POWER MANAGEMENT SYSTEM

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "POWER MANAGEMENT SYSTEM"

Transcriptie

1 ABSTRACT This research contains the details, function and possibilities of improvement of the Power Management System (PMS) of the mv Azoresborg. POWER Vincent van Wolferen Wagenborg / MIWB MANAGEMENT SYSTEM Onderzoek v1.6 /

2 Voorwoord Gedurende de opleiding Maritiem Officier op het Maritiem Instituut Willem Barentsz (MIWB) ben ik bekend geworden met elektronica aan boord van schepen. Vanwege mijn blijvende interesse heb ik de minor Scheepselektronica gekozen en heb ik tijdens deze minor een thesis over de High Voltage simulator gemaakt. Gedurende deze minor heb ik meer kennis en inzicht gekregen over elektronica aan boord van schepen. Tijdens mijn tweede stage voor deze opleiding wordt er van mij verwacht om een verdiepende opdracht te maken om mijn HBO competentie te tonen. In deze verdiepende opdracht wordt er gekeken of het mogelijk is om het Power Management Systeem aan boord van de ms Azoresborg te verbeteren zodat er energie wordt bespaard. 1

3 Inhoudsopgave Voorwoord Summary Afkortingen en namen Inleiding Onderzoeksopzet Huidige situatie Aanleiding tot het onderzoek Onderzoek Doelstelling Probleemstelling Hoofdvraag Onderzoeksvragen Inkadering Belang Verloop van het onderzoek Data verzamelen Desk research Data analyse Evaluatie en eindrapportage Inhoud scriptie Tijdplanning Theoretisch kader Technische specificaties Power supply Power management PMS Load sharing Factoren Onderzoek Onderzoeksvraag Modes Onderzoeksvraag Onderzoeksvraag Signalen Software

4 7.4 Onderzoeksvraag Onderzoeksvraag Berekeningen Conclusie Optimal, equal of calculated load sharing? Voor- en nadelen Toepassing? Hoofdvraag Aanbevelingen Bibliografie Bijlagen

5 1. Summary This report describes the research of the efficiency of implementing the optimal load sharing function to the power management system on board of the mv Azoresborg. Herein, the working order of the power management system on board is described, including the specifications of the electrical equipment of the diesel generators and the power management part of the main switchboard. Calculations have been made to compare the specific fuel consumption of the auxiliary engines at specific loads between the equal and optimal load sharing functions. These values are used to show the influence of the load of a generator on the specific fuel consumption. This is shown on a total power take-off scale of kw. The result is that implementing an optimal load sharing function only improves the specific fuel consumption of the system at a very limited amount of loads. Next to that the difference in the average specific fuel consumption, and the behaviour of the power distribution on the auxiliary engines are shown in graphs. The vessel has 3 cranes and 4 winches. When these cranes and/or winches are operating, the power demand can increase sufficiently. In equal load sharing mode the fluctuating power demand is equally divided between the generators. When the cranes will be used in a situation where there is optimal load sharing, the fluctuating power demand has to be supplied by only one generator, since the other generator has a fixed load. Sharing the load over 2 generators results in a system which is more steady. Therefore, equal load sharing is required in some situations. The conclusion is that implementing an optimal load sharing does not always save any fuel, and the optimal load sharing function provides a less steady power system than the equal load sharing function. Therefore, it has no or barely any benefits to implement this function, and it is not worth investing in. 4

6 2. Afkortingen en namen De volgende afkortingen en namen worden in dit verslag gebruikt: o PMS - Power Management System o HFO - Heavy Fuel Oil o MDO - Marine Diesel Oil o IFO - Intermediate Fuel Oil o LSHFO - Low Sulphur Fuel Oil o LO - Lubricating oil o PPU - Protection and Paralleling Unit o PLC - Programmable Logic Controller o AVR - Automatic Voltage Regulator o TO - Thermal Oil o FO - Fuel Oil o CPP - Controllable Pitch Propeller o AC - Air Conditioning o ER - Engine Room o ECR - Engine Control Room o ICCP - Impressed Current Cathodic Protection o AOP - Additional Operating Panel o EPG - Electrically Powered Governor o Vdc - Voltage direct current o VAC - Voltage Alternating Current o DG - Dieselgenerator o ACB - Air Circuit Breaker o SFC - Specific Fuel Consumption o FC - Fuel Consumption o PTO - Power Take-Off 5

7 3. Inleiding Het Power Management Systeem (PMS) is een goed voorbeeld van een automatiseringssysteem aan boord van schepen. Het PMS zorgt ervoor dat het elektrisch vermogen aan boord van schepen goed wordt verdeeld en benut. Bijvoorbeeld wanneer er twee dieselgeneratoren op het net staat en een dekkraan een start-request aanvraagt, dan berekend het PMS of het starten van de kraan er voor zorgt dat er meer dan 80% van het beschikbare vermogen wordt gevraagd. Als dit zo is, dan wordt er een derde dieselgenerator gestart, als dit niet zo is dan wordt de start-request geaccepteerd en kan de kraan starten. Dit rapport zal mogelijke verbeteringen van het PMS met betrekking tot het (specifiek) brandstofverbruik verdiepend weergeven. Er zal worden gekeken naar de huidige situatie, de werking van het systeem en de technische mogelijkheden van het gebruikte apparatuur. Er wordt gefocust op de vermogensverdeling en op mogelijke verbeteringen hiervan. 6

8 4. Onderzoeksopzet In dit hoofdstuk worden de doelen en stappen van het onderzoek beschreven. Hiermee zal er geprobeerd worden inzicht te geven hoe er, door middel van verschillende stappen, naar het eindproduct zal worden gewerkt. De inkadering van het project zal worden beschreven, de onderzoeksopzet en de methode van onderzoeken welke toegepast zal worden. 4.1 Huidige situatie Op de ms Azoresborg wordt gebruik gemaakt van een PMS welke twee standen kent; de river mode en de normal mode. De normal mode zorgt voor een normale werking van het PMS en de river mode zorgt er voor dat er altijd minstens twee dieselgeneratoren op het net staan, zodat er altijd vermogen beschikbaar is voor de winches en/of kranen die mogelijk gebruikt kunnen worden. Als er meerdere dieselgeneratoren op het net staan dan wordt er door het PMS geregeld dat alle dieselgeneratoren ongeveer evenveel worden belast (equal load sharing). 4.2 Aanleiding tot het onderzoek Aan boord van de ms Azoresborg zorgt het huidige PMS er voor dat wanneer er meerdere dieselgeneratoren op het net geschakeld staan, de vermogensverdeling mogelijk niet optimaal en niet economisch wordt verdeeld. Energiebesparing is erg in trek en de regelgeving verplicht het sinds 1 januari 2013 (SEEMP) dat er wordt gekeken en gehandeld naar energiebesparing. 4.3 Onderzoek Doelstelling In de laatste paar decennia is de brandstofprijs erg gestegen. Aan boord van schepen wordt alle elektrische energie, via dieselgeneratoren of via de as-generator welke via de reductiekast gekoppeld zit aan de hoofdmotor, uit de brandstof gehaald. Aangezien de prijs van de brandstof is gestegen, is de prijs van de elektrische energie aan boord van schepen ook gestegen. Het doel van dit onderzoek is een verbetering toebrengen tot het huidige PMS zodat, een optimale vermogensverdeling bereikt kan worden. Met een optimale vermogensverdeling wordt een situatie bedoeld waarin de vermogensvoorziening economisch en betrouwbaar is. In figuur 1 is te zien welke variabelen te maken hebben met energiebesparing aan boord. Figuur 1: Conceptueel model 7

9 4.3.2 Probleemstelling Het PMS aan boord van de ms Azoresborg is beperkt tot equal load sharing. Dit is niet altijd de meest zuinige instelling van de vermogensverdeling Hoofdvraag Wat kan er verbeterd worden aan het huidige PMS aan boord van de ms Azoresborg zodat een optimale vermogensverdeling wordt gecreëerd? Onderzoeksvragen Om goed inzicht te krijgen in de werking en mogelijkheden van het PMS zullen er een aantal onderzoeksvragen beantwoord moeten worden. - Hoe worden de geleverde vermogens verdeeld in de huidige situatie? - Wat is het specifiek brandstofverbruik van de dieselmotoren bij verschillende belastingen en waar hangt dit van af? - Wat doen de PPU s en wat zijn de mogelijkheden en/of beperkingen welke deze units met zich mee brengen? - Wat zijn de voor- en/of nadelen van verschillende load sharing opties en wanneer is welke optie optimaal? - Hoe zal de efficiëntie van de vermogensverdeling veranderen door het implementeren van een optimal load sharing functie? 4.4 Inkadering Het PMS heeft meerdere functies. De enige functie welke van toepassing is voor het onderzoek, is het vermogensbeheer van de dieselgeneratoren. De as-generator wordt buiten beschouwing gelaten met betrekking tot vermogensverdeling aangezien de dieselgeneratoren niet parallel kunnen draaien met de as-generator. Dit onderzoek zal ingekaderd worden tot de efficiëntie van de vermogensopwekking door de hulpgeneratoren en de verdeling van deze vermogens. Met de verdeling van de vermogens wordt bedoeld hoeveel procent van de totale belasting elke dieselgenerator op zich neemt. 4.5 Belang Het beantwoorden van de hoofdvraag heeft vooral een financieel belang. Het onderwerp energie besparing is erg in trek tegenwoordig aangezien dit beter is voor het milieu en voor de financiën van een rederij. Met betrekking tot de regelgeving is energiebesparing ook een belangrijk punt, sinds 1 januari 2013 is het SEEMP verplicht op alle schepen groter van 400GT. Momenteel is de enige energiebesparing waar het PMS over beschikt; dat als de kranen worden afgeschakeld en het totaal gevraagde vermogen geleverd kan worden door minder dieselgeneratoren, dan schakelen na 10 minuten de overbodige dieselgeneratoren af. Als er uit dit onderzoek blijkt dat er energie wordt bespaard door een andere manier van load sharing te implementeren, zorgt dit voor brandstofbesparing, geldbesparing en een betere toepassing van de SEEMP regelgeving. 8

10 4.6 Verloop van het onderzoek Data verzamelen Er zijn verschillende methoden om data te verzamelen voor een onderzoek. Het grootste deel van dit onderzoek zal bestaan uit een desk research, dit betekent dat er informatie uit boekwerken en al bestaande data wordt gehaald. Dit kan informatie zijn over bijvoorbeeld de werking van de PPU s of informatie van de proefstandgegevens van de dieselgeneratoren Desk research De data voor onderzoeksvraag 2 zal worden verkregen uit de proefstandgegevens. Deze gegevens zijn verkregen door op een nauwkeurige manier metingen uit te voeren. Deze nauwkeurigheid is hier aan boord niet bereikbaar. Er kan verschil tussen de proefstandgegevens en de praktijk zitten, maar dit zal voor het onderzoek niets uit maken. Op basis van beschikbare boekwerken wordt de rest van de informatie verkregen. Deze informatie wordt tevens gebruikt voor de berekeningen Data analyse Naast de verzameling van data, moet de data worden geanalyseerd. Op basis van de verzamelde data en berekeningen, moeten er conclusies worden getrokken. Als er uit alle gevonden data en berekeningen een conclusie kan worden gemaakt, zullen deze conclusies worden vertaald naar suggesties en/of advies. De mentor aan boord zal met de gevonden informatie en conclusies eens moeten zijn voordat het onderzoek klaar is voor de evaluatie Evaluatie en eindrapportage Hier wordt het onderzoek en de verslaglegging hiervan geëvalueerd. Hierbij gaat het, naast het resultaat van het onderzoek, ook om de manier waarop het onderzoek is uitgevoerd. De evaluatie zal door de begeleider van school worden uitgevoerd. 4.7 Inhoud scriptie Deze scriptie zal de beantwoorde onderzoeksvragen, de conclusies, en de aanbevelingen bevatten. Bij het beantwoorden van de onderzoeksvragen zal verwezen worden naar de onderdelen in het theoretisch kader. Mogelijke suggesties en aanbevelingen zullen op basis van de conclusies worden behandeld. Aan het eind is een bibliografie toegevoegd met alle gebruikte bronnen voor dit onderzoek. 9

11 5. Tijdplanning Week: Onderdeel: 8 Plan van aanpak opsturen 9 Theoretisch kader 10 Onderzoeksvragen 1,2,3 beantwoorden 11 Onderzoeksvragen 4,5 beantwoorden 12 Extra metingen doen voor het specifiek brandstofverbruik 13 Hoofdvraag beantwoorden, conclusies trekken en concept opsturen Onderzoek verbeteren indien nodig Tabel 1: Tijdplanning 10

12 6. Theoretisch kader Hier zullen de technische eigenschappen en aspecten van het PMS en bijbehorende systemen aan boord van de ms Azoresborg, en achterliggende theoretische kennis over een aantal begrippen worden behandeld. 6.1 Technische specificaties Aan boord van de ms Azoresborg zitten verscheidene systemen. Hier worden er een aantal uitgelegd Power supply De elektrische energie wordt opgewekt door middel van dieselgeneratoren en door middel van een as-generator die gekoppeld is aan de hoofdmotor. Er zijn 3 dieselgeneratoren aan boord. Naast de normale elektrische energievoorzieners is er ook een noodgenerator aan boord. Wanneer er een black-out voor komt, zal het PMS proberen om de dieselgeneratoren stuk voor stuk bij te zetten (met een timedelay van ongeveer 6 seconden na elkaar). Wanneer de dieselgeneratoren niet willen starten doordat de schakelaar van de betreffende dieselgenerator niet op AUTO staat of doordat de betreffende dieselgenerator een mechanisch mankement heeft, zal de noodgenerator opstarten en het noodschakelbord van stroom voorzien. Daarna zullen de meeste gebruikers op het MSB af moeten worden geschakeld zodat het noodschakelbord met het hoofdschakelbord verbonden kan worden en een aantal gewenste gebruikers (welke niet op het noodschakelbord zitten) weer bij kunnen worden gezet. Hoe de generatoren geschakeld zijn met het net is te zien in figuur 2 Figuur 2: Schema van de schakeling Wanneer alle verbruikers aan boord hun maximale vermogen vragen, zou het totaal te leveren werkelijk vermogen grofweg 2,3 MW zijn. Aangezien de meeste verbruikers niet maximaal belast worden wanneer ze worden gebruikt en een aantal verbruikers dubbel zijn uitgevoerd, wordt deze hoeveelheid vermogen nooit gevraagd. 11

13 Dieselgeneratoren De dieselgeneratoren zijn de S6R2 MPTK motoren van Mitsubishi. Deze leveren elk een werkelijk vermogen van 450 kw en dus een schijnbaar vermogen van 563 kva bij een power factor van 0,8. De motoren zelf leveren bij 100% belasting een asvermogen van 500 kw, maar de generator is gemaakt voor 450 kw. De dieselgeneratoren hebben een nominaal toerental van 1200 rpm. Aangezien de generator 3 polenparen heeft, is de netfrequentie 60 Hz. De geleverde spanning is 450 V. De dieselmotor en de generator zijn met elkaar verbonden via een flexibele koppeling om gevaarlijke torsievibraties te vermijden. De dieselmotor is een 4-slag motor met directe inspuiting. De dieselgenerator kan een vermogen leveren van 500 kw voor 1 uur per 12 uur (10% overbelasting). De motoren draaien op MDO. De dieselmotoren worden door middel van startlucht gestart. Het type generator is de LSAM 50.1-S4 van het merk Leroy Somer. Deze is zelfbekrachtigend en zelf regelend. De spanningsregeling van de AVR heeft een onnauwkeurigheidslimiet van +/- 1% bij een power factor van 0,8 tot 1,0. Het gegeven specifiek brandstofverbruik van de S6R2 MPTK is met een bepaalde belasting: o o o 100% = 201 g/kwh 75% = 200 g/kwh 50% = 208 g/kwh Dit is gegeven met een onnauwkeurigheid van 5%, dit komt door dat er vanuit wordt gegaan dat er een brandstof met een stookwaarde van KJ/kg wordt gebruikt. (VAC MARINE, 2005) As-generator De as-generator zit via een flexibele koppeling en een reductiekast aan de krukas van de hoofdmotor gekoppeld. De as-generator is het type LSA 50 M6/4P en kan een werkelijk vermogen leveren van 800 kw. De as-generator levert net als de dieselgeneratoren 3fase 450 V met een frequentie van 60 Hz. Het toerental van de asgenerator is 1800 rpm dus deze generator heeft 2 polenparen. De as-generator wordt aangedreven door de hoofdmotor. De hoofdmotor aan boord van de ms Azoresborg is een 6L46F van Wärtsilä, deze motor is een 6 cilinder lijnmotor en heeft een nominaal toerental van 600 rpm. Dit toerental wordt door middel van de reductiekast omgezet naar 1800 rpm voor de as-generator. (Wärtsilä Finland Oy, 2006) (Hudong-Zhongua Shipyard, 2006) 12

14 Noodgenerator De noodgenerator aan boord wordt aangedreven door de 6D24-TC van Mitsubishi. Deze noodgenerator kan een werkelijk vermogen leveren van 180 kw en dus 225 kva bij een power factor van 0,8. Deze motor heeft een nominaal toerental van 1800 rpm. De generator heeft 2 polen paren dus de netfrequentie is 60 Hz. Verder levert deze net als de dieselgeneratoren 3fase 450 V. De dieselmotor is een 4-slag motor met directe inspuiting. Deze motor kan een vermogen van 235 kw leveren voor een tijdsduur van 1 uur per 12 uur (10% overbelasting). De dieselmotor kan automatisch worden gestart door middel van accu s of handmatig door de noodbediening door middel van hydrauliek. Het type generator die op deze dieselgenerator zit, is de LSAM 46.2-L6 van het merk Leroy Somer. Deze heeft net als de LSAM 50.1-S4 een spanningsregelaar met een nauwkeurigheid van +/- 1% bij een power factor tussen de 0,8 en 1,0. Hiernaast is deze ook zelf-bekrachtigend. Het specifiek brandstofverbruik van de noodgenerator is 226 g/kwh bij 100% load, met een onnauwkeurigheid van 5%. (VAC MARINE, 2005) 6.2 Power management Het elektrisch vermogen dat wordt gevraagd door bepaalde gebruikers. Het systeem wat voor het vermogensbeheer zorgt is het PMS. Dit systeem bestaat uit verschillende apparatuur PMS Het Power Management Systeem aan boord van de ms Azoresborg is een systeem wat door middel van een PLC verbonden met de PPU s de vermogens en de verbruikers beheert. De PLC en de I/O modules zijn geleverd door Schneider Electric. PLC De PLC welke het PMS gebruikt is de TSX (figuur 3). Deze PLC heeft een 3-slot I/O rack met 6 posities en is verbonden met een 2-slot I/O uitbreidingsrack (TSX RKX 02). In de I/O slots zitten deze units: - Positie1: I/O UNIT DMZ-64DTK - Positie 3: I/O UNIT DMZ-64DTK - Positie 5: AI UNIT AEZ Positie 6: I/O UNIT DMZ-16DTK - Positie 7: I/O UNIT DMZ-28DTK Figuur 3: TSX Functies De functies van de TSX PLC zijn als volgt: - De I/O verbinding is een 24 Vdc verbinding. - Een set van modules maken het mogelijk dat de PLC goed is in te stellen. - Voor nauwkeurige metingen van de I/O s kan het best een TSX AEZ/ASZ/AMZ worden gebruikt, de metingen die geen nauwkeurigheid nodig hebben kunnen direct op de PLC worden aangesloten. 13

15 - De TSX Micro PLC bevat intern RAM geheugen welke 20 Kwoorden kan opslaan, en een Flash EPROM geheugen welke minstens 5 Kwoorden kan opslaan als backup. - De TSX SCP114 kaart zorgt voor de mogelijkheid om via de TSX SCA 50 door middel van Modbus R485 te communiceren met XR6 waar alarmen van de PPU en PLC zelf binnenkomen zoals: o PMS PLC Failure (PLC) o PREF TRIP 1 (PLC) o PREF TRIP 2 (PLC) o MAIN BUS VOLTAGE HIGH (PPU) o MAIN BUS VOLTAGE LOW (PPU) o MAIN BUS FREQUENCY HIGH (PPU) o MAIN BUS FREQUENCY LOW (PPU) o ES&PREF TRIP SOURCE FAIL (PLC) o 440V INSULATION LOW (PLC) o 220V INSULATION LOW (PLC) o DC 24Vdc Source Failure (Schneider Electric, 2009) Inputs/Outputs De I/O s van de PLC zijn verdeeld over meerdere modules; DMZ-64DTK, DMZ-16DTK en DMZ-28DTK. Hiernaast komt er ook informatie binnen bij de TSX AEZ 414. Deze inputs zijn nauwkeuriger dan de standaard inputs, en hier komen de vermogens van de dieselgeneratoren en as-generator binnen. (Zie Bijlage I) Vermogen en frequentie beheer Het PMS kan de speed governors/avrs bedienen door middel van een relais of analoge uitgangssignalen. De load sharing functie heeft een aparte analoge load share lijn. Dit maakt het plaatsen van extra bus couplers in het switchboard mogelijk en zorgt er voor dat de load sharing goed werkt. De regelaar functies wat dit systeem mogelijk maakt zijn als volgt: - Active load sharing - Reactive load sharing - Spanningsbeheer (optioneel) - PF, VAR beheer (optioneel) (DEIF, 2006) Load blocking Het PMS bevat een load blocking functie. Dat wil zeggen dat wanneer er een grote gebruiker een start request naar de PLC stuurt, dat de PLC kijkt hoeveel vermogen die gebruiker nominaal nodig heeft en kijkt of het starten van deze gebruiker niet 85% van het totaal te leveren vermogen van de aangesloten dieselgeneratoren overschrijdt. Als 85% van het totaal te leveren vermogen niet wordt overschreden kan de betreffende gebruiker gestart worden. Als dit wel wordt overschreden dan zorgt het PMS er voor dat er nog een dieselgenerator wordt gestart, zodat er genoeg vermogen beschikbaar is. 14

16 Als er geen dieselgenerator kan worden bijgezet, dan wordt er geen start authorized signaal uitgestuurd naar de gebruiker. Dit is dus load blocking. De enige manier om de gebruiker dan nog bij te zetten is door het handmatig overschrijden van het load blocking door de operator. Naast de load blocking zorgt het PMS er ook voor dat wanneer de kranen weer worden afgeschakeld, er wordt berekend hoeveel het net belast is en of er nog genoeg vermogen geleverd kan worden als er een dieselgenerator wordt afgeschakeld. Als dit het geval is dan zullen de overbodige dieselgeneratoren na 10 minuten automatisch afschakelen. PPU Een Protection and Paralleling Unit is een compacte alles-in-één bedieningsunit met een microprocessor welke alle nodige functies voor het bedienen en beschermen van een synchrone/asynchrone generator. De PPU is ontworpen voor de volgende toepassingen: 1. Standalone 2. Parallel met andere generatoren 3. Parallel met het net De PPU kan de generator synchroniseren en na de synchronisatie kan deze alle nodige bedieningen en beveiligingen uitvoeren. Het past goed in een PLC-bediend systeem en de PPU kan verbonden worden met het systeem via digitale en analoge I/O s of via (optionele) seriële communicatie. De display unit kan direct op de main unit of op de switchboard deur worden geïnstalleerd. Via deze display unit kunnen alle gemeten en berekende waarden worden uitgelezen, net als de alarmen en data van de log. De weergegeven waarden kunnen vrij worden aangepast naar wensen van de gebruiker of systeem specifieke eisen. Een PPU heeft 4 verschillende bedieningsmodes en deze kunnen makkelijk worden geselecteerd via digitale inputs op de standaard PPU, zodat de governor als volgt zal worden bediend: 1. Vaste frequentie 2. Vast vermogen 3. Droop 4. Load sharing Als de AVR bediend wordt door de PPU zijn de bedieningsmodes als volgt: 1. Vaste spanning 2. Vaste VAr 3. Vaste power factor 4. VAr sharing 15

17 De PPU krijgt ingangssignalen van sensoren welke beveiligingen activeren, hiernaast beschikt de PPU over enkele interne beveiligingen. De interne beveiligingen waar de PPU s gebruik van maken aan boord van de ms Azoresborg zijn: - Reverse power (TerugWatt) - Over current - Busbar high voltage - Busbar low voltage - Busbar high frequency - Busbar low frequency - Synchronising failure - General failure - Battery low V (DEIF, 2009) (DEIF, 2006) Automatic Voltage Regulator Het type AVR welke door de dieselgeneratoren wordt gebruikt is de Leroy Somer type R449. De R449 heeft een potentiometer ingangssignaal (terminal 25 en 26) zodat de DEIF apparatuur direct verbonden kan worden. Governor interface De governor welke wordt gebruikt door de dieselgeneratoren is de Woodward type 1724 governor. Dit is een EPG systeem; de governor heeft geen mechanische of hydraulische aansturing nodig. De governor accepteert spanningssignalen (+/- 5 Vdc) direct op de terminal 7 (+) en 8 (-), zodat de DEIF controllers direct kan worden verbonden met de governor. De EPG is ontworpen voor precieze snelheidsbediening van onder andere diesel motoren. De bedieningen worden speciaal ontworpen voor de bepaalde motortoepassingen. Dit soort EPG s zijn drie-component governor systemen voor 24 Vdc werking. Alle EPG systemen bevatten een actuator en een elektronische snelheidsbediening. Isochrone elektrische bedieningen zijn beschikbaar met of een start-brandstof limiet of met een schakelaar geselecteerde dual dynamics. Units met een start-brandstof limiet kunnen overspeed en overmatige rook bij het opstarten voorkomen. De EPG actuator is mechanisch gelinkt aan de brandstofbediening. De uitgaande as heeft een maximale draaihoek van 35 rechtsom of linksom. Interne veren zorgen voor het askoppel in richting van de brandstof vermindering en voor het stoppen van de motor indien het elektronische ingangssignaal weg valt. Als de motor draait, vergelijkt de bediening de snelheid van de motor met de gewenste snelheid of gewenste belasting en regelt hier naar. De droop wordt geregeld door een isochrone snelheidsbediening met een load sensor. (Woodward, 1991) 16

18 6.3 Load sharing Load sharing is het verdelen van de vermogensbelasting. Dit kan werkelijk vermogen (kw) zijn, of blind vermogen (kvar) zijn. Hiernaast is er nog een verschil tussen de werking van de vermogensverdeling van een systeem welke gebruik maakt van droop-regeling of van een isochrone-regeling Factoren Als een dieselgenerator-set parallel geschakeld is, moeten de spanning en frequentie van de generator precies het zelfde zijn als ze op het zelfde net geschakeld zitten. Hierdoor kan een generator set control system niet zomaar de netspanning en de frequentie als referentie gebruiken voor het behouden van gelijke vermogensverdeling. Dit zou wel kunnen als ze los van elkaar geschakeld zouden staan. Als, bijvoorbeeld, een dieselgenerator een hogere bekrachtiging (AVR) heeft dan de anderen, dan zal het blindvermogen niet gelijk zijn verdeeld. Net als wanneer bij een dieselgenerator de snelheid wordt geregeld (governor), dan zal het werkelijk vermogen niet gelijk verdeeld zijn tussen de dieselgeneratoren. Elke dieselgenerator in het systeem heeft twee actieve control systems welke altijd in werking zijn: het bekrachtigingssysteem welke het voltage regelt (AVR), en het brandstofregelsysteem welke de snelheid van de motor regelt (governor). Het kan zijn dat dieselgeneratoren het werkelijk vermogen goed verdelen maar het blindvermogen niet, en vice versa. Voor succesvolle vermogensverdeling moet beide het werkelijk- en het blindvermogen goed worden verdeeld. Werkelijk vermogen verdelen hangt af van de snelheidsregeling en brandstofregeling tussen de dieselgeneratoren in het systeem gebaseerd op het percentage van de kw belasting. Blindvermogen verdelen hangt af van de spanningsregeling en bekrachtigingsregeling van het systeem wat af hangt van de het percentage belasting tussen de dieselgeneratoren. Er zijn verschillende manieren van load sharing aanwezig: - Droop governing en spanningsregeling - Isochrone kw load sharing - Isochrone spanning kvar load sharing - Cross current compensatie voor kvar load sharing Als de brandstofregeling van één dieselgenerator in een groep wordt verhoogd, zorgt dit niet naar een verhoging van de snelheid en dus een verhoging van de frequentie (zoals het zou zijn als deze alleen zou draaien) maar het zal zorgen voor een grotere hoeveelheid werkelijk vermogen wat deze generator aan het net levert. Als de brandstofregeling wordt verlaagd zorgt dit dus voor een kleinere hoeveelheid werkelijk vermogen wat deze generator aan het net levert. Bij spanningsregeling werkt dit volgens hetzelfde principe maar dan door middel van de regeling van de AVR. 17

19 Droop load sharing Zoals te zien is in figuur 4, droop governing of spanningsregeling staat het doe dat de snelheid van de motor (wat wordt gemeten in Hz) of generatorspanning daalt met een bepaald percentage wat verandert zodra de belasting groter wordt. Voor de duidelijkheid, als twee machines starten op dezelfde frequentie en spanning met nul belasting, en deze waarden houden bij alle belastingen (0%-100%), dan werkt het systeem isochroon. Figuur 4: Droop vs. isochronous load sharing Om een droop systeem goed te laten werken moet er aan de volgende eisen worden voldaan: - De generatoren moeten bij nul belasting dezelfde frequentie en spanning hebben als ze los van het net draaien. - Elke generator moet zijn ingesteld dat ze evenveel in spanning daalen vanaf nul tot volle belasting. - Elke generator moet zijn ingesteld dat ze evenveel in frequentie daalen vanaf nul tot volle belasting. Het is goed om te weten dat de frequentiedroop en spanningsdroop niet hetzelfde percentage hoeven te zijn. Frequentiedroop (Hz): 100 HzNL HzFL HzFL Spanningsdroop (V): 100 VNL VFL VFL NL = no load FL = full load 18

20 Figuur 5 laat zien wat de impact is van verkeerde spanningsinstellingen bij nullast. Generator 1 zal altijd meer belast zijn dan generator 2. Generator 2 krijgt terugkomend blindvermogen bij nullast omdat de spanning van generator 1 hoger is. Figuur 5: Generatoren hebben dezelfde droopval maar beginnen op verschillende spanningen Figuur 6 laat de impact van verschillende droop instellingen zien. De generatoren starten op dezelfde frequentie maar generator 1 zal altijd meer belast zijn dan generator 2. Figuur 6: Generatoren beginnen op dezelfde frequentie maar hebben verschillende droopinstellingen. De systemen hebben altijd beide kw en kvar load sharing nodig, maar het is niet een voorwaarde dat het dezelfde soort systemen zijn. Eén kan isochroon zijn en de andere droop. VAR load sharing via droop wordt meestal reactive droop compensation genoemd. Het grootste voordeel van droop gebruiken in een systeem is dat verschillende machines parallel geschakeld kunnen worden zonder dat er zorgen gemaakt hoeven te worden voor de load sharing interface. De spanningsvariaties die voor komen door de droop-werking zijn niet significant in een geïsoleerde netsystemen zoals aan boord van schepen, maar de frequentievariaties kunnen wel significant zijn, vooral bij nood/stand-by systemen waar de belasting door de tijd heen erg kan verschillen. 19

21 Cross current compensation Cross current is een flow van elektrische stroom tussen de dieselgeneratoren wat veroorzaakt wordt door verschillen in bekrachtigingen van de generatoren. Cross current compensation is een term wat de werking van parallel geschakelde dieselgeneratoren zonder bedoelde spanningsdroop beschrijft. Dit wordt bereikt door het installeren van een stroomtransformator (CT), meestal op de B fase van elke generator, en door de CT s met elkaar te verbinden wordt er een identieke spanningsbias aan elke AVR in het systeem geleverd. Het systeem werkt het beste als alle AVR s van het zelfde merk en model zijn. Isochrone kw en kvar load sharing Isochrone load sharing regelsystemen zijn actieve regelsystemen welke het percentage van de werkelijk- en blindvermogen van een dieselgenerator berekent, deze berekende waardes worden vergeleken met de gemeten percentages. Op basis hiervan worden de brandstof en bekrachtiging van die bepaalde dieselgenerator geregeld totdat de berekende en gemeten waardes overeenkomen. Load sharing is belangrijk als er dieselgeneratoren parallel geschakeld moeten worden, omdat de load sharing communicatie het enige punt is waar de dieselgeneratorbedieningen met elkaar in contact staan als ze op een geïsoleerd net geschakeld staan. Om load sharing functies mogelijk te maken, moet elke dieselgenerator in het systeem een control system hebben welke het totale percentage kw en kvar belasting van de machine berekent. Hiernaast moeten ze ook beschikken over de mogelijkheid om die waardes te vergelijken met het systeem in het geheel. De communicatiemiddelen tussen deze control systems kunnen in twee grote groepen worden verdeeld: - Systemen welke analoge signalen gebruiken voor load sharing - Systemen welke digitale signalen gebruiken voor load sharing (zoals CAN, RS485 of Ethernet) Analoge control systems reageren meestal sneller dan control systems die gebruik maken van digitale communicatie en analoge systemen kunnen vaak worden ingesteld dat de systemen van verschillende fabrikanten samen kunnen werken. Control systems die gebruik maken van digitale communicatie verschillen voor elke fabrikant, dus als een systeem daar gebruik van maakt moeten de load sharing regelingsfuncties door de zelfde maker worden geregeld. De nieuwste geïntegreerde parallel-regelaars (het apparatuur wat alle functies voor het parallel schakelen op een enkel systeem) gebruiken bijna allemaal digitale communicatie signalen voor load sharing. Dat zorgt er voor dat wanneer een nieuwe dieselgenerator met een digitaal regelsysteem van een ander merk deel gaat maken uit een bestaand systeem, dat het verstandig is om alle apparatuur te vervangen en overal apparatuur van het zelfde merk/model te installeren. (Cummins Power Generation, 2010) 20

22 7. Onderzoek Nu het theoretische deel is beschreven kunnen de onderzoekvragen worden beantwoord. Elke onderzoeksvraag zal een kleine hoeveelheid beschrijvende theorie bevatten naast het antwoord op de vraag. Hier nogmaals de onderzoeksvragen: Onderzoeksvraag 1: Hoe worden de geleverde vermogens verdeeld in de huidige situatie? Onderzoeksvraag 2: Wat is het specifiek brandstofverbruik van de dieselmotoren bij verschillende belastingen en waar hangt dit van af? Onderzoeksvraag 3: Onderzoeksvraag 4: Onderzoeksvraag 5: Wat doen de PPU s en wat zijn de mogelijkheden en/of beperkingen welke deze units met zich mee brengen? Wat zijn de voor- en/of nadelen van verschillende load sharing opties en wanneer is welke optie optimaal? Hoe zal de efficiëntie van de vermogensverdeling veranderen door het implementeren van een optimal load sharing functie? 21

23 7.1 Onderzoeksvraag 1 Hoe worden de geleverde vermogens verdeeld in de huidige situatie? Het PMS heeft verschillende standen. De standen kunnen worden geselecteerd door middel van schakelaars. Eén van de opties is de keus tussen normal en river mode. Wanneer de stand normal wordt gekozen op het bustie & synchro panel (zie Bijlage II) zal er standaard minstens één generator bij staan. Tijdens varen over zee staat de schakelaar op normal en wordt het elektrisch vermogen in de meeste gevallen geleverd door de as-generator. Dit is goedkoper dan wanneer de dieselgeneratoren worden gebruikt, aangezien de hoofdmotor tijdens varen meestal rond de 80% belast is, en het specifiek brandstofverbruik van de hoofdmotor optimaal is rond de 80% belasting. Hiernaast kan de hoofdmotor op zware olie (HFO/LSFO/IFO) draaien terwijl de dieselgeneratoren alleen op MDO kunnen draaien. Zware olie is een stuk goedkoper dan MDO dus de prijs per kw is lager wanneer de as-generator wordt gebruikt. Wanneer er wordt gevaren met slecht weer en wanneer het schip hierdoor gaat stampen, kan het voor komen dat door de steeds veranderende druk op de schroef het toerental van de hoofdmotor gaat fluctueren. Hierdoor gaat het toerental van de as-generator fluctueren en dus ook de netfrequentie. Als de frequentie hoger dan 63 Hz wordt of lager dan 57 Hz, zorgt de beveiliging er voor dat de breaker van de as-generator tript. Hierdoor wordt er een black-out veroorzaakt. Het PMS zorgt er vervolgens voor dat er weer een dieselgenerator, of uiteindelijk de noodgenerator bij wordt geschakeld. In de praktijk wordt er als het schip aan het stampen is, één of twee dieselgeneratoren gestart. Het hangt maar net van de situatie af. De dieselgeneratoren kunnen elk 450 kw leveren terwijl de as-generator 800 kw kan leveren. Als de situatie zo is dat er 400 kw wordt gevraagd, dan wordt er voor de zekerheid een extra dieselgenerator gestart en staan er dus twee dieselgeneratoren parallel op het net. De tweede stand is de river stand. Wanneer de schakelaar hierop staat, wordt de dieselgenerator die in stand-by staat opgestart. De river stand wordt meestal gekozen wanneer er op een rivier wordt gevaren, wanneer er een haven in of uit wordt gevaren, maar ook soms tijdens slecht weer. Tijdens het varen op een rivier of tijdens het in- of uitvaren van een haven, kan het zo zijn dat er dek machinerie zoals winches wordt gebruikt. Om er voor te zorgen dat er genoeg vermogen is voor het gebruik van deze machines, staan er minstens twee dieselgeneratoren te draaien. Tijdens dit soort situaties staat de as-generator direct gekoppeld aan de boegschroef. De boegschroef vraagt maximaal 750 kw dus dit kan de as-generator leveren. Wanneer er meer dan één dieselgenerator op het net staat geschakeld, wordt de totale vermogensbelasting gelijk verdeeld over alle bijgeschakelde generatoren. 22

24 7.1.1 Modes Op het MSB zitten er, naast de schakelaar voor de normal en river modes, nog meer schakelaren om modes te kiezen. MODE SELECT Bij deze schakelaar kan men kiezen tussen twee opties, namelijk: 1. MANUAL 2. AUTO Wanneer de schakelaar in de MANUAL positie staat, kunnen de bepaalde dieselgenerator en Air Circuit Breaker (ACB) alleen handmatig worden bediend. Wanneer de schakelaar in de AUTO positie staat, zorgt het PMS voor de bediening van de dieselgenerator en ACB. Alle handmatige bedieningen zullen nu ook worden geweigerd behalve de handmatige stopfunctie van de dieselgenerator. STANDBY SELECT Deze schakelaar heeft vier mogelijke opties, namelijk: 1. OFF 2. DG1 3. DG2 4. DG3 Wanneer de schakelaar op OFF staat en de MODE SELECT op AUTO positie staat, zal het systeem semi-automatisch werken. Het systeem zal alleen de auto load sharing en semi-automatische synchronisatie/semi-load shifting functies van het PMS kunnen gebruiken. Wanneer de gewenste DG is gekozen, zal de AUTO mode van het PMS automatisch worden geactiveerd. Hiernaast zal de stand-by volgorde van de DG s af hangen van op welke DG de schakelaar staat. Eén DG wordt gebruikt, twee DG s staan stand-by, bijvoorbeeld: DG1 draait, de schakelaar wordt op positie DG3 gezet wat er voor zorgt dat DG3 de eerste standby DG, en DG2 de tweede stand-by DG is. (Schneider Electric, 2007) 23

25 7.2 Onderzoeksvraag 2 Wat is het specifiek brandstofverbruik van de dieselgeneratoren bij verschillende belastingen en waar hangt dit van af? Voordat een motor wordt opgeleverd, wordt de motor getest op hoe deze in bepaalde situaties reageert. De resultaten van de tests zijn te vinden in de Engine test record ofwel proefstandgegevens van de Technical file IMO-Certification documentatie. De Technical File van de hulpmotor is opgedeeld in 9 hoofdstukken. 1. Engine description 2. Component identification & settings 3. Engine test record 4. Designation and restrictions for engine family 5. Replacement parts/components specification 6. Marking details for spare parts/components and family engine components 7. Procedure for NOx emission test on test bench 8. Procedure for NOx emission verification survey onboard 9. EIAPP Certificate In het hoofdstuk; Engine test record, staat een tabel waarin wordt weergegeven hoe de motor reageert op bepaalde belastingen. Hierin staat de tijd waarin de tests zijn uitgevoerd, de belastingen en de bepaalde koppels waarop de motor getest is, de bijbehorende vermogens, brandstofverbruik, specifiek brandstofverbruik, temperaturen en drukken beschreven. De tests zijn uitgevoerd op belastingen van 10, 25, 50, 75, 100 en 110% van de motor. Aangezien de motor S6R2-MPTKF van Mitsubishi een nominaal asvermogen heeft van 500 kw, wordt dit tijdens te test als 100% belasting gezien. Het is belangrijk dat er rekening mee wordt gehouden dat de dieselgenerator aan boord maar een maximaal vermogen van 450 kw levert. De test is uitgevoerd bij een omgevingstemperatuur van 20 C en een omgevingsdruk van hpa. De waardes voor het specifiek brandstofverbruik die in de engine test record te vinden zijn, zijn weergegeven in de tabel. (Zie Bijlage III.I, III.II, III.III) Tabel 2: SFC Dieselgeneratoren Belasting (%) Asvermogen (kw) SFC DG1 (g/kwh) SFC DG2 (g/kwh) SFC DG3 (g/kwh) ,9 322,0 327, ,0 225,1 228, ,5 203,2 203, ,9 198,5 198, ,2 197,2 197, ,5 196,6 196,5 Zoals te zien is in tabel 2, daalt het specifiek brandstofverbruik zodra de belasting groter wordt. Bij de meeste motoren ligt het punt waar het specifiek brandstofverbruik minimaal is rond de 80% belasting. Dit komt doordat de turbocharger dan het meest efficiënt is. Deze motoren hebben hun optimale punt rond de 100% belasting. 24

26 Het specifiek brandstofverbruik kan verschillen wanneer er een ander type brandstof wordt gebruikt. Tijdens de test is er brandstof met een dichtheid van 0,8378 kg/l en een stookwaarde van 42,83 MJ/kg. Elke keer dat er brandstof wordt gebunkerd, is er een grote kans dat de stookwaarde en dichtheid verschillen van de stookwaarde en dichtheid van de brandstof die tijdens de test gebruikt werd. Een andere stookwaarde zorgt voor een ander specifiek brandstofverbruik. Als één kg brandstof meer energie bevat, dan wordt het specifiek brandstofverbruik lager. Aangezien de brandstof aan boord per gebunkerde hoeveelheid van eigenschappen kan verschillen, worden de gegevens van de engine test record gebruikt voor het onderzoek. Slecht onderhoud van de motoren kan het rendement en het specifiek brandstofverbruik van de motor verslechteren, maar het vaststellen van de invloed van de kwaliteit van het onderhoud op het specifiek brandstofverbruik is zeer lastig. In tabel 2 is te zien dat het specifiek brandstofverbruik per dieselmotor bij dezelfde belasting verschilt. Dit gebeurt vooral bij lage belastingen. Dit is te verklaren doordat geen enkele motor precies gelijk is, of precies gelijk reageert op bepaalde omstandigheden. Zo heeft dieselgenerator 1 over het algemeen een groter specifiek brandstofverbruik dan dieselgenerator 2 of 3. Aangezien de SFC s van de dieselgeneratoren verschilt, heeft dit invloed op het gemiddelde specifiek brandstofverbruik van het systeem. Door het gemiddelde specifiek brandstofverbruik per startvolgorde bij een totale vermogensvraag van 50 tot 1350 kw te berekenen, en deze ten opzichte van elkaar te vergelijken, kan worden gekeken welke startvolgorde het zuinigst is. Vanaf 720 kw draaien alle drie de dieselgeneratoren parallel op gelijke vermogens, dat wil zeggen dat in elke schakelvolgorde het gemiddelde specifiek brandstofverbruik gelijk is. De grafiek en tabel laten alleen het interessante gebied zien (tot 750 kw). (Mitsubishi Diesel Engines Turbochargers, 2009) Om een beeld te geven wat de verschillen zijn van het gemiddelde specifiek brandstofverbruik tussen bepaalde schakelvolgordes, worden alle zes schakelvolgordes in een grafiek met elkaar vergeleken. Bij een belasting van 360 kw wordt er een tweede dieselgenerator bijgeschakeld en bij 720 kw wordt de derde dieselgenerator bijgeschakeld. 25

27 SFC (g/kwh) Tabel 3: SFC's bij bepaalde schakelvolgordes PTO ,2 203,2 199,4 199,4 199,2 199, ,1 222,1 221,1 216,5 222,1 216, ,7 217,5 216,7 212,7 217,5 212, ,3 211,7 211,3 208,0 211,7 208, ,9 206,0 205,9 203,4 206,0 203, ,7 204,8 204,7 202,3 204,8 202, ,6 203,6 203,6 201,3 203,6 201, ,5 202,4 202,5 200,3 202,4 200, ,3 201,2 201,3 199,3 201,2 199, ,2 207,2 207,2 207,2 207,2 207, ,1 205,1 205,1 205,1 205,1 205,1 In Tabel 3 is te zien dat schakelvolgordes en over het algemeen het zuinigst zijn. Om deze twee schakelvolgordes met elkaar te vergelijken worden deze uitgezet in een grafiek. In Grafiek 1 is te zien dat tot een vermogensvraag van ongeveer 300 kw de schakelvolgorde het zuinigst is, maar zodra er meer dan dat wordt gevraagd is net iets zuiniger. Er wordt als er meerdere generatoren op het net staan geschakeld meestal ongeveer 400 kw gevraagd. Hierdoor wordt er besloten dat in equal load sharing mode, de schakelvolgorde de meest ideale schakelvolgorde is. Wanneer er één dieselgenerator op het net geschakeld staat, zou DG2 het meest ideaal zijn. Met deze stelling wordt onderhoud en het verschil in draaitijd tussen de generatoren buiten beschouwing gelaten. Gemiddelde SFC schakelvolgordes 275,0 265,0 255,0 245,0 235,0 225,0 DG2 - DG3 - DG1 DG3 - DG2 - DG1 215,0 205,0 195, Total PTO (kw) Grafiek 1: Verschil in gemiddeld SFC 26

28 7.3 Onderzoeksvraag 3 Wat doen de PPU s en wat zijn de mogelijkheden en/of beperkingen welke deze units met zich mee brengen? PPU s zijn Protection and Parallelling Units zoals beschreven in hoofdstuk van het theoretisch kader. Deze units zorgen voor het verdelen van de vermogens en voor het beveiligen van de dieselgeneratoren. De lijst van beveiligingen en parameters staan in Bijlage IV. De parameters kunnen worden ingesteld in de display unit van de PPU Signalen De PPU s krijgen analoge signalen binnen van onder andere de hoofd PLC en van de andere PPU s. De signalen welke deze unit binnen krijgt zullen stuk voor stuk behandeld worden. De inkomende en uitgaande signalen zijn voor elke dieselgenerator het zelfde. Zie Bijlage V voor een hardware overview en zie Bijlage II voor een overzicht van het Bustie & Synchro Panel. START SYNC/CONTR Het START SYNC/CONTR signaal komt de PPU binnen op de PPU (input 25) wanneer de schakelaar van MODE SELECT op Auto staat en de DG CB gesloten is. Het is ook mogelijk dat deze input een signaal krijgt als de PMS PLC een DG AUTO SYNCHRO signaal uitstuurt, er gaat dan een lampje branden en er schakelt een relais. DE-LOAD Het DE-LOAD ofwel load shift signaal komt binnen op de PPU (input 43) als de PMS PLC het DG LOAD SHIFT signaal uitstuurt. Er gaat niet als bij START SYNC/CONTR een lampje branden en er schakelt een relais. De PMS PLC krijgt het load shift command wanneer de schakelaar de load shift drukknop wordt ingedrukt. ALARM INHIBIT, CB OPEN, CB CLOSED Deze signalen komen binnen als de CB geopend of gesloten is. Als de CB open is zal ALARM INHIBIT (input 23) en CB OPEN (input 54) een signaal krijgen. Als de CB gesloten is zal CB CLOSED (input 55) een signaal krijgen. Een andere manier om de CB te sluiten is door de MODE SELECT op MANUAL te zetten, de DG te starten en te wachten tot deze op >95% van de nominale spanning is, en dan op MANUAL CLOSE CB te drukken. Er moet natuurlijk wel op worden gelet dat de fases niet verdraaid zijn. ANALOG TRANSDUCER OUTPUT Deze output geeft een signaal aan de PMS PLC waardoor de PMS PLC weet of de DG vermogen levert of niet. Bediening DG Het starten en stoppen van de dieselgeneratoren gaat niet via de PPU maar dit kan op twee manieren gebeuren. 1. Als de MODE SELECT schakelaar op MANUAL staat en de starthendel wordt overgehaald. 2. Als de MODE SELECT schakelaar op AUTO staat en de PMS PLC het DG ENGINE START COMMAND geeft. Het stoppen van de dieselgenerator kan gebeuren als de PMS PLC het DG ENGINE STOP COMMAND geeft of als de dieselgenerator geen DG RUNNING meer uitstuurt. 27

29 PROTECTIONS In de PPU zitten 11 relais welke beveiligingen kunnen activeren. Relais nummer 3 wordt niet gebruikt. Relais 1: Relais 2: Relais 4: Relais 5: Relais 6: Relais 7: Relais 8: Dit relais beveiligt het systeem tegen overcurrent (te hoge stroom), wanneer deze beveiliging wordt geactiveerd zullen alle gebruikers in de Preferential Trip 1 én Preferential Trip 2 groep trippen. Dit relais beveiligt het systeem tegen reverse power (terugwatt), wanneer deze beveiliging wordt geactiveerd zal de CB na een time delay van 10s trippen. Deze beveiliging wordt geactiveerd wanneer er 10% of meer van het totale vermogen aan reverse power aanwezig is. Dit relais zal net als relais 2 de CB na een time delay van 10s openen. Dit relais wordt geactiveerd door de CB De-load Open opdracht van het PMS. Dit relais wordt geactiveerd door de High Frequency beveiliging van de PPU. Als deze wordt geactiveerd wordt er een signaal naar de PMS PLC gestuurd, dit signaal komt binnen op de High Frequency input van de PLC. Dit relais wordt geactiveerd door de Low Frequency beveiliging van de PPU. Als deze wordt geactiveerd gaat er net als bij de High Frequency beveiliging een signaal naar de PMS PLC, alleen komt deze op de Low Frequency input van de PLC. Dit relais wordt geactiveerd door de Voltage High beveiliging van de PPU. Als deze wordt geactiveerd wordt er een signaal naar de Voltage High input van de PMS PLC gestuurd. Dit relais wordt geactiveerd door de Voltage Low beveiliging van de PPU. Net als de 'Voltage High beveiliging stuurt deze een signaal naar de PMS PLC maar dan naar de Voltage Low input. Sync. Relay: Dit relais schakelt als er gesynchroniseerd wordt en de CB gesloten kan worden. Als deze schakelt dan wordt er, als de MODE SELECT schakelaar op AUTO staat, de CB van de betreffende DG gesloten. Gov. Contr: Deze Gov. Raise en Gov. Lower relais schakelen als de governor control op stand 2 OFF staat. Als de governor control op stand 1 LOWER of stand 3 RAISE dan wordt de governor handmatig bediend. Ald de governor control op OFF staat dan zorgt de PPU voor de governor control. MEASURING CIRCUIT De PPU krijgt een aantal meetwaarden binnen van de busbar- én generatorkant van de CB. Van de busbarkant en de generatorkant wordt de stroom (busbar input , generator input ) en de spanning (busbar input , generator input ) van L1, L2 en L3 gemeten. 28

30 (Schneider Electric, 2006) Software De PPU beschikt over een standaard software, in deze software zit een PLC met programmeerbare waardes. De waardes kunnen via de display unit van de PPU worden aangepast nadat het wachtwoord 2000 is ingevoerd. De settings in de software hebben een eigen nummer. Via de jump functie kan er direct naar een setting worden gegaan. In de parameter list (Bijlage IV) van deze PPU staat een lijst met functies van de PPU en of deze aanwezig is en wel of niet gebruikt wordt. Bijvoorbeeld: Figuur 7: Parameters Zoals te zien is in figuur 7, zijn er twee BUS high-voltage beveiliging aanwezig. Eén is nummer 1180 en de ander Beide staan ze ingesteld op 105% en hebben ze een time-delay van 5s. Van de twee beveiligingen wordt er maar één gebruikt, namelijk nummer Zo is er een hele lijst aanwezig waarin staat hoe de PPU staat ingesteld. Hierin staat ook dat bij nummer 4260 de belasting kan worden ingesteld wanneer er een tweede dieselgenerator automatisch bij wordt gezet. De waarde staat op 80% maar deze functie wordt niet gebruikt. Met betrekking tot de optimal load sharing functie is de mogelijkheid om een minimaal te leveren vermogen bij een dieselgenerator wordt ingesteld softwarematig aanwezig, alleen is deze niet aangesloten op deze PPU s. 29

31 7.4 Onderzoeksvraag 4 Wat zijn de voor- en/of nadelen van verschillende load sharing opties en wanneer is welke optie optimaal? Bij het verkrijgen van een optimale vermogensverdeling worden een aantal variabelen in rekening gebracht. In theorie is de situatie waarin het specifiek brandstofverbruik het laagst is, de optimale situatie. In de praktijk blijkt dat in bepaalde situaties het systeem stabiel of juist instabiel is, en dit kan een bepaalde wijze van vermogensverdeling minder ideaal maken. Wanneer er grote veranderingen in de vermogensvraag voor kunnen komen, wordt deze vermogensverandering in een equal load sharing situatie gelijk verdeeld over alle parallel draaiende generatoren. Wanneer er wordt gedraaid in optimal laod sharing situatie is er één dieselgenerator die de hele vermogensverandering moet opvangen. Als de vermogensverandering erg groot is, is het mogelijk dat de dieselgenerator dit niet op tijd kan leveren. Dit kan er voor zorgen dat het toerental van de dieselgenerator inzakt en dat de dieselgenerator mogelijk door de beveiliging van het net wordt geschakeld. Zoals beschreven in onderzoeksvraag 1 is bij aankomst en vertrek waar de winches aan dek worden gebruikt, of wanneer er kranen worden gebruikt voor het laden of lossen, de kans op een grote vermogensverandering aanwezig. In deze situaties is het onvermijdelijk om de generatoren in equal load sharing te laten draaien. Wanneer er een kraan gestart wordt, wordt er eerst een start request gevraagd aan de PMS PLC. Deze PLC bekijkt of het totale vermogen na het starten van de kraan onder 80% belasting van de dieselgeneratoren komt, indien dit het geval is dan kan de kraan starten, indien dit niet het geval is wordt er een extra dieselgenerator gestart. Dat wil zeggen dat wanneer kranen worden gebruikt, er genoeg vermogen beschikbaar is en er geen, of in elk geval minder zorgen gemaakt hoeven te worden over de stabiliteit van de vermogensopwekking. Wanneer de winches worden gebruikt wordt er van te voren niet gekeken of er genoeg vermogen beschikbaar is. Bij het gebruik van de winches moet er dus zelf voor worden gezorgd dat er genoeg vermogen beschikbaar is om de rappe veranderingen in de vermogensvraag te kunnen leveren. Om hier zeker van te zijn, wordt het systeem in river mode gezet wanneer de winches gebruikt worden. Wanneer de winches en de kranen niet intensief worden gebruikt, is het een optie om de dieselgeneratoren zo veel mogelijk in hun meest zuinige (minimaal specifiek brandstofverbruik) te laten draaien. Bij deze hulpgeneratoren is het specifiek brandstofverbruik het laagst bij 100% belasting. Dit zou er voor zorgen dat een schommeling in het gevraagde vermogen niet of zeer moeizaam opgevangen kan worden door de generatoren. De motoren in 100% belasting laten draaien zou dan wel voor een minimaal specifiek brandstof zorgen, maar tegelijkertijd ook voor een zeer gevoelig systeem. Door de gevoeligheid van het systeem wordt het praktisch gezien niet zo optimaal. Het is beter om de motoren op 80% belasting te laten draaien, dan kunnen schommelingen in de vermogensvraag makkelijker worden opgevangen. Een optimale vermogensverdeling is dus een situatie waarin een goede verhouding wordt gevonden tussen een zo laag mogelijk specifiek brandstofverbruik en een zo stabiel mogelijk systeem. 30

32 De mogelijke manieren van vermogensverdeling: Equal load sharing: De vermogens worden gelijk verdeeld over de generatoren, elke generator levert evenveel vermogen en hierdoor kunnen schommelingen in de vermogensvraag makkelijker worden opgevangen. Optimal load sharing: De vermogens worden verdeeld over de generatoren, waarin één of meerdere generatoren worden belast tot hun 80% en de overige generator levert het resterende gevraagde vermogen. Hiernaast zou er nog berekend kunnen worden hoeveel de generatoren belast moeten worden om het minimale specifieke brandstofverbruik te behouden. Dit wordt per situatie opnieuw berekend. De governor van de dieselgeneratoren worden isochroon aangestuurd, dit biedt de mogelijkheid om de vermogensverdeling digitaal in te stellen en dus zouden de governors door een computer kunnen worden aangestuurd. Dit noemen we de calculated load sharing methode. De dieselgeneratoren draaien in een berekende vermogensverdeling, wanneer er schommelingen komen in de vermogensvraag zal dit net als op de equal load sharing methode gelijk worden verdeeld over de generatoren. Na het stabiliseren van het systeem zal er weer opnieuw worden gerekend naar een zuinig(ere) vermogensverdeling. Om het gemiddeld specifiek brandstofverbruik zo laag mogelijk te krijgen, moet er gekeken worden bij hoeveel belasting elke dieselgenerator het minimale SFC bereikt. Voor de calculated load sharing methode wordt de startvolgorde van DG3 DG2 DG1 gebruikt. De waardes die berekend zijn voor een minimaal gemiddeld specifiek brandstofverbruik zijn te vinden in de tabel in de Bijlage VI. De maximaal gewenste belasting van de dieselgeneratoren in deze load sharing methode is 80% met betrekking tot het opvangen van schommelingen. Deze methode van vermogensverdeling zorgt vergeleken met de andere methoden alleen voor een verschil in SFC tussen een belasting van 360 en 1080 kw. Bij de vermogens buiten deze waardes zal het gemiddeld SFC gelijk zijn. Om de verschillen weer te geven worden de gemiddelde SFC s van de calculated load sharing vergeleken met de equal load sharing en optimal load sharing methodes. 213,0 208,0 203,0 198, ,0 208,0 203,0 198, SFC Calculated SFC Equal SFC Calculated SFC Optimal Grafiek 2: SFC equal en calculated load sharing Grafiek 3: SFC optimal en calculated load sharing 31

33 SFC (G/KWH) 7.5 Onderzoeksvraag 5 Hoe zal de efficiëntie van de vermogensverdeling veranderen door het implementeren van een optimal load sharing functie? Hoe de efficiëntie van de vermogensverdeling verandert door het implementeren van een optimal load sharing functie, zoals beschreven in onderzoeksvraag 4, hangt af van het specifiek brandstofverbruik bij bepaalde vermogens. De efficiëntie wordt bepaald door een zo laag mogelijk gemiddeld (specifiek) brandstofverbruik te bereiken. Er wordt van uit gegaan dat er bij 80% belasting een extra dieselgenerator wordt opgestart. De verandering van de efficiëntie wordt bekeken ten opzichte van de equal load sharing functie. Het specifiek brandstofverbruik is te zien in grafiek 4 en in tabel 4. Tabel 4: SFC Dieselgeneratoren Power Take-Off (kw) SFC DG1 (g/kwh) SFC DG2 (g/kwh) SFC DG3 (g/kwh) 50 (11%) 351, (28%) ,1 228,4 250 (56%) 208,5 203,2 203,5 375 (83%) 201,9 198,5 198,1 500 (111%) 199,2 197, Specifiek brandstofverbruik dieselgeneratoren BELASTING (%) DG1 DG2 DG3 Grafiek 4: SFC Dieselgeneratoren In de grafiek is te zien dat vanaf ongeveer 80% belasting het specifiek brandstofverbruik redelijk constant blijft. Hiervoor stellen we dat 80% belasting de optimale belasting is. De dieselgenerator zit nog niet aan de maximale belasting, maar als dit het geval is dan zou de dieselgenerator moeite kunnen hebben met schommelingen in de vermogensvraag. Zoals bekend is, hangt het brandstofverbruik af van het geleverde vermogen door de dieselgenerator. 100% belasting is een werkelijk vermogen van 450 kw. Hoe minder energie er wordt gevraagd, hoe minder brandstof er wordt gebruikt. Van het specifiek brandstofverbruik zijn de kosten per kilowatt-uur te bepalen, terwijl uit het totale brandstofverbruik de totale kosten te bepalen zijn. 32

34 Om te berekenen hoeveel brandstof er wordt gebruikt door de dieselgeneratoren als deze op equal load sharing draaien, wordt het specifiek brandstofverbruik (SFC) van een generator op de bepaalde load afgelezen, en vermenigvuldigd met het totaal geleverde vermogen (Ptot). De waardes voor de SFC bij de tussenliggende belastingen worden lineair geïnterpoleerd. Voor het berekenen van het brandstofverbruik bij de optimal load sharing conditie is er naast het specifiek brandstofverbruik bij een bepaalde load, ook het vermogen van die load van belang. Dit is omdat er dan gekeken kan worden naar hoeveel de andere generatoren belast worden en dus wat de SFC s van die dieselgeneratoren zijn. Bij het berekenen van het totale brandstofverbruik tijdens optimal load sharing zijn er meer variabelen aanwezig. Wanneer er meerdere generatoren op het net staan geschakeld, is de P waarde van de generator(en) welke optimaal wordt belast, 80% van het maximale vermogen; dus 450 0,80 = 360 kw. Het specifiek brandstofverbruik van deze dieselgenerator(en) is dan ongeveer 200 g/kwh, die dieselgenerator die zou dan 72 kg MDO per uur verbruiken. De formule welke gebruikt kan worden voor het brandstofverbruik is als volgt: FC = Waarin: SFC1 P1 + SFC2 P2 + SFC2 P SFC1: Specific Fuel Consumption generator 1 (g/kwh) P1: Power take-off generator 1 (kw) Enz Berekeningen Om het verschil in brandstofverbruik tussen de equal load sharing en optimal load sharing situatie te berekenen, is er als voorbeeld genomen dat dieselgenerator 1 op het net staat, dieselgenerator 2 op 1st stand-by staat en dieselgenerator 3 op 2nd stand-by. Hiernaast zijn de berekeningen gedaan bij een netbelasting van 50 kw tot 1350 kw. Bij een vermogensvraag van 1350 kw leveren alle drie de dieselgeneratoren hun maximale vermogen. Vanaf een totaal vermogen van 1080 kw (80% van 1350 kw) leveren alle generatoren in beide situaties evenveel vermogen, in deze situatie zit er geen verschil in gemiddeld specifiek brandstofverbruik of totaal brandstofverbruik tussen de twee situaties. Met behulp van de grafieken wordt er duidelijk gemaakt hoe de belastingen in beide situaties worden verdeeld over de generatoren en hoe het specifiek brandstofverbruik hierdoor wordt beïnvloed. 33

35 SFC (G/KWH) PTO (KW) Equal load sharing situatie: Zodra de vermogensvraag groter wordt dan 80% van de het maximaal te leveren vermogen van de dieselgenerator(en) die op het net staat, wordt er handmatig een extra dieselgenerator opgestart Equal load sharing PTO DG1 DG2 DG TOTAL PTO (KW) Grafiek 5: Equal load sharing power take-off Zoals te zien is in grafiek 5, wordt het gevraagde vermogen netjes verdeeld over de dieselgeneratoren. Wanneer er meer dan 360 kw wordt gevraagd wordt de tweede dieselgenerator bijgezet en wordt het vermogen over die twee dieselgeneratoren verdeeld. Dit is in de grafiek te zien als een verticale daling van vermogen van de bijstaande dieselgenerator, en een verticale stijging van vermogen bij de toegevoegde dieselgenerator. Beide lijnen komen halverwege samen. Wanneer er daarna meer dan 720 kw wordt gevraagd (80% belasting van de op het net geschakelde dieselgeneratoren) wordt er nog een derde dieselgenerator bijgezet en wordt het gevraagde vermogen gelijk over de drie dieselgeneratoren verdeeld. Dit wil dus zeggen dat de dieselgeneratoren gelijk belast zullen zijn, en dus ongeveer een gelijk specifiek brandstofverbruik hebben (in de praktijk heeft DG1 een iets hoger SFC). Dit is te zien in grafiek 6; er staat in het begin één dieselgenerator bij, het gevraagde vermogen stijgt tot 360 kw en hier komt een tweede dieselgenerator bij. De belasting wordt gelijk verdeeld, dus de belasting van de eerste dieselgenerator daalt. Als de belasting daalt, dan verslechtert het specifiek brandstofverbruik van die dieselgenerator ook. Dit gebeurt voor beide dieselgeneratoren nogmaals wanneer er een derde op het net wordt geschakeld. 390 Equal load sharing SFC SFC1 SFC2 SFC TOTAL PTO (KW) Grafiek 6: Equal load sharing specific fuel consumption 34

36 SFC (G/KWH) PTO (KW) Optimal load sharing situatie In dit geval wordt er voor gezorgd dat er zo veel mogelijk dieselgeneratoren in hun optimale werkgebied werken. Dit punt ligt bij de 80% belasting ofwel een werkelijk vermogen van 360 kw Optimal load sharing PTO DG1 DG2 DG TOTAL PTO (KW) Grafiek 7: Optimal load sharing PTO Zoals te zien is in grafiek 7, wordt er bij een vermogensvraag van 360 kw (80% belasting) een tweede dieselgenerator gestart. In plaats van dat de vermogens gelijk worden verdeeld over de dieselgeneratoren, blijft één dieselgenerator in zijn optimale werkgebied draaien. Dit zorgt er voor dat het specifiek brandstofverbruik van de dieselgenerator welke in zijn optimale werkgebied draait zo laag mogelijk is, maar het specifiek brandstofverbruik van de andere dieselgenerator aanzienlijk hoger is. 390 Optimal load sharing SFC SFC1 SFC2 SFC TOTAL PTO (KW) Grafiek 8: Optimal load sharing specific fuel consumption In grafiek 8 is te zien dat vanaf een vermogensbelasting van 360 kw het specifiek brandstofverbruik van DG1 bijna minimaal en aardig constant blijft. Aangezien DG1 het meeste vermogen levert en DG2 het overige vermogen levert, resulteert dit in een gemiddeld specifiek brandstofverbruik wat tot een belasting van ongeveer 400 kw iets lager is dan bij de equal load sharing functie, zoals te zien is in grafiek 9. 35

37 FC DIFFERENCE (KG/H) SFC (G/KWH) 390,0 Difference in average SFC SFC Optimal SFC Equal 340,0 290,0 240,0 190, TOTAL PTO (KW) Grafiek 9: Difference in average specific fuel consumption between optimal and equal sharing mode De grijs-blauwe lijn Is het gemiddeld specifiek brandstofverbruik van de optimal load sharing methode. Hier is te zien dat deze langzaam stijgt zodra er een extra generator wordt bijgezet, terwijl bij de equal load sharing functie het gemiddeld SFC ineens stijgt en daarna af blijft nemen totdat de volgende generator wordt bijgezet. Het verschil in specifiek brandstofverbruik bij een bepaald gevraagd vermogen resulteert in een verschil in brandstofverbruik (kg/h). 7 FC Difference TOTAL PTO (KW) Grafiek 10: Difference in fuel consumption between optimal and equal load sharing mode In grafiek 10 is te zien dat er bij een vermogen van ongeveer 400 kw, 600 kw, 750 kw, 950 kw en vanaf 1050 kw er geen verschil is in brandstofverbruik tussen beide situaties. De optimal load sharing zou alleen brandstof besparen ten opzichte van de equal load sharing situatie wanneer de waardes in de grafiek positief zijn. Het is dus te zien dat het grootste deel van de tijd equal load sharing zuiniger is dan optimal load sharing. 36

38 FC (kg/h) 8. Conclusie 8.1 Optimal, equal of calculated load sharing? Wanneer er wordt geladen of gelost met eigen kranen, is de totale vermogensvraag meestal tussen de 400 en 450 kw. In zo n situatie staan er altijd twee dieselgeneratoren bijgeschakeld. De vermogensverdeling die aan boord wordt gebruikt is equal load sharing. Deze manier van vermogens verdelen is bij een vraag van 400 à 450 kw zuiniger dan optimal load sharing. De derde manier van vermogens verdelen; calculated load sharing, is het zuinigst. Ten opzichte van equal load sharing kan het een brandstofbesparing genereren van 6,5 kg/h (zie Grafiek 11), maar tussen belastingen van 400 en 450 kw maar ongeveer 1 kg/h. In de grafiek is te zien dat het verschil in brandstofverbruik tussen de calculated load sharing methode en de equal load sharing methode het hoogst is zodra er bij een belasting van 360 kw een tweede dieselgenerator wordt bijgeschakeld. Aangezien het specifiek brandstofverbruik bij equal load sharing snel daalt zodra er meer vermogen wordt gevraagd, daalt het verschil tussen de twee load sharing methodes ook zeer snel. Over het algemeen is de bereikbare brandstofbesparing niet zeer groot FC Difference 3 2 FC Difference Total PTO Grafiek 11: Verschil in brandstofverbruik tussen equal load sharing en calculated load sharing Zo zouden de dieselgeneratoren 1000 uur moeten draaien in een belasting van 400 kw om één ton brandstof te besparen. Aangezien er tijdens onderhoudende werkzaamheden al snel een aantal liters brandstof wordt gebruikt, is een besparing van 1 kg/h niet interessant. 37

39 8.2 Voor- en nadelen Elke manier van load sharing heeft een aantal voor- en nadelen. Type loadsharing Voordelen Nadelen Equal - Stabiel systeem - Is al aanwezig - Werkt betrouwbaar - Onderhoud goed te plannen Optimal - DG draait in optimale belasting - In sommige situaties zuiniger Calculated - Meest zuinige manier van vermogens verdelen - Kan in theorie vermogensschommelingen goed opvangen - Niet altijd de meest zuinige - Belasting ongelijk verdeeld (kan m.b.t. het plannen van onderhoud problemen geven) - Gevoeliger voor opvangen van vermogensveranderingen - Nog niet bekend of het goed werkt - Kan met het huidige systeem niet worden geïmplementeerd - Belasting ongelijk verdeeld (onderhoud) 8.3 Toepassing? De huidige apparatuur ondersteunt de functie om een dieselgenerator op een fixed load te laten draaien, dit zou optimal load sharing mogelijk maken. Aangezien de huidige apparatuur het toepassen van calculated load sharing niet ondersteunt, zou er, indien het gewenst zou zijn deze manier van load sharing te implementeren, er een nieuw systeem moeten worden aangelegd. De governor wordt isochroon geregeld (zie theoretisch kader; droop load sharing), deze manier van regelen ondersteunt de toepassing van optimal/calculated load sharing. 8.4 Hoofdvraag Wat kan er verbeterd worden aan het huidige PMS aan boord van de ms Azoresborg zodat een optimale vermogensverdeling wordt gecreëerd? Om het huidige PMS te verbeteren om een optimale vermogensverdeling te creëren zou calculated load sharing de enige gunstige optie zijn. Het implementeren van deze vermogensverdeling vereist een toevoeging van bepaalde apparatuur aan het power management systeem. Door het minimale verschil in brandstofverbruik vergeleken met equal load sharing en doordat onbekend is of de calculated load sharing methode betrouwbaar en stabiel is, zie ik equal load sharing als de optimale vermogensverdeling. 38

40 9. Aanbevelingen Uit het onderzoek blijkt dat equal load sharing de meest betrouwbare manier van vermogens verdelen is. De andere manieren van vermogens verdelen zijn of minder zuinig, of minder betrouwbaar. Het implementeren van calculated load sharing kan voor onstabiliteit in het systeem zorgen en er moet in worden geïnvesteerd. Hiernaast is de behaalbare brandstofbesparing minimaal. Mijn aanbeveling is dat de vermogensverdeling van het PMS aan boord van de Azoresborg onveranderd blijft. 39

41 10. Bibliografie Cummins Power Generation. (2010). Paralleling Dissimilar Generators: Part 3 - Load Sharing Compatibility. Cummins Inc. DEIF. (2006). Data sheet PPU. Frisenborgvej: DEIF A/S. DEIF. (2009). PPU Parameters. Frisenborgvej: DEIF A/S. Hudong-Zhongua Shipyard. (2006). Test Record Electrical Power. Hudong-Zhongua: Hudong-Zhongua Shipyard. Hudong-Zhongua Shipyard. (2006). Test Record Generators. Hudong-Zongua: Hudong-Zhongua Shipyard. Mitsubishi Diesel Engines Turbochargers. (2009). Technical File IMO-Certification. Almere: MHI Equipment Europe BV. Schneider Electric. (2006). MAIN SWITCHBOARD. Beijing: Schneider Electric. Schneider Electric. (2007). Operating Instruction for MSB. Hudong Zhonghua: Schneider Electric. Schneider Electric. (2009). Modicon TSX Micro. Telemecaníque. VAC MARINE. (2005, mei 24). Mitsubishi Diesel Engine. Fredriksberg: VAC MARINE. Wärtsilä Finland Oy. (2006). Instruction Manual. Vaasa: Wärtsila Finland Oy. Woodward. (1991). Electrically Powered Governor Systems. Rockford: Woodward. 40

42 11. Bijlagen - Bijlage I I/O s PMS PLC - Bijlage II Bustie & Synchro Panel - Bijlage III Engine Test Records - Bijlage IV PPU Parameters - Bijlage V PPU Hardware Overview - Bijlage VI SFC Calculated Load Sharing 41

43 Bijlage I I/O s PMS PLC Module 1: DMZ-64DTK (figuur 8) Inputs: POSITION 1-A 1. MODE SELECT AUTO & SHORE CB OPEN 2. DG1 STANDBY 3. DG2 STANDBY 4. DG3 STANDBY 5. BUSBAR FREQ.HIGH 6. DG1 CB PB NOT OPEN 7. DG2 CB PB NOT OPEN 8. DG3 CB PB NOT OPEN 9. DG1 CB CLOSED 10. DG2 CB CLOSED 11. DG3 CB CLOSED 12. LOAD SHIFT CANCEL 13. BUSBAR VOLTAGE HIGH 14. BUSBAR FREQ. LOW 15. ES & PREF. TRIP SOURCE FAIL 16. BUSBAR VOLTAGE LOW Figuur 8: DMZ-64DTK POSITION 1-B V BUSBAR LOW INSULATION V BUSBAR LOW INSULATION 3. BUZZER STOP 4. FLICKER STOP 5. LAMP & BUZZER TEST 6. DG1 CB TROUBLE RESET 7. DG2 CB TROUBLE RESET 8. DG3 CB TROUBLE RESET 9. DG1 AUTO SYNCHRO COMMAND 10. DG2 AUTO SYNCHRO COMMAND 11. DG3 AUTO SYNCHRO COMMAND 12. DG1 LOAD SHIFT COMMAND 13. DG2 LOAD SHIFT COMMAND 14. DG3 LOAD SHIFT COMMAND 15. BUSBAR NO VOLTAGE 16. BT1 CLOSED 42

44 Outputs: POSITION 2-A 1. NO.1 DK CRANE START AVAILABLE 2. NO.2 DK CRANE START AVAILABLE 3. NO.3 DK CRANE START AVAILABLE DG1 CB TROUBLE 8. DG2 CB TROUBLE 9. DG3 CB TROUBLE 10. DG1 CB TRIP 11. DG2 CB TRIP 12. DG3 CB TRIP 13. PREF. TRIP COMMAND 14. DG1 ENGINE START COMMAND 15. DG2 ENGINE START COMMAND 16. DG3 ENGINE START COMMAND POSITION 2-B 1. DG1 AUTO SYNCHRO 2. DG2 AUTO SYNCHRO 3. DG3 AUTO SYNCHRO 4. DG1 LOAD SHIFT 5. DG2 LOAD SHIFT 6. DG3 LOAD SHIFT 7. DG1 CB BLACKOUT CLOSE 8. DG2 CB BLACKOUT CLOSE 9. DG3 CB BLACKOUT CLOSE 10. DG1 ENGINE STOP 11. DG2 ENGINE STOP 12. DG3 ENGINE STOP 13. PLC FAILURE 14. BUZZER 43

45 Module 2: DMZ-64DTK (figuur 8) Inputs: POSITION 3-A 1. DG1 READY TO START 2. DG1 RUNNING 3. DG1 START FAILURE 4. DG1 VOLTAGE ESTABLISHED 5. DG2 READY TO START 6. DG2 RUNNING 7. DG2 START FAILURE 8. DG2 VOLTAGE ESTABLISHED 9. DG3 READY TO START 10. DG3 RUNNING 11. DG3 START FAILURE 12. DG3 VOLTAGE ESTABLISHED 13. NO.1 BALLAST & BILGE PUMP REMOTE 14. NO.1 BALLAST & BILGE PUMP FAULT 15. NO.2 BALLAST & BILGE PUMP REMOTE 16. NO.2 BALLAST & BILGE PUMP FAULT POSITION 3-B 1. PREF. TRIP 2. DG1 COMMON TRIP ALARM 3. DG2 COMMON TRIP ALARM 4. DG3 COMMON TRIP ALARM 5. SG CB PB NOT OPEN 6. SG CB CLOSED 7. SG CB TROUBLE RESET 8. SG AUTO SYNCHRO COMMAND 9. SG LOAD SHIFT COMMAND 10. SG VOLTAGE ESTABLISHED 11. BOW THRUSTER CB CLOSED 12. NO.1 DK CRANE START REQUEST 13. NO.2 DK CRANE START REQUEST 14. NO.3 DK CRANE START REQUEST 15. EM CY GEN START FAIL 44

46 OUTPUTS: POSITION 4-A 1. DG1 READY TO START 2. DG2 READY TO START 3. DG3 READY TO START 4. DG1 1ST STANDBY 5. DG2 1ST STANDBY 6. DG3 1ST STANDBY 7. DG1 2ND STANDBY 8. DG2 2ND STANDBY 9. DG3 2ND STANDBY 10. PREF. TRIP 11. BUSBAR VOLTAGE LOW 12. BUSBAR FREQUENCY LOW 13. CONTROL SOURCE FAIL FOR ES & PREF. TRIP V BUSBAR LOW INSULATION V BUSBAR LOW INSULATION 16. DG1 CB ABNORMAL TRIP POSITION 4-B 1. DG2 CB ABNORMAL TRIP 2. DG3 CB ABNORMAL TRIP 3. DG1 CB NON CLOSE 4. DG2 CB NON CLOSE 5. DG3 CB NON CLOSE 6. DG1 ENGINE START FAILURE 7. DG2 ENGINE START FAILURE 8. DG3 ENGINE START FAILURE 9. BUSBAR VOLTAGE HIGH 10. BUSBAR FREQ. HIGH 11. EM CY GEN. START FAIL 12. SG CB TROUBLE 13. SG AUTO SYNCHRO 14. SG LOAD SHIFT 15. SG CB TRIP 16. SG CB ABNORMAL TRIP Module 3: AEZ-414 (figuur 9) 4 Analog input channels: POSITION 5 1. DG1 POWER 2. DG2 POWER 3. DG3 POWER 4. SG POWER Figuur 9: AEZ

47 Module 4: DMZ-16DTK (figuur 10) Inputs(1-8)/Outputs(9-16): POSITION 6-A(1-8)/6-B(9-16) 1. HFO TRANSFER PUMP RUNNING 2. MODE SELECT (1. SHAFT GENERATOR/2. BOW THRUSTER) SG CB NON CLOSE 10. DG1 3RD STANDBY 11. DG2 3RD STANDBY 12. DG3 3RD STANDBY Figuur 10: DMZ-16DTK Module 5: DMZ-28DTK (figuur 11) Inputs: POSITION 7 1. NO. ½ M/E HTFW PUMP ST-BY ALARM 2. NO. ½ M/E LTFW PUMP ST-BY ALARM 3. NO. ½ M/E CSW PUMP ST-BY ALARM 4. M/E LO PUMP ST-BY ALARM 5. NO.1 M/E LTFW PUMP RUNNING 6. NO.2 M/E LTFW PUMP RUNNING 7. NO.1 M/E HTFW PUMP RUNNING 8. NO.2 M/E HTFW PUMP RUNNING 9. NO.1 CSW PUMP RUNNING 10. NO.2 CSW PUMP RUNNING 11. FIRE PUMP RUNNING 12. PRE-LUB PUMP RUNNING 13. NO.1 BALLAST & BILGE PUMP RUNNING 14. NO.2 BALLAST & BILGE PUMP RUNNING 15. NO.3 M/E CSW/EM CY BILGE PUMP RUNNING 16. M/E LO ST-BY PUMP RUNNING Figuur 11: DMZ-28DTK Outputs: POSITION 8 1. NO.1 BALLAST & BILGE PUMP START 2. NO.1 BALLAST & BILGE PUMP STOP 3. NO.2 BALLAST & BILGE PUMP START 4. NO.2 BALLAST & BILGE PUMP STOP (Schneider Electric, 2006) 46

48 Bijlage II Bustie & Synchro Panel 47

49 Bijlage III.I Engine Test Record DG1 48

50 Bijlage III.II Engine Test Record DG2 49

51 Bijlage III.III Engine Test Record DG3 50

52 Bijlage IV PPU Parameters 51

53 52

54 53

55 54

PIR DC-SWITCH. DC Passive infra-red Detector. Model No. PDS-10 GEBRUIKSAANWIJZING/INSTRUCTION MANUAL

PIR DC-SWITCH. DC Passive infra-red Detector. Model No. PDS-10 GEBRUIKSAANWIJZING/INSTRUCTION MANUAL PIR DC-SWITCH DC Passive infra-red Detector Model No. PDS-10 GEBRUIKSAANWIJZING/INSTRUCTION MANUAL Please read this manual before operating your DETECTOR PIR DC-Switch (PDS-10) De PDS-10 is een beweging

Nadere informatie

Dynamic S Steeringgear

Dynamic S Steeringgear Dynamic S Steeringgear De Dynamic S stuursystemen zijn speciaal bedoeld voor commerciële vaartuigen, waarbij stuurcomfort, levensduur en efficiëntie voorop staan. De systemen komen vanwege hun revolutionaire

Nadere informatie

Opgaven elektrische machines ACE 2013

Opgaven elektrische machines ACE 2013 Opgaven elektrische machines ACE 2013 1a. Geef de relatie tussen koppel en stroom bij een gelijkstroommachine 1b. Geef de relatie tussen hoeksnelheid en geïnduceerde spanning van een gelijkstroommachine

Nadere informatie

HANDLEIDING - ACTIEVE MOTORKRAAN

HANDLEIDING - ACTIEVE MOTORKRAAN M A N U A L HANDLEIDING - ACTIEVE MOTORKRAAN MANUAL - ACTIVE MOTOR VALVE Model E710877 E710878 E710856 E710972 E710973 www.tasseron.nl Inhoud / Content NEDERLANDS Hoofdstuk Pagina NL 1 ALGEMEEN 2 NL 1.1

Nadere informatie

Trea Winter van Faassen Joost van den Brink

Trea Winter van Faassen Joost van den Brink Colofon Auteur: Eindredactie: Jaap Jan de Jong Thijs A. Afman Trea Winter van Faassen Joost van den Brink Dit is een uitgave van Brink Technical Solutions BV 2008. Deze uitgave mag vrij worden gekopieerd

Nadere informatie

PROJECT H FROM O. Versie: 1. Dhr. Joosten. Maritiem Instituut Willem Barentsz. Door: Bart Enting, Bart Ruijter. Marijn Grevink,

PROJECT H FROM O. Versie: 1. Dhr. Joosten. Maritiem Instituut Willem Barentsz. Door: Bart Enting, Bart Ruijter. Marijn Grevink, PROJECT H FROM O Versie: 1 Dhr. Joosten Door: Bart Enting, Bart Ruijter & Marijn Grevink, Voorwoord Onder invloed van onder andere de economische crisis, zijn de olie prijzen torenhoog gestegen. Rederijen

Nadere informatie

Installatiehandleiding

Installatiehandleiding LC-Products B.V. tel. (+31) 088-8111000 email: info@lc-products.nl website: www.lc-products.nl LC-Products. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced in any form or by any means

Nadere informatie

Het is geen open boek tentamen. Wel mag gebruik gemaakt worden van een A4- tje met eigen aantekeningen.

Het is geen open boek tentamen. Wel mag gebruik gemaakt worden van een A4- tje met eigen aantekeningen. Examen ET1205-D1 Elektronische Circuits deel 1, 5 April 2011, 9-12 uur Het is geen open boek tentamen. Wel mag gebruik gemaakt worden van een A4- tje met eigen aantekeningen. Indien, bij het multiple choice

Nadere informatie

Set-Up instructies MULTICONTROLLER _R02

Set-Up instructies MULTICONTROLLER _R02 Set-Up instructies NL MULTICONTROLLER 0664040_R02 Pagina 3 4 5 6 7 8 9 Beschrijving van de set-up mogelijkheden: 0-10V. Gebruik deze instelling indien u de ventilator 0-10V wilt regelen. Aan/Uit. Gebruik

Nadere informatie

Classic Handhydraulische Stuursystemen

Classic Handhydraulische Stuursystemen Classic Handhydraulische Stuursystemen Classic handhydraulische stuursystemen zijn ontwikkeld voor professionele schepen, die geen bekrachting nodig zijn. De stuursystemen blinken uit in eenvoud, levensduur,

Nadere informatie

Bedieningspaneel. Drukknoppen en Ds

Bedieningspaneel. Drukknoppen en Ds Bedieningspaneel Dit hoofdstuk bechrijft de het bedieningspaneel en de funktie van de LEDS. Note: de labels van de knoppen en de leds kunnen iets afwijken van de tekst echter de funkties blijven hetzelfde

Nadere informatie

DATA SHEET C2-20. Besturing voor elektrische actuators. DATA SHEET C2-20 A&E Trading b.v. 1

DATA SHEET C2-20. Besturing voor elektrische actuators. DATA SHEET C2-20 A&E Trading b.v. 1 DATA SHEET C2-20 Besturing voor elektrische actuators DATA SHEET C2-20 A&E Trading b.v. 1 C2-20 De C2-20 biedt geavanceerde positionering en controle van actuators door middel van eenvoudige en flexibele

Nadere informatie

René Bos, T&M Consultant. Den Bosch 14 juni 2018

René Bos, T&M Consultant. Den Bosch 14 juni 2018 René Bos, T&M Consultant Den Bosch 14 juni 2018 Batterij Emulatie Area of Expertise Measurement know-how Application know-how Batterij Emulatie Batterij Emulatie De elektrochemische cel Opbouw cel Waarom

Nadere informatie

DATA SHEET C2-10. Besturing en bescherming van elektrische actuators. DATA SHEET C2-10 A&E Trading b.v. 1

DATA SHEET C2-10. Besturing en bescherming van elektrische actuators. DATA SHEET C2-10 A&E Trading b.v. 1 DATA SHEET C2-10 Besturing en bescherming van elektrische actuators DATA SHEET C2-10 A&E Trading b.v. 1 C2-10 C2-10 is ontwikkeld voor aansturing van Concens actuators. C2-10 heeft meerdere stroombegrenzings

Nadere informatie

KMS CAN display Onderdeel nr:

KMS CAN display Onderdeel nr: KMS CAN display Onderdeel nr: 01-01-01-0009 Versie 1.03 1 Dit document bevat gedetailleerde informatieve over de KMS CAN display. Overige informatie, handleidingen, kabelboom schema s en software kan worden

Nadere informatie

Colofon. Joost van den Brink - 2 -

Colofon. Joost van den Brink - 2 - Colofon Auteur: Eindredactie: Jaap Jan de Jong Thijs A. Afman Joost van den Brink Dit is een uitgave van Brink Technical Solutions BV 2011. Deze uitgave mag vrij worden gekopieerd binnen educatieve instellingen.

Nadere informatie

Verkorte gebruikshandleiding Growatt-omvormer

Verkorte gebruikshandleiding Growatt-omvormer Verkorte gebruikshandleiding Growatt-omvormer Verklarende woordenlijst AC Afkorting voor wisselstroom DC Afkorting voor gelijkstroom Energie Energie wordt gemeten in Wh (watt-uur), kwh (kilowatt-uur) of

Nadere informatie

SBP /24. Gebruiksaanwijzing

SBP /24. Gebruiksaanwijzing SBP 200-12/24 Gebruiksaanwijzing De accubewakers uit de SBP serie zijn ontwikkeld om de accu te beschermen tegen te diepe ontladingen. Hierdoor kan de levensduur van de accu gewaarborgd blijven. Ook kan

Nadere informatie

TECHNISCH DATA BLAD. VALSIR decentrale WTW unit BREZZA60

TECHNISCH DATA BLAD. VALSIR decentrale WTW unit BREZZA60 TECHNISCH DATA BLAD VALSIR decentrale WTW unit BREZZA60 Decentrale ventilatieunit WTW unit lokaal geïnstalleerd: Valsir Brezza 60. Decentrale ventilatie-unit met warmteterugwinning per ruimte voor zowel

Nadere informatie

Alistair LED stairwell luminaire Handleiding Alistair (UC03 sensor)

Alistair LED stairwell luminaire Handleiding Alistair (UC03 sensor) Alistair LED stairwell luminaire Handleiding Alistair (UC03 sensor) Let op: Als het flexibele draad van dit licht beschadigd is, dient het te worden vervangen door iemand van de technische service, of

Nadere informatie

Schinfa Machinerevisie

Schinfa Machinerevisie The revolutionary new milling machine High speed spindle - Minimal floorspace - Lineair guides - Servo engines - TNC 320 control - Siemens 828d Mill300 De ideale machine voor technische opleidingen, instrumentmakers

Nadere informatie

Handleiding 4 kwadrant regeling

Handleiding 4 kwadrant regeling Inleiding De Elmeq serie is een 4 kwadrant toerental regeling en is bedoeld voor DC motoren met een nominaal stroom van ca 2,5A. Het toerental wordt gestabalizeerd met behulp van IxR compensatie. Het gewenste

Nadere informatie

Hoe maak ik mijn datacenterinfrastructuur cloud ready? Door: Bart Nieuwenhuis

Hoe maak ik mijn datacenterinfrastructuur cloud ready? Door: Bart Nieuwenhuis Hoe maak ik mijn datacenterinfrastructuur cloud ready? Door: Bart Nieuwenhuis Application: Data Center Fire Pump Controller Chillers Surge Protection Automatic Transfer Switch Uninterruptible Power Supplies

Nadere informatie

MultiPlus-II 48/3000/ V (voorheen MultiGrid-II)

MultiPlus-II 48/3000/ V (voorheen MultiGrid-II) 28-05-2018 MultiPlus-II 48/3000/35-32 230V (voorheen MultiGrid-II) Vergelijking met de MultiGrid 48/3000/35-50 230V en installatie suggesties 1. Specificaties MultiPlus-II 48/3000/35 230V MultiGrid 48/3000/35-50

Nadere informatie

7 Low voltage brake wire

7 Low voltage brake wire Aansluitingen en testen controllers 250/350/500Watt Connectors aan controller 250/350Watt 500Watt Connectors aan controller 250/350Watt 500Watt Motor wire (3*Φ4 Bullet holes) Yellow: Phase A Green: Phase

Nadere informatie

Energiebesparing BROCHURE NL 6.00 ENERGY BROCHURE 1401

Energiebesparing BROCHURE NL 6.00 ENERGY BROCHURE 1401 Energiebesparing BROCHURE NL 6.00 ENERGY BROCHURE 1401 H E L D E R E N M I L I E U B E S P A R E N D C O N C E P T MJK Connect is een multi-functionele pomp regelaar en SCADA unit, in één behuizing. Tijdens

Nadere informatie

Technisch Bureau Nico Veeken. Industrial Air Filtration

Technisch Bureau Nico Veeken. Industrial Air Filtration CC-ES-07 en CC-Ex-07 Controller tbv Perslucht reiniging Installatie en bediening voorschriften Vertaling van het origineel Technisch Bureau Nico Veeken. Industrial Air Filtration Tel 0031228581465 Wervershoof

Nadere informatie

Storing indicatie van LED binnen/buiten en eerste oordeel

Storing indicatie van LED binnen/buiten en eerste oordeel indicatie van binnen/buiten en eerste oordeel Bestemd voor wand model 9K en 12K Indicatie binnendeel (, 0.5s AAN, No. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Hoge druk Invries Systeem geblokkeerd of koelmiddel lekkage Hoge

Nadere informatie

Groene industrie POWER QUALITY POWER AND SIGNAL QUALITY. Phoenix Contact B.V. 2015-2016

Groene industrie POWER QUALITY POWER AND SIGNAL QUALITY. Phoenix Contact B.V. 2015-2016 Groene industrie Phoenix Contact B.V. 2015-2016 POWER AND SIGNAL QUALITY POWER QUALITY 24V PWR ERR 24V 0V 0V OUT I GND GND GND ON OFF 1 2 1A 5A NC PACT RCP- Rogowskisp Eerst Power Quality inzichtelijk

Nadere informatie

De nieuwe Hydrovar generatie: Toegenomen flexibiliteit en besturing

De nieuwe Hydrovar generatie: Toegenomen flexibiliteit en besturing De nieuwe Hydrovar generatie: Toegenomen flexibiliteit en besturing De nieuwe generatie Hydrovar drukverhogingssets brengt pompen naar een hoger niveau van flexibiliteit en efficiëntie. Montage op de

Nadere informatie

QAC 1450 TwinPower TM. Een dubbele flexibiliteit. Tweemaal zoveel vermogen!

QAC 1450 TwinPower TM. Een dubbele flexibiliteit. Tweemaal zoveel vermogen! QAC 1450 TwinPower TM Een dubbele flexibiliteit. Tweemaal zoveel vermogen! Een dubbele flexibiliteit. Tweemaal zoveel vermogen! Wij begrijpen dat u vermogen nodig hebt, maar wisselen uw behoeften aan vermogen

Nadere informatie

Titel lezing. Energie-transfer van vliegwiel naar generator nader bekeken.

Titel lezing. Energie-transfer van vliegwiel naar generator nader bekeken. Titel lezing Energie-transfer van vliegwiel naar generator nader bekeken. Deze lezing wordt u aangeboden door: Wie is Elinex? Elinex Power Solutions is dé specialist en innovatieve partner op het gebied

Nadere informatie

HYDROVAR. toegenomen flexibiliteit en besturing met De nieuwe generatie

HYDROVAR. toegenomen flexibiliteit en besturing met De nieuwe generatie HYDROVAR toegenomen flexibiliteit en besturing met De nieuwe generatie Hydrovar pompbesturing maakt pompen flexibeler en efficiënter m Wand- of motormontage m Meer flexibiliteit m Kostenbesparend m Hitech

Nadere informatie

BESCHRIJVING VVVF PRIMA FREQUNTIE REGELAAR

BESCHRIJVING VVVF PRIMA FREQUNTIE REGELAAR BESCHRIJVING VVVF PRIMA FREQUNTIE REGELAAR VARIO LIFT B.V. VIJFHUIZERDIJK 157A 2141 BH VIJFHUIZEN WWW.VARIOLIFT.COM INFO@VARIOLIFT.COM uitgave 01/04 Blad 01 De MS 400 is een VVVF regelaar speciaal ontwikkeld

Nadere informatie

MARINE ENGINEERING. Opdracht 2.1. Machinekamer klaarmaken voor vertrek

MARINE ENGINEERING. Opdracht 2.1. Machinekamer klaarmaken voor vertrek MARINE ENGINEERING Opdracht 2.1. Machinekamer klaarmaken voor vertrek 23 IGO2C-4 Opdrachten: Machine bedrijven Opdracht 2.1: Machinekamer klaarmaken voor vertrek Inleiding: In de vorige opdrachten hebben

Nadere informatie

Frequentieregelaar 400V 15kW Vector Control - fluxcon 100 serie

Frequentieregelaar 400V 15kW Vector Control - fluxcon 100 serie Frequentieregelaar 400V 15kW Vector Control - fluxcon 100 serie Prijs: 762,00 SKU: FLXCNA 015G3 Productcategorie: Geavanceerde Frequentieregelaar Product pagina: https://www.fluxcon.nl/product/frequentieregelaar-400v-15vector-control-fluxcon-10

Nadere informatie

Frequentieregelaar V2

Frequentieregelaar V2 practicum Frequentieregelaar V2 manuals Siemens heeft vele en zeer uitgebreide handleidingen ter beschikking gesteld om de eigenschappen van de regelaar eigen te maken. Elke handleiding bestaat uit vele

Nadere informatie

Hijsen boven mensen, hoe doe ik het veilig? Lifting over people

Hijsen boven mensen, hoe doe ik het veilig? Lifting over people , hoe doe ik het veilig? Lifting over people 1 Introductie Uw spreker: Michiel van der Zijde - Prolyte Group Product Manager Prolyft 2 Sprookjes Acteurs, muzikanten en technici zijn geen mensen Een takel

Nadere informatie

GTE. elektronische temperatuurregelaar

GTE. elektronische temperatuurregelaar GTE elektronische temperatuurregelaar De GTE regelt automatisch de snelheid van monofazige spanningsregelbare motoren/ ventilatoren (2 VAC - 5/6 Hz) volgens gemeten temperatuurwaarden (PT5). De maximale

Nadere informatie

GEBRUIKSAANWIJZING HD-9022. Microprocessor Volledig vrij instelbare controller

GEBRUIKSAANWIJZING HD-9022. Microprocessor Volledig vrij instelbare controller GEBRUIKSAANWIJZING HD-9022 Microprocessor Volledig vrij instelbare controller HD9022 MICROPROCESSOR CONFIGURATIE CONTROLLER De microprocessor gestuurde controller HD9022 is een aflees- en regelunit met

Nadere informatie

Laboratory session 3 Power Electronics

Laboratory session 3 Power Electronics Laboratory session 3 Power Electronics Dorien Jannis & Christophe Mestdag November 29, 2007 1 Excercise PSpice: Buck convertor QUESTION 1: Study the schematic of the buck converter. What s the purpose

Nadere informatie

BVBA POMAC-LUB-SERVICES SPRL Korte Bruggestraat 28 B-8970 Poperinge Tel. 057/33 48 36 Fax 057/33 61 27 info@pomac.be internet: www.pomac.

BVBA POMAC-LUB-SERVICES SPRL Korte Bruggestraat 28 B-8970 Poperinge Tel. 057/33 48 36 Fax 057/33 61 27 info@pomac.be internet: www.pomac. Smeersysteem voor conveyors Conveyors lubrication systems KS-007a-1-NE SMEERSYSTEEM VOOR MONO OF BIRAIL CONVEYORS Dit systeem is ontworpen voor het gedoseerd smeren van de lagers van de rollen van conveyors

Nadere informatie

Showmaster 24 ORDERCODE 50335

Showmaster 24 ORDERCODE 50335 Showmaster 24 ORDERCODE 50335 1. Inleiding De DC-1224 is een digitale lichtcontroller, 24 DMX kanalen en 48 geheugenplaatsen voor scenes of chases met ieder 999 stappen en een MIDI in- en uitgang. Lees

Nadere informatie

code Foutmelding Omschijving en Mogelijke oplossingen

code Foutmelding Omschijving en Mogelijke oplossingen 2 en 3-Way systems ECOi-VRF code Foutmelding Omschijving en Mogelijke oplossingen E06 Communicatie fout Buitenunit ontvangt geen communicatie signaal van de binnenunit. Controleer de voeding en stuurstroom

Nadere informatie

VERKORTE HANDLEIDING CUSTOM COMMAND

VERKORTE HANDLEIDING CUSTOM COMMAND VERKORTE HANDLEIDING CUSTOM COMMAND 1 Automaat componenten, 1. LCD scherm: voor tijd, programma aanduiding en algemene informatie. 2. +/On & -/Off knoppen: Om programma gegevens zichtbaar te maken. 3.

Nadere informatie

BIZOBIKE Display handleiding E-Motion

BIZOBIKE Display handleiding E-Motion BIZOBIKE Display handleiding E-Motion Inhoudsopgave Materiaal & kleur 1 Functies 1 Interface 1 Installatie 1 Powerknop 1 Wandel assistent 2 Achtergrond verlichting 2 Batterij capaciteit 2 Afstand & trip

Nadere informatie

SI-Profinet. Unidrive M200-M400 en Siemens S PLC (TIA portal)

SI-Profinet. Unidrive M200-M400 en Siemens S PLC (TIA portal) Omschrijving: In dit document wordt stap voor stap uitgelegd hoe met TIA portal de communicatie opgezet kan worden tussen een Siemens S7-500 PLC en een Unidrive M400 met V2 module. Dit document behandelt

Nadere informatie

Installatie-/Gebruikershandleiding. FluoMini Chlorofyl Fluorescentie.

Installatie-/Gebruikershandleiding. FluoMini Chlorofyl Fluorescentie. Installatie-/Gebruikershandleiding FluoMini Chlorofyl Fluorescentie www.sendot.nl Inhoudsopgave 1. Algemeen... 3 2. Specificaties... 4 3. Installatie... 4 4. Meten met de Fluomini Chlorofyl sensor... 5

Nadere informatie

Welkom bij PHOENIX CONTACT

Welkom bij PHOENIX CONTACT Welkom bij PHOENIX CONTACT Hoge beschikbaarheid door toepassing van Profinet in scheepsautomatisering Eerke van der Glas Industry Management Marine & Offshore Paul Zeelen Accountmanager Marine & Offshore

Nadere informatie

Gebruikershandleiding Version 1.2

Gebruikershandleiding Version 1.2 Gebruikershandleiding Version 1.2 NE Copyright 2004, by DIALOC ID All rights reserved Gebruikershandleiding ScanIt NEN 3140 DIALOC ID reserves the right to modify the software described in this manual

Nadere informatie

De nieuwe Low cost Servocontroler RBD 4/6 S als opvolger op de bestaande servo controler type RBD 325.

De nieuwe Low cost Servocontroler RBD 4/6 S als opvolger op de bestaande servo controler type RBD 325. Pagina: 1 / 5 De nieuwe Low cost Servocontroler RBD 4/6 S als opvolger op de bestaande servo controler type RBD 325. Het nieuwe alternatief voor een High End servosysteem. Deze nieuwe servocontroler heeft

Nadere informatie

DTM - HART SERIES 4000, 4000-SAN, DP-4000 en TT-4000

DTM - HART SERIES 4000, 4000-SAN, DP-4000 en TT-4000 HANDLEIDING DTM - HART SERIES 4000, 4000-SAN, DP-4000 en TT-4000 Voor optimaal gebruik lees de aanbevelingen en waarschuwing van deze handleiding aandachtig door. Geproduceerd door: www.klay.nl Nijverheidsweg

Nadere informatie

MC 885 HL CMP Hoog/Laag Brander Thermostaat

MC 885 HL CMP Hoog/Laag Brander Thermostaat MC 885 HL CMP Hoog/Laag Brander Thermostaat VDH doc: 9675 Versie: v. Datum: 7729 Software: 9668 MC885HLCMP File: Do9675.wpd Regelbereik: 5/+7 C per, C * Werking De MC 885 HL CMP is een brander thermostaat

Nadere informatie

K-Steel deuropenermodule 1156/10 met numeriek toetsenbord

K-Steel deuropenermodule 1156/10 met numeriek toetsenbord K-Steel deuropenermodule 1156/10 met numeriek toetsenbord Versie 2.0 - februari 2007 Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Wijzigingen voorbehouden. Mogelijkheden De deuropenermodule kan

Nadere informatie

VT-HYBRIDE DE EERSTE HYBRIDE LICHTMAST TER WERELD

VT-HYBRIDE DE EERSTE HYBRIDE LICHTMAST TER WERELD VT-HYBRIDE DE EERSTE HYBRIDE LICHTMAST TER WERELD VT-HYBRIDE REVOLUTIONAIR De eerste hybride lichtmast Overal toepasbaar en milieuvriendelijk Towerlight is al jarenlang zeer actief in het verminderen van

Nadere informatie

Productinformatie. ORION-VS Klimaatcomputer met centrale regelingen (SIRIUS)

Productinformatie. ORION-VS Klimaatcomputer met centrale regelingen (SIRIUS) Productinformatie Hotraco Agri BV Stationsstraat 142 5963 AC Hegelsom Tel +31 (0)77 327 50 20 Fax +31 (0)77 327 50 21 info@hotraco.com www.hotraco.com Klimaatcomputer met centrale regelingen (SIRIUS) Klimaatcomputer

Nadere informatie

Tyro Pyxis/Auriga 2, 4, 6 of 8 voudige afstandsbediening Handleiding 868 MHz

Tyro Pyxis/Auriga 2, 4, 6 of 8 voudige afstandsbediening Handleiding 868 MHz Handleiding 868 MHz Pyxis zender en Auriga ontvanger Aantal functies: 2, 4, 6 of 8, ON/OFF Toetsfuncties Pyxis zender activeren: houdt de I knop 2 seconden ingedrukt. Pyxis zender deactiveren: houdt de

Nadere informatie

Speciale frequentieregelaar voor afvalwater. Emotron FlowDrive

Speciale frequentieregelaar voor afvalwater. Emotron FlowDrive Speciale frequentieregelaar voor afvalwater Emotron FlowDrive Energiebesparing tot 30% Het hart van Emotron FlowDrive is de automatische niveauregeling van het reservoir Emotron FlowDrive is bedoeld voor

Nadere informatie

Optinet-MX-V2. Ethernet IO-modules. Opticom Engineering B.V.

Optinet-MX-V2. Ethernet IO-modules. Opticom Engineering B.V. Optinet-MX-V2 Ethernet IO-modules Opticom Engineering B.V. INSTALLATIE - 2 - januari 2012 TOEPASSING De Optinet-V2 kan worden uitgebreid met externe ethernet IO-modules. Deze modules kunnen worden aangesloten

Nadere informatie

AC-239-2 ZONE ALARMCONTROLLER MET DEURBEL HANDLEIDING

AC-239-2 ZONE ALARMCONTROLLER MET DEURBEL HANDLEIDING AC-239-2 ZONE ALARMCONTROLLER MET DEURBEL HANDLEIDING Handleiding AC-239 1. Beschrijving Uw AC-239 is een economische en veelzijdige alarmcontroller uitgerust met twee beveiligingszones en ingebouwde deurbel.

Nadere informatie

Alistair LED stairwell luminaire Handleiding Alistair (Emergency UC03 sensor)

Alistair LED stairwell luminaire Handleiding Alistair (Emergency UC03 sensor) Alistair LED stairwell luminaire Handleiding Alistair (Emergency UC03 sensor) Let op: Als het flexibele draad van dit licht beschadigd is, dient het te worden vervangen door iemand van de technische service,

Nadere informatie

PROLUMIA VOEDINGEN (POWER SUPPLIES) Meanwell voedingen - niet waterdicht (Power supplies Meanwell - not waterproof)

PROLUMIA VOEDINGEN (POWER SUPPLIES)   Meanwell voedingen - niet waterdicht (Power supplies Meanwell - not waterproof) 40W 40W Bescherming: kortsluiting / overbelasting / overspanning Voldoet aan NEC klasse / LPS (V, 4V, 48V) DC OK relaiscontact Opgenomen vermogen bij nullast

Nadere informatie

Gebruikershandleiding Scan-It NEN 3140 Version: 1.1

Gebruikershandleiding Scan-It NEN 3140 Version: 1.1 Gebruikershandleiding Scan-It NEN 3140 Version: 1.1 Copyright 2002, by DIALOC ID All rights reserved Gebruikershandleiding Scan-It NEN 3140 DIALOC reserves the right to modify the equipment described in

Nadere informatie

Regel omschrijving: Ventilatie regeling Kampmann

Regel omschrijving: Ventilatie regeling Kampmann Regel omschrijving: Ventilatie regeling Kampmann Doel: De regeling regelt de cv klep, lucht inlaat klep en de ventilator van de mengluchtheater(s) en geeft een recirculatie groep vrij. De mengluchtregeling

Nadere informatie

DMX en 4000 elektronische beveiligingsunits

DMX en 4000 elektronische beveiligingsunits DMX 3 20 en 00 elektronische beveiligingsunits MP4 LI Ir, Ii, tr instelling aan de voorzijde t(s) Ir tr Ii I(A) Thermische instelling, beveiliging tegen overbelasting Ir instelbaar van 0,4 t/m 1 x In (

Nadere informatie

MotorControl gebruiksaanwijzing V3 vanaf softwareversie 2.0e

MotorControl gebruiksaanwijzing V3 vanaf softwareversie 2.0e Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE...1 INLEIDING...3 UITVOERING...3 MC55081...3 MC55082...3 AANSPRAKELIJKHEID EN GARANTIE...3 ALGEMENE WERKING...4 Maximale stuurtijd beveiliging...4 Omschakel beveiliging...4

Nadere informatie

Tent. Elektriciteitsvoorziening I / ET 2105

Tent. Elektriciteitsvoorziening I / ET 2105 Tent. Elektriciteitsvoorziening I / ET 2105 Datum: 24 januari 2011 Tijd: Schrijf op elk blad uw naam en studienummer Begin elke nieuwe opgave op een nieuw blad De uitwerkingen van het tentamen worden na

Nadere informatie

Gebruiksaanwijzing DM-16 DJ MINGLE

Gebruiksaanwijzing DM-16 DJ MINGLE Gebruiksaanwijzing DM-16 DJ MINGLE 16 Kanaals vrij te programmeren dimmer en schakel Controller DMX-512 DJ MINGLE DM-16 C1 C2 C3 C4 C5 C6 C7 C8 M MASTER A LEVEL SPEED AUDIO FADE TiME 6.99 Manual Midi Channel

Nadere informatie

Productinformatie. ORION-VA Klimaatcomputer met centrale regelingen (IRIS)

Productinformatie. ORION-VA Klimaatcomputer met centrale regelingen (IRIS) Productinformatie Hotraco Agri BV Stationsstraat 142 5963 AC Hegelsom Tel +31 (0)77 327 50 20 Fax +31 (0)77 327 50 21 info@hotraco.com www.hotraco.com Klimaatcomputer met centrale regelingen (IRIS) Klimaatcomputer

Nadere informatie

De computerhandleiding bestaat uit de volgende hoofdstukken:

De computerhandleiding bestaat uit de volgende hoofdstukken: Computerhandleiding Proteus PEC-4975 De computerhandleiding bestaat uit de volgende hoofdstukken: Knopfuncties De schermen Besturingsgetallen Zaken die u dient weten alvorens te trainen Werkingsinstructies

Nadere informatie

Prijslijst Rayleigh Instruments Geldig tot

Prijslijst Rayleigh Instruments Geldig tot Prijslijst Rayleigh Instruments Geldig tot 1-10-2018 EASY WIRE METERS Deze meters zijn zodanig ontworpen dat zij met 1 kabeltje gekoppeld worden op een 3 fasen stroomtrafo en voor een vereenvoudigde spanningsmeting

Nadere informatie

Bedrade afstandbediening Introductie van het spare part. Knoppen en display van de afstandbediening.

Bedrade afstandbediening Introductie van het spare part. Knoppen en display van de afstandbediening. Bedrade afstandbediening Introductie van het spare part. Knoppen en display van de afstandbediening. Wordt gebruikt om unit te starten en te stoppen. Let Op!!: Bij alleen koeling units is warmte mode niet

Nadere informatie

Handleiding: instellen en werking LCD display t.b.v. ombouwset 004 en prolithium Velvet. Gefeliciteerd met de aankoop van een R A T - Holland product!

Handleiding: instellen en werking LCD display t.b.v. ombouwset 004 en prolithium Velvet. Gefeliciteerd met de aankoop van een R A T - Holland product! Handleiding: instellen en werking LCD display t.b.v. ombouwset 004 en prolithium Velvet Beste Gebruiker, Gefeliciteerd met de aankoop van een R A T - Holland product! Neemt u a.u.b. deze handleiding zorgvuldig

Nadere informatie

Gebruikershandleiding Heinen en Hopman Airco FC400

Gebruikershandleiding Heinen en Hopman Airco FC400 Gebruikershandleiding Heinen en Hopman Airco FC400 VDH Doc. nr. 930708 Handleiding FC400 Airco-regeling Doc. nr.: 930708 Soort: HAND Aantal Bladen: 21 Datum: 26-09-1994 Bestand: 930708 FC400 v15 NL.wp8

Nadere informatie

FA23 Aansluitschema Onderdeel nr: 01-01-03-0003

FA23 Aansluitschema Onderdeel nr: 01-01-03-0003 FA23 Aansluitschema Onderdeel nr: 01-01-03-0003 Versie 1.01 1 Inhoud pagina. 1 Pin uitgangen... 3 2 Aansluiting FA23... 4 2.1 Specificatie...5 2.1.1 Zekeringen... 5 2.1.2 Kabel dikte... 5 3 Bijlage D1:

Nadere informatie

DISPLAY WM44-P (11/2009)

DISPLAY WM44-P (11/2009) HANDLEIDING UITLEZING MET SETPUNTEN DISPLAY WM44-P (11/2009) indic bvba, Molenberglei 21, B-2627 Schelle, tel +32(0)3 451 93 93 - fax +32(0)3 887 30 61 www.indiconline.com 1 Inhoud 1 Inhoud... 2 2 CE certificaat...

Nadere informatie

Pellet Ketel Model CS

Pellet Ketel Model CS IndiEco bv Lionstraat 6A, 5831 AK BOXMEER. T (0)485-521690 F (0)485-521697 W www.indieco.nl GEBRUIKERSHANDLEIDING SY325 Pellet Ketel Model CS (Versie 1.3) Inhoud 1 HET CONTROLE PANEEL... 2 2 DRUKTOETSEN...

Nadere informatie

Workshop EVSE and Charging

Workshop EVSE and Charging Workshop EVSE and Charging Wie ben ik? Wido den Hollander (1986) Mede-eigenaar van hosting bedrijf Fan van elektrisch rijden (Model S sinds 26 Sept) Ontwikkelaar van Open Source software Werk tegenwoordig

Nadere informatie

DinaSys Turntable Controller

DinaSys Turntable Controller DinaSys Turntable Controller Interface specificaties 1.2 (DTC, DTS en DTZ) 1 Datum: 29 april 2012 Versie: Concept Auteur: Albert Sanders Communicatie. PC USB - RS232 DTC DTS / DTZ Uitbreiding De PC wordt

Nadere informatie

7,6. Samenvatting door A woorden 12 april keer beoordeeld. Natuurkunde. Natuurkunde Systemen. Systemen

7,6. Samenvatting door A woorden 12 april keer beoordeeld. Natuurkunde. Natuurkunde Systemen. Systemen Samenvatting door A. 1243 woorden 12 april 2013 7,6 12 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Natuurkunde Systemen Systemen We onderscheiden 3 soorten gegevensverwerkende systemen: meetsysteem: meet een grootheid

Nadere informatie

Alistair LED stairwell luminaire Handleiding Alistair (UC03 sensor)

Alistair LED stairwell luminaire Handleiding Alistair (UC03 sensor) Alistair LED stairwell luminaire Handleiding Alistair (UC03 sensor) Let op: Als het flexibele draad van dit licht beschadigd is, dient het te worden vervangen door iemand van de technische service, of

Nadere informatie

Nederlands. Handleiding. Inhoud :

Nederlands. Handleiding. Inhoud : Nederlands Transmitter Speed 19350 Handleiding Inhoud : Kenmerken Plaatsen van de batterij HotShoe connector Gebruikshandleinding Frequenties Ontspanmodus Geïntegreerd sync contact Elinchrom RX functies

Nadere informatie

IQ4E Roadshow. Presentatie. Resilient. Conformity to Guidelines. & Standards

IQ4E Roadshow. Presentatie. Resilient. Conformity to Guidelines. & Standards IQ4E Roadshow Resilient Conformity to Guidelines Presentatie & Standards KLAAR VOOR WIJZIGINGEN FLEXIBEL KLEINE AFMETINGEN SOFT ADRESSING UITBREIDBAAR MAKKELIJK TOEPASBAAR SCHAALBAAR TOEGEVOEGDE WAARDE

Nadere informatie

Beknopte handleiding SQ Vieuw software

Beknopte handleiding SQ Vieuw software Beknopte handleiding SQ Vieuw software Het startscherm met de verschillende opties: - Logger Set-up : het programmeren van de datalogger naar een gewenste configuratie - Download Data: het halen van data

Nadere informatie

Interface tussen Stuurbediening en Sony autoaudio

Interface tussen Stuurbediening en Sony autoaudio The information in this document is in Dutch, English version follows later in this document Interface tussen Stuurbediening en Sony autoaudio LET OP! HOEWEL DE UITERSTE ZORGVULDIGHEID IS BETRACHT BIJ

Nadere informatie

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering.

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering. De L.Net s88sd16-n wordt via één van de L.Net aansluitingen aangesloten op de LocoNet aansluiting van de centrale, bij een Intellibox of Twin-Center is dat de LocoNet-T aansluiting. L.Net s88sd16-n aansluitingen

Nadere informatie

Harmonische vervorming & Netvervuiling

Harmonische vervorming & Netvervuiling Harmonische vervorming & Netvervuiling TT&MS BV René Bos Agenda Netvervuiling (oorzaken) Netvervuiling (gevolgen) Impact op uw ontwerp? Test mogelijkheden(grid emulatie) Meten en analyseren Samenvatting

Nadere informatie

Fout # Single Fase Error # Drie Fase LCD boodschap N/A Fan # Failure Een of meerdere ventilatoren zijn defect

Fout # Single Fase Error # Drie Fase LCD boodschap N/A Fan # Failure Een of meerdere ventilatoren zijn defect Beschrijving Fout # Single Fase Error # Drie Fase LCD boodschap N/A 1 -- 4 Fan # Failure Een of meerdere ventilatoren zijn defect Probleem oplossen Controleer de status van de ventilator. Indien nodig,

Nadere informatie

HANDLEIDING VAN DE PLATINUM PRO SERIES BRUSHLESS SPEED CONTROLLER (ESC) MOTOR REGELAAR.

HANDLEIDING VAN DE PLATINUM PRO SERIES BRUSHLESS SPEED CONTROLLER (ESC) MOTOR REGELAAR. HANDLEIDING VAN DE PLATINUM PRO SERIES BRUSHLESS SPEED CONTROLLER (ESC) MOTOR REGELAAR. Dank voor de aankoop van onze Electronische Speed Controller (ESC). Groot vermogen systemen voor afstand bestuurbare

Nadere informatie

Opgave 1 Opbouwen van een servomotor-systeem

Opgave 1 Opbouwen van een servomotor-systeem Opgave 1 Opbouwen van een servomotor-systeem Leerdoelen Na het voltooien van deze opgave: Ben je bekend met het veilig opbouwen van een servomotor systeem Ben je bekend met de basisprincipes van schema

Nadere informatie

Vermogen Elektronica : Stappenmotor

Vermogen Elektronica : Stappenmotor Naam : Sven Martens / Rob Nijs Nr : 07 /09 Datum : 8/12/04 Vermogen Elektronica : Stappenmotor 1 1 De stappenmotor De stator bevat een aantal spoelen en om de rotor te laten draaien moeten deze spoelen

Nadere informatie

Introductie over DC. Door: Harry Stokman

Introductie over DC. Door: Harry Stokman DIRECT CURRENT Introductie over Door: Harry Stokman The revolution has started DIRECT CURRENT Wie is Harry Stokman 25 jaar actief als gelijkspanningsondernemer: Productie (Eigenaar van Hellas Rectifiers

Nadere informatie

Handleiding Teknatool houtdraaibank Nova DVRxp Nederlands bij gebruik van de originele Engelse handleiding

Handleiding Teknatool houtdraaibank Nova DVRxp Nederlands bij gebruik van de originele Engelse handleiding Teknatool houtdraaibank Nova DVRxp Artikelnummer: 24207 Besturingssysteem software versie: 4.54x Interface software versie: s03 Teknatool International, 13 juli 2006 1.0 Introductie 1.1 Algemeen Deze handleiding

Nadere informatie

Selectie van de UPS-configuratie

Selectie van de UPS-configuratie Selectie van de UPS-configuratie Inhoudsopgave Typen mogelijke configuraties... 2 Selectietabel en overeenkomende bereiken... 5 Diagram nr. 1... 6 Enkele UPS Diagram nr. 2... 7 Actieve redundantie met

Nadere informatie

Navio Electronische besturingssystemen

Navio Electronische besturingssystemen MD-can besturingscomputer Het is moeilijk om in de bestaande PLC techniek een PLC te vinden die magneten van kleppen rechstreeks kan aansturen. Daarom heeft Hydrosta een eigen besturingscomputer ontwikkeld.

Nadere informatie

Activering krachtafnemer automatische transmissie

Activering krachtafnemer automatische transmissie Functie Functie De functie is bedoeld voor het activeren van de krachtafnemer vanaf de bestuurdersplaats en van buiten de cabine. De krachtafnemer wordt geregeld door de BCI-regeleenheid (communicatie-interface

Nadere informatie

Handleiding voor demonstratie multimeter

Handleiding voor demonstratie multimeter Handleiding voor demonstratie multimeter 24.06.18 3867.70 Omschrijving: Deze demonstratie multimeter is special ontworpen voor educatieve doeleinden en kan de volgende eenheden meten: spanning, stroom.

Nadere informatie

Een inductiekookplaat op DC?!

Een inductiekookplaat op DC?! Een inductiekookplaat op DC?! Onderzoek naar het geschikt maken van een inductiekookplaat voor voeding met gelijkstroom 15 juni 2018 door Marc Kuppens Aanleiding Apparatuur voor DC pilot Onderzoek naar

Nadere informatie

JCB DIESEL AGGREGATEN TECHNISCHE SPECIFICATIES

JCB DIESEL AGGREGATEN TECHNISCHE SPECIFICATIES JCB DIESEL AGGREGATEN TECHNISCHE SPECIFICATIES G276QX G276X ELEKTRISCHE GEGEVENS FREQUENTIE SPANNING CONTINUE STANDBY VERMOGEN VERMOGEN 50Hz 400/230v 250kVA / 200kW 275kVA / 220kW Motor- 1500RPM - 50Hz

Nadere informatie

COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS

COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS Gezondheidsgedrag als compensatie voor de schadelijke gevolgen van roken COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS Health behaviour as compensation for the harmful effects of smoking

Nadere informatie