Juryrapport Excellente Scholen Het Segment (pro), Gouda

Transcriptie

1 Juryrapport Excellente Scholen 2015 Het Segment (pro), Gouda

2 Schoolrapport Excellente Scholen 2015 (vo) 26LT-0 Het Segment (praktijkonderwijs) Gouda Contactgegevens Naam contactpersoon Dhr. A. Koops Telefoonnummer adres 1. Motivatie van de school om zich kandidaat te stellen We hebben als school gedurende langere tijd zeer goede resultaten behaald. Lovende inspectierapporten en daarnaast tweemaal het predicaat Excellente School mogen ontvangen. We hebben binnen het praktijkonderwijs een voortrekkersrol. Voor ons is het predicaat een bevestiging van het feit dat we, op alle vlakken, zeer goede resultaten bereiken en goed bezig zijn. De rol die we, mede door het predicaat, binnen het pro en het samenwerkingsverband hebben, past ons goed. Onze leerlingen zijn zeer trots op dit predicaat. Een excellente school word je met elkaar: leerlingen, personeel, directie en bestuur. Vandaar dat we ons willen opgeven voor het predicaat Excellente School 2015! Om wederom te laten zien dat we ons continu ontwikkelen, een optimaal onderwijsaanbod hebben en werken aan kwaliteit. 2. Excellentieprofiel van de school 2.1 Beschrijving excellentieprofiel In haar aanmelding beschrijft GSG Het Segment het excellentieprofiel, de relatie met de algemene aanpak en de doelen die ze met het excellentiebeleid beoogt, als volgt. Het excellentieprofiel van de school Zie verslag Jury Excellente Scholen 2013 en Het totale onderwijsaanbod van de gehele opleiding is geëxpliciteerd in leerlijnen met kerndoelen, streefdoelen en beheersingsdoelen. De stagebegeleiding. Het pedagogisch klimaat. De beroepskolom. Breed onderwijsaanbod. Lijn sociaal-emotionele ontwikkeling van klas 1 t/m 4. De zorgstructuur. Veiligheid. Relatie van het profiel met de algemene aanpak door de school Zie verslag Jury Excellente Scholen 2013 en Bovengenoemde aspecten zijn van groot belang om deze moeilijke doelgroep zo goed mogelijk voor te bereiden op de maatschappij. Aangezien onze leerlingen extra ondersteuning en sturing nodig hebben, is het van belang een organisatie te hebben waarin sprake is van een optimaal breed onderwijsaanbod in een veilige omgeving, waarin sprake is van respect, individuele keuzemogelijkheden en trajecten, en zeer goede begeleiding. Vandaar dat wij hoog insteken op genoemde aspecten bij het excellentieprofiel van onze school. Doelen die de school met het excellentieprofiel beoogt Zie verslag Jury Excellente Scholen 2013 en In alle opzichten continuering en doorontwikkeling van de eerder genoemde aspecten. Wij zijn continu bezig om te evalueren, te schakelen en in te spelen op diverse ontwikkelingen teneinde ervoor te zorgen dat we de excellentiegebieden op een nog hoger plan krijgen met als doel de leerling nog beter te bedienen. 1

3 Doelgroep Zie verslag 2013 en Alle leerlingen! 2.2 Beschrijving aanpak, resultaten, borging en evaluatie Over aanpak, resultaten, borging en evaluatie van het excellentieprofiel meldt de school het volgende in haar aanmelding. Gehanteerde aanpak Zie verslag Jury Excellente Scholen 2013 en Elk jaar wordt er een strategisch beleidsplan gemaakt vanuit de kaders van het schoolplan. Aan dit strategisch beleidsplan gaan evaluaties en visitaties vooraf. Daarnaast worden ontwikkelingen meegenomen vanuit het Platform Praktijkonderwijs. Op de excellentiegebieden worden per excellentiegebied evaluaties gedaan, er volgt bijsturing en deze wordt opgenomen in een nieuw plan. Een voorbeeld van het excellentiegebied stagebegeleiding is dat we op dit moment erg druk bezig zijn om beleid te ontwikkelen rond het project Boris. Met betrekking tot het curriculum praktijkonderwijs zijn we met betrokkenen uit de beroepskolom bezig om deze te vergelijken met het kwalificatiedossier van het mbo. Het bedrijfsleven heeft zich gecommitteerd aan het mbo en dus is het van belang de dingen te doen die ertoe doen zonder onze doelgroep uit het oog te verliezen. Wijze waarop doelen worden gerealiseerd Zie verslag Jury Excellente Scholen 2013 en In de gehele evaluatiecultuur worden opbrengsten gemeten. De resultaten zijn te toetsen en de opbrengsten zijn in beeld te brengen. Op deze wijze kun je bepalen of doelen van een excellentiegebied behaald zijn. Meten is weten. Daarnaast worden enquêtes ingezet om te bepalen welke doelen behaald zijn! Mate waarin doelen zijn gerealiseerd Binnen een onderwijsorganisatie met een actief en goed kwaliteitsbeleid kun je de aanpak in relatie met resultaten goed in beeld brengen. Een duidelijke overlegstructuur helpt ook resultaten in beeld te brengen en te borgen. De directie is hierbij van groot belang door zorg te dragen voor controles en toetsing. Leerlingen worden gevolgd en beoordeeld door mentoren door gebruik te maken van instrumenten, toetsing, coaching. Niet met cijfers maar met objectief waarneembaar gedrag en dat als zodanig te melden in onze zelf ontwikkelde tool BLITS (bewijzen, leerlijnen, IOP, toetsing, Segment). Deze tool werkt naar volle tevredenheid! Met betrekking tot docenten hanteren we de tool Bardo. Meerdere malen per jaar zijn er contactmomenten om resultaten of ontwikkeling te volgen (coaching, lesobservaties, collegiale consultatie, functioneringsgesprekken et cetera). Collega's zijn eigenaar van hun eigen digitale bekwaamheidsdossier en zijn zelf verantwoordelijk voor hun ontwikkeling en het bijhouden daarvan. Dit werkt goed! Voor wat betreft de schoolorganisatie liggen er duidelijke afspraken voor wat betreft verantwoordelijkheden, rollen, bevoegdheden et cetera. De beroepskolom neemt een zeer grote en kwalitatief zeer goede plaats in binnen de schoolorganisatie. Het onderwijs bij ons op school kent een zeer uitgebreid aanbod. We bieden contextrijk onderwijs aan met zeer veel mogelijkheden. Een resultaat van de ontwikkeling en implementatie van beleid op het excellentiegebied onderwijs Borging Binnen onze organisatie beogen we een ieder te betrekken in processen en ontwikkelingen. Door duidelijke afspraken te maken, evaluatiemomenten in te bouwen en uiteindelijk te borgen en daar weer op controleren, ontstaat een cyclus die helder is voor een ieder. Personeel voelt zich verantwoordelijk voor de organisatie en het eigen vakgebied. Per schooljaar verstrekt de directie duidelijkheid met betrekking tot de inzet van middelen. Willen vakgroepen of 2

4 vakdocenten meer uitvoeren dan het in te zetten beleid, dan dient er een implementatieplan onder te liggen. Hier kunnen dan extra middelen voor ingezet worden na goedkeuring van de plannen. In Bardo zal in het kader van professionalisering een driejarenplan moeten worden gemaakt door de betreffende collega. Evaluatie Zie verslag Jury Excellente Scholen 2013 en Op onze school hebben we overlegmomenten, ontwikkelmiddagen, team- en bouwvergaderingen. Op deze bijeenkomsten wordt stilgestaan bij het beleid dat ingezet is en de resultaten. Er wordt geëvalueerd. Nieuwe inzichten zorgen voor bijstelling en uiteindelijk borging. Meten is weten! 2.3 Ontwikkeling van het excellentieprofiel De school noemt in haar aanmelding de volgende plannen voor de verdere ontwikkeling van het excellentieprofiel. Doorontwikkeling van de tool BLITS waarin de vaardigheden en competenties in relatie tot het aanbod zijn opgenomen (constante veranderingen op de arbeidsmarkt en dus ook ons aanbod). Inspelen op de veranderende eisen van het bedrijfsleven en doorvoeren binnen de beroepskolom bij ons op school. Verfijning van ons curriculum praktijkonderwijs. Vanuit de stagecomponent binnen onze school een belangrijke rol spelen bij de verdere invoering van de Participatiewet. De begeleiding van de leerlingen intensiveren en een rol spelen tussen de externe stages en de vakken binnen de beroepskolom. Doorontwikkeling van alle excellentiegebieden. Deze worden opgenomen in het strategisch beleidsplan en het schoolplan. Continue ontwikkeling op alle gebieden! 2.4 Erkenning In haar aanmelding beschrijft de school de volgende voorbeelden waaruit blijkt dat het profiel van de school wordt erkend. Erkenning binnen de eigen omgeving Zie verslag Jury Excellente Scholen 2013 en 2014! Wij zijn ons bewust van onze kwaliteit! Ons team is een eenheid en de neuzen wijzen allemaal dezelfde kant op. Er is ruimte voor overleg, discussie et cetera, maar na besluitvorming schaart een ieder zich achter de besluiten. Verantwoordelijkheden liggen laag, wat motivatie en betrokkenheid in de hand werkt. Het predicaat Excellente School geeft een gevoel van trots, bij zowel leerlingen, ouders als team. Het versterkt de eenheid! Ieder personeelslid wil zich inzetten en professionaliseren. Onze school werd na de toekenning van het predicaat bezocht door meer dan 40 scholen. Onze kennis willen we inzetten ten behoeve de leerlingen in het totale praktijkonderwijs. Erkenning van buiten de school We werden door veel scholen en instanties bezocht. Daarbij kwam men niet alleen halen, we probeerden zelf ook weer andere inzichten tot ons te nemen. Scholen in het samenwerkingsverband, scholen voor praktijkonderwijs uit Nederland, partners uit de zorg, gemeenten wisten ons te vinden om te participeren in vraagstukken. De gemeente bijvoorbeeld leunt erg op onze school als het gaat om de invoering van de Participatiewet. Bevindingen van de Jury Excellente Scholen ten aanzien van het excellentieprofiel De regionale school voor praktijkonderwijs GSG Het Segment is op 9 september 2015 bezocht door twee leden van de Jury Excellente Scholen. Hieronder beschrijven zij hun bevindingen met betrekking tot het excellentieprofiel van de school. 3

5 Het excellentieprofiel van de school De school heeft een helder en voor de school relevant excellentieprofiel. De school heeft haar excellentieprofiel zo breed geformuleerd dat het hele onderwijsconcept daarbinnen valt, inclusief de stages, het zorgbeleid en de heersende schoolcultuur. Tijdens het gesprek van de jury met de directie is getracht meer focus te krijgen in het profiel en dat punt te benoemen waarin de school denkt uit te blinken of waarin de school een echte voortrekker blijkt te zijn. De aandacht richt zich dan op het weldoordachte onderwijsprogramma: een breed en goed gestructureerd aanbod, waarvan in zowel de eerste twee basisvormende jaren als in de daaropvolgende drie arbeidsgerichte jaren de doelen en de te bereiken competenties duidelijk zijn beschreven. Dit weldoordachte onderwijsprogramma als excellentieprofiel van Het Segment is relevant voor de school, omdat het de leerlingen op een eigentijdse wijze voorbereidt op het werkveld, het vervolgonderwijs en op hun rol in de samenleving als de belangrijkste doelstellingen van het praktijkonderwijs. Het onderwijsprogramma heeft de ambitie elke leerling verder te brengen, richt zich op alle leerlingen en wil hen optimaal laten profiteren van de kansen die de school hen biedt. De jury komt tot de conclusie dat de aangescherpte focus van het excellentieprofiel helder is en relevant voor de doelgroep van de school: leerlingen die moeite hebben met leren op de traditionele manier. Aanpak, resultaten, borging en evaluatie De school heeft een weloverwogen aanpak met betrekking tot het excellentieprofiel. In de afgelopen jaren heeft het team van leraren gezamenlijk het onderwijsaanbod van de hele opleiding geëxpliciteerd in leerlijnen met kerndoelen, streefdoelen en beheersingsdoelen. Voor alle praktijkvakken is dit inmiddels gedigitaliseerd en op ieder gewenst moment op te roepen op een scherm. De leerling kan op deze wijze zijn ontwikkelingsproces volgen en de bereikte doelen met een bewijs als resultaat afsluiten en aan zijn individueel ontwikkelingsplan (IOP) toevoegen. Zowel de onderwijskwaliteit als de organisatie krijgt hiermee een positieve impuls. Het vastgestelde programma wordt tijdens overleggen op school en in bijeenkomsten met brancheorganisaties geëvalueerd, geactualiseerd door het aan te passen aan de laatste vereisten van het werkveld. Door deze systematiek is het behoud van kwaliteit verzekerd. De school heeft, naar de mening van de jury, een weloverwogen aanpak met betrekking tot het excellentieprofiel. De ontwikkeling van het excellentieprofiel De school heeft concrete plannen om het excellentieprofiel verder te ontwikkelen. Het gedigitaliseerde leerlingvolgsysteem BLITS wordt de komende periode gekoppeld aan dit gedigitaliseerde onderwijsprogramma, waardoor de school meer inzicht krijgt in de groei van de leerling in relatie tot zijn ontwikkelingsperspectief dan wel uitstroomprofiel. Ook de door de uitgever aangekondigde vervanging van de lesmethode Promotie zal consequenties hebben voor de doorontwikkeling van BLITS en het daaraan gekoppelde onderwijsprogramma. Verder reageert de school alert op veranderingen in het werkveld en het aansluitend vervolgonderwijs. De jury heeft geconstateerd dat de school concrete plannen heeft om het excellentieprofiel verder te ontwikkelen. Erkenning excellentieprofiel Het excellentieprofiel van de school wordt zowel intern als extern erkend. Het team van Het Segment is trots op het ontwikkelde gedigitaliseerde onderwijsaanbod en richt zich nu op het breed implementeren hiervan op school, zodat de leerling optimaal kan leren. Het draagvlak hiervoor blijkt groot onder betrokkenen die de jury gesproken heeft tijdens het schoolbezoek. Zij realiseren zich dat zij iets bijzonders hebben neergezet met elkaar en zien daar ook erkenning voor in de toegekende predicaten Excellente School 2013 en Externe contacten heeft de school met de brancheorganisatie onder andere over de te behalen certificaten, met het 4

6 vervolgonderwijs, met de begeleidingsstructuur, met deskundigen op het gebied van pedagogiek en didactiek, met het lokaal bestuur, met de overheid en met het samenwerkingsverband, het landelijk werkverband en met collega-praktijkscholen. Zij erkennen het bijzondere karakter van de school met haar warme pedagogisch klimaat waar leerling zich veilig voelen, erkend en gekend worden en vooral in staat worden gesteld zich optimaal te ontwikkelen. Het Segment is een echte netwerkschool. De jury heeft diverse referenten gevraagd of zij het excellentieprofiel van Het Segment herkennen en de algemene onderwijskwaliteit onderschrijven. De referenten omschrijven de school als excellent. Tevens hebben de referenten de indruk dat Het Segment haar kennis en ervaring deelt met derden. De jury concludeert dat het excellentieprofiel van de school zowel intern als extern wordt erkend. Duurzaamheid excellentieprofiel Het excellentieprofiel van de school is toekomstbestendig. Door de vele contacten is de school goed op de hoogte van toekomstige ontwikkelingen (bijvoorbeeld de actuele eisen voor de branchecertificaten, de nieuwe onderwijsmethode voor het praktijkonderwijs, de gevolgen van de Participatiewet) en ze probeert daar tijdig op te anticiperen. Zij zet de benodigde stappen om de kwaliteit van haar onderwijs op een hoog niveau te houden. Het excellentieprofiel van de school is naar de mening van de jury toekomstbestendig. 3. Onderwijskwaliteit 3.1 Resultaten In haar aanmelding geeft Het Segment de volgende toelichting bij haar resultaten. Zie verslag Jury Excellente Scholen 2013 en Op onze school voor praktijkonderwijs staan de aspecten wonen, werken, vrijetijd, burgerschap en leren centraal en op een hoog niveau. Door onze overzichtelijke leerlijnen op alle gebieden zijn het individueel ontwikkelplan (IOP) en het ontwikkelperspectief (OPP) sturende elementen. Het pedagogisch klimaat is optimaal. Een veilige omgeving is een groot goed! De kwaliteitszorg, ons stagebureau, de zorg en het totale aanbod zijn contextrijk en in onze ogen excellent. Ons gebouw is zodanig ingericht dat de leerlingen zich optimaal kunnen ontwikkelen. We bieden een groot aantal brancheopleidingen aan en deze zijn binnen de leerlijnen opgenomen. We zijn een lerende organisatie, evalueren frequent en proberen ons continu te verbeteren. Onze netwerkfunctie is groot. Niet alleen binnen arbeidsmarktgerichte netwerken, maar ook in de jeugdhulpverlening, gemeenten, het Platform Praktijkonderwijs, het samenwerkingsverband en andere scholen voor praktijkonderwijs. Onderwijsresultaten In haar aanmelding noemt de school de volgende gebieden waarop ze zeer goede resultaten heeft geboekt. Zie verslag Jury Excellente Scholen 2013 en Aantoonbaar goede resultaten: de leerlijnen binnen de school zijn expliciet tot in detail uitgewerkt en worden continu aangepast! Dit is afhankelijk van omgevingsfactoren op de arbeidsmarkt! Het IOP/OPP is mede in handen van de leerling. Het beoordelingssysteem levert bewijzen op of aandachtspunten in het IOP/OPP. De mentor is coach en spil van de zorg rond de leerling. De zorgstructuur is zeer goed. Van signalering tot actief handelen (zowel intern als extern), dit alles is goed geregeld binnen onze school. We hebben het afgelopen jaar ingezet op een verdere differentiatie. Het aantal brancheopleidingen is verruimd (meer dan 32) en deze zijn binnen de leerlijnen opgenomen. Veiligheid is een groot goed binnen onze school! We zijn bezig om alle processen continu te optimaliseren. De uitstroom was hoog. De tevredenheid van onze leerlingen, ouders, partners is zeer hoog (zie Vensters voor Verantwoording, 2014). 5

7 Context waarbinnen de school werkt De school beschrijft in haar aanmelding de volgende omstandigheden waarbinnen ze haar werk doet. Wij zijn een school voor praktijkonderwijs. Onze doelgroep heeft een IQ tussen de 55 en 80 en we hebben te maken met een diversiteit aan persoonlijkheids- en gedragskenmerken. Moeilijk lerende leerlingen die leren door te doen. De leerlingen moeten voorbereid worden op de maatschappij, in de breedste zin van het woord, waarbij aspecten als wonen, werken, vrije tijd, burgerschap en leren belangrijke aspecten zijn. De eisen van het bedrijfsleven zijn hoog. Met de expliciete leerlijnen binnen ons aanbod proberen we de leerling op een voor hem/haar passende manier zo goed mogelijk voor te bereiden op de eisen van de bedrijven binnen de verschillende sectoren. Onze school is een netwerkschool. We schakelen continu met onze partners om de juiste stappen te kunnen maken, zeker in deze tijd met de invoering van de Participatiewet en de Wet op de jeugdzorg. 3.2 Onderwijsproces Over aanbod, zicht op ontwikkeling, didactisch handelen en ondersteuning schrijft de school het volgende in haar aanmelding. Aanbod Eigen oordeel aanbod: Goed Zie verslag Jury Excellente Scholen 2013 en Van onze toeleverende scholen voor primair onderwijs ontvangen wij het onderwijskundig rapport van de leerling. Vanuit dit OKR wordt een IOP/OPP opgesteld met daarbij een overzicht van stimulerende en belemmerde perspectieven. Dit om de startsituatie optimaal neer te zetten en een uitstroomperspectief te schetsen. Onze school is een school voor praktijkonderwijs. Ons onderwijs is eigentijds en neergezet vanuit de doelstelling van onze school. We bereiden deze specifieke doelgroep voor op de maatschappij, waarbij aspecten als wonen, werken, vrije tijd, burgerschap en leren belangrijke uitgangspunten zijn. Leerlijnen zijn expliciet uitgewerkt. Afhankelijk van het uitstroomperspectief maken we met elkaar (leerling, school, ouders) keuzes voor wat betreft het programma. In de onderbouw speelt daarbij de basisleerroute een grote rol, met daarbij het IOP/OPP dat sturing geeft op individuele wensen van de leerling. Naarmate de leerling het traject in de bovenbouw volgt, wordt het IOP/OPP steeds belangrijker en krijgt dan ook een grote rol. Uiteindelijk moet dit leiden tot een individueel uitstroomprofiel. Het IOP/OPP is dan ook het instrument dat sturing geeft aan het individuele leerproces van de leerling. We zijn een relatief kleine organisatie. Er is veel overleg rond de leerlingen teneinde een verantwoord en goed aanbod te bieden (leerlingbesprekingen, vakgroepoverleg, zorgteamoverleg et cetera). Ons aanbod is breed. Naast de praktijkvakken is er veel aandacht voor sociaal-emotionele ontwikkeling (leerlijn over de eerste vier leerjaren), Nederlands, rekenen en wiskunde, cultuur en maatschappij, culturele en kunstzinnige vorming (CKV), Engels, gym, enzovoorts. Er is in een vroegtijdig stadium aandacht in ons werkcentrum voor arbeidsvaardigheden met als doel de leerlingen zo goed mogelijk voor te bereiden op het stagelopen en uiteindelijk het werken. Voor de leerlingen die aan de bovenkant van de doelgroep zitten, bieden we in samenwerking met het regionale roc in het vijfde leerjaar de entree-opleiding aan. Zo kunnen we na het bindend advies na vier maanden sturing geven aan de individuele route. Leerlingen die een negatief advies krijgen, vervolgen hun individuele route binnen het arbeidsmarktgerichte traject. Leerlingen die hun route binnen de entree-opleiding vervolgen, kunnen in aanmerking komen voor het diploma niveau 1. Ook aan het einde van het 5e leerjaar wordt bekeken wat een succesvol vervolgtraject is. Op onze school is nooit lesuitval! Nadat onze leerlingen de school hebben verlaten, worden ze nog twee jaar intensief gevolgd! Zicht op ontwikkeling Eigen oordeel zicht op ontwikkeling: Goed Zie verslag Jury Excellente Scholen 2013 en 2014 en het vorige item. We werken met een vast mentorsysteem. De mentoren zijn de spil van de zorgstructuur rond de leerlingen en verzamelen 6

8 alle informatie rond de leerlingen. Op basis van informatie, persoonlijke wensen van de leerling, stimulerende factoren, belemmerende factoren, leerlingkenmerken en wensen van ouders wordt een individueel ontwikkelplan (IOP/OPP) opgesteld. Er zijn leerlingbesprekingen, er is stageoverleg, er zijn zorgteamvergaderingen, er is vakgroepoverleg enzovoorts. Overlegmomenten met als doel een optimale afstemming te realiseren voor de leerling. Didactisch handelen Eigen oordeel didactisch handelen: Goed Zie verslag Jury Excellente Scholen 2013 en In algemene zin worden leerinhouden in kleine componenten aangeboden, waarbij herhaling een belangrijk aspect is! Het didactisch handelen binnen de vakken Nederlands en rekenen wordt gedaan volgens ons schooleigen didactisch manifest. We werken veel in halve groepen, waarbij een groepje instructie krijgt, een groepje zelfstandig werkt en een groepje deze vakgebieden uitvoert op de computer. Binnen de les wordt een en ander zodanig georganiseerd dat de groepjes doordraaien! Binnen het vakgebied cultuur en maatschappij is er sprake van differentiatie van de verwerking. Bij alle andere vakken wordt er individueel gewerkt. Docenten weten wat de behoefte is van de leerling vanuit het IOP/OPP en stemmen hun leerproces hierop af. Bijna al onze leerlingen zijn gemotiveerd omdat zij zelf meebepalen hoe hun leerproces eruit ziet! Sinds kort zijn we bezig met de inzet van korte, contextrijke instructiefilmpjes. Deze instructiefilms zijn op te roepen via apps. Elk praktijklokaal heeft een touchscreen waarop deze films op te roepen zijn. We werken met het concept Geef me de 5. Elk filmpje is opgebouwd met de items: wat/waar/hoe/wie/waarom. Deze filmpjes zijn continu op te roepen door de leerlingen. Dit vergroot het zelfvertrouwen en heeft een positieve uitwerking op het uiteindelijke resultaat van de leerling. Ondersteuning Eigen oordeel ondersteuning: Goed Zie verslag Jury Excellente Scholen 2013 en De cultuur en de structuur zijn zodanig ingericht dat er altijd sprake is van intensieve begeleiding. De mentor is de coach. Zowel leerling als mentor wordt ondersteund door de drie orthopedagogen. Daarnaast zijn er specialisten binnen de school voor de nodige ondersteuning. Hierbij valt te denken aan ambulante begeleiders, schoolmaatschappelijk werk, logopedie, psychosociale ondersteuning et cetera. Afhankelijk van de hulpvraag kan er daarnaast extra ondersteuning worden ingezet. Elke leerling heeft een IOP/OPP. In dat IOP/OPP staat vermeld welke extra ondersteuning ingezet gaat worden voor de betreffende leerling. Binnen de leerlingbesprekingen en zorgteamvergaderingen wordt frequent geëvalueerd, bijgestuurd en worden nieuwe acties uitgezet. Binnen het samenwerkingsverband is afgesproken dat, in het komende jaar, de lichte ondersteuningsmiddelen overgeheveld worden naar de scholen voor inzet van extra ondersteuning vanuit het IOP/OPP. 3.3 Schoolklimaat en veiligheid In haar aanmelding merkt de school het volgende op over het klimaat en de veiligheid op school. Schoolklimaat Eigen oordeel schoolklimaat: Goed Zie verslag Jury Excellente Scholen 2013 en Aspecten waar we erg trots op zijn, zijn het pedagogisch klimaat en de veiligheid. We koesteren deze ook! Een veilige school en een optimaal pedagogisch klimaat dragen bij tot optimale resultaten. Structuur en voorspelbaarheid zijn zeer belangrijk bij ons op school. De regels zijn duidelijk, er is wederzijds respect. Er is verbinding tussen leerlingen, leerlingen en docenten en tussen docenten. Er is toezicht op naleving van de regels. Leerlingen acteren vanuit het IOP/OPP. Aan het begin van de week en bij de afsluiting van de week neemt de mentor, samen met de leerlingen, het IOP/OPP onder de loep. 'Wat ging goed...waar liggen aandachtspunten et cetera.' De mentor is de hele week aanwezig ter ondersteuning van de leerlingen. 7

9 Niet alleen het pedagogisch klimaat, naleving, het bespreekbaar maken van afspraken, maar ook een sterk aanbod gericht op de sociaal-emotionele ontwikkeling van klas 1 tot en met 4 dragen zorg voor een veilige school. Er zijn vertrouwensleerlingen, een leerlingenraad en vertrouwenspersonen. Het beleid is erop gericht pesten te voorkomen. Veiligheid Eigen oordeel veiligheid: Goed Zie verslag Jury Excellente Scholen 2013 en Het pedagogisch klimaat is bij ons op school zeer goed te noemen. Veiligheid is een groot goed! Er is verbinding tussen alle geledingen binnen het team, waarbij sprake is van wederzijds respect. Ons beleid is erop gericht pesten te voorkomen. Er is veel aandacht voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen. Structureel wordt hier in de eerste 4 leerjaren aandacht aan geschonken. De school heeft een veiligheidsbeleid. Het veiligheidsplan wordt voor 3 jaar vastgesteld. Driemaal per schooljaar vindt overleg plaats tussen veiligheidscoördinator, arbo-coördinator, zorgcoördinator en directeur. De veiligheidscoördinator heeft korte lijnen met de verschillende teams, en structureel staat het punt veiligheid op de agenda. We hebben instrumenten voor toetsing en evaluatie. De landelijke Veiligheidsmonitor vo/vso, incidentenregistratie, leerlingvolgsysteem en de RI&E (risico-inventarisatie en -evaluatie). Op basis van trends doen we voorstellen voor een plan van aanpak. De school heeft twee vertrouwenspersonen en twee vertrouwensleerlingen. Er is een verzuimregistratie, er zijn tevredenheidsonderzoeken, we hanteren checklists, we maken een veiligheidsjaarverslag en we hanteren van klas 1 tot en met 4 de SCOL (sociale competentie observatielijst). Gebruikt(e) instrument(en) en resultaat Landelijke Veiligheidsmonitor vo/vso (ITS) Radboud Universiteit Nijmegen. Incidentenregistratie Magister/Stimulans/SCOL. De metingen vinden jaarlijks plaats, naast de wekelijkse aandacht in de lessen sociaal-emotionele vorming. De resultaten geven aan dat de leerlingen de school als een veilige omgeving zien. Het is prettig vertoeven op school. Wel wordt gemeld dat er gepest wordt via social media. Naar aanleiding van deze resultaten hebben we beleid ingezet om structureel aandacht hier aan te schenken binnen de lessen social media (SEV). Ook staat jaarlijks onze themaweek in het teken van veiligheid, pesten, social media et cetera. 3.4 Kwaliteitszorg en ambitie In de aanmelding geeft de school de volgende toelichtingen over evaluatie en verbetering en de kwaliteitscultuur op de school. Evaluatie en verbetering Eigen oordeel evaluatie en verbetering: Goed Zie verslag Jury Excellente Scholen 2013 en Er is binnen onze school visie en leiderschap. De maatschappelijke opdracht is helder: kwetsbare leerlingen voorbereiden op de maatschappij (burgerschap, werken, vrije tijd, redzaamheid, leren). Vanuit die opdracht weten we wat de kaders zijn! Er zijn nauwe contacten met de Inspectie van het Onderwijs, de directeur heeft zitting in het Platform Praktijkonderwijs. Onze school is een bolwerk in diverse netwerken. Strategische acties komen voort uit ons 4-jaarlijks te verschijnen schoolplan en jaarlijks te verschijnen strategisch beleidsplan. Daarnaast schakelen we snel op onze omgeving. Frequent evalueren we onze handelswijze en sturen bij (Plan, Do, Check, Act). We hebben helder voor ogen wat onze doelen zijn, wat de bedreigingen zijn en waar kansen liggen! We hebben een kwaliteitssysteem waarin we opbrengsten meten en processen in beeld hebben. We sturen hierop en stellen eventueel bij (teamvergaderingen, ontwikkelmiddagen et cetera). Voor goed onderwijs is competent personeel van cruciaal belang! Om de doelen uit ons schoolplan te kunnen realiseren, maken we als schoolleiding steeds een verantwoorde afweging tussen vraaggerichte en door ons aangestuurde scholing. Wat kunnen en willen we als schoolleiding 8

10 overlaten aan de individuele ontwikkelwens en capaciteit van de individuele medewerkers, en wat willen we op overstijgend niveau aanbieden. Externe ondersteuning is voor ons een belangrijk gegeven. We huren experts in met betrekking tot deskundigheidsbevordering, ontwikkeling, coaching et cetera. Evaluaties binnen de verschillende geledingen van de school maar ook van externe partijen zorgen voor die informatie, die we gebruiken voor ons beleid. Binnen het college van bestuur, waar onze directeur lid van is, worden wettelijke vereisten getoetst in relatie tot financiële voorzieningen. Deze zijn zichtbaar in het jaarverslag van Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Gouda. Onze verbeterplannen hebben een hoog ambitieniveau! Tevredenheidsonderzoeken (zoals opgegeven in de aanmelding) Afname Jaar afname Aantal respondenten Gemiddelde van de school Landelijke benchmark Medewerkertevredenheid Ja Oudertevredenheid Ja Leerlingtevredenheid Nee 0 Kwaliteitscultuur Eigen oordeel kwaliteitscultuur: Goed Zie verslag Jury Excellente Scholen 2013 en Er is leiderschap en visie. We zijn als school vertegenwoordigd in diverse platforms en acteren actief! De betrokkenheid van het personeel is groot. Verantwoordelijkheden liggen laag in de organisatie. Er vinden structureel overlegmomenten/evaluaties plaats. Door personeel in een vroegtijdig stadium te betrekken in de koers en te betrekken bij evaluaties wordt leiderschap versterkt bij het personeel. Met de digitale competentiekit Bardo werken wij aan ontwikkeling van ons personeel. Bardo is een reflectie-instrument en is ondersteunend bij gemaakte evaluaties! Individuele professionaliseringstrajecten en collectieve trajecten kenmerken ons beleid in het kader van deskundigheidsbevordering. 10% van de normjaartaak wordt ingezet ten behoeve van scholingsactiviteiten. We hebben als school inzicht in de onderwijskwaliteit, we nemen met elkaar maatregelen om de kwaliteit te bewaken. Ons kwaliteitsbeleid is dynamisch van aard. Binnen onze kwaliteitszorg meten we kwantitatief en kwalitatief. Bij opbrengstgericht werken zijn de resultaten een middel om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Op onze school is het prettig verblijven. Voor zowel leerlingen, ouders als personeel. Onze veilige, voorspelbare structuur en cultuur dragen daaraan bij. Er wordt door ieder personeelslid integer gehandeld! Bevindingen van de Jury Excellente Scholen ten aanzien van de algemene onderwijskwaliteit Toelichting werkwijze jury Bij het onderzoek naar de algemene onderwijskwaliteit worden de volgende aspecten betrokken: resultaten, onderwijsproces, schoolklimaat en veiligheid, en kwaliteitszorg en ambitie. Scholen hebben zichzelf beoordeeld op basis van een aantal kwaliteitsstandaarden. De kwaliteitsstandaarden behorende bij onderwijsproces, schoolklimaat en veiligheid, en kwaliteitszorg en ambitie zijn met toelichting opgenomen in de bijlage van het juryrapport. Het eigen oordeel van de school is opgenomen in hoofdstuk 3 van dit rapport. De jury voert geen eigen onderzoek uit naar de kwaliteit van deze standaarden. Wel toetst zij of in haar onderzoek naar het excellentieprofiel contra-indicaties naar voren komen die tot een oordeel leiden dat afwijkt van het eigen oordeel van de school. Tijdens het schoolbezoek waren dit de bevindingen van de jury ten aanzien van de algemene onderwijskwaliteit van de school. 9

11 Resultaten De gemiddelde uitstroom van de afgelopen jaren, inclusief het schooljaar 2014/2015, is succesvol en ligt op het niveau dat verwacht mag worden van een goede school. De uitkomsten van het schooljaar 2014/15 geven het volgende beeld. Van de 53 leerlingen is 30 procent uitgestroomd naar werk, 8 procent naar dagbesteding, 9 procent naar de beroepsbegeleidende leerweg (bbl, inclusief werk), 26 procent naar de beroepsopleidende leerweg (bol) niveau 1 en 2; 19 procent heeft geen werk maar zit in een traject bij het UWV en 4 leerlingen zijn verhuisd. Het aantal leerlingen zonder succesvolle uitstroom ligt dit jaar wat hoger dan voorgaande jaren en zij worden door de school nog (mede) begeleid in een traject van nazorg. De veranderde wetgeving en de economische situatie spelen de school parten, omdat instroom bij een Wsv-bedrijf geen optie meer is. Intern heeft de school 186 branche- en mbo-cursussen aangeboden. Dat is in het afgelopen schooljaar nog meer dan andere jaren, mede ook omdat voor het eerst vijf nieuwe cursussen zijn aangeboden. De school is actief in de nazorg en volgt de leerlingen na uitstroom nog twee jaar. Het stagebureau heeft hierin een belangrijke taak. De jury concludeert dat Het Segment met haar leerlingen de voor het praktijkonderwijs gestelde opbrengstnormen behaalt. Onderwijsproces Aanbod: het aanbod bereidt de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving. De jury heeft in haar onderzoek geen contra-indicaties aangetroffen voor het eigen oordeel van de school. Het onderwijsaanbod van de school bestaat in de eerste twee leerjaren uit de basisvakken, zoals Nederlandse taal, rekenen en wiskunde, en Engels. Het omvat ook een kennismaking met de praktijkvakken en er zijn lessen zelfredzaamheid in het woonhuis, dat deel uitmaakt van het prachtig geoutilleerde schoolgebouw. In de bovenbouw heeft het aanbod een duidelijk arbeidsmarktgericht karakter, waarvoor uitstekend ingerichte vaklokalen beschikbaar zijn. De school biedt onder meer 32 brancheopleidingen aan en diverse vormen van stage. Het stagebureau van de school beschikt over een uitgebreid netwerk van stageadressen en zoekt voor elke leerling een passend stageadres, in lijn met het uitstroomprofiel van de leerling. Zicht op ontwikkeling: de leraren volgen de ontwikkeling van alle leerlingen met als doel het onderwijs voor hen vorm te geven. De jury heeft in haar onderzoek geen contra-indicaties aangetroffen voor het eigen oordeel van de school. Het leerlingvolgsysteem BLITS, dat zich vooral richt op de praktijkvakken, en de informatie uit het IOP/OOP geven goed zicht op hoe de leerling zich op zijn niveau ontwikkelt. In het IOP laat de leerling niet zijn behaalde cijfers zien, maar toont hij certificaten, bewijzen uitgeprint via de tool Presentis, waarmee hij of zij aantoont een bepaalde vaardigheid zelfstandig te beheersen. BLITS gaat niet over de hoofden van de leerlingen heen; het wordt samen met de leerlingen ingevuld en bijgehouden, waardoor zij zelf ook altijd weten waar zij staan en wat er nog te doen is. De school beoordeelt met hen samen zichtbaar, waargenomen gedrag. Didactisch handelen: het didactisch handelen van de leraren stelt de leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling. De jury heeft in haar onderzoek geen contra-indicaties aangetroffen voor het eigen oordeel van de school. Het onderwijs is daarop didactisch toegesneden, omdat de beheersingsdoelen onderdeel vormen van het gedigitaliseerde onderwijsaanbod dat in de lespraktijk wordt toegepast. De coachinggesprekken tussen mentor en leerling zijn vaste momenten waarop bij de ontwikkeling en de leervraag van de leerling wordt stilgestaan. Het zijn vaste momenten waar de tijd wordt genomen om terug te blikken en vooruit te kijken. Ondersteuning: leerlingen die dat nodig hebben, ontvangen extra aanbod en ondersteuning. De jury heeft in haar onderzoek geen contra-indicaties aangetroffen voor het eigen oordeel van de 10

12 school. Het zorgteam van de school staat om de leerling heen wanneer extra zorg nodig is. Desgewenst kan het zorgteam een beroep doen op interne en externe deskundigen. Over het onderwijsproces van Het Segment kan de jury concluderen dat het aanbod de leerlingen goed voorbereidt op het werkveld, het vervolgonderwijs en de samenleving. Schoolklimaat en veiligheid Schoolklimaat: de school kent een ambitieus en stimulerend klimaat. De jury heeft in haar onderzoek geen contra-indicaties aangetroffen voor het eigen oordeel van de school. Leerlingen voelen zich gekend en erkend en nemen de door het personeel voorgeleefde normen en waarden als vanzelf over, waardoor op school een aangenaam leef- en werkklimaat ontstaat. Veiligheid: schoolleiding en leraren waarborgen een veilige, respectvolle en betrokken omgeving voor leerlingen en leraren. De jury heeft in haar onderzoek geen contra-indicaties aangetroffen voor het eigen oordeel van de school. Tijdens het bezoek is meerdere malen naar voren gekomen dat de school een actief veiligheidsbeleid voert. Zowel in technische zin bij de praktijkvakken, als wat de betreft de veiligheidsbeleving van de leerlingen. Bij pesten, agressie of geweld wordt adequaat opgetreden met, ook volgens de leerlingen, positieve resultaten. Naar de mening van de jury kent de school een ambitieus en stimulerend klimaat. Kwaliteitszorg en ambitie De school heeft vanuit haar maatschappelijke opdracht ambities en doelen geformuleerd, evalueert regelmatig de realisatie en verbetert op basis daarvan systematisch haar onderwijs. De school kent een professionele kwaliteitscultuur en functioneert transparant en integer. De jury heeft in haar onderzoek geen contra-indicaties aangetroffen voor het eigen oordeel van de school. Het strategisch beleidsplan, het schoolplan en de signalen tijdens het schoolbezoek geven blijk van de aanwezigheid van een kwaliteitscultuur op school. Ook in de professionaliteit van medewerkers wordt continu geïnvesteerd. De digitale competentiekit Bardo wordt echter niet door iedereen positief gewaardeerd. Sommigen vinden het geen nuttige tijdsbesteding, omdat naar hun mening de praktijk de professionele ontwikkeling in voldoende mate stuurt. Anderen waarderen het instrument, omdat het de nadruk legt op je persoonlijk ontwikkeling in die cyclus van drie jaar. Maar binnen teamverband is er toch wel aandacht voor. De jury concludeert dat de school vanuit haar maatschappelijke opdracht ambities en doelen heeft geformuleerd, regelmatig de realisatie evalueert en op basis daarvan systematisch haar onderwijs verbetert. 4. Conclusie van de jury De regionale school voor praktijkonderwijs GSG Het Segment richt zich met haar onderwijs vooral op het voorbereiden van de leerlingen om zelfstandig te kunnen functioneren in het werkveld en de samenleving. Zij doet dat rond de vijf thema s wonen, werken, leren, vrije tijd en burgerschap. De school is gehuisvest in een uitstekend geoutilleerde accommodatie in Gouda. Het Segment is met haar ruim 300 leerlingen een grote praktijkschool. Ze heeft in januari 2015 het predicaat Excellente School 2014 ontvangen. Het Segment heeft een helder en relevant excellentieprofiel dat doorwerkt in de school als geheel en de reputatie van de school versterkt. De school laat zien dat zij onderscheidend is en een voorbeeld kan zijn voor andere scholen. Zij is in staat anderen te inspireren en actief te helpen. Alles overziende is de jury van oordeel dat GSG Het Segment op basis van de door de jury waargenomen kenmerken en gerapporteerde bevindingen het predicaat Excellente School praktijkonderwijs toekomt. 11

13 Bijlage zelfevaluatie algemene onderwijskwaliteit Voortgezet onderwijs en praktijkonderwijs Scholen hebben zichzelf beoordeeld op basis van onderstaande kwaliteitsstandaarden met bijbehorende omschrijving. Scholen kregen het verzoek hun oordeel te waarderen op deze standaarden en dit oordeel te onderbouwen. Deze inbreng is opgenomen in het juryrapport over de school. 1. ONDERWIJSPROCES 1.1 Aanbod Het aanbod bereidt de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving. De leraren bieden een breed, eigentijds en op de kerndoelen gebaseerd aanbod; het eigenaarschap van het aanbod ligt bij het team. Het is dekkend voor de examenprogramma s. Binnen de kaders van de wet maken zij keuzen in het aanbod, waardoor zij deze afstemmen op de onderwijsbehoeften die kenmerkend zijn voor de leerlingenpopulatie. De school heeft bovendien een aanbod voor de referentieniveaus taal en rekenen. Het aanbod sluit aan op het niveau van de leerlingen bij binnenkomst van de school en bereidt hen voor op het aanbod bij de start van het vervolgonderwijs. Daar tussenin verdelen de leraren de leerinhouden evenwichtig en in samenhang over de leerjaren en ze geven de leerlingen voldoende tijd om zich het aanbod eigen te maken. Er gaat geen lestijd onnodig verloren en leerlingen benutten het geboden onderwijsprogramma maximaal. Het aanbod draagt bij aan de basiswaarden van de democratische rechtsstaat. 1.2 Zicht op ontwikkeling De school volgt en analyseert de ontwikkeling van alle leerlingen met als doel het onderwijs voor hen vorm te geven. De leraren verzamelen voortdurend systematische informatie over de ontwikkeling van hun leerlingen. Zij gaan regelmatig na in welke mate de leerlingen profiteren van het geboden onderwijs en hoe de ontwikkeling van leerlingen verloopt uitgaand van de eigen capaciteiten en ten opzichte van leeftijdgenoten. Wanneer leerlingen het onderwijs niet genoeg lijken te benutten, gaat de school na waar de ontwikkeling stagneert en wat mogelijke verklaringen hiervoor zijn. De leraren gebruiken al deze informatie vervolgens om het onderwijs af te stemmen op de onderwijsbehoeften van zowel groepen leerlingen als individuele leerlingen. De leraren hanteren daarbij een cyclische aanpak. 1.3 Didactisch handelen Het didactisch handelen van de leraren stelt de leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling. De leraren plannen en structureren hun handelen met behulp van de informatie die zij over de leerlingen hebben, en stimuleren een brede ontwikkeling. Het team handelt op basis van een samenhangend en consistent pedagogisch-didactisch concept. De leraren zorgen voor effectieve instructies: aansprekend, doelmatig en interactief. Ze geven blijk van hoge verwachtingen en reageren positief op de inbreng van leerlingen, waardoor deze zich ondersteund en uitgedaagd voelen. Bij de instructies en opdrachten gebruiken de leraren passende vakdidactische principes en werkvormen. Ook zorgen zij ervoor dat het niveau van hun lessen past bij het beoogde eindniveau. Zij stemmen de instructies en opdrachten af op de behoeften van groepen en individuele leerlingen, zodat alle leerlingen actief, gemotiveerd en betrokken zijn en de beschikbare tijd effectief besteden. Tijdens de (leer)activiteiten gaan de leraren na of de leerlingen de leerstof en de opdrachten begrijpen. Daarbij geven de leraren de leerlingen directe en individuele feedback op hun werken en leren. 1.4 Ondersteuning Leerlingen die dat nodig hebben, ontvangen extra aanbod en ondersteuning. De school heeft voor leerlingen met bijzondere ondersteuningsbehoeften extra aanbod en begeleiding gepland. Deze ondersteuning is gericht op het (ontwikkelings)perspectief van de 12

14 leerling. Voor de leerlingen die structureel onderwijsaanbod krijgen op een ander niveau dan de leeftijdsgroep of extra bekostigd worden vanuit het samenwerkingsverband, stelt de school een (ontwikkelings)perspectief op. De school evalueert regelmatig of de extra ondersteuning het gewenste effect heeft en stelt deze zo nodig bij. 2. SCHOOLKLIMAAT & VEILIGHEID 2.1 Schoolklimaat De school kent een ambitieus en stimulerend klimaat. De schoolleiding en de leraren creëren een stimulerend en ambitieus pedagogisch en didactisch klimaat. Er zijn duidelijke regels en er heerst een voorspelbaar en betrouwbaar positief klimaat waarin afspraken nagekomen worden. Schoolleiding en leraren kennen een focus op persoonlijke ontwikkeling en leren, waarin alle leerlingen gezien worden en zich betrokken voelen bij de schoolgemeenschap. Het schoolklimaat is ondersteunend voor de cognitieve en sociale ontwikkeling. Voor elke leerling is een leraar beschikbaar die zijn/haar ontwikkeling volgt en aanspreekpunt is bij problemen (mentor). 2.2 Veiligheid Schoolleiding en leraren waarborgen een veilige, respectvolle en betrokken omgeving voor leerlingen en leraren. Schoolleiding en leraren waarborgen de veiligheid van de school en de omgeving voor alle leerlingen en het personeel. Leerlingen, leraren, schoolleiding en overig personeel gaan respectvol en betrokken met elkaar om. De leraren brengen leerlingen sociale competenties bij en tonen voorbeeldgedrag. Schoolleiding en leraren voorkomen pesten, agressie en geweld in elke vorm en treden zo nodig snel en adequaat op. De school heeft daarvoor een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen, registreren, afhandelen en evalueren van incidenten. Het beleid voorziet ook in een regelmatige meting van de veiligheidsbeleving van de leerlingen en het personeel. De school heeft een vertrouwenspersoon. Alle betrokkenen kennen dit beleid. 3. KWALITEITSZORG EN AMBITIE 3.1 Evaluatie en verbetering De school heeft vanuit haar maatschappelijke opdracht ambities en doelen geformuleerd, evalueert regelmatig de realisatie en verbetert op basis daarvan systematisch haar onderwijs. De school weet rekening houdend met haar maatschappelijke opdracht en kenmerken van de leerlingenpopulatie waarin zij zich wil onderscheiden, c.q. profileren, en heeft daaruit toetsbare doelen afgeleid voor de korte en middellange termijn. De kwaliteitszorg heeft in elk geval betrekking op de resultaten, het onderwijsproces waaronder het aanbod, het schoolklimaat en de veiligheid. De schoolleiding en de leraren beoordelen systematisch maatregelen en instrumenten om te waarborgen dat het personeel bekwaam is en deze bekwaamheid onderhoudt. De school betrekt onafhankelijke deskundigen en belanghebbenden bij deze beoordeling en analyseert de relatie tussen de resultaten en de financiële voorzieningen en wettelijke vereisten. De evaluaties leiden tot toegankelijke managementinformatie. Waar nodig voert de school planmatig verbeteringen door die voldoende ambitieus zijn en aansluiten bij de evaluaties. 3.2 Kwaliteitscultuur De school kent een professionele kwaliteitscultuur en functioneert transparant en integer. Het beleid van de school om haar visie op de onderwijskwaliteit en ambities te realiseren, wordt door de leraren breed gedragen. Er is een grote bereidheid om gezamenlijk het onderwijs te verbeteren. Het bestuur en de schoolleiding vertonen onderwijskundig leiderschap en kwaliteitsbewustzijn. Er wordt gehandeld vanuit een duidelijke verantwoordelijkheidsverdeling tussen alle geledingen in de instelling. De schoolleiding, leraren en het ondersteunend personeel werken gezamenlijk aan een voortdurende verbetering van hun professionaliteit. Leraren en andere betrokkenen bij de school werken resultaatgericht, zijn aanspreekbaar op gemaakte afspraken en zijn zich bewust van de effecten van hun handelen op de onderwijskwaliteit en op de ontwikkeling van de leerlingen. De 13

15 school werkt vanuit een transparante en integere cultuur waarin sprake is van zichtbaar zorgvuldig handelen. 14