Capella Ducis. Leipzig und Lübeck Duitse cantates vóór J.S. Bach

Transcriptie

1 Leipzig und Lübeck Duitse cantates vóór J.S. Bach

2

3 Capella Ducis Leipzig und Lübeck Duitse cantates vóór J.S. Bach o.l.v. Frans van de Loo m.m.v. Michiel Meijer, bas Barokorkest La Cima Zondag 14:30 uur, 29 januari 2012, Grote Kerk, Kerkstraat 20, s-hertogenbosch

4 Programma Johann Kuhnau ( ) Gott sei mir gnädig nach deiner Güte Johann Hermann Schein ( ) Zion spricht: Der Herr hat mich verlassen Uit: Fontana d Israel Johann Hermann Schein Herr nun lässest du deinen Diener Thomaskirche Leipzig Franz Tunder ( ) Dominus illuminatio mea Dietrich Buxtehude ( ) Nimm von uns, Herr, du treuer Gott (Bux WV78) Pauze Marienkirche Lübeck Franz Tunder Ach, Herr, lass deine lieben Engelein Nicolaus Bruhns ( ) Ich liege und schlafe Johann Schelle ( ) Darzu ist erschienen der Sohn Gottes Johann Schelle Barmherzig und gnädig ist der Herr Thomaskirche Leipzig

5 Lübeck en Leipzig Duitsland Duitsland zoals we het nu kennen bestond nog niet in deze periode. Het gebied bestond uit een aantal staten, ieder met hun eigen koning, bisschop of andere vorst. Ook waren er enkele vrije steden. Allemaal hadden ze zitting in de Rijksdag die uit hun midden de keizer van het heilige Roomse rijk koos. In principe, want in de 17e eeuw was de keizer altijd een Habsburger, uit Oostenrijk. Er werd geprobeerd naar buiten toe een gezamenlijk beleid te voeren, maar er was geen gezamenlijk leger, geen functionerend overheidsapparaat en geen geld. Meestal trokken de afzonderlijke vorsten dus hun eigen plan. Zo hebben veel vorsten in de loop van de 16e eeuw al besloten dat de lutherse kerk voortaan hun staatskerk zou zijn. Vooral Oostenrijk, Beieren en, later, Pruisen waren soevereine staten. De twee steden waar de muziek vandaan komt die bij dit concert gezongen wordt, hadden een verschillende positie in het rijk. Lübeck was één van de vrije steden, Leipzig was één van de grootste steden van het keurvorstendom Saksen. Lübeck en de Mariënkirche Lübeck was één van de Duitse Hanzesteden, de vereniging van handelssteden. Hoewel het Hanzesysteem in de 17 e eeuw niet meer zo werkte, was Lübeck nog steeds een welvarende handelsstad, vooral ook door de ligging aan de Oostzee. De stad stond vol met grote herenhuizen en kerken. De Mariënkirche werd door handelaren gebruikt als locatie voor vergaderingen, zoals dat in veel steden gebeurde. Franz Tunder ( ) was een wonderkind dat in zijn jeugd al naar Italië was gereisd, om de wereldberoemde organist Frescobaldi te ontmoeten, en om veel te leren van de Italianen Vanaf 1641 was hij organist van de Mariënkirche in Lübeck en speelde al snel een grote rol in het muzikale leven rond die kerk. Om de bijeenkomsten van handelaren op te luisteren speelde hij er vaak bij op het orgel. Steeds meer luisteraars hadden er geld voor o- ver om Tunder te horen spelen, waardoor Tunder ook weer instrumentalisten en vocale solisten kon aantrekken. Dit was het begin van de Abend-musiken, die onder Buxtehude, de opvolger van Tunder, een groot publiek trokken. Op de orgelgalerij werd zowel instrumentale als vocale muziek gespeeld, zoals Dominus illuminatio mea, dat vandaag gezongen wordt. Zijn dochter Anna Margareta trouwde met Dietrich Buxtehude ( ), die daardoor automatisch zijn op-

6 volger werd. Hij werd geboren in Denemarken en groeide op in Helsingborg. Zijn eerste lessen kreeg hij waarschijnlijk van zijn vader, daarna studeerde hij in Hamburg. Na enkele jaren als organist gewerkt te hebben in Helsingborg en in Helsingor werd hij in 1668 aangenomen bij de Mariënkirche in Lübeck. Ook had hij de leiding over de Latijnse school, waardoor hij altijd genoeg koorzangers had. Hij maakte van de Abend-musiken een groot succes. Op vijf zondagmiddagen in het jaar werden grote concerten gegeven die publiek van heinde en verre trokken. Maar hij was vooral beroemd als organist, en componist van werken voor orgel, met een heel grote invloed op degenen die na hem kwamen. Zowel Bach als Händel kwamen naar Lübeck om hem te horen spelen. Zijn vocale werken zijn na zijn dood lang niet bekend geweest. De grote werken zijn bijna allemaal verloren gegaan, maar cantates die hij schreef voor gebruik in de kerk zijn wel bewaard gebleven. Nimm von uns, Herr, du treuer Gott, dat wij hier uitvoeren is er daar één van. Buxtehude had twee getalenteerde leerlingen, van wie er één, J. C. Schieferdecker, met één van zijn zeven dochters trouwde en hem inderdaad opvolgde. Maar in dit concert zingen wij Ich liege und schlafe van Nicolaus Bruhns ( ) die eigenlijk voorbestemd was Buxtehude op te volgen maar helaas op jonge leeftijd overleed. Nadat hij gestudeerd had bij Buxtehude, vertok hij met diens aanbevelingen naar Denemarken, waar hij contact zocht bij daar werkende Italianen. Hij werd organist in Husum en werd vooral beroemd door zijn virtuoze vioolspel, waarbij hij zichzelf, met zijn voeten, op het orgel begeleidde. In zijn werk zijn zowel Italiaanse invloeden als Buxtehude te horen. Leipzig en de Thomaskirche Leipzig in de 17 e en 18 e eeuw was een welvarende stad. Door de eeuwen heen had zich er veel handel geconcentreerd, en het zilver dat vlakbij de stad gevonden werd had daar ook aan bijgedragen. Er bevond zich een gerenommeerde universiteit en het was een centrum van de boekdrukkunst. De straten waren verlicht en er waren veel cafés en parken. De cantor van de Thomaskirche in Leipzig had een druk bestaan. Om te beginnen moest hij de zondagse kooruitvoeringen leiden, afwisselend in de twee belangrijkste lutherse kerken van de stad. Hij moest de muziek voor die kerken componeren en toezicht houden op de organisten en muzikanten, de bladmuziek en de instrumenten. En daarnaast moest hij muziek- en andere lessen geven aan de oudere leerlingen van de Thomas-

7 schule. Soms lukte het hem iemand anders daarvoor in te huren, maar meestal deed een kapelmeester dat zelf. Johann Hermann Schein ( ) kreeg zijn muzikale opleiding in Dresden en studeerde 4 jaar rechten aan de universiteit van Leipzig. Daarna, in 1615 kreeg hij de positie van kapelmeester aan het hof in Weimar en een jaar later al werd hij cantor van de Thomaskirche in Leipzig. Schein schreef zijn meeste muziek voor de lutherse kerk, maar werd duidelijk beïnvloed door de Italiaanse stijl. In 1626 verscheen zijn Israelis Brünlein, stukken voor vijfstemmig koor op teksten uit het Oude Testament, in de madrigaalstijl van zijn Italiaanse voorbeelden. Zion spricht: der Herr hat mich verlassen is daar uit afkomstig. In 1677 werd Johann Schelle ( ) cantor van de Thomaskirche en schule. Schelle was begonnen als zanger, als jongen van zeven was hij al sopraan in de Saksische hofkapel, onder leiding van Heinrich Schütz. Daarna maakte hij carrière in de kapel van de hertog van Wolfenbüttel, en daarna als zanger in het koor van de Thomaskirche. Toen hij eenmaal cantor was had hij ook de leiding over het muziekgebeuren in twee andere kerken in Leipzig. Hij voerde veranderingen in, die niet allemaal even goed vielen bij de kerkbestuurders. Zo voerde hij de Duitstalige cantate in als onderdeel van de liturgie. Hierbij verbond hij Bijbelteksten met vrije poëzie. Erg veel werk van hem is niet bewaard gebleven, maar wel 25 cantates. Daarvan voeren wij er twee uit, Barmherzig und gnädig ist der Herr, en Herr nun lässest du deinen Diener, voor bas solo. Schelle werd opgevolgd door Johann Kuhnau ( ), die weer wat meer behoudend was. Hij had al een flinke carrière achter de rug, niet alleen als cantor en organist, maar ook als wetenschapper en taalkundige. Ook had hij een bloeiende rechtspraktijk. Daarom was hij de uitgelezen persoon om cantor te worden en les te gaan geven aan de Thomasschule. Hij wilde dat alle kerkmuziek als kerkmuziek klonk, en wilde geen opera-invloeden in de geestelijke muziek. Toch is zijn muziek absoluut niet saai eentonig, zoals te horen is in Gott sei mir gnädig. Tijdens Kuhnau s leven was er sprake van dat Georg Philipp Telemann hem op zou volgen, onder meer omdat deze een concurrerende muziekopleiding in Leipzig was gestart. Kuhnau wist dit echter te voorkomen en werd in 1722 opgevolgd door Johann Sebastian Bach. Hennie Molenaar, 2011

8 Teksten Gott, sei mir gnädig Johann Kuhnau (Psalm 51) Kuhnau was de directe voorganger van Johann Sebastian Bach en stond niet te boek als progressief. Het was zijn aspiratie om de pure kerkstijl te handhaven en hij was wars van opera-achtige invloeden. Maar zijn muziek kent een grote eigenheid. Zijn psalmzetting Gott sei mir gnädig (ps.51) is harmonisch rijk en kent vele expressieve passages en fugatische delen met fraaie melodieën. satb, B solo, ST soli door koor, viooli, viool II, gamba I, gamba II, dulciaan, bc: cello, violone, orgel Wees mij genadig, God, Gott, sei mir gnädig in uw trouw, nach deiner Güte u bent vol erbarmen, und tilge meine Sünde doe mijn daden teniet, nach deiner großen Barmherzigkeit. was mij schoon Wasche mich wohl van alle schuld von meiner Missetat reinig mij van mijn zonden. und reinige mich von meiner Sünde. Ik ken mijn wandaden, Denn ich erkenne meine Missetat, ik ben mij steeds und meine Sünde van mijn zonden bewust. ist immer vor mir. Tegen u alleen An dir allein heb ik gezondigd, en habe ich gesündiget gedaan wat slecht is in uw ogen, und übel vor dir getan, Laat uw uitspraak auf daß du recht behaltest rechtvaardig zijn in deinen Worten und rein bleibest, en uw oordeel zuiver. wenn du gerichtet wirst. Ik was al schuldig Siehe, ich bin aus sündlichem, toen ik werd geboren, Samen gezeuget al zondig toen mijn moeder und meine Mutter mij ontving. hat mich in Sünde empfangen. U wilt dat waarheid Siehe, du hast Lust zur Wahrheit, mij vervult, die im Verborgen liegt; u leert mij wijsheid, diep in mijn hart. du lässest mich wissen die heilige Weisheit. Neem met hysop mijn zonden Entsündige mich mit Isopen, weg en ik word rein; daß ich rein werde; was mij wasche mich, en ik word witter dan sneeuw. daß ich schneeweiß werde. Laat mij horen: Laß mich hören vreugde en blijdschap Freud und Wonne, u hebt mij gebroken, daß die Gebeine fröhlich werden, laat mij ook juichen. die du zerschlagen hast.

9 Zion spricht: Der Herr hat mich verlassen. J. H. Schein Jes. 49, Een vijfstemmig geestelijk madrigaal, gemodelleerd naar Italiaans voorbeeld maar zonder de bijbehorende woordschilderingen. Iedere regel van de oudtestamentische tekst wordt zorgvuldig van een eigen muziek voorzien. In de syllabische tekstbehandeling herkent men de muzikale retorische figuren die in zijn tijd in zwang waren (bv. bij collega en vriend Heinrich Schütz). Door de voortdurende afwisseling tussen hoge en lage stemmen in het koor ontstaat er een quasi dubbelkorigheid, en ook dat is een Italiaanse vinding. ssatb+bc: cello, violone, orgel Sion zegt: Zion spricht: De Heer heeft mij verlaten, der Herr hat mich verlassen, mijn Heer is mij vergeten. der Herr hat mein vergessen. Maar kan een vrouw Kann euch ein Weib haar zuigeling vergeten ihres Kindeleins vergessen, of harteloos zijn dass sie sich nicht erbarme tegen het kind dat zij droeg? über den Sohn ihres Leibes? Zelfs al zou zij Und ob sie schon het vergeten, desselbigen vergesse, ik vergeet jou nooit. so will ich doch dein nicht vergessen. Ik heb je in mijn handpalm gegrift. Siehe, in die Hände hab ich dich gezeichnet. Herr, nun läβt du deinen Diener im Frieden fahren J.H. Schein (Luc 2, 29-32) In Schein's ' Opella Nova' vinden we de eerste voorbeelden van het 'Geistliches Konzert', het zo belangrijke genre uit de Duitse barok. Kenmerkend zijn de gelijkwaardigheid van de vocale en instrumentale stemmen en hun voortdurende 'wedijver' (concertatio= strijd). Bas solo, viool I, viool II, dulciaan, bc: cello, violone, orgel Laat nu, Heer, uw dienaar Herr, nun läβt du deinen Diener in vrede heengaan, im Frieden fahren, zoals u hebt beloofd. wie du gesaget hast. Want met eigen ogen Denn meine Augen heb ik de redding gezien haben deinen Heiland gesehen, die u bewerkt hebt welchen du bereitet hast ten overstaan van alle volken, vor allen Völkern, een licht dat geopenbaard wordt ein Licht zu erleuchten aan de heidenen die Heiden, en dat tot eer strekt und zum Preis van Israël, uw volk. deines Volk Israel.

10 Dominus illuminatio mea Franz Tunder (Psalm 27,1-3) Tunder was een belangrijk componist in het midden van de 17e eeuw en stond aan de wieg van de cantatevorm zoals we die kennen bij Johann Sebastian Bach. Hij wist de contrapuntische technieken van zijn voorgangers te verbinden met de nieuwe Italiaanse stile concertato waarbij koor- en instrumentale stemmen in een voortdurende afwisseling met elkaar wedijveren (concertare=wedijveren). Dominus illuminatio mea is van een grote klankschoonheid waarbij alle muzikale middelen worden aangewend om optimaal uitdrukking te geven aan de tekst. Een mooi voorbeeld van hoe de tegenstelling binnen één zin wordt verklankt vindt men aan het slot: Si exurgat adversum me proelium tegenover: in hoc ego sperabo. satb, B solo, viool I, viool II, bc: dulciaan, cello, violone, orgel De Heer is mijn licht, Dominus illuminatio mea mijn behoud: et salus mea: wie zou ik vrezen? quem timebo? Voor wie zou ik bang zijn? a quo trepidabo? Kwaadwilligen kwamen op mij af Dum appropiant super me nocentes om mij levend te verslinden, ut edant carnes meas, mijn vijanden belaagden mij, qui tribulant me inimici mei, maar zij struikelden, zij vielen. ipsi infirmati sunt et ceciderunt. Al trok een leger tegen mij op, Si consistant adversum me castra, mijn hart zou onbevreesd zijn, non timebit cor meum; al woedde er een oorlog tegen mij, si exsurgat adversum me proelium, nog zou ik mij veilig weten. in hoc ego sperabo. Nimm von uns, Herr, du treuer Gott Dietrich Buxtehude (Martin Moller 1547, vertaling van een Latijnse hymne: Aufer immensam, Deus, aufer iram) Deze grootschalige cantate is een uitgebreide koraalbewerking op de melodie Vater unser im Himmelreich en een smeekbede om verlossing en bevrijding van alle schuld. Het werk opent met een sonate, beginnend met plechtige akkoorden die gevolgd worden door een tremolo dat de sfeer van de tekst aangeeft: een angstig smeken. Daarna volgen de vier strofen, rijk aan harmonische ideeën. Bijna ieder woord of gedachte, zoals angst, voldoening, troost paniek etc., wordt geïllustreerd door de strijkers. De cantate sluit af met een prachtig uitgewerkt Amen. satb, viool I, viool II, gamba I, gamba II, dulciaan, bc: cello, violone, orgel

11 Versus I Neem van ons weg, Heer, Nimm von uns, Herr, trouwe God, du treuer Gott de zware straf Die schwere Straf en grote geseling, und große Rut, die wij met onze zonden, Die wir mit Sünden groot in getal, ohne Zahl maar al te zeer hebben verdiend. Verdienet haben allzumal. Behoed ons voor oorlog Behüt für Krieg en zware tijden, und teurer Zeit voor ziekten, brand Für Seuchen, Feu r en groot leed. und großem Leid. Versus II Erbarm U over uw slechte knecht. Erbarm dich deiner bösen Knecht. Wij bidden om genade Wir bitten Gnad en niet om recht; und nicht das Recht; want als U, Heer, Denn so du, Herr, ons ons rechtvaardige loon den rechten Lohn wilt geven, naar onze daden, Uns geben wolltst nach unserm Tun, dan zou de hele wereld vergaan, So müsst die ganze Welt vergehn, en zou geen mens zich Und könnt kein Mensch voor U staande kunnen houden. vor dir bestehn. Versus III Ach, Heer, toon U aan ons door Ach Herr, durch die Treue dein uw trouw, met troost en redding, Mit Trost und Rettung uns erschein, en lever aan ons het bewijs Beweis an uns van uw grote genade, dein große Gnad, en straf ons niet op heterdaad, Und straf uns nicht auf frischer Tat, ben ons nabij met Uw goedheid, Wohn uns mit deiner Güte bei, en moge Uw toorn en gramschap Dein Zorn und Grimm verre van ons blijven. fern von uns sei. Versus IV Leid ons met uw rechterhand, Leit uns mit deiner rechten Hand, en zegen onze stad en ons land, Und segne unser Stadt und Land, geef ons ten allen tijde Gieb uns allzeit, Uw heilig woord, dein heiligs Wort behoed ons voor de listen van de Behüt fürs Teufels List duivel en van zijn moordzucht, und Mord, verleen ons een gezegend uur, Bescher ein seligs Stündelein, opdat wij voor eeuwig bij U zijn. Auf daß wir ewig bei dir sein. Amen Amen.

12 Pauze Ach, Herr, lass deine lieben Engelein Franz Tunder Oorspronkelijk is dit zeer intense werk geschreven voor sopraan en strijkers, maar voor dit concert getransponeerd naar het bereik van de bas-stem. De tegenstelling in de emotioneel geladen tekst: het gebed voor een zachte dood en de eeuwige zegen na de opstanding wordt mooi uitgedrukt door de afwisseling in tempo en maatsoort. B solo, gamba I, gamba II, dulciaan, violone, bc: cello, orgel Ach, Heer, laat Uw lieve engeltjes Ach Herr, laß deine lieben Engelein als mijn einde gekomen is mijn ziel Am letzten Ende die Seele mein naar Abrahams schoot dragen, In Abrahams Schoß tragen, en maak dat mijn lichaam den Leib in zijn kamertje in seinem Schlafkammerlein vredig zonder enige smart of pijn, gar sanft ohn einige Qual und Pein Mag rusten tot de laatste dag. ruhen bis an jüngsten Tag. Wek mij dan op uit de dood, Alsdan vom Tod erwecke mich, zodat mijn ogen jou, Zoon van God, daß meine Augen sehen dich mijn Heiland en mijn genadetroon, in ewiger Freude, o Gottes Sohn, mogen zien in de eeuwige vreugde. Mein Heiland und Genadenthron Heer Jezus Christus, Herr Jesu Christ, verhoor mijn gebed, erhöre mich, ik zal je eeuwig prijzen. Ich will dich preisen ewiglich, Amen Amen Ich liege und schlafe Nicolaus Bruhns (Psalm 4, 9 en Georg Werner) In de opbouw van deze begrafenis cantate met solo aria s, delen voor koor en instrumentale tussenspelen (ritornelli), komen we wat betreft structuur al een stuk dichter bij de cantates van Johann Sebastian Bach. Het afdalen in het graf wordt, in de retorische traditie van die tijd, gesymboliseerd door de dalende opeenvolging van de solo stemmen in de aria s: sopraan, alt en tenor en bas. Toch is niet het verdriet sfeerbepalend in het werk, maar de berusting en de hoop op verlossing in het eeuwige leven. B solo, SAT soli door koor, satb, viool I, viool II, gamba I, gamba II, dulciaan, bc: cello, violone, orgel

13 Ik leg mij neer en slaap in, Ich liege und schlafe, volkomen vredig; ganz mit frieden; want U alleen, Heer, denn Du allein, Herr, helpt mij om veilig te wonen. hilfest mir, dass ich sicher wohne. Ik heb, God zij geloofd, Ich hab', Gott lob, mijn plicht vervuld. das mein vollbracht, Goede nacht, wereld, Welt, gute Nacht, Welt, gute Nacht. wij moeten nu scheiden. Wir müssen uns nun scheiden. In Jezus naam, In Jesu Namen, wil ik, rustig en stil, sanft und still ich wandern will vredig in de heerlijkheid opgaan. zur Seligkeit mit Frieden. In deze wereld was voor mij In dieser Welt war mir bestellt alleen angst en nood en nur Angst und Not, tenslotte de dood weggelegd. zuletzt der Tod. Nu eindigt mijn lijden. Jetzt endet sich mein Leiden. In Jezus naam slaap ik in. In Jesu Namen schlaf ich ein. Hij alleen voert mij Er führt allein mich uit de dood naar het leven. aus dem Tod ins Leben. Am Kreuzes Stamm vergossnes Blut, Het bloed dat werd vergoten aan het kruis, komt mij ten goede, kommt mir zu gut, het maakt mij ook vrolijk, macht fröhlich mich daneben, het edele sap geeft ware kracht, der edle Saft gibt rechte Kraft, sterkt mijn hart stärkt mir mein Herz in de doodstrijd, im Todesschmerz, en kan vreugde geven en geluk. kann Freud und Wonne geben. In Jezus naam ga ik heen, In Jesu Namen fahr ich hin, want Christus is mijn beloning denn mein Gewinn ist Christus als ik sterf. wenn ich sterbe. Ik weet Ich weiss dat hij mij niet verlaat, dass er mich nicht verlässt, en geloof vast, dat ik in de dood und glaube fest, im Tod, niet ten onder zal gaan. ich nicht verderbe. Van eeuwigheid af is voor mij Mir ist bereit t in Ewigkeit door Gods Zoon von Gottes Sohn de erekroon bereid, die Ehrenkron, de ware hemelse erfenis. das rechte Himmelserbe.

14 Darzu ist erschienen der Sohn Gottes Johann Schelle (1 Joh 3, 8) Deze solo cantate is een echt Geistliches Konzert voor vocale bas, 2 violen en continuo die als gelijkwaardige partners behandeld worden. De tekst is een Bijbelspreuk die gevolgd wordt door een strofen aria. Kantate voor B solo, viool I, viool II, bc: cello, violone, orgel, dulciaan Daartoe is verschenen, Darzu ist erschienen de Zoon van God der Sohn Gottes, om het werk daß er die Werke van de duivel ongedaan te maken; des teufels zerstöre; bedrog en list van de verleider, Des Verführers Trug und List, die de hele wereld bekoort, der die ganze Welt betöret, zijn opengebroken en vernietigd, ist verbrochen und zerstöret, nu de held verschenen is. nun der Held erschienen ist. De leugen van Satan Satans Lügen is ten gronde gericht ging zugrunde door toedoen van de heilige Waarheid, bei der heilgen Wahrheit Munde, Gods Woord overwon, Gottes Wort, das überwand, onze begoocheling unser Blendwerk werd opgeheven, ward entdekket, hij die ons deed schrikken, der uns schreckte is zelf zo geschrokken, selbst erschrekket, dat hij overdekt met schande daß mit Schanden verdwenen is. er verschwand. Zijn pogingen zijn Sein Versuchen tot mislukken gedoemd muß nun fehlen, en kunnen ons het heil und kann uns das Heil niet afnemen. nicht stehlen. Wij staan onder de hoede Uns beschützt van de engelen, beschermd der Engel Hut, tegen de valse streken van de vijand, für des Feindes argen Tükken, wij zijn verlost wir sind frei van zijn strop om onze hals, von seinen Strikken door het kostbare bloed van de Heiland. durch des heilands teures Blut. God legt ons geen zwaardere lasten op Gott läßt mehr nicht auf uns legen, dan wij, arme mensen, dragen kunnen. als wir Armen tragen mogen.

15 Barmherzig und gnädig ist der Herr Johann Schelle (Psalm 103, 8) Bij Schelle vinden we in zijn cantates geen afgeronde soloaria s; wel een geraffineerde afwisseling tussen solistische passages en koordelen. Volheid van klank, een levendig lijnenspel en een overtuigende weergave van de tekstinhoud zijn de specialiteiten van Schelle. ssatb, B solo, viooli, viool II, gamba I, gamba II, dulciaan, bc:cello, violone, orgel Liefdevol en genadig is de Heer, Barmherzig und gnädig ist der Herr, hij blijft geduldig en groot is zijn trouw. geduldig und von großer Güte. Niet eindeloos blijft hij twisten, Er wird nicht immer hadern niet eeuwig duurt zijn toorn. noch ewiglich Zorn halten. Hij straft ons niet Er handelt nicht mit uns naar onze zonden, nach unsern Sünden hij vergeldt ons niet und vergilt uns nicht naar onze schuld. nach uns rer Missetat. Zoals de hoge hemel Denn so hoch der Himmel de aarde overspant, über der Erden ist, zo welft zich zijn trouw lässet er seine Gnade walten über die, over wie hem vrezen. so ihn fürchten. Zo ver als het oosten is So fern der Morgen van het westen, vom Abend ist, zo ver heeft hij onze zonden lässet er uns re Übertretung van ons verwijderd von uns sein. Zo liefdevol als een vader Wie sich ein Vater is voor zijn kinderen, über Kinder erbarmet, zo liefdevol is de Heer so erbarmet sich der Herr über die, voor wie hem vrezen. so ihn fürchten. Vertalingen: Nieuwe Bijbelvertaling, Nederlands Bijbelgenootschap, 2004 behalve Nicolaus Bruhns: Ich liege und schlafe en Dietrich Buxtehude: Nimm von uns, Herr, du treuer Gott : vertaling Betsy Raymakers. Toelichtingen bij de uitgevoerde werken door Frans van de Loo.

16 Capella Ducis Capella Ducis is een voor s-hertogenbosch uniek kamerkoor dat zich toelegt op repertoire uit de Renaissance en (vroege) barok. Het koor werd opgericht in 1993 door een aantal liefhebbers van oude muziek en telt 23 leden. Sinds 1995 staat het koor onder de inspirerende leiding van Frans van de Loo. Jaarlijks worden een aantal concerten georganiseerd, maar Capella Ducis treedt ook op in regionale concertseries. Capella Ducis streeft ernaar ook relatief onbekend repertoire te laten klinken, waarbij een grote variatie in muziekkeuze gehanteerd wordt en een spannende programmering. Het volgende concert vindt plaats in Perugia, Italie, als onderdeel van een uitwisselingsproject met het koor l'accademia degli Unisoni uit Perugia. Wij hopen voor de zomer in de regio nog een gelegenheid te vinden om met u te delen wat wij in Perugia hebben laten horen. Het is de verwachting dat wij begin december in de Azijnfabriek een concert verzorgen. Als u op de hoogte gehouden wilt worden, geef dan uw adres door aan onze contactpersoon (info@capelladucis.nl) of houd onze website ( in de gaten. Frans van de Loo studeerde Schoolmuziek aan het Brabants Conservatorium. Hij behaalde in 1992 het diploma koordirectie bij de Samenwerkende Nederlandse Korenorganisaties/Unisono in Utrecht. Hij vervolgde zijn studie bij datzelfde instituut en elders met diverse specialisatiecursussen en cursussen stemvorming en orkestdirectie. Hij volgde o.a. cursussen orkestdirectie en stemvorming en een masterclass bij Harry Christophers. Naast kamerkoor Capella Ducis dirigeert hij ook kamerkoor Novo Cantare in Arnhem, het Betuws kamerkoor in Bemmel en gemengde zangvereniging Zang Veredelt in Cuijk. Hij geeft cursussen koorscholing en stemvorming in de regio.

17 Michiel Meijer is afkomstig uit een muzikale familie. Hij begon zijn muzikale opleiding op twaalfjarige leeftijd met hobolessen bij Henk Knöps. Na zijn middelbare school studeerde hij Muziekwetenschap aan de Universiteit van Utrecht en aansluitend Solozang aan het Conservatorium van Amsterdam bij Charles van Tassel. Inmiddels heeft hij als solist een breed repertoire ontwikkeld, waaronder oratoria, liederen en ensemblemuziek, van vroeg-renaissance tot hedendaagse composities. De laatste jaren heeft hij zich voornamelijk gewijd aan muziek uit de zeventiende en achttiende eeuw, en heeft hij een reputatie opgebouwd als specialist in barokcantates en oratoria. Voor meer informatie La Cima Het barokensemble La Cima is begonnen als kamermuziekensemble. Het bestond uit: tenor, 2 violen, gamba en klavecimbel, waardoor allerlei kamermuziek met zang mogelijk werd. Het ensemble heeft verschillende concerten in binnen- en buitenland gegeven. Het repertoire bestond ondermeer uit werken van Purcell en Rameau. Ook heeft het ensemble regelmatig het Musikalisches Opfer van J.S. Bach uitgevoerd. Omdat de combinatie 2 violen en continuo zeer bruikbaar is voor kleine cantates, (bijv. die van Buxtehude), werd het ensemble regelmatig gevraagd om wat kleinere koren te begeleiden. Het accent van de activiteiten van het ensemble liggen nu op dit terrein. Het ensemble heeft nu dan ook een wat meer flexibelere bezetting met een vaste kern. De musici zijn allen zeer ervaren en hebben hun sporen verdiend op de nationale en internationale podia. Ook radio- en CD-opnames zijn een vast onderdeel van hun werkzaamheden. Evert-Jan Schuur...1e viool Jan Pieter van Coolwijk...2e viool Maaike Boekholt...1e gamba Cassandra Luckhardt...2e gamba Benny Aghassi...dulciaan Frank Wakelkamp...cello Hendrik-Jan Wolfert...violone Norbert Bartelsman...orgel

18 Interesse om mee te zingen? Kamerkoor Capella Ducis heeft plaats voor zangers in diverse stemgroepen, met name bij de tenoren. Wij streven als koor naar een vitale uitstraling. Een stemtest bepaalt of je aan deze uitstraling bijdraagt. Houd je ervan serieus met mooie muziek bezig te zijn, heb je zangen/of koorervaring en kun je thuis je muziek instuderen, dan nodigen wij je van harte uit een van onze repetities bij te wonen. Deze zijn op donderdagavond, van 20:00 tot 22:30 uur in de Wederkomst Kerk aan de Rijnstraat in s-hertogenbosch. Het is ook mogelijk op projectbasis mee te repeteren voor aankomende concerten. Wil je meer informatie of wil je een repetitie bezoeken, bel of mail dan: Corrie Spooren: / info@capelladucis.nl Of kijk op onze website op

19

20 Dit concert kwam mede tot stand met steun van onze sponsoren: Capella Ducis, januari 2012