Er bestaan cultivars met grotere bloemen, die echter niet verwilderen.

Transcriptie

1 Het viooltje

2 Viooltje (Viola) is een geslacht uit de viooltjesfamilie (Violaceae). Het geslacht kent circa vierhonderd soorten die voorkomen in gematigde streken. De meeste soorten worden op vochtige en iets beschaduwde plaatsen aangetroffen. Na het bloeien draait de uitgebloeide bloem zich naar beneden, na de rijping richt de zaaddoos zich weer op, en opent zich. Het verdroogde zaadkapsel staat onder spanning en bij beweging schieten de zaadjes weg. Er bestaan cultivars met grotere bloemen, die echter niet verwilderen. In Nederland komen de volgende soorten voor: Akkerviooltje Viola arvensis (Bleeksporig) bosviooltje Viola riviniana Donkersporig bosviooltje Viola reichenbachiana Driekleurig viooltje Viola tricolor Duinviooltje Viola tricolor subsp. curtisii Hondsviooltje Viola canina Melkviooltje Viola persicifolia Viola stagnina Melkviooltje Moerasviooltje Viola palustris Ruig viooltje Viola hirta Zandviooltje Viola rupestris Zinkviooltje Viola lutea subsp. calaminaria Daarnaast zijn er meer dan 100 verschillende soorten bekend. Viooltjes worden gebruikt als basis voor veel parfums. Er wordt zelfs snoep van gemaakt. Jonge bladeren zijn in gekookte vorm eetbaar en bevatten veel vitaminen. De bloemen kunnen gebruikt worden voor de decoratie van maaltijden. Zowel bloemen, bladeren als wortels worden ook medicinaal gebruikt. In de iconografie is een viooltje het symbool van nederigheid. Het wordt geassocieerd met Christus en staat soms op afbeeldingen van Christus. Witte viooltjes komen voor op afbeeldingen van de heilige Fina. Het driekleurige viooltje is tevens het symbool voor de Vrijdenkerij.

3 Namen Het driekleurig viooltjeskruid heeft verschillende oude volksnamen, zoals het akkerviooltje en hartelust, Achterumkiekertje, blauw engeltje, blauw klokje, drie-eenheidsbloem, drievaldige bloem, drieverwige bloem, dryvuldigchetsbloem, drievuldigheidsbloempje, eksterogen, fiegeletje, filet, fletterkes, freyssamcruyt, gezichtje, glazen muiltje, grilkieker, klein violetje, nacht en dagjes, pansee, pas(s)ijntje, pensee(bloem), schoen en muiltje, schoenlapper, soldaatje, stiefmoerskruid, swe(al)tsjeblom, veldvioletten, vieultje, wild viooltje, wilde pensee, zeeschulpje, zevenkleurbloempje, zuanewiezertje, zwaluwtje. Namen in andere talen De namen 'pansy' en 'pensee' zijn beide afgeleid van het Franse woord 'penser' dat 'denken' betekent. In het Frans worden de namen violette en pensée sauvage gebruikt. In het Duits heeft de plant vele namen. De meest gebruikte is 'Das wilde Stiefmütterchen'. In het Engels is wellicht de mooiste naam 'Johnny-jump', omdat het zaad wegspringt en omdat het op de meest onverwachte plekken opduiken kan. Huid Het driekleurig viooltje is een genezend en ontstekingsremmend kruid. Uitwendig wordt het gebruikt bij huidaandoeningen, zoals specifieke jeugd huidklachten, jeuk of huidproblemen bij zuigelingen Het werkt verzorgend en verzachtend bij acne en eczeem. Verwerkt in een crème met andere heilzame planten bevordert ze een zuivere huid, werkt ze samentrekkend en heeft een gunstig effect op de huid. Tevens verbetert zo`n crème de vorming van collageen en verstevigt het daardoor de huid. Het driekleurig viooltje wordt vooral gebruikt in de vorm van een aftreksel, zeg maar een thee, die gewoonlijk in de vorm van compressen wordt toegepast. (Maar bij indigestie, koorts of plasproblemen kun je 'm ook inwendig gebruiken.) Op zich genomen kun je er ook wel een tinctuur van maken, maar meestal wordt daarvoor een plant gebruikt die qua samenstelling veel overeenkomst heeft met het driekleurig viooltje, namelijk de Florentijse lis (die in drogistentaal dan ook viooltjeswortel" heet). Die wordt ook gebruikt om in olie te trekken (een maceraat heet dat). Nadeel van het driekleurig viooltje is namelijk, dat de werkzame stoffen nogal vluchtig zijn (dus inderdaad, bij voorkeur vers gebruiken), terwijl de Florentijnse lis langer houdbaar is. De gedroogde liswortel heeft dezelfde geur als het driekleurig viooltje, alleen blijft de geur beter in stand. Daarom wordt de lis veel gebruikt in parfum en wierook (bij wierookwinkeltjes heet hij doorgaans "orrisroot", op zijn Engels). Thee Als thee kan het gebruikt worden ter ondersteuning bij de behandeling van huidklachten, slijmvliesonstekingen, bronchitis en tandvleesproblemen. Geen verse driekleurige viool toepassen bij kinderen onder 12 jaar of indien bloedverdunnende middelen worden gebruikt! Magie driekleurig viooltje wordt gebruikt bij liefdesrituelen in wierook, buideltje of magische olie. Legende Een oude legende vertelt het verhaal van het viooltje dat een verleidende en betoverende geur had. De mensen konden de geur niet weerstaan en moesten gewoon aan het viooltje ruiken. Hierbij vertrapten de mensen het graan en koren rondom het viooltje. Dit stemde het plantje verdrietig en het bad tot God om haar de verlokkende geur te ontnemen. Sindsdien heeft het viooltje geen geur meer... In Shakespeares A Midsummer Night's Dream brouwt Oberon een liefdesdrank van het driekleurig viooltje.

4 Zuigelingeneczeem, dauwworm, luiereczeem, kinderdermatosen, Eczeem, acné, steenpuisten, zweertjes, Herpes, impetigo favus of hoofdzeer, netelroos, pruritus, Psoriasis, schilferende huidaandoeningen, Voorjaarskuren, bloedzuiveringskuren, voorjaarsmoeheid, Adjuvans bij nier- en blaasontsteking, Pijnlijke urinelozing, oedeem of vochtopeenhoping, Preventie van nierstenen en niergruis, Adjuvans bij prostaatontsteking Bedplassen, Adjuvans bij artritis, artrose en jicht, Naamgeving driekleurig viooltje Wetenschappers gebruiken onderling Latijnse namen voor planten zodat iedereen zeker weet dat men het over dezelfde plant heeft. Vrijwel iedere plant heeft namelijk in elke taal een andere naam. De Latijnse, officiële naam van driekleurig viooltje is Viola Tricolor. Er zijn vier mogelijkheden waarom deze plantensoorten de naam viola heeft gekregen: Viola betekent violet en dat is de hoofdkleur van de bloem, Viola betekent geweld wat komt doordat dit plantje helpt tegen de gevolgen van geweld; bijvoorbeeld baby's krijgen dauwworm na het zogen door een boosaardige stiefmoeder, Viola komt van vion wat welriekend betekent, een eigenschap van de bloem, Viola komt van via wat weg betekent omdat deze bloem in het Romeinse rijk veelvuldig langs de weg groeide. De naam tricolor is makkelijker verklaarbaar; het betekent gewoon driekleurig ; de bloem van deze violensoort heeft drie kleuren. Het Nederlands kent diverse alternatieve namen voor dit vrolijke bloemetje: Akkerviooltje, Duinviooltje, wild violltje, Wilde pensée, Passijntje, penseebloem, Hondsfleuetten, Veldvioletten, Stiefmoedertje, Drievuldigheidsbloempje, Grilkieker, Pansee, Achterumkiekertje, Blauw engeltje, Zevenkleurbloempje, Klein violetje, Glazen muiltje, Zwaluwtje, Drieeenheidsbloem, Schoen-en-muiltje, Korenbloem en Eksterogen. Driekleurig viooltje en de stiefmoeder Vroeger deden allerlei verhalen de omloop over het driekleurig viooltje in relatie tot een stiefmoeder. In de bloem of de vrucht dachten mensen het gezicht van een oud vrouwtje dan wel stiefmoeder te herkennen. Daarnaast zou het onderste baadje een stiefmoeder symboliseren terwijl de zijblaadjes de echte dochters vertegenwoordigen. De stiefmoeder zit op twee stoelen of kelkbladeren. De echte dochters zitten elk apart op een stoel(kelkblad) terwijl de bovenste blaadjes, de stiefdochters samen op één stoel moeten zitten. Vader (de stamper) heeft van kwaadheid een wit hoofd gekregen. Driekleuring viooltje van 16e eeuw tot nu Het driekleurig viooltje heeft in tegenstelling tot andere violensoorten een late toetreding gekend tot het arsenaal van de geneeskrachtige planten. In de 16e eeuw was Rembert Dodoens, de baanbrekende kruidenwetenschapper een van de eersten om het te beschrijven. Hij beval het aan om de longen te zuiveren, bij koorts, verhitting en stuipen van kinderen. Abraham Munting ontdekte dat het goed was om slijmen mee los te maken. Hij gebruikte het bij inwendige verhittingen, krampen en epilepsie. In de volksgeneeskunde werd deze plant een gangbaar middel bij jeuk, zweren en huiduitslag. Daarnaast was het een veel gebruikt middel bij koortsen en om het uitdrijven van zweet te stimuleren. Werkzame stoffen driekleurig viooltje Van het driekleurig viooltje wordt zelden de wortel gebruikt. Meestal gebruikt men alleen het bovengrondse deel van de plant. De belangrijkste stoffen in de deze geneesplant zijn: vijf soorten slijmstoffen, 13 soorten flavonoíden waaronder violanthine, vincenine en quercetine, anthocyanen zoals violanine, salicylaten zoals salicylzuur, de biologische tegenhanger van de synthetische aspirine wn fenolzuren. In minder belangrijke mate bevat de plant gentisinezuur, protocatechinezuur, vitamine E, C en K, carotenoïden, violaxanthinen, mineralen, saponosiden, looistoffen, de alkaloïde violine en coumarinen. Het driekleurig viooltje komt voor in meerdere variaties. De bloemen hebben altijd de kleuren wit, paars en geel. Driekleurig viooltje bij nierproblemen en huidaandoeningen Driekleurig viooltje is een urinedrijvend en urinezuurdrijvend middel. Dat maakt het eveneens een bloedzuiverende plant. De nierfunctiestimulerende stoffen zoals flavonoïden, saponosiden en gaultherine zorgen voor een ontgiftend effect; het lichaam wordt gereinigd van toxinen. Vitamine E werkt op de huid als een antioxidant, ook al wordt het oraal ingenomen. De salicylaten zorgen voor een ontstekingsremmend en pijnstillend effect. Deze werking kent vrijwel iedereen van aspirine. Driekleurig viooltje bevat in feite natuurlijk-biologische aspirine. Deze werking maakt het kleurrijke plantje tot een reumageneesmiddel. De nierstimulerende werking zorgt ervoor dat nierstenen voorkomen worden. Al deze geneeskrachtige eigenschappen zorgen ervoor dat driekleurig viooltje een adequaat natuurmedicijn is dat door fytotherapeuten kan worden voorgeschreven bij de volgende indicaties:

5 kan worden voorgeschreven bij de volgende indicaties: Zuigelingeneczeem, dauwworm, luiereczeem, kinderdermatosen, Eczeem, acné, steenpuisten, zweertjes, Herpes, impetigo favus of hoofdzeer, netelroos, pruritus, Psoriasis, schilferende huidaandoeningen, Voorjaarskuren, bloedzuiveringskuren, voorjaarsmoeheid, Adjuvans bij nier- en blaasontsteking, Pijnlijke urinelozing, oedeem of vochtopeenhoping, Preventie van nierstenen en niergruis, Adjuvans bij prostaatontsteking Bedplassen, Adjuvans bij artritis, artrose en jicht, Verhoogd urinezuurgehalte. Driekleurig viooltje bij long- en slijmproblemen Saponinen in driekleurig viooltje zorgen ervoor dat het ophoesten van slijm makkelijker gaat. De slijmstoffen staan garant voor een verzachtend effect op de luchtwegen. Door deze medicinale kenmerken kunnen fytotherapeuten deze violensoort inzetten bij: Bronchitis, zowel chronisch als acuut, Taaie slijmen, Hoest, kinkhoest. Overige geneeskrachtige toepassingen Omdat de salicylaten voor een koortswerend effect zorgen wordt het ingezet bij infectieziekten die met koorts gepaard gaan en kliergezwellen. De slijmstoffen maken van driekleurig viooltje een licht laxeermiddel waardoor het bij constipatie kan worden ingezet. De krampwerende effecten kunnen aanleiding zijn om het bij prikkelbaredarmsyndroom voor te schrijven. Uitwendig gebruik driekleurig viooltje De salicylaten maken driekleurig viooltje tot een middel dat ontstekingen weert. De looistoffen zorgen voor een samentrekkend effect. Het werkt verzachtend op huid en slijmvliezen door de slijmstoffen die het bevat. Bovendien is het een wondhelend middel, door de combinatie van deze drie werkingen. Daarom wordt het door fytotherapeuten voorgeschreven bij de volgende indicaties. Compres, aftreksel met doek of gaasverband: Zuigelingeneczeem, Dauwworm, luiereczeem, kinderhuidziekten, Driekleurig viooltje Driekleurig viooltjeeczeem, Vette huid, Acné, meeëters, puisten, steenpuisten, Zweertjes, Herpes hoofdzeer, netelroos, pruritus, Psoriasis. Mondspoelmiddel, gorgeldrank: Mondslijmvliesontsteking, Tandvleesontsteking, Keelpijn,

6

7

8

9

10

11

12 Bronnen: wikipedia artikel uit Landleven