de Bengele TZ Nederweert

Transcriptie

1 Maatregelrapportage verbeteren energielabel voor utiliteitsgebouwen de Bengele TZ Nederweert

2 Colofon de Bengele TZ Nederweert Projectdata Projectnummer: Naam van het gebouw: Sportcentrum de Bengele Bouwjaar: 1993 Renovatiejaar: Gebruiker: Eigenaar BIK codering: 93 Inspectiedatum: 9 januari 2018 Rapportdatum: 16 mei 2018 Afmeldnummer certificaat: Opdrachtgever Bedrijf: Gemeente Nederweert Afdeling: Contactpersoon: de heer H. van de Kerkhof Adres: Raadhuisplein 1 Postcode plaats: 6031 VR Nederweert Telefoonnummer: H.vandeKerkhof@nederweert.nl Software Versie EPA-U software: 3.51 Adviseur Bedrijf: Facilicom Energiemanagement Adviseur/nr.: J. Aarts / Adres: Rondven 24 Postcode en plaats: 6026 PX Maarheeze Telefoonnummer: +31(0) adres: jaarts@facilicom.nl Pagina 2 van 29

3 Inhoudsopgave Colofon Samenvatting Energieverbruik huidige situatie Het energielabel Het berekende energieverbruik Advies Erkende maatregelen Aanbevolen maatregelen Investeringskosten Verwachte energiebesparing Verwachte kostenbesparing...16 Bijlage A Invoergegevens Vabi A.1 Algemeen...18 A.2 Installaties...18 A.2.1 Ventilatievoorzieningen...18 A.2.2 Ruimteverwarming...19 A.2.3 Ruimtekoeling...19 A.2.4 Warm tapwater...20 A.2.5 Bevochtiging...20 A.2.6 Zonne-energie...21 A.3 De bouwkundige constructies...21 A.4 De energiesector(en)...22 A.4.1 Organisatie en gebruik...23 A.4.2 Afmetingen en constructies...24 A.4.3 Klimatisering...26 A.4.4 Opgestelde apparatuur...27 A.4.5 Verlichting...27 Pagina 3 van 29

4 1 Samenvatting Het gebouw aan de de Bengele 8 te Nederweert heeft het energielabel C (EI = 1,18). Hierbij staat een A++ label voor een zeer energiezuinig gebouw en een G label voor een zeer onzuinig gebouw. Op basis van de huidige energieprestatie van het gebouw is beoordeeld welke maatregelen doorgevoerd kunnen worden om de energieprestatie en het energielabel van het gebouw te verbeteren. In onderstaand overzicht is weergegeven welke resultaten worden bereikt bij het doorvoeren van individuele maatregelen en/of maatregelpakketten. Bij de uitvoer van maatregelpakketten worden meerdere maatregelen gelijktijdig doorgevoerd. Deze maatregelen hebben veelal invloed op elkaar. Bij het uitvoeren van deze maatregelen is het dan ook altijd aan te raden om uw adviseur te benaderen voor specifiek advies. Wij begeleiden u graag in het geheel verduurzamingstraject van uw vastgoed. Maatregelpakket Investering [ ] NCW [ ] TVT [jaar] Label [A++ t/m G] Energie besparing [ /jaar] CO2- reductie [%/jaar] Maatregelen ,2 A ,2 Geoptimaliseerd weersafhankelijke regeling CV (ZM) ,4 C ,4 VR-ketels vervangen door HR107-ketels (ZM) ,3 B ,9 Warmteterugwinning ventilatie sporthallen (ZM) ,4 B ,6 Warmteterugwinning ventilatie squash en dans (ZM) ,6 B ,7 TLD-armatuur vervangen door LED-paneel (ZM) ,7 B 693 2,9 TLD-lampen vervangen door LED-tubes (ZM) ,4 C 13 0,1 Halogeenspots vervangen door LED-spots (ZM) ,6 C 55 0,2 Gloei- en ecohalogeenlampen verv door LED (ZM) ,2 C 128 0,4 Aanwezigheidsdetectie verlichting (ZM) ,0 C 180 0,6 Maatregelen t/m ,6 A ,3 Toepassen zonnepanelen (ZM) ,4 A ,1 Maatregelen t/m ,2 A ,7 Dubbel glas vervangen door HR++ glas (ZM) ,8 C 136 0,1 Gecoat dubbel glas vv door gecoat HR++ glas (ZM) ,3 C 45 0,1 Zonneboiler warm tapwater (ZM) ,4 B ,2 Tabel 1-1: Aanbevolen maatregelen en maatregelenpakketten Pagina 4 van 29

5 2 Energieverbruik huidige situatie 2.1 Het energielabel De Europese richtlijn Energieprestatie voor gebouwen' (EPBD 2002/91/EC) stelt dat voor elk gebouw bij verandering van huurder of eigenaar transparantie over de energetische kwaliteiten gegeven moet worden. In Nederland is hiervoor het energiecertificaat opgesteld. Het energiecertificaat geeft de energetische kwaliteit van het gebouw weer met de energieindex en het bijbehorende energielabel. Het energielabel heeft een vergelijkbare vormgeving als de labels voor witgoed en auto's. Met behulp van de geattesteerde EPA-U software van Vabi Software BV is het energielabel voor het betreffende gebouw berekend (zie Tabel 2-1). Daarnaast hebben we een lijst met standaard maatregelen opgenomen, waarmee het energielabel verbeterd zou kunnen worden. Door de uitvoer van deze maatregelen kan het energielabel van het gebouw worden verbeterd. Het energielabel geeft naast de huidige score, ook een overzicht van mogelijke energiebesparende maatregelen. Deze maatregelen worden automatisch door de gehanteerde software vorm gegeven en kunnen derhalve enigszins afwijken van de aangegeven energiebesparende maatregelen in dit rapport. Energielabel C Energie-index 1,18 Totaal primair verbruik Totaal primair verbruik per oppervlakte eenheid Standaard maatregelen ,25 MJ/jaar 757,44 MJ/m 2 /jaar - Toepassen HR-beglazing - Toepassen HR-ketel - Toepassen WKK - Toepassen warmteterugwinning uit ventilatielucht - Toepassen spaarlampen en/of HF-verlichting met spiegeloptiekarmaturen - Toepassen veegschakeling, daglichtschakeling en/of aanwezigheidsdetectie voor verlichting - Toepassen warmtepompboiler - Toepassen van een zonneboiler - Toepassen warmte/koudeopslag in de bodem - Aanbrengen zonnepanelen Tabel 2-1: Het energielabel van het gebouw In Bijlage A zijn de invoergegevens weergegeven die zijn gehanteerd voor het opstellen van het energielabel voor Sportcentrum de Bengele. Deze maatregelen zijn waargenomen Pagina 5 van 29

6 tijdens een fysiek bezoek op locatie en opgemaakt op basis van de aangeleverde panddocumentatie. 2.2 Het berekende energieverbruik Naast het energielabel is met de EPA-U software ook het energieverbruik berekend. Hierbij is het referentieklimaat TRY De Bilt gebruikt, zodat de berekende verbruiken onafhankelijk zijn van de verschillen in het weer per jaar. In Tabel 2-2 wordt het totale gebruik per energiedrager (gas, elektriciteit en warmte) samengevat. Daaronder worden voor het gas-, elektrisch- en warmteverbruik samen het totale primaire energieverbruik en de CO2-emissie getoond. Daarbij zijn de totalen ook per vierkante meter netto gebruiksoppervlak weergegeven. Zo kunt u het energieverbruik van verschillende gebouwen met elkaar vergelijken. Energiedrager Totaal Per m 2 NVO Eenheid Gasverbruik ,2 m 3 /jaar Elektriciteitsverbruik ,5 kwh/jaar Warmteverbruik 0,0 0,0 GJ/jaar Primaire energie ,7 MJ/jaar CO2-emissie ,5 kg/jaar Tabel 2-2: Energieverbruik in de huidige situatie Voorts wordt in het cirkeldiagram in Figuur 1 en in Tabel 2-3 het primaire energieverbruik per deelpost gepresenteerd. Dit geeft een goed beeld welke post het meeste energieverbruik omvat. In de tabel vindt u ook de eventuele energiebijdrage van zonnepanelen (PV) en warmtekrachtinstallaties (WKK). Pagina 6 van 29

7 Figuur 1: Energieverbruik per deelpost in de huidige situatie Deelpost Totaal Per m 2 NVO Eenheid Verwarming ,5 MJ/jaar Koeling ,3 MJ/jaar Tapwater ,8 MJ/jaar Bevochtiging 0 0,0 MJ/jaar Verlichting ,9 MJ/jaar Apparatuur ,8 MJ/jaar Ventilatoren ,8 MJ/jaar Pompen ,7 MJ/jaar PV-cellen 0 0,0 MJ/jaar Warmtekracht 0 0,0 MJ/jaar TOTAAL ,7 MJ/jaar Tabel 2-3: Energieverbruik per deelpost in de huidige situatie Pagina 7 van 29

8 3 Advies 3.1 Erkende maatregelen Bedrijven en instellingen zijn bij wet verplicht om energiebesparende maatregelen te nemen. (Het Activiteitenbesluit milieubeheer is sinds 1 januari 2013 de officiële benaming voor het Nederlandse Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer.) In dit activiteitenbesluit zijn verplichtingen vormgegeven, welke van toepassing zijn op gebouwen met een jaarlijks elektriciteitsverbruik van meer dan kwh of meer dan m3 aardgasequivalenten (Aeq). In het Activiteitenbesluit, artikel 2.15 is de verplichting beschreven dat in dergelijke gebouwen alle maatregelen zijn genomen met een maximale terugverdientijd van 5 jaar. Om onnodige discussies te vermijden zijn door de wetgever in samenspraak met eventuele brancheverenigingen ter verduidelijking erkende maatregelen vormgegeven per bedrijfstak. Het doorvoeren van deze erkende maatregelen zullen een energiebesparing opleveren, waarvan de terugverdientijd onder de vijf jaar zal liggen. Deze maatregelenlijsten worden regelmatig aangevuld door de toezichthouder. Naast de erkende maatregelen zijn gebouweigenaren en gebruikers verplicht om Doelmatige Beheer en Onderhoud te voeren als borging van de uitgevoerde Erkende Maatregelen. Ieder bedrijf wordt geacht alle erkende maatregelen voor energiebesparing voor de betreffende bedrijfstak door te voeren. Voor Sportcentrum de Bengele geldt dat getoetst dient te worden of alle erkende maatregelen voor deze locatie zijn doorgevoerd. In onderstaande tabel is weergegeven in welke mate de erkende maatregelen reeds zijn doorgevoerd op locatie en welke maatregelen mogelijk nog dienen te worden opgevolgd. Pagina 8 van 29

9 # Type maatregel Maatregel Aanwezig Ja Nee N.v.t. Opmerking: 1 Gebouwschil Spouwmuur isolatie X 90 mm isolatie 2 Gebouwschil Zwembad: Verlies warmte via het dak beperken (dakisolatie) X Geen zwembad aanwezig 3 Gebouwschil Zwembad: Verlies warmte via de beglazing beperken X 4 Stookinstallatie Zwembad: HR107 verwarmingsketel X 5 Ventilatie Zwembad: Verlies warmte via ventilatielucht beperken (WTW) X 6 Ventilatie Zwembad: Recirculeren debiet o.b.v. RV en temperatuur. X 7 Ventilatie Zwembad: Regelen debiet o.b.v. VFD's en WTW X 8 Verlichting Onnodig branden binnenverlichting voorkomen X Op verschillende locatie aanwezigheidsdetectie toegepast. Schakeling verlichting sporthal centraal mbv I-pad 9 Faciliteiten Zwembad: Warmteverlies via waterglijbaan beperken X 10 Faciliteiten Energiezuinige motoren toepassen (minimaal IE3) X 11 Koelinstallatie Energiezuinig koelen door gebruik vrije koeling X 12 Koelinstallatie Verlies van koude door wand koelcel beperken X Geïsoleerde koelcel 13 Koelinstallatie Deurschakeling ventilator koel-/vriescel X Deurschakelaar verbonden met regeling koelcel 14 Koelinstallatie Deurschakeling / bewegingsmelder verlichting koel-/vriescel X 15 Koelinstallatie Ontdooiingsregeling verdamper koel-/vriescel X Geen ijsvorming op verdamper 16 Keuken Debietregeling o.b.v. kookactiviteiten geregeld X Geen meet- en regelapparatuur aanwezig 17 Zwembassin Energieverbruik badwaterpompen beperken (VDF') X Geen zwembad aanwezig 18 Zwembassin Verlies warmte via wanden bassin beperken X 19 Zwembassin Verlies warmte zwembadwater via leidingen beperken X 20 Zwembassin Verlies warmte via spoelwater beperken X 21 Gebouwschil Sporthal: Verlies warmte- en koude via beglazing beperken X Dubbel glas in houten kozijnen 22 Ventilatie Sporthal: Verlies warmte via ventilatielucht beperken (WTW) X Separate toevoer- en afvoerventilatie 23 Stookinstallatie HR107 verwarmingsketel X VR-ketel 24 Ruimteverwarming Geoptimaliseerd weersafhankelijke regeling CV X 25 Ruimteverwarming Onnodig aanstaan verwarming buiten bedrijfstijd voorkomen X Kloktijden verwarming niet afgestemd op gebruik pand 26 Ruimteverwarming Aanvoertemp. Cv-water aut. regelen op basis van buitentemp. X 27 Ruimteverwarming Isolatie leidingen en appendages in onverwarmde ruimtes X 28 Verlichting TLD-verlichting vervangen X Kleedkamers voorzien van TLD-verlichting 29 Verlichting Gloeilampen vervangen X 30 Verlichting Energiezuinige buitenverlichting X Straatlantaarns onbekend 31 Verlichting Energiezuinige schakeling buitenverlichting X Schemerschakelaar met schakelklok 32 Verlichting Energiezuinige reclameverlichting X LED-verlichting 33 Tapwater Warmteverlies op leidingen en appendages verminderen. X 34 Tapwater Verlies warm tapwater douches beperken. X 35 Verlichting Sportveld: onnodige veldverlichting voorkomen. X Geen sportveld aanwezig 36 Roltrapsysteem Energiezuinige roltrapbesturing toepassen. X Geen roltrap aanwezig 37 Serverruimten Beperken aantal fysieke servers X Geen serverruimte aanwezig 38 Serverruimten Vrije koeling serverruimten X 39 Serverruimten Energiezuinige koelmachine serverruimten X 40 Serverruimten Hogere koeltemperatuur serverruimten X 41 Serverruimten Toerenregeling ventilatoren zaalkoelers X 42 Serverruimten Inzet servers bepalen o.b.v. vraag X 43 Serverruimten Energiezuinige UPS toepassen in de serverruimte X 44 ICT Energiezuinig printen toepassen op de werkplek X 45 ICT Energiezuinige apparatuur toepassen op de werkplek X Onbekend 46 EBS Energieregistratie- en bewakingssysteem (EBS) X Meetdata wordt niet gemonitord en geanalyseerd Tabel 3-1: Evaluatie erkende maatregelen voor energiebesparing Pagina 9 van 29

10 In het vervolg van dit hoofdstuk worden de nog niet uitgevoerde erkende maatregelen die van invloed zijn op het energielabel verder uitgewerkt. Voor de overige nog niet uitgevoerde erkende maatregelen geldt dat deze dienen te worden opgenomen in op te stellen uitvoeringsplanning. In onderstaande tabel is voor alle nog niet uitgevoerde erkende maatregelen aangegeven of deze invloed hebben op het energielabel en op welke wijze deze maatregel is doorberekend. Voor de erkende maatregelen die niet met behulp van de gebruikte software doorberekend kunnen worden is aangegeven op welke wijze deze dienen te worden opgevolgd. # Erkende maatregel Invloed op label Opvolging: Ja Nee 8 Onnodig branden binnenverlichting voorkomen X Op natuurlijk moment vertrekschakelaars vervangen door aanwezigheidssensoren. Belangrijkste locaties (kleedkamers en toiletten reeds uitgevoerd) 16 Debietregeling o.b.v. kookactiviteiten geregeld X Uitzoeken of dergelijke regeling interessant is 22 Sporthal: Verlies warmte via ventilatielucht beperken (WTW) X Offertes aanvragen voor plaatsen LBK met WTW. (kosten maatregel moeilijk in te schatten) 23 HR107 verwarmingsketel X VR-ketel vervangen door HR107-ketel 24 Geoptimaliseerd weersafhankelijke regeling CV X Meenemen bij vervangen VR-ketel 25 Onnodig aanstaan verwarming buiten bedrijfstijd voorkomen X Controleren instellingen comfortinstallaties en aanpassen op gebruik pand. (Aanpassen regeltechniek) 26 Aanvoertemp. Cv-water aut. regelen op basis van buitentemp. X Meenemen bij vervangen VR-ketel 28 TLD-verlichting vervangen X TLD-armaturen vervangen door LED-panelen of Led-tubes 30 Energiezuinige buitenverlichting X 45 Energiezuinige apparatuur toepassen op de werkplek X Meenemen bij aanschaf nieuwe apparatuur 46 Energieregistratie- en bewakingssysteem (EBS) X Verbruiksgegevens periodiek monitoren en analyseren Tabel 3-2: Opvolging nog niet uitgevoerd erkende maatregelen 3.2 Aanbevolen maatregelen Op basis van de huidige energieprestatie van het gebouw is beoordeeld welke maatregelen doorgevoerd kunnen worden om de energieprestatie van het gebouw te verbeteren. In onderstaand overzicht is weergegeven welke maatregelen en maatregelpakketten doorgevoerd kunnen worden om energieprestatie / energielabel van het gebouw te verbeteren. Bij de maatregelpakketten worden meerdere maatregelen gelijktijdig doorgevoerd. Deze maatregelen hebben veelal invloed op elkaar en daarom kan niet worden aangenomen dat de totale verbetering van het maatregelpakket gelijk is aan de som van de individuele maatregelen. Bij het uitvoeren van de maatregelen is het dan ook altijd aan te raden om uw adviseur te benaderen voor specifiek advies. Wij begeleiden u graag in het geheel verduurzamingstraject van uw vastgoed. Pagina 10 van 29

11 Maatregelpakket Investering [ ] NCW [ ] TVT [jaar] Label [A++ t/m G] Energie besparing [ /jaar] CO2- reductie [%/jaar] Maatregelen ,2 A ,2 Geoptimaliseerd weersafhankelijke regeling CV (ZM) ,4 C ,4 VR-ketels vervangen door HR107-ketels (ZM) ,3 B ,9 Warmteterugwinning ventilatie sporthallen (ZM) ,4 B ,6 Warmteterugwinning ventilatie squash en dans (ZM) ,6 B ,7 TLD-armatuur vervangen door LED-paneel (ZM) ,7 B 693 2,9 TLD-lampen vervangen door LED-tubes (ZM) ,4 C 13 0,1 Halogeenspots vervangen door LED-spots (ZM) ,6 C 55 0,2 Gloei- en ecohalogeenlampen verv door LED (ZM) ,2 C 128 0,4 Aanwezigheidsdetectie verlichting (ZM) ,0 C 180 0,6 Maatregelen t/m ,6 A ,3 Toepassen zonnepanelen (ZM) ,4 A ,1 Maatregelen t/m ,2 A ,7 Dubbel glas vervangen door HR++ glas (ZM) ,8 C 136 0,1 Gecoat dubbel glas vv door gecoat HR++ glas (ZM) ,3 C 45 0,1 Zonneboiler warm tapwater (ZM) ,4 B ,2 Tabel 3-3: Aanbevolen maatregelen en maatregelenpakketten Pagina 11 van 29

12 3.3 Investeringskosten Kosten Variant maatregelen Aantal Investeringskosten Specificatie per eenheid Dubbel glas vervangen door HR++ glas (ZM) 7.719,36 Dubbel glas, hout 7,14 m² 176,00 /m² 1.256,64 In bestaand kozijn Dubbel glas & luifel, hout 29,92 m² 176,00 /m² 5.265,92 In bestaand kozijn Glazen deur, dubbel glas 6,80 m² 176,00 /m² 1.196,80 In bestaand kozijn Dubbel glas vervangen door HR++ glas (NM) 5.175,48 Dubbel glas, hout 7,14 m² 118,00 /m² 842,52 In bestaand kozijn Dubbel glas & luifel, hout 29,92 m² 118,00 /m² 3.530,56 In bestaand kozijn Glazen deur, dubbel glas 6,80 m² 118,00 /m² 802,40 In bestaand kozijn Gecoat dubbel glas vv door gecoat HR++ glas (ZM) ,14 Gecoat dubbel glas, hout 63,77 m² 282,00 /m² ,14 In bestaand kozijn Gecoat dubbel glas vv door gecoat HR++ glas (NM) ,86 Gecoat dubbel glas, hout 63,77 m² 218,00 /m² ,86 In bestaand kozijn Geoptimaliseerd weersafhankelijke regeling CV (ZM) 2.250,00 VR-ketels 1.500,00 HR107-ketel 750,00 VR-ketels vervangen door HR107-ketels (ZM) ,00 VR-ketels 560 kwth 110,00 /kwth ,00 VR-ketels vervangen door HR107-ketels (NM) ,00 VR-ketels 560 kwth 22,00 /kwth ,00 Warmteterugwinning ventilatie sporthallen (ZM) ,50 Sector 1: Sporthal 4.165,3 m² 25,00 /m² ,50 Nieuwe LBK's Warmteterugwinning ventilatie sporthallen (NM) ,25 Sector 1: Sporthal 4.165,3 m² 22,50 /m² ,25 Nieuwe LBK's Warmteterugwinning ventilatie squash en dans (ZM) ,00 Sector 2: Squash/dans 455,5 m² 122,00 /m² ,00 Nieuwe LBK's (exclusief aanpassing verwarming) Warmteterugwinning ventilatie squash en dans (NM) ,00 Sector 2: Squash/dans 455,5 m² 110,00 /m² ,00 Nieuwe LBK's (exclusief aanpassing verwarming) Zonneboiler warm tapwater (ZM) ,00 Zonneboiler warm tapwater ,00 14 zonnepanelen à 2,07 m² Zonneboiler warm tapwater (NM) ,00 Zonneboiler warm tapwater ,00 14 zonnepanelen à 2,07 m² Toepassen zonnepanelen (ZM) ,00 Zonnepanelen 1.150,00 m² 255,00 /m² , Wattpiek/m² Aanpassen verlichting (ZM) ,90 TLD-armatuur vervangen door LED-paneel (ZM) ,00 TLD-lampen vervangen door LED-tubes (ZM) 76,80 Halogeenspots vervangen door LED-spots (ZM) 146,80 Gloei- en ecohalogeenlampen verv door LED (ZM) 161,30 Aanwezigheidsdetectie verlichting (ZM) 3.168,00 TLD-armatuur vervangen door LED-paneel (ZM) 25,00 /stuk ,00 TLD-armatuur vervangen door LED-paneel ,00 TLD 3x18W conv. 11 stuks 90,00 /stuk 990,00 Led-paneel 46W gedimd tot 23W TLD 4x18W conv. 27 stuks 90,00 /stuk 2.430,00 Led-paneel 46W gedimd tot 30W TLD 2x36W conv. 17 stuks 116,00 /stuk 1.972,00 Led-paneel 46W gedimd tot 30W TLD 2x58W conv. 13 stuks 116,00 /stuk 1.508,00 Led-paneel 46W TLD 3x18W HF 38 stuks 90,00 /stuk 3.420,00 Led-paneel 46W gedimd tot 23W TLD 1x36W HF 1 stuks 116,00 /stuk 116,00 Led-paneel 46W gedimd tot 14W Pagina 12 van 29

13 TLD-lampen vervangen door LED-tubes (ZM) 10,00 /stuk 76,80 TLD-lampen vervangen door LED-tubes 46,80 TLD 2x18W conv. 2 stuks 17,30 /stuk 34,60 2 x 8 watt TLD 1x36W conv., pendel 1 stuks 12,20 /stuk 12,20 1 x 14 watt Halogeenspots vervangen door LED-spots (ZM) 5,00 /stuk 146,80 Halogeenspots vervangen door LED-spots 66,80 Halogeenspot 20W 12 stuks 4,55 /stuk 54,60 3 watt Halogeenspot 35W 4 stuks 3,05 /stuk 12,20 3,5 watt Gloei- en ecohalogeenlampen verv door LED (ZM) 2,00 /stuk 161,30 Gloei- en ecohalogeenlampen verv door LED 117,30 Gloeilamp 40W 2 stuks 4,15 /stuk 8,30 4 watt Ecohalogeen 42W 20 stuks 5,45 /stuk 109,00 7 watt Aanwezigheidsdetectie verlichting (ZM) 7,00 /ruimte 3.168,00 Aanwezigheidsdetectie verlichting 3.014,00 sector 1: Sporthal 13 ruimten 137,00 /ruimte 1.781,00 sector 2: Squash/dans 1 ruimten 137,00 /ruimte 137,00 sector 3: 1e verdieping 4 ruimten 137,00 /ruimte 548,00 sector 3a: Fitness 4 ruimten 137,00 /ruimte 548,00 Maatregelen ,40 VR-ketels vervangen door HR107-ketels (ZM) ,00 Geoptimaliseerd weersafhankelijke regeling CV (ZM) 2.250,00 Warmteterugwinning ventilatie sporthallen (ZM) ,50 Warmteterugwinning ventilatie squash en dans (ZM) ,00 TLD-armatuur vervangen door LED-paneel (ZM) ,00 TLD-lampen vervangen door LED-tubes (ZM) 76,80 Halogeenspots vervangen door LED-spots (ZM) 146,80 Gloei- en ecohalogeenlampen verv door LED (ZM) 161,30 Aanwezigheidsdetectie verlichting (ZM) 3.168,00 Maatregelen t/m ,40 VR-ketels vervangen door HR107-ketels (ZM) ,00 Geoptimaliseerd weersafhankelijke regeling CV (ZM) 2.250,00 Warmteterugwinning ventilatie sporthallen (ZM) ,50 Warmteterugwinning ventilatie squash en dans (ZM) ,00 Toepassen zonnepanelen (ZM) ,00 TLD-armatuur vervangen door LED-paneel (ZM) ,00 TLD-lampen vervangen door LED-tubes (ZM) 76,80 Halogeenspots vervangen door LED-spots (ZM) 146,80 Gloei- en ecohalogeenlampen verv door LED (ZM) 161,30 Aanwezigheidsdetectie verlichting (ZM) 3.168,00 Maatregelen t/m ,90 Dubbel glas vervangen door HR++ glas (ZM) 7.719,36 Gecoat dubbel glas vv door gecoat HR++ glas (ZM) ,14 VR-ketels vervangen door HR107-ketels (ZM) ,00 Geoptimaliseerd weersafhankelijke regeling CV (ZM) 2.250,00 Warmteterugwinning ventilatie sporthallen (ZM) ,50 Warmteterugwinning ventilatie squash en dans (ZM) ,00 Zonneboiler warm tapwater (ZM) ,00 Toepassen zonnepanelen (ZM) ,00 TLD-armatuur vervangen door LED-paneel (ZM) ,00 TLD-lampen vervangen door LED-tubes (ZM) 76,80 Halogeenspots vervangen door LED-spots (ZM) 146,80 Gloei- en ecohalogeenlampen verv door LED (ZM) 161,30 Aanwezigheidsdetectie verlichting (ZM) 3.168,00 Tabel 3-4: Overzicht investeringskosten maatregelpakketten Pagina 13 van 29

14 In Tabel 3-4 is weergegeven op welke wijze de investeringskosten zijn bepaald en welke specificaties van toepassing zijn voor deze maatregelen. Bij het bepalen van de investeringskosten wordt, indien van toepassing, onderscheid gemaakt tussen zelfstandige momenten (ZM) en natuurlijke momenten (NM). Op een zelfstandig moment zijn er geen onderhoud of werkzaamheden aan de betreffende installatie vereist. Op een natuurlijk moment is dat wel het geval, waardoor deze investeringskosten lager uitvallen omdat er mogelijk een gedeelte van de werkzaamheden wegvallen of er overlap plaatsvindt. Het is daarom zinvol om op natuurlijke momenten te bepalen welke besparende maatregelen doorgevoerd kunnen worden. De betreffende investeringskosten zijn, tenzij anders vermeld, inclusief installatie. Door het combineren van verbeteringen met natuurlijke vervangmomenten zijn de investeringen per saldo lager dan op een zelfstandig moment, wat de terugverdientijd van de investering doet afnemen. De investeringskosten, weergegeven in Tabel 3-4, zijn afkomstig van verschillende bronnen. Voor de bepaling van deze kosten is gebruik gemaakt van: 1. Kostendatabase Facilicom Energiemanagement 2. Overzicht Investeringskosten energiebesparende maatregelen Utiliteitsgebouwen (RVO, 2016) 3. Database in de VABI software SenterNovem cijfers uit 2007 Het is mogelijk dat na het uitvragen van offertes voor de uitvoer van de betreffende maatregel er positieve of negatieve verschillen in prijsstelling ontstaan ten opzichte van de door ons vormgegeven ramingen o.b.v. ervarings- en benchmarkgegevens. 3.4 Verwachte energiebesparing In Figuur 3-1 vindt u de primaire energiebesparing in procenten ten opzichte van de huidige situatie. Bij de energieberekeningen is uitgegaan van het gemiddelde referentieklimaat TRY De Bilt om de weersinvloed van verschillende jaren te voorkomen. Figuur 3-1: Relatieve energiebesparing t.o.v. huidige situatie Pagina 14 van 29

15 Voorts wordt in Tabel 3-5 de energiebesparing in procenten voor gas, elektriciteit en warmte afzonderlijk gepresenteerd, zodat de invloed van de maatregelen inzichtelijk wordt. Maatregelpakket Gas besparing Elektriciteit besparing Warmte besparing Huidige situatie Maatregelen ,4 % 11,2 % 0,0 % Geoptimaliseerd weersafhankelijke regeling CV (ZM) 8,2 % 0,0 % 0,0 % VR-ketels vervangen door HR107-ketels (ZM) 12,9 % 0,0 % 0,0 % Warmteterugwinning ventilatie sporthallen (ZM) 51,1 % 0,1 % 0,0 % Warmteterugwinning ventilatie squash en dans (ZM) 5,1 % 0,0 % 0,0 % TLD-armatuur vervangen door LED-paneel (ZM) -2,0 % 8,5 % 0,0 % TLD-lampen vervangen door LED-tubes (ZM) 0,0 % 0,2 % 0,0 % Halogeenspots vervangen door LED-spots (ZM) -0,1 % 0,5 % 0,0 % Gloei- en ecohalogeenlampen verv door LED (ZM) -0,2 % 1,0 % 0,0 % Aanwezigheidsdetectie verlichting (ZM) -0,4 % 1,8 % 0,0 % Maatregelen t/m ,4 % 35,2 % 0,0 % Toepassen zonnepanelen (ZM) 0,0 % 24,0 % 0,0 % Maatregelen t/m ,7 % 35,4 % 0,0 % Dubbel glas vervangen door HR++ glas (ZM) 0,1 % 0,1 % 0,0 % Gecoat dubbel glas vv door gecoat HR++ glas (ZM) 0,0 % 0,2 % 0,0 % Zonneboiler warm tapwater (ZM) 2,2 % 0,0 % 0,0 % Tabel 3-5: Relatieve energiebesparing t.o.v. huidige situatie Om een indicatie te geven van de besparingen, worden de berekende energieverbruiken voor zowel de huidige situatie als de maatregelpakketten in Tabel 3-6 weergegeven. Maatregelpakket Gas [m 3 /jaar] Elektriciteit [kwh/jaar] Warmte [GJ/jaar] Huidige situatie ,0 Maatregelen ,0 Geoptimaliseerd weersafhankelijke regeling CV (ZM) ,0 VR-ketels vervangen door HR107-ketels (ZM) ,0 Warmteterugwinning ventilatie sporthallen (ZM) ,0 Warmteterugwinning ventilatie squash en dans (ZM) ,0 TLD-armatuur vervangen door LED-paneel (ZM) ,0 TLD-lampen vervangen door LED-tubes (ZM) ,0 Halogeenspots vervangen door LED-spots (ZM) ,0 Gloei- en ecohalogeenlampen verv door LED (ZM) ,0 Aanwezigheidsdetectie verlichting (ZM) ,0 Maatregelen t/m ,0 Toepassen zonnepanelen (ZM) ,0 Pagina 15 van 29

16 Maatregelen t/m ,0 Dubbel glas vervangen door HR++ glas (ZM) ,0 Gecoat dubbel glas vv door gecoat HR++ glas (ZM) ,0 Zonneboiler warm tapwater (ZM) ,0 Tabel 3-6: Energieverbruik van de maatregelen en de huidige situatie De vormgegeven maatregelpakketten hebben ook invloed op het energielabel. In Tabel 3-7 wordt hiervan een samenvatting gegeven. Maatregelpakket EI [-] E.label Huidige situatie 1,18 C Maatregelen ,95 A Geoptimaliseerd weersafhankelijke regeling CV (ZM) 1,18 C VR-ketels vervangen door HR107-ketels (ZM) 1,10 B Warmteterugwinning ventilatie sporthallen (ZM) 1,10 B Warmteterugwinning ventilatie squash en dans (ZM) 1,13 B TLD-armatuur vervangen door LED-paneel (ZM) 1,15 B TLD-lampen vervangen door LED-tubes (ZM) 1,18 C Halogeenspots vervangen door LED-spots (ZM) 1,18 C Gloei- en ecohalogeenlampen verv door LED (ZM) 1,18 C Aanwezigheidsdetectie verlichting (ZM) 1,17 C Maatregelen t/m ,68 A Toepassen zonnepanelen (ZM) 0,91 A Maatregelen t/m ,63 A Dubbel glas vervangen door HR++ glas (ZM) 1,18 C Gecoat dubbel glas vv door gecoat HR++ glas (ZM) 1,18 C Zonneboiler warm tapwater (ZM) 1,15 B Tabel 3-7: Energielabel van de maatregelpakketten 3.5 Verwachte kostenbesparing In Tabel 3-8 worden diverse financiële kengetallen voor de pakketten opgesomd. De eenvoudige terugverdientijd (ETVT), de terugverdientijd verdisconteerd met rente, inflatie en stijging van energieprijzen (TVT), de netto contante waarde (NCW), de interne rentabiliteit (IR) en de gemiddelde boekhoudkundige rentabiliteit (GBR). Hierdoor heeft u inzicht in de financiële impact van de maatregelen op uw organisatie. Pagina 16 van 29

17 Maatregelpakket ETVT [jaar] TVT [jaar] Maatregelen ,5 4, ,4 40,0 % 74,2 % Geoptimaliseerd weersafhankelijke regeling CV (ZM) 0,3 0, ,0 199,0 % 956,4 % VR-ketels vervangen door HR107-ketels (ZM) 5,9 5, ,0 30,0 % 58,0 % Warmteterugwinning ventilatie sporthallen (ZM) 2,5 2, ,7 83,0 % 131,9 % Warmteterugwinning ventilatie squash en dans (ZM) 13,5 10, ,0 11,0 % 27,1 % TLD-armatuur vervangen door LED-paneel (ZM) 18,9 13, ,7 6,0 % 20,3 % TLD-lampen vervangen door LED-tubes (ZM) 6,1 5,4 145,7 29,0 % 56,3 % Halogeenspots vervangen door LED-spots (ZM) 2,7 2,6 768,5 75,0 % 123,1 % Gloei- en ecohalogeenlampen verv door LED (ZM) 1,3 1, ,9 199,0 % 259,3 % Aanwezigheidsdetectie verlichting (ZM) 17,6 13,0 521,1 7,0 % 21,6 % Maatregelen t/m ,0 7, ,8 19,0 % 39,2 % Toepassen zonnepanelen (ZM) 45,3 24, ,8-4,0 % 10,4 % Maatregelen t/m ,8 8, ,9 17,0 % 36,3 % Dubbel glas vervangen door HR++ glas (ZM) 56,9 27, ,2-6,0 % 9,0 % Gecoat dubbel glas vv door gecoat HR++ glas (ZM) 404,1 63, ,7-22,0 % 4,1 % Zonneboiler warm tapwater (ZM) 22,2 15, ,8 4,0 % 17,8 % Tabel 3-8: Financiële kengetallen voor de maatregelpakketten NCW [ ] IR [%] GBR [%] Voor de kostenbesparing per energiedrager biedt Tabel 3-9 een overzicht. De genoemde kostenbesparingen zijn berekend op basis van het eerder genoemde referentieklimaat TRY De Bilt en kunnen in het werkelijke klimaat per jaar afwijken door de weersinvloeden. Maatregelpakket Gas [ /jaar] Elektr. [ /jaar] Warmte [ /jaar] Maatregelen Geoptimaliseerd weersafhankelijke regeling CV (ZM) VR-ketels vervangen door HR107-ketels (ZM) Warmteterugwinning ventilatie sporthallen (ZM) Warmteterugwinning ventilatie squash en dans (ZM) TLD-armatuur vervangen door LED-paneel (ZM) TLD-lampen vervangen door LED-tubes (ZM) Halogeenspots vervangen door LED-spots (ZM) Gloei- en ecohalogeenlampen verv door LED (ZM) Aanwezigheidsdetectie verlichting (ZM) Maatregelen t/m Toepassen zonnepanelen (ZM) Maatregelen t/m Dubbel glas vervangen door HR++ glas (ZM) Gecoat dubbel glas vv door gecoat HR++ glas (ZM) Zonneboiler warm tapwater (ZM) Tabel 3-9: Besparing op de energiekosten van de maatregelpakketten Totaal [ /jaar] Pagina 17 van 29

18 Bijlage A Invoergegevens Vabi A.1 Algemeen In Tabel A- 1 vindt u de algemene gegevens van de locatie zoals deze zijn vastgesteld door de adviseur. Adres de Bengele TZ Nederweert BIK-code 93 Bouwjaar 1993 Renovatiejaar Inspectiedatum 9 januari 2018 Type gebruiker Eigenaar Tabel A- 1: Algemene gegevens locaties A.2 Installaties Eén of meerdere klimaatinstallaties hebben als taak het gebouw behaaglijk te houden. Voor dit energieonderzoek is het gebouw in één of meerdere energiesectoren onderverdeeld. Elke energiesector is aangesloten op een klimaatinstallatie. De kwaliteit van de klimaatinstallatie bepaalt voor een belangrijk deel uw energieverbruik. In de Tabel A- 2 wordt een overzicht gepresenteerd van de klimaatinstallaties in het gebouw. In de volgende subparagrafen worden deze installaties nader omschreven. Klimaatinstallatie Opp. [m 2 ] Vent Verw Koel Tap Bev Zon Installatie 1: Sporthal 4.165,3 Mechanische balans X X Installatie 1a: Entree 142,6 Natuurlijke ventilatie X X X Installatie 2: Squash/dans 455,5 Mechanische balans X Installatie 3: 1e verdieping 474,4 Mechanische balans X X X Installatie 3a: Fitness 91,1 Natuurlijke ventilatie X X Tabel A- 2: Overzicht klimaatinstallaties in het gebouw A.2.1 Ventilatievoorzieningen Ventilatie is noodzakelijk voor een gezond gebouw. Naast aanvoer van verse lucht, kan de ventilatielucht ook worden gebruikt om het gebouw te verwarmen, koelen of bevochtigen. Ventilatie kan op natuurlijke wijze bijvoorbeeld met te openen ramen of luchtroosters plaatsen. Daarnaast kunnen ook ventilatoren worden ingezet, men spreekt dan van een mechanisch ventilatiesysteem. Wanneer sprake is van zowel mechanische toevoer als afvoer, dan is er warmteterugwinning mogelijk: de warmte uit de afvoerlucht kan worden Pagina 18 van 29

19 gebruikt om de toevoerlucht voor te verwarmen. In Tabel A- 3 wordt het ventilatiesysteem van het gebouw samengevat. Klimaatinstallatie Systeem Voorziening in gevel Warmteterugwinning Installatie 1: Sporthal Mechanische balans Geen ventilatievoorzieningen Geen Installatie 1a: Entree Natuurlijke ventilatie Te openen ramen Geen Installatie 2: Squash/dans Mechanische balans Geen ventilatievoorzieningen Installatie 3: 1e verdieping Mechanische balans Geen ventilatievoorzieningen Geen Geen Installatie 3a: Fitness Natuurlijke ventilatie Te openen ramen Geen Tabel A- 3: Ventilatievoorzieningen in het gebouw A.2.2 Ruimteverwarming Om de ruimtes in het gebouw te verwarmen, is er een warmte-opwekker nodig. Voorts moet de warmte naar de ruimtes worden gedistribueerd, waar het doormiddel van bijvoorbeeld radiatoren, convectoren of luchtroosters wordt afgegeven. In Tabel A- 4 vindt u de belangrijkste gegevens van de verwarmingsinstallatie. Klimaatinstallatie Opwekking Distributie Pompregeling Installatie 1: Sporthal VR ketel Water >50% autom. aan/uitregeling Installatie 1a: Entree Warmtepomp elektrisch + VR ketel Water Zonder reg./anders Installatie 2: Squash/dans Direct gestookte luchtverwarming Lokaal Geen pompen Installatie 3: 1e verdieping HR107 ketel Water en lucht >50% autom. toerenregeling Installatie 3a: Fitness Warmtepomp elektrisch + HR107 ketel Water >50% autom. toerenregeling Tabel A- 4: Ruimteverwarming in het gebouw A.2.3 Ruimtekoeling In veel utiliteitsgebouwen is koeling aanwezig om te voorkomen dat het gebouw in de zomer te warm wordt. Net als bij ruimteverwarming, moet voor ruimtekoeling de koude worden opgewekt en getransporteerd naar de gekoelde ruimtes (zie Tabel A- 5). Pagina 19 van 29

20 Klimaatinstallatie Opwekking Distributie Pompregeling Installatie 1: Sporthal Geen koeling Installatie 1a: Entree Compressiekoelmachine Lokaal Geen pompen Installatie 2: Squash/dans Geen koeling Installatie 3: 1e verdieping Compressiekoelmachine Lucht Zonder reg./anders Installatie 3a: Fitness Compressiekoelmachine Lokaal Geen pompen Tabel A- 5: Ruimtekoeling in het gebouw A.2.4 Warm tapwater Voor het bereiden van warm tapwater kunnen allerlei opwekkers worden gebruikt. Hoe verder de tappunten van deze opwekker verwijderd zijn, hoe meer energie verloren gaat in de warmwaterleidingen. In Tabel A- 6 wordt de warm tapwater installatie beschreven. Klimaatinstallatie Opwekking Distributie Installatie 1: Sporthal VR-ketel met cv-boiler Circulatieleiding Installatie 1a: Entree VR-ketel met cv-boiler Circulatieleiding Installatie 2: Squash/dans Geen tapwater Installatie 3: 1e verdieping VR-ketel met cv-boiler Circulatieleiding Installatie 3a: Fitness Geen tapwater Tabel A- 6: Warm tapwater bereiding in het gebouw A.2.5 Bevochtiging In sommige gebouwen vindt bevochtiging van de lucht plaats. Hiervoor zijn verschillende systemen beschikbaar. In Tabel A- 7 worden gegevens voor de eventuele bevochtiging van het gebouw weergegeven. Klimaatinstallatie Systeem Distributie Vochtterugw. Installatie 1: Sporthal Installatie 1a: Entree Installatie 2: Squash/dans Installatie 3: 1e verdieping Installatie 3a: Fitness Geen bevochtiging Geen bevochtiging Geen bevochtiging Geen bevochtiging Geen bevochtiging Tabel A- 7: Bevochtiging in het gebouw Pagina 20 van 29

21 A.2.6 Zonne-energie Het laatste onderdeel van de klimaatinstallatie is zonne-energie. Hieronder worden zonnecollectoren (thermisch) en zonnepanelen (elektrisch) beschouwd. In Tabel A- 8 worden de zonnesystemen van het gebouw opgesomd. Klimaatinstallatie Opp. [m 2 ] Systeem Specificatie - Tabel A- 8: Zonne-energie toegepast in het gebouw A.3 De bouwkundige constructies Gevels, ramen, vloeren, daken, panelen en deuren zijn allemaal bouwkundige constructies. De isolatiewaarde, warmteweerstand van een constructie, bepaalt voor een aanzienlijk deel hoeveel warmte uit het gebouw naar buiten kan ontsnappen. Bij een hogere warmteweerstand is minder verwarmingsenergie benodigd, maar kan wel de koelbehoefte vergroten. In Tabel A- 9 vindt u de thermische eigenschappen van de bouwkundige constructies van het gebouw. De Rc-waarde wordt gebruikt voor dichte constructies: hoe hoger de waarde, hoe hoger de warmteweerstand. Voor ramen (en soms voor dichte constructies) wordt de U- waarde gehanteerd: hoe lager de U-waarde, hoe hoger de isolatiegraad. Tenslotte staat de ZTA-waarde voor het percentage zonlicht dat door een raam naar binnen kan komen. Constructie Type Rc [m 2 K/W] U [m 2 K/W] ZTA [%] Metselgevel Wand 2,61 Gevel beplating Wand 2,53 Vliesgevel Wand 2,53 Betonvloer Vloer 2,53 Vloer verdieping Vloer 2,53 Plat dak Dak 3,97 Hellend dak Dak 3,97 HR++ glas & luifel, hout Raam 1,80 60 Gecoat dubbel glas, hout Raam 2,30 60 Dubbel glas, hout Raam 2,90 70 Dubbel glas & luifel, hout Raam 2,90 70 Raampaneel Paneel 0,74 Raampaneel + gevel Paneel 2,53 Houten paneel Paneel 2,53 Glazen deur, HR++ glas Raam 1,80 60 Glazen deur, dubbel glas Raam 3,30 70 Pagina 21 van 29

22 Deur, dubbel glas Deur 0,33 Houten deur Deur 0,12 Tabel A- 9: Bouwkundige constructies in het gebouw Voor het bepalen van het energiecertificaat voor het gebouw, moet het ISSO beslisdiagram worden toegepast op de bouwkundige constructies. In Tabel A- 10 worden de beslissingen per constructie samengevat. Constructie Beslissingen Metselgevel 90 Gevel beplating Isolatiedikte onbekend Bouwperiode Vliesgevel Isolatiedikte onbekend Bouwperiode Betonvloer Isolatiedikte onbekend Bouwperiode Vloer verdieping Isolatiedikte onbekend Bouwperiode Plat dak 150 Hellend dak 150 HR++ glas & luifel, hout Hout of kunststof HR++ glas Gecoat dubbel glas, hout Hout of kunststof HR glas (Dubbel glas met coating) Dubbel glas, hout Hout of kunststof Dubbel glas zonder coating Dubbel glas & luifel, hout Hout of kunststof Dubbel glas zonder coating Raampaneel 20 Raampaneel + gevel Isolatiedikte onbekend Bouwperiode Houten paneel Isolatiedikte onbekend Bouwperiode Glazen deur, HR++ glas Hout of kunststof HR++ glas Glazen deur, dubbel glas Therm. onderbroken metaal Dubbel glas zonder coating Deur, dubbel glas Houten deur D02 Geisoleerde deur D01 Deur Tabel A- 10: Verantwoording ISSO beslisdiagram voor constructies A.4 De energiesector(en) Energiesectoren zijn groepen van ruimtes in het gebouw. Een gebouw kan worden onderverdeeld in één of meerdere sectoren. In een energiesector komt alles samen. Elke sector heeft zijn eigen gebruiksfuncties, is aangesloten op een klimaatinstallatie, heeft allerlei bouwkundige constructies, apparaten en verlichting. Pagina 22 van 29

23 Het aantal energiesectoren voor dit gebouw(deel) is gelijk aan het aantal combinaties van warmte- en koude-distributiesystemen. Bij een gebruiksoppervlakte, met dezelfde combinatie, van meer dan 90% van de totale oppervlakte, bestaat dit gebouwdeel uit één energiesector. Per energiesector wordt vervolgens bepaald wat de gebruiksfunctie is. Indien verschillende gebruiksfuncties aanwezig zijn, bepaalt de gebruiksoppervlakte of er sprake is van meerdere gebruiksfuncties per energiesector. Indien meer dan 90% van de totale gebruiksoppervlakte van de energiesector dezelfde gebruiksfunctie heeft, geldt deze gebruiksfunctie voor de volledige energiesector. A.4.1 Organisatie en gebruik De organisatie en het gebruik van het gebouw bepalen in belangrijke mate het energieverbruik van het gebouw. Bij een hoge personele bezetting, lange gebruikstijden, en hoge temperatuurinstellingen zal het energieverbruik hoog zijn. In Tabel A- 11 wordt de indeling in energiesectoren met de bijbehorende netto gebruiksoppervlaktes en gebruiksfuncties gepresenteerd. Energiesector NVO [m 2 ] Gebruiksfunctie Sector 1: Sporthal 4.165,3 Sport (anders) Sector 1a: Entree 142,6 Sport (anders) Sector 2: Squash/dans 455,5 Sport (anders) Sector 3: 1e verdieping 474,4 Sport (anders) Sector 3a: Fitness 91,1 Sport (anders) Tabel A- 11: Overzicht energiesectoren met bijbehorende oppervlaktes en gebruiksfuncties In Tabel A- 12 wordt de personele bezetting per energiesector opgesomd. De bezettingsgraad staat voor het gemiddelde percentage van de personen die tijdens de gebruikstijden (zie Tabel A- 13) daadwerkelijk aanwezig zijn. Energiesector Personen [-] Bezettingsgraad [%] Sector 1: Sporthal Sector 1a: Entree 8 25 Sector 2: Squash/dans Sector 3: 1e verdieping Sector 3a: Fitness 4 25 Tabel A- 12: Personele bezetting in het gebouw Energiesector Weken/jaar Dagen/week Uren/dag Onderbreking Sector 1: Sporthal tot uur geen Sector 1a: Entree tot uur geen Pagina 23 van 29

24 Sector 2: Squash/dans tot uur geen Sector 3: 1e verdieping tot uur geen Sector 3a: Fitness tot uur geen Tabel A- 13: Gebruikstijden van de energiesectoren In Tabel A- 14 worden de gemiddelde binnentemperaturen getoond. De gemiddelde binnentemperatuur tijdens gebruikstijd liggen veelal rondom de ingestelde temperaturen (setpoints) van de klimaatinstallatie. Voor ruimteverwarming wordt ook rekening gehouden met de temperatuur buiten gebruikstijd. Deze temperatuur kan afwijken van de ingestelde temperatuur van de klimaatinstallatie. Wanneer de nachttemperatuur op 15 C staat ingesteld, betekent dat niet dat het s nacht ook altijd gemiddeld deze temperatuur is. Energiesector Tijdens gebruik verwarming [ C] Buiten gebruik verwarming [ C] Tijdens gebruik koeling [ C] Sector 1: Sporthal 19,0 15,0 24,0 Sector 1a: Entree 19,0 15,0 24,0 Sector 2: Squash/dans 19,0 15,0 24,0 Sector 3: 1e verdieping 19,0 15,0 24,0 Sector 3a: Fitness 19,0 15,0 24,0 Tabel A- 14: Gemiddelde binnentemperaturen van de energiesectoren A.4.2 Afmetingen en constructies In Tabel A- 15 vindt u alle afmetingen van de bouwkundige constructies in het gebouw met de bijbehorende oriëntaties en begrenzingen. De isolerende eigenschappen van deze constructies kunt u vinden in paragraaf A.3 (De bouwkundige constructies). Energiesector Opp. [m 2 ] Constructie Oriëntatie Begrenzing Sector 1: Sporthal 3.735,7 Betonvloer Horizontaal Kruipruimte 4,2 Vloer verdieping Horizontaal Buitenlucht 3.213,1 Plat dak Horizontaal Buitenlucht 138,0 Hellend dak Oost Buitenlucht 138,0 Hellend dak West Buitenlucht 193,7 Metselgevel Oost Buitenlucht 274,8 Gevel beplating Oost Buitenlucht 2,6 Vliesgevel Oost Buitenlucht 4,4 Dubbel glas & luifel, hout Oost Buitenlucht 2,1 Raampaneel Oost Buitenlucht Pagina 24 van 29

25 3,8 Houten paneel Oost Buitenlucht 17,0 Houten deur Oost Buitenlucht 194,2 Metselgevel West Buitenlucht 242,2 Gevel beplating West Buitenlucht 2,9 Houten deur West Buitenlucht 147,7 Metselgevel Zuid Buitenlucht 384,0 Gevel beplating Zuid Buitenlucht 4,3 Vliesgevel Zuid Buitenlucht 2,2 Gecoat dubbel glas, hout Zuid Buitenlucht 0,4 Dubbel glas & luifel, hout Zuid Buitenlucht 2,1 Houten paneel Zuid Buitenlucht 6,8 Deur, dubbel glas Zuid Buitenlucht 21,1 Houten deur Zuid Buitenlucht 154,0 Metselgevel Noord Buitenlucht 384,0 Gevel beplating Noord Buitenlucht 6,8 Vliesgevel Noord Buitenlucht 2,2 Gecoat dubbel glas, hout Noord Buitenlucht 4,5 Dubbel glas & luifel, hout Noord Buitenlucht 2,0 Raampaneel Noord Buitenlucht 6,8 Deur, dubbel glas Noord Buitenlucht 16,8 Houten deur Noord Buitenlucht Sector 1a: Entree 148,2 Betonvloer Horizontaal Kruipruimte 1,2 Vliesgevel Zuid-Oost Buitenlucht 3,1 Dubbel glas & luifel, hout Zuid-Oost Buitenlucht 15,8 Vliesgevel Oost Buitenlucht 6,8 HR++ glas & luifel, hout Oost Buitenlucht 14,4 Dubbel glas & luifel, hout Oost Buitenlucht 5,2 Raampaneel + gevel Oost Buitenlucht 6,3 Glazen deur, HR++ glas Oost Buitenlucht 6,8 Glazen deur, dubbel glas Oost Buitenlucht 1,2 Vliesgevel Noord-Oost Buitenlucht 3,1 Dubbel glas & luifel, hout Noord-Oost Buitenlucht 2,5 Vliesgevel Zuid Buitenlucht 6,2 Raampaneel + gevel Zuid Buitenlucht Sector 2: Squash/dans 455,5 Betonvloer Horizontaal Kruipruimte Pagina 25 van 29

26 386,9 Plat dak Horizontaal Buitenlucht 6,7 Metselgevel Oost Buitenlucht 205,1 Metselgevel West Buitenlucht 7,1 Dubbel glas, hout West Buitenlucht 1,3 Houten paneel West Buitenlucht 111,2 Metselgevel Zuid Buitenlucht 111,2 Metselgevel Noord Buitenlucht Sector 3: 1e verdieping 489,7 Plat dak Horizontaal Buitenlucht 9,2 Gevel beplating Oost Buitenlucht Sector 3a: Fitness 32,4 Vloer verdieping Horizontaal Buitenlucht 91,1 Plat dak Horizontaal Buitenlucht 36,1 Vliesgevel Oost Buitenlucht 42,7 Gecoat dubbel glas, hout Oost Buitenlucht 7,0 Vliesgevel Zuid Buitenlucht 8,3 Gecoat dubbel glas, hout Zuid Buitenlucht 7,0 Vliesgevel Noord Buitenlucht 8,3 Gecoat dubbel glas, hout Noord Buitenlucht Tabel A- 15: Afmetingen, oriëntaties en begrenzingen van de bouwkundige constructies A.4.3 Klimatisering Elke energiesector is aangesloten op een klimaatinstallatie. Tabel A- 16 biedt een overzicht van de energiesectoren en klimaatinstallaties. In dit overzicht wordt ook vermeld van welke installatieonderdelen de energiesector gebruikmaakt. Energiesector Klimaatinstallatie Verw Koel Tap Bev Zon Sector 1: Sporthal Installatie 1: Sporthal X X Sector 1a: Entree Installatie 1a: Entree X X X Sector 2: Squash/dans Installatie 2: Squash/dans X Sector 3: 1e verdieping Installatie 3: 1e verdieping X X X Sector 3a: Fitness Installatie 3a: Fitness X X Tabel A- 16: Klimatisering van de energiesectoren Tabel A- 17 geeft het ventilatiesysteem en de bijbehorende ventilatievouden per energiesector weer. Een ventilatievoud van bijvoorbeeld 2,0 betekent dat in een uur evenveel verse lucht wordt ingeblazen als twee keer de inhoud van de energiesector. Het getal tussen haakjes geeft het ventilatievoud buiten gebruikstijden weer. Pagina 26 van 29

27 Energiesector Systeem Natuurlijke ventilatie [-/h] Mechanische ventilatie [-/h] Warmte terugwinning Sector 1: Sporthal Mechanische balans 0,00 (0,00) 1,50 (0,00) Geen Sector 1a: Entree Natuurlijke ventilatie 0,50 (0,00) 0,00 (0,00) Geen Sector 2: Squash/dans Sector 3: 1e verdieping Mechanische balans 0,00 (0,00) 2,59 (0,00) Geen Mechanische balans 0,00 (0,00) 3,31 (0,00) Geen Sector 3a: Fitness Natuurlijke ventilatie 0,50 (0,00) 0,00 (0,00) Geen Tabel A- 17: Ventilatiegegevens van de energiesectoren A.4.4 Opgestelde apparatuur Naast de klimaatinstallatie bevindt zich ook andere apparatuur in het gebouw. Voorbeelden zijn computers, kopieermachines, telefooncentrales, etc. Deze apparaten verbruiken veelal elektriciteit, maar soms ook gas of stoom. Voorts geven deze apparaten ook warmte af in het gebouw. In Tabel A- 18 wordt de opgestelde apparatuur per energiesector weergegeven. Energiesector Apparaat Type Jaarlijks verbruik Sector 1: Sporthal Apparatuur Elektrisch apparaat Sector 1a: Entree Apparatuur Elektrisch apparaat Sector 2: Squash/dans Apparatuur Elektrisch apparaat Sector 3: 1e verdieping Apparatuur Elektrisch apparaat Sector 3a: Fitness Apparatuur Elektrisch apparaat Tabel A- 18: Overige apparatuur in de energiesectoren 1,0 W/m2 (tijdens gebruik) 1,0 W/m2 (tijdens gebruik) 1,0 W/m2 (tijdens gebruik) 1,0 W/m2 (tijdens gebruik) 1,0 W/m2 (tijdens gebruik) A.4.5 Verlichting Tenslotte is het gebouw voorzien van verlichting. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen drie typen verlichting: Basisverlichting (zie Tabel A- 19), dit is de verlichting van de werkplekken, gangen, kantines en dergelijke. Deze verlichting staat aan tijdens gebruikstijden en geeft warmte af in het gebouw. Accentverlichting (zie Tabel A- 20), deze verlichting wordt bijvoorbeeld voor decoratieve doeleinden gebruikt, zoals spotjes in winkeletalages. Deze verlichting kan ook buiten de gebruikstijden aan staan. Pagina 27 van 29

28 Overige verlichting (zie Tabel A- 20), deze verlichting kan net als accentverlichting afwijkende branduren hebben dan de gebruikstijden. Daarnaast bevindt overige verlichting zich niet in de verwarmde ruimtes van het gebouw. Voorbeelden zijn buitenverlichting en verlichting in parkeergarages. Energiesector Verlichtingsgroep Perc. sector Vermogen Regeling Sector 1: Sporthal TLD 2x18W 100,0 % 2,0 x 56,0 W Centraal aan/uit TLD 2x36W 100,0 % 13,0 x 94,0 W Vertrek TLD 2x58W 100,0 % 11,0 x 140,0 W Centraal aan/uit TLD 2x58W 100,0 % 2,0 x 140,0 W Vertrek TLD 3x18W (evsa) 100,0 % 38,0 x 69,0 W Vertrek; met aanw.detectie T5 HF 1x36W 100,0 % 1,0 x 44,0 W Vertrek Led paneel 40W 100,0 % 43,0 x 40,0 W Centraal aan/uit Led 25W 100,0 % 4,0 x 25,0 W Centraal aan/uit PLL 1x9W 100,0 % 16,0 x 11,0 W Vertrek; met aanw.detectie Gloeilamp 40W 100,0 % 2,0 x 40,0 W Vertrek Led 236,4W 100,0 % 48,0 x 236,4 W Centraal aan/uit Sector 1a: Entree LED-paneel 60W 100,0 % 6,0 x 40,0 W Centraal aan/uit PLL 1x9W 100,0 % 2,0 x 11,0 W Centraal aan/uit LED-spot 5W 100,0 % 10,0 x 5,0 W Centraal aan/uit LED-lamp 5,5W 100,0 % 6,0 x 5,5 W Centraal aan/uit Sector 2: Squash/dans Led tube 2x18W 100,0 % 40,0 x 36,0 W Centraal aan/uit Led 3 x 40W 100,0 % 64,0 x 120,0 W Vertrek; met aanw.detectie Sector 3: 1e verdieping TLD 3x18W 100,0 % 11,0 x 84,0 W Centraal aan/uit TLD 4x18W 100,0 % 15,0 x 112,0 W Vertrek TLD 2x36W 100,0 % 4,0 x 94,0 W Vertrek Led 15,5W 100,0 % 6,0 x 15,5 W Vertrek; met aanw.detectie Halogeenspot 20W 100,0 % 12,0 x 22,0 W Vertrek Halogeenspot 35W 100,0 % 4,0 x 37,0 W Vertrek Ledspot 9W 100,0 % 2,0 x 9,0 W Vertrek Ledspot 9W 100,0 % 10,0 x 9,0 W Vertrek; met aanw.detectie Ecohalogeen 42W 100,0 % 16,0 x 42,0 W Vertrek Plafond 3x18W 100,0 % 13,0 x 66,0 W Vertrek Sector 3a: Fitness TLD 4x18W 100,0 % 12,0 x 112,0 W Vertrek TLD 1x36W 100,0 % 1,0 x 47,0 W Vertrek PLL 1x11W 100,0 % 4,0 x 16,0 W Vertrek Pagina 28 van 29