STAP 1 Wonen in EuroPa

Transcriptie

1 les 1 Leven in EuroPa Jij woont in Nederland. Een klein land met rivieren, kanalen, meren en een prachtig strand'je gaat hier ook naar school. Maar hoe is dat in andere Europese landen? FIoe wonen kinderen daat enhoe is het klimaat? STAP 1 Wonen in EuroPa Griekenland 'In Griekenland is bijna geen bos meer,'zegt Alexander' 'Het vasteland bestaat voor zo'n tachtig Procent uit bergen en heuvels. En van de tweeduizend eilanden zrjn et maar honderdvijftig bewoond.' li ti ll Fl il ill Frankrijk Sophie woont in een dorp in de Alpen. Daar in het oosten en zuiden van Frankrijk is het landschap bergachtig' Meer naar het westen en het noorden zte 1e veel heuvels' 'En hoe dichter bíj zee,'weet Sophie, 'hoe vlakker het land wordt'' Zekomt er soms met vakantre. 's Zomers grazen onze koeien op de Alpenweiden. En 'i winters skiën de toeristen erop. Zweden Karl weet veel van de zee,want Góteborg is een havenstad' Daar in her wesren vanzweden is veel landbouw.'maar bijna zestígprocent van Zweden is bedekt met bos,'vertelt Karl. ln het noorden van Zweden is de middernachtzon zo licht dat je 's nachts op stlaat een boek kunt lezen. Deze tempel van Zeus staat in Athene en is al eeuwenoud. Zeus was in Criekenland vroeger de machtigste god. Polen 'Polen is juist een erg vlak land,' vertelt Minca.'Het grenst aaít zevefl andere landen. En in het noorden grenst het aan de zee.'dat is vanuit Krakau in het z:uíden, waar Minca woont) bijna zeshonderd kilometer rijden. Alleen in het zuiden is het bergachtig. Het zuiden van Polen is erg bergachtig. Ga naar STAP 1 in ie werkboek'

2 STAP 3 Natte u'irtters Elk land in Europa heeft een eigen soort weer. Nederlar-rd heeft een klimaar met natte, niet erg koude winrers' De zomers zijn warm, maar niet heet. 'De zomers bij ons kun jc mer die in Nederland vergelijken', vertelt Minca' 'Alleen zijn de winters veel srrenger.' Her leuksr vindt Minca clat er in de rvinter vaak sneeuw ligt. 'Soms mag ik rr-ret het paard van de buren een sneeuwrit door de bergen maken', zegt' ze' Je u'eet echt niet \\/at je dan ztet...' Niet overal hetzelfde Bij Kari in Zweden I'reeft niet het l-rele land l-retzelfde klimaat. Dat kon-rt doordat Zweden zo'n langgerekt land is' r,d$. 'In he[ zuiden lijkt het klin-raar zolr-rers op dac in Nederland', vertelr hij, 'maar 's rvinters vriest het er veel langer en ook harder dan ir-r Nederland. h-r I'ret noorden is het i-reel ge\ /oon als l-ret 25 graden vriest.' Hier l'reb je echt een poolklimaat' Er ligt bijna de l-relft van het jaar sneeuw. Stenge winters Bij Sophie tn de Alpen zijn de winrers vaak streng en de zomers warm. 'Maar dat is niet ir-r I'reel Frankrijk zo', weet ze. Frankrijk ligr voor een groot deel, net als Nederland, aan zee. De zee heefr ir-rvloed op I'ret klimaat. 's Winters zorgt de warmte van de zee ervoor dar l-ret nooit vreselijk koud worclt, en 's zomers koelt de zee het land juist af. Dan is het nooit erg heet. 'Maar bij ons in de Alpen ligt er in de winter inist veel sneellw. Daarom konen veel mensen 's winters bij ons skiën', vertelr Sophie, 'uaar ik ga liever snorvboarden.' Warmste klimaat Alexander ziet rn Atl'rene maar zelden sneellw. trvel zon, volop zon zelfs. Gemiddeld zo'n clriehonderd dagen per jaar. Daarn-ree heeft Griekenland het warrnste klin-raat van Europa. Ecl-rt kor-rd r.vordt het er ook tn de winter niet. Dat i-reeít te maken rr-ret de zuidelijke liggir-rg van het land, naar ook doordat het aan zee Lgt. De winter is in Griekenland wel de natste tijd van het jaar. ; f,sr * ^..' ft, *lt,fji t\*\ - - "r' r r '/rl"i.: r" -.ê.. :fr. lr.. 1r /Êbri&',$NF : r'i.i < ()oli in tlt' lrt-rrrtsc,\lpcrt zijrl.lc l illtcl's Iiirtt,i l )rrn g.t.rr r',','l tt tctts.'t t s]iióti oi- stttlrt [rtl,tt-tlt tl. -.*ïtrrg-.t1-..tf' #v:. *rr*"tffi't Ga narr STAP 3 in ic werkhoek

3 l,rtl, w jul tl( ttl,l SïAP 4 Samenwerl<en in Europa Orrdanks alle verschillen, zíjn er ook veel dingen hetzelfde in ljr.rropa. Alle kinderen gaan net als Sophie, Karl, Alexander cn Minca naar school, wonen in een huis of flat en hebben schoolvakancies. Ook z11n er wegen) ziekenhuizen, en boeren die op hun land gewassen verbouwen. Door al die overeenkomsten zijn de regeringen van de Europese landen gaan beseffen, dat het grote voordelen heeft om samen te werken. De mensen die het land besturen moeten namelijk veel beslissingen nemen. En soms hebben ze díe beslissing in een ander land al genomen, enweten ze precies wat de voor- en nadelen zljn. Ze kunnen van elkaar leren. Je kunt dit dus het beste internationaal betekent dat meer landen ermee te maken hebben. doen. Dat v Veel misdaden komen in verschillende landen voor. Door samen te werken is de kans groter dat misdadigers worden gepakt. De landen in Europa hebben veel verschillen en overeenkomscen.. Landschappen in Europa verschillen. Nederland is vlak en heeft geen bergen. Frankrijk en Polen hebben lage delen, heuvels en gebergten.. Elk kind gaat in Europa naar school, maar de tijden en vakanties versch i I len.. Klimaten in Europa verschillen. Je vindt er koude en warme winters. En warme en minder warme zomers.. Er zijn in Europa ook veel dingen hetzelfde. Daarom werken de regeringen van veel Europese landen steeds meer samen. Zo zorgen de regeringen er bijvoorbeeld voor dat de rechten van kinderen in alle Europese landen hetzelfde zijn. En ze bestrijden samen de misdaad. Maar het meest werken de Europese landen samen op het gebied van handel en landbouw. v De Europese landen werken ook samen aan het milieu, zodat er bijvoorbeeld minder uidaatgassen in de lucht komen. Ga naar STAP 4 in je werkboek. aa JJ

4 STAP 2 Naar school in Europa Veel kinderen in jouw groep komen op de fiets of lopend naar school. In Nederland is dat heel gewoon. Wie ver van school woonr, of in een drukke stad, komt met de auto. Met de schoolbus In het bergachtige gebied in de Alpen, waar Sophie woont, fietst niemand. Zlj gaat dan ook mer de schoolbus en die doet er drie kwartier over. Ook in Zweden worden veel kinderen. net als Karl, mer een schoolbus opgehaald. Zijn ouders werken allebei en hebben dat zo geregeld. Voor de schoolbus hem weer naar huis brengt, gaat Karl na schooltijd eerst naar de naschoolse opvang. Halve dag Ook Alexander moer natuurlijk naar school, maar in Athene zijn te weinig schoolgebouwen. De ene helft van het aantal kinderen gaat daar 's morgens naar school. De andere helft, zoals Alexander, heeft les van cwee tot zes uur's middags. Warme lunch Op weg naar zrjn werk brengr Minca,s vader haar in Krakau naar school. Minca blijft russen de middag over. - Weet je: ln íuropa woràen onqeveer zeveníiq Íalen gesproken. Wieí je àaí er één íaal is àie nieí bíj éen lanà of volk hoorí? Deze íaal heeí Esperanío en lijkí niel op een van àe anàere íalen. Zo betekení bijvoorbeeld 'la àomo'heíhuis. De manier waaropx<inderen in andere landen van Europa naar school gaan, is soms anders dan in Nederland. Ook het aantal uur dat kinderen per jaar naar school gaan is niet in alle landen hetzelfde. - Ga naar STAP 2 in je werkboek. v Sommige kinderen worden elke dag opgehaald. V Andere kinderen fiersen naar school.

5 les 2 Naar éên Europa België, Nederland en Luxemburg werkten als eerste in Europa samen. Deze samenwerking heette de Benelux, naar de beginletters van elk land. AI gauw kwamen daar andere landen bij. STAP 1 Van zes naar twaalf landen Door de samenwerking tussen België, Nederland en Luxemburg zagen ook andere Europese landen dat samenwerken handig kon zijn. In 7952 sloten Duitsland, Frankrijk en Italiê zich daarom bg de samenwerking aan. Daar haddeï7 ze een goede reden voor. Steenkool en staal waren nodig om Europa weer op te bouwen na de Tweede Wereldoorlog. Fabrieken gebruikten bijvoorbeeld steenkool. En staal is nodig bij het bouwen van huizen en andere gebouwen. De zes landen spraken af dat zí1 deze producten vrij binnen hun landen mochten kopen en verkopen. Ze hoefden dus geen belasting te becalen over de goederen die ze invoerden. Samenwerking Na 1952 sloten steeds meer landen zich aan bij de samenwerking. In L992 werkten al twaalf Europese landen op allerlei gebieden met elkaar samen. Deze groep van twaalf landen besloot om zích voortaan de Europese Unie (EU) te noemen. Ook het bestuur van die Europese Unie werd opnieuw geregeld. Dat versterkte de samenwerking. t Het werk in steenkoolmijnen was zwaar en ongezond. Veel steenkoolmijnen zijn inmiddels gesloten. < Van kolen en staal werden na de Tweede ltereldoorlog bijvoorbeeld passagiersvliegtuigen gemaakt. 34 Ga naar STAP 1 ln le werkboek.

6 STAP 2 Na 1992 bleef de Europese Unie nog steeds groeien' Tot 2008 kwamen er nog vijítien landen bij. Dat gaat nlet zoríruaí. Elk land dat in de Europese Unie wil, moet zich aan de spelregels van de EU kunnen en wiilen houden' Dat is nodig, want anders kun je geen afspraken maken' Je kunr dat vergelijken met een teamsport. Als iedereen zt'ch atn de regels en afspraken houdt, kun je een goede wedstrijd spelen en steeds beter worden. Als dat niet gebeurt, wordt het team steeds slechter. N I 0 t 500km Lid worden Hoe wordt een land nou lid van de Europese Unie? Elk Europees land kan zich aanmelden. Totdat her land echt toegelaren wordt tot cle EU, is l-ret kandidaat-lid. Over die toelating beslissen alle leden van de EU samen. Zil wlllen we[en of het nieuwe land aan alle eisen voldoet. Soms wordt een land snel toegelaten. Maar het kan ook jaren duren' Wetten en regels De Europese Commissie is de regering van Futopa' Zíj maken de wetten en regels. De leden van het Europees Padement controleren of de regering van Europa haar werk goed doet. Her Europees Parlenent vergadert om de beurt in Brussel en Straatsburs. Brussel is de hoofdstad van Europa. r.::,1,,t _, '.,r'' ::a,--#"'tt'"' { \r"' ' rerus{ilo: vliruco ii.,.., KoNINKRUK 'lr-' t.rl Ir,': t:. {,t{ v Hct Iir.u-opccs l)arlct.ttctrt irl Iirtissel Ël ê.r l--*:fl? L, "lfroo. SPANJE i I I I --l I r uas tstz l_] r oso t()s2 f-lrsar f ltreo f- _lzoo+ -] kandidaat-lid rli, ()Il \Iill){. Ga naar STAP 2 in ie werkboek. 35

7 ..._ les 2 Naa r ééneuropa!"-\r/"der-b'q!" STAP 3 Alle landen binnen de EU vormen nu één grore markt. Jij merkt dat in de supermarkt. Daar koop je producten uir de hele EU. Je zíet het ook op de snelweg. Door heel Europa kom je vrachrwagens uir alle EU-landen regen. Die open grerazeít. zijn voor de handel russen de EUlanden erg gunsrig. Maar het beralen was in de EU-landen toch een probleeml Tor 2002 had elk EU-land zrjn eigen munt. In Nederland beraalde je bijvoorbeeld met guldens, in Duitsland met marken en in Spanje mer peseca,s. Her Verenigd Koninkrrjk doer nier mee mer de euro, daar beraal je met de pond. llclicrrcn in euro's Jij krijgt je zakgeld in euro's en je hebr op scl'rooleren rekenen in euro's. Jij benc daaraan gewend. Maar kom je in een land zonder de euro, dan is het toch een heel qereken om te welen hoe duur iers is. Martijn is vrachtwagenchauffeur' Hij is net terug uit Polen. In de Rocterdamse haven gaat zijn lading op de boot naar Zuid-Ameril<a' Martijn rijdt hierna naar het Verenigd Koninkrijk. Hij is internationaal vrachtwagenchauffeur, hij komt overal in Europa' f r a []tln l<anr vrur tlc ollr-onrunren is in rlli lantl ircrzcllilc l)c ;rntlt'tr: li:rr-rr vclscl-rilt Ptr lrltrl. Ga naar STAP 3 in je werkboek. 36 lk ben nu veel sneller rn Rotterdam, omdat ik niet meer zo lang hoef te wachten bij de grensovergang. Voorheen moest je bij elke douane je papieren laten zien. Vroeger moest je ook in elk land geld wisselen. Wanr elk land had zijn eigen munren. ln 2002 kwam de euro. Heerlijk, overal kan ik nu mer dezelfde munt betalen. De grens-wisselkantoren waar je geld l<on wisselen, zijn nu ()v('ril I tr('sl()tcn. Nou ja, overal...?

8 Dit weet ik nu STAP 4 Samen sterker Binnen de Europese Unie bestaat nu een vrij verkeer van goederen, mensen en diensten. Dat betekent dat de grenzen tussen de EU-landenzljn opgeheven. We noemen dat binnengreítleíi. De buitengíeírzen, de gtenzen tussen de EU en landen buiten de EU, blijven wel bestaan. Controle De spijkerbroeken uit China komen per schip in Rotterdam aan. Aan die buitengrens van de EU moet de Nederlandse douane goed controleren. Want China moet iírvoenechten betalen aan de EU om de spijkerbroeken te mogen invoeren. Met dat geld dat China betaalt, kan de EU bijvoorbeeld de industrie in een of meer EU-landen helpen vernieuwen. Ook zorgen ze zo dat de producten uit andere delen van de wereld niet goedkoper zrjndan producten uit Europa. In Europa gaan steeds meer landen samenwerken binnen de Europese Unie.. Binnen de EU bestaat een vrij verkeer van mensen, goederen en diensten.. De Europese Commissie en het Europees Parlement vormen de regering van Europa.. In steeds meer EU-landen kun je met de euro betalen. Vanaf 2002 kon dat al in twaalf landen.. De regering van de EU zorgt er ook voor dat elk land Vetten zích aan de regels van de EU houdt. De regering van de EU maakt wetten die voor alle EUlanden gelden. Elk land moet zich aan die wetten houden. De regering van de EU controleert dit. Zo wordt de Europese Unie steeds sterker.,"e" r De EU verplicht fabrieken nu om schone producten te maken. Ga naar STAP 4 in ie werkboek. 37

9