaal om de werking van je jonggivertak vorm te geven en de weg die je met jonggivers wil bewandelen. uit te stippelen. Doelstellingen. aandachtspunten. de basispijlers en speelvelden komen daarbij uitgebreid aan bod. Met dit boek geven we aan hoe we bij VVKSM aan scouting willen doen met 11- tot 14-jarigen. Je leest dit handboek waarschijnlijk niet in ëën ruk uit. Das ook niet echt nodig. Je zal het eerder af en toe ter hand nemen om er in rond te snuffelen. Of je zal zeer gericht - op een takraad. bij de voorbereiding van een activiteit of naar aanleiding van een concrete vraag of probleem - op zoek gaan naar wat achtergrond bij een thema of een leuke methodiek. Laat dit boek echt smaken. Proef het rijke aroma van scouting. kruid het met je eigen ervaringen en maak er iets moois van! Vanwege het commissariaat Jonggidsen. Jongverkenners en Scheepsmakkers. Ergens midden Cornmissariaat Jonggidsen- Lange Jongverkenners-Seheepsmakkers 2018 Ifievitstraat 74 Antwerpen jonggivers@vyksrn. be

5 deel 1 In het eerste deel maken we kennis met de mens achter elke Jonggids of jongverkenner: wie ze zijn en wat ze willen. Enkel als je weet welk vlees je in de kuip hebt, kan je een geweldig, speels en avontuurlijk aanbod bedenken. Daarom bekijken we het doen en laten van een 11- tot 14-jarige even van naderbij. Eens we een scherp beeld hebben, zijn we klaar om de takwerking al te stemmen op onze doelgroep: jonggidsen. jongverkenners en scheepsmakkers. In dit deel doen we uit de doeken hoe we met VVKSM scouting willen aanpakken. We vertalen de fundamenten van scouting. de basispijlers, naar concrete werkvormen, op maat van jonggivers. Hier vind je de kern van de talcwerking bij jonggidsen, jongverkenners en scheepsmakkers. deel 2 deel 3 In leiding staan bij jonggivers veronderstelt enig organisatietalent. Een jonggidsen- of jongverkennertak is een mini-onderneming die jij en je medeleiding een jaar lang draaiend trachten te houden. Dit derde deel zit boordevol praktische tips en aandachtspunten die daarbij van pas zullen komen. In leiding staan, betekent ook dat je de kunst van het 'goed omgaan met elkaar' onder de knie moet krijgen. In de tweede helft van dit deel maken we duidelijk hoe je op een goede manier kan omgaan met jonggidsen en Jongverkenners, met je medeleiding én met de thema's van onze beweging. Begeleidingshouding noemen we dat. tocht, technieken, kamp en Spel. expressie zijn onze speelvelden. Het zijn de dingen die we graag en veel doen met jonggidsen en jongverkenners. Met de speelvelden stippelen we een programma uit waarin de takwerking tot leven komt. Scouting is vooral een spel dat moet gespeeld worden. En dat is wellicht de belangrijkste boodschap die we hier aan jou en je jonggivers willen meegeven. deel 4

6 Het water in de mond deel I: leefwereld 9 Groot en klein door elkaar 12 Kennismaking met de hoofdrolspelers 12 Jonggivers en de onoverbrugbare generatiekloof? 15 Over haar op de gekste plaatsen en vlinders in de buik 17 Een jeukend lijf 17 Altijd te klein of te groot 17 Jongens en meisjes 18 Altijd kalverliefde? 19 Colofon 2 Voorwoord 4 Jgv zkt img vr zchzlf 21 Sat-lien sterk 21 Schijn bedriegt 22 Kritische jonkvrouwen en jonkheren 23 Beginnende verantwoordelijkheid 25 Inhoudstafel 6 o

7 De voeten op de grond Het vuur aan de schenen deel 2 : takwerking 27 deel 3 : in leiding bij jonggidsen en jongverkenners Driejarige takwerking 31 Eerstejaars 32 Over het beheer van de tak 79 Tweedejaars 34 Derdejaars Takploeg 79 Derdejaars en de patrouilles 35 Takraad 79 Het derdejaarsmoment 35 Kennismaken 80 Afspraken maken Patrouillewerking 38 Waarom patrouillewerking? Plannen en evalueren 83 Vaste of wisselende groepjes 38 Plannen maken 83 Patrouilles samenstellen 40 Achterom kijken 86 Werken met patrouilles 42 Patrouillevergadering Activiteiten voorbereiden 88 Patrouilles en de tak 44 Docl 88 Kampen 45 Criteria 88 Randvoorwaarden Interessewerking 46 Zes onderdelen 89 Gevarieerd aanboci 46 Afwerken 90 Werkvormen of speelvelden 49 Thema's Veiligheid en Grenze.n verleggen 52 verantwoordelijkheid 91 Verantwoordelijkheid en 4. Inspraak 53 aansprakelijkheid 91 Inforilicel 53 Veiligheid 93 De jonggiverraad 54 Eerste hulp Inspraak bij activiteiten 55 Verzekeringen Evaluatie Afspraken Materiaal en financies Conflictsituaties 60 Zaad in het bakje 100 Begrotingen en kasboeken Engagementswerking 62 Balken en bijlen 101 Belofte 62 Totemisatie Ook Scouting: AKABE & Zeescouting 102 Zeescout mg AKABE (1

8 De. wind in de. zeilen deel 3 : in leiding bij jonggidsen en deel 4: speelvelden 141 jongverkenners 1. Spel 143 Over begeleidingshouding 104 Kennismakingsspelen 145 Spelen om ploegen in te delen Goed omgaan met jonggivers 104 Groepsbevorderende spelen Competitieve spelen Begeleiden 105 Verantwoord straffen Tocht 152 Pesten 109 Tochttechnieken 153 Moeilijke kinderen 114 Afhakers Technieken 162 Jong,givers en hun ouders 118 Sjorren en knopen Gemengd werken Tent Vuur en koken 168 Puberteit 123 Materiaal 169 Relaties en seksualiteit 125 Klimmen Chrimen Kamp 171 STOP-activiteit 130 Voorbereiding 171 Spontaan stilstaan 132 Help! Mijn kind gaat op kamp! 176 Eindelijk is het er dan Rondomons 133 Het zwarte after-kamp-gat 180 Natuurbeleving 133 Openheid Expressie 181 Creativiteit Vorming 139 Vuistregels 182 Expressiespelen 183 o Trefwoordenlijst 189 Literatuurlijst 192 Bijlage "Kijk op Scouting" 193

9

10 Het water in de mond leefwereld Als je weet wat er allemaal omgaat in de leef- en denkwereld van je jonggids of jongverkenner. kan je je rol als leider of leidster goed opnemen. Die wereld van jonggivers zit redelijk ingewikkeld in elkaar. Lichamelijk en geestelijk wordt een jonggiver flink door elkaar geschud. Als leider of leidster bij jonggidsen en jongverkenners speel je een rol in deze belangrijke fase in het leven van een jongere. Technisch luidt het dat jonggidsen en jongverkenners van de beginnende naar de gevorderde puberteit gaan. Kom en treed binnen in de wondere wereld van de jonggids en jongverkenner! deel 1: Ieefwereld

11 b C d f g h j k S u X y z aandacht, aanstellen. avontuur, afslanken, afhaken, aanhankelijk, ambetant, anti, acné. apenjaren, afhankelijk, actief hos, beestachtig, baard in de keel. babbelen, belofte, bekvechten, betweterig choco. chocolade. cool, conflict, clubje, chaos, cola durf, dansen, dieet, doordramrnen, dromen, deodorant, druk, dwepen energie. eten, experimenteren, evenaren. eeeiiii!. eigenv,rijs, enthousiast fantasie. fietsen, falen, fuiven, frieten, fouten gek. gezin, giechelen. groep. groepjes, gezag, groeien humor. haat-liefde verhouding, house. haargroei. hip-hoppen, heldhaftig, helpen. hormonen indianen, idolen, inventiviteit. identiteitscrisis. intelligentie, imago. inspraak, idealen, interesse. inzet Jongens, jongleren kusjes. klimmen. kampen. kleding, kliekjes. kritiek, knoeien. kameraadschap, koken, kaartlezen luieren, lui, leiding, lieijes, leut, liedjes, levendig, leren meisjes, menstruatie. make-up, muziek maken, moeilijk. meedoen, meelopen neuten, niks doen. nachtspel. nietsnutten. natuur, nadoen, nalviteit ouders. overdrijven, ontwikkeling, open. onnozel. opstandig, onzekerheid, ontdekken. onhandig prutsen. pesten. puisten, puberteit, patrouilles. proberen. problemen quiz. quasi altijd ravotten, roepen. rolschaatsen, roken, ruzie, roddelen snoepen, sjorren, stoefen. seks, seksboekjes, spontaan, stoer. sociaal, strijdvaardig. slungelachtig, sigaretten, shit touwtrekken, tenten. tafelvuur, TV-kijken. totemisatie. treiteren. taakverdeling, testen. twijfel uniform. uitdaging. uitlachen, uttdagen. uitsluiten. uttleven. uitproberen. uitbundig vriendje, vriendinnetje. voetballen. verkennen, vloeken, verliefd, vechten. vuurtje stoken, verlegen, vriendschap, vertrouwen. vlinders in de buik watergevecht, wedstrijdjes. winkelen. wassen. wenen, werklust. wild, wispelturig xxx (kusjes), x-as, x-files, x-benen y-as, young, yes! zand. zingen. zwemmen. zakgeld, zeuren, zagen, zeveren. zoeken, z,aadlozing Het water in de mond

12 O Groot en klein door elkaar Met een gevarieerd aanbod spelen we in op de uiteenlopende interesses von jongg ivers. zie: Interessewerking blz. 46 Kennismaking met de hoofdrolspelers Een jonggiver zit op de wip: van derdejaars welp of kabouter wordt hij of zij eerstejaars jongverkenner of jonggids: van de grootste en stoerste wordt hij of zij de kleinste en kwetsbaarste: van het lager onderwijs gaat hij of zij naar het middelbaar: van kind naar puber. Deze duik in het onbekende brengt een hoop onzekerheden met zich mee. In de jonggivertak moeten de ouderen met deze nieuwkomers overweg kunnen. Hun interesses kunnen ver uit elkaar liggen. Evert is al enkele jaren by de scouts. De laatste weken voelt zich niet meer zo op zyn gemak. Hy loopt er zomaar wat by. alsof het hem allemaal niet interesseert. De leiding merkt het en vraagt wat er scheelt. "Ik hou niet van voetballen en met die hele groep eerstejaars moeten tve altyd voetballen", is het antwoord. De volgende takraad bespreekt de leiding het voorva/. Lode kan Evert wel begrypen. Elk vry moment of tussendoortje wordt er immers gevoetbakl. Ze besluiten er wat aan te doen. 'We rnoeten de oudere jongens tydens vrije mornenten de kans geven om eens wat anders te doen. Misschien mogen ze ook gewoon wat zitten kletsen in het lokaal of gibar spelen en zingen. We moeten zien dat er een paar songboeken klaar liggen". besluit Mike. Eerstejaars Niet enkel 130 de overgang naar de jonggivertak is alles nieuw, ook een kapoen ervaart nieuwigheden als hij naar de welpen gaat. Bij een jonggids of jongverkenner situeert het nieuwe zich echter op vele vlakken. Niet alleen de vertrouwde omgeving verandert, ook de eigen vertrouwde lichamelijke en geestelijke toestand wijzigt grondig. Vaak zijn die wijzigingen zo fundamenteel dat ze een groot stuk van hun leef- en denkwereld gaan beheersen. We zetten de verschillende veranderingen even op een rijtje. Voor een kabouter is de overgang naar de jonggidsentak een grote stap. Ze zal zich er van een kleine pruts tot een juffrouwe ontwikkelen. Het verschil tussen de jongste en de oudste jonggidsen is. zeker in het begin van het scoutsjaar, enorm groot. De nieuwelingen kijken echt naar de derdejaars op. Sommigen berusten in het feit dat deel 1 : leefwereld

13 ze kleiner zijn en bekommeren zich niet om de afstand tussen hen en de derdejaars. Anderen doen al het mogelijke om die afstand zo snel mogelijk te verkleinen leder zal dat op een andere manier oplossen. maar ook als leider of leidster moet je met het probleem kunnen omgaan. Bij de jongens verloopt de overgang op het eerste gezicht jets gemakkelijker. Ravotten doen zowel welpen als jongverkenners. Hun interesses en manier van omgaan veranderen minder. Blijft natuurlijk dat een eerstejaars jongverkenner weer de kleinste wordt. Het verschil met de oudste jongverkenners is even groot als bij de meisjes. Een derdejaars heeft reeds een hoop veranderingen ondergaan. Hij is ook vaak de 'leider van de bende van het kattekwaad'. De eerstejaars jonggiver heeft op het einde van het scoutsjaar misschien nog een belangrijke gebeurtenis op het programma staan: de plechtige communie. Een jonggids of jongverkenner ligt misschien niet wakker van de katholieke achtergronden van dit feest. maar het betekent een stap in het 'groot worden'. Een jonggiver staat ééri dag in het middelpunt van de belangstelling. een zalig gevoel. Vaak krijgen ze een grote fiets cadeau en dat betekent voor hen zoveel als (bewegings)vrijheid. Ook buiten het katholieke geloof staat de twaalfjarige in de kijker. De Joden hebben hun Bar Mitswa en niet-confessionelen houden wel eens een twaalfjarigenfeest. Religieus geladen of niet. 'twaalf-jaarworden' is en blijft een belangrijke stap. Als de vakantie in zicht komt. kijken de eerstejaars vol spanning uit naar hun eerste jonggiverkamp: het is!anger dan bij de kabouters/welpen. misschien wel verder van huis en misschien voor het eerst' in tenten. koken op een zelfgemaakt vuur! Op het einde van de vakantie wordt het opnieuw spannend: de stap naar het middelbaar onderwijs! En alsof ze nog niet genoeg door elkaar geschud zijn. wachten hen nog een pak lichamelijke en geestelijke veranderingen. Een eerstejaars is dus een 'mens-inverandering'. Zichtbaar in verandering. Wie je op de laatste kampdag rond het kampvuur ziet zitten, heeft nog weinig van de welp of kabouter die je bij het begin van het scoutsjaar je tak zag binnenkomen. Tweedejaars Een tweedejaars zit net in het middelbaar! Geen meesters of juffrouwen meer. maar leraars en leraressen. geen natuurkennis meer maar biologie. taal wordt Nederlands en rekenen wiskunde! Een nieuwe manier van leren. andere NTienden. een nieuwe school. Soms kunnen ze niet over school zwijgen. Dat stoort soms. maar voor hen is dat hét gespreksonderwerp van de eerste weken en maanden. Het water in de mond 0

14 Langzaam passen ze zich aan en praten er minder over. In elk geval is het nuttig om weten dat een tweedejaars over elk interessant of vervelend schoolvoorval honderduit kan praten tijdens de scoutsvergaderingen. Ulidnikkingen als: "Wat moeten we kennen tegen morgen?". "Heb je je taak al gemaakt?". "Zeg, die van Frans" of "Amai die van aardrijkskunde" klinken vertrouwd in de oren. De lichamelijke en geestelijke veranderingen. de beginnende puberteit. zullen eveneens hun stempel drukken. De tweedejaars is echter al wat ingeburgerd in de tak en dat geeft hem de nodige zekerheid. Derdejaars Van een derdejaars wordt verwacht dat hij verantwoordelijkheid opneemt in de tak: een derdejaarsvergadering organiseren. een patrouillevergadering op poten zetten. een patrouille begeleiden en op kamp van die patrouille een goed draaiend geheel maken. een gezinnetje. met kleine en grote problemen. Een derdejaars treedt op. niet met gezag en macht. maar met begrip en medeleven, een beetje als papa of mama van de patrouille. Die verantwoordelijkheid is nieuw. Als leiding reken je op de derdejaars. Je vertrouwt hen meer en meer taken toe. zonder zelf je rol als begeleider te verliezen.

15 De lichamelijke veranderingen zijn voor de meeste derdejaars (zeker bij jonggidsen) in volle gang. Groeischeuten tieren welig en lichamen barsten uit hun voegen. Het is tijd om naar de gidsen/verkenners te gaan... Veel derdejaars voelen zich. zeker op het einde van het kamp. klaar orn die stap te zetten. Voor hen is het een volgende stap in het grootworden. De jonggiveractiviteiten vinden ze kinderachtig en de giverwereld ligt uitgestrekt voor hen klaar. jonggiver. Derdejaars leren 'zorgen voor en 'verdragen van'. De uit elkaar liggende leefwerelden vragen van je jonggivers een pak geduld en verdraagzaamheid. De speelsheid van de jongsten wordt hen gegund. de oudere jonggivers laten zich vaak genoeg verleiden om mee te doen. Eerstejaars worden op hun beurt aangespoord om een goed gesprek te voeren of om verantwoordelijkheid op te nemen. Het vergt moeite van beide partijen. maar het kan lukken! Jonggivers en de onoverbrugbare generatiekloof? Het verschil in leefwereld tussen eerstejaars en derdejaars is groot. De belangrijkste oorzaak is waarschijnlijk de totaal andere schoolomgeving: eerstejaars in de bescherrnende lagere school en tweede- en derdejaars in de minder bescherrnende middelbare school. Daar kan je niets aan veranderen. De manier waarop je er als leiding mee omgaat. heb je wel in handen: probeer de ondeugende kinderpret van je eerstejaars en de nood aan een serieuze babbel van de derdejaars met elkaar te verenigen. Het leeftijdsverschil tussen eerstejaars en derdejaars is een rijk gegeven in de jonggiverwerking. Het vergt niet alleen een inspanning van jou als leider of leidster. maar ook van elke Eva is met haar jonggidsen op tweedaagse in de Ardennen. Na een dagje stappen vinden ze niet zo vlug een gepaste siaapplaats Eva probeert samen met haar jonggidsen enkele aclressen uit. maar telkens is het antwoord negatief. Uiteindelyk vinden ze toch een kleine hooizolder, net groot genoeg om met z'n allen de nacht in door te brengen. Wanneer de derdejaars op de zolder komen. krijgt Eva lange gezichten en verwyten als "'t Is hier veel te klein". De eerstejaars kraaien echter van de pret en springen en duiken gretig in het hooi. Het water in de mond 0

16 jonggids of jongverkenner ben je drie jaar. We kiezen bewust voor een driejarige werking. zle: Driejarlge takwerking biz. 31 Aan kleine en grote dingen zie je het mentaliteitsverschil tussen de jongsten en de oudsten in je tak: voor de ene is de jonggivertak jets nieuws. de andere is er misschien al een beetje op uitgekeken. Je zal zelf merken dal een eerstejaars zich na enkele maanden wel kan vinden in de leefwereld van de anderen. Langzaamaan komen ze in een nieuwe fase van hun jeugd. Het is misschien wel een sterk punt van de jonggiverwerking dat die twee leefwerelden met elkaar verzoend moeten worden! De voorkant Als een jongen wordt geboren Is zyn lichaam kant en klaar AUes moet aueen nog groeien Hier en daar komt nog wat haar. Als een meisje wordt geboren, Is 't een moeilllker geval: Niemand kan haar nog verteuen Hoe haar voorkant worden zal Rond of spits, of groot of k/ein. Dat zal een verrassing zyn. Net zoveel als Beatrix Of misschien wel bgna niks. Ach de to zal moeten Wren, Of 't op appels tykt of peren. Als je in de klas een beurt krygt En je staat dus voor het bond, Zie je jongens zitten gluren Of het mtsschien wat wordt. 's Avonds kyk je in de sptegel, hee/ onzeker ben je dan, bgna roep je éért, twee, drie, vier, komt er nog wat van? Rond of spits, of groot of klein, Dat zal een verrassing zyn. Net zoveel als Beatrix Of misschien wel byna niks. Ach de to zal moeten leren, Of 't op appels igkt of peren. Als het zover is gekomen Zulje denken vroeg of /aat Dat je met totaa/ verkeerde Borsten door het leven gaat. Hoe ze ook zyn uitgevallen Lly vindt dat er wat aan scheelt. Ook als iemand is gekomen Die ze mooi vindt? En ze streelt? Qdeel 1 : leefwereld

17 o Over haar op de gekste plaatsen en vlinders in de bulk Een jeukend lijf Het lijf van een puber verandert. Jongens worden man. meisjes worden VTOUW. Jongens krijgen een zwaardere stem (de 'baard in de keel') en een gespierder, hoekiger lijf. Bij meisjes groeien borsten en andere ronde vormen. Beiden krij gen haargroei op de gekste plaatsen. En overactieve talgen zweetklieren zorgen voor acne en allerlei onfrisse lijfgeuren. Los daarvan groeit het lichaam niet overal even snel: eerst hoofd, handen en voeten. daarna armen, benen en romp. De toename in lengte gebeurt in relatief korte tijd: een echte groeispurt! Daarom zien pubers er soms zo shingelachtig uit. Ze groeien letterlijk nil hun kleren en weten met hun lichaam geen blijf meer. Deze ontwikkeling begint niet voor iedereen op hetzelfde moment: bij meisjes begint het ongeveer twee jaar vroeger dan bij jongens. Uiteindelijk zijn jongens en meisjes op jaar volgroeid. Uitzonderingen bevestigen WiUem Wilinink in "Met gekleurde Men zou het gelukkiger leven zyn". Jan Van Coillie. Averbode p.53 de regel natuurlijk. Trouwens, deze lichamelijke ontwikkelingen beginnen op steeds jongere leeftijd. Betere voeding en gezondheidszorg zijn hieraan niet vreemd. Altijd te klein of te groot Omdat een puber weinig vat heeft op de ontwikkeling van zijn lichaam. voelt hij er zich soms wat in gevangen. Hij weet niet wat hij met zichzelf moet beginnen. Als reactie maakt hij zich los van zijn ouders en zoekt meer en meer het gezelschap van lotgenoten op. In groep. bij leeftijdsgenoten voelt hij zich veilig. De groep zal hem echter onder druk zetten om zich aan te passen aan de groepsnormen. zowel in zijn doen en laten als in zijn uiterlijk. 1-loe hij eruit ziet en wat hij allemaal kan, is belangrijk voor het zel/beeld van de puber. Jongeren zijn erg gevoelig voor te veel opvallen of te veel afwijken van de groepsnorm. Als ze te groot of te klein zijn, te vroeg of te laat rijpen. acn6 hebben. kunnen ze daar problemen mee hebben. Het water in de mond 0

18 Jongens en meisjes Bij de meisjes zorgen dc eerste maandstonden voor grote veranderingen. Wanneer ze opduiken. is niet duidelijk te zeggen. Er zijn eerstejaars die al menstnieren. er zijn derdejaars die het nog niet hebben. Menstrueren is een teken van 'groot' worden. erbij horen. Bij de jongens wordt masturberen het modewoord. Waar het hart van vol is, loopt de mond immers van over. Het blijft echter niet bij woorden. In groep of in hun eentje experimenteren ze duchtig. Deze seksuele veranderingen bepalen zeer sterk de leefwereld van jonggidsen en jongverkenners. Luid lachend komt Steven de foeragetent binnenlopen. Het was vanavond zijn beurt om de jongverkenners te controleren. By de tent van de Raven hoorde hij allerlei geluiden... "Om het eerst!" werd er geroepen. Steven stormde de tent binnen. De hele patrouille was verwikkeld in een cities of niets wedstrijdje masturberen. Meer dan "hou hier onmiddellijk mee op" kon by niet uitbrengen. De andere 'eiders weten ook niet goeci hoe zij het anders zouden aanpakken. Jonggivers hebben een haat-liefde verhouding met het andere geslacht. Ze co deel 1 : leefwereld

19 zijn graag in elkaars buurt. maar willen of mogen dit niet laten merken. Hun preutsheid zorgt dat ze meer privacy eisen. Jonggivers praten ook veel over seks. Misschien moeten we hier wel een duidelijk verschil maken tussen jongverkenners en jonggidsen. Voor een jongverkenner wordt seks in al zijn facetten bijzonder interessant. Boekjes in allerlei soorten. maten en gewichten gaan door hun handen en zorgen voor hilarische toestanden. Het pure seksuele fascineert de jongverkenner, eerder dan verliefdheid. Voor jonggidsen gelden andere normen. Zij zijn ook wel geinteresseerd in het pure seksuele. maar voor hen is dat niet het belangrijkste. Hen interesseert meer het 'verliefd zijn'. die verliefiiheid uitdrukken en erover praten. Een fenomeen als in groep masturberen kom je niet vlug tegen bij jonggidsen. in groep praten en roddelen over jongens wel. Altijd kalverliefde? De aandacht voor het andere geslacht samen met de zoektocht naar een eigen identiteit zorgt voor een spanning tussen jongens en meisjes. De puberteit is de periode van de 'grote gevoelens': prille verliefdheden. intieme vriendschappen... Voor een puber is intimiteit een wezenlijk kenmerk van vriendschap. Kussen en knuffelen geven een meerwaarde aan die vriendschap. Intiern zijn met iemand bevestigt de eigen identiteit. Verliefde pubers voelen zich goed bij elkaar en vinden een (voorlopig) einde van hun zoektocht. Niet alleen voor leeftijdsgenootjes van het andere of hetzelfde geslacht ontstaan 'grote gevoelens'. De zoektocht kan ook bij een of ander pop- of filmidool eindigen. Volledig opgaand in zijn idealen. verliest een puber de band met de realiteit en neemt zijn dromen voor waar. Het gevoel verliefd te zijn staat los van de werkelijkheid. Popidolen worden ideale liefjes. Dit geldt voor 'bewondering' in het algemeen. Jonggivers bewonderen allerlei topsporters. mediafiguren. televisiehelden en andere persoonlijkheden. ja ze aanbidden hen zelfs. Eén van de eerste vergaderingen van het scout sjaar wordt het lokaal ingekleed. De jonggidsen mogen spullen meebrengen om het lokaal op te fieuren. Een grote keuze aan materiaal is er echter niet. nentallen posters van filmen muziekhelden moeten en zullen aan de main- hangen! Jonggivers gaan relaties aan om zich te spiegelen aan de andere en zichzelf daarin bevestigd te zien. Een afwijzing kan een ware identiteitscrisis teweeg brengen. Jonggivers met vlinders in de buik verliezen voeling met de rea- Het water in de monci 410

20 Hoe je als leiding kan omgaan met de ontluikende seksualiteit van jonggivers lees je in het deel over begeleidingshouding. liteit. meisjes vallen in zwijm voor popgroepjes. Toch zijn deze gevoelens niet vals. Intimiteit is een onbekend terrein. ze kennen het enkel van televisie, van de boekjes of van oudere broers of zussen met lleven. Het schrikt hen af en tegelijk trekt het hen aan. Laat jonggidsen naar een intiem tafereel kijken en je zal veel "Bah!" horen. maar ze zitten wel aan het toestel gekluisterd. Verliefdheden gaan gepaard met avontuur. De ontluikende seksualiteit vraagt om experimenten. Jonggivers willen het ongekende verkennen. doen wat ze nog nooit gedaan hebben. Voor een jonggids is het spannend om af te spreken met een jongverkenner. Het kan ook best avontuurlijk zijn om. zonder dat de leiding het weet. naar de tent van de jongens te trekken. Vragen om niet in mekaars slaapzaal binnen te vallen, is genoeg om jonggivers ertoe aan te zetten dit wel te doen. De zin naar avontuur beheerst immers hun doen en laten. Op een derdejaarsweekend doen Harry en Anja slaapzaalcontrole. Ze stellen vast dat Birgit en Luc in ééri slaapzak zyn gekropen. "Dit hebben we toch uitdrukkelyk verboden!". zegt Harry boos. Er verschynt een kwajongensglimiach op beide gezichten. deel 1: leefwereld

21 O Jgv zkt mg vr zchzlf Jonggidsen en jongverkenners zijn op zoek naar een imago en een identiteit. En liefst één dat goed in de markt ligt. Vaak kopiëren ze het imago van hun idool. Misschien zelfs dat van hun leiding. Niet de ouders zijn de belangrijkste referentiepunten. maar de leeftijdsgenoten. Wie niel goed in de markt ligt, wordt wel eens gepest. Als leider of leidster mag je je invloed op je jonggivers niet onderschatten. Jonggivers kijken naar wie je bent en vaak word jij willens nillens een voorbeeld. Wat je buiten de scoutsuren doet. wekt hun nieuwsgierigheid. Jonggivers reageren soms tégen je, maar daarmee keuren ze jou als persoon niet af. Een imago is voor een jonggids ofjongverkenner ook onlosmakelijk verbonden met populariteit. Veel vriendjes of vriendinnetjes hebben betekent erkenning van de identiteit en geeft meteen ook een antwoord op de vraag "Wie ben ik?". Pubers gebruiken populaire zangers. popgroepen en filmsterren om zelf in de kijker te lopen. Ze profiteren mee van hun populariteit. Een jonggiver zoekt een imago dat goed in de markt ligt. een gids of verkenner zal zich eerder alternatief gedragen en een imago zoeken dat afwijkt van de anderen. Samen sterk Tijdens de puberteit is de interactie met anderen enorm belangrijk. Jonggidsen en jongverkenners stellen zich een hoop Tagen: wie ben ik. wat wil ik. wat word ik? Het antwoord op deze vragen vinden zij niet alleen. de groep bepaalt de normen en geeft de richting aan. Pubers willen door anderen erkend worden in hun identiteit. Met hun doen en laten proberen ze in de gunst te komen van vriendjes en vriendinnetjes die zij 'tof vinden. Omdat jonggivers kost wat kost bij de groep willen horen. gedragen ze zich volgens de wisselende regels en het gedrag van die groep: "Ik (moet) doe(n) wat de groep doet!". Deze groepsmentaliteit is trendgevoelig en onderhevig aan modes en rages. Erbij horen is één van de grote drijfveren van een jonggiver. Hij vil er wel bijhoren, maar in veel gevallen ligt de bal in het kamp van de anderen: willen ze hem er wel bij? Het volstaat dat één tegen is en de rest volgt. Zowel innerlijke als uiterlijke kenmerken spelen een belangrijke rol: "Die eerstejaars mag erbij omdat hij grappig is. die tweedejaars willen we niet omdat hij een zaagstem heeft en die derdejaars mag er niet bij want het is een seut." water in de mond QHet

22 We pakken de natuurlijke drang van jonggivers om "erbij te horen" apeen positieve manier aan door met patrouilles te werken. Kleding is een belangrijk punt. zowel bij jongens als bij meisjes. Het volstaat dat een jonggids haar hemd openlaat en veertien dagen later loopt iedereen met open hemd rond. Het verschil tussen meisjes en jongens is merkbaar. Jongens proberen er op een stoere manier bij te horen. Ze zijn daar open in. Meisjes gooien het over een andere boeg. Ze leggen het geraffineerder aan boord en doen het meer verdoken. Het kleinste detail ontsnapt niet aan het oog van een jonggids. Ze zijn enorm hard tegenover elkaar. Op zeer venijnige wijze geven ze kritiek op elkaar en op de leiding. Als leider of leidster in een jonggidsentak is het soms zeer moeilijk om te ontdekken wat ze nu eigenlijk van je denken. Jongens zijn in hun kritiek openlijker. duidelijker en kwetsen minder bewust. Ook onder elkaar loopt het niet altijd erg vlot. Een jonggiver verandert soms snel van groep. Je ziet wisselende vriendschapsbanden. Die worden wel eens vergeleken met een flikkerlicht: een vriend kan van de ene op de andere dag verstoten worden of een vriendin kan ineens een 'stomme trut' worden. waar ze niets meer mee te maken willen hebben! Tinne en Lore ziin de derdejaars van de Herten-patrouille Als eerstejaars by de jonggivers was het bijna vanzelfsprekend om hen by elkaar in de patrouille te zetten. Alles leek in orde in de Hertenpatrouille. maar op een avond kreeg Marijke de verontruste mama van Lore aan de telefoon. Lore wilde niet meer naar de scouts omwille van Tinne. Tinne hacl haar laten weten dat ze haar by de givers wel uit de scouts zou pesten. Een gesprek tussen beide jonggidsen zorgde ervoor dat ze elkaar met rust fleten op de vergaderingenl Schijn bedriegt Bij de groep horen betekent ook dat een jonggids of een jongverkenner zich soms anders voordoet dan hij eigenlijk is. Nathalie is een schat van een jonggids. altijd goedgeluimd. opgewekt en positief ingesteld. Vorige vergadering was Nathalie haar jas vergeten. Omdat ze by Dave om de hoek woont. ging hy haarjas even clfgeven. De ouders van Nathalie zien de leiding byna nooit. Nathalie is niet thuis. maar de moeder vraagt Dave even binnen te komen. want ze wil hem lets vragen. Blykbaar is Nathalie thuis niet gemakkelijk. Zowel de moeder als Dave zijn verrast. want blykbaar zet Nathalie ofwel thuis. ofwel by de scouts een masker op. Qdeel 1 : leefwereld

23 Soms is het moeilijk om te weten wat het gewone gedrag van een jonggiver is. Is hij wie hij is of speelt hij een rol? Dat maakt het natuurlijk ook moeilijk om op te treden tegen een bepaald gedrag. Uitzonderingen bevestigen zoals altijd de regel. Er zijn ook jongverkenners of jonggidsen die niet de drang hebben om erbij te horen. Zij staan dan al wat verder in hun ontwikkeling of zijn nog onbezonnen, onbezorgd en nog niet bekommerd om hun eigen ik. Ten slotte nog dit. De kuddementaliteit leidt soms tot pesten. De zwakkeren worden overdonderd en vertrappeld door de anderen. Hans was een eenzaat in de jongverkennertak. Regelrnatig was ny afwezig op de vergaderingen. De leithng betrapte zich er wel eens op dat ze niet wist of hij er nu wel of niet was geweest. Hans had ook weinig vrienden onder de jongverkenners. Wanneer hy er was, werd hy soms het onderwerp van spot van de anderen. De leiding reageerde daar wel op, maar merkte ook dat dit optreden het voor Hans alleen nog maar erger rnaakte. De kloof tussen hem en de andere jongverkenners werd alsmaar groter. Regelmatig vroeg de leiding zich af waarom Hans zo gepest werd. Ze zag geen aanleicling. en vond het directe moeilyk om jets te ondernemen. Kritische jonkvrouwen en jonkheren Jonggidscit en jongverkenners zijn kritisch. maar ongenuanceerd. Het is alles of niks. Activiteiten vinden ze dikwijls maar niks. ze hebben overal kritiek op. Aan de andere kant dwepen ze met idolen. ze volgen hun voorbeeld zonder zich vragen te stellen of te relativeren. Wanneer een jonggiver openlijk een spel apprecieert. bestempelen de andere jonggivers hem als een slijmbal. Je moet tegen zijn. zolang niet iedereen voor is! Spelen worden vaak afgedaan als saai en niet leuk. De jonggivers komen zelf wel steeds met dezelfde ideeért af, bij voorkeur een spel waarvan ze weten dat iedereen het goed vindt. Jonggidsen en jongverkenners reageren ongenuanceerd. zonder zich te bezinnen. Ze uiten niet hun eigen mening. maar die van de groep. Is dit dan echt de mening van de groep? Neen. maar vaak houdt ze de groep wel bij elkaar: samen tegen Jonggivers geven niet snel een eigen mening. maar ze hebben er wel één. Het is moeilijk om de kuddegeest te doorbreken of om er gewoon vat op te krijgen. Wanneer je jonggivers apart neemt en de groepsdruk afneemt, durven ze vertellen en hun eigen mening formuleren. Als leider of leidster kan je proberen om in een soort vertrouwensrol te kruipen. zodat je jonggivers gemakkelijker naar je toe Het water in de mond 0 Hoe je een pestprobleem in je tak kan aanpakken lees je in het deel over begeleiciingshouding.

24 jonggivers hebben een vinger in de pap. Ze zetten mee de koers uit op inspraakmomenten. Straffen is niet het eerste middel waar je naar grijpt bij conflicten. Hoe je op een goede manier met de grillen van jonggivers omgaat lees je in het deel over begeleidingshouding. komen met hun eigen zegje. Hoe je het ook bekijkt, de jonggivers hebben een zekere macht. Als twintig jongverkenners zeggen dat ze niet meedoen. kan je allerlei straffen verzinnen. maar uiteindelijk sta je machteloos. Een aantrekkelijke activiteit zal echter weinig van die problemen opleveren. Tijdens het kamp had de leiding een spel uitgewerkt maar blijkbaar was er iets mis met de voorbereiding. Voor het spel begon. moest de leiding nog allerlei árspraken maken. Dit wekte by de derdejaars nogal wat wrevel! Eens het spel begonnen. wilden ze het zo snel mogelijk laten eindigen. Ze vonden een manier om het speldoel binnen het halfuur te bereiken. De leiding was razend en trok zich terug in de foeragetent. Ze besloten geen energie meer in de jonggivers te steken, zeiden ze. Stevig geraakt door deze provocatie besloten de jongens een groot vuur te maken om zo de foerage "utt te roken'. By het zien van dit schouwspel ging ook de leiding een stapje verder en besloot hun avondrnool in de foeragetent te houden. De derdejaars vroegen zich af wat dat onzinnige gedrag betekende. Waarom kwamen ze niet praten? Ze vroegen om dialoog. dat hadden ze nog nooit uit zich zelf gedaan. De leiding kwam uiteindelijk praten en de hele zaak werd uitgeklaard! deel 1: leefwereld

25 Beginnende verantwoordelijkheid Een jonggiver wil zelfstandig zijn. liefst zonder leiding in de buurt. Hij wil zijn verantwoordelijkheid wel opnemen. maar kan die vaak nog niet aan. Hoe groter de groep jonggidsen en jongverkenners. hoe kleiner de verantwoordelijkheidszin. Verantwoordelijkheid nemen ervaren ze als 'uit de groep springen'. Wie verantwoordelijkheid neemt. wordt al snel bestempeld als mouwveger. strever of slijmbal. Jonggivers zullen makkelijker voor zichzelf en voor de anderen verantwoordelijkheid opnemen in hun patrouille. Als ze niet voelen dat ze verantwoordelijk moeten zijn. zal het ook niet gebeuren! Wanneer je een fietstocht maakt met je jonggivers. kan je vaak je keel schor roepen: "Pas op! Auto! Rechts! Niet naast elkaar rijden! Niet te dicht tegen elkaar!" Merkwaardig genoeg nemen jonggivers gemakkelijker verantwoordelijkheid in kleine groep: wanneer je met een patrouille gaat fietsen. wordt de verantwoordelijkheid tussen jou en de derdejaars verdeeld. De jonggidsen vertrekken op tweedaagse. Samen met een leidster zullen ze twee dagen stappen. Op de foeragetafel ligt een stapel materiaal klaar om mee te nernen. Leidster Mieke besluit om niet alles in haar rugzak te steken en geeft het EHBO-gerief aan Anke. Anke wordt prompt tot verantwoordelyke voor de verzorging gebombardeerd. Na de tocht blykt dat ze die rol de hele tocht uitstekend gespeeld heeftl Wanneer een jonggids of jongverkenner duidelijk verantwoordelijkheid krijgt. kan hij er soms moeilijk mee overweg. Denk maar aan een derdejaarsvergadering waar de jonggivers zelf het spel moeten uitleggen. Vaak zijn ze dan zo zenuwachtig dat het niel duidelijk wordt hoe het spel in elkaar zit. Het spreekt natuurlijk voor zich dat niet elke jonggids of jongverkenner evenveel verantwoordelijkheid kan. wil of zal opnemen. hebt als leider of leidster een Jij belangrijke rol in dit leerproces. We zegden reeds dat jonggivers veel van jou overnemen. Je bent een beetje hun voorbeeld. Je kan er best voor zorgen dat je hun goede voorbeeld bent. Wanneer jij steken laat vallen binnen je engagement voor scouting. kan dit voor je jonggivers een negatief signaal zijn. water in de mond QHet

26 We stimuleren het verantwoordelijkheidsgevoel van jonggivers door met patrouilles te werken. zie: Patrouillewerking blz. 38 Derdejaars krijgen een speciale verantwoordelijkheid binnen de patrouille en de tak. zie: Dettiejaars blz. 35 Er drong zich duidelyk een gesprek op met Johan. Toch was het moeilyk om eraan te beginnen. Een slechte leider was Johan niet, hy had wel de onhebbelyke gewoonte steeuast te laat te komen op de uergadering. Dat zorgde op zich niet uoor ueel problemen. maar de jonguerkenners kregen het ook in de gaten en begonnen te protesteren. "Waarom beginnen we uoortaan niet pas om half tien met de uergadering? Johan is toch ook aityd te /aat!" Die uitlatingen waren uoor ons het teken om een gesprek te uoeren, en wel zo snel mogelyk. deel 1 : leefwereld

27 4.

28 De voeten op de grond co deel 2 : takwerking t a kwer king Ons scouts- en gidsenspel steunt op vijf basispijlers: in onze groepen wensen we medebeheer. engagement. zelfwerkzaamheid. dienst en ploegwerk te realiseren. Bij jonggidsen en jongverkenners vertalen we deze basispijlers in concrete werkvormen zoals patrouilles, belofte, inspraakmomenten en interessewerking. Deze methode is onze takwerking. De basispijlers zijn vijf herkenbare kapstokken van de aanpak van scouting door VVKSM. Toch kan je ze niet fijn uiteenrafelen: ze zijn met elkaar verweven. De inhoud van een basispijler duikt op in verschillende werkvormen van de jonggiverwerking. Omgekeerd zal je merken dat iedere werkvorm doelstellingen van meerdere basispijlers realiseert. In dit deel werken we vijf werkvormen uit: de driejarige takwerking: patrouilles: interessewerking: inspraak: belofte en totemisatie. We geven, als inleiding. aan hoe we iedere basispijler tastbaar maken met deze werkvorrnen.

29 Medebeheer Medebeheer is mee de koers uitzetten. Medebeheer is bekornmerd zijn om het geheel. Medebeheer is samen oplossingen zoeken. ketizes maken en beslissen. Bij jonggidsen en jongverkenners realiseren we medebeheer met inspraaken evaluatiemomenten (Jonggiverraad, derdejaarsmoment). Op deze inspraakmomenten bepalen jonggivers hoe het er in de tak aan toe gaat. Samen met de jonggivers maak je afspraken, verdeel je de taken en ga je op zoek naar oplossingen voor problemen. Jonggidsen en jongverkenners kunnen spontaan ideeen aanbrengen. Ze leren onder woorden brengen wat hen interesseert of aanspreekt. Met de interessewerking speel je in op deze brede waaier van interesses. In de tak wordt in kleine groepjes of patrouilles gewerkt: jonggidsen en jongverkenners nemen geleidelijk aan meer verantwoordelijkheid op in hun ploegje. Ze leren zorg dragen en bekommerd zijn voor hun patroullle. zonder het geheel van de tak uit het oog te verliezen. Binnen de patrouilles is een taak weggelegd voor de derdejaars: ze dragen de eindverantwoordelijkheid voor hun ploegje. Engagement Engagement is actief kiezen. Engagement is energie vrijmaken. Engagement is zorgen dat ze op je kunnen rekenen. Engagement is in de bres springen. Jonggidsen en jongverkenners spreken hun engagement ten opzichte van de groep op een symbolische manier tilt door de belofte. Op de jonggiverraad maken ze afspraken over wekelijkse aanwezigheid, het dragen van uniform... De jonggivers maken er kennis met de regels van de tak en leren elkaar op gemaakte afspraken aan te spreken. De totemisatie is een uitdrukking van waardering voor ieders inzet in de groep. Je spreekt je op een positieve manier uit over de persoonlijkheid van een jonggids of jongverkenner. Van de derdejaars vragen we een extra engagement binnen de tak en de patrouilles. Zelfwerkzaamheid Zelfwerkzaamheici is ondernemen. Zelfwerkzaamheid is verkennen. ontdekken. ontplooien. Zelfwerkzawnheici is zich tonen. Door de interessewerking krijgen jonggidsen en jongverkenners een breed en gevarieerd aanbod van activiteiten. Ze kunnen hun mogelijkheden en grenzen ontdekken. verkennen en verleggen. Tijdens patrouillevergaderingen tonen jonggivers zich met De voeten op de grond 0

30 hun interesses. Ze krijgen de kans al doende initiatieven te nemen en activiteiten te bedenken. Derdejaars dagen we uit een activiteit voor de tak voor te bereiden. Dienst Dienst is een handje toesteken. Dienst is zorgen voor anderen. uoor de samenleving. Dienst is zich belangeloos irtzetten. Dienst is een basishouding die als rode draad door de takwerking loopt. We willen dat jonggivers zorgzaam en respectvol met elkaar omgaan. In hun patrouille komen jonggidsen en jongverkenners voor elkaar op en scherpen ze hun solidariteitszin aan. Tijdens inspraakmomenten leren jonggivers rekening houden met ieders mening en gevoelens. Met de interessewerking gaan we maatschappelijke thema's (milieu, integratie, armoede. onrecht,...) niet uit de weg en jonggivers spreken hun concrete en belangeloze inzet voor de tak, de scoutsgroep en de wereld daarbuiten uit tijdens een beloftemoment. Ploegwerk Ploegwerk is gen ieten van verbondenheid. Ploegwerk is samen onderrtemen. Ploegwerk is goed omgaan met elkaar. In patrouilles of wisselende ploegjes leren jonggidsen en jongverkenners samen taken en opdrachten uitvoeren en een verantwoordelijkheid opnemen. Met een driejarige werking zorgen we voor verschillende leeftijden in ieder ploegje, zo kunnen ze van elkaar leren. De competitie tussen de patrouilles of ploegjes is Met gebaseerd op louter sterker of sneller zijn, maar op vindingrijkheid en samenwerking. cio deel 2 : takwerking

31 Drieja rige takwerking Jonggids of jongverkenner ben je drie jaar. We kiezen heel bewust voor een driejarige takwerking. Aan de ene kant is de jonggivertak een groep kinderen met ongeveer gelijkaardige interesses en aan de andere kant zijn er loch verschillen tussen de jongsten en de oudsten. Net die tegenstelling maakt deze tak interessant en boeiend. De keuze voor een driejarige werking is lang geleden gemaakt. niet geheel zonder reden. Tot voor de Tweede Wereldoorlog liepen 11- tot 17-jarigen gewoon door elkaar in de verkennerpatrouilles. De 16-jarige scout of gids begon zich al snel te vervelen tussen de snotneuzen van 11 of 12 jaar. Die bepaalden met hun kindergestoei voor een groot deel de sfeer en het programma van de groep. Vaak kreeg de opgeschoten patrouilleleid(st)er ook al min of meer de status van een halve leider. Om op een heel directe manier te kunnen inspelen op de interesses van kinderen en jongeren werden jongverkenners en verkenners gesplitst. De takken kregen hun eigen stijl en benadering. Het verschil tussen de oudste en de jongste werd ineens drie tot vier jaar kleiner. Dankzij die driejarige werking kwam een patrouille veel beter overeen met het achterliggende idee van een zelfstandige bende. Zonder de grote loebassen van werd de zelfstandigheid van de bende jonge rakkers een tikkeltje groter. Om nog beter te kunnen inspelen op de eigenheid van de 11- tot 14-jarige, zou je kunnen pleiten voor tweejarige of zelfs éérijarige takken. Dan laat je wel de unieke kans liggen het leeftijdsverschil te gebruiken om een progressie in je tak op te bouwen. Progressie betekent vooruitgang in de tak. Door drie jaar in dezelfde tak te zitten. moeten jonggidsen en jongverkenners ieder jaar een ander positie innemen in die tak en krijgen ze de kans om te groeien. Beetje bij beetje leren ze meer zelfstandig zijn en verantwoordelijkheid opnemen. Het kader van een driejarige tak is voor jonggivers ideaal om zich te ontwikkelen. Een eerstejaars vindt niet zonder probleem zijn weg op een kaart en heeft ook niet in een mum van tijd een uitgebreid kookvuur aan de gang, maar met de hulp van de tweede- en derdejaars lukt het wel. Dit leren van elkaar is fundamenteel. Van een echte generatiekloof tussen 'teerpoten en 'anciens' kan je bezwaarlijk spreken. Z,e zitten allemaal in het- De voeten op de grond Cii )

32 Jonggidsen en jongverkenners zijn een bont en boeiend allegaartje jongeren. zelfde schuitje: ergens op de wip tussen kind en puber. Sommige jonggivers zitten al wat sneller aan de andere kant. De exacte leeftijd in jaren en maanden maakt uiteindelijk niet zo veel uit. De spanning van op de wip te zitten maakt van jonggidsen en jongverkenners een bont en boeiend allegaartje jongeren. Ee rstej a a rs Eerstejaars jonggidsen en jongverkenners moet je goed in de watten leggen. Het zijn verse kuikentjes met 'tere pootjes'. Als ze bij het begin van het jaar van de kabouters en welpen komen. zorg je voor een warm onthaal. De nieuwbakken jonggivers moeten zich welkom weten in hun nieuwe tak. De overgang van kabouters/welpen naar jonggidsen en jongverkenners kan een heuse cultuurschok zijn. Tot een week daarvoor waren ze de oudsten van de groep en nu plots de jongsten. Het is een stap in het onbekende: van het vertrouwde welpennest naar een wilde troep jongverkenners. van een zorgzame Akela naar een schreeuwerige hopman. doorgewinterde anciens die onbegrijpelijke insidejokes over het kamp vertellen..., allemaal dingen die het de nieuwelingen niet gemakkelijk maken. Het is jouw taak als begeleid(st)er dit gevoel van onveiligheid weg te nemen. De eerste weken van het scoutsjaar zijn van groot belang voor de eerstejaars. Het is erop of eronder. Een kabouter gaat misschien wegens de wilde verhalen over de jonggidsen liever niet over. Eerstejaars jongverkenners zijn soms bang niet mee te kunnen met die bende. Als hun vooroordeel of twijfel in die eerste weken nog bevestigd wordt, is de kans dat ze afbaken groot. Martgn kruipt met een bang hartje uit z'n bed. Mama heeft hem gewekt en maant hem aan op te schieten, want de scouts vergadering begint over een half uurtje. Martyn wringt zich in zyn nieuw uniform. "Waar is rnyn pet?". roept hy naar moeder. "Die je heb je nu toch niet meer nodig!". antwoordt moeder. "Tja", denkt Martyn, "dat is waar". Hy is er niet gerust in: "Zouden Karel en Styn er ook zijn? Zal de leiding meevallen?" Terwyl hij zich meer en meer zorgen maakt. gaat de bel. "Martyn!" roept moeder, "Een van je (eiders is hier". Vol verbazing loopt hy de trap af en geeft de leider een stevige handdruk. "Voor deze eerste vergadering komen we je speciaal ophalen", begroet de leider hem. Martyn is zichtbaar opgelucht en beiden vertrekken richting lokaal. "Maar eerst Karel nog ophalen". zeg de leider. "Joepier, denkt Martyn. deel 2 : takwerking

33 Opvang eerstejaars De opvang van eerstejaars gebeurt voor een groot deel tijdens de overgang. Een overgang betekent niet prestaties leyeren, proeven afleggen of acrobatische toeren uithalen om te bewijzen dat je man of vrouw genoeg bent om bij de jonggivers te komen. De overgang moet een plezierig gebeuren met de hele groep worden, een feestelijke nieuwe start. Doe met de tak een aantal originele activiteiten, waarbij de nieuwelingen de schakels in het geheel vormen: b.v. symboliseer de overgang door samen een brug over een beek te bouwen, sjor een draagstoel en vervoer de eerstejaars naar de volgende opdracht,... Richt een persconferentie in waar de nieuwkomers vragen van het publiek moeten beantwoorden. En om,gekeerd: stel de eigen jon,ggivertak voor aan de nieuwe jonggids of jongverkenner, b.v. aan de hand van kampdia's, een toneelstukje, een komische opera,... Leg niet alleen de nieuwelingen op de rooster, maar doe voldoende kennismakingsspelen met de ganse groep. Haal de eerstejaars thuis op bij de eerste vergadering. Doe dit met de leiding of samen met de tweede- en derdejaars. Daardoor wordt de drempelvrees voor de nieuwe jonggiver kleiner. Ontvang de eerstejaars met een welkomstfeestje: pannenkoeken en allerlei andere leuke dingen. Besteed als leiding extra aandacht aan je nieuwe jonggidsen en Jongverkenners. Spreek met hen of moedig hen aan tijdens een spel, sla eens een babbeltje op tocht,... Zorg dat je geen eerstejaars over het hoofd ziet. Spreek eventueel al wie zich het - lot van welke eerstejaars aantrekt (b.v. de eerstejaars die bij jou in de buurt wonen...). Als er eentje na twee vergaderingen al thuisblijft, wacht dan niet om eens te horen hoe het zit. Vergeet niet de jonggivers. en heel bijzonder de eerstejaars, na elke ver-, gadering uit te nodigen voor de volt' gende activiteit. Hoe je op zoek kan gaan naar de oorzaken waarom een jonggids of jongverkenner afhaakt lees je in het deel over begeleidingshouding. De voeten o de grond