Het operatief verwijderen van de eerste rib

Transcriptie

1 VAATCHIRURGIE Het operatief verwijderen van de eerste rib BEHANDELING

2 Het operatief verwijderen van de eerste rib Om uw klachten te verhelpen heeft uw vaatchirurg een operatie voorgesteld. U wordt voor deze operatie drie tot vier dagen in het St. Antonius Ziekenhuis opgenomen. In deze folder vindt u informatie over de ingreep en de procedure rond de opname. Om u voor te bereiden op wat komen gaat, schetsen wij in deze folder een algemeen beeld van de gebeurtenissen rondom uw operatie. Diverse factoren kunnen de gang van zaken echter beïnvloeden, waardoor van de beschreven procedures moet worden afgeweken. De medewerkers van ons ziekenhuis zullen u ook steeds mondeling inlichten over wat er gaat gebeuren. Wilt u dit boekje bewaren en meenemen als u wordt opgenomen? Er staat namelijk in hoe uw verblijf in het ziekenhuis globaal zal verlopen. Mocht u na het lezen nog vragen hebben, stel deze dan gerust aan de desbetreffende personen. 1

3 Het thoracic outlet syndroom (TOS) Uw pijnklachten ontstaan doordat zenuwen, aders en slagaders in het gebied van hals en schouder beklemd zitten tussen de rib, het sleutelbeen en de bijbehorende pezen en spieren. De medische term voor deze aandoening is costoclaviculair compressie of thoracic outlet syndroom (TOS). Anatomie De gemeenschappelijke vaatzenuwbundel van de arm is afkomstig uit de nek- en borstholte. Deze bundel kruist de eerste rib en loopt onder het sleutelbeen door naar de arm. De ruimte tussen de eerste rib en het sleutelbeen wordt vernauwd door spieren die vanuit de nekwervels naar de eerste en tweede rib lopen. Soms is er sprake van een aangeboren afwijking: de halsrib die voor extra vernauwing zorgt. Klachten De pijn in de schouder straalt veelal uit naar de arm, hand, nek en het achterhoofd. Het kan zijn dat de pijnklachten gepaard gaan met prikkelingen in de arm, een slaperig gevoel in de arm en krachtverlies. Oorzaak van de klachten Bij 90% van de patiënten met TOS betreft het een prikkeling van de armzenuwen. Bij de overige 10% blijkt er sprake te zijn van afwijkingen in het aderlijke en slagaderlijke stelsel. Prikkeling van de armzenuwen Door de bewegingen die u maakt met uw schouder wordt de ruimte van de vaatzenuwbundel verder vernauwd. Hierdoor treedt een prikkeling op van de armzenuwen waardoor pijnklachten ontstaan. Afwijkingen van de lichaamshouding kunnen ook een rol spelen in het ontstaan van de klachten. Langdurig werken met de armen boven het hoofd kan de klachten uitlokken. Maar ook met neerhangende schouders werken kan klachten veroorzaken. Afwijkingen in het aderlijke en slagaderlijke stelsel Afwijkingen van de ondersleutelbeenslagader en -ader zijn het gevolg van beklemming van deze aders tussen de eerste rib en het sleutelbeen. Hierdoor kunnen slagaderlijke en aderlijke letsels optreden. Figuur 1. De vaatzenuwbundel van de arm 2

4 Slagaderlijke letsels Door de voortdurende vernauwing bij bewegingen van de slagader kunnen de volgende afwijkingen ontstaan: Beschadiging van de binnenbekleding van de slagader met als gevolg losschietende bloedpropjes (embolieën), die via het bloed uiteindelijk in de vingertoppen terechtkomen. De vinger verkleurt blauw en voelt koud aan. Door de beschadiging van de slagader kan er ook een trombose (=stolling) in de slagader ontstaan. Het gevolg is een doorbloedingsstoornis van de arm. Hierdoor ontstaan klachten als krachtsverlies, prikkeling in de hand, pijn en/of het bleek worden van de hand. Soms ontstaan er voorbij een vernauwing wervelingen in de bloedstroom. Hierdoor kan er een verwijding van de sleutelbeenslagader optreden (=aneurysma), wat het losschieten van bloedpropjes tot gevolg kan hebben. Gelukkig komt deze afwijking zelden voor. Een vaker voorkomend symptoom van een aneurysma is beklemming van de omliggende weefsels, zoals prikkelingsverschijnselen van de armzenuwen. Aderlijke letsels Door de afwijking van de ondersleutelbeenader kan er ook in deze ader een bloedprop en afsluiting van de ader ontstaan. Vaak gebeurt dit wanneer men werkzaamheden uitvoert die men niet gewend is te doen en die zich boven het schouderniveau bevinden. Er treedt dan een blauwverkleuring op van de betrokken arm en een zwaar gevoel in de arm. Op de bovenarm en schouderstreek is een versterkte adertekening zichtbaar. In de regel blijft voldoende bloeddoorstroming bestaan. Soms is het verwijderen van de eerste rib de aangewezen therapie en kan de ader weer worden opengemaakt. Het stellen van de diagnose De diagnose stelt de arts op grond van lichamelijk onderzoek en uw verhaal. Ook worden foto s van de ribben en de wervelkolom gemaakt en een duplexscan van de ader en slagader. Het maken van vaatfoto s is alleen nodig als u afwijkingen aan de bloedvaten hebt. Meer informatie over deze onderzoeken krijgt u van de arts. De behandeling De behandeling is gericht op het creëren van een betere houding. Dit kan met behulp van houdingscorrigerende oefeningen (bijvoorbeeld mensendieck- en fysiotherapie). Uw behandelend arts zal alleen een operatie voorstellen als deze houdingscorrigerende therapie geen resultaat heeft en/of er anatomische afwijkingen aan de halsribben zijn. Het doel van de operatie is dat de vaatzenuwbundel onbelemmerd naar de arm kan lopen. Zijn er afwijkingen van de sleutelbeen(slag)ader dan is een operatie altijd noodzakelijk. 3

5 De operatie De chirurg maakt een snee in de oksel (soms boven het sleutelbeen). De eerste rib (eventueel ook de halsrib) met de aanhechtende spieren verwijdert hij/zij door de oksel heen. Bij slagaderlijke letsels verwijdert de chirurg ook het aangedane stuk slagader en vervangt dat door een ader of kunststof bloedvat. Complicaties en bijwerkingen Iedere operatie brengt bepaalde risico s met zich mee. Om deze te verkleinen, wordt u voorafgaand aan de operatie uitvoerig onderzocht en worden voorzorgsmaatregelen getroffen. Complicaties die bij veel operaties voorkomen zijn: wondinfectie, trombose (ontstaan van bloedstolsels), longembolie (een bloedstolsel in de longvaten), bloedingen en beschadigingen van de zenuwen. Wij doen er echter alles aan om deze risico s zoveel mogelijk te voorkomen. Er zijn ook complicaties die speciaal bij deze operatie kunnen voorkomen: Bij de operatie kunnen zenuwen in de okselholte beschadigd worden. Bepaalde zenuwen moeten zelfs doorgesneden worden om de eerste rib te kunnen bereiken. Dit kan ongevoeligheid van de okselhuid tot gevolg hebben, pijn in de borst en/of pijn in het gebied van het schouderblad. Met een haak houdt de chirurg tijdens de operatie de wond open. Soms wordt hiermee druk uitgeoefend op de armzenuw, waardoor die zenuw beschadigd raakt. Tijdens en na het verwijderen van de eerste rib kan wat inwendig bloedverlies optreden in de omgeving van het wondgebied. Normaal gesproken neemt het lichaam dit bloed na enkele dagen weer op. In een enkel geval blijven er bloedstolsels achter in de omgeving van de armslagader en rond de armzenuw. Hierdoor kunnen weer symptomen van beklemming ontstaan. Soms ontstaat er na de operatie botvorming. Dat kan de armzenuw en de slagader weer beklemmen. Daarnaast kunnen ook bindweefselverklevingen voor nieuwe beklemmingen zorgen. Na ongeveer een jaar ontstaan dan opnieuw de klachten. Voor uw opname Sta vast vóór uw opname in het ziekenhuis stil bij de vraag of u na de operatie thuis voldoende opvang hebt. U zult in staat zijn om weer veel dingen zelf te doen na uw ontslag, maar hebt ook hulp nodig. Dit betekent dat u de eerste 6 weken na de operatie gedeeltelijk aangewezen bent op hulp van anderen. Wie kan er bijvoorbeeld boodschappen voor u doen? Wie doet het (zware) huishoudelijke werk? Regel dit vast vóór uw opname in het ziekenhuis met familie, vrienden of hulpverlenende instanties. De ervaring heeft namelijk geleerd dat het veel moeilijker is om oplossingen voor dergelijke problemen te vinden als u eenmaal in het ziekenhuis ligt. 4

6 Wachtlijst Hoe lang u moet wachten voordat u wordt opgeroepen voor de ingreep, is afhankelijk van de mogelijkheden van het ziekenhuis en de medische noodzaak. Dit laatste wordt bepaald door de chirurg. Informatie over de wachttijd krijgt u van de Opname. Pre-operatief spreekuur Ter voorbereiding op de opname krijgt u een aantal (max. zes) weken vóór de opname van de afdeling Opname een schriftelijke uitnodiging om een bezoek te brengen aan het pre-operatieve spreekuur. Dit spreekuur vindt plaats op de Vaatpolikliniek en duurt ongeveer 2-2,5 uur. U bezoekt verschillende hulpverleners: een verpleegkundige van de verpleegafdeling, een arts-assistent en een anesthesist. U kunt dan ook uw vragen stellen. Tip: schrijf ze van te voren op; dan kunt u ze niet vergeten! Hulpverlenende instanties Als u tijdelijk huishoudelijke hulp nodig denkt te hebben na de operatie, win dan nu vast informatie in bij de instelling van gezinszorg in uw woonplaats. Zij kunnen u alles vertellen over de mogelijkheden en de kosten. In het ziekenhuis Meestal één dag voor de operatie wordt u in het ziekenhuis verwacht. Op het afgesproken tijdstip meldt u zich bij de afdeling. Daar worden u en uw familie ontvangen door een verpleegkundige. Het komt helaas een enkele keer voor dat de operatie op het laatste moment moet worden uitgesteld vanwege bijvoorbeeld een spoedgeval. Wij zijn ons ervan bewust dat dit heel vervelend is en streven ernaar zo spoedig mogelijk een nieuwe opnamedatum aan u door te geven. Medicijnen Om trombose (stolling van het bloed) te voorkomen, gaat u door met anti-stollingstabletten (Persantin en Ascal). De dosering wordt door de arts bepaald op grond van uw bloeduitslagen. Wat neemt u mee? Neem zo min mogelijk kostbare spullen mee naar het ziekenhuis. Neem wel mee: nachtkleding, ondergoed, een kamerjas, pantoffels, toiletartikelen, eventueel een gebittenbakje en de medicijnen die u thuis gebruikt. De afdelingsarts spreekt met u af welke medicijnen u kunt blijven gebruiken en welke niet. Als u een brief van de trombosedienst hebt, verzoeken wij u om deze eveneens mee te nemen. 5

7 De operatie Voorbereidingen op de operatie Op de dag van opname vinden nog enkele onderzoeken plaats. Er wordt bloed bij u afgenomen voor onderzoek. Daarnaast zal de co-assistent (dat is iemand die in opleiding is om arts te worden) u lichamelijk onderzoeken en een aantal vragen aan u stellen. Soms wordt er nog een aantal andere onderzoeken gedaan. De arts zal dit dan met u doorspreken. De avond vóór de operatie De tijd van de ingreep is vaak pas de avond ervoor bekend. Vanaf uur moet u nuchter zijn. Dit betekent dat u vanaf dat moment niet meer mag eten en drinken. De dag van de operatie Enige tijd voordat u naar de operatiekamer gaat, wordt u klaargemaakt voor de ingreep. s Ochtends kunt u zich eerst nog douchen of wassen. Van de verpleging krijgt u speciale operatiekleding. Zorg dat u geen sieraden, prothesen en make-up draagt. Een hoorapparaat mag wel mee naar de operatiekamer. Wanneer dat is afgesproken met de anesthesist, krijgt u ongeveer een uur vóór de operatie als voorbereiding op de narcose een rustgevend medicijn. De operatie De verpleegkundige brengt u vlak voor de operatie naar de operatieruimte. Daar brengt de anesthesioloog u in slaap. De vaatchirurg opereert u. Na de operatie Na afloop van de operatie blijft u eerst een aantal uren op de recovery (uitslaapkamer). Daarna gaat u weer terug naar verpleegafdeling. U hebt een infuus in uw arm. Dit is een dun slangetje, dat in een bloedvat is geschoven. Hierdoor worden vocht en voedingsstoffen in uw bloed gebracht, omdat u kort na de ingreep nog niet mag eten of drinken. In het wondgebied heeft de arts een drain achtergelaten. Dat is een rubber slangetje waardoor wondvocht wordt afgevoerd. Afhankelijk van de hoeveelheid wondvocht bepaalt de arts wanneer de drain verwijderd mag worden. Pijnstilling Door de pijn bestaat de kans dat u uw arm minder zult bewegen en dat de ademhaling wordt belemmerd. Daarom krijgt u pijnstillende tabletten. De verpleegkundigen helpen u in het begin met wat u zelf nog niet kunt doen. Langzaam maar zeker zult u steeds minder hulp nodig hebben. Fysiotherapie De eerste dag na de operatie start u met oefenen onder begeleiding van de fysiotherapeut. De oefeningen zijn gericht op het verbeteren van uw houding, ademhaling en schouder- en armfunctie. De oefeningen staan beschreven in de folder Basisoefenprogramma na eerste ribresectie. U ontvangt deze folder van de fysiotherapeut als u met de oefeningen begint. 6

8 Daarnaast krijgt u van de fysiotherapeut adviezen over het gebruik van uw arm bij uw dagelijkse activiteiten. Na ontslag uit het ziekenhuis is het belangrijk dat u doorgaat met oefenen. U krijgt bij ontslag een overdracht mee voor een fysiotherapeut bij u in de buurt. U maakt zelf een afspraak bij een fysiotherapiepraktijk naar uw keuze. Ontslag en nazorg Naar huis Als u zover hersteld bent dat u weer grotendeels voor uzelf kunt zorgen, zullen de verpleegkundigen en de arts in overleg met u bepalen wanneer u weer naar huis gaat. Dat is meestal drie à vier dagen na de operatie. Voordat u het ziekenhuis verlaat, hebt u nog een gesprek met een verpleegkundige. Als u nog op- of aanmerkingen hebt, horen wij die graag. Bovendien krijgt u een aantal zaken mee naar huis, te weten: een brief voor de huisarts plus een kopie van deze brief voor uzelf; een afspraak voor controle op de polikliniek; een afspraak voor de oefentherapeut; recepten voor medicijnen; de medicijnen die u heeft meegenomen toen u werd opgenomen. Antistolling Als u in het ziekenhuis bent begonnen met Ascal - en Persantin -tabletten, gaat u hiermee thuis door. De vaatchirurg beslist hoe lang u deze medicijnen moet blijven gebruiken. U krijgt hiervoor een recept mee. Nog vragen? Als u na het lezen van deze folder nog vragen hebt, aarzel dan niet deze te stellen aan uw arts of verpleegkundige. Adressen (patiënten) verenigingen Hart- en Vaatgroep Postbus CH Den Haag Nederlandse Hartstichting Postbus 300, 2501 CH s-gravenhage tel: (infolijn), (alg) 7

9 Ruimte voor vragen en aantekeningen: 8

10 St. Antonius Ziekenhuis T E patienteninformatie@antoniusziekenhuis.nl Spoedeisende Hulp Vaatchirurgie Locaties en bezoekadressen Ziekenhuizen St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn) Poliklinieken St. Antonius Polikliniek Utrecht Overvecht Neckardreef 6, Utrecht St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein St. Antonius Polikliniek Houten Hofspoor 2, Houten St. Antonius Spatadercentrum Utrecht-De Meern Van Lawick van Pabstlaan 12, De Meern 9

11 Meer weten? Ga naar Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis VCH 12/04-13