dichter bij de droom evaluatie project A15

Transcriptie

1 dichter bij de droom evaluatie project A15

2

3

4 4

5 dichter bij de droom Evaluatie Project A15 5

6 Colofon Dichter bij de Droom Evaluatieverhaal Project A15 elektrisch rijden en zonnestroom Natuur & Milieu, februari 2016 Oplage: 250 stuks Interviews: Anita Direcks Met bijdragen van Marlies Dinjens, Wilma Roozenboom en Quirijn Visschers Blogs: Ditmer Santema, Monique Mooi, Gijs van der Poel Eindredactie: Anita Direcks Beeldredactie: Steven Greven, Kasper van den Berg Vormgeving: DeUitwerkStudio Drukwerk: Drukkerij Libertas Pascal Deze uitgave is duurzaam geproduceerd op Cocoon Offset, 100% gerecycled FSC-papier 6

7 inhoud Voorwoord Tjerk Wagenaar, directeur Natuur & Milieu... 8 Nu Elektrisch Remco de Bruijn...56 De Projectuitvoerders Dorien Ackerman, projectleider elektrisch rijden Natuur & Milieu...12 Instapdag Torsten Colijn Olof van der Gaag, directeur campagnes Natuur & Milieu...18 Wilma Berends, projectleider zon Natuur & Milieu...24 Maarten van Biezen, teammanager mobiliteit Natuur & Milieu Rijscholen Koen Zweers, rijschoolhouder Tiel...62 De Partners Athlon Car Lease, Hans Blink...36 Taxi s Henk Houth, Taxibedrijf De Groene Betuwe...64 Autodealer VKV-groep Rotterdam, Cees Keijzer...39 Direct Lease, Aemil Schellens De Deelnemers Testrijders De Testrijders van Project A Ditmer Sentema...48 Jeroen Prinsen...50 Monique Mooij...52 Gijs van der Poel

8 voorwoord In 2015 rijden elektrische (deel)auto s op de A15, op lokaal opgewekte stroom uit zon en wind. Dat was de droom van Project A15, de duurzame energiesnelweg. Ambitieus, vernieuwend en drie keer groen: autodelen én elektrisch rijden op zelf opgewekte schone stroom. In 2010 reden er nog maar 700 elektrische auto s op de Nederlandse wegen. De nationale ambitie was dat er elektrische auto s in 2015 zouden rondrijden. Inmiddels zijn dat er Een megasucces. Onze bijdrage via politiek, media, aantrekkelijke lease-aanbiedingen en elektrische deelauto s zijn daarbij cruciaal geweest. Trouw noemde Natuur & Milieu bijvoorbeeld de grootste versneller van elektrisch rijden. Naast het realiseren van de directe projectdoelen heeft ons werk ook erg geholpen om de fiscale voordelen voor elektrisch rijden zo gunstig mogelijk te houden. De nationale ambitie was dat er elektrische auto s in 2015 zouden rondrijden. Inmiddels zijn dat er We hadden natuurlijk meer doelen, zoals mensen enthousiasmeren en activeren voor elektrisch rijden. Tussen de en mensen hebben via dit project kennis gemaakt met elektrisch rijden. Alleen al op de eerste Instapdag stapten mensen in bij de 200 ambassadeurs die al elektrisch reden. En ook de 35 Testrijders deelden hun auto met een paar duizend mensen. Project A15 was een ambitieus, vernieuwend project waarin we veel hebben gepionierd. We hebben interessante en innovatieve ontwikkelingen op gang gebracht, zoals privé lease in combinatie met elektrisch rijden. Natuur & Milieu was de eerste milieuorganisatie ter 8

9 wereld die elektrische auto s ging verkopen. We hebben gezorgd voor positieve publiciteit en beeldvorming over elektrisch rijden. En we hebben de markt een beetje veranderd. Onze ervaringen met Project A15 hebben we in deze publicatie in verhaalvorm vastgelegd. De interviews vertellen het verhaal achter Project A15, een goed verhaal over een mooi project. Infrastructuurprojecten zijn in beweging gekomen, zoals het grote windpark bij Nijmegen, de grote zonnecentrales bij AVRI Geldermalsen en Barendrecht en de snellaadstations van Fastned. We hebben een aantal van deze projecten in de versnelling kunnen Een citaat uit een interview: Wij hadden lef om te durven dromen en de uitdaging aan te gaan, de Nationale Postcodeloterij om dit te durven financieren. Het onmogelijke mogelijk maken, dat is wat de NPL heeft gedaan. brengen. Zonne- en windparken voltooi je niet in drie jaar. Veel dank aan de Nationale Postcodeloterij, alle pioniers, deelnemers, Na het beëindigen van dit mooie Project A15 gaan wij door met het stimuleren van elektrisch rijden. We zetten het succes voort. In 2016 partners en medewerkers van Natuur & Milieu. Zij hebben deze droom een stuk dichterbij gebracht. Ik ben er trots op! gaan 20 Haagse Testrijders van start die een jaar lang een volledig elektrische auto kunnen leasen en deze delen met anderen. We Na het beeindigen van dit mooie Project A15 gaan wij door met het stimuleren van elektrisch rijden Tjerk Wagenaar, Directeur Natuur & Milieu komen met een nieuw aanbod voor Nu Elektrisch, de combi van privé lease en elektrisch rijden. En we willen graag voor de derde keer de Nationale Instapdag organiseren. We sluiten 2016 af met de bouw van het Zonnepark in Barendrecht. 9

10 10

11 de projectuitvoerders

12 Dorien Ackerman, projectleider elektrisch rijden: Het is niet zo gek dat in het gesprek met Dorien meteen de eerste hobbel op tafel ligt. Haar taak was om het concept van 3500 elektrische deelauto s uit te rollen met hoofdpartner Athlon Car Iedereen verklaarde ons voor gek toen we elektrische auto s voor consumenten in de markt gingen zetten mensen in elektrische deelauto s krijgen, in de omgeving van de snelweg A15. Dit was het deel van de droom dat Dorien Ackerman, projectleider elektrisch rijden, moest zien te realiseren. Een gesprek over ambities, hobbels, nieuwe concepten en uiteindelijk een mooi resultaat. Bijzonder dat we met zoveel tegenslagen zo n groot project wisten neer te zetten. Lease. De leasemaatschappij had toegezegd om 85 miljoen euro te investeren in de aanschaf van elektrische auto s, zowel voor gezinnen als voor bedrijven langs de A15. Vlak na Doriens start als projectleider in september 2012 besloot hoofdpartner Athlon Car Lease tot een strategiewijziging in het bedrijf. Het gevolg was dat de handtekening van Athlon onder het contract met Project A15 niets meer waard was en de auto s niet gekocht konden worden. In deze turbulente startfase moesten alle partijen opnieuw rond de tafel voor een nieuwe opzet van het project. Dorien: We durfden allebei nog geen afscheid van elkaar te nemen. Wij hadden auto s nodig voor het slagen van het project, Athlon was bang om een grote innovatiekans te missen. Uiteindelijk besloten we een inruilactie op touw te zetten, waarbij leaserijders van Athlon hun benzine- of dieselauto konden inruilen voor een elektrische. Een politiek momentum speelde mee in de keuze: 2013 was het laatste jaar dat elektrische leaseauto s nog gebruik konden maken van de fiscaal gunstige 0% bijtelling. In de zomer van 2013 startte de eerste inruilactie. Met de slogan Je volgende leaseauto heeft een stopcontact werden leaserijders aangemoedigd om snel de overstap te maken. Na twee maanden volgden andere leasemaatschappijen. 594 leaserijders waagden de stap om een elektrische doorbraak te helpen forceren. Elektrische bedrijfsdeelauto s Intussen waren wij druk bezig om nieuwe concepten te bedenken met andere partijen, vertelt Dorien. Wij kwamen in contact met 12

13 Nissan die over honderd full electric auto s beschikte voor pilots elektrisch rijden. We zagen onmiddellijk kansen. Zes auto s hebben we vanaf zomer 2013 ingezet als elektrische deelauto s bij bedrijven, waaronder Meetz bij Rotterdam en Industriepark Kleefse Waard bij Arnhem. Roadshow rijscholen Een auto zetten we in voor rijscholen, die een maand lang elke leerling minstens 1 les in een elektrische auto lieten rijden. Deze leerlingen zijn immers de toekomstige rijders. 185 jongeren hebben op deze manier kennisgemaakt met elektrisch rijden. Spontaan meldde Koen Zweers uit Tiel zich, eigenaar van een autorijschool die net een elektrische lesauto had aangeschaft. Hij wilde graag deel uitmaken van ProjectA15 en werd ambassadeur voor de Betuwe. En Sjaak de Winter, de grote man achter de Rotterdamse Taxi Centrale, verleidde passagiers via een kortingsactie om in een elektrische taxi met Project A15-logo te stappen. Rijschool Dyane uit Nijmegen en Taxibedrijf De Groene Betuwe volgden. Zo ontstond een spin off. Stap nu over op elektrisch rijden en profiteer nog jaren van geen bijtelling. Natuur & Milieu en Milieudefensie maken overstappen bij veel leasemaatschappijen nu bovendien extra INITIATIEF VAN: aantrekkelijk, omdat zij van de A15 de eerste duurzame snelweg ter wereld willen maken. Wil je weten hoe? Kijk op ProjectA15.nl MOGELIJK GEMAAKT DOOR: Testrijders: briljant zomer 2013 Samen met de Rotterdamse autodealer VKV en het jonge autodeelplatform Snapp Car bedacht Dorien een nieuw concept: de Testrijder. Een Testrijder leaset via Project A15 tegen een aantrekkelijk tarief een gloednieuwe elektrische Nissan LEAF en verzorgt zelf de verhuur. Briljant noemt Dorien dit concept waarin elektrisch rijden en autodelen samenkomen. Briljant omdat op deze manier veel mensen op een laagdrempelige manier elektrisch rijden kunnen uitproberen én er een vaste eigenaar is die de eigen auto hebben aan persoonlijke instructie voor ze instappen. Dat is wezenlijk anders dan het concept van bijvoorbeeld autodelen via Greenwheels, dat is delen zonder eigenaar. Een Testrijder heeft de auto juist aangeschaft OM deze veel te delen. Hij verdient daarmee een deel van zijn leasekosten terug. Eigenlijk is een Testrijder een ondernemer die zelf de verhuur en promotie doet. Vanuit het hogere idee dat dan minder mensen een eigen auto aanschaffen, volledig elektrisch rijden en daarmee mooie milieuwinst boeken. deelt. Persoonlijk contact is belangrijk omdat veel mensen behoefte 13

14 Start 25 Testrijders op de Grote Markt in Nijmegen Grootste Rotterdamse elektrische testrit ooit Inmiddels waren leasemaatschappij Lease2Move en de Gemeente Rotterdam, die de laadinfrastructuur (laadpassen en -palen) regelde, ook aangehaakt. Tien Rotterdamse Testrijders hadden in maart 2014 de primeur. Als zij allen hun auto minstens tien keer per maand zouden delen, konden 1200 stadgenoten meeliften. Daarmee werd dit experiment de grootste Rotterdamse elektrische testrit ooit. Natuur & Milieu hielp met publiciteit en promotie en stimuleerde de Testrijders via onderlinge battles. De Testrijders waren actief via blogs, op social media en op lokale radiostations en een enkeling in een landelijk medium. Jeroen Prinsen werd uiteindelijk de winnaar: hij wist zijn auto in een jaar ruim 130 keer te verhuren. Iedereen verklaarde ons voor gek toen wij met ons nieuwe idee kwamen: prive-lease van elektrische auto s Van boer tot burgemeester in Gelderland Aan de andere kant van de A15, bij Nijmegen/Arnhem, sloeg het Rotterdamse enthousiasme aan. Twee maanden later, in mei 2014, startten 25 Testrijders in deze regio. Onder hen een biologisch landbouwbedrijf, het ROC, bedrijvenparken en de gemeentes Arnhem en Nijmegen die twee auto s deelden met ambtenaren, wethouders en burgemeester. Van boer tot burgemeester! Partners waren het autodeelplatform SnappCar, dealerorganisatie Bochane en leasemaatschappij Leaseplan. De gemeenten Arnhem en Nijmegen en The New Motion ondersteunden het project met laadinfrastructuur. Uiteindelijk hebben de 35 Testrijders met 8000 mensen hun auto gedeeld in twee jaar. 14

15 N&M_Elektrisch Rijden Banier 120x205.indd :47 Lef: van zakelijk naar privé lease Onze rol is het versnellen van de markt voor elektrisch rijden. Wij vonden dat de zakelijke rijder voldoende gestimuleerd werd met fiscale maatregelen. Nu was het tijd voor de consument. Van de acht miljoen auto s in ons land zijn er voor zakelijk gebruik. Er zijn dus 7,3 miljoen particuliere auto s, een enorme markt. Iedereen verklaarde ons voor gek toen wij met ons nieuwe idee kwamen: privé lease van elektrische auto s. We stopten twee lastige dingen bij elkaar: elektrisch plus privé lease. Dat laatste was nodig, want de consument kan niet in één keer de grote stap zetten om een elektrische auto te kopen die wel euro duurder is dan een benzineauto en waarvan de restwaarde na vier jaar volslagen onduidelijk is. En er zijn nog geen tweedehandsjes elektrisch op de markt. nieuws dat die dag domineerde. Met dit privé leaseaanbod werd elektrisch rijden voor een grote groep Nederlanders toegankelijk en was dit niet meer voorbehouden aan de happy few. In het half jaar dat de actie open stond, meldden zich 550 mensen aan. Een tweede actie volgde in december. Nieuw was de toestemming voor de leaserijders om hun auto te delen. Uiteindelijk sloten 65 mensen een privé leasecontract af. Lastige laadpalen Een wezenlijk deel van de droom was dat de elektrische auto s zouden rijden op lokaal opgewekte stroom uit zon en wind. Het idee was om een groene laadpas te maken waarmee mensen langs de A15 groene stroom konden tanken. Dat was nodig om draagvlak te creëren voor De grote leasemaatschappijen durfden de privé lease niet aan, zeker niet voor elektrische auto s. Vervolgens gingen we in gesprek met de eigen leasemaatschappijen van de auto-importeurs zoals Nissan, Renault en Volkswagen. Zelfs zij durfden het niet aan. Uiteindelijk zijn we terechtgekomen bij DirectLease, dat een paar maanden daarvoor met privé lease gestart was. Wij hoefden hen alleen nog maar te overtuigen van elektrisch rijden. Zij wilden heel graag. We wisten een gouden combi tot stand te brengen met Nissan, die een garantie gaf voor de restwaarde na vier jaar. Daarmee konden we particulieren over de streep trekken. NU Elektrisch: milieuorganisatie verkoopt auto s De grote klapper kwam in mei Voor 407 euro per maand konden particulieren een gloednieuwe Nissan LEAF leasen. Natuur & Milieu verkoopt als eerste milieuorganisatie ter wereld auto s was het lokale wind- en zonneparken. Tijdens de rit bleek dat dat de stroom van de laadpalen via het stroomcontract van de leverancier liep. Dus wel groene stroom, maar niet lokaal opgewekt. Die droom spatte uiteen, vertelt Dorien. Daar kreeg ik bijna slapeloze nachten van. We waren toen nog in het begin van het project en een doemscenario leek zich te ontrollen. Geen auto s van Athlon, geen zonnepanelen op geluidsschermen, want dat kon financieel niet uit, en geen windmolens langs de A15 want dat kon niet binnen de projecttijd. Onze droom was ambitieus, dat wisten we. Milieudefensie, die het onderdeel wind in portefeuille had, maakte een switch om lokale initiatieven voor windenergie te gaan steunen. En Natuur & Milieu, met het onderdeel zon in portefeuille, zette lijntjes uit voor een zonnepark. Het idee van de groene laadpas werd losgelaten. We zijn met Fastned gaan praten om snellaadstations langs de A15 te openen. In 2015 zijn er negen versneld gerealiseerd. De auto s laden zonnestroom van het station zelf of windstroom uit een Nederlands windpark. 15

16 Baanbrekend Terugkijkend vindt Dorien de privé lease-actie Nu Elektrisch het meest baanbrekende onderdeel van het project. We hebben geholpen om de markt voor elektrisch rijden voor consumenten op gang te brengen. In Nederland rijden volledig elektrische auto s, 95% daarvan is zakelijk rijder. De privémarkt is slechts 5%. Door onze actie zijn er 130 full electric auto s bijgekomen, dat is 30% van de privémarkt. Dit vind ik echt een succes. Natuur & Milieu heeft hierdoor een sterke positie op de markt van elektrisch vervoer gekregen. Wij staan met de poten in de modder, hebben verstand van de markt en worden serieus genomen. Daarom waren we ook succesvol in het Monsterverbond voor de autobelasting. Het is gelukt om de bijtelling voor volledig elektrische auto s op 4% te handhaven tot en met De markt Wat het moeilijkste is geweest? Wij hadden gehoopt dat we de markt voor elektrische auto s net zo konden versnellen als de word testrijder 16

17 markt voor zonnepanelen. Maar het is moeilijker dan we hadden gedacht. Elektrische auto s zijn en blijven voorlopig veel duurder dan andere auto s en de techniek om de actieradius te verbeteren gaat traag. Dan is het lastig concurreren. Daarom vind ik het zo tof dat door ons project mensen kennis hebben gemaakt met elektrische auto s. Ze hebben er een keer in gereden via een rijschool, een Testrijder of via de Instapdag, een soort open huizendag voor elektrische auto s. En sommigen rijden er nu structureel in via onze privé lease-actie. We hebben geholpen om de markt voor elektrisch rijden voor consumenten op gang te brengen Helden Van de Testrijders wordt ze nog steeds warm. Dat zijn echt mijn helden. Zij moeten privé lease aankunnen plus het concept van autodelen omarmen en promoten. Zij drukken innovaties door de markt. In 2016, na afloop van dit project, gaan we hiermee verder. De gemeente Den Haag doet mee en met drie andere gemeenten zijn we in gesprek. We verleggen onze focus definitief naar de consument en gaan helpen om de tweedehandsmarkt op gang te brengen zodra de eerste auto s uit de zakelijke lease komen. We gaan gewoon weer heel veel mensen blij maken met elektrisch rijden! 17

18 Olof van der Gaag, directeur campagnes Al ruim een jaar voor de toekenning van het geld van de Nationale Postcode Loterij (NPL) was Olof al betrokken bij een gezamenlijke aanvraag met Milieudefensie voor de extra trekking van de NPL. We hebben het hoogste gebouw van Madurodam neergezet Mobiliteit met lusten, zonder de lasten. Dat was in de kern mijn droom, zegt Olof van der Gaag, directeur campagnes bij Natuur & Milieu en vanaf het begin betrokken bij Project A15. Mobiliteit is prachtig, maar schadelijk. Ik zag die elektrische auto s als overbrugging om de last te verkleinen. Een gesprek over taaie infrastructuur en een nieuwe nichemarkt. Achteraf gezien was elektrisch rijden nog niet klaar voor de massa. Milieudefensie wilde het draagvlak voor wind- en zonne-energie vergroten door deze energie toe te passen in elektrische auto s. Dan wordt duurzaam opgewekte stroom vanzelf populair, was de gedachte. Omdat Natuur & Milieu al in de wereld van elektrische auto s zat, onder andere via het Formule E-Team, werkte Natuur & Milieu het onderdeel elektrisch rijden uit en Milieudefensie het onderdeel duurzame energie. Gesprekken met Athlon Car Lease, Eneco en Rijkswaterstaat volgden. Athlon zegde toe een elektrische stadsauto, de Zeitgeist, te gaan ontwikkelen elektrische deelauto s zouden in het gebied van de A15 gaan rijden op lokaal opgewekte groene stroom. Waar zit de echte doorbraak? De NPL vond dat het project veel doelstellingen had en vroeg om focus. Zat de echte doorbraak bij meer duurzame energie opwekken of bij elektrisch rijden? Waarschijnlijk dat laatste. Dat was een lastige keuze, herinnert Olof zich. De Loterij had eigenlijk gelijk, maar we wilden daar niet meteen in meegaan, want elektrisch rijden en schone stroom hoorden in onze visie bij elkaar. Daar kwam bij dat het oorspronkelijke idee van Milieudefensie was. Het zou wel erg zuur zijn als het deel duurzame energie uit het project zou vallen. De twee organisaties presenteerden een menukaart met gewenste en minimale varianten waarna de NPL koos voor de kaasschaaf: de minimale opties voor beide onderdelen. In februari 2012 volgde tijdens het Goed Geld Gala de toekenning van 4,5 miljoen euro voor dit driejarig project. Olof: Dat was wel een euforisch moment. Wij hadden ook nog 18

19 4 miljoen gekregen voor een project over vleesvervangers. Ik voelde me heel even de man van 8 miljoen met 2 cheques onder mijn arm. Moeilijke start De start was lastig. We wilden en konden dit project samen doen met Milieudefensie, maar discussies over het belang van de verschillende doelen en de verdeling van geld leverden spanning op. Ook moesten we kiezen of een apart projectbureau werd opgetuigd of dat we dit project vanuit de staande organisaties zouden sturen. Het werd een hybride constructie met twee mensen voor elektrisch rijden, twee In onze campagne gaven we voor 407 euro per maand de elektrische pioniers houvast toen Dorien Ackerman het onderdeel elektrisch rijden presenteerde. Dit gaan we doen: een inruilactie, Testrijders, samenwerking met rijscholen, privé lease opzetten en een Instapdag met bestaande e-rijders als ambassadeurs. De energie was er weer. Houvast voor de consument De eerste consumentencampagne was Nu Elektrisch, in mei Spannend, want we combineerden twee nieuwe dingen: elektrisch rijden plus het concept van privé lease. Om de consument over de streep te trekken, is zekerheid nodig. Wij legden het risico over batterij, reparaties en restwaarde bij de verhuurder. In onze campagne gaven we voor 407 euro per maand de elektrische pioniers houvast. mensen voor zon en wind en een projectbureau met twee mensen voor het algemene deel. De kwartiermakers werden aangetrokken, het project ging van start, maar het bleef erg abstract. De valkuil was dat we een aantrekkelijk fysiek beeld hadden neergezet van een A15 met zonneparken, windmolens en elektrische auto s. Daar kun je iets meemaken! Dat bleek veel te ambitieus: een windmolenpark kost zo n 7 jaar om te bouwen, de zonnepanelen op de geluidsschermen waren veel te duur en Athlon verkeerde in zwaar weer waardoor de elektrische auto s niet meer doorgingen. We zaten in de taaie wereld van infrastructurele projecten plus een economische crisis in de autowereld. Dat eerste jaar was super lastig. De ommekeer kwam Milieuorganisatie verkoopt auto s De aftrap van de campagne was in het VARA radioprogramma Vroege Vogels. Onze insteek was een lichte provocatie: Milieuorganisatie gaat auto s verkopen. Dat trok publicitair veel aandacht. We ondersteunden ons aanbod met advertenties in kranten, online, radiospots en social media. 500 mensen meldden zich aan en uiteindelijk tekenden 65 mensen een leasecontract. Olof: Binnen de wereld van particuliere e-rijders is dat veel. Op dat moment kwam 19

20 80% van de Nederlandse markt via ons binnen. Het is een kleine markt. We hebben het hoogste gebouw van Madurodam neergezet. Nog mooier zou het zijn als het van Parijs was geweest. Meer dan de Nissan LEAF We wilden de consument een bredere keuze geven dan alleen de Nissan LEAF uit de eerste actie. In de tweede actie van Nu Elektrisch boden we een breder palet aan met een bredere prijsklasse: van ruim 300 per maand voor een Smart, via de Renault ZOE (ruim 400 euro) en de Nissan LEAF(ruim 500 euro), tot de BMW i3 van een dikke 600 euro per maand. We lanceerden de nieuwe actie bij het tv-programma Kassa Groen. De redactie pakte groot uit, inclusief proefritten voor Instapdag De meeste consumenten hebben nog nooit elektrisch gereden. Voor een eerste kennismaking werd de Instapdag bedacht: een soort Open Huizendag, maar dan met elektrische auto s. Op 20 september 2014 zetten trotse bezitters van een elektrische auto hun deuren wagenwijd open voor buren, vrienden en (on)bekenden. Iedere geïnteresseerde kon die dag instappen en (mee)rijden. Wie anders dan een eigenaar van een elektrische auto kan vertellen hoe leuk elektrisch rijden is? Laten we de stilte omhelzen in een auto zonder uitlaat, zei Jort Kelder, ambassadeur van de Instapdag, toen hij in een promofilmpje zijn elektrische Smart showde op een Amsterdamse gracht. De stinkende diesels zijn zó achterhaald. kijkers. Goed voor elektrisch rijden, maar het nieuws van onze eigen actie raakte ondergesneeuwd. Dat was jammer voor onze verkoop. De tweede actie deed veel minder dan de eerste. 200 auto s, verspreid over het hele land, openden hun deuren. Bezoekers konden kiezen uit zestien merken van auto s met een Instapdag 2014 stekker. Ruim 2500 mensen stapten in en reden weg. Zij werden elektrisch ontmaagd, zoals een van de deelnemers het kernachtig formuleerde. Olof: Super leuk was de after party bij Vroege Vogels, een dag later. Via de radio werden mensen opgeroepen om naar de uitzending in Naarden te komen en in te stappen. Een paar maanden later reed ook een van de redacteuren in een van onze LEAF s. Razende auto s op de gevel Laten we onze droom zo spectaculair mogelijk vertellen aan de wereld. Daarmee startte het wilde idee voor een grootse videoprojectie op de gevel van de gloednieuwe wolkenkrabber De Rotterdam, ontworpen door bureau OMA van Rem Koolhaas. Op 25 november 2013 was dit de officiële start van Project A15: de grootste projectie van Europa, op het grootste multifunctionele 20

21 gebouw van Nederland, vertelt het verhaal van Project A15, de duurzaamste snelweg ter wereld. De videoprojectie (van Urbi et Orbi) bevatte elementen van licht, gestapelde bewegende aardlagen, oplichtende stad, auto s die tegen de gevel oprijden, wegen die zich samenvoegen. De projectie haalde het NOS Journaal. Olof: We hadden onze droom publiek gemaakt. Nu moesten we door. We dwongen hiermee onszelf om het waar te gaan maken. Het gaf het goede gevoel van urgentie. Met 200 e-rijders als ambassadeurs bereikten we op een dag 2500 mensen Wat de andere publicitaire hoogtepunten waren? De start van Nu Elektrisch, zegt hij gedecideerd. Daarmee hebben we de markt voor consumenten opengebroken. De Instapdag vindt hij vanwege een heel andere reden een succes. We gebruikten een sociaal mechanisme om enthousiasme te creëren. Met 200 e-rijders als ambassadeurs bereikten we op één dag 2500 mensen. Datzelfde aantal bereikten we ook afgelopen jaar, toen we de Instapdag voor de tweede keer organiseerden. Bokito in de autowereld Een milieuorganisatie die in auto s gaat, dat was ook voor ons wennen. Ik heb vooral veel geleerd over de autowereld en die markt. Uiteindelijk draait het toch om de kortingen en de pegels. Voor Nu Elektrisch schreven we twee tenders uit: een voor de automerken en een voor de leasebedrijven. Beide winnaars moesten samen in een pakket, dus dat moest matchen. Ik kan me nog goed een crisismeeting herinneren over wie nou welk deel van de korting moest betalen. De campagne draaide al een paar dagen, de druk was enorm. Het ging er stevig aan toe, de belangen waren groot, ook voor ons. Dat was wel een Bokito-moment. Ik denk dat de autowereld ons ziet als een interessante curiositeit, grijnst hij. We hebben ons met elektrisch rijden op de kaart gezet, ze bewonderen ons echt voor dit deel. Maar we blijven een vreemde eend in de bijt. Dat lijkt me ook precies goed zo. Videoprojectie op wolkenkrabber De Rotterdam 21

22 Een beetje dichterbij We hebben gezorgd voor positieve publiciteit en beeldvorming over elektrisch rijden. En we hebben de markt een beetje veranderd. Achteraf vind ik dat elektrisch rijden nog niet mainstream te maken was. We hebben attentiewaarde gecreëerd, het product als interessant weten neer te zetten maar voor een grote campagne is de elektrische auto nog niet geschikt. Daarvoor moet de aanschafprijs onder de euro komen te liggen en moet de actieradius met minstens 100 km verbeteren. Olof noemt het veelbelovend dat Nissan volgend jaar met een auto met meer actieradius komt. Tesla wil in 2017 een Tesla voor de gewone man presenteren, rond de euro per jaar. Dat is dezelfde prijsklasse als de Renault ZOE en de Nissan is het jaar dat de elektrische auto echt kansrijk gaat worden, denk ik. In 2016 moeten we het vuurtje warm houden. Daarom gaan we door met de Testrijders, Nu Elektrisch en misschien de Instapdag. Durven dromen Wie durft zo n ambitieuze droom aan te gaan? Wij hadden lef om te durven dromen en de uitdaging aan te gaan, de NPL om dit te durven financieren. Het onmogelijke mogelijk maken, dat is wat de NPL heeft gedaan, besluit Olof zijn verhaal. 22

23 23

24 Wilma Berends, projectleider zon Zelfs op het eind van het project zit het haar nog niet lekker: het zichtbare lint zonnepanelen van Rotterdam tot Nijmegen, het lint dat het aanzicht van de snelweg A15 zou veranderen, is niet gelukt. Langs de A15 wekken heel veel mensen zonnestroom op, maar minder zichtbaar dan ik had gewild Ik heb met veel partijen gesproken, maar ik kan niet toveren. ProRail wilde best de geluidsschermen langs de Betuweroute beschikbaar stellen. Samen met Eneco heb ik de business case uitgewerkt. Zonnepanelen aanbrengen op bestaande geluidsschermen bleek uiteindelijk te duur en daardoor onhaalbaar. Zie maar eens een klant te vinden die een veel hogere prijs dan de reguliere marktprijs voor (zonne)stroom wil betalen, die vind je echt niet. Het heeft tot eind 2014 geduurd voordat ik dit kon accepteren. Ik heb lang geloofd Een lint van zonnepanelen op geluidsschermen langs de A15. Zodat elektrische auto s op deze zonnestroom kunnen rijden. Dat was mijn droom. Dat zichtbare lint is niet gelukt, zegt Wilma Berends, projectleider zon. Maar inmiddels wekken heel veel mensen en bedrijven langs de A15 zonnestroom op. Onzichtbaar voor de buitenwereld, dat wel. Een verhaal over te optimistische zonnefans en een onhaalbare business case. 24

25 dat het kon. Ook door alle optimisten om mij heen, bij bedrijven en lokale overheden. Iedereen liet zich leiden door de groeicijfers van zonne-energie. Het leek een makkie. Maar zonnepanelen op daken is een totaal ander verhaal dan op bestaande geluidsschermen. Dat is gewoon nog erg duur. Punt. Ze zegt het gedecideerd. En lacht. Want ze heeft haar droom nog niet losgelaten. Langs wegen en spoor Door alles wat ik geleerd heb weet ik nu dat het vanuit kostenoogpunt niet haalbaar is om op bestaande geluidsschermen panelen aan te brengen. Nieuwbouw en renovatie van schermen zijn een goed moment om het alsnog te gaan doen. Er zijn bouwers die beweren dat nieuwe schermen met panelen net zo duur zijn als zonder; dan ben je gekke Henkie als je het niet doet. Ik wil nu verder werken aan een geluidsschermenstrategie voor heel Nederland, langs wegen en het spoor. Het zou een taak van de rijksoverheid zijn om dit te realiseren, samen met ProRail en Rijkswaterstaat en natuurlijk de grote bouwers. Het wordt een strategie met kleine realistische stappen. Mijn belangrijkste les is geweest dat we eerder een betere inschatting van kansen en risico s hadden moeten maken. Het succes van zonnepanelen op een dak is namelijk niet te kopiëren naar geluidsschermen. Zonnige Betuwe Voor eigenaren van woningen en bedrijfspanden is het gemakkelijker en voordeliger om eigen zonnestroom op te wekken. Voorlopig zijn er nog genoeg daken om met zonnepanelen te beleggen. We hadden al ervaring met onze Natuur & Milieu-actie Zon Zoekt Dak voor woningeigenaren. We verbonden Project A15 met Zon Zoekt Dak door in deze regio s extra te adverteren zodra een nieuwe zonnepanelenactie startte. Ik heb daarnaast veel energie gestoken in contact leggen met lokale spelers zoals gemeenten, ondernemers en energiecoöperaties. Veel zonnecoöperaties wilden vooral op eigen kracht hun project realiseren. Vanuit Project A15 konden we soms met advies voor versnelling zorgen. Gemeenten die op sporthallen en gemeentehuizen zonnepanelen legden, bedrijven - waaronder Van der Valk - en woningeigenaren die op hun eigen dak in de weer gingen, energiecoöperaties, lokale overheden die samen in Geldermalsen een heel groot zonnepark gaan realiseren op een stortplaats, een initiatief om in Tiel een klein stukje van een zonnescherm alsnog gaan realiseren er gebeurt veel, heel veel langs de A15, maar niet altijd zichtbaar. Dit voorjaar stond er langs de A15 tenminste 37 Megawatt geïnstalleerd vermogen, dat is vergelijkbaar met de power van bijna zonnepanelen. Het succes van zonnepanelen op een dak is niet te kopieren naar geluidsschermen Wilma noemt bio-landbouwbedrijf De Terp in Erichem het schoolvoorbeeld van een bedrijf dat ecologische bedrijfsvoering, zonnestroom en elektrische auto s prachtig weet te combineren. Naast de productie van biologische pompoenen voor supermarkten en export levert het bedrijf met 506 zonnepanelen ruim kwh zonnestroom. 25

26 En daar rijden weer twee elektrische auto s en elektrische heftrucks op. Het bedrijf is volledig energie- en CO 2 neutraal. Zonneparken Toen duidelijk werd dat we het idee van het zonnelint moesten loslaten, hebben we een andere lijn ingezet. We gingen op zoek naar losse stukjes braakliggende grond langs de A15 waar niemand veel mee kon. In het Rotterdamse havengebied kwam de business case niet rond, maar in Barendrecht lukt het wel. Vanuit Project A15 heb ik het initiatief genomen en gemeente en projectontwikkelaar met elkaar verbonden. De eerste contacten zijn gelegd in november 2013, tijdens de grote projectie op het gebouw De Rotterdam bij de officiële start van Project A15. In mei 2014 is de intentieverklaring ondertekend. Wij helpen mee met publiciteit en de werving van deelnemers en blijven bij het project betrokken totdat het park met de bouw start, naar verwachting eind Het duurt lang, maar er zijn geen obstakels. Iedereen wil het! Ook in Nijmegen bestaat interesse voor een speciaal zonnepark. Het Windpark Nijmegen-Betuwe, dat nog gebouwd moet worden, is geïnteresseerd om ook een zonnepark aan te leggen. Wilma: Dat wordt een interessant experiment van de coöperatie met de netbeheerder, gemeente en ontwikkelaar. De gedachte is om meer energieopbrengst per ha te realiseren op dit terrein langs de A15. Wij hebben met het Windpark meegedacht hierover en het ziet er veelbelovend uit. Zonnepanelen op afvalberg Zonnepanelen op een afvalberg van Avri in Geldermalsen, bij de A15. Dat wordt een van de grootste zonneparken in Nederland. Door een subsidie van miljoenen euro s is het vrijwel zeker dat dit zonnepark er gaat komen. Wilma: Op dit moment staat een tender uit voor de ontwikkelaars. Hopelijk kunnen zij in 2016 al gaan bouwen. Vanaf 2017 kunnen dan enkele duizenden huishoudens van dit park stroom afnemen. Dat is echt groot! In 2016 moet duidelijk worden of er ook nog windmolens langs de afvalberg komen. De droom van Project A15 komt ineens een heel stuk dichterbij! Inzicht in de markt We hebben echt met onze voeten in de klei gestaan. Dat vond ik persoonlijk het leukste van Project A15. We hadden met onze Zon Zoekt Dak-acties al ervaring opgedaan met de markt voor particulieren. In Project A15 zijn we nog beter het proces van ontwikkelen, bouwen en verdienen gaan begrijpen. We verbinden 1500 zonnepanelen wekken straks duurzame stroom op in Zonnepark Barendrecht gemeenten, ontwikkelaars, bouwers, eigenaren en beleidsmakers met elkaar. De ene keer concreet in een zonnepark zoals in Barendrecht, een andere keer landelijk, bijvoorbeeld in de uitwerking 26

27 van het Energieakkoord. Mede dankzij Natuur & Milieu is er een Postcoderegeling gekomen voor zonnecoöperaties. Afgelopen jaar hebben we via lobby gezorgd dat die regeling nog beter is geworden. Daar profiteren de zonnecoöperaties langs de A15 ook van mee. Marktinzicht voor gemeenten Gemeenten zijn cruciaal om bedrijven en inwoners lokaal te stimuleren om meer zonne-energie op te wekken. Wij hebben onze marktinzichten vertaald voor gemeenten en hierover sessies in VNGverband (de koepel van gemeenten) gehouden. Zodat gemeenten beter hun rol kunnen spelen. Om hen uit te dagen hebben we daarna gemeentelijk beleid voor meer zonnestroom werkt een benchmark uitgevoerd waarin we alle - bijna Nederlandse gemeenten op de hoeveelheid opgewekte zonne-energie hebben onderzocht. Conclusie: gemeentelijk beleid voor meer zonnestroom werkt. Amsterdam scoort per inwoner veel beter dan Rotterdam en dat komt echt omdat Amsterdam veel meer doet, zoals maatwerk leveren voor bewoners, bedrijven of scholen. De droom Er zijn elektrische auto s die op zonnestroom rijden, ook op lokaal opgewekte stroom langs de A15. Die droom is niet uit elkaar gespat, maar wel veel te onzichtbaar gebleven. Gelukkig zijn langs de A15 de eerste snellaadstations van Fastned verrezen die hun stroom opwekken via panelen op het station. En natuurlijk de zonneparken in Barendrecht, Geldermalsen en misschien nog in Nijmegen. Het iconische lint op geluidsschermen was supergaaf geweest, maar dat is nog niet gelukt. De komende jaren verrijzen wel grote zonprojecten die zichtbaar zijn vanaf de A15, zegt Wilma. Wacht maar af. Die zonne-linten komen er straks door heel Nederland. Overal waar nieuwe geluidsschermen komen, langs de weg en het spoor, ligt ruimte te wachten op zonnepanelen. Bij nieuwe schermen is dat goedkoper en aantrekkelijker. Dat beeld van Project A15, het zonnelint, dat laat ik niet los. Snellaadstation Fastned langs A15 27

28 Maarten van Biezen, hoofd mobiliteit Praten met Maarten over Project A15 is ook praten over politieke lobby. Een gesprek over fiscale bijtelling, autobrieven en lobby met één doel: elektrisch rijden in de versnelling. We zijn een cruciale speler voor de versnelling van elektrisch rijden geworden In één weekend realiseerden we meer milieuwinst dan in de twee jaar daarvoor. Maarten van Biezen, hoofd mobiliteit bij Natuur & Milieu, zegt het zonder aarzelen. Hij refereert aan het eerste weekend van november Toen presenteerde een Monsterverbond van autobranche en maatschappelijke organisaties een alternatief plan voor de autobelastingen in Kern van ons plan was om elektrisch rijden langer en beter fiscaal te stimuleren. Elektrisch rijden is niet het doel. Uiteindelijk gaat het om de milieuwinst die we hiermee boeken. In dit ene weekend in november wisten we het oorspronkelijke plan van staatssecretaris Wiebes van Financiën om te buigen naar een plan met meer milieuvoordeel. Dat gaat dan echt om tonnen CO 2 -winst. Maarten kijkt met genoegen terug op dit succes. Belastingvoordelen Achter de schermen moet je blijven lobbyen voor elektrisch rijden. Zolang elektrische auto s nog flink duurder zijn dan andere auto s en minder actieradius hebben, moet je fiscaal blijven stimuleren. Elektrisch rijden zit nog in de pioniersfase. De ontwikkelingen zijn gunstig. Zodra de batterijen langere afstanden mogelijk maken en de prijs zakt, zijn die belastingvoordelen niet meer nodig. Ik verwacht dat dit in 2020 het geval zal zijn. Na RTL Nieuws en het NOS Journaal Hoe kwam dat Monsterverbond eigenlijk tot stand? Wij vonden de autobelastingplannen van Wiebes funest voor elektrisch rijden en het milieu. Op vrijdagavond vertelde ik dat in RTL Nieuws. Diezelfde avond meldde de RAI op het NOS Journaal dat ze Wiebes plannen slecht vonden omdat ze de automarkt verstoorden. Dat weekend was ongelooflijk hectisch! Samen met nog een aantal partijen waaronder Bovag en ANWB - hebben we elkaar gevonden in een alternatief 28

29 plan: een volledige vrijstelling van de motorrijtuigenbelasting voor de volledig elektrische auto plus behoud van de lage bijtelling van 4%; een halve vrijstelling van de belasting voor de pluginhybrides; en een groter belastingverschil tussen plugin-hybrides en conventionele auto s. Dat verschil is nodig om elektrisch rijden voldoende aantrekkelijk te houden ten opzichte van conventionele auto s. Het extra geld hiervoor werd opgehoest door meer belasting voor de sterk vervuilende auto s. Ons finest hour kwam toen Wiebes dit plan op maandagochtend met open armen ontving en de Kamer akkoord ging. Politiek succes Het bleef niet bij die ene actie van het Monsterverbond. Toen Wiebes in 2015 zijn plannen voor aankondigde in de zogeheten Autobrief II vonden de partijen elkaar opnieuw. Het lukte om de stimulering van de volledig elektrische auto veilig te stellen tot en met Dit politieke succes mogen we op ons conto schrijven. Het hielp enorm dat we in het SER Energieakkoord in 2013 al hadden vastgelegd dat de steun voor zeer zuinige auto s (lees: elektrische auto s) tot en met 2018 moest worden voortgezet. Het Kabinet kon niet ineens minder gaan doen voor elektrisch rijden. Een bewijs dat het Energieakkoord werkt! Maarten is ook kritisch over Autobrief 2. Hij noemt het een bittere pil dat de stimulering van gewone zuinige auto s met Autobrief 2 dramatisch is afgebouwd. Motie consumentenmarkt Wij willen ook de markt voor particuliere rijders stimuleren, niet alleen de zakelijke rijders. De prijs van een elektrische auto vormt voor consumenten echter het grootste obstakel om elektrisch te rijden. Daarom zijn we een petitie gestart waarin we pleiten voor een aanschafpremie op een elektrische auto voor consumenten. Deze door mensen gesteunde petitie heeft een vervolg gekregen in een breed gesteunde motie van PvdA-kamerlid Ed Groot waarin de Tweede Kamer het kabinet heeft gevraagd om een plan voor het stimuleren van elektrisch rijden door particulieren. Samen met de Rijksoverheid, de auto(lease)branche en consumentenorganisaties werken we nu aan een plan voor een soepele doorstroming van 29

30 elektrische auto s van de zakelijke markt naar de particuliere markt. Ook is een motie aangenomen om de bouw van publieke laadpalen aantrekkelijker te maken door een lagere energiebelasting. De aanloop van Project A15 Voor Maarten was Project A15 een logisch vervolg op zijn eerdere E-Team (FET), een coalitie van bedrijfsleven, kennisinstellingen, milieuorganisaties en overheid, om elektrisch rijden verder te ontwikkelen. En we hadden afspraken met 65% van de Nederlandse leasemaatschappijen in de coalitie Cleaner Car Contracts, ons initiatief om auto s versneld schoner te krijgen. Kortom, we hadden al een track record opgebouwd op schone en elektrische auto s. acties om elektrisch rijden te stimuleren. Al in 2009 stond ik voor Natuur & Milieu op de AutoRai waar we een elektrische auto showden en het Actieplan Elektrisch Rijden presenteerden en aanboden aan toenmalig minister-president Balkenende. Dat plan is overgenomen door het Kabinet. Ons doel was destijds 1 miljoen elektrische auto s in 2020, dat is inmiddels wat realistischer bijgesteld tot auto s. Wij waren ook de initiatiefnemer én naamgever van het Formule De kunst van Project A15 was de combinatie van ambitieus, vernieuwend en het stapelen van groen: autodelen, elektrisch rijden en stroom uit zon en wind In 2010 spraken we met Milieudefensie over hun droom van meer draagvlak voor windenergie en de mogelijkheid om dit te verbinden aan elektrisch rijden. Het idee ontstond om hiervoor een samenhangend plan te maken. Over het deel elektrisch rijden sprak ik met de toenmalig CEO van Athlon Car Lease. Samen hebben we toen een inspirerend plan gemaakt voor een versnelling van elektrisch rijden met een goedkope elektrische deelauto voor de zakelijke markt en voor particulieren. Dat is onderdeel geworden van het postcodeloterijvoorstel. 30

31 Drie keer groen Founding father van Project A15 wordt hij wel genoemd, en daar is hij best trots op. Wat was daarna Maartens rol in Project A15? Ik heb eerst het onderdeel elektrisch rijden uitgewerkt voor het projectplan en daar draagvlak voor georganiseerd bij andere partijen. De kunst van Project A15 was de combinatie van ambitieus, vernieuwend en het stapelen van groen: autodelen, elektrisch rijden en stroom uit zon en wind. De ANWB, Prins Maurits, Ruud Koornstra, de gemeente Rotterdam, twee ministeries en onze FET-partners steunden dit plan met adhesiebrieven. We dienden bij de NPL een uitgewerkt plan in, met gedetailleerde begroting en draagvlak bij andere partijen. De NPL was ook enthousiast en durfde het aan om dit project te financieren. Maarten werd kwartiermaker én lobbyist en binnen het managementteam van Natuur & Milieu verantwoordelijk voor ProjectA15.`Dat betekent mensen aannemen, het project organiseren en het enthousiasme vasthouden. En scherp blijven op de ontwikkelingen in Den Haag die het elektrisch rijden beïnvloeden. Beweging versus sales De grote projectie op De Rotterdam, de officiële lancering van het like en win! Project A15 wil graag van je horen hoe je elektrisch rijden hebt ervaren! Was het leuk? Like onze Facebookpagina Plaats jouw ervaring in een reactie op onze Facebook pagina. roadshow elektrisch rijden door rijscholen Laat het ons weten en maak kans op mooie prijzen zoals een abonnement op een deelauto en... project, was een enorm enthousiasmerend moment. Gemeenten, bedrijven en overheden lieten zien dat we samen een beweging vormden om elektrisch rijden te versnellen. Het bruiste overal. Dat idee van de beweging is later wat losgelaten, dat vind ik wel jammer. Er kwam meer nadruk op marketing en sales, want we moesten met het geld van het project een stevige focus houden. Hierdoor hebben wij wel een belangrijke rol gekregen op de markt van elektrisch rijden in Nederland. Testrijders, poolauto s, privé lease, taxi s, rijscholen We hebben het toch maar mooi mogelijk gemaakt dat mensen nu mogen afrijden in een elektrische auto, dat mocht eerder niet. Feestje van e-rijders Het samenspel tussen inhoud, campagnes, politiek en media vindt 31

32 Wij verkopen versnelling Toen we in 2010 begonnen met dit plan was de nationale ambitie dat er in elektrische auto s op de weg zouden zijn. In Wij verkopen geen elektrische auto s, maar elektrische versnelling 2010 waren dat er nog maar 700. Nu zijn dat er zo n ! Een mega succes dus. Onze bijdrage via politiek, media, aantrekkelijke leaseaanbiedingen en probeeraanbod zijn daarbij cruciaal geweest. Wij verkopen geen elektrische auto s, maar elektrische versnelling, stelt Maarten. Daarvoor werken we samen met de autobranche en andere partijen die voorheen niet onze natuurlijke bondgenoten waren. Juist zij, inclusief de partijen die elektrisch rijden als business hebben, Petitie Elektrisch rijden aangeboden door Tjerk Wagenaar aan Bert Klerk, voorzitter Formule E-team Maarten het leukste van dit project. Je ziet dat je door dit samenspel veel voor elkaar krijgt. Extra laadpalen, belasting voordelen overeind houden, mensen verleiden om in te stappen, ambassadeurs die hun auto delen Het is allemaal nodig om elektrisch rijden aantrekkelijk te maken en de versnelling erin te houden. Elektrisch rijden en autodelen is een grote verandering in onze mobiliteitscultuur. Uitproberen en ervaren zijn cruciaal om mensen mee te nemen. Daarom gaan we ook door met de Testrijders. En de Instapdag, Dat is echt een feestje van en voor alle e-rijders. 32

33 zien ons nu als cruciale speler voor deze versnelling. Overigens vereist dit van ons scherp blijven op de lijn tussen onafhankelijkheid en commercie. Op dit onderdeel van mijn werk heb ik veel kritische collega s en dat is ook goed. Spin off Ook buiten het gebied van de A15 kwam veel op gang. Elektrische lesauto s, Tesla-taxi s op Schiphol, elektrische (deel)auto s in het wagenpark van gemeenten en bedrijven in het hele land, somt Maarten op. Deze elektrificatie past ook in het plaatje van de nieuwe brandstofvisie die we maakten in het kader van het Energieakkoord: op welke brandstoffen zetten we in voor de toekomst? Voor het personenverkeer is elektrisch rijden het primaire spoor geworden. Daar hebben veertig partijen hun handtekening onder gezet, dat draai je niet meer terug. Kick off Testrijders Rotterdam, maart 2014 Blije mensen Op de vraag wat hij het mooiste onderdeel van Project A15 vindt, breekt een brede lach door. De kick off van de Testrijders in Rotterdam, daar onder de Erasmusbrug. Met Alexandra van Huffelen - toen wethouder mobiliteit die de eerste sleutels overhandigde. Dat vond ik geweldig. Voor het eerst al die elektrische auto s met hun Project A15-logo s naast elkaar en al die blije mensen. Dat gaf enorm veel energie en plezier. Elektrisch rijden voor de consument aantrekkelijk maken, dat hebben we in Project A15 laten zien. 33

34 34 de partners

35 Door samenwerking met bedrijven kunnen we veel effectiever zijn Natuur & Milieu werkt samen met veel bedrijven. Zo kunnen we veel effectiever zijn, zegt Maarten van Biezen, hoofd mobiliteit. Enthousiasmeren is de basis voor verandering. Om echt stappen te kunnen zetten in duurzaamheid heb je groot draagvlak nodig. Door samenwerking met bedrijven laten we zien wat er kan. Duurzaamheid is inmiddels smart business en we zetten het ook zo neer. Wie waren zoal partner voor het deel elektrisch rijden in Project A15? Onder andere Athlon Car Lease, Direct Lease, Nissan Nederland en Nissandealer VKV sloten zich aan. 35

36 Partner Athlon Car Lease1 Hans Blink: Wij hadden als Athlon de visie ontwikkeld dat we niet langer een leasemaatschappij moesten zijn, maar een mobiliteitsprovider in een maatschappelijke context waarin na een jaar gescheiden Met deze partner van het eerste uur liep het net even anders dan gehoopt. Een gesprek met Hans Blink, voormalig CEO van Athlon Car Lease, en Maarten van Biezen, Natuur & Milieu. trends spelen als delen, vergroening, elektrisch rijden. Dat betekende een ommezwaai in ons business model. Concreet gaat het over faciliteiten aanbieden voor flexibel werken, zoals locaties met flexplekken, teleconferenties etc. En diensten die de auto loskoppelen van bezit, zoals autodelen en een combikaart voor OV en fiets. Project A15 paste naadloos bij onze visie, zegt Blink. Je kunt dat gerust marketing noemen. We wilden de wereld laten zien dat we echt doen wat we zeggen. Laten zien dat het kan. Dus stapte Athlon in Project A15. En na een jaar stapten ze er weer uit. Wat gebeurde er in de tussentijd? Crisis Van Biezen: Het werd crisis, het bedrijf kwam in zwaar weer, de CEO ging weg, er werd een nieuwe strategie uitgestippeld en daar hoorde het project A15 niet meer bij. Blink: In de crisis gaan bedrijven risicomijdend gedrag vertonen, laten liefst alles bij het oude. Athlon is onderdeel van de Rabobank. In de financiële sector was na de crisis een grote angst voor innovatie. Iedereen wilde terug naar het traditionele business model. In plaats van een front runner is Athlon een follower geworden. Terwijl de eerste opzet was: we willen een pionier zijn. Een innovatief karakter hebben. Van Biezen: Het was een ambitieus, groot project. We werkten 1 Deels overgenomen uit eerder gepubliceerd interview van Wilma Roozenboom ( op op veel niveaus samen: elektrisch rijden, zakelijk autodelen, deelauto s voor consumenten En vervolgens is alles wat frivool is, 36

37 weggesneden. Het is in een jaar tijd allemaal afgebouwd. Dat was wel even slikken voor ons. Aanbesteden Maar niet te lang getreurd. Van Biezen: Vervolgens hebben we de propositie voor het privé leasedeel openbaar aanbesteed. Dat was eigenlijk misschien sowieso beter. Het aardige van aanbesteden is dat je het aanbod beter kunt vergelijken. In de kern gaat het ons om het aantrekkelijke leasecontract voor de consumenten. Athlon durfde de privé lease uiteindelijk niet aan. Het ging hen om de grote aantallen; voor het elektrische rijden an sich liepen ze eigenlijk niet echt warm. De diverse opties bleken goed aanbesteedbaar. Sinds vorig jaar zijn er dus elektrische deelauto s beschikbaar via privé lease ver onder de marktprijs. In retrospect: wat valt er te leren van deze ervaringen? Wat zat goed. Blink: De top van het bedrijf moet de visie omarmen en bereid zijn om erin te investeren. De eindverantwoordelijke van de organisatie moet zelf in het project meedraaien, deelnemen in het proces. In het traditionele, gangbare model maak je een projectgroep en een stuurgroep en de eindverantwoordelijke zit in de stuurgroep, daar toont ie ownership. Dat zat in dit geval goed. We zijn creatief in hoe we ons doel bereiken. Dat geeft een bedrijf dat met ons samenwerkt ook energie. Je moet plezier en effectiviteit combineren. Het is de enige manier om succesvol te kunnen zijn. je moet plezier en effectiviteit combineren wat kon beter Blink: Je hebt een voortrekker nodig. Anders is het lastig om de samenwerking handen en voeten te geven. Als je er vanaf het begin teveel partijen bij betrekt, wordt het spaghetti. Een Poolse landdag. Maar dat leiderschap moet wel gegund worden. In het project A15 zou het goed passen bij Natuur & Milieu, maar Milieudefensie en Natuur & Milieu hebben geen leading partner aangewezen. Dat was jammer. Natuurlijk leiderschap moet je omarmen, desnoods verzekeren via algemenen stemmen: dit is de leading partner. Van Biezen: Uiteindelijk was het goed dat Athlon eruit viel aanbesteden is effectiever maar het kostte ons wel een heel jaar. Je gaat van een partij die graag mee wil doen, naar een partij die je moet motiveren om nog mee te doen. Misschien hadden we eerder het besluit om ermee te stoppen moeten forceren. Hadden we moeten zeggen: Als we telkens weer moeten onderbouwen hoeveel business dit project Van Biezen: Partijen moeten het leuk vinden om samen te werken. De USP van N&M is dat het leuk is om met ons samen te werken. Naast dat je je doelen bereikt met ons, levert het je ook nieuwe energie op. jullie oplevert, dan gaan we dit project gewoon niet samen doen. We zijn hier niet om jullie business te genereren, met geld van de Nationale Postcode Loterij. Samenwerken is mooi, maar niet op deze manier. 37