Mededeling Besluit proceskosten fiscale procedures

Transcriptie

1 Mededeling Besluit proceskosten fiscale procedures FI 19 juni 1995/nr. 150DGM/4 De Directeur-Generaal der Belastingen heeft namens de Staatssecretaris van Financiën het volgende besloten. 1 Inleiding Onderdeel van de per 1 januari 1994 in werking getreden Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb) is de uniformering van het bestuursprocesrecht (hoofdstuk 8 Awb). Omdat dit uniforme bestuursprocesrecht (nog) niet van toepassing is op het fiscale procesrecht, is naast het op artikel 8:75 van de Awb gebaseerde Besluit proceskosten bestuursrecht (hierna: BPB) het op de artikelen 5a, eerste en vijfde lid, van de Wet administratieve rechtspraak belastingzaken (hierna: WARB) en 11b, eerste lid, van de Tariefcommissiewet (hierna: Tc) gebaseerde Besluit proceskosten fiscale procedures (hierna: BPF) opgesteld. Ook het BPB en BPF zijn op 1 januari 1994 in werking getreden. Deze mededeling bevat de belangrijkste gevolgen van het BPF. Tevens wordt een aantal instructies gegeven voor de (administratieve) afhandeling van een proceskostenveroordeling. 2 Reikwijdte van de regeling Artikel 5a Warb, artikel 11b Tc en het BPF gelden met betrekking tot: - procedures waarin beroep of cassatieberoep is ingesteld vóór 1 januari 1994 en waarin de rechter uitspraak doet op of na die datum; - procedures waarin beroep of cassatieberoep is ingesteld op of na 1 januari 1994; - verzoeken om proceskostenveroordeling in geval van intrekking van het beroepschrift op of na 1 januari In de overige gevallen geldt het bepaalde in de mededeling van 14 februari 1994, nr. AFZ 94/846 M, inzake verzoeken om proceskosten en renteschade. 2.1 Afzonderlijke procedures De hof- en cassatieprocedure dienen steeds afzonderlijk te worden bezien. Uit de jurisprudentie van de Hoge Raad blijkt dat een door het hof ten gunste van belanghebbende uitgesproken proceskostenveroordeling niet in stand blijft indien na het beroep in cassatie van de staatssecretaris de zaak alsnog in het voordeel van de Belastingdienst wordt beslist (zie HR 7 december 1994, BNB 1995/50). In dat geval vernietigt de Hoge Raad de uitspraak van het hof (w.o. de proceskostenveroordeling), behoudens de beslissing omtrent het griffierecht, en bevestigt de uitspraak van de inspecteur. De Hoge Raad neemt hierbij opnieuw een beslissing omtrent de proceskosten (zie 5.1.1). Indien de Hoge Raad de zaak niet zelf afdoet, maar verwijst, zal niet de Hoge Raad, maar het Hof waarnaar is verwezen de nieuwe beslissing over de proceskosten nemen. In geval belanghebbende door het hof in het ongelijk is gesteld maar alsnog bij de Hoge Raad gelijk krijgt, kent de Hoge Raad hem een proceskostenvergoeding toe, zowel voor de hofprocedure als voor de cassatiefase. Mocht de zaak door de Hoge Raad worden verwezen, dan geldt hetgeen dienaangaande hiervoor is gesteld. Indien de cassatieprocedure nog loopt, doch de hofuitspraak voor 1 januari 1994 is gewezen geldt het volgende: Indien de belanghebbende in beide procedures in het gelijk wordt gesteld, dan wel door het hof aanvankelijk in het ongelijk, maar door de Hoge Raad alsnog in het gelijk wordt gesteld, dient er voor de vergoeding van de proceskosten een onderscheid te worden gemaakt tussen beide procedures. De kosten met betrekking tot de hofzitting worden vergoed volgens de regeling AFZ 94/846 M, terwijl de proceskosten voor de procedure bij de Hoge Raad worden vergoed volgens het BPF (zie 5.1.2). 3 Algemeen Ingevolge artikel 5a van de WARB en artikel 11b van de Tc zijn het gerechtshof en de Hoge Raad, respectievelijk de Tc, bij uitsluiting bevoegd een partij te veroordelen in de kosten die een andere partij in verband met de behandeling van het beroep bij het gerechtshof of de Hoge Raad, respectievelijk de Tc, redelijkerwijs heeft moeten maken. Veroordeling van een natuurlijk persoon vindt slechts plaats in geval van kennelijk onredelijk gebruik van procesrecht. Bij Besluit van 22 december 1993, houdende nadere regels betreffende de proceskostenveroordeling in belastingprocedures, het Besluit proceskosten fiscale procedures, Staatsblad 1993, 762, zijn nadere regels gesteld betreffende o.m. de aard en de hoogte van de te vergoeden procedurekosten. 3.1 Intrekking van het beroep Vergoeding door de rechter In geval van intrekking van het beroep, omdat de inspecteur geheel of gedeeltelijk aan de indiener van het beroepschrift is tegemoetgekomen, kan de inspecteur op verzoek van belanghebbende bij afzonderlijke uitspraak in de kosten worden veroordeeld. De belanghebbende doet dit verzoek aan het desbetreffende rechterlijke college bij de intrekking van het beroep Vergoeding buiten rechte De inspecteur en belanghebbende hebben ook de mogelijkheid om zonder gerechtelijke uitspraak op basis van de normen van het BPF het bedrag aan procedurekosten vast te stellen. Kan de inspecteur zich geheel of gedeeltelijk met de bezwaren van belanghebbende verenigen, dan stelt hij deze schriftelijk voor de beroepsprocedure te beëindigen. Hierbij vraagt hij belanghebbende Uit: Staatscourant 1995, nr. 124 / pag. 1

2 tevens of deze volgens het BPF in aanmerking komt voor een vergoeding van de proceskosten en zo ja op basis van welke proceshandelingen en tot welk bedrag. Voor zover nodig geeft de inspecteur aan de belanghebbende uitleg over de inhoud van het BPF en de in de bijlage opgenomen normen. De inspecteur en de belanghebbende komen gezamenlijk tot de vaststelling van het te vergoeden bedrag. De inspecteur maakt vervolgens een overeenkomst op waarin a. hij dit bedrag vermeldt; b. hij vastlegt dat de betreffende aanslag(en) wordt(en) verminderd,c.q vernietigd; c. is opgenomen dat belanghebbende binnen twee weken na dagtekening van de overeenkomst zijn beroepschrift zal intrekken, en d. is opgenomen dat belanghebbende afstand doet van het recht op grond van artikel 5a, derde lid, WARB het hof te verzoeken de inspecteur bij afzonderlijke uitspraak in de proceskosten te veroordelen. De inspecteur en belanghebbende ondertekenen beiden deze overeenkomst. Belanghebbende ontvangt een kopie van de overeenkomst (zie ook 5.1.3). Voor uitbetaling van de vergoeding, zie Het is niet in alle gevallen wenselijk voor een afdoening buiten rechte te kiezen: Het BPF is een nieuwe regeling, waarmee nog niet veel ervaring is opgedaan. Ook de jurisprudentie ter zake is nog schaars. Dit betekent dat in situaties waarin de inspecteur twijfelt of een (gedeeltelijke) schadevergoeding op basis van het BPF dient te worden toegekend, het oordeel omtrent de schadevergoeding wellicht beter kan worden overgelaten aan de rechter. Het verdient derhalve de voorkeur de vergoeding buiten rechte vooralsnog slechts te hanteren in duidelijke gevallen. Zie in dit verband ook de laatste alinea van Het Besluit proceskosten fiscale procedures 4.1 Welke kosten komen volgens het besluit voor vergoeding in aanmerking? Hieronder volgt een overzicht van de kosten die volgens het BPF voor vergoeding in aanmerking komen. Indien de inspecteur wordt veroordeeld in de kosten, zal hij in zijn reactie aan het hof met betrekking tot de door de belanghebbende gemaakte kosten in beginsel uitgaan van de normen in de bijlage bij het BPF. Indien de belastingplichtige in de kosten wordt veroordeeld, zal de inspecteur niet alle kosten claimen. Zie hiervoor De Hoge Raad (HR 15 februari 1995, nr , FED 13 april 1995, nr. 271) heeft uitgemaakt dat, mede gezien het forfaitaire karakter van de in het BPF neergelegde regeling ter vergoeding van de kosten voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand, indien zodanige bijstand is verleend, elk onderzoek naar de daarvoor werkelijk gemaakte kosten achterwege zal worden gelaten. Artikel 1 van het BPF geeft een limitatieve opsomming van de voor vergoeding in aanmerking komende kosten, t.w.: a. kosten van door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand, b. kosten van een getuige of deskundige die door een partij is meegebracht of opgeroepen, dan wel van een deskundige die aan een partij verslag heeft uitgebracht, c. reis- en verblijfkosten van een partij, d. verletkosten van een partij, en e. kosten van uittreksels uit de openbare registers, telegrammen, internationale telexen, internationale telefaxen en internationale telefoongesprekken. Voor de hoogte van de door de rechter ter zake toegewezen posten gelden de volgende bepalingen: a. kosten als bedoeld in artikel 1, onderdeel a worden vastgesteld overeenkomstig het in de bijlage bij het BPF opgenomen tarief; b. kosten als bedoeld in artikel 1, onderdelen b en c worden vastgesteld overeenkomstig het Besluit tarieven in strafzaken (hierna: BTSZ) (zie echter 4.3.2); c. kosten als bedoeld in artikel 1, onderdeel d worden vastgesteld overeenkomstig een tarief, dat afhankelijk van de omstandigheden, tussen f. 10,- en f 117,- per uur bedraagt (zie echter 4.3.2); d. kosten als bedoeld in artikel 1, onderdeel e worden bepaald op het werkelijke bedrag (zie echter 4.3.2). Is een partij gedeeltelijk in het gelijk gesteld of is het beroep ingetrokken omdat gedeeltelijk aan de indiener van het beroepschrift is tegemoetgekomen, dan kan het op grond hiervan vastgestelde bedrag worden verminderd. In bijzondere omstandigheden kan de rechter afwijken van de bepalingen inzake de vaststelling van de bedragen als bedoeld onder a t/m d hiervoor. 4.2 Wat valt wel en wat valt niet onder de te vergoeden kosten? a. Kosten van door een derde beroepsmatig verleende bijstand Hieronder worden verstaan, kosten gemaakt door iemand tot wiens beroepsmatige taak het behoort (belasting)rechtsbijstand te verlenen (bijv. belastingconsulenten). Dit betekent dat niet professioneel verleende bijstand van vergoeding is uitgesloten evenals niet door derden verleende rechtsbijstand, zoals bijv. een interne juridische dienst van een bedrijf. Ook (de juridische dienst van) een tot dezelfde groep behorend bedrijf wordt in dit verband niet als een derde aangemerkt. De hoogte van het bedrag dat degene die in de kosten is veroordeeld moet betalen, wordt door de rechter bij de uitspraak vastgesteld aan de hand van de bij het BPF opgenomen bijlage. In de Nota van toelichting bij het Besluit wordt tenslotte opgemerkt, dat geen onderscheid wordt gemaakt tussen belanghebbenden die wel en die niet een particuliere voorziening, zoals een rechtsbijstandverzekering of een rechtsbijstand insluitend lidmaatschap van een vakbond, hebben getroffen. Beide categorieën komen gelijkelijk in aanmerking voor vergoeding van kosten van rechtsbijstand onder het besluit. b. Kosten van een getuige of deskundige In aanmerking komen uitsluitend kosten die een partij in verband met het beroep op de rechter heeft Uit: Staatscourant 1995, nr. 124 / pag. 2

3 gemaakt voor het zelf meebrengen of oproepen van een getuige of een deskundige, dan wel voor het aan hem uitbrengen van een deskundigenverslag. Op de vaststelling van deze kostenpost is het BTSZ van overeenkomstige toepassing. Kosten van door de rechter opgeroepen getuigen, deskundigen en tolken alsmede door de rechter geïnitieerde deskundigenonderzoeken komen ten laste van het Rijk. c. Reis- en verblijfkosten van een partij In aanmerking komen slechts reisen verblijfkosten voor zover een partij deze redelijkerwijs in verband met de procedure heeft moeten maken. Gedacht kan worden aan reis- en verblijfkosten voor het bijwonen van een zitting. Op grond van het BTSZ komen voor vergoeding in aanmerking, de reiskosten per openbaar middel van vervoer, niet zijnde een taxi, per tweede klasse, onderscheidenlijk de werkelijke verblijfkosten tot ten hoogste f. 83,40 per dag. Reis- en verblijfkosten van een gemachtigde worden geacht te zijn begrepen in de kosten van door een derde beroepsmatig verleende bijstand (letter a). d. Verletkosten Hieronder worden verstaan kosten van tijdverzuim voor bij voorbeeld het persoonlijk bijwonen van een zitting. Voor het bepalen van het uurtarief voor verletkosten is aansluiting gezocht bij de in artikel 2, eerste lid, van het BTSZ vermelde uurtarieven. Per geval kan de rechter daaruit een passend tarief kiezen. Kosten van tijdverzuim wegens bij voorbeeld het lezen van stukken vallen niet onder de verletkosten en dienen voor rekening van partijen te blijven. e. Verschotten Kosten van verschotten als bedoeld onder letter e komen slechts in aanmerking voor zover men deze in verband met de procedure redelijkerwijs heeft moeten maken en deze tijdig voor de uitspraak, voldoende gespecificeerd en onderbouwd heeft ingediend. Normale kantoorkosten, zoals kosten voor porti, kopiëren en telefoneren, vallen er niet onder. Voor vergoeding van griffierecht, kosten van getuigen en deskundigen gelden in de WARB en de Tc afzonderlijke regelingen. 4.3 Door de inspecteur gemaakte kosten Wanneer doet inspecteur opgaaf van zijn kosten? Veroordeling van een natuurlijk persoon in de proceskosten is slechts mogelijk bij kennelijk onredelijk gebruik van procesrecht. Hiervan kan sprake zijn bij (herhaald) evident lichtvaardig procederen. Behalve bij natuurlijke personen kan ook bij niet-natuurlijke personen sprake zijn van evident lichtvaardig procederen. Bij niet-natuurlijke personen is dit echter geen voorwaarde om in de proceskosten te kunnen worden veroordeeld. Beroep tegen het aanbrengen van zgn. stellige correcties valt in beginsel niet onder kennelijk onredelijk gebruik van procesrecht. Spontane opgave door de inspecteur van de door hem gemaakte proceskosten (zie hierna) dient beperkt te blijven tot gevallen van kennelijk onredelijk gebruik van procesrecht (bijv. bij herhaling worden dezelfde kwesties aan de rechter voorgelegd door dezelfde belastingplichtige) Welke kosten claimt de inspecteur? Gaat de inspecteur er toe over opgaaf van zijn kosten te doen, dan claimt hij in beginsel slechts de reis- en verblijfkosten en de zgn. verletkosten. Hij maakt geen aanspraak op kosten van getuigen, deskundigen, uittreksels uit openbare registers, telegrammen e.d tenzij het gaat om substantiële bedragen. De inspecteur kan niet om vergoeding van interne kosten verzoeken. In het algemeen geldt dat voor (zeer) kleine bedragen geen vergoeding wordt gevraagd. Met betrekking tot de door de inspecteur gemaakte reis- en verblijfkosten geldt mutatis mutandis hetgeen hiervoor onder 4.2, onderdeel c, is opgemerkt. Voor wat betreft de verletkosten kan aansluiting worden gezocht bij de Handleiding bij de bepaling van tarieven voor verrichte werkzaamheden en verleende diensten van het Ministerie van Financiën, Directie Accountancy Rijksoverheid (zie bijlage 1). Hierbij dient te worden bedacht dat nimmer meer dan een uurtarief van f. 117,- behoeft te worden vergoed(zie ook hiervoor 4.1), zodat voor de schalen 13 en hoger van het maximumbedrag van f.117,- kan worden uitgegaan. 5 Inning en uitbetaling van de proceskosten 5.1 Veroordeling van de inspecteur in de proceskosten Wanneer vindt de uitbetaling plaats? Uitgangspunt is dat als de rechter de inspecteur veroordeelt in de proceskosten, deze direct tot uitbetaling overgaat. Stelt de inspecteur de Staatssecretaris voor om beroep in cassatie in te stellen dan wordt de uitbetaling aangehouden. Als de Staatssecretaris cassatieberoep instelt vindt geen uitbetaling plaats (zie 2.1). Veroordeelt de Hoge Raad de Staatssecretaris in de proceskosten, dan zorgt de inspecteur voor uitbetaling op de wijze zoals hierna beschreven Hoe wordt de betaling verwerkt? Het BPF wijkt in belangrijke mate af van de voor 1 januari 1994 geldende regeling (AFZ 94/846 M), waarvan de uitvoering eveneens is overgedragen aan de eenheden van de Belastingdienst alsmede de Douanedistricten. Indien de inspecteur op grond van het BPF is veroordeeld in de proceskosten, dan wel bij intrekking van het beroep met belanghebbende overeenstemming heeft bereikt over de te vergoeden proceskosten( zie 3.1), en overgaat tot uitbetaling, maakt de eenheid een betalingsopdracht op. Hierbij worden de volgende gegevens vermeld: - welk bedrag moet worden overgemaakt naar belanghebbende; - de naam van belanghebbende; - het giro- of bankrekeningnummer van belanghebbende; Uit: Staatscourant 1995, nr. 124 / pag. 3

4 - welk bedrag moet worden overgemaakt aan de eenheid in verband met verrekening, onder vermelding van het fiscaalnummer van de belastingschuldige; - het gironummer van de eenheid; - het BSB-eenheidsnummer. Indien sprake is van een proceskostenveroordeling door de fiscale rechter wordt aangegeven welke rechterlijke uitspraak, van welke datum en welk nummer het betreft (zie voor standaardbrieven bijlage 2 en 3). Opgemerkt wordt dat in geval van douaneaangelegenheden de opdrachtgever van de douane-expediteur alle kosten moet dragen het mogelijk is dat de proceskosten- vergoeding aan die opdrachtgever wordt toegekend. De betalingsopdracht van de eenheid wordt vervolgens gezonden aan: Belastingdienst/Centrale Betalingsadministratie/Centrale Concernadministratie (CCA), Sector Proceskosten Postbus AN Apeldoorn De CCA zal vervolgens binnen 3 dagen na ontvangst zorgdragen voor verwerking van de betalingsopdracht. De CCA legt per eenheid alle betalingen vast, waardoor per periode per eenheid een totaaloverzicht kan worden geproduceerd. Dit overzicht verstrekt de CCA aan het hoofd van de eenheid. Indien op grond van de regeling AFZ 94/846 M een schadevergoeding wordt verleend, wordt een kwijting (op naam van belanghebbende) opgemaakt. De eenheid stuurt, nadat de kwijting van belanghebbende is terugontvangen, het verzoek tot uitbetaling én de volledig ingevulde en ondertekende kwijting naar hetzelfde (bovenstaande) adres. Zie tevens de desbetreffende regeling Verrekening De mogelijkheid bestaat dat er ten name van belanghebbende die recht heeft op een proceskostenvergoeding, belastingschulden openstaan. De ontvanger kan de proceskostenvergoeding alsdan verrekenen met de belastingschulden. Hierbij neemt hij het beleid ter zake van verrekening in acht. Met betrekking tot de verrekening bij eenheden Registratie en Successie merk ik het volgende op. Indien de Belastingdienst/Registratie en Successie wordt veroordeeld tot het betalen van een proceskostenvergoeding verzoekt de eenheid aan de voor de invordering competente P-eenheid of verrekening met openstaande belastingschulden mogelijk is. De betreffende P-eenheid raadpleegt hiertoe het GOA-systeem. Indien verrekening mogelijk is, wordt aan de eenheid Registratie en Successie opgaaf gedaan van de voor verrekening vatbare belastingschulden. Vervolgens verzoekt deze eenheid aan de CCA het voor verrekening vatbare bedrag in rekening-courant te verrekenen en het restant uit te betalen aan belanghebbende. Kosteloos procederen Indien belanghebbende krachtens de Wet op de rechtsbijstand (Stb.1993, 775) kosteloos heeft geprocedeerd en de inspecteur wordt veroordeeld in de proceskosten, dienen deze op grond van artikel 57b, tweede lid, Rv te worden betaald aan de griffier. Ook in deze gevallen kan verrekening met openstaande belastingschulden plaatsvinden. 5.2 Veroordeling van belanghebbende in de proceskosten Werkwijze inspecteur Indien de rechter de belanghebbende in de kosten veroordeelt, geldt, nadat die uitspraak onherroepelijk is, de volgende werkwijze. De inspecteur zendt aan de CCA de benodigde gegevens. Voor een compleet dossier zijn dat: - een afschrift van de relevante gegevens van de uitspraak, - de naw-gegevens van de veroordeelde, - een specificatie van de kosten. (adres CCA: Belastingdienst/CBA/Centrale Concernadministratie, Sector Proceskosten, Postbus 599, 7300 Apeldoorn). De CCA zendt naar aanleiding hiervan een brief aan belanghebbende met het verzoek de kosten over te maken op de rekening van de CCA. De CCA volgt de afloop van de vorderingen en onderneemt, zo nodig, aanvullende incasso-werkzaamheden. Zodra de vordering geïnd is, verantwoordt de CCA de ontvangst in FBS onder een afzonderlijke werkbudgetregel van het artikel (Diverse ontvangsten Belastingdienst). Tevens deelt de CCA aan de betrokken inspecteur mee dat de vordering geïnd is. Indien de belanghebbende cassatieberoep heeft ingesteld, wordt bovenstaande werkwijze door de inspecteurs gevolgd nadat de Hoge Raad arrest heeft gewezen. Bijlage 2 BETALINGSOPDRACHT BELASTINGDIENST AAN: Belastingdienst / Centrale Betalingsadministratie/ Centrale Concernadministratie (CCA) Sector Proceskosten Postbus AN APELDOORN Datum:... BETREFT: Vergoeding proceskosten op grond van het Besluit proceskosten fiscale procedures. Gerechtshof:... Datum uitspraak:... Nummer uitspraak:... Datum intrekking beroepschrift:... bankrekeningnummer: Girorekeningnummer bank: Naam van de bank: girorekeningnummer: o Over te maken naar de Belastingeenheid: Uit: Staatscourant 1995, nr. 124 / pag. 4

5 (i.v.m. verrekening openstaande belastingschuld) Fiscaalnummer belastingschuldige: BSB-eenheidsnummer: Girorekeningnummer: Ik verzoek u voor bovenstaande be-talingen zorg te dragen. Het hoofd van de eenheid, Bijlage 3 AAN: (belanghebbende) Datum:... BETREFT: Veroordeling door het Gerechtshof van de inspecteur in de kosten in verband met de behandeling van het beroep, op basis van het Besluit proceskosten fiscale procedures. Aanslag..., Nr.... Gerechtshof:... Datum uitspraak:... Nummer uitspraak:... Proceskosten: f... BETALINGSVERZOEK Ondergetekende,..., verzoekt het hierboven vermelde schadebedrag: bankrekeningnummer: Girorekeningnummer bank: Naam van de bank: girorekeningnummer: Plaats:... Datum:... Handtekening:... Retouradres: Uit: Staatscourant 1995, nr. 124 / pag. 5