september 2019 plekken van plezier Plekken van plezier open monumentendag Weert

Transcriptie

1 september Plekken van plezier open monumentendag Weert

2 Monumenten Open Monumentendag 2019 Zaterdag 14 september en zondag 15 september Activiteiten Open Monumentendag 2019 Zaterdag 14 september en zondag 15 september 1 St.-Martinuskerk en toren Markt 8, 6001 EK Weert Zaterdag uur 2 Gemeentemuseum Weert Markt 7, 6001 EJ Weert Zaterdag uur 3 De Oude Munt Muntpromenade 7, 6001 EH Weert Zaterdag uur, zondag uur 4 Mariakapel Ursulinenhof Ursulinenhof tussen 3 en 5, 6001 JD Weert Zaterdag uur 5 Theater de Huiskamer Wilhelminasingel 10B, 6001 GT Weert (ingang St.-Raphaelpad) Zaterdag uur 6 Fatima Huis Coenraad Abelsstraat 31A, 6001 VJ Weert Zaterdag uur 7 Weerter Stadsbrouwerij Parallelweg 143, 6001 HM Weert Zaterdag uur, zondag uur 8 Tuin Abdij Maria Hart Maasstraat 17, 6001 EB Weert Zaterdag uur 9 Bethelkerk Maaspoort 30, 6001 BP Weert Zaterdag uur 10 Franciscus Huis Weert Biest 43A, 6001 AP Weert Zaterdag uur 11 Wilhelmus-Hubertusmolen Oude Hushoverweg 30, 6003 AC Weert Zaterdag uur, zondag uur 12 Boshoverschans en St.-Odakapel Schansbeemdweg 11, 6002 AE Boshoven Zaterdag uur, zondag uur 13 Kunstcentrum Lichtenberg IJzerenmanweg 5b, 6006 TA Weert Zondag uur 14 Theuniskapel Altweerterkapelstraat 6, 6006 PB Weert Zaterdag uur, zondag uur 15 St.-Josephkerk St. Jozefskerkplein 1, 6006 ZH Weert Zaterdag uur, zondag uur 16 Moeselkapel Irenelaan 93, 6006 HC Weert Zaterdag uur, zondag uur 17 St.-Annamolen Keent Keenterstraat 1A, 6006 PW Keent Zaterdag uur, zondag uur 18 Broekmolen Grensweg 8, 6039 RS Stramproy Zondag uur 19 Molen De Nijverheid Veldstraat 54, 6039 ED Stramproy Zondag uur 20 Bakkes Nijsmeulebuûrt Veldstraat 54, 6039 ED Stramproy Zondag uur 21 Molen De Hoop Coolenstraat 24C, 6005 NZ Swartbroek Zondag uur Zie ook weert.nl/monumentendag en erfgoedhuisweert.nl/monumenten-weert Wijzigingen voorbehouden Informatiepunt Voor Gemeentemuseum Weert Markt 7, 6001 EJ Weert Zaterdag 14 september uur Bij molen De Nijverheid Veldstraat 54, 6039 ED Stramproy Zondag 15 september uur Kinderspel Op diverse locaties kunnen kinderen een oud kinderspel doen. Voor elk gespeeld spel krijgen ze een stempel op hun stempelkaart. Bij een volle kaart ontvangen de kinderen een leuke attentie. Capella sine Vinculis Op zaterdag 14 september treedt zangkoor Capella sine Vinculis op met een a capella repertoire op verschillende locaties. Stadswandeling (onder leiding van stadsgidsen) Start vanaf informatiepunt Markt 7, 6001 EJ Weert Zaterdag uur Stadswandeling OMD 2019 (via routebeschrijving) Start bij informatiepunt Markt 7, 6001 EJ Weert Zaterdag uur Fietstocht Rondje Weert (27 km onder leiding van stadsgidsen) Startpunt poort kasteel op de Biest Biest 1, 6001 AN Weert Zondag (tot circa uur) Fietsroute OMD 2019 (via routebeschrijving) Diverse startpunten in Weert en Stramproy Zondag uur Houdt u er rekening mee dat niet elk monument beide dagen open is? Het laatste nieuws Onze medewerkers voorzien u van de laatste informatie over de deelnemende monumenten en de activiteiten die er worden georganiseerd. Het programma van Open Monumentendag 2019, de wandelroute, de fietsroute en de stempelkaart zijn gratis bij het informatiepunt verkrijgbaar. De monumenten en activiteiten zijn gratis toegankelijk. Het kan zijn dat openstellingen of activiteiten op het laatste moment wijzigen. U kunt geen rechten ontlenen aan vermelding in dit programma. 3

3 Beste lezer, Van harte welkom in Weert tijdens de BankGiro Loterij Open Monumentendag Het landelijke thema is ontleend aan het internationale onderwerp Arts & Entertainment. De amusementswaarde van monumenten staat daarbij centraal. Feitelijk is elk monument een plek van plezier: we bezoeken dit erfgoed vaak omdat we dat leuk en interessant vinden. De Open Monumentendag is een van de grootste landelijke evenementen en trekt ruim een miljoen bezoekers. Vele monumenten in Weert zetten hun deuren open voor bewoners en bezoekers. Doel is en blijft een breed publiek kennis te laten maken met monumenten. Je komt dan op plekken waar je normaal niet makkelijk binnen stapt. Zoals dit jaar in Weert bijvoorbeeld de tuin van de zusters Birgittinessen, de Theuniskapel en het Kunstcentrum van de Lichtenberg. Dit jaar heeft u de kans om het Gemeentemuseum Weert aan de Markt nog eens te bezoeken voor de restauratie en herinrichting start. De plannen voor de verbouwing en nieuwe inrichting worden aan u gepresenteerd. U kunt de monumenten op diverse wijzen bezoeken. Op zaterdag is er een wandelroute langs de open monumenten in de stad. Op zondag voert een fietstocht langs de monumenten die in het buitengebied open zijn. Geniet van en verwonder u over al het moois dat Weert u te bieden heeft: monumenten en ander cultuurhistorisch erfgoed, in de stad of in het groen. 5 Speciaal voor de jeugd is er bij diverse monumenten een activiteit geïnspireerd op oude kinderspellen. Bij het centrale informatiepunt krijgen zij een stempelkaart voor deelname. Een volle kaart wordt beloond met een attentie. Veel plezier gewenst met het bezoeken en beleven van het erfgoed waar Weert zo rijk aan is! Geert Gabriëls Wethouder Cultureel erfgoed

4 1 St.-Martinuskerk en -toren Markt 8, 6001 EK Weert Zaterdag uur De dekenale St.-Martinuskerk is bij uitstek een plek waar religieuze feesten en belangrijke momenten in het leven worden gevierd. Denk maar aan de kerkelijke hoogfeesten zoals Pasen, Pinksteren en Kerstmis. Maar ook persoonlijke gebeurtenissen zoals doopfeesten en trouwerijen. De speelse middeleeuwse gewelfschilderingen, de neogotische glas-in-loodramen en het rijke interieur met het neoclassicistische hoogaltaar dragen bij aan de beleving van dit Top-100 monument. Bijzonder is dat dit een zogenaamde hallenkerk is waarvan de drie beuken even hoog zijn. De koorsluiting waar het altaar staat, is met drie traveeën het oudste deel van de huidige kerk. Het is in 1456 gereed gemeld als nieuw koor aan een toen bestaand schip. Dit deel heeft eenvoudige kruisgewelven. De andere traveeën waren in 1528 gereed. Deze hebben rijkere ruit-, ster- of netgewelven. Ook de pijlers en hun kapitelen zijn rijker versierd. U kunt niet alleen de kerk, maar ook de toren bezoeken. Het is een flinke klim, maar het uitzicht is de moeite waard! De toren had, na de oorspronkelijke stompe bekroning uit 1512, in 1887 een steile houten spits tot 104 meter gekregen. Op 14 november 1940 waaide deze torenspits echter om en viel voor een gedeelte door het kerkdak. Een ander deel kwam neer op het toenmalige Hotel de Vesper aan de Korenmarkt, dat geheel werd vernield. Wonderwel vielen hierbij geen gewonden. Besloten werd tot een nieuwe, moderne maar passende bekroning die in 1960 gereed was. 7 Wekelijks op zaterdagmiddag strooit de stadsbeiaardier de klanken van het carillon vanuit de toren. Dit instrument heeft een groot bereik zodat alle bezoekers van de binnenstad hier plezier aan kunnen beleven. Tijdens de Open Monumentendag op zaterdag uur speelt de beiaardier met het repertoire in op het landelijke thema.

5 2 Gemeentemuseum Weert Markt 7, 6001 EJ Weert Zaterdag uur Het kenmerkende oudste stadhuis van Weert, centraal gelegen aan de Markt, kent een rijke geschiedenis. Momenteel is hier het Gemeentemuseum Weert gevestigd, en daarmee al ruim 35 jaar een Plek van Plezier. Rond 1543 is de bouw van het stadhuis gestart en in 1550 was het gebouw gebruiksklaar. De grote stadsbrand van 1723 kost het stadhuis zijn toren. In 1826 wordt de bouwvallige voorgevel met galerij afgebroken en vervangen door een eenvoudige, vlakke gevel met balkon in neoclassicistische stijl. In 1913 is de voorgevel vernieuwd in neorenaissance stijl met kruisvensters en de kenmerkende rode luiken. Tot 1980 heeft het gebouw als gemeentehuis gediend, maar daarvoor ook als politiebureau, gevangenis, lagere school en zelfs als vleesmarkt. Aansluitend is het gebouw in 1982 ingericht als museum. Momenteel maakt het pand zich klaar voor de toekomst. De renovatie, restauratie en herinrichting gaan volgens de in 2017 vastgestelde museumvisie. Tegelijkertijd wordt er ook gewerkt aan de inhoudelijke plannen van het museum. Sinds 2018 is het museum gesloten voor publiek en wordt er achter de gesloten deuren gewerkt aan de voorbereidingen voor de aanstaande verbouwing. De vele duizenden tentoongestelde en opgeslagen collectiestukken zijn verhuisd naar een tijdelijke bewaarplaats, met als resultaat een leeg gebouw. 9 Wil je nog één keer het kenmerkende gebouw in de bestaande situatie zien en ben je benieuwd naar de toekomst van het pand? Kom dan op zaterdag een kijkje nemen! In diverse ruimtes worden de plannen voor de aanstaande verbouwing gepresenteerd. Het is zelfs mogelijk om op een aantal muren in het gebouw een laatste groet of mooie herinnering achter te laten.

6 3 De Oude Munt Muntpromenade 7, 6001 EH Weert Zaterdag uur, Zondag uur Hartje stad, aan de Muntpromenade 7 vindt u een markant monument. Het pand is een rijksmonument dat dateert uit de 16 e /17 e eeuw. Gezegd wordt dat de Graven van Horne hier hun munten lieten slaan. Sinds 1974 is het een populair restaurant. Loop gerust een keer binnen en lees meer over de historie van dit muntgebouw. In het zaaltje op de verdieping ziet u de dikke plafondbalken van de oude constructie. Oorspronkelijk stond het gebouw gewoon in de rooilijn van de Molenstraat. Hier stonden ook de gebouwen van het Bisschoppelijk College. Deze werden door brand verwoest in Het overdekte winkelcentrum De Munt is in het begin van de jaren 70 dwars door deze straat heen gebouwd. Gelukkig is het monument De Munt behouden gebleven en opgenomen in het moderne winkelcentrum. In november 2018 is begonnen met een forse verbouwing waardoor het monument vanaf de Nieuwe Markt beter zichtbaar is. Na 44 jaar komt deze gevel nu beter tot zijn recht Deze horecazaak is bij uitstek de plek om in sfeervolle ambiance te genieten van een gezellig drankje of toepasselijk menu. De entree is gratis, de consumpties helaas niet.

7 4 Mariakapel Ursulinenhof tussen 3 en 5, 6001 JD Weert Zaterdag uur De Mariakapel aan het Sint Raphaelpad hoorde bij het klooster van de zusters Ursulinen. De kapel is waarschijnlijk tussen 1880 en 1900 gebouwd in de privékloostertuin als Heilig Hartkapel. De zusters Ursulinen kwamen op 21 maart 1876 als vluchtelingen vanuit Dorsten, Westfalen in Duitsland. In 1872 had Bismarck, minister-president van Pruisen, een wet afgekondigd dat kloosters binnen vier jaar gesloten moesten zijn. Weert was juist op zoek naar zusters die onderwijs konden verzorgen, waardoor de orde welkom was. Door uitbreidingen in het bezit is uiteindelijk vrijwel het gehele blok aan de Langstraat in beheer geweest van de zusters Ursulinen. In 1989 trokken de zusters weg uit Weert en werd de kapel eigendom van de gemeente Weert. In 1995 is de kapel gerestaureerd en geïntegreerd in het totale ontwerp van de Ursulinentuin. De kapel is daarbij enkele meters verplaatst en er is een Mariabeeld in geplaatst. De Ursulinentuin is sindsdien een groene oase in de binnenstad. Sinds een aantal jaren stelt de Broederschap de kapel open op zaterdagen en koopzondagen. Dit biedt mensen de gelegenheid om een kaarsje op te steken en een moment van bezinning te hebben. Tijdens Open Monumentendag is een van de broedermeesters aanwezig om u uitleg te geven. Doel van de Broederschap is de devotie tot Maria te bevorderen. Dit gebeurt onder andere door deelname aan Mariavieringen en processies. Tegenwoordig worden ook acties voor de Voedselbank gehouden Na de lessen en in het weekend was de tuin een fijne plaats om te ontspannen voor zowel zusters als leerlingen. In een kleine expositie ziet u daar historische foto s van.

8 5 Theater de Huiskamer Wilhelminasingel 10B, 6001 GT Weert Zaterdag uur Het pand is samen met Wilhelminasingel 12 in 1929 ontworpen door ir. Mathieu Bauwens, stadsarchitect van Weert. Het is gebouwd in de directe nabijheid van het Ursulinenklooster. Het pand Wilhelminasingel 10a en 10b is na de bouw in gebruik genomen als bewaarschool en patronaatszaal en heeft lange tijd gefunctioneerd als kleuterschool. Er waren zelfs twee kleuterscholen van zusters Ursulinen: Sint Raphael en Sint Michael. Later heeft het gebouw onderdak geboden aan het Centrum voor opvang en verslavingszorg. De huidige functie van dit gebouw is Theater en Theatercafé. Daarbij heeft de toneelzaal op de verdieping weer een nieuw leven gekregen en is het met recht een plek van plezier geworden. Het theater heeft (bijna) geen veranderingen aangebracht aan het gebouw maar heeft juist de oorspronkelijke stijl en kernmerken hersteld. De muren tussen de oorspronkelijke toiletten en de klaslokalen zijn doorgebroken. Kenmerkend aan het gebouw zijn de glas-in-loodvensters, de oorspronkelijke ramen en deuren, het siersmeedwerk, het decoratieve metselwerk op de voorgevel en de keramische pirons op het dak. Heel expressief zijn de overstekken aan de achtergevel. Deze dienden als overkapping voor de zandbakken van de kleuterschool Dit voorjaar is een kiosk geplaatst die gebruikt wordt voor kleine optredens. Op zaterdag om uur treedt hier Capella sine Vinculis op met een a capella repertoire. In de vloer van de kiosk is een schaakbord verwerkt. De schaakstukken zijn te leen bij Theater de Huiskamer.

9 6 Fatima Huis Coenraad Abelsstraat 31A, 6001 VJ Weert Zaterdag uur De eerste steen van deze voormalige Fatimakerk werd gelegd op 19 april 1954 en de kerk werd ingezegend op 25 maart Architect is Weertenaar Pierre Weegels, ook bekend van wederopbouwcomplex de Lichtenberg. De plattegrond van de kerk heeft een kenmerkende uitwaaierende vorm. Aannemer is P.M. Gijbels en Zoon uit Weert geweest. De kerk is in 2011 aan de eredienst onttrokken. In juni 2014 is de kerk overgegaan in particuliere handen. De doelstelling van het Fatima Huis is om het voormalige kerkgebouw te gebruiken voor maatschappelijke doeleinden, vooral sociale, educatieve en culturele activiteiten. Op deze manier is er een waardige herbestemming geven aan de kerk. Het gebouw is met hulp van de provincie Limburg grondig gerestaureerd. De Fatima Kapel is als devotiekapel gehandhaafd en op deze mooie dag ook geopend. Binnen in de voormalige kerk vind je vele symbolen die met de oorspronkelijke functie te maken hebben. Boven de hoofdentree verbeeldde Charles Eijck het Zonnewonder van Fatima. In het marmermozaïek van Hugo Brouwer zie je allerlei symbolen die met het christelijk geloof te maken hebben. Door de hele voorstelling is een grote golf het symbool van de tijd. Daarin zwemmen vissen, dit zijn de zielen van de mensen. Op het water het scheepje van Petrus, dat net als de kerk worstelt met het kwaad en de dood. Christus is de redder in de nood. Helemaal rechts is de duivel afgebeeld als een grote slang De naastgelegen voormalige pastorie is in stijl verbouwd tot Pierre Weegels Huis. De kamers zijn op thema ingericht met ontwerpen van Pierre Weegels. Ze vormen daarmee voor grote en kleine groepen een mooie uitvalsbasis voor een gezellig verblijf in Weert.

10 7 Weerter Stadsbrouwerij Parallelweg 143, 6001 HM Weert Zaterdag uur. Zondag uur Kom eens een kijkje nemen in onze brouwerij. Tijdens deze dagen staat de deur naar de brouwerij voor u open en kunt u langs onze ketels lopen. Tevens zal er iemand rondlopen die u van uitleg kan voorzien. Geen vaste rondleiding, maar een wandelende vraagbaak. Ons pand stamt uit Het is destijds gebouwd voor de NV IJzergieterij Weert, een van de grote industriepanden aan de Parallelweg. Na een dikke 20 jaar ijzergieterij heeft het pand nog verschillende functies gehad, waaronder Stroeëjscheur van Stroeëj Dorus. In april 2016 kreeg de Weerter Stadsbrouwerij beschikking over het pand. In plaats van nieuwbouw zagen wij juist een zeer geschikte locatie in de voormalige ijzergieterij. Met man en macht volgde er een grondige verbouwing waarbij het pand in voormalige glorie is hersteld, met oog voor vroeger Ons proeflokaal is open en u kunt genieten van de bieren die we in deze brouwerij maken.

11 8 Tuin Abdij Maria Hart Maasstraat 17, 6001 EB Weert Zaterdag uur Al vanaf de middeleeuwen is deze monumentale abdij een huis voor zusters. In 1442 waren er zusters tertiarissen van Sint Franciscus gehuisvest die overgingen naar de zusters Kannunikessen. Het klooster werd in 1797 omgebouwd tot appartementencomplex. De verbouwing van 1843 leidde tot de abdij voor de zusters Birgittinessen, de zusters van de Maasstraat. Sinds 2006 is er een hernieuwde tak van deze zusters gevestigd, jonge zusters afkomstig uit verschillende werelddelen. Het klooster biedt de gelegenheid om te overnachten en van daar uit te genieten van al het moois dat Weert te bieden heeft. In de kapel komen de zusters meerdere keren per dag samen voor het getijdengebed en het vieren van de H. Eucharistie. Ook gasten zijn hierbij van harte welkom. De binnentuin wordt omgeven door een eeuwenoude kloostermuur. Rechts bevindt zich de originele schuur, die grondig is gerenoveerd. Daarachter ligt op eigen terrein de begraafplaats van de zusters, zoals gebruikelijk bij slotkloosters. In de tuin is ook de gerestaureerde Mariagrot te zien en heeft u prachtig zicht op de drie even hoge beuken van de St.-Martinuskerk De zusters verkopen diverse producten zoals gebak uit eigen keuken en zelfgemaakte limoncello. Op zaterdag om uur treedt zangkoor Capella sine Vinculis op met een a capella repertoire. De tuin is ook een uitstekende plek om van het carillonconcert te genieten op zaterdag uur.

12 9 Bethelkerk Maaspoort 30, 6001 BP Weert Zaterdag uur In de jaren zestig van de zestiende eeuw was ook in Weert het nodige te merken van de reformatie. Rond 1566/1567 was er een periode dat er in de Martinuskerk zeer protestants werd gepreekt! Daarna is de protestantse invloed bijna volledig teruggedrongen. In de achttiende eeuw waren er eigenlijk geen protestanten meer in Weert. Rond 1850 werd de Hervormde gemeente Weert gesticht, die het de eerste jaren met beperkte middelen en gebrekkige behuizing moest doen. In 1912 kwam er een mogelijkheid om een kerk en pastorie aan de Maaspoort te bouwen. Het markante gebouw is ontworpen door een bijzondere architect: dr.ir.g.w van Heukelom. Het gebouw is in 1991 aangewezen als gemeentelijk monument. Toen in 2004 de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken en de Evangelisch-Lutherse Kerk zich verenigden tot de Protestantse Kerk in Nederland was dat ook in Weert snel geregeld. Bij de bouw in 1912 is boven de ingang een steen aangebracht met de woorden: Gewisselijk is de Heer aan deze plaats. Dit komt uit het verhaal van aartsvader Jacob, waar hij een ontmoeting heeft met de Eeuwige (Genesis 28 vers 16). Jacob noemde die plaats Bethel : huis van God. Vandaar Bethelkerk. De Protestantse kerk van Weert is een zeer open gemeente, iedereen is welkom! Aandacht is er voor de vieringen in de Goede Week (de week voor Pasen). Dit organiseren we samen met onze Rooms Katholieke zusters en broeders. Rond de Kerst is er een gezamenlijke zangdienst. Er worden gespreksgroepen en lezingen gehouden over tal van onderwerpen. Elke zondag is er een dienst om uur waarbij iedereen is uitgenodigd Van tot uur pianoconcert door Joanne Matzinger Van tot uur zingt het koor Capella Sine Vinculis.

13 10 Franciscus Huis Weert Biest 43A, 6001 AP Weert Zaterdag uur Deze voormalige Franciscuskerk is in de jaren 60 van de vorige eeuw gebouwd omdat de naastgelegen Paterskerk te klein werd. De Paterskerk werd op 19 augustus 1954 aangewezen als rectoraatskerk. Deze gotische kerk van de paters franciscanen was echter niet berekend op de groeiende bevolking van de wijk Biest. De eerste voorstellen waren om de bestaande kerk uit te breiden. Uitbreiding was niet alleen duur, maar zou tevens de monumentaliteit van kerk en klooster aantasten. In 1957 wordt definitief afgezien van vergroting en besloten tot nieuwbouw. Architect Anton Swinkels uit Maastricht heeft het ontwerp gemaakt. Inmiddels is in 1956 al een bouwfonds gesticht. Op 10 november 1961 werd de aanbesteding gehouden. Het werk wordt gegund aan de Weerter firma P.M. Gijbels en Zoon. De eerste steen is op 28 oktober 1962 gelegd. Mgr. Moors wijdt de kerk in op 6 juli De kerk is in 2012 aan de eredienst onttrokken. Op 22 april 2014 is het op particulier initiatief schoongemaakte en opgeknapte gebouw weer geopend. Het Franciscus Huis Weert wordt gebruikt voor maatschappelijke doeleinden, sociale en culturele activiteiten. Sinds 2018 is dit de logeerplek van de Sint totdat hij weer naar Spanje vertrekt. Tevens vinden er met grote regelmaat mooie concerten plaats en is deze locatie vanwege de zeer goede akoestiek erg geliefd bij menig koor. Het glas-in-loodraam dat op de verdieping de gehele zijgevel invult, is een kunstwerk van Daan Wildschut. Hier is het leven van de H. Franciscus afgebeeld. Op de begane grond bevinden zich glas-in-betonramen van dezelfde kunstenaar Om uur treedt zangkoor Capella sine Vinculis op met een a capella repertoire.

14 11 Wilhelmus-Hubertusmolen Oude Hushoverweg 30, 6003 AC Weert Zaterdag uur. Zondag uur De Wilhelmus-Hubertus molen werd in 1904 gebouwd. Daarbij is gebruik gemaakt van de onderdelen van een standerd molen, die door blikseminslag was vernietigd. Die molen stond iets dichter bij de stad, maar op deze nieuwe plek was de molen door de toenemende urbanisatie van destijds beter verzekerd van voldoende windvang. Vandaag de dag staat deze molen nog steeds prominent aan de ingang Weert. De windvang is echter niet meer 100% gegarandeerd door grootschalige bebouwing rondom. Wel heeft de molen, door een innovatieve herbestemming, een tweede leven gekregen en komen er meer bezoekers dan ooit. De begane grond herbergt een kleinschalig top restaurant. En op bergniveau met medegebruik van een gedeelte van de steenzolder wordt er gewoond. Vol smart wacht de molen nog op de het opruimen van de te grote bomen, die te dominant in de biotoop staan. Het onderhoud van een monument blijft aandacht vragen. Voor komend jaar worden de steenkuip, de molenstenen, de kaar en de schuddebak onder handen genomen, zodat het malen van vruchten (granen) echt goed kan plaatsvinden. Ook wordt een lange schoor van de staart vernieuwd en wordt de balk onder de steenzolder verzwaard. De molen zal nog vaker draaien nu de eigenaar het diploma van vrijwillig molenaar op zak heeft. Kom gerust eens kijken in en rondom dit draaiende monument. Rustig de wieken nakijken geeft een Zen momentje. U bent van harte welkom. 27 Sinds 5 december 2017 is het ambacht van molenaar ingeschreven in de Lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid van Unesco. Het is voor het eerst dat Nederlands erfgoed hierin is opgenomen en deze bijzondere erkenning doet de molenaars veel plezier.

15 12 Boshoverschans en St.-Odakapel Schansbeemdweg 11, 6002 AE Boshoven Zaterdag uur. Zondag uur Het gebied van de Boshoverschans en Oude Steeg is een cultuurhistorisch uniek gebied en van belang voor de geschiedenis van Weert. Dit ligt vooral in het oude wegenpatroon met onverharde wegen, de schans met kapel en verkaveling. Ook de karakteristieke agrarische bebouwing met groenstructuren en waterlopen die zijn gevormd tijdens de ontginningsperiode in de vroege 19 e eeuw zijn karakteristiek. Daarom is dit gebied aangewezen tot gemeentelijk beschermd dorpsgezicht. De Boshoverschans is waarschijnlijk het oudste element in dit gebied. Deze omgrachte vluchtschans stamt uit de 1 e helft van de 17 e eeuw en de St. Odakapel stond in 1722 op deze plaats. Zeer zeldzaam is dat bij deze schans de oorspronkelijke verkaveling in kleine percelen van circa 5 x 5 m nog deels intact is. Deze schans is de best bewaard gebleven historische boerenschans van Nederland en met de kapel aangewezen als rijks beschermd monument. De kapel biedt plaats aan ongeveer 70 mensen. Het interieur bevat diverse beelden, waaronder die van de H. Oda en de H. Apollonia. H. Oda is op wonderbaarlijke wijze genezen van blindheid en wordt daarom aangeroepen bij oogziekten. Bijstand van H. Apollonia wordt gevraagd bij tandpijn en zij is de patrones van tandartsen. De kapel is opengesteld voor bezichtiging door de stichting Schans en kapel van het gehucht Boshoven Traditioneel werd op Boshoven Apolloniakermis gehouden op 9 februari, de naamdag van deze heilige. In Kanton Weert van 17 februari 1900 staat vermeld dat deze dat jaar druk bezocht was en goed is verlopen. Op 25 mei 1935 vierde schutterij St. Oda haar 50-jarig jubileum met een groepsfoto bij de kapel.

16 13 Kunstcentrum Lichtenberg IJzerenmanweg 5b, 6006 TA Weert Zondag uur Stichting Kunstcentrum Weert huist sinds 1994 in het voormalige sanitairgebouw van de Lichtenberg. Vroeger waren hier (gescheiden) garderobes en toiletten; dit is nog herkenbaar aan de ingangen links en rechts. Dit gebouw, dat ook wel poortgebouw wordt genoemd, is onderdeel van het recreatiecomplex de Lichtenberg. De Lichtenberg is een openluchtcomplex waarin sport (tennisbanen en zwembad), cultuur (openluchttheater) en religie (Mariakapel) zijn samengebracht en integraal worden benaderd. Het is ontstaan in de vroeg-naoorlogse tijd, in de zogenaamde wederopbouw. Het was de tijd van een gezonde geest in een gezond lichaam. Daarom werd ook veel aandacht besteed aan sporten. De faciliteiten zijn in eerste instantie voor de interne leraren en leerlingen van het Bisschoppelijk College in Weert, later wordt het door alle leerlingen gebruikt. Het is een ontwerp van de Weerter architect Pierre Weegels en gebouwd in De zijgevels van het gebouw zijn opgetrokken uit baksteen. De kopse gevel is uitgevoerd in Nivelsteiner breuksteen, zoals vaker in de Lichtenberg te zien is. In de voorzijde van het dakoverstek is in metalen letters de tekst Ars celare artem (= het is kunst om kunst te verbergen) aangebracht. De architectuur is geïnspireerd door Bauhaus dat 100 jaar geleden is opgericht. Het hele complex is sinds oktober 2010 rijksmonument Laura Caris, Lucy van Dupen, Anki Raemaekers, Saskia Keijzers en Inge de Monte exposeren deze zondag hun werk. Elke eerste zondag van de maand is dit kunstcentrum open met exposities van divers werk, van fotografie tot schilderkunst.

17 14 Theuniskapel Altweerterkapelstraat 6, 6006 PB Weert Zaterdag uur. Zondag uur Op deze plek stond al rond 1500 een kapel gewijd aan H. Antonius Abt. De huidige kapel stamt uit het begin van de 18 e eeuw en is aangewezen als rijksmonument. De kapel is in 1978 grondig gerestaureerd. In de volksmond heet deze bidplaats ook wel ut Verkuskappelleke. De naamheilige van deze kapel is St. Antonius Abt, de patroon van onder andere varkens. Op zijn feestdag 17 januari kregen de armen gratis varkensvlees. Vroeger werden varkenskoppen geofferd en vervolgens bij opbod verkocht. De opbrengst was voor de armen bestemd. In 1951 is dit gebruik in ere hersteld. De Vastelaovundjvereniging van Moesel de Verkusköp is hiernaar vernoemd. De bakstenen, classicistische kapel heeft een met leien gedekt zadeldak. De ingang aan de voorzijde wordt gemarkeerd door een hardstenen omlijsting. Boven de ingang staat in een nis een kopie van een oorspronkelijk Antonius- Abtbeeld. Boven de nis bevindt zich een klein raam. Links naast de ingang is een hardsteen aangebracht. Aan de driezijdig gesloten koorzijde bevindt zich eveneens een toegang met hardstenen omlijsting. Op het dak staat een dakruiter. In de zijkanten bevinden zich elk drie boogvormige ramen. De kapel is tegenwoordig ingericht als expositieruimte. 33 Expositie van diverse kunstvormen zoals schilderijen, keramiek en wandkleden van Lucy van Duppen, Laura Caris, Gemma van Gennip en Corien van de Heijden.

18 15 St.-Josephkerk St. Jozefskerkplein 1, 6006 ZH Weert Zaterdag uur. Zondag uur De RK Sint-Joseph parochiekerk is gebouwd in 1939 naar ontwerp van architect Alphonse Boosten in neoromaanse stijl. De parochiekerk ligt in de wijk Keent en heeft een groot voorplein. De kerk is buiten proportie groot voor de wijk Keent. Dat komt omdat de kerk werd gebouwd als garnizoenskerk voor de in 1939 gebouwde nabijgelegen Van Horne kazerne. De kerk bevat diverse kunstwerken. Charles Vos is de geestelijk vader van het beeldhouwwerk aan de rondboog bij de ingang en van kruiswegstaties in de kerk. Tevens zijn er een aantal gekleurde betonreliëfs van Harrie Martens aanwezig. Deze kunstenaar was als docent tekenen verbonden aan het Bisschoppelijk College. Deze reliëfs zijn bij de 1 e renovatie in 1959 aangebracht. Daarnaast zijn er ook een aantal doeken van Sjer Jacobs te bezichtigen. De monumentale glas-in-loodramen komen uit de kapel van huize Severen in Maastricht-Amby. Deze zijn in de jaren 50 van de vorige eeuw door de Maastrichtse kunstenaars Ad Maas en Jo de Visser vervaardigd. Deze ramen zijn geplaatst bij de 2 e renovatie van De kerk is onderdeel van het RK eiland Keent, dat ook een noodkerk (later patronaatsgebouw), pastorie, kapelanie, kerkhof en de jongens- en meisjesschool omvatte. De voormalige meisjesschool, de Agnesschool, is in 2003 gesloopt. In de voormalige jongensschool, de Dr. Poelsschool, is nu wijkaccommodatie Keenter Hart gevestigd. Interessant detail is dat het altaar uit de Theuniskapel hier achter in de kerk is geplaatst. Momenteel wordt onderzoek gedaan naar herbestemming van deze kerk als (zorg)appartementen Op zaterdag om uur treedt zangkoor Capella sine Vinculis op met een a capella repertoire. In de kerk zijn de bouwtekeningen te zien van het orgel van de Weerter orgelbouwer Vermeulen.

19 16 Moeselkapel Irenelaan 93, 6006 HC Weert Zaterdag uur. Zondag uur De huidige Moeselkapel is gebouwd in 1926 naar ontwerp van stadsarchitect M. Bauwens. Dat is dezelfde architect als van onder andere de St.-Martinusschool en het gebouw waar nu Theater de Huiskamer is gevestigd. Vanaf 1912 stond hier vlak naast de voorganger van deze kapel. Dat was een omgebouwd boterfabriekje van destijds het buurtschap Moesel. Dat gebouwtje was echter al snel te klein voor de grote toeloop van gelovigen. Belangrijk onderdeel van de kapel is de Maria- of Lourdesgrot. Deze is een kopie van de grot bij de Franse stad Lourdes waar in 1858 Maria zou zijn verschenen aan Bernadette Soubirous. De grot is nagebouwd inclusief een nis met daarin een wit Mariabeeld met een blauwe sjerp en een rozenkrans. Voor de grot staat een beeld van een omhoogkijkende, knielende Bernadette in gebed. In 2012 is het 100-jarig bestaand gevierd met een openluchtmis op het Moeselplein. Om dit feest luister bij te zetten is het interieur van de kapel geschilderd. Daarbij zijn de oorspronkelijke sjabloonschilderingen weer op het plafond aangebracht. Tevens is het dak gerenoveerd, waarbij de kunstleien zijn vervangen door natuurleien. De kapel is dagelijks open en er worden doopvieringen, huwelijken en uitvaarten gehouden. In de meimaand Mariamaand is er elke dag om 7.00 uur een H. Mis Op zaterdag 14 september om uur treedt hier Capella sine Vinculis op met een a capella repertoire.

20 17 St.-Annamolen Keent Keenterstraat 1A, 6006 PW Keent Zaterdag uur. Zondag uur Een molen zingt een spannend, gevarieerd en verrassend lied. Het lied van het ruisen van de wind door het hekwerk, het klapperen van de zeilen en de langs zoevende wieken. Maar óók het zingen van de molenstenen, het ratelen van de krui- en bezetkettingen, een tikkende schuddebak, dichtvallende luiken, een gillende vang en krakende traptreden en de in elkaar pakkende kammen en tanden van wiel en bonkelaar. Aan de geluiden van de molen kun je merken of de molenaars in hun sas zijn. Of er gemalen kan worden. Staat de molen goed op de wind en doseert de schuddebak het koren uit het kaar in het kropgat zodat de stenen steeds voldoende aanvoer van graan hebben? Dan is de molenaar een tevreden ambachtsman. Dan is de molen voor de molenaar een Plek van Plezier en keurt hij het vers gemalen graan goedkeurend tussen zijn vingers. De vrijwillige molenaars van de Sint Annamolen, de molen van Keent, laten u tijdens Open Monumentendag graag met de verschillende geluiden van de molen kennismaken. Kom luisteren hoe de Sint Annamolen het lied van de wind zingt. De Sint Annamolen werd in 1911/1912 door Toon Timmermans gebouwd met onderdelen van de Clercxmolen. Inmiddels 107 jaar later zorgen vrijwillige molenaars dat deze markante beltkorenmolen ook nu nog regelmatig het hoogste lied zingt. Daarmee blijft het een Plek van Plezier voor iedereen die in de omgeving van de molen woont en voor alle bezoekers van de molen Wood Design Nijsen exposeert in de molen en de Hof van Keent zorgt voor smaakvolle hapjes.

21 18 Broekmolen Grensweg 8, 6039 RS Stramproy Zondag uur Het landgoed Broekmolen ligt in het buurtschap Heyeroth ten westen van Stramproy. Het landgoed is ergens voor de 15e eeuw ontstaan in het bosrijke gebied ten zuiden van Weert. Stramproy behoorde voor de Franse Tijd tot het vorstendom Thorn. Dit bracht welvaart in het dorp, dat vroeger veel lakenweverijen had. De Broekmolen in zijn huidige vorm dateert van In de 19 e eeuw is er aan de huidige molen een deel aangebouwd dat ingericht werd als boerderij. Zo ontstond de boerderijwatermolen in zijn huidige vorm. De Broekmolen is gebouwd aan een natuurlijke bocht in de oorspronkelijke Aabeek, op de grens van Nederland en België. De waterloop is gesplitst in een molentak, die het waterrad aandrijft, en de afslagtak. Het waterniveau wordt geregeld met sluizen, de zogenaamde verdeelwerken. Vanaf het begin van de 19 e eeuw fungeert de watermolen als graanmolen. De molen wordt aangedreven door een houten onderslagrad met plaatijzeren schoepen. De middellijn van het waterrad is gemiddeld 5,40 m. In januari 2010 is de molen geschikt gemaakt voor de opwekking van elektriciteit. Dit is gedaan om de watermolen een zinvolle functie te geven in een tijd waarin ons klimaat centraal staat in maatschappelijke discussies. De opwekking van elektriciteit gebeurt volledig apart van de watermolen middels een francis turbine. De molen blijft geheel maalvaardig. Met twee koppels stenen is de molen in gebruik als graanmolen en een koppel staat open voor educatieve doeleinden Er worden demonstraties gegeven van het malen met de watermolen en het builen (bloem zeven) zoals in vroegere tijden.

22 19 Molen De Nijverheid Veldstraat 54, 6039 ED Stramproy Zondag uur In Stramproy staat een stenen beltmolen De Nijverheid anno 1903, gelegen op de hoek van de Veldstraat St. Jozefstraat. De molen is eigendom van de gemeente Weert en in beheer bij Molenstichting Weerterland. In de volksmond staat deze molen bekend als de Nijsmolen, genaamd naar de vroegere molenaars en eigenaars familie Nijs. De huidige mulders zijn Jac Nijs, Geert Hannen, Jack Leijssen, Mark Lamerikx en Paul Horstman. De molen draait en maalt regelmatig en wordt daarnaast ook gebruikt als instructiemolen voor de opleiding tot vrijwillige molenaar verzorgd door het Gilde van Vrijwillige molenaars. Voor deze opleiding wordt de molen tweewekelijks vooral op zaterdagen gebruikt. Tientallen molenaars hebben de voorbije jaren op de Nijsmolen hun opleiding gevolgd. In vroegere tijd deed de molen naast het malen van granen ook dienst als communicatiemiddel via molentaal. Meestal was een molen aan de rand van het dorp of stad gebouwd, dus goed zichtbaar vanaf de velden rondom de molen. Hierdoor kon men met de stand van de wieken communiceren over lange afstanden. Zo geven verschillende wiekenstanden een boodschap door: Rechtstand (werk-rust), Ruststand, Rouw, Op de Bil (als de stenen worden gescherpt), Molen in t Kruues, mulder naar Huues (molenaar even weg van zijn werk om bijvoorbeeld te eten), Geboortestand en Feeststand. De molentaal in zuidoost Nederland wijkt af ten opzichte van de meeste andere delen van het land In de Mooi zetten wil zeggen de molen versieren ter gelegenheid van een bijzondere gebeurtenis. Ook op zondag is de molen feestelijk versierd en met het geluk als er wind is draaien we. Er zijn molenaars aanwezig die rondleidingen en uitleg geven over deze mooie molen.

23 20 Bakkes Nijsmeulebuûrt Veldstraat 54, 6039 ED Stramproy Zondag uur In 2016 is t Bakkes, Roojer dialect voor bakhuis, geopend na een jaar bouwen door vrijwilligers. De Nijsmolen maalt granen tot meel, in de Nijsmolentuin groeien diverse graansoorten en in t Bakkes wordt de cirkel rond gemaakt. Zaaien, groeien, oogsten, malen en bakken. Alles te zien, te ervaren en op een traditionele manier. t Bakkes is een bakoven die met hout wordt gestookt. De speciale chamotte-stenen waarmee de oven is gebouwd nemen de warmte op bij het stoken. Tijdens het bakken van mik, vlaai en koek, geven de stenen hun warmte af aan het product, dat op deze wijze gebakken wordt. Krikke maken (takkenbossen), stoken, bakken en spiés (vlaaivulling) verzorgen, alles wordt door de vrijwilligers van de Nijsmeulebuûrt gedaan. Naast bakken van koek en vlaai in de traditionele oven maken we ook op een ouderwetse manier wafels, met een wafelijzer in een potkachel. Van al dat stoken krijg je het warm en krijg je dorst. Om die dorst te lessen en lekker bij het eten, brouwen we bier, ook op de ambachtelijke ouderwetse manier met vuur gestookte ketels. Na het werk is er tijd voor ontspanning met een potje Jeu de Boules in de Nijsmeuletuin. Het spel dateert van heel lang geleden en bestond al bij de oude Grieken en Romeinen. De huidige vorm ontstond ruim 100 jaar geleden nabij Marseille in Frankrijk Uitleg over het traditionele bakproces en uitleg over de spelregels & gebruiken van Jeu de Boules. Kom gerust eens kijken, proeven en een spelletje Jeu de Boules doen.

24 21 Molen De Hoop Coolenstraat 24C, 6005 NZ Swartbroek Zondag uur Molen De Hoop werd in 1849 gebouwd in Vlaardingen. Aan de kop van de Westhavenkade heeft hij daar tot 1904 dienst gedaan als pelmolen. In 1905 kocht landbouwer en koopman Joosten uit Nederweert deze molen om hem in Swartbroek door molenaar Weekers te laten opbouwen als korenmolen. In 1905 was het transport in onderdelen van een grote achtkante molen van Vlaardingen naar Limburg geen kleinigheid. Gelukkig stond de molen aan het havenhoofd in Vlaardingen en konden alle onderdelen per schip onder zeil naar s Hertogenbosch worden vervoerd. Verder ging de reis met een kleinere trekschuit over de smalle Zuid Willemsvaart naar het kanaal Wessem Nederweert, nog geen kilometer van Swartbroek, waar de molen in onderdelen met paard en wagen naar de Coolenstraat werd gebracht om als beltmolen te worden opgebouwd. Na vele wisselingen van eigenaren en molenaars en even zo vele renovaties en restauraties is korenmolen De Hoop na de grote restauratie van 1987 weer een echte stellingmolen. Het groot onderhoud van de laatste jaren zorgt er voor dat molen De Hoop, al ruim 110 jaar gezichtsbepalend voor de skyline van Swartbroek, in volle glorie zijn poort kan openen voor de bezoekers. Molenaar Peter Stultiens vertelt u graag alles over de werking van de molen Op de eerste verdieping zal een kunstexpositie te bewonderen zijn en op de begane grond is er een expositie over de historie van de molen. De koffie met wat lekkers erbij staat klaar!

25 Met dank aan alle deelnemende vrijwilligers en organisaties, die voor en achter de schermen bijdragen aan de Open Monumentendag! Colofon Samenstelling en redactie Foto s en teksten Foto Geert Gabriëls: Foto Mariakapel Raphaelpad Grafisch ontwerp Joke Jongeling, gemeente Weert Deelnemende organisaties en gemeente Weert Linda Beelen Artis Mediagroep Anne Halfers Grafisch Ontwerpbureau Weert