Groendaken voor het leven. Handleiding voor ontwerp en inrichting voor veilig onderhoud aan groendaken

Transcriptie

1 Groendaken voor het leven Handleiding voor ontwerp en inrichting voor veilig onderhoud aan groendaken 1

2 Groendaken ofwel leefdaken werden in Nederland tot voor kort slechts sporadisch toegepast. Nu de verstedelijking toeneemt en onze leefomgeving steeds intensiever gebruikt wordt, ondervinden we de gevolgen van wateroverlast en CO 2 uitstoot. De re-integratie van de natuur in onze samenleving wordt dus steeds belangrijker en de toepassing van groendaken groeit nu in een snel tempo. Het is daarom van essentieel belang dat de veiligheidseisen omtrent het veilig kunnen toetreden en veilig kunnen onderhouden van dit soort daken al vanaf het ontwerp duidelijk in kaart worden gebracht. Dit geldt niet alleen voor onze overheid, maar ook voor architecten, projectontwikkelaars en bouwbedrijven. Als wereldleider op het gebied van valbeveiliging heeft Latchways ook voor deze specifieke toepassing van daken, innovatieve oplossingen ontwikkeld voor het veilig onderhoud ervan. Middels een holistische aanpak wordt nauw gelet op de in ontwikkeling zijnde technologieën en de kwesties die van invloed zijn op bepaalde toepassingen. Dit document is mede tot stand gebracht door de bijdrage van organisaties en experts die rechtstreeks betrokken zijn bij het ontwerpen en aanleggen van groendaken. Middels deze technische handleiding biedt Latchways u verdere achtergrondinformatie en essentiële richtlijnen voor het veilig maken- en onderhouden van deze daken voor het leven. Groendaken, van toen tot nu Geschiedenis en ontwikkeling Het principe van het gebruik van levende vegetatie als beschutting of isolatie is al zo oud als de geschiedenis zelf. Vele culturen gebruiken al eeuwen de traditie van plaggendaken (begroeiing op hellende daken) en ook tegenwoordig wordt dit vanuit de traditie in bepaalde regio s nog steeds toegepast. van onze toenemende en knellende milieuproblemen. Tegenwoordig worden ze gezien als een effectieve aanpak van ecologische stadsontwikkeling. Zowel lokale als nationale overheden passen steeds vaker groene daken toe voor ruimtelijke ordening en leveren hierdoor een belangrijke bijdrage bij de verdere technologische ontwikkelingen. Traditionele plaggendaken. Het was echter de Europese ecologische beweging in de jaren zestig die de ontwikkeling van moderne groene technologie voor dakbedekking inluidde. Hoewel deze technologie in een aantal landen - zoals Duitsland met tegenwoordig zo n m 2 groene daken in gebruik succesvol werd toegepast, bleef de groei ervan in Nederland en overige delen van Europa nog ver achter. Tot medio jaren negentig werden groendaken nog maar sporadisch toegepast en was de keuze vaak alleen vanwege esthetica. Vanaf 1995 zijn een aantal Duitse ondernemingen ook dakbegroeiing en daktuinen gaan promoten in Nederland. En met succes, al snel gingen deze bedrijven zich ook hier vestigen en vertegenwoordigen zij tot op de dag van vandaag nog steeds de grootste installateurs van deze groendaken. Groene daken bieden veel voordelen, zoals verder beschreven, die momenteel voornamelijk belangrijk worden geacht voor het verhelpen Originele met zand bedekte daken in Berlijn die leidden tot de moderne trend van groene daken in Duitsland. Foto ter beschikking gesteld door Livingroofs.org 2 Groendaken voor het leven

3 Voordelen biodiversiteit Groene daken in de vorm van zogenaamde natuurdaken welke mogen verwoekeren, worden over het algemeen gezien als een stimulans voor biodiversiteit in stedelijke gebieden. Ze bieden een mogelijke nieuwe leefomgeving voor een brede reeks aan wilde planten die op andere plaatsen niet meer kunnen groeien. Onderzoek toont aan dat de voordelen voor biodiversiteit kunnen worden vergroot met behulp van diktevariaties, beplanting met lokaal voorkomende zaadmengsels en het plaatsen van lokaal afkomstige materialen en voorwerpen op het dak zoals bijvoorbeeld boomstronken en schors. Deze aanpak voor een op maat gemaakt biodivers dak vereist expertise en kennis van de lokale samenstelling van de natuur. Maar ook de input van valbeveiliging specialisten in een vroeg stadium is van belang, zodat er tijdig systemen kunnen worden geïntegreerd die het mogelijk maken om de daken veilig te kunnen onderhouden én de ontwikkeling van de flora en fauna gevolgd kunnen worden. Watermanagement Door toenemende bebouwing wordt de afvoer van het regenen oppervlaktewater een steeds groter probleem. Hemelwater kan niet natuurlijk meer worden opgenomen door onze bodem vanwege de toename van bebouwing, wegen en straten. Middels watermanagement wordt bekeken op welke wijze de natuurlijke drainage en buffering van oppervlaktewater voorafgaand aan bouwprojecten zo natuurgetrouw geïmiteerd kunnen worden. Dit betreft onder andere een ontwerpmethodologie waarin een reeks technieken worden gecombineerd zoals doorlatende (weg) bedekking, holten, bioretentie-gebieden, waterrijke natuurgebieden en groendaken. De drie hoekstenen van watermanagement zijn: KWANTITEIT: het minimaliseren en vertragen van de doorstroming van het oppervlaktewater; KWALITEIT: het verwijderen van vervuilers zoals metalen en koolwaterstoffen uit het water; LEEFBAARHEID: het verbeteren van het lokale milieu voor mens en dier. Groendaken leveren een belangrijke bijdrage aan alle drie de hoekstenen van het watermanagement. Een groendak zorgt voor een vertraging van hemelwaterafvoer en houdt tussen de 40 en 100% van het regenwater vast. Het water wordt vastgehouden in de substraat- en drainagelagen en wordt opgenomen en afgevoerd door de planten. Deze afvoer geschiedt middels uitwaseming, fotosynthese of verdamping als gevolg van wind en wisselingen van temperatuur. Tevens absorberen de planten ook verontreinigde en vervuilde stoffen in de lucht. Ze zorgen ervoor dat de ondergrond als filter fungeert en vervuilde stoffen worden vastgehouden en afgebroken, wat een effectieve verbetering van de waterkwaliteit oplevert. In tegenstelling tot andere watermanagement oplossingen nemen groendaken geen extra oppervlakte in beslag en zijn noodoverstorten of wadi s minder nodig. Ze zijn geschikt voor intensief bebouwde gebieden maar ook voor ander soort geïsoleerde bouwprojecten. Er zijn inmiddels stedelijke situaties waar achteraf blijkt dat het opvangen, hergebruiken of infiltreren van al het regenwater niet haalbaar is vanwege ruimtegebrek. Dit probleem kan in deze situatie alleen nog opgelost worden door het aanleggen van groendaken. Door de buffering en filtering van het regenwater ontstaat een vertraging en is het afvoerwater schoner. Dit ontlast het riool waardoor de afvoer middels de traditionele drainagesystemen verder soepeler verloopt. Vanwege deze toepasbaarheid en de bijdrage op het gebied van regenwatermanagement geven steeds meer gemeenten subsidies voor het toepassen van groendaken in stedelijk gebied. Overige voordelen Groendaken zorgen tevens voor een lagere uitstoot van lange golf warmtestralen of opname van warmte op het dak door de zon. Dit in tegenstelling tot kale, vaak zwarte bitumineuze of kunststof daken. In de zomer kan de temperatuur op het dak oplopen tot ruim 80 graden wanneer deze onbegroeid zijn, ofwel het zogenaamde hitte-eilandeffect. Groendaken bieden juist een reductie in de warmte en koudeschommelingen op gebouwen. Daarnaast verlagen ze de hitte- en verkoelingsenergiebehoeften voor klimaatbeheersing in het gebouw en daarmee ook de uitstoot van koolstof. Ze verbeteren tevens de luchtkwaliteit dankzij de omzetting van CO 2 in zuurstof en helpen met het bestrijden van fijnstof. Geluid wordt dankzij de dakstructuur gedempt met behulp van de beplanting en de ondergrond. Ze beschermen tevens tegen ultraviolet straling, bevriezing en erosie en leveren dus in vergelijking met kale dakbedekkingsystemen een langere levensduur en mogelijke kostenbesparingen voor de gehele levensduur. Groendaken ontwikkelen en vormen zichzelf naar gelang de specifieke lokale omstandigheden en zijn na plaatsing vrijwel onderhoudsarm. Een ander voordeel is tevens de esthetica van een groendak welke het visuele aspect positief beïnvloedt. Stelt u zich het verschil eens voor tussen grote zwarte vlakken van daken of groene beplante leefdaken in combinatie met de moderne hedendaagse architectuur en landschapsinrichting! Het is dus duidelijk: groendaken verbeteren ons woon-, werk- en leefklimaat in stedelijke gebieden aanzienlijk. 3

4 Foto: Sarnafil Groendaken in deze tijd Een aantal grote steden geven subsidie op groendaken ten behoeve van nieuwbouw- en renovatieprojecten. In de toekomst zal er in zekere mate een verplichting worden opgelegd voor het (minimaal) toe te passen groendaken of natuurdaken bij nieuwe bebouwing of herinrichting. Een goed voorbeeld hiervan is in Nederland de gemeente Rotterdam waarin het eerste echte beleid ten aanzien van levende daken inmiddels is opgenomen. Vele andere gemeenten hebben dit voorbeeld overgenomen en zijn eveneens met dezelfde inrichtingseisen gekomen met eventuele voordelen middels subsidies of voorrangsbehandelingen bij de aanvraag en ontwikkeling van nieuwe projecten. Ook zij zien meer en meer hun maatschappelijke verantwoordelijkheden en de voordelen die groendaken kunnen bieden: de aanwezige dakoppervlakten bestaan al waardoor investeringen relatief laag kunnen blijven; de invloed die ze kunnen hebben op het aanpassen aan en matigen van klimaatverandering; een oplossing en bijdrage aan een duurzaam stedelijk watermanagement; verbetering van de biodiversiteit en re-integratie van de natuur in de steden; compensatie van vermindering groen in stedelijk gebied door de blijvende toename van bebouwing. Een minimale plaatsing van vegetatie op 70% van de bestaande huidige gebouwen met plat dak is nodig om een maximaal rendement te behalen en een zo n goed mogelijk watermanagement toe te kunnen passen. Een groendak met een gemiddelde dikte van 100 mm heeft een gemiddelde buffercapaciteit van ongeveer 20 liter per vierkante meter. Gemiddeld valt er in Nederland per jaar 780 liter regenwater per vierkante meter en zijn er dus veel groendaken en waterbufferende installaties op daken nodig om een optimale en goedwerkende waterafvoer te bewerkstelligen voor nu en voor in de toekomst. Als gevolg van al deze ontwikkelingen en nieuwe milieueisen staat de branche voor groendaken een tijd van ongekende groei te wachten. Het is daarom ook direct van belang om erbij stil te staan hoe ook de veiligheid van medewerkers en verwerkers van groendaken opgenomen kan worden in deze ontwikkelingen. 4 Groendaken voor het leven

5 Een intensief groen dak geeft gebruikers toegang tot een groene omgeving in de stad. Foto ter beschikking gesteld door Livingroofs.org Groendaken in de praktijk Intensieve groendaken Intensieve groendaken zijn in feite compleet aangelegde daktuinen met verschillende soorten beplanting zoals gras en vetplanten. Deze daken vereisen regelmatig onderhoud en mogelijk willen bewoners, passanten of het grotere publiek toegang hebben tot deze locaties voor recreatie. Op het vlak van veilige toegang vereist het dak in deze situatie een leuning of balustrade en dit dient te worden opgenomen in het bouwkundige ontwerp dat in overeenstemming is met de bouwvoorschriften. Ook kunnen speciale hekwerksystemen worden gebruikt voor volledig omheinde toegang voor alleen onderhoud. Extensieve groendaken (dakbegroeiing) Extensieve groendaken, oftewel dakbegroeiing, zijn beschikbaar in diverse categorieën en worden gekenmerkt door een lichtgewicht substraat met onderhoudsarme beplanting. Daktoegang voor recreatie is in dit geval meestal niet toegestaan. Deze vorm van dakbegroeiing wordt vaak toegepast op vlakke daken met een standaard afschot en zijn ook geschikt voor hellende daken vanaf 20 graden tot een maximum van 45 graden. Zeer fraaie toepassing daar het dak in deze situatie vanaf alle hoeken (maaiveld) goed zichtbaar is. Vanaf 20 graden helling dient er een speciaal systeem aangebracht of geïntegreerd te worden om het afschuiven van de begroeiing te voorkomen. Voor de meeste groendaken die worden toegepast, wordt sedum gebruikt vochtvasthoudende vetplanten die bestand zijn tegen wind, bevriezing en droogte. Sedumdaken bieden het voordeel van onmiddellijke bedekking. Ze worden meestal geleverd als gemengde plantensoorten in de vorm van: Matten waar het sedum is voorgekweekt. Ter plaatse worden de matten uitgerold op een substraat en heeft direct na aanleg een dichte begroeiing. Pluggen mini sedumplantjes met een wortelkluit van 4 a 5 cm, worden rechtstreeks op een dieper substraat geplant en zal na één groeiseizoen een dichte begroeiing bereiken. Stekken een kostenbesparend alternatief op grotere daken waarbij het minimaal twee groeiseizoenen duurt alvorens men een dichte begroeiing heeft bereikt. Dit systeem is niet toepasbaar op windgevoelige daken. Andere soorten beplanting kunnen ook worden gebruikt bij dikkere substraatlagen. Als regel wordt aangehouden dat hoe hoger de beplanting is des te hoger het systeem, dus substraatlaag moet zijn. Een biodiversiteit dak in Zwitserland. Foto: Livingroofs.org 5

6 Onderhoudsvereisten Het is een algemene misvatting dat extensieve groendaken geen onderhoud vereisen. Het onderhoud is niet lastiger dan voor de meeste soorten onbegroeide daken hoewel hiervoor andere vaardigheden vereist zijn. Alle dakbegroeiingen moeten minimaal twee keer per jaar onderhouden worden, bij voorkeur in de lente en de herfst. Afhankelijk van het soort dak is het volgende onderhoud wellicht nodig: Terugkomend onderhoud: verwijderen van onkruid in de vegetatie en vegetatievrije zones; bemesten van de vegetatie met een regulerende meststof; schoonmaken van de hemelwaterafvoeren; alle componenten inspecteren, inclusief hemelwaterafvoeren, dakranden en dakbedekking; Het bovenstaand onderhoud wordt vaak uitgevoerd door de hovenier die het groendak aanlegt. Ander onderhoud van gebouwelementen kunnen ook worden uitgevoerd door verschillende aannemers zoals het schoonmaken van de verlichting op het dak of werk aan bedrijfsinstallaties. Evenzo vereist apparatuur voor duurzame energie zoals zonnepanelen of windgeneratoren die vaak op groendaken wordt geïnstalleerd onderhoud door andere leveranciers. Het is van essentieel belang dat voor al deze activiteiten een veilige toegang en de juiste valbeveiligingssystemen worden ontworpen en geïnstalleerd en goede training wordt geboden. Voor alle soorten en variaties van extensieve groendaken is volledige toegang noodzakelijk voor onderhoudswerkzaamheden, minimaal twee keer per jaar. Valbeveiligingssystemen die het onderhoud van het volledig beplante gebied alsook andere onderhoudswerkzaamheden aan het gebouw mogelijk maken, dienen een integraal onderdeel van het ontwerp te worden. Onderhoud veilig maken Wet- en regelgeving Valgevaar is één van de meest spraakmakende onderwerpen in de bouw. In het Arbobesluit krijgt valgevaar specifieke aandacht. Voorzieningen tegen valgevaar, routes van en naar de werkplek en enige andere specifieke onderwerpen uit het bouwproces komen hierin aan de orde. Een groot deel van de voorschriften in de Arbo-wet 1998, het Arbobesluit en de Arboregelgeving komt voort uit de verplichtingen die de Europese Unie stelt. Deze wet- en regelgevingen zijn voortdurend aan veranderingen onderhevig. Strengere regels, nieuwe normen, jurisprudentie. Wanneer moet de werkplek worden beveiligd? Indien er werkzaamheden op hoogte worden uitgevoerd waarbij het gevaar bestaat dat bij een val een persoon letsel kan oplopen of erger, dienen hiervoor adequate maatregelen getroffen te worden. Als ondergrens wordt hiervoor in Nederland 2,5 meter gehandhaafd. Echter indien er sprake is van risicoverhogende omstandigheden zoals boven water, in kelders, aanwezigheid verkeer, machines, kan het zijn dat u al eerder maatregelen dient te nemen. Foto: Icopal 6 Groendaken voor het leven

7 Verantwoordelijkheden bepalen De verantwoordelijkheid voor veilig werken op hoogte berust bij de werkgever. Hij is verplicht ervoor te zorgen dat de risico s op vallen zo klein mogelijk zijn. Die verantwoordelijkheid is vastgelegd in artikel 3 van de Arbowet: de werkgever zorgt voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers inzake alle met de arbeid verbonden aspecten en voert daartoe een beleid dat is gericht op zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden. Hieruit volgt dat de verantwoordelijkheid voor de veiligheid zoals bijvoorbeeld op daken niet primair bij de gebouweigenaar ligt. Tenzij deze tegelijkertijd optreedt als werkgever voor mensen die werkzaamheden op hoogte verrichten. Daarnaast blijft het artikel 162, boek 6, van het Burgerlijk Wetboek van kracht. Dat neemt niet weg dat het voor de gebouweigenaar zinvol is om permanente valbeveiliging aan te brengen. dat scheelt veel extra voorbereiding en materiaal voor bijvoorbeeld externe onderhoudsploegen en het bespaart de gebouweigenaar zelf de terugkerende kosten daarvoor. Op langere termijn spaart permanente valbeveiliging voor de eigenaar kosten uit en van meet af aan is het geruststellend te weten dat het dak veilig is. en dat met de beperkte risico s ook aansprakelijkheidsprocedures en negatieve publiciteit wordt voorkomen. Foto: Protan (VK) Limited Architecten, projectontwikkelaars, aannemers en gebouweigenaren hebben duidelijke juridische verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat beveiligingssystemen beschikbaar zijn voor alle partijen die onderhoudswerkzaamheden aan gebouwen uitvoeren en zij dienen de competentie van de systeemontwerpers te toetsen. 7

8 Veiligheid in de praktijk Veilige toegang tot dakbegroeiing Voor werken op hoogte geldt als algemene regel dat de eerste prioriteit ligt in het overwegen van de collectieve maatregelen zoals hekwerksystemen, met name daar waar vaker toegang nodig is door verschillende personen met beperkte operationele ervaring of beperkte training op het gebied van werken op hoogte. VersiRail van Latchways is een lichtgewicht aluminium hekwerksysteem dat voldoet aan de moderne architectuur vereisten zonder in te boeten op het ontwerp of de behoeften op het gebied van veiligheid. Hiervan zijn rechte, gebogen of hellende stijlen beschikbaar in vrijstaande of vaste vorm. Een inklapbare staande versie die vanaf de grond onzichtbaar is zolang deze niet wordt gebruikt, doet geen inbreuk op de schoonheid van het gebouw. Als alternatief voor de collectieve bescherming op de dakrand is VersiRail tevens ideaal voor het beperken van speciale toegangswegen voor frequenter gebruik, bijvoorbeeld voor diensten, zonnepanelen of windgeneratoren. Voor dergelijke toepassingen biedt Latchways WalkSafe een reeks antisliplooppaden op het dak en biedt het de stevige ondergrond die de dakbegroeiing zelf mogelijk niet kan bieden. In de praktijk worden hekwerksystemen over het algemeen alleen gebruikt voor platte daken en er zijn mogelijk situaties waar collectieve oplossingen niet geschikt zijn voor bescherming langs de buitenrand. In dergelijke gevallen vormen de kabelvalbeveiligingssystemen de minst ingrijpende oplossing. Deze systemen bestaan uit kabels die zijn vastgelegd aan vaste ankerpunten en zij vormen een permanent onderdeel van het gebouw. De nieuwste innovatie in deze technologie is de gepatenteerde Constant Force Post van Latchways die dienst doet als anker en die de last opvangt die vrijkomt bij een val. De Constant Force Post zijn uitgerust met een energieabsorberende spoel die de overdracht naar het dakpaneel beperkt zodat deze niet beschadigd raakt bij een eventuele calamiteit. Het anker wordt boven op het dak bevestigd Ingebruikname van Constant Force in de test EN 795 Vrijstaande VersiRail (1100 mm) op biodivers dak Grind drainage kanaal Minimaal 20 mm grind drainage Vrijstaande VersiRail Biodiverse vegetatie tussen staanders 80 mm harde isolatie waardoor de constructie en isolatie ongemoeid blijven. Essentieel hierbij is dat de systemen van Constant Force specifiek worden ontworpen en getest in combinatie met elk specifiek daksysteem dat op zijn beurt weer wordt goedgekeurd door de fabrikant van daksystemen. Vrijstaand VersiRail gewicht Daarna kan een geschikt Persoonlijk Beschermingsmiddel (PBM) zoals een harnas, worden vastgemaakt met behulp van een leeflijn van voorgeschreven lengte met behulp van een Transfastener TM aan de kabel of aan de Constant Force Post op het dak. Het unieke van dit product is dat door de tunnelconstructie van de Transfastener TM, de gebruiker zich niet hoeft los te maken bij een bevestigingspunt, omdat deze hier vrij overheen rolt. Dankzij het Constant Force Post-systeem van Latchways kunnen drie medewerkers het systeem tegelijkertijd gebruiken. Hierbij zijn van belang een gedegen training, aanwezigheid van een reddingsprocedure en duidelijke informatie voor de medewerker over de juiste wijze van gebruik. Dak 8 Groendaken voor het leven

9 Vrijstaande VersiRail gewicht Vrijstaande VersiRail (1100 mm) op sedumdak Sedum vegetatie tussen staanders Dak 80 mm harde isolatie Vrijstaande VersiRail Minimaal 20 mm grind drainage Grind drainage kanaal Minimaal 150 mm opstaand Volledige toegang bieden Na collectieve bescherming wordt de voorkeur gegeven aan gebiedsbegrenzing waarbij de bewegingen van de medewerker beperkt zijn tot veilige gebieden, boven valbeveiliging die de val en de consequenties ervan beperkt in gebieden waar medewerkers mogen komen waar een valrisico is. Niettemin zijn beide geschikt. Terwijl de meeste systemen zijn ontworpen voor positionering, is er nog duidelijk behoefte om plekken op groendaken te betreden waar vallen mogelijk is. Naast het weghouden van medewerkers van de dakranden en het voorkomen van toegang tot lichtkoepels die na verloop van tijd kwetsbaar kunnen worden, kunnen andere gevaren ook worden gecontroleerd met goed gepositioneerde kabelsystemen. Latchways vindt het noodzakelijk dat valbeveiligingssystemen voldoen aan de standaarden voor valbeveiliging in geval van verkeerd gebruik, zoals te lange koorden. Teneinde deze gebruiksveilig te maken dienen zowel de gebiedsbegrenzing als valbeveiligingssystemen te worden ontworpen door experts en te worden ondersteund met geschikte trainings-, begeleidings- en reddingsprotocollen. 300 mm vrije ruimte Constant Force systeem op sedumdak Minimaal 20 mm drainage laag Sedum vegetatiie Constant Force post 150 mm kabel afstand 250 mm minimaal 20 mm - 40 mm erwten grind 80 mm harde isolatie Dak 9

10 Ontwerp en details De gespecialiseerde ontwerpers van Latchways beschikken over de expertise om beveiligingssystemen te ontwerpen die volledige toegang bieden voor het onderhoud van dakbegroeiing met behulp van ofwel hekwerksystemen of Constant Force Post-technologie. Daarnaast kunnen voorzieningen worden getroffen voor andere onderhoudsbehoeften zoals speciale looppaden, mogelijk met hekwerksystemen voor toegang tot onderhoudsgebieden. Wellicht zijn speciale vereisten nodig voor hellende of gebogen groendaken. Het Constant Force Post-systeem van Latchways is volledig getest in samenwerking met diverse dakbegroeiingssystemen en er zijn specifieke details meegenomen in de ontwerpen. Dit houdt in dat rondom elk ankerpunt een klein grindgebiedje moet zijn waar geen begroeiing is, zoals afgebeeld. Er zijn reeds standaarddetails ontwikkeld voor dakbegroeiingssystemen van diverse fabrikanten. De details kunnen eenvoudig worden aangepast aan de specifieke vegetatie en substraatdiktes. Constructie Gespecialiseerde adviseurs op het gebied van groendaken bevelen aan dat het substraat en de beplanting alleen moeten worden aangebracht als er geen overige werkzaamheden meer moeten plaatsvinden op het dak. De enige uitzondering hierop zijn reparatiewerkzaamheden. Als dit het geval is, is het VersiRail of Constant Force Post-beveiligingssysteem klaar en kan deze worden gebruikt door de hovenier/installateur. Dit mag echter alleen worden toegestaan daar waar bewijs van voltooiing en systeemtests beschikbaar zijn en de juiste training is gevolgd door de medewerkers. Gebruik Personen die werken in gebieden die worden beveiligd met VersiRail hebben minimale training nodig zodra het systeem is geïnstalleerd door bevoegde installateurs. De duurzame aluminium componenten zijn roestvrij en hoeven niet jaarlijks te worden onderhouden. De vrijstaande vouwoptie combineert veiligheid met estetische schoonheid en kan plat worden gevouwen als deze niet wordt gebruikt en uit het zicht worden gehouden vanaf de grond (indien opgevouwen). Zodra het Constant Force Post-systeem in gebruik is, kunnen opgeleide medewerkers het juiste harnas bevestigen met behulp van een leeflijn van voorgeschreven lengte aan de kabel of het ankerpunt op het dak. Uniek voor Latchways is dat drie mensen het systeem tegelijkertijd kunnen gebruiken. Training is belangrijk voor het werken op hoogte. Latchways werkt nauw samen met diverse brancheorganisaties en dakbegroeiingsleveranciers om dit te begeleiden. Alle details over de gebruikersvereisten voor alle gebiedsbegrenzing/valbeveiligingsystemen moeten te allen tijde zijn opgenomen in de gebruikers- en onderhoudshandleidingen van de groendaken. Ongeacht het type geleverde valbeveiliging, is de ondergrond die groendaken biedt mogelijk niet stabiel en kan sterk variëren. Om dit aan te pakken dient een Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) te worden voorbereid waarna een risicobeoordeling en speciale looppaden zoals WalkSafe van Latchways waar nodig worden geleverd. Onderhoud van het systeem De valbeveiligingssystemen van Latchways worden geïnstalleerd door Latchways aangewezen en erkende bedrijven die ook gedurende de gehele gebruiksduur een strikt onderhoudsprogramma uitvoeren voor het systeem. Dit onderhoud heeft mogelijk te maken met het snoeien van planten die over de vegetatievrije zone rondom de ankers groeien of die de apparatuur aan de kabels tussen de ankers mogelijk kunnen bevuilen. Het is raadzaam om dit vegetatiebeheer ook op te nemen in het onderhoudsprogramma voor groene daken dat wordt uitgevoerd door de hovenier/installateur en in de gebruikers- en onderhoudshandleidingen. De volgende stappen Het is van essentieel belang om zo vroeg mogelijk samen te werken met de architect en om alle toegangsvereisten te bepalen. Latchways werkt tevens nauw samen met de branche voor groendaken om specifieke kwesties aan te pakken die van invloed zijn op het veilig werken op hoogte. Het interne ontwerpteam van Latchways biedt een unieke, gratis bestekservice en biedt uitgebreide ondersteuning en advies aan architecten, aannemers, dakdekkers en bestektekenaars. Dit document is geïnitieerd door Latchways met opmerkingen van de relevante brancheorganisaties en vertegenwoordigt een waardevolle bijdrage aan het veilig werken op hoogte op extensieve groendaken en biedt informerend advies voor aannemers die zijn belast met het onderhoud ervan. Sandra Loton-Jones, Chief Executive, British Association of Landscape Industries (BALI). 10 Groendaken voor het leven

11 Meer informatie Dankbetuiging Latchways wil de volgende mensen bedanken voor hun bijdrage, door informatie, beelden en advies die ertoe hebben geleid dat dit technisch document kon worden gepubliceerd. Sandra Loton-Jones British Association of Landscape Industries Alun Tarr Blackdown Horticultural Consultants Ltd. Phil Singleton Icopal Ltd Dusty Gedge Livingroofs.org Mark Harris Sika Ltd Martin Ball Protan (UK) Ltd Henk Vlijm Optigroen Benelux Referenties en meer informatie Mayor of London, Living Roofs and Walls, technisch rapport: Supporting London Plan Policy, Greater London Authority 2008 Building Green verkrijgbaar bij Building Greener uitgegeven door CIRIA English Nature Green Roof Report Green Roofs and Facades Gary Grant, uitgegeven door BRE Work at Height Regulations 2005 CDM Regulations 2007 Onderzoek en tekst Chris Hodson MA, Dip Arch (Cantab), RIBA Contactpersonen Sonia Rodrigo Marketing Manager Latchways plc, Hopton Park, Devizes, Wiltshire, SN10 2JP, VK Tel: +44 (0) Fax: +44 (0)

12 1 ManSafe, WalkSafe,VersiRail en Constant Force zijn geregistreerde handelsmerken van Latchways plc Transfastener is een handelsmerk van Latchways plc Latchways plc, Hopton Park, Devizes, Wiltshire, SN10 2JP, VK Tel: +44 (0) Fax: +44 (0) Website: Ontworpen en geproduceerd door C Force Communications Limited, Marlborough, VK. Groendaken voor het leven