Diversiteit: verschil mag er zijn! Tips voor inclusief beleid voor Wmo-beleidsmakers

Transcriptie

1 Diversiteit: verschil mag er zijn! Tips voor inclusief beleid voor Wmo-beleidsmakers

2 Diversiteit: verschil mag er zijn! Hoe kunt u als gemeente zorgen dat het beleid voor alle burgers werkt? Hoe geeft u - anders gezegd - vorm aan inclusief beleid? Het antwoord is simpel: met diversiteitsbeleid. Bij diversiteitsbeleid houdt u rekening met verschillen tussen mensen, bijvoorbeeld in sekse, cultuur en leeftijd. Maar u kijkt ook vooral naar de overeenkomsten want die verbinden mensen met elkaar. Diversiteitsbeleid biedt bovendien meer. Zo kunt u er de kwaliteit van uw dienstverlening mee verhogen. Hoe dat werkt, leest u in deze folder. Waarom diversiteitsbeleid? Als gemeente wilt u dat uw beleid goed werkt voor alle burgers. Inclusief beleid dus. Toch zijn er beperkte middelen en prioriteiten. Niet iedereen kan z n zin krijgen. Hoe gaat u daarmee om? Het antwoord is: met diversiteitsbeleid. Bij diversiteitsbeleid houdt u rekening met verschillen en overeenkomsten tussen burgers. Diversiteitsbeleid sluit goed aan bij het reguliere beleid van de gemeente. Kort gezegd zijn er twee vormen. Allereerst kan diversiteitsbeleid bestaan uit specifieke maatregelen voor groepen burgers die niet goed meekomen in de maatschappij. Diversiteitsbeleid kan ook een manier van werken zijn: werken vanuit diversiteitsperspectief betekent dat u openstaat voor het andere. Voorbeeld Daklozen hebben geen vaste verblijfplaats. Dat is iets wat alle daklozen met elkaar gemeen hebben. Onderling zijn er echter ook verschillen. Zo blijkt in de maatschappelijke opvang dat een autochtone, laag opgeleide, dakloze man andere problemen en andere wensen heeft dan een middelbaar opgeleide, allochtone, dakloze vrouw die werkt in de prostitutie. Hoe kunt u als gemeente rekening houden met verschillen binnen deze doelgroepen?

3 Integrale benadering Een integrale diversiteitsbenadering wil zeggen dat u zich bij een probleem steeds afvraagt: 1. welke diversiteitsfactoren spelen een rol? 2. welke contexten spelen mee? Bij diversiteitsfactoren kunt u denken aan sekse, cultuur, leeftijd, seksuele voorkeur, sociaaleconomische situatie, beperking en religie. Bij contexten gaat het om een bepaalde wijk, leefsituatie of de aard van de openbare ruimte. Als u deze twee vragen heeft beantwoord, maakt u vervolgens een analyse waarbij u zowel naar de overeenkomsten als naar de verschillen kijkt. Op basis daarvan kunt u als gemeente een afgewogen beslissing nemen met een maximaal effect. Voor alle duidelijkheid: het gaat bij diversiteitsbeleid over het organiseren van het verschil en over gelijke rechten en kansen voor verschillende groepen (emancipatie). Ook gaat diversiteitsbeleid over het tegengaan van discriminatie en sociale ongelijkheid of uitsluiting, en over het bevorderen van gelijke behandeling. Dit zijn belangrijke verschillen met doelgroepenbeleid. Drie niveaus van aanpak U kunt diversiteit aanpakken op drie niveaus: burgers en cliënten, civil society en organisatieniveau. 1. Burgers/cliënten & diversiteit Hoe kunt u uiteenlopende wensen van burgers met een persoonsgebonden budget honoreren waarbij u rekening houdt met hun unieke situatie? Dat is een voorbeeld van het toepassen van diversiteit op het niveau van burgers en cliënten. Het effect hiervan is dat de kwaliteit van de dienstverlening omhoog gaat en dat u tevreden klanten krijgt. Burgers en cliënten voelen zich gewaardeerd als u rekening houdt met hun individuele situatie. Dus als u rekening houdt met hun verschillende behoeften, zonder hen in doelgroepen te categoriseren met veronderstelde kenmerken.

4 2. Civil society & diversiteit Hoe kunt u ervoor zorgen dat homoseksuele jongeren zich kunnen ontplooien in uw gemeente? Hoe kunt u participatie van migrantenvrouwen vergroten? Dat zijn voorbeelden van het toepassen van diversiteit op het niveau van de civil society. In de civil society gaat het over het betrekken van burgers bij de samenleving en over het versterken van gemeenschapszin en tolerantie. Als gemeente speelt u hierin een belangrijke rol. U geeft bijvoorbeeld subsidie aan zelforganisaties en belangenorganisaties om de emancipatie van relevante groepen te bevorderen. Iedere gemeente heeft de civil society nodig bij het bereiken van kwetsbare groepen. Hoe kunt u de emancipatie van verschillende groepen burgers stimuleren? Hoe kunt u discriminatie tegengaan? Veel gemeenten sluiten hiervoor nieuwe coalities en contracten met lokale organisaties. 3. Organisatie & diversiteit Hoe toegankelijk is het Wmo-loket voor verschillende groepen? Hoe divers is het personeelsbestand van de gemeente zelf? Hoe zorg je als gemeente dat maatschappelijke organisaties openstaan voor mensen met een beperking? Dat zijn voorbeelden van het toepassen van diversiteit op organisatieniveau. Het organisatieniveau heeft betrekking op maatschappelijke organisaties en op de gemeentelijke organisatie zelf. Wat de maatschappelijke organisaties betreft: iedere gemeente heeft contracten of subsidierelaties met maatschappelijke organisaties. Diversiteitsbeleid is een instrument om deze organisaties aan te sturen. Denk aan resultaatdoelen, aan het versterken van competenties op het terrein van diversiteit en aan externe communicatie. Daarnaast kunt u als gemeente ervoor zorgen dat u zelf een organisatie bent die uitgaat van

5 diversiteit. Zorg dat het personeelsbestand bestaat uit vrouwen en mannen, mensen uit verschillende culturen, lesbo s en homo s en mensen met een beperking. Bespreek vooroordelen en discriminatie. Overigens vereist dit een zekere openheid en sensitiviteit van uw medewerkers. Pak het praktisch aan Diversiteitsbeleid kunt u op een praktische manier inzetten. Ga allereerst uit van een probleem en niet van een doelgroep. Voorkom generalisatie en stereotypering of een al te simpele oorzaakgevolg aanname. Heb daarbij oog voor nuances, differentiatie en mogelijke complexiteit in de problematiek. Nog twee tips: denk verder dan de reguliere kaders. En zorg dat de oplossingen relevant zijn voor de burgers waar het over gaat. De andere vraag Het succes van diversiteitsbeleid zit m in het stellen van de andere vraag. Anders gezegd: denk verder dan de reguliere kaders en stel vragen vanuit diversiteitsperspectief. De meeste vragen zult u sowieso stellen in uw reguliere beleid. De andere vraag voegt iets toe en levert u een nieuw gezichtspunt op. Voorbeelden Bij ouderparticipatie wordt al snel gefocust op het activeren van moeders. Maar wordt er ook aan vaders gedacht? Een project over alcoholpreventie onder jongeren richt zich meestal op jongens. Meisjes zijn echter bezig met een inhaalslag : tienermeiden drinken momenteel bijna net zoveel als jongens. Wordt er bij een project over alcoholpreventie voor jongeren ook aan de meiden gedacht?

6 Wat levert dit de gemeente op? Met diversiteitsbeleid stimuleert u in uw gemeente emancipatie en vermindert u sociale uitsluiting. Er worden nieuwe ideeën ontwikkeld door het waarderen en stimuleren van verschillende perspectieven. Diversiteitsbeleid stimuleert samenwerking en het leren van verschillende culturen. De zorg- en dienstverlening door medewerkers wordt hierdoor meer op maat gesneden. Uw relatie met de civil society is productiever. En als gesubsidieerde organisaties hun werk beter doen, is dat een extra meerwaarde voor u als gemeente. Voordelen voor burgers/cliënten Diversiteitsbeleid levert: tevreden klanten een goede PR omdat u rekening houdt met individuele verschillen goede dienstverlening een betere toegankelijkheid. Voordelen voor de civil society Diversiteitsbeleid sluit aan bij: de visie in de Wmo dat iedereen moet meedoen het aansturen op resultaat: uw relatie met de civil society is meer productief de emancipatie van verschillende groepen het wegwerken van sociale ongelijkheid. Voordelen voor de organisatie De gemeente als opdrachtgever Diversiteitsbeleid loont omdat: u de regisseursrol heeft én omdat u maatschappelijke organisaties aanstuurt op kwaliteit uw gemeente bekend staat als een organisatie met veel aandacht voor verschillende groepen burgers u het goede voorbeeld laat zien. Gemeentebeleid intern Diversiteitsbeleid levert een prettig werkklimaat op in uw organisatie: de werksfeer onder het personeel verbetert de sociale steun van medewerkers onderling is groot er is een open houding en discriminatie wordt bestreden de kwaliteit van de dienstverlening gaat omhoog.

7 Aan de slag! U wilt dat een lokale voorziening beter inspeelt op doelgroepen? Als gemeente krijgt u signalen dat het aanbod van een voorziening niet goed aansluit bij een bepaalde groep burgers. Bijvoorbeeld: U wilt dat een organisatie voor dak- en thuislozen zich richt op verschillende categorieën daklozen. Met name vrouwen en mensen uit verschillende etnische groepen kunnen volgens u beter bereikt worden. U kunt MOVISIE vragen om ondersteuning te bieden aan de organisaties voor dak- en thuislozen. Samen met hen gaat MOVISIE dan aan de slag. Homoseksuele en lesbische ouderen voelen zich vaak uitgesloten in verzorgingstehuizen. U wilt dat de verzorgingstehuizen in uw gemeente dit probleem serieus nemen. MOVISIE kan in korte tijd een onderzoek uitvoeren en een plan van aanpak opstellen. Het Wmo-loket in uw gemeente is goed van start gegaan. Na een tijdje bereiken u echter signalen dat allochtonen zich nauwelijks bij dit loket melden. U kunt bij MOVISIE terecht voor advies over het verbeteren van de toegankelijkheid van het loket. U organiseert een studiedag? Organiseert u een studiedag en wilt u bijvoorbeeld aandacht besteden aan het thema huiselijk geweld in allochtone kring of (on)gewenste omgangsvormen op het werk? Of wilt u focussen op discriminatie van homo s en lesbiennes in uw gemeente? Wij kunnen op deze dag een lezing houden en workshops verzorgen over verschillende thema s. Uiteraard kunt u MOVISIE ook inschakelen voor een dagvoorzitter en voor het leiden van een goed debat. U ontwikkelt nieuw beleid? MOVISIE kan u adviseren over de impact van algemeen beleid voor specifieke doelgroepen en over de inkleuring van beleid. Nu de Wmo is ingevoerd, bent u als gemeente bezig met het maken van nieuwe plannen. Wilt u weten hoe alle groepen mee kunnen doen en hoe u als gemeente inclusief beleid kunt realiseren? Of wilt u specifiek weten hoe u jongeren meer kunt betrekken bij culturele activiteiten in uw gemeente en kunt zorgen dat homoseksuele jongeren een uitgaansplek hebben in de stad? MOVISIE kan u hierover adviseren. U werkt aan een projectplan? MOVISIE kan met u meedenken over uw plan en u desgewenst advies geven. Ook kunnen we een rol spelen bij het implementeren van uw resultaten en het verspreiden van uw producten. U doet onderzoek? MOVISIE kan u adviseren over de manier waarop u rekening kunt houden met diversiteit in uw onderzoek. U schrijft een publicatie of artikel? MOVISIE kan u feiten en cijfers geven en inzicht in de discussies die op dit terrein worden gevoerd. We kunnen meedenken over de opzet en zo nodig een inhoudelijk artikel voor u schrijven. Neem contact op met MOVISIE. U bespaart tijd en vergroot de effectiviteit van uw werk. Voor meer informatie kunt u terecht bij de Wmo-desk van MOVISIE, telefoon , wmodesk@movisie.nl.

8 MOVISIE is hét landelijke kennisinstituut en adviesbureau voor maatschappelijke ontwikkeling. Wij zijn sterk in het oplossen van lokale sociale vraagstukken. Wij werken aan een samenleving waarin burgers hun kracht kunnen benutten en zelfredzaam zijn. Dit doen we door organisaties, overheden, vrijwilligers- en burgerinitiatieven op het terrein van welzijn, participatie, zorg en sociale veiligheid te ondersteunen en te adviseren. MOVISIE * Postbus * 3501 DC Utrecht * T * F * info@movisie.nl