De Genocidewet in internationaal perspectief

Transcriptie

1 Jan WOUTERS en Heidi PANKEN (eds.) De Genocidewet in internationaal perspectief Jura Falconis Libri LARCIER

2 Inhoudstafel Lijst van afkortingen en acroniemen vn De Genocidewet in internationaal perspectief: van nu en straks Jan WOUTERS en Heidi PANKEN I. Inleiding i II. Het internationale kader 7 III. Historiek van de Genocidewet 10 A. De lange weg naar de Wet van 16 juni 1993 io B. De wijzigingswet van 10 februari IV. Verdiensten en controversen van de Genocidewet 15 A. Algemeen 15 B. Internationale immuniteiten 16 C. Universele jurisdictie in absentia 20 V. De toekomst: het Internationaal Strafgerechtshof en een gewijzigde Genocidewet 27 A. Het Internationaal Strafgerechtshof 28 B. Het voorstel voor een interpretatieve wet 31 C. Het wetsvoorstel tot wijziging van de Genocidewet Universele jurisdictie Internationale immuniteiten Delictomschrijvingen 37 VI. Slotbeschouwing 37 i Het toepassingsgebied van de Genocidewet 39 Leen DE SMET en Frederik NAERT Inleiding 39 /. Toepassing van de Wet ratione materiae 40 A. Genocide 4 B. Misdaden tegen de mensheid 42 C. Oorlogsmisdaden 46 II. Toepassing van de wet ratione temporis 49 III. Toepassing van de wet ratione loci 54 IV. Conclusie 60 V. Addendum 6 JURA FALCONIS LIBRI

3 j[ INHOUDSTAFEL The principle of complementarity - The International Criminal Court and national laws 65 Theo VAN BOVEN I. The principle of complementarity 65 II. The ground rules of complementarity The duty to prosecute 68 IV. Exceptions ofthe duty to prosecute? 70 A. Failure to enact domestic legislation 70 B. Amnesty laws 71 V. Final observations 74 Kanttekeningen bij de toepassing van de Genocidewet in de praktijk 75 Alain WiNANTS I. Inleiding 75 II. Een stroomversnelling van Machten j(> III. Kanttekeningen bij de praktische toepassing van de wet 78 A. Beperkingen aan de uitoefening van de universele bevoegdheid 78 B. Toepassing van de interne bevoegdheidsregels 79 C. De bewijsvoering 80 D. De rol van de burgerlijke partij 82 E. De amnestie 82 IV. Enkele beschouwingen de lege ferenda 83 V. Besluit 84 Immuniteit voor internationaalrechtelijke misdaden? 87 Frederik NAERT Inleiding 87 I. De Belgische Grondwet 87 II. Internationaal publiekrecht 90 A. Staatshoofden Immuniteit 'ratione personae' Immuniteit 'ratione materiae". 99 B. Regeringsleiders en ministers 105 C. Diplomatieke en consulaire immuniteiten 106 D. Ambtenaren van en vertegenwoordigers bij internationale organisaties E. De impact van het Statuut Internationaal Strafgerechtshof in F. De gevolgen van het Yeroiiw-arrest Conclusie 114 JURA FALCONIS LIBRI

4 INHOUDSTAFEL IIj De moeilijke zoektocht naar het beste forum voor internationale misdrijven - De ad hoc tribunalen als ideale oplossing? Tom VANDER BEKEN I. Inleiding Rechtsmacht en rechtsmachtconflicten 118 A. Een kluwen van elkaar overlappende nationale rechtsmachtaanspraken 118 B. Te veel of te weinig vervolging 121 C. Besluit Oplossingen voor rechtsmachtconflicten 122 A. Unilaterale oplossingen - Inertie of het recht van de sterkste 123 B. Multilaterale oplossingen - De piste van het overleg Voorafgaand overleg: een hierarchie van rechtsmachtaanspraken Overleg achteraf: de overdracht van strafvervolging Het supranationaal denkspoor: ad hoc Tribunalen en een Internationaal Strafhof 126 IV. Het Tribunalen-model als ei van Columbus? 128 A. De keuze voor een hierarchische relatie 128 B. Beperkingen van de hierarchie Ook voorrang over de rechtbanken van niet VN-staten? Ne bis in idem Samenloop 131 C. De gevolgen van het Tribunalen-model Voor de nationale rechtbanken Voor de betrokken personen 134 V. Algemeen besluit 136 De Internationale Tribunalen voor het voormalig Joegoslavie en Ruanda: unieke plaats in de internationale rechtsorde en belangrijke bijdragen tot de ontwikkeling van het internationaal strafrecht 139 Sonja BOELAERT-SUOMINEN I. Internationale strafrechtelijke aansprakelijkheid voor inbreuken op het internationaal humanitair recht 140 A. Het recht inzake gewapende conflicten 140 B. Het onderscheid tussen de internationale verantwoordelijkheid van Staten enerzijds en de internationale verantwoordelijkheid van natuurlijke personen anderzijds De bijdrage van het ICTY en het ICTR tot de ontwikkeling van het internationaal strafrecht: capita selecta 146 A. Bevoegdheid van de ad hoc Tribunalen: beperkt tot jus in hello 146 B. Recht inzake gewapende conflicten ('oorlogsmisdaden') Inleiding 148 JURA FAICONIS LIBRI

5 jy INHOUDSTAFEL 2. De gemeenschappelijke kern van internationaal humanitair recht toepasselijk op alle gewapende conflicten Ontwikkeling niet beperkt tot het recht van Geneve Voor- en nadelen Niet te stuiten ontwikkeling Het Celebici-anest van 20 februari Enkele cijfers Oorlogsmisdaden voor het Ruanda tribunaal 155 C. Misdaden tegen de mensheid: artikel 5 ICTY-Statuut en artikel 3 ICTR-Statuut 156 D. Volkerenmoord (genocide): artikel 4 ICTY-Statuut en artikel 2 ICTR-Statuut 158 E. Aansprakelijkheid van bevelhebbers en andere hierarchische meerderen: artikel 7(3) ICTY-Statuut en artikel 6(3) ICTR-Statuut 160 F. Samenloop van misdrijven Slotbemerkingen 164 Universele jurisdictie in Belgie na het Yerodia-aitest 167 Marc BOSSUYT La loi beige de 1993/1999: conforme ou contraire au droit international? 173 Eric DAVID I. La competence universelle L'immunite de juridiction Post scriptum (juin 2002) 177 A. La competence universelle 177 B. L'immunite d'un ministre etranger en exercice 179 Remarques critiques sur les lois du 16 juin 1993 et du 10 fevrier 1999 et sur la competence universelle 185 Joe VERHOEVEN Universele rechtsmacht en het standpunt van Amnesty International 193 Stef VANDEGINSTE I. Inleiding 1^3 77. Inhoudelijke bedenkingen Postscriptum!97 JURA FALCONIS LIBRI

6 INHOUDSTAFEL V Bijlagen 201 Geconsolideerde tekst van de wet van 16 juni 1993 betreffende de bestraffing van ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht 203 Wet van 22 maart 1996 betreffende de erkenning van en de samenwerking met het Internationaal Tribunaal voor voormalig Joegoslavie en het Internationaal Tribunaal voor Ruanda 209 Statuut inzake het Internationaal Strafgerechtshof, gedaan te Rome op 17 juli International Court of Justice, 14 February 2002, general list no Case concerning the arrest warrant of 11 April 2000 (Democratic Republic of the Congo v. Belgium) 227 Dissenting opinion ofjudge Van den Wyngaert 255 Joint separate opinion ofjudges Higgins, Kooijmans & Buergenthal 295 Kamer van Inbeschuldigingstelling Brüssel, arrest van 16 april 2002, Yerodia Kamer van Inbeschuldigingstelling Brüssel, arrest van 26 juni 2002, Sharon 323 Wetsvoorstel tot interpretatie van artikel 7, eerste lid, van de wet van 16 juni 1993 betreffende de bestraffing van ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht 341 Wetsvoorstel tot wijziging van de Wet van 16 juni 1993 betreffende de bestraffing van ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht 345 Individuele strafrechtelijke aansprakelijkheid naar internationaal recht voor ernstige schendingen van mensenrechten - Chronologisch overzicht Heidi P'ANKEN Bibliografie 365 Trefwoordenregister 375 JURA FALCON1S LIBRI