Je stem in de hemel laten horen preek over Jesaja 58:1-12

Transcriptie

1 Je stem in de hemel laten horen preek over Jesaja 58:1-12 VASTEN, WAT IS DAT? Beste jongens en meisjes, zaten er afgelopen dinsdag bij jou ook wat minder kinderen in de klas? Dat was waarschijnlijk vanwege het Suikerfeest. Daarmee vieren de moslims het einde van de Ramadan maand. Een maand lang vastten de volwassenen en misschien ook wel sommige kinderen. Wat is dat eigenlijk, vasten? Moslims eten en drinken dan niet als het licht is, alleen heel vroeg in de ochtend voor zonsopgang en weer s avonds nadat de zon is ondergegaan. Daarmee willen ze dichter bij Allah komen en betere gelovigen worden. Volgende week zondag start ons gemeentejaar met nieuwe kringen en een nieuw jaarthema. We gaan die zondag een speciaal tintje geven door jullie als gemeente op te roepen om een dag te vasten en te bidden. Maar waarom doen we dat? Wat willen we ermee bereiken? Ook vanuit de gebeurtenissen in het afgelopen gemeentejaar ontstond de behoefte om als gemeente samen op de knieën te gaan, om God te zoeken en elkaar opnieuw te vinden. Dat is een goede gedachte, maar wat is daarvoor een goede manier? Hoe gaan we dit vormgeven? Daarom wil ik vandaag in deze preek uitleg geven over het vasten, zodat iedereen volgende week inhoud en vorm kan geven aan de dag van vasten en gebed. REDENEN OM TE VASTEN In de Bijbel kun je op meerdere plaatsen over vasten lezen. In alle gevallen gaat het er om, dat je door te vasten minder tijd besteedt aan je eigen lichaam en behoeften. Daardoor kun je meer tijd besteden aan de omgang met God. Je houdt namelijk tijd over, omdat je niet hoeft te koken en aan tafel te zitten voor het eten. Ook voel je met je lichaam dat je afhankelijk bent van God. Eten is voor ons zo gewoon, dat je het pas bijzonder gaat vinden wanneer je trek of honger krijgt. Het vanzelfsprekende blijkt ineens een wonder te zijn: elke dag genoeg te eten wat een zegen! Door een dag niet te eten merk je pas hoe bijzonder het is dat God voor je zorgt. Door te vasten wil je meer dan normaal contact met God maken, tijd met Hem doorbrengen, Hem ontmoeten en dienen. Daarom wordt vasten vaak gekoppeld aan bidden. Met welk doel kun je zoal vasten? Je kunt vasten om meer toegewijd aan God te worden. Je bent als kind van God door Hem apart gezet, maar door de drukte van alle dag kan het gebeuren dat je contact met God wat verwaterd raakt. Je bidt wel, maar het zijn steeds dezelfde woorden. Je leest wel in de Bijbel, maar het zijn letters die je van binnen niet echt raken. Door te vasten kun je God weer de eerste plek in je leven geven en Hem laten zien dat Hij belangrijker is dan een gevulde maag. Zo vastte Jezus voordat Hij aan zijn werk op aarde begon om zich toe te wijden aan zijn goddelijke opdracht. (Matteüs 4:4) Je kunt ook vasten om Gods genade af te smeken. Bijvoorbeeld als je gezondigd hebt en daar veel spijt van hebt. Denk maar aan Jona, die aan de mensen van Ninevé kwam vertellen dat God boos was om hun zonden en dat er daarom straf zou komen. De mensen van Ninevé schrokken heel erg en bekeerden zich. Ze toonden hun berouw door te vasten en ze gingen bidden of God hun nog genadig wilde zijn. Uiteindelijk spaarde God de hele stad. 1

2 In het Nieuwe Testament lezen we hoe de kerk soms vastte om Gods wil te leren kennen. Door niet te eten maar samen te bidden, richtten de gelovigen zich op de Heer. Zo kan de Here door de Heilige Geest aan de kerk duidelijk maken wat Hij wil. Dit gebeurde bijvoorbeeld in Handelingen 13: Op een dag, toen ze aan het vasten waren en een gebedsdienst hielden voor de Heer, zei de heilige Geest tegen hen: Stel mij Barnabas en Saulus ter beschikking voor de taak die ik hun heb toebedeeld. Nadat ze gevast en gebeden hadden, legden ze hun de handen op en lieten hen vertrekken. (Hand. 13:2) En zo begon de eerste zendingsreis van Paulus. Zo kun je dus vasten om je op God te richten en om Gods aandacht te vragen voor ons als persoon of als gemeente, om vergeving te vragen en om meer aan Hem toegewijd te worden. Door te vasten gaat de aandacht van onze kleine dagelijkse behoeften naar Gods grote doelen met ons als persoon en als kerk. Een mooie omschrijving van vasten die ik in de Bijbel tegenkwam, staat in Jesaja 58. In dit hoofdstuk legt God uit hoe Hij graag wil dat we vasten en ook hoe Hij het liever niet heeft. Want als je op een verkeerde manier vast, wordt je stem niet gehoord in de hemel. Dat is een mooie uitleg van vasten! Vasten op de goede manier is dus: je stem in de hemel laten horen! Zo dicht bij God komen dus, dat er contact is, dat Hij en de engelen je kunnen horen We gaan Jesaja 58 lezen, vers 1 t/m 12. Opdracht aan Jesaja 1 Roep luidkeels, zonder je in te houden, verhef je stem als een ramshoorn. Maak aan mijn volk zijn misdaden bekend, aan het volk van Jakob zijn zonden. 2 Zeker, ze zoeken mij dag aan dag, vol verlangen om te ontdekken wat ik wil, zoals een vreemd volk dat rechtvaardig leeft en het recht van zijn goden niet verzaakt. En ze vragen naar mijn rechtvaardige voorschriften en verlangen naar Gods nabijheid. Klacht van Israël 3 Waarom ziet u niet dat wij vasten, en merkt u niet op dat wij ons onthouden? Antwoord van God: dit doen jullie verkeerd Omdat jullie op je vastendagen nog handeldrijven en jullie arbeiders afbeulen, 4 omdat jullie onder het vasten strijden en ruziën en vol vuur met elkaar op de vuist gaan. Als je op die manier vast, wordt je stem niet gehoord in de hemel. 5 Zou dat het vasten zijn dat ik verkies? Is dat een dag van onthouding: dat iemand het hoofd buigt als een riet en zich met een rouwkleed neerlegt in het stof? Noemen jullie dat soms vasten, is dat een dag die de HEER behaagt? Antwoord van God: zo moet het wél 6 Is dit niet het vasten dat ik verkies: misdadige ketenen losmaken, de banden van het juk ontbinden, de verdrukten bevrijden, en ieder juk breken? 7 Is het niet: je brood delen met de hongerige, onderdak bieden aan armen zonder huis, iemand kleden die naakt rondloopt, je bekommeren om je medemensen? Belofte van God 8 Dan breekt je licht door als de dageraad, je zult voorspoedig herstellen. Je gerechtigheid gaat voor je uit, de majesteit van de HEER vormt je achterhoede. 9 Dan geeft de HEER antwoord als je roept; als je om hulp schreeuwt, zegt hij: Hier ben ik. Wanneer je het juk van de onderdrukking uitbant, de beschuldigende vinger en de kwaadsprekerij, 10 wanneer je de hongerige schenkt wat je zelf nodig hebt en de verdrukte gul onthaalt, dan zal je licht in het donker schijnen, je duisternis wordt als het licht van het middaguur. 11 De HEER zal je voortdurend leiden, hij zal je verkwikken in dorre streken, hij maakt je botten sterk en krachtig. Je zult zijn als een goed bevloeide tuin, als een bron waarvan het water nooit opdroogt. 12 Je eigen mensen zullen weer opbouwen wat al eeuwenlang verwoest ligt; fundamenten, door vroegere generaties gelegd, zullen weer worden hersteld. Dan zal men je noemen Hersteller van muren, Herbouwer van straten. 2

3 DE SITUATIE BIJ JESAJA Dit Bijbelgedeelte speelt zich af, nadat Israël voor een deel weer terug is uit de ballingschap. Met veel ijver zijn ze weer aan het werk gegaan om het dorre land en het verwoeste Jeruzalem op te bouwen en om in het beloofde land met God te gaan leven. Toch krijgt Jesaja de opdracht om aan het volk zijn zonden bekend te maken luidkeels nog wel! Wat was er dan mis? Het is toch prachtig hoe Israël leefde? Dag aan dag zoeken ze God en verlangen ze zijn nabijheid en willen ze Gods wil ontdekken. Vers twee is toch een prachtig getuigenis over het volk? Logisch dan, dan het volk zich verweert en klaagt: Waarom ziet God ons niet, waarom merkt Hij zelfs niet dat we vasten? HOE VASTEN NIET MOET Dan gaat God uitleggen, wat er mis is met zijn volk. God heeft het heus wel gezien en gemerkt dat Israël zo z n best doet, maar het raakt Hem niet omdat ze op de verkeerde manier Gods aandacht vragen. Hun eigen hart is er niet bij, hoe kan het dan Gods hart beroeren? Hun leven draait niet om God, maar om hun werk, hun geld, hun eigen geluk en rijkdom. Zelfs tijdens het vasten gaat het werk door, blijft het geld rollen, worden de knechten afgebeuld om nog harder te werken, worden er ruzies uitgevochten, wordt er kwaad gesproken en met beschuldigende vingers gewezen Allemaal dingen die recht tegen Gods wil ingaan. Hoe kun je dan verwachten dat je Gods wil leert kennen door te vasten? Ze zóchten wel Gods wil, maar vervolgens lééfden ze er niet naar. Ze komen maar niet los van hun eigen dagelijkse beslommeringen. Wat hen elke dag bezig houdt, houdt hen in de greep tijdens de vastendag. Hoe kun je oprecht naar Gods nabijheid verlangen, als je ondertussen andere mensen nawijst en beschuldigt, ruzie maakt en alleen maar druk bent met je eigen zaakjes? Hoe kun je Gods aandacht verwachten, wanneer je geen aandacht hebt voor je naasten? Waarom wil je dat God jouw stem in de hemel hoort, als je zelf niet wilt luisteren naar de ander? Als je ruzie maakt en alleen maar je eigen gelijk wilt zien? Het is in feite alleen maar een vasten aan de buitenkant: zwarte kleren, een rouwgewaad, alsof je verdriet hebt om een dode. Maar ondertussen aan de binnenkant ben je geen spat veranderd en gaat het dagelijkse gedoe gewoon door! Ze doen wel aan vasten, maar hun hart is er niet bij betrokken. En dan denk je, vraagt God dat je Mij daarmee een plezier doet? Ik kijk toch naar de binnenkant? Wil je contact met mij? Speel dan geen toneel! Die vrome buitenkant hoef ik niet, want daar kijk Ik dwars doorheen. Stop dus met dat geklaag, want als je zo blijft vasten, wordt je stem niet in de hemel gehoord. HOE VASTEN WÉL MOET Waar doe je God dan wél een plezier mee? Het staat in vers 6 en 7. En daar zie ik iets heel verrassends! Allereerst dat vasten niets te maken heeft met het woord vast en in de tweede plaats dat het effect heeft op de mensen om je heen. Het woord vasten klinkt alsof je vastzit. Vastzitten is niet plezierig, het lijkt op in de gevangenis zitten, klem zitten, gedwongen worden om iets te doen wat je eigenlijk niet wilt. Hoe bijzonder dan dat God aan het woord juist de tegenovergestelde betekenis geeft: vasten is losmaken en loskomen. Kijk maar: het vasten dat God een plezier doet is losmaken, ontbinden, bevrijden, (ver)breken. Je moet je losmaken van wat misdadig is en wat neerdrukt, van alles wat jezelf en anderen vastbindt: armoede, slavernij, onderdrukking, uitbuiting. Maar denk in onze tijd ook maar aan vervloekingen en verwensingen, kritiek en veroordelingen, wij-zij-denken, kwaadsprekerij en beschuldigende vingers (vers 9). 3

4 Door dit soort dingen bind je jezelf en anderen. Als je iemand leugenaar, sukkel, mislukkeling of stommerd noemt, dan is dat een stempel, een juk dat je de ander oplegt, een ketting waarmee je iemand gevangen houdt. Voor God is dat een misdaad! (Matteüs 5:22) Vasten betekent, dat je deze dingen loslaat. Vasten is loskomen van de beschuldigingen, het schelden en ruziemaken. Loskomen ook van de dagelijkse sleur van presteren en geld verdienen, van eten en drinken. Ten diepste is het daarmee: loskomen van jezelf en je eigen ik-gerichte verlangens. Dan heb je tijd om je vast te maken aan wat God verlangt en aan wat andere mensen verlangen: hongerigen verlangen voedsel, armen verlangen een veilig dak boven hun hoofd, medemensen verlangen warmte en aandacht. En God verlangt naar zo n wereld, waarin mensen omzien naar elkaar en zorgen voor elkaar. Zo was Jezus ook: naast zijn mooie woorden zien we zijn daden. Altijd was Hij met ontferming bewogen. Hongerigen gaf Hij te eten, gebondenen bevrijdde Hij van hun duivelse kwelgeest. Dát is echte Godsdienst: niet alleen mooie woorden, maar elkaar dienen in liefde en samen leven, zonder ruzie en strijd. Wie kan loslaten, kan vasten. Dan verandert er iets met de mensen om ons heen. Dan komt er liefde en vrede. En dan voelt God zich thuis, wordt je stem in de hemel gehoord en zegt Hij: Hier ben ik! Ik geloof dat Hij dit ook verlangt van ons als gemeente: dat wij als medemensen, medebroers en zussen samen leven en elkaar dienen. Zonder elkaar te binden met kritiek, veroordelingen en beschuldigende vingers. Dat hebben we wél gedaan..! Daarom is het mooi om volgende week een nieuwe start te maken: door te vasten geef je uiting aan de wens om de knellende banden van beschuldiging en veroordeling los te maken en te verbreken. Door samen te bidden willen we ons dan vastmaken aan Gods wil en ons toevertrouwen aan zijn zorg en leiding in de gemeente. IN PRAKTIJK BRENGEN: vandaag Maar volgende week is nog best ver weg. Misschien voel je nú al de behoefte om dingen los te laten. Of om een zegen te ontvangen die vrij maakt. Om een start te kunnen maken, moet je wellicht eerst nog iets afronden. Of je wilt loskomen van dingen die een sleur zijn geworden, van een beklemmende gewoonte die je wilt verbreken. Of je kunt niet wachten, maar nu al beginnen met een nieuwe toewijding. Of God danken voor zijn trouw en zorg die je elke dag mag ervaren. Dan krijg je daar straks de kans voor. Het is vandaag een voorbededienst. Iedereen die dat wil wordt straks uitgenodigd om naar één van de gebedsteams te gaan. Zij willen met en voor je bidden, je bemoedigen en zegenen in Jezus naam. Vertel kort waarvoor je gebed wilt, je hoeft niet je hele hart op tafel te leggen. Het moet geen pastoraal gesprek worden, want bij voorbede draait het om het gebed en om de zegen die je daarin ontvangen mag. Dat is een prachtige manier om je alvast voor te bereiden op het vasten en bidden volgende week. Het past bij een vasten dat God verkiest: ketenen losmaken, banden van het juk ontbinden, bevrijding en verbreken van wat je neerdrukt en beklemt (vers 6). Daarom moedig ik je van harte aan om straks tijdens de zangdienst naar een gebedsteam te gaan. Dat is een mooie voorbereiding voor volgende week. Bij vasten gaat het namelijk niet om het knagende gevoel in je buik, maar om het verlangen en de gerichtheid van je hart. Als je God zoekt met een oprecht hart, mag je geloven dat je stem wordt gehoord in de hemel (vers 4). Dan geeft de HEER antwoord als je roept, als je om hulp schreeuwt, zegt Hij: Hier ben Ik. (vers 9a) 4

5 IN PRAKTIJK BRENGEN: volgende week Ja en dan volgende week: een dag van vasten en gebed als start van een nieuw gemeentejaar. We vasten en bidden om ons toe te wijden aan God, zodat we toegerust worden voor onze taken in de gemeente. Hoe kun je dat vasten vormgeven? Je kunt het heel ingewikkeld maken, maar vasten is gewoon: niet eten. Heel simpel, iedereen kan het proberen. Je slaat gewoon de maaltijden over en dat ga je op een gegeven moment wel merken aan je lijf. Dat maakt je alleen maar meer bewust van wat je aan het doen bent en waaróm je dat doet. Probeer dan steeds voor ogen te houden, dat het niet om het lege gevoel in je buik gaat, maar dat het vasten vooral je hárt moet raken. Je onthecht je van je eigen verlangens en behoeften, om je vast te maken aan Gods verlangens en wil. Het zal je helpen om onze afhankelijkheid van God concreet en voelbaar te maken. Misschien is het je te veel of ben je niet in staat om het eten een hele dag over te slaan. Dan zijn er allerlei andere manieren om toch betrokken te zijn bij de dag van vasten en gebed. Je kunt bijvoorbeeld in plaats van drie ook twee maaltijden of maar één nemen. Of je onthoudt je van alle extraatjes: geen koekjes en snacks. En jullie, jongens en meisjes, gaan bijvoorbeeld voor één keer niet naar snoepjesoma na afloop van de dienst. Of je laat een dag de tv uit of de spelcomputer, zodat je tijd overhoudt om aan je relatie met God en je medemensen te besteden (zie vers 7). Probeer een manier te vinden om mee te doen, zodat we éénparig onze stem in de hemel kunnen laten horen. Maar bedenk ook, dat vasten ondanks deze gemeente brede oproep een persoonlijke keuze is, waar je met je hart achter moet staan. Wie meedoet is niet beter dan wie niet vast, het draagt niet bij aan meer aanzien bij God. Als je het daarom doet, kun je het maar beter laten. Want zou dat een vasten zijn dat God verkiest? Wie niet kan of wil vasten, mag daar niet op aangekeken worden. Naast het vasten gaan we bidden. Een half uur van de dienst gaan we samen in groepjes bidden. En s avonds komen we nog een keer bij elkaar voor gebed, om met een houding van afhankelijkheid tot onze Heer te spreken en te luisteren. Zo willen we onze stem in de hemel laten horen en God horen zeggen: Hier ben Ik!, zodat er licht in het donker zal schijnen! Doe je mee? Kom je ook? Durf je het met vasten te ondersteunen, om God en jezelf te laten zien dat het je ernst is? DE BELOFTE ALS STEUN IN DE RUG Nog een laatste punt. Tijdens het voorbereiden van de preek werd ik getroffen door wat in vers 11 staat. Dat is een prachtige belofte voor Israël! Wanneer Gods volk op de juiste manier vast, zijn afhankelijkheid van de HEER belijdt en zijn medemensen van harte aanvaardt en zich om hen bekommert, dan zal God daar een geweldige zegen over geven: De Heer zal je voortdurend leiden, Hij zal je verkwikken in dorre streken,... Je zult zijn als een goed bevloeide tuin, als een bron waarvan het water nooit opdroogt. De dorre streken gaan dus water krijgen, het bloeit weer op tot het er paradijselijk uit ziet: als een goed bevloeide tuin met een bron die maar water blijft geven. Met een schok moest ik toen denken aan het beeld dat Willy op 25 april 2010 heeft doorgegeven. Ze zag een gat in de grond, waar stromen water in verdwenen. Het water gíng er maar in, echter zonder dat het gat vol raakte. Het verdween onder de grond, onzichtbaar. Het gaf haar een heel verdrietig gevoel. Ze bad of God het nare beeld weg wilde nemen. En plotseling veranderde het: uit het gat spoot het water omhoog, met kracht en snelheid. 5

6 Als oudsten hebben we het beeld regelmatig nog eens overwogen. We interpreteerden het over het algemeen als een beeld dat over onze gemeente ging. Als ik het nu naast Jesaja 58 leg, dan heb ik het gevoel dat het water dat onzichtbaar de grond in verdween past bij de grote hoeveelheid energie die we in ons gemeenteleven stopten. Net zoals Israël heel druk was met God zoeken, dag aan dag, verlangend om te ontdekken wat Hij wil, verlangend naar Gods nabijheid zo waren wij ook heel druk. Maar ondertussen was ons hart er niet volledig bij, want er was strijd en ruzie, er waren onderlinge verwijten en beschuldigende vingers. We waren vooral druk met onszelf en kwamen er nauwelijks meer aan toe om ons te bekommeren om de medemensen buiten de gemeente. Het sloeg ons gemeenteleven lam, het plezier verdween, ons getuigenis naar buiten verstomde. Daarom is het goed om dat te erkennen en samen ons weer op God te richten, ons los maken van wat het gemeenteleven in de klem hield. Vasten en bidden is daar een geweldig middel voor. En de ontwikkelingen van de afgelopen maanden geven me moed en nieuwe energie. Ik zie het gemeenteleven weer opbloeien: zoveel veelkleurige kringen zijn er aan het ontstaan, iedereen wordt daarbij betrokken, over twee weken mogen we tien mensen uit ons midden dopen, allerlei activiteiten in de gemeenten worden weer opgestart. Het begint te bruisen, er is iets aan de gang. Zou het zo zijn, dat God ons nu wil bemoedigen en aansporen? Zou de belofte aan Israël in vers 11 ook voor ons werkelijkheid worden? Dan zie ik het laatste deel van het beeld realiteit worden: ineens gaat het eruit knallen! Laat dat ons gebed zijn komende week: HEER, wilt U ons voortdurend leiden, onze dorre streken verkwikken, zodat onze gemeente als een goed bevloeide tuin wordt, als die bron waarvan het water nooit opdroogt! Als je het nu ook voelt borrelend, als je nu ook weer moed krijgt en enthousiast wordt, dan roep ik je nogmaals op om volgende week te vasten, in welke vorm dan ook. Laten we het onszelf en vooral God maar duidelijk maken: het is ons ernst, we zoeken Gods leiding en we verlangen naar die goed bevloeide tuin met die krachtige bron! Wie doet mee? Amen Soest, 4 september 2011 voorbereiding op de dag van vasten en gebed 6