Praktische opdracht KCV Het Orakel van Delphi

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Praktische opdracht KCV Het Orakel van Delphi"

Transcriptie

1 Praktische opdracht KCV Het Orakel van Delphi Praktische-opdracht door een scholier 2466 woorden 6 januari ,9 113 keer beoordeeld Vak KCV Het orakel van Delphi Inleiding Deze praktische opdracht gaat over: het Orakel van Delphi. Ik heb dit onderwerp gekozen omdat orakels mij eigenlijk altijd wel boeiden, ze zijn altijd wat mysterieus, en toch hebben ze in de klassieke oudheid een belangrijke rol gespeeld. Ik heb gekozen voor het orakel van Delphi, omdat dit het bekendste orakel is, en dus waarschijnlijk het orakel is, waar het meest over te vertellen valt. Mijn hoofdvraag bij deze praktische opdracht is: Hoe werkte het orakel van Delphi en welke verhalen zijn hieraan verbonden? Deze hoofdvraag is weer opgesplitst in deelvragen: 1. Wat is een orakel? 2. Het orakel van Delphi: hoe is het ontstaan? 3. Hoe werkte het orakel van Delphi? 4. Hoe is het orakel van Delphi aan zijn eind gekomen? 5. Wat was er behalve het orakel nog meer in Delphi? 6. Welke historische verhalen zijn aan dit orakel verbonden? 7. Receptie: Hebben we nu ook nog zoiets als orakels, die nog steeds serieus gebruikt worden? Omdat het orakel van Delphi jarenlang bestaan heeft, zijn er vele historische gebeurtenissen aan verbonden. Ik kan deze natuurlijk niet allemaal noemen, daarom heb ik mij beperkt tot de meest bekende historische gebeurtenissen die te maken hadden met het orakel van Delphi. Eerst zou ik in mijn praktische opdracht ook nog de mythologische verhalen noemen. Dit heb ik uiteindelijk niet gedaan, omdat het mij toch niet echt van belang leek. Ik dacht niet dat het meer waarde zou geven aan het verslag. En in de verhalen, die ik eerst zou beschrijven had het orakel vaak een beperkte rol en waren andere dingen in het verhaal veel belangrijker. Pagina 1 van 7

2 Wat is een orakel? Als je het woord orakel opzoekt in de encyclopedie vind je het volgende: In de oudheid een instituut of middel om het oordeel, de wil of de bedoeling van bovenmenselijke machten te peilen, ook het antwoord dat deze machten gaven op de gestelde vragen, heet orakel. Men ging dus naar een orakel om raad aan de goden te vragen over mogelijke beslissingen dus men zou moeten nemen. Veel mensen denken dat men in de oudheid naar een orakel ging om de toekomst te laten voorspellen, maar dit klopt niet helemaal. Men ging er in de eerste plaats niet heen om de toekomst te laten voorspellen, maar om raad te vragen aan de goden. Om raad te vragen aan goden gingen de mensen in de oudheid, niet altijd naar een orakel, ook werden spontaan tekens gegeven door de goden. Bijvoorbeeld: in een dromen. Er bestonden verschillende orakels in de Griekse oudheid, men had: 1. Het doden- of heroënorakel, deze orakels werden geraadpleegd voor genezingen. 2. Het orakel uit natuurverschijnselen 3. Het extatische of mediamieke orakel, deze orakels beschikken over een medium om de goden om raad te vragen. Ook kun je de verschillende orakels nog in twee andere groepen opdelen: a) Het orakel waarbij je als raadpleger je rechtstreeks tot de goden keert. b) Het orakel waarbij een medium vereist is. Het orakel van Delphi, is een mediamiek orakel (zie pt.3), een orakel waarbij een medium vereist is. (zie pt.a) Het orakel van Delphi: Hoe is het ontstaan? Volgens een oude legende was het orakel van Delphi opgericht door Apollo.. Er zou in de oudheid een monsterlijke slang geweest zijn die het orakel van Gaea in Delphi zou hebben bewaakt. (Gaea was de godin van de aarde) Zij zou eerst een orakel hebben gehad op de plaats waar later het orakel van Delphi is verschenen. Apollo, zoon van Zeus en god van het licht, versloeg de slang of python. Vervolgens zou hij op die plaats een eigen orakel hebben opgericht met een priesteres, bekend als Pythia. Pythia was het medium, via haar konden mensen raad vragen aan de goden. In een andere legende zou Apollo gedood zijn door de slang en vervolgens zou hij toen het orakel van Delphi gesticht hebben. Op deze afbeelding zie je Koning Aegeus van Athene, die het orakel consulteert (rechts) Pagina 2 van 7

3 Links zit de Pythia op haar drievoet, zij heeft een lauriertak in haar hand en mogelijk een kom gevuld met heilig water. Deze afbeelding is gevonden op een vaas uit de vijfde eeuw. Hoe werkte het orakel van Delphi? In de zesde en zevende eeuw voor Christus toen het orakel zeer populair was, ondernamen vele pelgrims de tocht naar het heiligdom van Delphi. Deze reis was een hele klimtocht, omdat Delphi zo n 570 meter boven de zeespiegel ligt. Ondanks dat de tocht zo zwaar was, hebben duizenden mensen deze tocht afgelegd, sommige te voet en anderen per schip. Eenmaal in Delphi aangekomen liepen ze over de Heilige Weg richting de Apollotempel, waarin het orakel zich bevond. Vervolgens moest men zich reinigen in het water van Kastaliabron. Ook moest men een dier offeren, meestal een geit. Deze geit moest je eerst besprenkelen met koud water, en als het beestje dan begon te trillen, dan kon hij geofferd worden en was de god bereid om uitspraken te doen aan de Pythia. Vervolgens moest je betalen bij de mannelijke hulppriester en die schreef dan je vraag op een tablet. Vervolgens werd het tablet voorgelegd aan de Pythia. Deze zat in het hart van de tempel op een drievoet boven een diepe spleet in de aarde. Zij gaf antwoord op de vragen die de pelgrims aan de goden wilden stellen. Maar dit was niet zo maar een antwoord, het waren eigenlijk maar een paar onsamenhangende klanken. Het schijnt dat deze Pythia in trance raakte door het kauwen op laurierbladen en het inademen van de vulkanische gassen uit de spleet. Doordat zij in trance raakte, zou zij met de goden kunnen communiceren en wanneer ze in trance was brabbelde ze allemaal dingen die dan het antwoord zou moeten vormen op de vragen van de pelgrims. De mannelijke priesterhulp luisterde naar het gebrabbel van de Pythia en legde dit vervolgens uit aan de pelgrim. Deze antwoorden van de Pythia en de mannelijke priesterhulp waren bijna altijd dubbelzinnig, je kon er altijd twee kanten mee op, daardoor zijn ook vele mensen de mist ingegaan door dit orakel. In hoofdstuk 5, zal ik hier nog op terug komen. Op deze landkaart, kun je goed zien waar Delphi ligt. Nu begrijp je vast ook wel dat de mensen die met een schip naar Delphi kwamen ook nog een aardige voettocht af moesten leggen. Wat er behalve het orakel nog meer was in Delphi De stad Delphi bestond natuurlijk niet alleen uit de Apollotempel met hierin het orakel, om deze tempel werd nog veel meer gebouwd 1) Heilige Weg 2)Bronzen beelden 3)Sicyonisch schathuis 4)Siphnisch schathuis 5) Thebaans schathuis 6) Boeotisch schathuis 7) Atheens schathuis 8)Archaisch schathuis 9) Raadhuis Delphi 10) Sfinx 11) Stoa (zuilengang) 12)Tempel van Apollo 13) Theater 14) Standbeeld van Apollo 15)Waterbekken, Stoa 16) Acantisch schathuis 17) Zaal der magistraten 18) Korintisch schathuis 19 Cyreens schathuis 20) Binnenplein en stoa Pagina 3 van 7

4 Wanneer de bezoekers van het Orakel van Delphi aankwamen in Delphi, kwamen zij aan op het binnenplein met een stoa (zuilengang) van Delphi. Vervolgens ging zij over de Heilige Weg richting de tempel. Aan het begin van de Heilige weg bevinden zich bronzen beelden, die je zeg maar aankijken als je binnenkomt. Als je dan verder liep kwam je een stuk of negen schathuizen tegen, die gebouwd waren door mensen buiten Delphi. Uit trots op hun eigen stad, vandaar dat die schathuisjes ook allemaal genoemd waren naar de woonplaats van degene die hem neergezet had. Deze schathuisjes waren, zoals de naam al zegt, gevuld met kostbare schatten. Ook kwamen de bezoekers lang de Sfinx (nr.10), dit was een geschenk van de bewoners van Naxos. Verder waren in de stad nog een standbeeld van Apollo (nr.14), een theater van wit marmer(nr.13), het gymnasium met open en overdekte renbaan en, en helemaal aan de rand had je nog het heiligdom van Athena Pronaia. Heiligdom van Athena Pronaia Van dit heiligdom is nu alleen de tholos, de ronde tempel, duidelijk zichtbaar. Deze tholos is ontworpen door Theodorus van Phocaea in de 4e eeuw v.chr. De cella was omringd dit twintig Dorische zuilen, terwijl negen Corintische halfzuilen tegen de binnenwand geplaatst waren. Het einde van het Orakel van Delphi Na de 5e eeuw ging het minder goed met het Orakel van Delphi, de onpartijdigheid van het orakel werd betwist. Het was namelijk soms zo dat de priesters die de uitspraken van de Pythia moest uitleggen niet altijd eerlijk bleek te zijn. Of uitlegde wat hij wilde uitleggen. Het Orakel van Delphi was helemaal niet populair toen ze de kans koos van de machtige staten Athene en Sparta, bij een vraag van bewoners van de kleinere staatjes. In de tweede eeuw voor Christus namen de Romeinen de stad Delphi over, en daarmee ook het orakel. De invloed en het aanzien van het orakel ging steeds verder achteruit. Keizer Nero (54-68) roofde in die tijd meer dan vijfhonderd beelden uit Delphi. Alle mooie gebouwen van Delphi sleten langzaam maar zeker. In de tijd van keizer Julianus ( ) is er nog een keer een vragensteller naar het orakel van Delphi geweest maar er was toen al bijna niks meer van over. Het orakel van Delphi zou aan de vragensteller van Julianus het volgende hebben gezegd: Zeg de koning dit: de glorieuze tempel is een ruïne geworden; Apollo heeft geen dak meer boven zijn hoofd; de laurierbladeren spreken niet meer; de voorspellende bronnen en fonteinen zijn opgedroogd. Tegen deze tijd kwam ook het Christendom opzetten, Constatijn XI, de christelijke keizer kwam aan de macht. Minder mensen geloofden in de betrouwbaarheid. En uiteindelijk werd het in 357 na Christus gesloten door de christelijke keizer Theodosius. De cultus van Apollo, die de cultus van de Aardegodin had opgeslokt, was opnieuw opzij geschoven voor een nieuwe godsdienst, het Christendom. Pagina 4 van 7

5 Dit is wat er nu nog over is van het eens zo mooie Delphi Welke historische verhalen zijn verbonden aan het orakel van Delphi? Koning Croesus van Lydia (ongeveer 560 v.chr 547 v.chr) Croesus, koning van Lydia, was in zijn tijd een machtig en heerszuchtig heerser met een buitensporige haat tegen de vijanden die hem omringden; er brak een tijd aan dat de Perzen het oneens waren over enkele van zijn activiteiten. Koning Croesus twijfelde of hij met de Perzen oorlog zou voeren of niet. Omdat hij voor zijn optreden goddelijke volmacht wenste te verkrijgen, zond hij zijn vertegenwoordigers naar Delphi om de God Apollo te vragen: Moet koning Croesus oorlogvoeren tegen de Perzen? Het antwoord van het orakel luidde: Als koning Croesus tegen de Perzen oorlogvoert, zal koning Croesus een machtig rijk vernietigen. Croesus dacht in zijn dwaasheid en zelfzucht dat deze goddelijke belofte betekende dat zijn zelfzuchtige plannen zouden slagen. Hij voerde oorlog tegen Perzië en raakte zijn machtige koninkrijk kwijt! Croesus had nooit gedacht dat met een machtig rijk ook zijn eigen rijk bedoeld zou kunnen worden dit kostte zijn rijk de ondergang. Het orakel van Delphi had bij het verhaal van koning Croesus een erg dubbelzinnige uitspraak gedaan, het orakel kon ook recht door zee gaan. Alexander de Grote ( v.chr) Ook Alexander de Grote is eens naar het orakel van Delphi geweest. Het orakel van Delphi zei het volgende tegen hem: Mijn zoon, niemand kan u weerstaan Het orakel bedoelde dus dat Alexander onoverwinnelijk was later zou blijken dat dit klopte, want Alexander de Grote is een lange tijd een machtige heerser geweest van een groot rijk. Socrates ( v.chr) Het orakel van Delphi heeft Socrates de wijste man van Griekenland genoemd. Socrates vatte dit zo op dat zijn wijsheid, in tegenstelling tot die van anderen, bestond uit het besef hoe weinig hij wel wist. Dus hij was wijs, omdat hij wist hoeveel hij niet wist. Palanthos De Spartaan Palanthos vroeg zich af wanneer het de beste tijd was om de stad Tarentum te veroveren. Dus ging hij naar het orakel van Delphi om om raad te vragen. Het orakel vertelde hem het volgende: Je verovert de stad Tarentum, wanneer je regen voelt vallen uit een heldere hemel Dit leek onmogelijk, maar.. Enkele dagen later voelde Palanthos de tranen van zijn huilende vrouw Aithra in zijn nek. Dit symboliseerde Pagina 5 van 7

6 de uitspraak van het orakel, want de tranen sloegen natuurlijk op de regen en de naam Aithra betekende letterlijk heldere hemel Daarop veroverde Palanthos de stad Tarentum. Receptie Allereerst moet je jezelf afvragen hoe het kan dat zoveel mensen geloofden in orakels, hoe kwam het dat orakels zo populair waren? Het antwoord op deze vraag is niet ver te zoeken: de orakels waren zo populair omdat mensen van nature nieuwsgierig zijn en graag willen weten wat er in de toekomst zal gebeuren. Als zij een keuze moeten maken, of beslissingen moeten nemen willen zij graag de zekerheid over wat de juiste beslissing of keuze is. Dit was niet alleen het geval in de oudheid, maar is vandaag de dag ook nog steeds precies hetzelfde. Nog steeds wil men weten wat je in de toekomst te wachten staat. Vandaar dat het niet zo vreemd is dat na het orakel van Delphi, in deze tijd ook nog een soort orakels bestaan. Deze modernere soorten van orakels zal ik hieronder bespreken. I-Ching Orakel Je hebt het I-Ching orakel, dit is een orakel van deze tijd, die vrij veel aanhangers heeft. Dit orakel is een soort boek, gebaseerd op Jin & Jang. In dit boek schijn je al je antwoorden voor de toekomst kunnen vinden. Dit I-Ching Orakel, vind je ook in de bijlage. Zodat u het ook zelf eens kan proberen. Ik vond het artikel over dit orakel in de Fancy!, het leek me wel bij mijn verslag passen en daarom heb ik hem erbij gedaan. Ouija bord Ook heb je nog het Ouija bord, dit geeft de mogelijkheid om met geesten en entiteiten te communiceren. Dat is dus net als in de oudheid bij het Orakel van Delphi, waarbij ook contact werd gelegd met de goden. Het Ouija bord is een stuk papier, een stuk karton of een houten bord met letters, cijfers en de woorden 'ja' en 'nee' dat gebruikt kan worden om met een glas of pendel boodschappen door te geven. Een Ouija bord Priestess of Delphi Hieronder zie je een schilderij van John Collier, een Engels schilder uit de 19e eeuw. Hij schilderde vooral vrouwen uit de oudheid, vaak mythologische figuren. Maar hij heeft dus blijkbaar ook de Pythia van het Orakel van Delphi afgebeeld. Op dit schilderij zie je de Pythia op haar drievoet boven de spleet met de bedwelmende gassen afgebeeld. In haar hand heeft zij een lauriertak, waar ze op kauwde om in trance te komen. Priestess of Delphi 1891 John Collier Conclusie Pagina 6 van 7

7 Ik denk dat ik niet een beknopt antwoord kan geven op mijn hoofdvraag: Wat was het orakel van Delphi en welke verhalen zijn hier aan verbonden? Ik denk dat mijn verslag gewoon het antwoord is op die vraag, en dat ik als conclusie kan trekken dat het orakel van Delphi eens een belangrijk middel was voor de oude Grieken om de toekomst te voorspellen. De verhalen die hier aan verbonden zijn heb ik reeds genoemd op bladzijde 11/12. Ik heb niet alle verhalen gedaan, maar een selectie gemaakt van een aantal verhalen. Toch meen ik wel dat ik de hoofdvraag correct beantwoord heb. En dat ik in dit verslag een duidelijk, en misschien wel meer dan duidelijk antwoord op de vraag heb kunnen geven. Pagina 7 van 7

Verslag Geschiedenis De Grieken

Verslag Geschiedenis De Grieken Verslag Geschiedenis De Grieken Verslag door een scholier 902 woorden 3 januari 2018 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis De Grieken Annabel van der Geer H1B Voorwoord Ik ga vertellen over de cultuur, politiek

Nadere informatie

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag door Lotte 1570 woorden 19 juni 2017 3 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van Grieken

Nadere informatie

De Griekse Bouwkunst

De Griekse Bouwkunst De Oude Grieken De Oude Grieken Het land Griekenland ligt in het zuidoosten van Europa. Het bestaat uit een groot stuk vastland en een heleboel kleine eilandjes. Griekenland bestond uit allerlei staatjes.

Nadere informatie

2

2 1 2 3 4 5 6 Mt 16,21 7 8 9 10 Ze spraken met elkaar over alles wat er gebeurd was. 15 Terwijl ze zo liepen te praten, kwam er iemand bij hen lopen. Het was Jezus, 16 maar de leerlingen herkenden hem niet.

Nadere informatie

5,8. Werkstuk door een scholier 1578 woorden 18 maart keer beoordeeld. Geschiedenis. De Griekse mythologie

5,8. Werkstuk door een scholier 1578 woorden 18 maart keer beoordeeld. Geschiedenis. De Griekse mythologie Werkstuk door een scholier 1578 woorden 18 maart 2002 5,8 506 keer beoordeeld Vak Geschiedenis De Griekse mythologie Lang geleden vertelden de Grieken elkaar verhalen over Goden, Godinnen, Halfgoden en

Nadere informatie

Een leerling van Jezus vertelt ('walking sermon' langs kunstwerken)

Een leerling van Jezus vertelt ('walking sermon' langs kunstwerken) Een leerling van Jezus vertelt ('walking sermon' langs kunstwerken) Doek achter de tafel Even kijken hoor. U en jullie hebben er al naar kunnen kijken, maar ik nog niet. Nu wil ik het goed zien. Ja, zo

Nadere informatie

Geschiedenis Tijdvak CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/101047

Geschiedenis Tijdvak CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/101047 Geschiedenis Tijdvak 02 01 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 10 mei 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/101047 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

De klassieke oudheid

De klassieke oudheid De klassieke oudheid De klassieke oudheid is een benaming voor De Griekse en Romeinse beschaving. Grieken: 1000 - ca.200 v Chr. De Grieken waren idealisten en filosofen. Rond 550 vc werd rond Athene de

Nadere informatie

De kruistochten. God wil het! Steden en Staten

De kruistochten. God wil het! Steden en Staten prehistorie 42 oudheid 3000 v. Chr. 2500 v. Chr. 2000 v. Chr. 1500 v. Chr. Steden en Staten De kruistochten In de woonkamer van familie Vos hangt een klok met Romeinse cijfers. Jos en Mirthe willen graag

Nadere informatie

GRIEKEN EN ROMEINEN KENNISVRAGEN VWO-4

GRIEKEN EN ROMEINEN KENNISVRAGEN VWO-4 GRIEKEN EN ROMEINEN KENNISVRAGEN VWO-4 1. Leg uit wat een sofist was. score: 2. Welke rol speelden de sofisten in de Atheense democratie? 3. Waarom is het niet juist te spreken van Griekenland in de tijd

Nadere informatie

Tijd van Grieken en Romeinen. 2.4 De late oudheid. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen

Tijd van Grieken en Romeinen. 2.4 De late oudheid. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten Pax Romana = Romeinse vrede, in 3 e eeuw n. Chr. onder druk door: 1. Invallen door Germaanse stammen 2. Conflicten

Nadere informatie

14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur.

14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur. Psalmen Psalm 78 1 Een lied van Asaf. De lessen van het verleden Luister allemaal naar mijn woorden. Luister goed, want ik wil jullie iets leren. 2 Wijze woorden wil ik spreken, wijze woorden over het

Nadere informatie

Frederik Smekens Vak:Godsdienst Opdracht: de 7 deugden in het Christendom

Frederik Smekens Vak:Godsdienst Opdracht: de 7 deugden in het Christendom Frederik Smekens Vak:Godsdienst Opdracht: de 7 deugden in het Christendom De zeven deugden bestaan al heel lang. Al sinds het begin van de mensheid. Adam zat alleen in het hemelse rijk. Hij verveelde zich

Nadere informatie

Vraag 6 Moeder van de dode baby zegt: dat is goed Moeder van de levende baby zegt: nee, geef hem dan maar aan haar

Vraag 6 Moeder van de dode baby zegt: dat is goed Moeder van de levende baby zegt: nee, geef hem dan maar aan haar Antwoorden 22.1: Gods geschenk aan koning Salomo a. Eigen antwoord b. Dat we het aan de Heere vragen. Hij voelt zich (te) jong om leiding te geven aan dit grote volk. Hij erkent en belijdt dat hij de hulp

Nadere informatie

Romeinen. Romeinen. Germanen

Romeinen. Romeinen. Germanen Romeinen Romeinen Grieken en Romeinen lijken op elkaar qua levensstijl. Het Romeinse rijk is ontstaan in Rome (753 v. Chr.). De Romeinen kwamen 50 v. Chr. naar Nederland. De Romeinen hebben het Latijns

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Oude Grieken. Politiek 4,4. Werkstuk door een scholier 2360 woorden 26 oktober keer beoordeeld.

Werkstuk Geschiedenis Oude Grieken. Politiek 4,4. Werkstuk door een scholier 2360 woorden 26 oktober keer beoordeeld. Werkstuk Geschiedenis Oude Grieken Werkstuk door een scholier 2360 woorden 26 oktober 2017 4,4 17 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Politiek De eerste bestuursvorm in Athene was de monarchie. Dat betekent

Nadere informatie

taal reliëf > stadstaten (polis / poleis) machtstrijd poleis (Athene <> Sparta) zelfde vijand Homerus

taal reliëf > stadstaten (polis / poleis) machtstrijd poleis (Athene <> Sparta) zelfde vijand Homerus H2 GRIEKENLAND 1. Eenheid en verdeeldheid > Waarom? taal reliëf > stadstaten (polis / poleis) religie machtstrijd poleis (Athene Sparta) zelfde vijand Homerus Polis: - Acropolis - bestuur, rechtspraak,

Nadere informatie

Een geopende hemel. Opb. 4:1 Hierna had ik een visioen. Er stond een deur open in de hemel.

Een geopende hemel. Opb. 4:1 Hierna had ik een visioen. Er stond een deur open in de hemel. Een geopende hemel Opb. 4:1 Hierna had ik een visioen. Er stond een deur open in de hemel. Opb. 14:13 Ik hoorde een stem uit de hemel zeggen: Schrijf op. Toen droomde hij, en zie, op de aarde stond een

Nadere informatie

Paaswake voor kinderen 31 maart 2018

Paaswake voor kinderen 31 maart 2018 We luisteren: - Veldhuis & Kemper is het mooi Is het constant een zooi Er is lief Er is leed Er is zuinig of breed Er is kort Er is lang Vrolijk en bang Er is hoop Er is stil Er is zang Er is langzaam

Nadere informatie

Geschiedenis hoofdstuk 3

Geschiedenis hoofdstuk 3 Geschiedenis hoofdstuk 3 Romeinse rijk 500 v Christus 500 na Christus Rome de eeuwige stad : deze stad bestaat al eeuwenlang. De tijdlijn Het Romeinse rijk begint 500v Chr. En eindigt 500 na Christus.

Nadere informatie

Het Christendom in Rome

Het Christendom in Rome Het Christendom in Rome Paragraaf 1: De weg van het Christendom naar Rome Het Christendom is ontstaan doordat men ging geloven dat jezus uit de dood opstond en de zoons van god was. De laatste woorden

Nadere informatie

JEREMIA, DE MAN VAN TRANEN

JEREMIA, DE MAN VAN TRANEN Bijbel voor Kinderen presenteert JEREMIA, DE MAN VAN TRANEN Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Jonathan Hay Aangepast door: Mary-Anne S. Vertaald door: Erna van Barneveld Geproduceerd door:

Nadere informatie

Bijbelstudie Door het geloof I

Bijbelstudie Door het geloof I Bijbelstudie 1 Bijbelstudie Door het geloof I Kaïn en Abel Genesis 4:1-16 Wat voor werk deed Kaïn? Een welk beroep deed zijn broer Abel? Kain- landbouwer Abel- schaapherder a. Waarom niet, denk je? De

Nadere informatie

Tijd van Grieken en Romeinen. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen

Tijd van Grieken en Romeinen. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen Pax Romana = Romeinse vrede, in 3 e eeuw n. Chr. onder druk door: 1. Invallen door Germaanse stammen 2. Conflicten om de macht (235 284 meer dan 50 soldatenkeizers ) 3. Waardevermindering van het geld

Nadere informatie

Kinder Woord Dienst van Oase. Elke keer dat je komt, krijg je een Bijbel verhaal, Verzamel ze en je hebt je eigen Bijbel!

Kinder Woord Dienst van Oase. Elke keer dat je komt, krijg je een Bijbel verhaal, Verzamel ze en je hebt je eigen Bijbel! Kinder Woord Dienst van Oase Elke keer dat je komt, krijg je een Bijbel verhaal, Verzamel ze en je hebt je eigen Bijbel! Lucas 9 11b -17 Geven jullie hen maar te eten Omdat Jezus zulke mooie verhalen over

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

een zee Sparta Sparta is een stad in Griekenland. Rond 600 voor Christus waren de steden in

een zee Sparta Sparta is een stad in Griekenland. Rond 600 voor Christus waren de steden in Werkblad 9 Ω Grieken en Romeinen Ω Les : Grieken: goden en mensen Sparta Sparta is een stad in Griekenland. Rond 600 voor Christus waren de steden in Griekenland heel belangrijk. Ze werden stadstaten genoemd.

Nadere informatie

Jeremia 33:3. Roep mij aan, en ik zal je antwoorden, ik zal je grote, wonderlijke dingen bekendmaken, dingen die je volkomen onbekend zijn.

Jeremia 33:3. Roep mij aan, en ik zal je antwoorden, ik zal je grote, wonderlijke dingen bekendmaken, dingen die je volkomen onbekend zijn. Jeremia 33:3 Roep mij aan, en ik zal je antwoorden, ik zal je grote, wonderlijke dingen bekendmaken, dingen die je volkomen onbekend zijn. Handelingen 7:22 Mozes werd onderwezen in alle kennis van de Egyptenaren

Nadere informatie

Tijd van Grieken en Romeinen (3000 v.c. 500 na C.) / Oudheid * ontwikkeling van wetenschappelijk denken en denken over burgerschap en politiek in de

Tijd van Grieken en Romeinen (3000 v.c. 500 na C.) / Oudheid * ontwikkeling van wetenschappelijk denken en denken over burgerschap en politiek in de Tijdvakken Tijd van Grieken en Romeinen (3000 v.c. 500 na C.) / Oudheid K.A. * ontwikkeling van wetenschappelijk denken en denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat * klassieke vormentaal

Nadere informatie

5,8. Samenvatting door een scholier 933 woorden 28 november keer beoordeeld. Geschiedenis. Begrippen:

5,8. Samenvatting door een scholier 933 woorden 28 november keer beoordeeld. Geschiedenis. Begrippen: Samenvatting door een scholier 933 woorden 28 november 2012 5,8 118 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Begrippen: Atheense democratie: een vorm waarbij het bestuur het volk (demos) via stemming

Nadere informatie

De opkomst van het christendom

De opkomst van het christendom De opkomst van het christendom Goden in het Romeinse Rijk Net als de Egyptenaren, Grieken en Germanen geloofden de Romeinen in veel goden. Apollo De belangrijkste waren de staatsgoden zoals Jupiter en

Nadere informatie

Wat zag de profeet Zacharia in eerste instantie?

Wat zag de profeet Zacharia in eerste instantie? De profeet Zacharia en de achtste droom. Wat zag de profeet Zacharia in eerste instantie? Zacharia 6:1 1 En ik hief mijn ogen weer op, en ik zag; en ziet, vier wagens gingen er uit van tussen twee bergen,

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Tijd van Grieken en Romeinen: kern, perspectief en kenmerkende aspecten

Samenvatting Geschiedenis Tijd van Grieken en Romeinen: kern, perspectief en kenmerkende aspecten Samenvatting Geschiedenis Tijd van Grieken en Romeinen: kern, perspectief en kenmerkende aspecten Samenvatting door Lotte 2036 woorden 19 juni 2017 5,4 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks

Nadere informatie

Ze zoeken troost bij elkaar door te vertellen wat ze beleefd hebben.

Ze zoeken troost bij elkaar door te vertellen wat ze beleefd hebben. Lezingen: Genesis 28 Jacob te Betel Lucas 24: 13-35 Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Wij zijn mensen na Pasen. Niet alleen sinds een week, maar ons hele leven al. Hoe gaat het met u, nu het Pasen

Nadere informatie

100% Romeins. op zoek naar de Romein in jezelf

100% Romeins. op zoek naar de Romein in jezelf 100% Romeins op zoek naar de Romein in jezelf 1 Wist je dat alle voorwerpen op deze tentoonstel- hoi, dit is de route, begin bij leger, dan door naar haard en huis en zo verder. dit is de 2e verdieping

Nadere informatie

Zondag Trinitatis 22 mei 2016 Dorpskerk Oostvoorne om uur

Zondag Trinitatis 22 mei 2016 Dorpskerk Oostvoorne om uur Zondag Trinitatis 22 mei 2016 Dorpskerk Oostvoorne om 09.30 uur Voorganger; Ds. Nita van der Horst Organist: Ron van halen Cantorij o.l.v. Elly Bakker Welkom door OvD Intochtslied: Psalm 62, 1.2 en 5 Votum

Nadere informatie

EEN MAN DOOR GOD GESTUURD

EEN MAN DOOR GOD GESTUURD Bijbel voor Kinderen presenteert EEN MAN DOOR GOD GESTUURD Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Byron Unger en Lazarus Aangepast door: E. Frischbutter en Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul

Nadere informatie

Spreekbeurt Levensbeschouwing Islam

Spreekbeurt Levensbeschouwing Islam Spreekbeurt Levensbeschouwing Islam Spreekbeurt door een scholier 1817 woorden 6 juni 2007 6,5 164 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 1. Inleiding Ik doe mijn eindpresentatie over de Islam. Eerst wilde

Nadere informatie

44 Daniël 8:1 45 Daniël 7:6-8:5

44 Daniël 8:1 45 Daniël 7:6-8:5 Hoofdstuk 6 310-349 voor Christus - schema 10 349-388 voor Christus - schema 11 388-427 voor Christus - schema 12 Alexander de Grote Met het verschijnen van Alexander de Grote op onze chronologische kaart

Nadere informatie

Kennis is weten wat het beste is. Wijsheid is kiezen om het beste te doen.

Kennis is weten wat het beste is. Wijsheid is kiezen om het beste te doen. Dag 20: kiezen wat het beste is Laten we beginnen met gebed. Lees langzaam Prediker 7 vers 14 t/m 29. Markeer de verzen eventueel met eerdergenoemde kleuren. Kennis is weten wat het beste is. Wijsheid

Nadere informatie

1 Belangrijk in deze periode

1 Belangrijk in deze periode 1 Belangrijk in deze periode De Romeinen en de Grieken zijn in hun tijd twee machtige volkeren. Ze hebben beiden zaken bedacht en uitgevoerd die ook nu voor ons eigen, hedendaagse leven belangrijk zijn.

Nadere informatie

Eerst zien, dan geloven

Eerst zien, dan geloven Eerst zien, dan geloven Liturgie voor de jeugddienst op 11 februari 2018 om 10:00 uur in de Ichthuskerk in Tholen Voorganger: Ds. Peter Broere Muzikale medewerking: Jaap, Anke en Esmay Roggeband Jet Heijboer,

Nadere informatie

De geboorte van Jezus

De geboorte van Jezus Bible for Children stelt voor De geboorte van Jezus Geschreven door: Edward Hughes Geïllustreerd door: M. Maillot Bewerkt door: E. Frischbutter; Sarah S. Vertaald door: Christian Lingua Geproduceerd door:

Nadere informatie

Bible for Children stelt voor. De geboorte van Jezus

Bible for Children stelt voor. De geboorte van Jezus Bible for Children stelt voor De geboorte van Jezus Geschreven door: Edward Hughes Geïllustreerd door: M. Maillot Bewerkt door: E. Frischbutter; Sarah S. Vertaald door: Christian Lingua Geproduceerd door:

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme

Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme Werkstuk door een scholier 1970 woorden 12 oktober 2005 6,7 72 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdvraag: Hoe beschrijven en verklaren we

Nadere informatie

Christus komt! En dan?

Christus komt! En dan? de Ark Assen Christus komt! En dan? ma ma ma do 2 oktober 30 oktober 27 november 14 december De opname van de gemeente De rechterstoel van Christus Oordeel over schapen en bokken De grote, witte troon

Nadere informatie

L Voor aanvang van de dienst : Keruchma zingt voor ons: Heer, U bent

L Voor aanvang van de dienst : Keruchma zingt voor ons: Heer, U bent 1 Voor aanvang van de dienst : Keruchma zingt voor ons: Heer, U bent 2 3 4 5 6 Keruchma zingt voor ons: Aan uw voeten Heer Welzalig de man 7 8 Bijbellezing: Lucas 2 : 40 50 De 12-jarige Jezus in de tempel

Nadere informatie

3.1Griekse beeldhouwkunst

3.1Griekse beeldhouwkunst Samenvatting door een scholier 1497 woorden 13 december 2004 7 34 keer beoordeeld Vak Methode KCV Forum 3 Griekse kunst 3.1Griekse beeldhouwkunst de Griekse beeldhouwkunst bestaat uit drie perioden: de

Nadere informatie

Het verhaal van onze kerststal

Het verhaal van onze kerststal Het verhaal van onze kerststal In dit boekje wordt het verhaal van onze kerststal verteld. Het verhaal gaat over wat er gebeurde toen Jezus geboren werd. Op onze internetpagina is iets meer te zien. Ook

Nadere informatie

Inleiding geschiedenis Griekenland

Inleiding geschiedenis Griekenland Europa rond de Middellandse Zee rond 500 v. Chr. Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders Inleiding geschiedenis Griekenland Rond 2000 v. Chr. Stedelijke centra: Op Kreta, Minoische cultuur Op Griekse

Nadere informatie

Inleiding geschiedenis Griekenland

Inleiding geschiedenis Griekenland Europa rond de Middellandse Zee rond 500 v. Chr. Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders Inleiding geschiedenis Griekenland Rond 2000 v. Chr. Stedelijke centra: Op Kreta, Minoische cultuur Op Griekse

Nadere informatie

vrijdag 1 januari NIEUWJAARSDAG De Heer zal jullie gelukkig maken en jullie beschermen. Numeri 6:24

vrijdag 1 januari NIEUWJAARSDAG De Heer zal jullie gelukkig maken en jullie beschermen. Numeri 6:24 vrijdag 1 januari NIEUWJAARSDAG De Heer zal jullie gelukkig maken en jullie beschermen. Numeri 6:24 De Heer zei tegen Mozes: Zeg tegen Aäron en zijn zonen dat ze de Israëlieten met deze woorden moeten

Nadere informatie

3 Jullie moeten jezelf niet beter vinden dan een ander, of opscheppen

3 Jullie moeten jezelf niet beter vinden dan een ander, of opscheppen 3 Jullie moeten jezelf niet beter vinden dan een ander, of opscheppen over jezelf. Nee, jullie moeten bescheiden zijn, en een ander belangrijker vinden dan jezelf. 4 Denk niet alleen aan jezelf, maar zorg

Nadere informatie

Dit werkstuk werd online gezet door. Dit is mijn werkstuk over Griekenland en ik ga het hebben over:

Dit werkstuk werd online gezet door. Dit is mijn werkstuk over Griekenland en ik ga het hebben over: Dit werkstuk werd online gezet door Griekenland. Dit is mijn werkstuk over Griekenland en ik ga het hebben over: De inleiding Het bestuur. Middelen van bestaan. De kranten De eilanden De geschiedenis Het

Nadere informatie

De geboorte van Jezus

De geboorte van Jezus Bible for Children stelt voor De geboorte van Jezus Geschreven door: Edward Hughes Vertaald door: Christian Lingua Geïllustreerd door: M. Maillot Bewerkt door: E. Frischbutter; Sarah S. Verhaal 36 van

Nadere informatie

Wat kan ik nog toevoegen aan de bijbelteksten die we gehoord hebben? Ze spreken voor zich.

Wat kan ik nog toevoegen aan de bijbelteksten die we gehoord hebben? Ze spreken voor zich. Utrecht, 19-08-2018 Wat vraagt God hier en nu van mij? Micha 6:6-8; Matteüs 25:31-40; Hebreeën 12:1-2; verhaal van Christoffel Zusters en broeders, Wat kan ik nog toevoegen aan de bijbelteksten die we

Nadere informatie

De steen die verhalen vertelt.

De steen die verhalen vertelt. De steen die verhalen vertelt. Heel lang geleden kenden de mensen geen verhalen, er waren geen verhalenvertellers. Het leven zonder verhalen was heel moeilijk, vooral gedurende de lange winteravonden,

Nadere informatie

Hemelse Boodschappen Wilt u dit boekje in de kerk laten liggen? Na de vierde zondag van Advent kunt u het mee naar huis nemen.

Hemelse Boodschappen Wilt u dit boekje in de kerk laten liggen? Na de vierde zondag van Advent kunt u het mee naar huis nemen. Boekje om te gebruiken in de diensten van de Protestantse Gemeente Heino tijdens de zondagen van Advent 2015 Hemelse Boodschappen Wilt u dit boekje in de kerk laten liggen? Na de vierde zondag van Advent

Nadere informatie

JEZUS. Hij zoekt en redt de verlorene (Lukas 19:10) Hij neemt de zonde weg (Johannes 1:29) Hij redt van zonden. Hij pleit voor ons (Hebreeën 2:17)

JEZUS. Hij zoekt en redt de verlorene (Lukas 19:10) Hij neemt de zonde weg (Johannes 1:29) Hij redt van zonden. Hij pleit voor ons (Hebreeën 2:17) Les 6 voor 6 februari 2016 JEZUS Wat betekenen de namen van de Heiland in Mattheüs 1:20-23? De namen JEZUS ( De Heer redt ) en IMMANUEL ( God met ons ) vertegenwoordigen de twee doelen van de missie van

Nadere informatie

WELKOM! Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën

WELKOM! Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën WELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus NT-les 1 ETS-jaar 1 Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën Doelen

Nadere informatie

Schrijf op wat je gelooft dat God wil met jouw leven. vandaag deze week maand jaar. Wat wil jij met je leven doen?

Schrijf op wat je gelooft dat God wil met jouw leven. vandaag deze week maand jaar. Wat wil jij met je leven doen? Schrijf op wat je gelooft dat God wil met jouw leven vandaag deze week maand jaar Wat wil jij met je leven doen? Schrijf op welke stappen wil jij gaan zetten deze week maand jaar Verhaal van de kip en

Nadere informatie

Dagboek Sebastiaan Matte

Dagboek Sebastiaan Matte Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen

Nadere informatie

Als je niet goed weet hoe je moet bidden, kun je het leren! Daarom gaan we in deze les kijken wat God ons te zeggen heeft over gebed.

Als je niet goed weet hoe je moet bidden, kun je het leren! Daarom gaan we in deze les kijken wat God ons te zeggen heeft over gebed. Les 2: Bidden. Bidden is praten met God. En dat heb je nodig, om Hem te leren kennen. Als je bidt kom je als het ware bij God in zijn huiskamer en ga je Hem dingen vertellen en vragen. Dan zal Hij ook

Nadere informatie

Lees de vier verhalen en beschrijf hoe en waarom David koning is geworden? Wordt er iets gezegd over het hart van David en het hart van Saul?

Lees de vier verhalen en beschrijf hoe en waarom David koning is geworden? Wordt er iets gezegd over het hart van David en het hart van Saul? Een volmaakt hart. Zuiveren van hart zullen God zien OPDRACHT: Bestudeer het leven en karakter van David. hoofdstukken 1 Sam 16,17,18,19,24 hoofdstukken 2 Sam 2,5,6,7 hoofdstukken 2 Sam 11 hoofdstukken

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Het evangelie volgens. Annelien Bij de Vaate

Het evangelie volgens. Annelien Bij de Vaate Het evangelie volgens Annelien Bij de Vaate 1. Oorspronkelijk Dit is een verhaal over het leven. Over hoe het leven is ontstaan, of het een doel heeft, wie de oorsprong is van het leven. Er zijn veel verhalen

Nadere informatie

Kinderbijbelstudies - juli 2008

Kinderbijbelstudies - juli 2008 Kinderbijbelstudies - juli 2008 Tekst: Beryl Voorhoeve Opmaak: Judith Maarsen Gebruikte Bijbelvertaling Het Boek Aangevuld in juni 2013 voor de GO KIDS zendingsreis van 2013. Studie is geschreven voor

Nadere informatie

Waarom doet Hij dat zo? Om de diepste bedoeling van Gods geboden aan te geven. Daar kom ik straks op terug. Hij geeft in de Bergrede de beloften en

Waarom doet Hij dat zo? Om de diepste bedoeling van Gods geboden aan te geven. Daar kom ik straks op terug. Hij geeft in de Bergrede de beloften en 1 De Bijbel open 2013 5 (02-02) Vandaag bespreken we een vraag over de betekenis van de Wet die God aan Israel gaf voor de christelijke gemeente van het Nieuwe Testament en dus voor ons. Is het zo dat

Nadere informatie

DE HEMEL & HET KONINKRIJK VAN GOD

DE HEMEL & HET KONINKRIJK VAN GOD DE HEMEL & HET KONINKRIJK VAN GOD Wat is het evangelie? Jezus stierf voor onze zonden en stond op uit de dood. Wij zijn met Hem gestorven aan ons oude leven en met Hem opgestaan in een nieuw leven. God

Nadere informatie

WELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus. NT-les 1 ETS-jaar 1

WELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus. NT-les 1 ETS-jaar 1 WELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus NT-les 1 ETS-jaar 1 Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën Doelen

Nadere informatie

LES 4. Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116

LES 4. Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116 LES 4 Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116 De boodschap God hoort en verhoort onze gebeden voor elkaar. Leertekst: Terwijl Petrus onder zware bewaking zat

Nadere informatie

Binnenkomst in stilte in de donkere kerk. We zingen:

Binnenkomst in stilte in de donkere kerk. We zingen: Jaargang 8, nummer 19 Voorganger: ds. Piet Jan Rebel Koor o.l.v. Tanja van Dijk Piano: Myrre van Dijk, David van Dijk Zaterdag 20 april 2019 Paaswake Een nacht vol hoop Binnenkomst in stilte in de donkere

Nadere informatie

Ds. Arjan van Groos ( ) Tekst: Handelingen 2, 42 Ochtenddienst H. Avondmaal

Ds. Arjan van Groos ( ) Tekst: Handelingen 2, 42 Ochtenddienst H. Avondmaal Ds. Arjan van Groos (1962-2014) Tekst: Handelingen 2, 42 Ochtenddienst H. Avondmaal Na votum en zegengroet zullen we voor de Here jubelen in ons lied door met elkaar van Psalm 81 de verzen 1 en 2 te zingen.

Nadere informatie

Gebedshoeken voor jongeren: Sta op en schitter!

Gebedshoeken voor jongeren: Sta op en schitter! Gebedshoeken voor jongeren: Sta op en schitter! Hieronder worden vijf gebedshoeken beschreven met elk een eigen thema die verschillend gebruikt kunnen worden. Misschien is het te gebruiken tijdens een

Nadere informatie

Het verbond op de Sinaï

Het verbond op de Sinaï Het verbond op de Sinaï blok F - nivo 2 - avond 4 Tijd Wat gaan we doen 19.00 Mentorkwartiertje 19.15 Terugblik 19.20 Uit de actualiteit 19.25 Bijbelstudie Deuteronomium 7:6-11 19.30 Verschil met het verbond

Nadere informatie

Samenvatting KCV Griekse kunst Forum

Samenvatting KCV Griekse kunst Forum Samenvatting KCV Griekse kunst Forum Samenvatting door een scholier 770 woorden 20 juli 2018 0 keer beoordeeld Vak Methode KCV Forum - K L A S S I E K E C U L T U U R - Griekse kunst Beeldhouwkunst De

Nadere informatie

Tijd van Grieken en Romeinen. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen

Tijd van Grieken en Romeinen. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen Pax Romana = Romeinse vrede, in 3 e eeuw n. Chr. onder druk door: 1. Invallen door Germaanse stammen 2. Conflicten om de macht (235 284 meer dan 50 soldatenkeizers ) 3. Waardevermindering van het geld

Nadere informatie

[1] Bewaar door de heilige Geest, die in ons woont, het goede dat je is toevertrouwd.

[1] Bewaar door de heilige Geest, die in ons woont, het goede dat je is toevertrouwd. Rinze IJbema - 2 Timoteüs 1, 14 [1] Bewaar door de heilige Geest, die in ons woont, het goede dat je is toevertrouwd. Kracht en genade. Ik had twee week terug een gesprekje met Nynke hier over deze belijdenisdienst.

Nadere informatie

Hij is niet ver van een ieder van ons. Jozua 15 augustus 2010

Hij is niet ver van een ieder van ons. Jozua 15 augustus 2010 Hij is niet ver van een ieder van ons Jozua 15 augustus 2010 Handelingen 17:16-34 Handelingen 17:16-34 16 Terwijl Paulus in Athene op hen wachtte, raakte hij hevig verontwaardigd bij het zien van de vele

Nadere informatie

Introductie. De val van het Romeinse Rijk 2.1

Introductie. De val van het Romeinse Rijk 2.1 2? 66 Introductie Dit hoofdstuk gaat over de vroege middeleeuwen. De middeleeuwen zijn namelijk op te delen in drie delen: de vroege, hoge en late middeleeuwen. De vroege middeleeuwen beginnen rond het

Nadere informatie

Ruimte voor verstilling

Ruimte voor verstilling Ruimte voor verstilling Mededelingen door de ouderling van dienst Gerard van der Wardt Pastoraal ouderling, sectie 9 Psalm 30 vers 1 en 2 Psalm 30 vers 1 en 2 Psalm 30 vers 1 en 2 Psalm 30 vers 1 en 2

Nadere informatie

ARREST IN JERUZALEM. Les 11 voor 15 september 2018

ARREST IN JERUZALEM. Les 11 voor 15 september 2018 ARREST IN JERUZALEM Les 11 voor 15 september 2018 Paulus verlangde naar het zien van een verenigde kerk (Galaten 3:28). Hij moedigde de heidengemeenten aan om hun Joodse broeders in Jeruzalem te helpen

Nadere informatie

De Bijbel open 2013 25 (29-06)

De Bijbel open 2013 25 (29-06) 1 De Bijbel open 2013 25 (29-06) Vandaag bespreken we een vraag die ik kreeg over 1 Koningen 2. Daarin gaat het over de geschiedenis van Adonia, een oudere broer van Salomo, die zojuist koning was geworden.

Nadere informatie

Heb. 1, preek - NGKE

Heb. 1, preek - NGKE Heb. 1, 1-4 - preek - NGKE - 3-12-2017 Het verhaal Ik weet nog dat ik voor het eerst naar de bergen ging. Wat een indruk maakte dat op mij! Het overtrof alle verhalen die ik erover had gehoord. Als ik

Nadere informatie

Hoe praat je over het geloof?

Hoe praat je over het geloof? Hoe praat je over het geloof? Waarom praat je over het geloof? Ieder die de naam van de Heere aanroept, zal worden gered. 14 Maar hoe kunnen ze Hem aanroepen als ze niet in Hem geloven? En hoe kunnen ze

Nadere informatie

Ds. Arjan van Groos ( ) Tekst: 1 Korinthiërs 7, 14 Middagdienst Dopen. Broeders en zusters,

Ds. Arjan van Groos ( ) Tekst: 1 Korinthiërs 7, 14 Middagdienst Dopen. Broeders en zusters, Ds. Arjan van Groos (1962-2014) Tekst: 1 Korinthiërs 7, 14 Middagdienst Dopen Broeders en zusters, 1. Zingen : Gezang 25 : 1 en 3 2. Gebed voor de opening van het Woord 3. Bediening van de Heilige Doop

Nadere informatie

Orde van dienst voor Trinitatis + overstapdienst Voor het begin van de dienst Welkom door ouderling van dienst Stilte Voorbereiding

Orde van dienst voor Trinitatis + overstapdienst Voor het begin van de dienst Welkom door ouderling van dienst Stilte Voorbereiding Orde van dienst voor 16-06-2019 Trinitatis + overstapdienst Voor het begin van de dienst Welkom door ouderling van dienst Stilte Voorbereiding Bemoediging en groet Lied 217: 1, 2, 5 (De dag gaat open voor

Nadere informatie

10 redenen voor de komst van de Heere Jezus

10 redenen voor de komst van de Heere Jezus 10 redenen voor de komst van de Heere Jezus 1. Als vervulling van Gods beloften En Ik zal vijandschap teweegbrengen tussen u en de vrouw, en tussen uw nageslacht en haar Nageslacht; Dat zal u de kop vermorzelen,

Nadere informatie

Wie is de Heilige Geest?

Wie is de Heilige Geest? Wie is de Heilige Geest? De Heilige Geest is God, net als God de Vader en God de Zoon. Soms lijkt het of we over drie personen praten, maar het is allemaal dezelfde God. Hij is één. Net als water dat er

Nadere informatie

Joni Eareckson Tada. kracht voor vandaag

Joni Eareckson Tada. kracht voor vandaag Joni Eareckson Tada kracht voor vandaag in het licht kracht voor vandaag_bw_v2.indd 3 01-03-13 15:41 Met geen pen valt te beschrijven hoe afschuwelijk het is om artsen te horen zeggen: Je zult nooit meer

Nadere informatie

Preek over Markus 8: Broeders, zusters, jong en oud,

Preek over Markus 8: Broeders, zusters, jong en oud, Preek over Markus 8: 27-33 Broeders, zusters, jong en oud, Vandaag gaat het over de belangrijkste vraag die een mens zich maar kan stellen. Het is de vraag die Jezus hier stelt aan zijn vrienden en die

Nadere informatie

Wie is de God van het koninkrijk? les 1 FOLLOW

Wie is de God van het koninkrijk? les 1 FOLLOW Wie is de God van het koninkrijk? les 1 DEEL 2A FOLLOW DRIE IN ÉÉN Veel mensen hebben geprobeerd om een voorstelling van God te maken. God zegt in de Bijbel dat je dit beter niet kan doen. Ex 20:4,5 De

Nadere informatie

Welke opdracht gaf God aan Elia?

Welke opdracht gaf God aan Elia? lia kreeg de opdracht naar Achab te gaan. Welke opdracht gaf God aan Elia? Zie 1 Koningen 18:1-8 Ten slotte kwam na vele dagen het woord des Heren tot Elia. Ga heen, vertoon u aan Achab, want Ik wil regen

Nadere informatie

Exodus 24,9-11 Aan tafel bij God zelf

Exodus 24,9-11 Aan tafel bij God zelf Exodus 24,9-11 Aan tafel bij God zelf Viering van het Heilig Avondmaal Liturgie Voorzang Gez 156 Stil gebed Votum Zegengroet Zingen Ps 111,1.2.3 Gebed Lezen uit de Bijbel: Exodus 24,1-11 Zingen Ps 111,5.6

Nadere informatie

Welkom bij de Kinder-Dankdagdienst. Alles geef ik U!

Welkom bij de Kinder-Dankdagdienst. Alles geef ik U! Welkom bij de Kinder-Dankdagdienst woensdagmiddag 7 november 2018 met als thema Alles geef ik U! Markus 12: 41-44 Voorganger: Ds. Ria Scheltens-Ritzema Pianist: Sipke de Boer Welkom d.m.v. filmpje, we

Nadere informatie

BIJBELLEESROOSTER VOOR GEZINNEN met kinderen in de basisschoolleeftijd

BIJBELLEESROOSTER VOOR GEZINNEN met kinderen in de basisschoolleeftijd BIJBELLEESROOSTER VOOR GEZINNEN met kinderen in de basisschoolleeftijd DAG 1: God is Koning Lees Psalm 24 Is koning Willem-Alexander belangrijk? Voor Nederland wel. Maar als je naar heel de wereld kijkt,

Nadere informatie

Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten

Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Van de oogst van hun land en van hun dieren Jagers & boeren Wat

Nadere informatie

Waarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf?

Waarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf? Les 5 - Redding Vier feiten die je moet kennen om het Evangelie goed te begrijpen In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 Waarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf? In

Nadere informatie

1 e Paasdag 2019 Een nieuw begin. Lezing Paasevangelie : Johannes 20 : 1-18

1 e Paasdag 2019 Een nieuw begin. Lezing Paasevangelie : Johannes 20 : 1-18 1 e Paasdag 2019 Een nieuw begin Lezing Paasevangelie : Johannes 20 : 1-18 Afgelopen vrijdag, Goede Vrijdag, hebben we stilgestaan bij de weg die Jezus is gegaan, zijn kruisweg, in 14 afbeeldingen. De

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Tijdvak 2

Samenvatting Geschiedenis Tijdvak 2 Samenvatting Geschiedenis Tijdvak 2 Samenvatting door een scholier 1189 woorden 13 oktober 2014 6,6 30 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 2.1 Wetenschap en politiek in de Griekse stadstaat De ontwikkeling

Nadere informatie