HET BOS. 1. Waarvoor dienen bossen? 1.1 Bossen zijn nuttig voor de mens. 1.2 Het bos is een rijke levensgemeenschap.
|
|
- Lennert Aalderink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1. Waarvoor dienen bossen? 1.1 Bossen zijn nuttig voor de mens. HET BOS * Een bos is heel belangrijk voor ons. In de groene bladeren zitten miljoenen groene korreltjes, de bladgroenkorrels. Door het zonlicht doen deze bladgroenkorreltjes iets heel speciaals, iets wat geen enkele fabriek of geen enkel laboratorium kan nadoen. De bladgroenkorrels maken zuurstofgas! En zonder zuurstof gaan mensen, maar ook dieren en planten, dood. Maar zijn naalden ook bladeren? Zeker weten, al zijn ze wel erg klein en taai. De meeste dieren vinden ze dan ook helemaal niet lekker. We leven dus van de zuurstof die we krijgen van groene planten. Bedankt, planten! * Het bos levert talrijke grondstoffen. De voornaamste is. Geef voorbeelden van het gebruik: Het bos levert ook nog andere producten zoals, en * Ook biedt het bos werk aan de mens. Wie werkt er zoal in het bos? 1.2 Het bos is een rijke levensgemeenschap. Voor vele dieren is het bos een goede schuilplaats. Vogels bouwen er hun nesten en kunnen er in alle rust leven. Kruiden, bloemen, varens en mossen beschermen de bodem. In en op de bosbodem liggen er dode en dieren. Paddenstoelen en andere schimmels zetten dit om in vruchtbare grond. We noemen dit ook. De humus werkt als een spons. Zo worden overstromingen vermeden. 1.3 Het bos is een ontspanningsruimte. Het bos is een bron van rust en ontspanning. Wat kan je allemaal doen in het bos?
2 1.4 Afspraken Een bos is dus heel belangrijk voor de mens. Eerbiedig en bescherm daarom de bossen. Hoe kunnen we dit doen? Maak een pictogram waarmee je duidelijk maakt wat niet mag in een bos. Hieronder zie je enkele voorbeelden.
3 2. Soorten bossen Je kent vast wel een paar soorten bomen, zoals de eik, de wilg en de den. Maar wist je dat er meer dan verschillende bomen zijn? Al die bomen kun je verdelen in een aantal groepen. De bekendste groepen zijn de loofbomen, naaldbomen en palmbomen. Als je een boom zou tekenen, hoe zou die er dan uit zien? Waarschijnlijk zou je een loofboom tekenen, want dat zijn de bomen die het meeste in België groeien. Kinderen uit andere landen tekenen hem misschien wel zo: In een vind je maar weinig struiken of andere planten. De naaldboom laat in geen enkel seizoen al zijn naalden vallen. Daardoor krijgt de bosbodem maar weinig zonlicht, want de kruinen van de bomen houden het zonlicht steeds tegen. En zonder zonlicht groeien er geen nieuwe planten. Je vindt dus ook niet veel dieren in deze bossen, want zij vinden er niet veel lekkers om te eten. Alleen maar wat pitjes van sparappels en denappels. Dieren voelen zich hier trouwens ook niet veilig. Het is erg moeilijk om je te verstoppen bij gevaar als er geen struiken zijn. Naaldbomen zijn de sterkste bomen die er bestaan. Ze hebben geen last van de kou. Daardoor behouden deze bomen tijdens de hele winter hun naalden. Als een naald 3 of 4 jaar oud is, valt de naald af. Dan komt er een nieuwe in de plaats. In een groeien geen naaldbomen, maar loofbomen. Loofbomen laten hun bladeren in de herfst vallen en ze groeien pas terug in de lente. Daardoor kan het zonlicht wel gemakkelijk tot op de bosbodem geraken. Hier kunnen zaadjes op en in de bodem veel warmte en licht krijgen van de zon en de zaadjes groeien uit tot verschillende soorten planten. Deze planten trekken op hun beurt verschillende diersoorten aan. Zo krijg je een bos vol leven! In een staan naaldbomen en loofbomen door elkaar. Je ziet hier duidelijk meer struiken en kleinere planten dan in een naaldbos. Maar er zijn toch minder struiken dan in een loofbos.
4 2.1 Een gemengd bos heeft verdiepingen De is het dak van het bos en geeft bescherming aan alles wat eronder leeft. Je hebt hoge bomen die veel licht nodig hebben en lagere bomen die niet zoveel licht nodig hebben. De bevindt zich onder de boomlaag. In deze laag vind je jonge bomen die nog veel moeten groeien. Je vindt er ook struiken. Zij hebben geen echte stam, maar vele houtachtige vertakkingen. Door die vertakkingen kunnen ze heel breed worden. Hoe breder ze worden, hoe meer licht ze kunnen opvangen. Hoe meer licht ze opvangen, hoe breder ze zullen groeien natuurlijk. Veel vogels zijn dol op de bessen van deze struiken. Kan het zonlicht door de bomen en de struiken heen tot op de bodem doordringen? Ja, en daaronder zul je de vinden. Hier vind je kruidachtige planten die geen houten stam of stengel hebben. Hier vind je grassen en netels, maar ook prachtige bosbloemen. Die bloeien bijna allemaal in het voorjaar, als de bomen nog geen bladeren hebben en de eerste zonnestralen nog tot op de bodem komen. Ook varens vind je hier. De ligt vlak boven de grond. Deze laag krijgt maar heel weinig licht en hier groeien planten die houden van schaduw, koelte en vocht. Dit is de favoriete plek van zwammen, paddenstoelen en mossen. Deze planten zich niet voor met zaadjes, maar wel met behulp van sporen. Als je kijkt onder de hoed van een paddenstoel, zie je allemaal plaatjes en daartussen
5 zitten sporen. Heel wat kevers zijn gek op paddenstoelen. Als ze van deze paddenstoelen smullen, komen er sporen op hun snoet en op hun rug. Zo helpen ze de sporen verspreiden. Dan kunnen er weer nieuwe paddenstoelen groeien. Dan heb je ook nog de bosbodem. Ook daar, tussen wortels van levende bomen en struiken, vind je veel levende wezens. Maar wat zich hier allemaal afspeelt kunnen we jammer genoeg niet zien met het blote oog. (zie het onderdeel kriebelbeestjes ) Kleur de prent met de verschillende verdiepingen alsof het een echt stukje bos is. 3. Bouw van de boom Een boom is een plant met een houtige stengel, de stam. Pas als de plant hoger kan worden dan 4 meter en een stam heeft, noemen we het een boom. Een boom bestaat uit verschillende delen. Ken jij de juiste naam? Kies uit : de tak, de wortels, de kruin, de stam, de schors, de bast
6 4. Het blad 4.1 Bouw van het blad Duid aan op de tekeningen. 1: bladsteel 2: hoofdnerf 3: zijnerf 4: bladmoes 5: bladrand Kriebelbeestjes! 4.2 Samengesteld of enkelvoudig blad? Een samengesteld blad heeft verschillende bladeren op een bladsteel. Elk blad noemen we een deelblad.
7 Een enkelvoudig blad heeft één blad op een bladsteel.
8 Samengesteld blad Enkelvoudig blad 5. Zwammen In de herfst rijzen overal de paddenstoelen uit de grond in het bos. Die paddenstoelen zijn helemaal anders dan de planten, ze hebben andere vormen en kleuren. Soms gebeurt er iets heel aparts met de paddenstoelen, ze groeien dan in Zo n kring noemen we Dit komt omdat mensen vroeger dachten dat er op die plek heksen in een kring gedanst hadden en dat er de volgende ochtend op die plek paddenstoelen waren gegroeid. 5.1 Soorten paddenstoelen. Ik ben een boleet. Onder mijn hoed zitten Ik ben een vliegenzwam. Onder mijn prachtige hoed zitten Ik ben een parelstuifzwam. Ik heb geen hoed, mijn zitten in een bolvormig zakje.
9 5.2 Bouw van een paddenstoel Kijk goed naar de tekening. Schrijf bij elk getal het juiste woord. Kies uit: de hoed de voet de ring de steel de zwamvlok plaatjes met sporen Eetbare paddenstoelen in het bos Er bestaan duizenden soorten paddenstoelen. Sommige daarvan zijn eetbaar. Andere zijn heel giftig of zelfs dodelijk. Daarom is het plukken van paddenstoelen gevaarlijk. Soms zie je het verschil tussen een eetbare en een giftige paddenstoel niet. Toch niet met het blote oog. Als je veel geluk hebt, kun je in het voorjaar het morielje vinden. Deze eetbare paddenstoel werd vroeger veel geplukt. Zoveel dat hij nu bijna verdwenen is. Dus niet plukken, wel kijken! De eetbare sponszwam is zeldzaam geworden. Dus zeker niet plukken! Paddenstoelen zijn een lekkernij in de keuken. De weidechampignon is de meest gekende. Er zijn echter ook talrijke bospaddenstoelen die eetbaar zijn zoals oesterzwam of eekhoorntjesbrood. Een andere heel bekende en zeer dure paddenstoel is de truffel. Deze zijn zwart of wit en groeien volledig onder de grond, meestal bij een jonge eik. Als ze rijp zijn geven ze een geur af die net zo ruikt (=stinkt) als een mannetjeszwijn. De vrouwtjesvarkens graven dan de truffel op.
10 Maar zelf paddenstoelen verzamelen is zeer gevaarlijk, want giftige en eetbare soorten lijken soms goed op elkaar. Laat het plukken van paddenstoelen dus maar over aan een specialist. 6. Kriebelbeestjes Dode bladeren bomvol leven In dit dikke pak dode bladeren krioelt het van de diertjes. Velen onder hen zijn zo klein dat je ze amper ziet. Onder de dode bladeren zitten ze veilig verscholen voor vogels en andere vijanden. Deze kriebeldiertjes zijn harde werkers. Ze voeden zich met de dode bladeren. Doordat ze deze dode bladeren opeten en zo klein maken, ontstaan er meststoffen. Deze meststoffen dienen dan als voedingsstoffen voor bomen en andere planten in het bos. De oorworm, een alleseter In de strooisellaag leven vegetarische diertjes die enkel dode bladeren eten. De andere diertjes zijn jagers. Zij gaan op de tast op zoek naar andere diertjes die ze kunnen opeten. Sommigen eten zowel dode bladeren als andere diertjes. Dat zijn alleseters. De oorworm is er zo een. Je kunt hem gemakkelijk herkennen aan de twee tangetjes aan het achterlijf. Die steekt hij omhoog als hij zich bedreigt voelt. Dat oorwormen in oren kruipen, is gelukkig een fabeltje. 1, 2, 3, !? Duizendpoten hebben geen rolrond lichaam zoals een regenworm. Ze zijn plat. Duizendpoten hebben ook bijlange geen 1000 poten. Wist je trouwens dat deze diertjes in het Duits en Engels honderdpoot genoemd worden? Deze naam past eigenlijk veel beter bij hen. Deze dieren zijn heel snelle jagers. Ze kunnen met hun gifkaken razendsnel hun prooien doden. Ze eten smakelijk andere kriebelbeestjes zoals insecten, slakken, wormen, maar ook pissebedden en spinnen. Daarom zijn duizendpoten toch wel nuttige diertjes. Ze eten de andere diertjes op die aan gezonde planten knagen.
11 Rot en vochtig? Super! Pissebedden zijn dol op rottende bladeren en rottend hout. Om te overleven hebben ze een vochtige, natte verblijfplaats nodig. Onder de strooisellaag, het laagje op de bosbodem met de afgevallen bladeren en de mossen, is het voor hen ideaal vertoeven. Een volwassen pissebed heeft veertien pootjes. Dat is heel wat meer dan een insect, want een insect heeft er maar zes. Een groot deel van de kriebelbeestjes die in het bos leven, zijn kevers. Kevers zijn insecten, want ze hebben zes poten. Ze hebben ook twee paar vleugels, dat zijn in totaal vier vleugels. De twee bovenste vleugels zijn zeer stevig. Je kunt ze vergelijken met twee schilden die de onderste vleugels beschermen. Snuitkever De snuitkever kun je gemakkelijk herkennen aan zijn lange snuit. Hij gebruikt die om gaatjes te boren en zo geraakt hij aan zijn eten. Het wijfje gebruikt deze gaatjes ook om haar eitjes op een veilig plekje af te zetten. Loopkever Veel kevers gaan s nachts op pad. Loopkevers hebben bijna altijd een zwarte kleur. Zo zijn ze goed gecamoufleerd in het donker en vallen ze bijna niet op. Dat is erg handig, want zo moeten ze geen schrik hebben om zelf opgegeten te worden. Maar een gecamoufleerd dier kan ook onopvallend zijn prooi besluipen of in de val lokken.
12 Mestkever Mestkevers zijn voortdurend op zoek naar uitwerpselen van andere dieren. Met veel smaak smullen ze bijvoorbeeld van konijnenkeutels. En zijn hun buikjes bol en rond gegeten? Dan rollen ze de rest van de uitwerpselen naar hun nestje onder de grond. Ze leggen een voorraad aan. Dan leggen de vrouwen hun eitjes in een mestbolletje. Zo hebben de jongen bij hun geboorte het nodige eten bij de hand. Boktor Deze kever, de boktor, vindt je vooral in naaldbossen. De reden hiervan is dat larven van deze kever leven van dennenhout. De wijfjes leggen hun eitjes in boomstronken. Dat doen ze met behulp van een legboor. Het mannetje zal zijn territorium stoer verdedigen door andere mannetjes van de boomstronk af te duwen. Op de onderkant van een blad of aan de top van een twijg zie je soms kleurige bolletjes. Dat zijn gallen. Zo n gal is een superveilige schuilplaats voor de kleintjes van een galwesp. Met haar legboor legt deze wesp haar eitjes in een blad. Het blad reageert door gallen te vormen. Hierin zitten de eitjes en later dan ook de larven van een galwesp veilig verborgen. De larve eet haar buikje rond met de binnenkant van de gal. Als de larve volwassen is, maakt ze een klein gaatje in de gal. Nu kan ze de gal verlaten en de wijde wereld gaan verkennen.
13 Deze gallen voelen zacht aan. Je vindt ze vaak aan de onderkant van eikenbladeren. Meestal zitten ze in groepjes bij elkaar. De wespen die uit deze gallen komen zijn amper 3mm groot. Al een geluk dat deze gallen niet schadelijk zijn voor bomen. Mieren Mieren gebruiken duizenden takjes, bladeren en dennennaalden om hun nest te bouwen. Soms zie je helemaal niets van hun nest. Dat komt doordat het onder de grond zit of in een oude boomstam. Een nest biedt plaats aan honderdduizenden mieren. Meestal staat het op een zonnig plekje in het bos. Mieren leven in een grote groep samen. Daarom is het belangrijk dat ze goed met elkaar communiceren (= boodschappen doorgeven). Ze doen dat door speciale stoffen aan te maken. Die kunnen enkel andere mieren ruiken. Daarmee kunnen ze elkaar informatie doorgeven over voedsel, vijanden en werkjes in het nest. Mieren kunnen elkaars geur waarnemen met hun voelsprieten. Raken 2 mieren elkaar aan met hun voelsprieten, dan zijn ze eigenlijk met elkaar aan het praten. Mieren uit een ander nest ruiken ook anders. Dat maakt het voor hen gemakkelijk om buitenstaanders te herkennen.
14 De taak van de koningin (de grootste mier van het nest) is eitjes leggen. Uit die eieren komen na een tijdje larven. Deze eerste larven worden door de koningin gevoed. Na enkele dagen groeit er rond het lijfje van de larven een hard omhulsel. Dat is de cocon. Binnen in de cocon verandert de larve in een jonge mier. Dat duurt zo n 3 weken. De eerste werksters zijn klaar om aan het werk te gaan. Zij nemen vanaf nu alle taken op zich. Ze verzorgen de larven en de koningin. Ze verzamelen eten en bouwen het nest verder uit en bewaken het. En als het nest beschadigd is, herstellen ze het. Mieren beschermen zichzelf door te bijten of mierenzuur te spuiten. Een bosmier zal bijvoorbeeld haar vijand bijten, haar achterlijf tussen haar pootjes buigen en gif in de wonde spuiten. Opgelet voor teken! Een teek is een spinachtig diertje en ziet er heel klein en onschuldig uit. Maar laat je niet foppen! Een teek kan een gevaarlijke bacterie met zich meedragen. Die kan hij doorgeven aan mensen en dieren. Dat doet hij door zich met zijn pootjes vast te zetten op de huid. Dan zuigt hij zijn lijfje vol met bloed van het dier of de persoon waar hij op zit. Als zijn buikje vol is, laat hij zich gewoon weer vallen. Deze diertjes verschuilen zich vaak in hoog gras of struiken. Soms laten ze zich gewoon uit een boom naar beneden vallen.
15 Even testen wat je nog weet over de kriebelbeestjes Insect of spin? a) Kies uit: het lijfje bestaat uit 3 delen, 8 poten, het lijfje bestaat uit 2 delen, 6 poten Spin insect lijf poten b) Trek een rode kring rond de insecten en een groene kring rond de spinnen
16 7. Het bos is een biotoop Het bos is een biotoop. Dat wil zeggen dat het een woon- en leefgebied is voor heel wat dieren en planten. Daar heeft iedereen en alles elkaar nodig om te overleven. Bekijk eerst heel aandachtig de tekening. Lees dan de zinnen hieronder. Zijn deze zinnen waar of niet? Zet een kruisje bij het passend antwoord. De vos eet gras en zaadjes. Waar Niet waar De insecten smullen van de blaadjes. Insecten kunnen een dode rat opeten. De kikker eet everzwijnen en vossen.
17 8. Taalspelletjes 8.1 Vul het juiste woord in. Kies uit: meubels, de kruin, loofbomen, naaldbomen, insecten, noten, paddenstoelen, bladeren, kleurige, vruchten, papier 1. Bomen die hun bladeren verliezen in de herfst heten 2. In de herfst krijgen de bomen blaadjes. 3. Het hout van bomen wordt gebruikt om en van te maken. 4. In de winter is van de loofboom kaal. 5. Appels zijn sappige 6. De eekhoorns lusten graag. en eikels. 7. De spar en de den zijn.. 8. Ze hebben geen maar naalden. 9. Ik lust geen, ik ben bang dat ze giftig zijn. 10..zijn kleine beestjes met zes poten. 8.2 Wat hoort niet in het rijtje thuis? Streep dat woord door. Noten sinaasappel citroen kiwi Hoed steel rok winterjas Hazelnoot- beukennoot kers kastanje Berkenzwam vliegenzwam champignon eikel Eekhoorn egel eend hert Vul voor elk 3=C, Geheimschrift cijfer een letter in. 1=A, 2=B,
18 8.4 bosspreekwoorden Ken je deze zegswijzen of spreekwoorden over bomen of het bos? Zoek deze spreekwoorden en zegswijzen op. 1. Door de bomen het bos niet meer zien. 2. Je kunt (me) de boom in. 3. De kat uit de boom kijken. 4. Een boom van een vent. 5. Hout naar het bos dragen. 6. Van de hak op de tak springen.
19 9. Rekenspelletjes 9.1 Bosvraagstukjes Er liggen 17 hazelnoten op de grond. Door de wind vallen er nog 11 op de grond. Hoeveel liggen er nu?... Vanmorgen gingen we in het park kastanjes rapen. Er lagen 25 kastanjes onder een boom. Nadat Karen aan de boom schudde, lagen er 63! Hoeveel kastanjes schudde zij van de boom?... De boswachter was erg boos toen hij zag dat er 17 paddenstoelen geplukt waren. Dat is de helft van de paddenstoelen die ik vanmorgen telde, zei hij. Hoeveel paddenstoelen stonden er vanmorgen?... Vanmorgen gingen we in het park okkernoten rapen. Assia raapte er 38. Karel gaf er haar nog 43. Mia plukte 3 paddenstoelen en Jan verzamelde 10 beukennootjes. Hoeveel okkernoten had Assia in totaal?... De 19 leerlingen van het eerste jaar vlechten elk een armband van gras. De leerkracht vraagt of ze dat ook voor de 23 leerlingen van het tweede jaar willen doen. Hoeveel armbanden moeten ze dan in totaal maken?... Ik heb 94 beukennootjes verzameld, huilde Leen. Maar nu is de zak gescheurd en heb ik er nog maar 30. Hoeveel beukennootjes is Leen kwijt?... Een boswachter telt s morgens 37 konijnen. Wanneer er een bromfiets voorbij rijdt, lopen er 29 weg. Hoeveel konijnen blijven er in de wei zitten?...
20 9.2 Herfstkleuren in het bos. Kleur alle bladeren rood waarvan de uitkomst uit Honderdtallen en Eenheden bestaat. Kleur alle bladeren oranje waarvan de uitkomst een getal is met Honderdtallen en Tientallen. Kleur alle bladeren geel waarvan de uitkomst Honderdtallen, Tientallen en Eenheden telt. Kleur het enige blad bruin waarvan de uitkomst 1000 is
21 10. Extra 10.1 Doolhof Help de eekhoorn zodat hij alle eikeltjes kan opeten. Gebruik je potlood om de weg te zoeken.
22 10.2 Zoek de kriebelbeestjes In deze zinnen zitten kriebelbeestjes verstopt. Vind jij ze? Voorbeeld: Het eekhoorntje wipte van tak tot tak. 1. Ik zal je in de maand juli bellen. 2. Leg die rasp in de bovenste lade. 3. Anke is lui, stout en heel vervelend vandaag. 4. Hij krijgt elke week een vers laken op zijn bed. 5. Ik zag gisteren in het bos een dik everzwijn. 6. Je moet die vloer goed schoonmaken; 7. Staan de muzieknoten do-re-mi ergens onderaan op de notenbalk, teek 10.3 Waar zijn jouw stippen? Twee lieveheersbeestjes ontmoeten elkaar. Ze houden een gesprekje. Daarin vertelt de ene aan de andere waarom het geen meer stippen heeft. Maak er een grappig verhaaltje van en vul de tekstballonnen aan.
23 Bronnen afbeeldingen:
Naam:...
Naam:... Wil je meer over paddestoelen weten? Vul de woorden in op de goede plaats. Kies uit: hoed herfst eetbaar steel giftig grotten In de... vind je in het bos veel paddestoelen. Ze groeien op dode
Nadere informatieLoof-en naaldbomen. Naam :
Loof-en naaldbomen Naam : Veel bomen maken een bos In een boomgaard staan soms honderden bomen, en toch is een boomgaard geen bos. Ook in een park kun je veel bomen zien, maar een park is beslist geen
Nadere informatie1. Geheimen. 2. Zwammen
1. Geheimen 'Geen plant en geen dier' Een paddestoel is zeker geen dier, maar een plant is het ook niet. Ze hebben geen groene bladeren om zonlicht op te vangen. Bovendien groeien paddestoelen in het donker.
Nadere informatieDocentenhandleiding Onderzoek Leefomgeving
Docentenhandleiding Onderzoek Leefomgeving Doelgroep: Groep 6,7 en 8 Leerstofgebied: Natuur en techniek Werkvorm: Buiten in groepjes van 3 leerlingen Duur: 45 minuten buiten + 30 minuten nabespreken in
Nadere informatiePaddenstoelen De herfst is echt paddenstoelentijd. Vooral als het buiten lekker vochtig is schieten de paddenstoelen als paddenstoelen uit de grond!
Paddenstoelen De herfst is echt paddenstoelentijd. Vooral als het buiten lekker vochtig is schieten de paddenstoelen als paddenstoelen uit de grond! Raadseltje: Een stoel in een bakje zie ik in de koelkast
Nadere informatieAuditieve oefeningen herfst. Hakken en plakken
Auditieve oefeningen herfst Hakken en plakken (hak de woorden in stukken, laat de kinderen het hele woord zeggen) eek-hoorn vlie-gen-zwam ka-stan-jes pad-den-stoel ka-bou-ter beu-ken-noot e-gel spin-nen
Nadere informatieinhoud Herfst 1. Het weer 2. Overal blad 3. Zaden 4. Paddenstoelen 5. De eekhoorn 6. De egel 7. Insecten 8. Vogels op reis 9. Filmpje Pluskaarten
Herfst inhoud Herfst 3 1. Het weer 4 2. Overal blad 5 3. Zaden 6 4. Paddenstoelen 7 5. De eekhoorn 8 6. De egel 9 7. Insecten 10 8. Vogels op reis 11 9. Filmpje 12 Pluskaarten 13 Bronnen en foto s 15 Colofon
Nadere informatieLesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel
Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel Doelgroep: Groep 4 t/m 8 Leerstofgebied: Wereldoriëntatie Werkvorm: Groepjes Duur: ± 30 minuten Doel van de opdracht: Leerlingen leren wat het favoriete voedsel
Nadere informatieLesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel
Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel Doelgroep: Groep 6 t/m 8 Leerstofgebied: Wereldoriëntatie Werkvorm: Groepjes Duur: ± 30 minuten Doel van de opdracht: Leerlingen leren wat het favoriete voedsel
Nadere informatie2. Maak met de 4 buizen een vierkant op de grond. Dit is het zoekraam.
Opdracht 1. Gebruik je ogen goed. In het bos kun je van alles ontdekken! Komen er onder de bomen verschillende soorten insecten en of bodemdiertjes voor? Het beste bos 1. Materiaal tas 1: zoekraam, 1 schepje,
Nadere informatie6+ 10 WAT MAAKT EEN BOS TOT EEN BOS? 3+ 8 + Opdracht EDUKIT 3
WAT MAAKT EEN BOS TOT EEN BOS? 6+ 10 + Wanneer is een bos een bos? Een paar bomen samen vormen pas een bos als ze een oppervlakte van 1/2 hectare beslaan. Je zou dit kunnen vergelijken met een voetbalvel
Nadere informatieinhoud 1. De mier 2. De teek 3. De regenworm 4. De pissebed 5. De hoofdluis 6. De vlieg 7. De mug 8. De vlo 9. Filmpje Pluskaarten Colofon
Kleine beestjes inhoud. De mier 2. De teek 4. De regenworm 5 4. De pissebed 6 5. De hoofdluis 7 6. De vlieg 8 7. De mug 9 8. De vlo 0 9. Filmpje Pluskaarten 2 Colofon 4 Bronnen en foto s 5 . De mier Een
Nadere informatiePlanten voor de Prins Werkmap Tweede graad Basisonderwijs
Planten voor de Prins Werkmap Tweede graad Basisonderwijs Tekeningen: Jowan De Saedeleer Inleiding Wil jij Prins Baldewijn helpen om terug in zijn kasteel te gaan wonen? Dan moet je op zoek gaan naar nuttige
Nadere informatieALLES WAT JE WILT WETEN OVER BOMEN
3 8 6 10 ALLES WAT JE WILT WETEN OVER BOMEN Een boom is...... een vaste plant met een houten stam en een kruin, alleen noemen de onderdelen anders dan bij een plant. Delen van de boom Laat de kinderen
Nadere informatieinhoud 1. Inleiding 3 2. Schimmel 4 3. De paddenstoel 5 4. Uit het leven van een paddenstoel 7 5. Soorten paddenstoelen 6.
Paddenstoelen inhoud 1. Inleiding 3 2. Schimmel 4 3. De paddenstoel 5 4. Uit het leven van een paddenstoel 7 5. Soorten paddenstoelen 8 6. Schimmelweetjes 11 7. Filmpjes 13 Pluskaarten 14 Colofon en voorwaarden
Nadere informatieWORD EEN ECHTE bomenkenner!
WORD EEN ECHTE bomenkenner! In dit boek kun je bladeren van loofbomen plakken die je vindt tijdens je wandelingen in het bos of het park. Maar voor je een echte bomenkenner kunt worden, moet je nog een
Nadere informatieRode bosmier SOORTEN MIEREN
Rode bosmier De rode bosmier ontdek je soms al snel. Als je bijvoorbeeld in het bos loopt en dan ergens gaat zitten. Opeens zitten ze overal. In je broekspijpen, op je arm, tot in je sokken aan toe! En
Nadere informatieOpdrachten thema. Veluwe
en thema Schema groepjes en opdrachten bij vorm 2: elke opdracht vaste begeleider Groepje 1: spechten Groepje 2: muizen Groepje 3: vossen Groepje 4: eekhoorns Groepje 5: egels Kleine beestjes + voedselketens
Nadere informatie12 spits je oren eekhoorntjes, ga in een kring zitten met de ogen dicht. spits je eekhoorn-oortjes en luister goed. wat hoor je allemaal? ritselt er e
14 raadsel 8 versierde poot! met mijn poot pak ik van alles vast. pak de poot van de eekhoorn en strijk ermee langs deze planten. blijven er zaadjes aan mijn poot hangen? blijven ze ook aan jullie eekhoornjas
Nadere informatieinhoud De oude eik 1. In het park 2. De delen van de eik 3. Herfst 4. Dieren helpen de eik. 5. Winter 6. Lente 7. Rupsen 8.
De oude eik inhoud De oude eik 3 1. In het park 4 2. De delen van de eik 5 3. Herfst 6 4. Dieren helpen de eik. 7 5. Winter 8 6. Lente 9 7. Rupsen 10 8. De galwesp 11 9. De boomklever 12 10. Filmjes 13
Nadere informatieDe kleine beestjesclub
Thema: mini Biologie Dieren Insecten en spinnen Moeilijkheid: * Tijdsduur: ** Juf Nelly De kleine beestjesclub Doel: Na deze opdracht weet je meer over verschillende insecten Uitleg opdracht Je luistert
Nadere informatieALLES WAT JE WILT WETEN OVER BOMEN
ALLES WAT JE WILT WETEN OVER BOMEN Een boom is... Een boom is een plant, alleen noemen de onderdelen anders. Een boom is namelijk een vaste plant met een houten stam en een kruin. Delen van de boom Laat
Nadere informatieBOSSEN. Dwaal door onze groene wereld. Christiane Dorion
DE BOSSEN IN Dwaal door onze groene wereld Christiane Dorion LEMNISCAAT ROTTERDAM Inhoud Wereldbossen 4 Groene reuzen 34 Van zaadje tot boom 6 Herken naaldbomen 36 Bladeren, stammen en wortels 8 Tropische
Nadere informatieDoos der wijzen: opdracht één
Doos der wijzen: opdracht één Zet de schoenendoos voor je voet, en bekijk alle kanten goed. De bodem zie je nu helemaal niet, heb daarover geen verdriet. Neem het deksel er eens van, hoeveel kanten zie
Nadere informatie( DATUM) WAARNEMERS : SCHOOL:
( DATUM) WAARNEMERS : SCHOOL: GROEP:.. BOOM IN DE HERFST waarneemvel 1 WAT IS DE NAAM VAN JULLIE BOOM?.. 1. KRUIS AAN WAT JE ZIET AAN JULLIE TAK Nog groene bladeren Gekleurde bladeren Kale takken Vruchten
Nadere informatieAuditieve oefeningen thema het bos
Auditieve oefeningen thema het bos Boek van de week: 1; In het bos 2; 3; 4; Verhaalbegrip: Bij elk boek stel ik de volgende vragen: Wat staat er op de voorkant Hoe zou het boek heten Waarom denk je dat?
Nadere informatieNachtvlinders. Glasvleugelpijlstaart. De sint-jansvlinder is een dagactieve nachtvlinder
Nachtvlinders Wist je dat er 2 groepen vlinders zijn? De ene groep noemen we dagvlinders, de andere groep noemen we nachtvlinders. Het verschil tussen dag- en nachtvlinders lijkt heel simpel: dagvlinders
Nadere informatieHerfstwerkboekje van
Herfstwerkboekje van Herfst werkboekje groep 5 1 De bladeren aan de bomen worden bruin en rood en vallen naar beneden, het is weer herfst! September wordt herfstmaand genoemd, dit omdat op 22 september
Nadere informatieBloeiend plantje Spoor van een dier
Volwassen boom Jonge boom Dode boom Hoge struik Lage struik Varen Mos Klimmende plant Bloeiend plantje Spoor van een dier Paddenstoel (op de grond) Bodemdiertje Paddenstoel (op een boom) Activiteit 3 :
Nadere informatie1. Seizoenen Lente Zomer Herfst Winter Filmpje Pluskaarten 17 Bronnen 19 Colofon en voorwaarden 20
Seizoenen inhoud. Seizoenen 3. Lente 4 3. Zomer 7 4. Herfst 0 5. Winter 3 6. Filmpje 6 7. Pluskaarten 7 Bronnen 9 Colofon en voorwaarden 0 . Seizoenen Een jaar heeft vier seizoenen. De vier seizoenen zijn:.
Nadere informatieMateriaal Groen. Deel 3: Groen groeit
Materiaal Groen Deel 3: Groen groeit Colofon Deel 3: Groen groeit Onderdeel van het materiaal Groen, met de thema s: Seizoenen (dl. 1), Groen in de stad (dl. 2), Groen groeit (dl. 3), Thuis tuinieren (dl.
Nadere informatieNME-leerroute Kabouters in het Westerpark
NME-leerroute Kabouters in het Westerpark 1 Groep Tilburg, BS Jeanne d Arc Verhaal voor de kinderen In het Westerpark woont een kaboutervolk. Dat weten niet zoveel mensen, maar voor deze ene keer hebben
Nadere informatieBeestige Buren. Naverwerking in de klas
Beestige Buren Naverwerking in de klas INHOUD 1. Kaartje aan Klauw 1.1 Voorbereiding 1.2 Uitleg 2. Inhoud van het spel 2.1 Deel 1: uitkijkposten in Vlasroterbeek 2.2 Deel 2: de buurtbewoners 2.3 Deel 3:
Nadere informatieLente. groep 3, 4 en 5
Lente groep 3, 4 en 5 Inhoud Lente 3 1. Langer licht 4 2. Bollen 5 3. Wakker worden 6 4. Frisse blaadjes 7 5. Kikkerdril 8 6. Op reis 9 7. In de wei 10 8. Er op uit! 11 9. Filmpjes 12 Werkblad lente 14
Nadere informatieRaar, maar waar! deel 1. groep 3 en 4
Raar, maar waar! deel 1 Natuur groep 3 en 4 Inhoud 1 Raar, maar waar! 3 2 Een vreemd ei 4 3 Spring er maar uit 5 4 Verstopt 6 5 Slim 7 6 Vlieg er niet in 8 7 Een kever met een luchtje 9 8 Een zware hap
Nadere informatieDit boekje is van: Paddenstoelenpracticum
Dit boekje is van: Paddenstoelenpracticum Doorsnede van een paddenstoel 2 3 Tafel 1. Champignons bekijken en tekenen 1. De steel van de champignon is ---------------------- cm lang 2. De steel is ------------------
Nadere informatieantwoorden en uitleg bij Micropia-onderwijsmateriaal primair onderwijs (groep 7-8)
antwoorden en uitleg bij Micropia-onderwijsmateriaal primair onderwijs (groep 7-8) onzichtbaar leven In dit document vindt u de vragen uit het Micropia-opdrachtenboekje voor de bovenbouw van het primair
Nadere informatieLimburgs Landschap. natuurboekje van
Limburgs Landschap natuurboekje van herfst 2008 Hoi! De ene kastanjeboom is de andere niet. Er zijn wilde en tamme kastanjebomen. Vanaf oktober gaan mensen kastanjes rapen. Zakken vol! Zijn dat nu wilde
Nadere informatieNatuur dagboek. Op ontdekking in je achtertuin
Natuur dagboek Op ontdekking in je achtertuin Hey daar! Dit is jouw eigenste, hoogst persoonlijkste Dit natuurdagboek is van natuurdagboek. Trek de tuin, het park of het bos in. Gebruik je ogen, oren en
Nadere informatieHoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen 3. Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden 4. Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten 6
Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Literatuurlijst 1 Inleiding 2 Hoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen 3 Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden 4 Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten 6 Hoofdstuk 4: Verzorging
Nadere informatieH1 en 1+ Eekhoorn-herfsttocht. Suggesties voor inleiding en afsluiting:
H1 en 1+ Eekhoorn-herfsttocht Suggesties voor inleiding en afsluiting: Heeft iemand wel eens een eekhoorn gezien? Heb je ook gezien wat hij deed? Kun je hem nadoen? In de herfst gaan eekhoorns voedsel
Nadere informatieVan eitje tot vlinder
Werkblad Van eitje tot vlinder Wat is de goede volgorde van de plaatjes? Begin bij plaatje : de vlinder legt eieren. Schrijf de letter a in hokje. Welk plaatje is de volgende? Zet de letter ervan in hokje
Nadere informatie[Konijn] Beschrijving: Vindplaats: Algemene Naam: konijn. Wetenschappelijke Naam: Oryctolagus cuniculus Levenscyclus. Voeding:
[Konijn] Algemene Naam: konijn Wetenschappelijke Naam: Oryctolagus cuniculus Konijnen hebben lange oren, een grijsbruine vacht en een korte wipstaart met witte onderzijde en zwarte bovenzijde. Ze worden
Nadere informatieHerfst in de kleuterklas
Herfst in de kleuterklas Versjes, woordenschat, voelspelletje Tekst en idee Rian Visser In de herfst kun je in het bos van alles vinden. Welke dingen ken je? Walnoot Eikels Hazelnoten Herfstbladeren Beukennootjes
Nadere informatieThemawandeling Herfst
Themawandeling Herfst Leerdoelen: De leerlingen tonen respect voor de natuur De leerlingen kunnen enkele typische herfstverschijnselen uit het bos verklaren De leerlingen kunnen op een aangepaste manier
Nadere informatieProject Planten ABC. Week 1ABC: Algemeen
Project Planten ABC Week 1ABC: Algemeen Info: Planten Planten eten, ademen en groeien. Sommige planten houden van natte grond. Anderen van droge grond. Sommige planten houden van veel zon en warmte. Anderen
Nadere informatiem a t e r i a a l z e n d i n g
m a t e r i a a l z e n d i n g Paddenstoelen ordenen 1 Kleurpotloden Schaar Lijm Kleur de paddenstoelen en knip ze uit. Plak ze op van klein naar groot. Stippen tellen 2 Kleurpotloden Kleur de paddenstoelen
Nadere informatieKopieer dit e-boek en stuur het door naar anderen.
Lente groep 3/4 inhoud blz Lente 3 1 Langer licht 4 2 Bollen 5 3 Wakker worden 6 4 Frisse blaadjes 7 5 Kikkerdril 8 6 Op reis 9 7 In de wei 10 8 Er op uit! 11 9 Filmpjes 12 Werkblad winter 13 Schrijf je
Nadere informatieKennisnet community 5-6 / herfst 2006
HERFSTWEER Als de zomer voorbij is begint de herfst. Dat merk je niet direct. Er verandert wel steeds meer. Het wordt kouder. Je kunt niet meer zonder jas naar buiten. Er komen herfstbuien. Het waait en
Nadere informatieBosopdrachten. Praktijkopdrachten groep 7/8
Bosopdrachten Praktijkopdrachten groep 7/8 Inhoud..1 Determineren.2 Het bos van binnen naar buiten.5 Klimaat en sfeer in het bos 6 1) DOE JE OREN OPEN..6 2) VOEL EN RUIK..6 3) KLIMAAT..6 Boomdikte...7
Nadere informatiePaddenstoelen in de klas. werkbladen
Paddenstoelen in de klas werkbladen Paddenstoelen bekijken 1 spiegeltje paddenstoelenzoekkaart iets om op te schrijven/tekenen (kleur)potloden Ga buiten op zoek naar paddenstoelen. Je vindt paddenstoelen
Nadere informatieMijn Boom. Werkboekje. C.N.M.E. De Groenling
Mijn Boom Werkboekje SEPTEMBER Mijn boom Zoek een boom op in de buurt waar je regelmatig even naar toe kunt. Let er op dat je bij de onderste takken kunt komen. Ruimte voor een foto of tekening van je
Nadere informatieEen kreeft in de klas
Een kreeft in de klas Leerdagboek van:... Een kreeft in de klas Wat doet de kreeft? Kijk een poosje heel nauwkeurig naar de kreeft. Schrijf heel nauwkeurig op wat de kreeft doet en hoe hij dat doet. Doe
Nadere informatieLessuggesties voor groep 3 & 4
Lessuggesties voor groep 3 & 4 1 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie vindt u op: www.rotterdam.nl/downloadslesmateriaal - Leskaarten met lessuggesties groep 3 & 4 - Materialen van het pakket: Leskaart
Nadere informatie,:,- ::s (\') ., - n. -==-. (\) ==} (\) (\) (ih. (\) (h. b,. (\)
ë' - ::s r,:,- -+ o -+ (\') 0 lo., o_ 0 - n. ==} -==-. < (ih o= (h b,. =g ) Tuinwandeling voor groep 1 / 2 van het primair onderwijs HET LIEVEHEERSBEESTJESPAD Tuin: Landzigt Tijdsduur: cira 1 uur Eigen
Nadere informatiePlanten voor de Prins Werkmap Eerste graad Basisonderwijs
Planten voor de Prins Werkmap Eerste graad Basisonderwijs Tekeningen: Jowan De Saedeleer Inleiding Wil jij Prins Baldewijn helpen om terug in zijn kasteel te gaan wonen? Dan moet je op zoek gaan naar nuttige
Nadere informatieDoel: Na deze opdracht weet je wat een voedselkringloop is en hoe het leven van planten en dieren met elkaar samenhangt.
Thema: Bestaat vrede? Vak: Ruimte, aarde en milieu De ecologische kringloop De voedselkringloop Moeilijkheid: *** Tijdsduur: ** Juf Nelly De kringloop in de natuur Doel: Na deze opdracht weet je wat een
Nadere informatieKRIEBELENDE KRUIPERTJES
KRIEBELENDE KRUIPERTJES Een insectenwandeling over het dreuzelpad door natuurtuin 't Loo voor kinderen van groep 4, 5 en 6. 2 Een tocht over insecten door de natuurtuin 't Loo over het dreuzelpad. Geschikt
Nadere informatieINSECTEN. werkboekje
INSECTEN werkboekje 20 maart 2009 Dag lieve kleine vlinder Waar vlieg je toch naartoe? Breng jij misschien de eitjes weg, ben jij nu al moe? Jouw eitjes worden rupsjes. die groeien heel erg vlug. ook krijgen
Nadere informatie4-7 jaar Scharrelavontuur. 4-7 jaar Scharrelavontuur. Sterke geuren. Aardegeuren. Pluk een blaadje van een plantje.
Sterke geuren Pluk een blaadje van een plantje. Wrijf erover met je vingers, en verkreukel het blaadje een beetje. Ruik nu eens. Laat elkaar je blaadje ruiken. Waar ruikt het naar? Aardegeuren Ga op de
Nadere informatiePrik de Egel. Maak kennis met Prik de Egel.
Prik de Egel Maak kennis met Prik de Egel. De leergierige egel is geen fan van de koude wintermaanden: hij zoekt een knusse plek en slaapt daar gezellig de winter uit. Hij houdt van plekjes waar hij zich
Nadere informatieinhoud blz. 1. Soorten 3 2. Zo herken je een insect 4 3. Insecten en hun jong 6 4. Vijanden Meer insecten Filmpjes 15 Pluskaarten 16
Insecten inhoud blz. 1. Soorten 3 2. Zo herken je een insect 4 3. Insecten en hun jong 6 4. Vijanden 10 5. Meer insecten 11 6. Filmpjes 15 Pluskaarten 16 Bronnen en foto s 17 Colofon en voorwaarden 18
Nadere informatieKrak de eekhoorn, mag naar het verjaardagsfeestje van zijn vriendinnetje Friedel.
Van tak naar tak......met Friedel en Krak Natuurbelevingspad voor kleuters Krak de eekhoorn neemt de kleuters mee naar het verjaardagsfeestje van zijn vriendinnetje Friedel. Onderweg voeren de kinderen
Nadere informatieDE BOMEN DOOR HET BOS ZIEN
DE BOMEN DOOR HET BOS ZIEN FSC Forest Kids Achtergrond rond bomen en bos DE BOOM Bomen zijn de grootste leden van het plantenrijk en bestaan in heel wat verschillende soorten, maar vrij typisch voor bomen
Nadere informatieWandelroute langs insecten en andere kleine beestjes
Wandelroute langs insecten en andere kleine beestjes Tijdens deze buitenopdracht komen jullie verschillende insecten tegen. Ook vind je andere kleine beestjes, die geen insecten zijn. De route is met een
Nadere informatieinh oud 1. Dieren in de winter 2. De egel 3. De vleermuis 4. De eekhoorn 5. De merel 6. De ree 7. De pad 8. Het lieveheersbeestje 9.
Dieren in de winter inhoud 1. Dieren in de winter 3 2. De egel 4 3. De vleermuis 5 4. De eekhoorn 6 5. De merel 7 6. De ree 8 7. De pad 9 8. Het lieveheersbeestje 10 9. De koe 11 10. Filmpjes 12 Pluskaarten
Nadere informatieAuditieve oefeningen bij het thema: Kriebelbeestjes
Auditieve oefeningen bij het thema: Kriebelbeestjes Boek van de week: 1; Rupsje Nooitgenoeg 2; Eentje Geentje het lieveheersbeestje 3; 4; Verhaalbegrip: Bij elk boek stel ik de volgende vragen: Wat staat
Nadere informatieDoe- pad Watertorenweg. Achtergrond informatie voor de begeleider. Groep 5-6
Doe- pad Watertorenweg Achtergrond informatie voor de begeleider. Groep 5-6 Colofon Deze lesbrief in opgesteld door De Hortus, Centrum voor Natuur en Mileu, in opdracht van de Gemeente Harderwijk. Wij
Nadere informatieKLEE JENNE ILYANO KARA ROZELIEN QUINN NIENE FLEUR V. NOAH JULES NINA. Project Bomen
KLEE JENNE ILYANO KARA ROZELIEN QUINN NIENE FLEUR V. NOAH JULES NINA Project Bomen FLEUR K. MATTEO LEI FYNN FERRE CHARLOTTE BERN LEONIE LOTTE ALINA STAN Wat is een boom? Bomen zijn de grootste planten
Nadere informatieKRIEBELENDE KRUIPERTJES
13 Plattegrond dreuzelpad KRIEBELENDE KRUIPERTJES Dit boekje is onderdeel van het eindproject van de IVN natuurgidsencursus van Henriëtte Beers, Fred van Hoof en Afke Schoo. Maart 2003. IVN afd. Bergeijk-Eersel
Nadere informatieKRIEBELENDE KRUIPERTJES
KRIEBELENDE KRUIPERTJES Een insectenwandeling over het dreuzelpad door natuurtuin 't Loo voor kinderen van groep 1-4 onder leiding van een volwassene. 2 Een insectentocht over het dreuzelpad door natuurtuin
Nadere informatieTekst en illustraties. Beestjesdeskundige. Zie jij in dit boek 15 keer deze vlieg? Pas op voor neppers!
Tekst en illustraties Beestjesdeskundige Zie jij in dit boek 15 keer deze vlieg? Pas op voor neppers! LEMNISCAAT ROTTERDAM Allerlei beestjes 6 Bidsprinkhanen 38 Beestjesspeurders 8 Waterbeestjes 40 Beestjesstamboom
Nadere informatieOntdek de eekhoorn. Ontdek de eekhoorn!
Rode Eekhoorn foto: Maaike Plomp Ontdek de eekhoorn! Ontdek de eekhoorn bestaat uit verschillende onderdelen. Deze zijn ook los van elkaar te gebruiken in de klas, de Buitenschoolse Opvang of elders. De
Nadere informatieGrond onder je voeten
Grond onder je voeten Hé hé, wie heeft z n voeten niet geveegd? Overal ligt modder. Kijk allemaal onder je schoenen! Loop je even door de tuin en daar begint het gezeur. Grond op de vloer vinden we blijkbaar
Nadere informatiePaddenstoelen kweken in de klas
Paddenstoelen kweken in de klas Werkbladen 1. Woordweb 2. Hoe groeien onze paddenstoelen? Werkbladen groep 5 t/m 8 3. Hoe ziet mijn paddenstoel eruit? Versie: groep 5/6 en versie: groep 7/8 4. Recept:
Nadere informatie4. Hoeveel rupsjes verdwijnen per dag in het opengesperde bekje van een jong koolmeesje?
Bos- en natuurquiz 1. Hoeveel procent van de oppervlakte van Vlaanderen is bos? a. 10% b. 30% c. 50% d. 80% 2. Er bestaan verschillende soorten spechten: de zwarte specht, de groene specht, de grote bonte
Nadere informatieIk weet wat een wintervoorraad is en waarom dieren dit verzamelen. (weinig verse voeding in de winter)
Ik weet wat een wintervoorraad is en waarom dieren dit verzamelen. (weinig verse voeding in de winter) Ik kan de sporen en poten van bepaalde dieren herkennen. (zie themaboekje pag. 2) Ik ken de 12 maanden
Nadere informatieuitga uitg v a e v 2013
Lente uitgave 2013 groep 3/4 inhoud blz. Lente 3 1. Langer licht 4 2. Bollen 5 3. Wakker worden 6 4. Frisse blaadjes 7 5. Kikkerdril 8 6. Op reis 9 7. In de wei 10 8. Er op uit! 11 9. Filmpjes 12 Werkblad
Nadere informatie7-12 jaar Scharrelavontuur. 7-12 jaar Scharrelavontuur
Geluiden Wees 1 minuut helemaal stil. Luister naar de geluiden om je heen. Hoeveel geluiden heb je gehoord? Welke geluiden heb je herkend? Je eigen geur maken Verzamel verschillende soorten blaadjes, mos,
Nadere informatieBomenpad Park Vredeoord. Antwoordenblad. Vul hier eerst jullie namen in:
Antwoordenblad Vul hier eerst jullie namen in: 1......................................................................................... 3.........................................................................................
Nadere informatieLevenscyclus. Raten zijn 6hoekige kamers waar stuifmeel en honing wordt opgeslagen.
[Honingbij] Algemene Naam: Honingbij Wetenschappelijke Naam: Apis mellifera Raten zijn 6hoekige kamers waar stuifmeel en honing wordt opgeslagen. Het lichaam van een bij bestaat uit drie onderdelen: een
Nadere informatieVoorbereiding post 5. Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 4-5-6-7-8
Voorbereiding post 5 Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 4-5-6-7-8 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 5: Iedere vogel zijn eigen plekje, voor groep 4 t/m 8. Inhoud:
Nadere informatienatuurboekje van herfst 2008
Kinderbijlage herfst 01-08-2008 16:05 Pagina 1 Limburgs Landschap natuurboekje van herfst 2008 Kinderbijlage herfst 01-08-2008 16:05 Pagina 2 Hoi! De ene kastanjeboom is de andere niet. Er zijn wilde en
Nadere informatieInleiding: Op een grote paddenstoel, rood met witte stippen... Zat kabouter Pinnemuts heen en weer te wippen...
Inleiding: Op een grote paddenstoel, rood met witte stippen... Zat kabouter Pinnemuts heen en weer te wippen... Kabouter Pinnemuts wipt zo uitbundig dat zijn paddenstoel breekt. Dit is het begin van een
Nadere informatieSPEURTOCHT THEMA BUSH. voor groep 8 / brugklas VO
SPEURTOCHT THEMA BUSH voor groep 8 / brugklas VO Deze Bush-speurtocht bevat open en meerkeuze vragen. Bij de meerkeuze vragen is steeds één antwoord goed. Denk er ook aan, dat je de paden niet mag verlaten.
Nadere informatieArie Aardvarken. Lesbrief
Arie Aardvarken Lesbrief Arie Aardvarken Lesbrief In Naturalis ontmoet u met uw groep Arie Aardvarken. Hij laat uw leerlingen ontdekken dat dieren heel handig in elkaar zitten. Het museumbezoek bestaat
Nadere informatieOpdrachtkaarten Herfst
Zandspoor Opdrachtkaarten Herfst Zandspoor Opdrachtkaarten Herfst Je gaat in het duingebied onderzoek doen naar allerlei dingen die met zand te maken hebben. De materialen die daarvoor nodig zijn, zitten
Nadere informatieWERKBLAD OPDRACHTEN. Locatie: De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen. 2008 Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen
Dassenwerk WERKBLAD OPDRACHTEN Locatie: De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen 2008 Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen 1. Waar ben je? Je gaat een onderzoek doen in een klein gebied van Nationaal
Nadere informatieWinterslaap. Met filmpjes, werkblad en puzzels. groep 5/6. uitgave januari 2013
uitgave januari 2013 Winterslaap Met filmpjes, werkblad en puzzels groep 5/6 inhoud blz. Inleiding 3 1. Wat is een winterslaap? 4 2. Lage hartslag 5 3. Lage temperatuur 6 4. Winterrust 7 5. Winterslapers
Nadere informatieIntroductieles. Vogels in de klas. groep 5/6. Handleiding leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen
Handleiding leerkracht Vogels in de klas Introductieles Inhoud in het kort Voor de groepen 5-6 bieden we, naast verbale activiteiten, een werkblad aan waarmee de leerlingen aan de slag gaan. In deze les
Nadere informatieHet is herfst in de poppenkast. door Nellie de Kok
Het is herfst in de poppenkast door Nellie de Kok 1 Het is herfst in de poppenkast door Nellie de Kok Samenvatting Jan en Katrijn gaan naar het bos om spullen te zoeken voor de herfsttafel. Als Jan in
Nadere informatieDASSENWERK. werkbladen opdrachten Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen. Locatie De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen
DASSENWERK werkbladen opdrachten Locatie De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen 2012 Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen 1. Waar ben je? Je onderzoekt vandaag een klein gebied van Nationaal Park De
Nadere informatieWinterslaap. groep 5/6
Winterslaap groep 5/6 inhoud blz. Inleiding 3 1. Wat is een winterslaap? 4 2. Lage hartslag 5 3. Lage temperatuur 6 4. Winterrust 7 5. Winterslapers 8 Werkblad winterslaap 15 Schrijf je eigen e-boek 16
Nadere informatieMoeder Natuur BESCHUIT MET MUISJES
Naam: Moeder Natuur BESCHUIT MET MUISJES Bekijk het clipje: Beschuit met muisjes Groep: LES 8 - WERKBLAD 1 a) Weet je hoe het was toen jij een baby was? Bijvoorbeeld: Was je het eerste kind bij jou thuis
Nadere informatieklimaatstad herfst Paddenstoelen klimaatstad
herfst Paddenstoelen Schrijf hier je naam... Stad Gent Milieudienst Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen 2014 Driepikkelstraat 32 9030 Mariakerke ( 09 226 15 01 7 bourgoyen.educatie@gent.be geen gezwam...
Nadere informatieONDERZOEKERS:...(vul je naam in) Volg de aanwijzingen en ontdek met de cijfercode wat de naam van de boom is. Onze boom heet :...
Rode opdracht: bomen Pak de boomzoeker 1, 2 en 3 uit de werkmap Volg de aanwijzingen en ontdek met de cijfercode wat de naam van de boom is. Onze boom heet :... Als je naar de takken van de boom kijkt,
Nadere informatieHerfstproject voor de midden- en bovenbouw, 2007. Dit project kan als voorbereiding op de tentoonstelling in het museum t Oude Slot gebruikt worden.
Herfstproject voor de midden- en bovenbouw, 2007 Dit project kan als voorbereiding op de tentoonstelling in het museum t Oude Slot gebruikt worden. Inleiding op school: -kopieer de werkbladen voor tweetallen
Nadere informatieHERFST. IVN OIRSCHOT Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid. Dit boekje is van... datum... tijgerspin
Dit boekje is van............................................................... HERFST datum........................................................................... tijgerspin Uitgave IVN irschot 2016
Nadere informatieDieren in de winter 3
Dieren in de winter 3 inhoud blz. 1. Winter 3 2. De egel 4 3. De vleermuis 5 4. De eekhoorn 6 5. De merel 7 6. De ree 8 7. De pad 9 8. Het lieveheersbeestje 10 9. Filmpjes 11 Bronnen en foto s 12 Colofon
Nadere informatieLimburgs Landschap. natuurboekje van
Limburgs Landschap natuurboekje van winter 2014 Hoi! Veel dieren houden winterslaap. Kikkers, egels, vleermuizen, salamanders Een vos niet. Voor meneer en mevrouw vos zijn de wintermaanden druk druk druk.
Nadere informatie