Waarom geen e-voting? Hugo Jonker
|
|
|
- Joannes Vink
- 4 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Waarom geen e-voting? Hugo Jonker
2 Wat is e-voting? Stemmen via computers Stemmen op afstand (via internet) In Nederland is het stemhokje een vereiste (stemvrijheid). Geen internetstemmen 2 / 71
3 Verwachte voordelen e-voting Snellere uitslag Goedkoper Moderner Even veilig (of beter) Even betrouwbaar (of beter) 3 / 71
4 Realiteit (tot nu toe)? Snellere uitslag? Goedkoper Moderner Even veilig (of beter) Even betrouwbaar (of beter) 4 / 71
5 The rest of this presentation Deel I: geschiedenis e-voting in NL Deel II: kan het wel? Deel III: informatica-blik: eisen aan e-voting informatica-blik: verificatie Deel IV: conclusies 5 / 71
6 Deel I Geschiedenis van e-voting in Nederland 6 / 71
7 2 kamerverkiezingen 2006 e Voor het eerst stemmachines in Amsterdam: Nedap Sdu Newvote Special-purpose device Windows + touchscreen 7 / 71
8 Rop Gonggrijp (mede) Oprichter XS4All 8 / 71
9 Rop Gonggrijp (mede) Oprichter XS4All (mede) Uitgever / Redacteur Hack-Tic 9 / 71
10 Rop Gonggrijp (mede) Oprichter XS4All (mede) Uitgever / Redacteur Hack-Tic Na Windows op zijn stemcomputer te zien: 10 / 71
11 Rop Gonggrijp (mede) Oprichter XS4All (mede) Uitgever / Redacteur Hack-Tic Na Windows op zijn stemcomputer te zien: (mede) Oprichter WVSCN 11 / 71
12 Onderzoek naar veiligheid Nedaps 12 / 71
13 Onderzoek naar veiligheid Nedaps Proces slecht ingericht 13 / 71
14 Onderzoek naar veiligheid Nedaps Proces slecht ingericht Keuring beslaat niet alles 14 / 71
15 Onderzoek naar veiligheid Nedaps Proces slecht ingericht Keuring beslaat niet alles Keuring onterecht 15 / 71
16 Onderzoek naar veiligheid Nedaps Proces slecht ingericht Keuring beslaat niet alles Keuring onterecht Machine triviaal hackbaar met fysieke toegang 16 / 71
17 Onderzoek naar veiligheid Nedaps Proces slecht ingericht Keuring beslaat niet alles Keuring onterecht Machine triviaal hackbaar met fysieke toegang Fysieke beveiliging van machines is een lachertje 17 / 71
18 Onderzoek naar veiligheid Nedaps Proces slecht ingericht Keuring beslaat niet alles Keuring onterecht Machine triviaal hackbaar met fysieke toegang Fysieke beveiliging van machines is een lachertje SE 18 / 71
19 Concreet Nedap machine is op afstand af te luisteren Nedap machine kan liegen over uitslag Het is namelijk een computer 19 / 71
20 Nee, het is geen computer 20 / 71
21 Nee, het is geen computer 21 / 71
22 Afluisteren 22 / 71
23 Lessen uit deze episode Alle stemmachines afgekeurd Eisen aan stemproces expliciet maken Commissie Korthals-Altes 23 / 71
24 Eisen aan stemproces (Commissie Korthals-Altes) Transparantie Controleerbaarheid Integriteit Kiesgerechtigdheid Stemvrijheid Stemgeheim Uniciteit Toegankelijkheid 24 / 71
25 Ontbrekende eis Compartmentalisatie: dat de impact van een aanval hooguit één compartiment is Huidige systeem heeft veel compartimenten: Stembureaus Gemeentelijk stembureau Kieskringen 25 / 71
26 Waarom geen e-voting? Historisch perspectief: Geen procesbewaking Geen aandacht voor security Kortom: invoering was een zootje 26 / 71
27 Deel II Kan het wel? 27 / 71
28 We kunnen toch e-... e-bestellen e-boeken (reizen, hotels) Zelfs e-bankieren! 28 / 71
29 e-banking vs. e-voting 29 / 71
30 e-banking vs. e-voting e-banking gaat niet foutloos 30 / 71
31 e-banking vs. e-voting e-banking gaat niet foutloos 31 / 71
32 e-banking vs. e-voting e-banking gaat niet foutloos 32 / 71
33 e-banking vs. e-voting e-banking gaat niet foutloos Overschrijvingen zijn niet anoniem Daardoor kun je schade herstellen 33 / 71
34 e-banking vs. e-voting e-banking gaat niet foutloos Overschrijvingen zijn niet anoniem Daardoor kun je schade herstellen Een niet uitgebrachte stem herstellen? 34 / 71
35 Landen met evoting Landen met machinaal stemmen: VS India (en vele anderen) Landen met internetstemmen: Zwitserland Noorwegen Frankrijk* VS* Estland 35 / 71
36 Werkt dat? Landen met machinaal stemmen: VS: machines hackbaar India: machines hackbaar (en vele anderen): machines hackbaar Landen met internetstemmen: Zwitserland: zwakheden suspended Noorwegen: zwakheden afgeschaft Frankrijk*: geen waarborgen afgeschaft VS*: delivery via Estland: verschillende issues gevonden 36 / 71
37 Les uit dit deel Security wordt vaak achteraf pas opgemerkt Problemen worden vaak toegedekt 37 / 71
38 Deel III informaticablik eisen aan e-voting 38 / 71
39 Eisen aan stemproces Verifiëerbaar Je kan nagaan dat de uitkomst klopt Geheim Niemand kan nagaan hoe jij gestemd hebt 39 / 71
40 Eisen aan stemproces Verifiëerbaar Je kan nagaan dat de uitkomst klopt k j i l e Geheim Niemand kan nagaan hoe jij gestemd hebt O m n g o 40 / 71
41 Volledige privacy onmogelijk 41 / 71
42 Maar afgezien van de uitslag? Geef de stemmer een ontvangstbewijs! 42 / 71
43 Maar afgezien van de uitslag? Geef de stemmer een ontvangstbewijs! Helaas: 43 / 71
44 Maar afgezien van de uitslag? Geef de stemmer een ontvangstbewijs! Helaas: 44 / 71
45 Maar afgezien van de uitslag? Geef de stemmer een ontvangstbewijs! Helaas: 45 / 71
46 Maar afgezien van de uitslag? Geef de stemmer een ontvangstbewijs! Helaas: Ontvangstbewijs via anderen! 46 / 71
47 Maar afgezien van de uitslag? Geef de stemmer een ontvangstbewijs! Helaas: Ontvangstbewijs via anderen! Helaas: 47 / 71
48 Maar afgezien van de uitslag? Geef de stemmer een ontvangstbewijs! Helaas: Ontvangstbewijs via anderen! Helaas: 48 / 71
49 Stemgeheim vs. verifiëerbaarheid Conceptueel: Stemgeheim: verstop iets Verifiëerbaarheid: maak alles bekend 49 / 71
50 Stemgeheim vs. verifiëerbaarheid Precieze definities: Stemgeheim: privacy, ballot privacy, receipt-freeness, coercionresistance,. Verifiëerbaarheid: individual verifiability + universal verifiability end-to-end verifiability: cast-as-intended, recorded-ascast, counted-as-recorded, counted-as-cast 50 / 71
51 Maar hoe dan wel? 51 / 71
52 Maar hoe dan wel? Cryptografische trukendoos! Bescherm de link tussen stemmer en stem met cryptografie 52 / 71
53 Maar hoe dan wel? Cryptografische trukendoos! Bescherm de link tussen stemmer en stem met cryptografie NB: de link tussen stemmer en stem moet ook onbewijsbaar zijn voor de stemmer zelf (waarom?) 53 / 71
54 Maar hoe dan wel? Cryptografische trukendoos! Bescherm de link tussen stemmer en stem met cryptografie NB: de link tussen stemmer en stem moet ook onbewijsbaar zijn voor de stemmer zelf (waarom?) Dit heet receipt-freeness. 54 / 71
55 Voorbeelden ThreeBallot Code voting Prêt à Voter Punchscan en vele anderen Nadeel: transparantie 55 / 71
56 ThreeBallot STEMBILJET STEMBILJET STEMBILJET Partij A Partij A Partij A Partij B Partij B Partij B Partij C Partij C Partij C / 71
57 Code voting Je stemt niet op kandidaten, maar stuurt je gekozen code in Iedere stemmer krijgt een unieke, individuele mapping van kandidaten naar codes 57 / 71
58 Prêt à Voter Stembiljet: Gebruik: Markeer je keuze Knip doormidden, gooi linkerstuk weg Laat rechterstuk scannen en neem het mee De crypto-code bevat de volgorde van de kandidaten 58 / 71
59 Prêt à Voter Nagaan of het stembiljet klopt: Test decryptie van volgorde op blanco stembiljetten Nagaan dat je stem goed telt: Check of je rechterstuk voorkomt 59 / 71
60 Punchscan 60 / 71
61 Deel III informaticablik: verificatie van systemen 61 / 71
62 Voorbeeld:Prêt à Voter 62 / 71
63 Model 63 / 71
64 Proving privacy 64 / 71
65 Conclusions 65 / 71
66 Take-home lessons 66 / 71
67 Take-home lessons Huidig stemsysteem is niet slecht Bevat allerlei security-maatregelen die we niet zien, maar die wel werken 67 / 71
68 Take-home lessons Huidig stemsysteem is niet slecht Bevat allerlei security-maatregelen die we niet zien, maar die wel werken E-voting tot nu toe insecure 68 / 71
69 Take-home lessons Huidig stemsysteem is niet slecht Bevat allerlei security-maatregelen die we niet zien, maar die wel werken E-voting tot nu toe insecure Balans tussen privacy en verifieerbaarheid Is moeilijk Maakt het leuk onderzoek 69 / 71
70 Take-home lessons Huidig stemsysteem is niet slecht Bevat allerlei security-maatregelen die we niet zien, maar die wel werken E-voting tot nu toe insecure Balans tussen privacy en verifieerbaarheid Is moeilijk Maakt het leuk onderzoek Informatici kunnen bijdrages leveren! 70 / 71
71 Thanks for your attention! 71 / 71
Gemeentebijeenkomst. modernisering. verkiezingen. Willeke van Dijk (NVVB) Juliette van der Jagt-Jobsen en Eveline van Lottum (VNG) 20 september 2017
Gemeentebijeenkomst modernisering verkiezingen Willeke van Dijk (NVVB) Juliette van der Jagt-Jobsen en Eveline van Lottum (VNG) 20 september 2017 Waarom deze bijeenkomst? NVVB heeft september als thema-maand
De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Schedeldoekshaven 200 2511 EZ Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag www.minbzk.nl
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal Vergaderjaar 0 0 3 4 Wijziging van de Experimentenwet Kiezen op Afstand in verband met de verlenging van de werkingsduur van die wet Nr. 3 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 33 829 Elektronisch stemmen en tellen Nr. 3 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES Aan de Voorzitter van de Tweede
Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag Uw kenmerk Datum 14
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 30 800 VII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) voor het jaar 2007 Nr. 10
Regeling waterschapsverkiezingen 2008
VW Regeling waterschapsverkiezingen 2008 Regeling van de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat, houdende regels ter zake van de uitvoering van hoofdstuk 2 van het Waterschapsbesluit (Regeling waterschapsverkiezingen
Verkiezingsagenda 2021
Verkiezingsagenda 2021 Inleiding: waarom een verkiezingsagenda? Tijdens de evaluatie van de Tweede Kamerverkiezing 2017 hebben er diverse gesprekken plaatsgevonden tussen het ministerie van BZK, de Kiesraad,
DIGITALISEREN VAN DE STEM
DIGITALISEREN VAN DE STEM Marcel Bom en Peter Castenmiller (beiden adviseur en onderzoeker bij PBLQ) 03 Van de hoofdredacteur De invloed van digitalisering op de democratie, dat betekent in elk geval aandacht
Na de stemming mogen kiezers het proces-verbaal inzien. Zo kunnen zij nagaan of de stemming en de telling van de stemmen correct verlopen zijn.
Model N 10-1 Proces-verbaal van een stembureau 1 Model N 10-1 Proces-verbaal van een stembureau [de verkiezing van de leden van [aanduiding verkiezing] op [datum] [Gemeente [naam gemeente]/openbaar lichaam
Workshop B Hoe kan ik stemmen?
Workshop B Hoe kan ik stemmen? Workshop B - Hoe kan ik stemmen? Korte omschrijving werkvorm In deze workshop doorlopen de deelnemers de stemprocedure van A tot Z in een zo reëel mogelijke setting. Dit
BEKNOPTE BESCHRIJVING VOORZIENING BRIEFSTEMMEN WATERSCHAPSVERKIEZINGEN 2008
BEKNOPTE BESCHRIJVING VOORZIENING BRIEFSTEMMEN WATERSCHAPSVERKIEZINGEN 2008 1. Inleiding Van 13 november tot 25 november om 12.00 uur kiezen de ingezetenen van de waterschappen via directe verkiezingen
Stemmachines beïnvloeden verkiezingsuitkomst niet. Maarten Allers, COELO en Rijksuniversiteit Groningen Peter Kooreman, Universiteit van Tilburg
Stemmachines beïnvloeden verkiezingsuitkomst niet Maarten Allers, COELO en Rijksuniversiteit Groningen Peter Kooreman, Universiteit van Tilburg Verschenen in ESB, 19 oktober 2007. Gezien alle ophef is
Wijziging van de Experimentenwet Kiezen op Afstand in verband met de verlenging van de werkingsduur van die wet.
Hieronder het antwoord van de staatssecretaris van BZK op vragen uit de Kamer over de voorgestelde verlenging van de Experimentenwet Kiezen op Afstand. Van deze tekst zijn twee versies in omloop geweest
Commissie onderzoek elektronisch stemmen in het stemlokaal. Elke stem telt. Elektronisch stemmen en tellen
Commissie onderzoek elektronisch stemmen in het stemlokaal Elke stem telt Elektronisch stemmen en tellen Elke stem telt Elektronisch stemmen en tellen 1 Elke stem telt Elektronisch stemmen en tellen Commissie
Na de stemming mogen kiezers het proces-verbaal inzien. Zo kunnen zij nagaan of de stemming en de telling van de stemmen correct verlopen zijn.
Model N 10-1 (Wrr 66) Proces-verbaal van een stembureau 1 Model N 10-1 (Wrr 66) Proces-verbaal van een stembureau [de verkiezing van de leden van [aanduiding verkiezing]/het raadgevend referendum over
Bijlage: Activering stemprinter door de kiezer
Bijlage: Activering stemprinter door de kiezer Inleiding De commissie Onderzoek elektronisch stemmen en tellen in het stemlokaal (commissie Van Beek) gaat uit van een autorisatie van de stemprinter voor
Handleiding Stemmen via internet
Handleiding Stemmen via internet Tweede Kamerverkiezingen 2006 www.internetstembureau.nl kiezen uit het buitenland Voor u gaat stemmen Om uw stem uit te brengen heeft u zeker nodig: 1. computer met toegang
ONDERZOEK INTERNETSTEMMEN VOOR KIEZERS IN HET BUITENLAND. Internetstemmen bij officiële verkiezingen van vertegenwoordigende overheidsorganen
ONDERZOEK INTERNETSTEMMEN VOOR KIEZERS IN HET BUITENLAND Internetstemmen bij officiële verkiezingen van vertegenwoordigende overheidsorganen ONDERZOEK INTERNETSTEMMEN VOOR KIEZERS IN HET BUITENLAND Internetstemmen
uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum 18 augustus 2006 414767 415542 + 416164 12 september 2006
gemeentebestuur Postbus 15 1440 AA Purmerend telefoon 0299-452911 telefax 0299-452124 Bestuurszaken ARCHIEFEXEMPLAAR cc. BS/map raadsvragen BS/tbv agendering raad Bm Verbeek C.H.M. van Groningen-Schuitemaker
Workshop Tweede Kamerverkiezingen
Workshop Tweede Kamerverkiezingen Korte omschrijving workshop In deze workshop leren de deelnemers wat de Tweede Kamer doet, hoe ze moeten stemmen en op welke partijen ze kunnen stemmen. De workshop bestaat
Proces-verbaal van een stembureau
Model N 10-1 (Wrr 66) Proces-verbaal van een stembureau Waarom een proces-verbaal? Met een proces-verbaal legt een stembureau verantwoording af over: het verloop van de stemming; het tellen van de stemmen.
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 33 354 Voorstel van wet van het lid Taverne houdende een tijdelijke experimentenregeling voor het gebruik van elektronische voorzieningen bij verkiezingen
De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag. Inrichting verkiezingsproces. Inleiding
De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Onderwerp Inrichting verkiezingsproces Inleiding De Tweede Kamer heeft in het Algemeen Overleg van 12 oktober 2006 gevraagd
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 33 354 Voorstel van wet van het lid Taverne houdende wijziging van de Kieswet teneinde grondslagen te creëren om stemmen via het internet voor
Art. 2. Het kiesrecht Kiesgerechtigd zijn alle leden van de betreffende Bijzondere Bond.
IV. Kiesreglement voor de verkiezing van Bondsraadleden uit en door de Bijzondere Bonden. Bijlagen: Model Kieslijst, Model Stemformulier, Model Verkiezingsverslag Art. Stembureau a. Iedere Bijzondere Bond
Advies wijziging Waterschapsbesluit ter aanpassing van de voorziening voor het briefstemmen
Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat Postbus 20901 2500 EX Den Haag SECRETARIAAT KIESRAAD Onderwerp Advies wijziging Waterschapsbesluit ter aanpassing van de voorziening voor het briefstemmen 1.
VERKIEZINGSKRANT woensdag 20 maart 2019
VERKIEZINGSKRANT woensdag 20 maart 2019 GRONINGEN FRIESLAND DRENTHE NOORD-HOLLAND FLEVOLAND OVERIJSSEL ZUID-HOLLAND UTRECHT GELDERLAND NOORD-BRABANT ZEELAND LIMBURG PROVINCIALE STATENVERKIEZINGEN WATERSCHAPSVERKIEZINGEN
PRAKTISCHE HANDLEIDING. voor de organisatie van de KINDERVERKIEZINGEN
PRAKTISCHE HANDLEIDING voor de organisatie van de KINDERVERKIEZINGEN TWEEDE KAMER 2012 1 INHOUDSOPGAVE Praktische voorbereiding pag. 3 De datum Schriftelijk stemmen Wie is stemgerechtigd? Hoeveel tijd
1. Verkiezing. 2. Zitting. Aantal stemmen
Model O 3 Proces-verbaal van het hoofdstembureau voor de verkiezing van de Tweede Kamer / het Europees Parlement / provinciale Model O 3 Proces-verbaal van het hoofdstembureau voor de verkiezing van de
Proces-verbaal van een stembureau de verkiezing van de leden van het algemeen bestuur van het Waterschap Vallei en Veluwe op woensdag 20 maart 2019
Model N 10-1 Proces-verbaal van een stembureau Model N 10-1 Proces-verbaal van een stembureau de verkiezing van de leden van het algemeen best van het Waterschap Vallei en Veluwe op woensdag 20 maart 2019
Nieuwsbrief CliëntAanZet
Speciale editie verkiezingen Maart 2018 Van de redactie Hallo allemaal, Hier weer een nieuwe nieuwsbrief CliëntAanZet! Zoals je misschien weet zijn er op woensdag 21 maart verkiezingen voor de gemeenteraad.
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 28 600 VII Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) voor het jaar 2003 Nr. 47
Model N 10-2b (Wrr 66) Proces-verbaal van de telling bij een briefstembureau
_ Model N 10-2b (Wrr 66) Proces-verbaal van de telling bij een briefstembureau [de verkiezing van de leden van [aanduiding verkiezing]/het raadgevend referendum over [wet/verdrag]] op [datum] _ Waarom
Verkiezingen en kiesrecht. Kiesstelsel
Verkiezingen en kiesrecht Kiesstelsel Nederlands kiesstelsel Kenmerkend voor het (huidige) Nederlandse kiesstelsel - in internationaal perspectief - is de toegankelijkheid ervan. Burgers en politieke
Ontwerp van decreet. 1559 (2011-2012) Nr. 4 9 mei 2012 (2011-2012) stuk ingediend op
stuk ingediend op 1559 (2011-2012) Nr. 4 9 mei 2012 (2011-2012) Ontwerp van decreet houdende de organisatie van de digitale stemming bij de lokale en provinciale verkiezingen Tekst aangenomen door de plenaire
In ontvangst nemen stembureaumateriaal In de loop van de avond wordt door of namens de voorzitters het materiaal ingeleverd tegen ontvangstbewijzen,
De voorzitters deel je mee dat hijlzij na afloop: het afschrift, oproepkaarten, PV's, verlengsnoeren enz., na afloop van de werkzaamheden weer in de materiaaltas doet; de stemapparaten in de tas op de
Op basis van de processen-verbaal van de stembureaus en de hoofdstembureaus heeft het centraal stembureau de volgende aantallen vastgesteld:
Proces-verbaal van de zitting van het centraal stembureau inzake de vaststelling van de uitslag van het raadplegend referendum over het Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor Europa Het centraal
VERKIEZINGEN EUROPEES PARLEMENT Donderdag 23 mei 2019 BEPAAL MEE WIE IN DE EUROPESE UNIE BESLISSINGEN GAAN NEMEN. Den Haag
VERKIEZINGEN EUROPEES PARLEMENT Donderdag 23 mei 2019 BEPAAL MEE WIE IN DE EUROPESE UNIE BESLISSINGEN GAAN NEMEN. Den Haag WAT DOET DE EUROPESE UNIE? Nederland is lid van de Europese Unie (EU). In de EU
Onderwerp Advies wetsvoorstel Tijdelijke experimentenwet elektronische voorzieningen bij verkiezingen
De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Mevrouw K. Arib Postbus 20018 2500 EA Den Haag SECRETARIAAT KIESRAAD Datum Ons kenmerk 2016-0000077262 Inlichtingen mr. W.A.E. Brüheim T 070 426 6266
Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG. Geachte voorzitter,
Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der StatenGeneraal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Contactpersoon Datum 19 december 2007 Ons kenmerk DGW/BOI 2007/1822 Onderwerp Internetstemmen bij de waterschappen
PRAKTISCHE HANDLEIDING. voor de organisatie van de
PRAKTISCHE HANDLEIDING voor de organisatie van de SCHOLIERENVERKIEZINGEN TWEEDE KAMER 2012 1 INHOUDSOPGAVE Praktische voorbereiding pag. 3 De datum Schriftelijk stemmen niet meer mogelijk Wie is stemgerechtigd?
STAPPENPLAN NAAR DE NIEUWE OR (26 MAART 2014)
STAPPENPLAN NAAR DE NIEUWE OR (26 MAART 2014) Ready for take off? Want we gaan beginnen. Bij de landelijke ORverkiezingen voor gemeenten, woensdag 26 maart 2014, mogen medewerkers van gemeenten straks
De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus AE Den Haag. Datum 30 juni 2017 Verbeteringen in het verkiezingsproces
De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20011 2500 AE Den Haag www.rijksoverheid.nl www.facebook.com/minbzk www.twitter.com/minbzk Kenmerk Uw kenmerk Datum 30 juni 2017 Betreft Verbeteringen
Aanvallen op het stemgeheim via elektromagnetische effecten
Aanvallen op het stemgeheim via elektromagnetische effecten Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst Directie Beveiliging Nationaal Bureau voor Verbindingsbeveiliging 27 oktober 2006 Samenvatting Dit
Ook deugdelijke stemmachines deugen niet
Ook deugdelijke stemmachines deugen niet Paul Huygen 9 november 2006 Samenvatting Inmiddels heeft de stemcomputer bijna overal de stembiljetten vervangen. Daardoor zijn de verkiezingen niet meer door de
Onbeperkt stemmen. Kunnen mensen met een beperking goed meedoen bij het stemmen voor de verkiezingen?
Onbeperkt stemmen Kunnen mensen met een beperking goed meedoen bij het stemmen voor de verkiezingen? Verkiezingen In Nederland kun je vanaf je achttiende jaar stemmen bij verkiezingen. We kiezen dan de
Verkiezingsagenda Minister van BZK
Verkiezingsagenda Minister van BZK Transparant en betrouwbaar Reinier Fleurke en Wouter Jongepier Afdeling Democratie Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 1 VERKIEZINGSAGENDA MINISTER
PRAKTISCHE HANDLEIDING. voor de organisatie van de
PRAKTISCHE HANDLEIDING voor de organisatie van de SCHOLIERENVERKIEZINGEN VS 2012 1 INHOUDSOPGAVE Praktische voorbereiding pag. 3 De datum Schriftelijk stemmen niet mogelijk Wie is stemgerechtigd? Hoeveel
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1997 1998 24 244 Kiesrechtaangelegenheden Nr. 9 BRIEF AAN DE STAATSSECRETARIS VAN BINENNLANDSE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Roosendaal kiest. Hoe werkt het bij de gemeenteraadsverkiezingen?
Roosendaal kiest. Hoe werkt het bij de gemeenteraadsverkiezingen? Een korte uitleg over hoe alles in zijn werk gaat tijdens de gemeenteraadsverkiezingen. Eén keer in de vier jaar vinden de gemeenteraadsverkiezingen
Overzicht. Belang van computer beveiliging. I. Inleiding Computer Beveiliging. Wie ben jij, en wat ga jij daar doen?
Wie ben jij, en wat ga jij daar doen? Bart Jacobs bart@cs.kun.nl http://www.cs.kun.nl/ bart. Nijmeegs Instituut voor Informatica & Informatiekunde Overzicht I. Inleiding computer beveiliging II. Chipknip
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 15 oktober 2018
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag
Stappenplan en tijdschema OR-verkiezingen 2017
Stappenplan en tijdschema OR-verkiezingen 2017 Overleg van Plan van Aanpak 1 WEEK 47 (15 weken voor verkiezingen) 2 Overleg en bekendmaking verkiezingsdatum Opstellen lijsten actief en passief kiesgerechtigden
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 31 142 Wijziging van de Experimentenwet Kiezen op Afstand in verband met de verlenging van de werkingsduur van die wet 33 829 Elektronisch stemmen
1. Stemming. 2. Stembureau
Model N 10-1 (Wrr 66) Proces-verbaal van een stembureau Waarom een proces-verbaal? Met een proces-verbaal legt een stembureau verantwoording af voor: het verloop van de stemming; het tellen van de stemmen.
De betrouwbaarheid en de gebruikersvriendelijkheid van de NEDAP-stemmachine. Een pilot-onderzoek
De betrouwbaarheid en de gebruikersvriendelijkheid van de NEDAP-stemmachine Een pilot-onderzoek Drs. Joris J. van Hoof Drs. Jordy F. Gosselt Dr. Menno D.T. de Jong Universiteit Twente Faculteit Gedragswetenschappen
STEMMEN MET VERTROUWEN. Adviescommissie inrichting verkiezingsproces
STEMMEN MET VERTROUWEN Adviescommissie inrichting verkiezingsproces Stemmen met vertrouwen 1 STEMMEN MET VERTROUWEN Adviescommissie inrichting verkiezingsproces 27 september 2007 Stemmen met vertrouwen
etouradres Postbus EA Den Haag Directie Democratie en Burgerschap oorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Bij deze brief treft u, mede namens de minister van Veiligheid en Justitie, de antwoorden aan op de vragen die de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken op 22 december jl. heeft gesteld over het manipuleren
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus AE Den Haag
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 AE Den Haag www.rijksoverheid.nl www.facebook.com/minbzk www.twitter.com/minbzk Uw kenmerk 2017Z04202 2017Z04277 Datum 6 april
Pagina l van 2. ! erecnt.
- Pagina l van 2 w- van. 'Wi! Hag,~enburg" Aan: Verzonden: zaterdag 18 februari 2006 20:00 Nederland stuurt (netzoals EU, Rvfcur, Nato e.d.) waarnemers
STEM JIJ OOK? VERKIEZINGEN TWEEDE KAMER WAAROM IS STEMMEN BELANGRIJK? OP WIE KAN IK STEMMEN? WAAROVER BESLIST DE TWEEDE KAMER? HOE MOET IK STEMMEN?
STEM JIJ OOK? Kijk voor meer informatie op: www.stemjijook.nu WAAROM IS STEMMEN BELANGRIJK? OP WIE KAN IK STEMMEN? WAAROVER BESLIST DE TWEEDE KAMER? HOE MOET IK STEMMEN? VERKIEZINGEN TWEEDE KAMER WOENSDAG
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 31 142 Wijziging van de Experimentenwet Kiezen op Afstand in verband met de verlenging van de werkingsduur van die wet Nr. 5 VERSLAG Vastgesteld
Stembureau-instructie voor de verkiezingsdag. Inhoud
Stembureau-instructie voor de verkiezingsdag Inhoud Inhoud 1. Voorbereiding 2 Het stembureau 2 Inrichting stemlokaal 2 2. Mag de kiezer stemmen? 4 Stempas 6 Volmachten 7 Kiezerspas 7 3. Het stemmen 8
.. Model N 10-1 Proces-verbaal van een stembureau
.. Model N 10-1 Proces-verbaal van een stembureau Model N 10-1 Proces-verbaal van een stembureau De verkiezing van: het Europees Parlement op 23 mei 2019 Gemeente / openbaar lichaam Waterland Waarom een
Tweede circulaire Tweede Kamerverkiezing 15 maart 2017 Informeren en instrueren Kieswet
Onderwerp Doelstelling Juridische grondslag Tweede circulaire Tweede Kamerverkiezing 15 maart 2017 Informeren en instrueren Kieswet Relaties met andere circulaires Vervolg op Circulaire Tweede Kamerverkiezing
Bijlage Kiezers buiten Nederland: cijfers deelname kiezers buiten Nederland afkomstig van de gemeente Den Haag
Bijlage Kiezers buiten Nederland: cijfers deelname kiezers buiten Nederland afkomstig van de gemeente Den Haag Bijlage 8a Cijfers deelname op basis van rapportage van de gemeente Den Haag Registraties
Bijlage Kiezers buiten Nederland: cijfers deelname en overzicht klachten kiezers buiten Nederland (zwartboek Wereldomroep) en reactie
Bijlage Kiezers buiten Nederland: cijfers deelname en overzicht kiezers buiten Nederland (zwartboek Wereldomroep) en reactie Cijfers deelname (op basis van rapportage van de gemeente Den Haag) Registraties
De digitale inzameling van de verkiezingsresultaten
De digitale inzameling van de verkiezingsresultaten 1. Wat is nieuw sedert de vorige verkiezingen? Het bedrijf Stésud staat in voor de organisatorische en technische verwezenlijking van de digitale inzameling,
Rechtbank Den Haag vrijdag 2 februari 2007 nr. Staat/Sdu Uitgevers B.V. Pleitnota mr. E.J. Daalder. 1 Inleidende opmerkingen
Rechtbank Den Haag vrijdag 2 februari 2007 nr. Staat/Sdu Uitgevers B.V. Pleitnota mr. E.J. Daalder 1 Inleidende opmerkingen De Sdu vordert van de voorzieningenrechter een bevel aan de Staat om aan de AIVD
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 23 januari 2017 Beantwoording Kamervragen
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Directie Democratie en Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA
Tot mij wendde zich de Stichting Wij vertrouwen stemcomputers niet, gevestigd aan de Linnaeusparkweg 98 2, te Amsterdam.
SPOED / IN HANDEN Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Plv directeur Constitutionele Zaken en Wetgeving Mr R. Mazel Postbus 20011 2500 EA Den Haag En De Kiesraad De heer H.R.B.M. Kummeling
VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN 26 MEI 2019
1/12 Kieskring :... FORMULIER A/24 Kieskringhoofdbureau A VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN 26 MEI 2019 Proces-verbaal Algemene optelling van de stemmen Zetelverdeling Aanwijzing
Mocht jij bij deze verkiezingen stemmen? Heb je bij deze verkiezingen ook gestemd? Ja 55,9% Nee 44,1% Totaal. Ja 98,5% Nee 1,4% Zeg ik niet 0,1%
Mocht jij bij deze verkiezingen stemmen? Ja 55,9% Nee 44,1% Heb je bij deze verkiezingen ook gestemd? Ja 98,5% Nee 1,4% Zeg ik niet 0,1% Op welke partij heb je gestemd? PvdA 27,1% D66 17,9% VVD 16,4% SP
Bijlage Evaluatie Kiesraad gemeenteraads- en Tweede Kamerverkiezingen en de kabinetsreactie op de voorstellen van de Kiesraad
Bijlage Evaluatie Kiesraad gemeenteraads- en Tweede Kamerverkiezingen en de kabinetsreactie op de voorstellen van de Kiesraad De Kiesraad heeft op 22 september 2010 een evaluatie (bijgevoegd) uitgebracht
No.W /I 's-gravenhage, 13 april 2010
... No.W04.10.0038/I 's-gravenhage, 13 april 2010 Bij Kabinetsmissive van 3 februari 2010, no.10.000280, heeft Uwe Majesteit, op voordracht van de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelatie,
De Kiesraad. Organisatie en taken
De Kiesraad Organisatie en taken Taken Kiesraad De Kiesraad is centraal stembureau voor de verkiezingen van Tweede Kamer, Eerste Kamer en Europees Parlement, en: stelt de officiële verkiezingsuitslagen
ELEKTRONISCHE VERKIEZINGEN
ELEKTRONISCHE VERKIEZINGEN Handleiding Artsen Koninklijk besluit van 28 december 1972 tot vaststelling van de regelen betreffende de verkiezing van de leden van de provinciale raden, de raden van beroep
CONFIDENTIEEL. EIB-RPT-880076 3 van 12. Samenvatting
EIB-RPT-880076 3 van 12 Samenvatting Inleiding Dit rapport beschrijft de prototypekeuring van de SDUMJGA stemmachine RS- Vote. De RS-Vote stemmachine is bedoeld voor elektronisch gefaseerd stemmen en is
Bijeenkomst instructie stemapparatuur. Programma. 15 en 16 november 2006
Bijeenkomst instructie stemapparatuur Programma 15 en 16 november 2006 19.00 uur Opening Kort welkomstwoord, waarin reden bijeenkomst wordt uitgelegd door Johan van den Eeden. Speciale instructiebijeenkomsten
Van Aan: Datum Onderwerp:
Pagina Van Aan: Datum Onderwerp: "stem proeedure2006" "w.gijsbers@eindhoven.nl" 09-11-2006 16:10:24 brief bevestiging middelen BZK Geachte contactpersoon,
Parlementsspel: *verkiezingsspecial*
Parlementsspel: *verkiezingsspecial* Korte beschrijving Een spelletje dat lijkt op ren je rot. De leerlingen krijgen vragen met elk drie antwoordmogelijkheden. Voor elke antwoordmogelijkheid is er een
Reactie Rapport 'Elke Stem Telt - Elektronisch stemmen en tellen'
Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Postbus 20011 2500 EA Den Haag SECRETARIAAT KIESRAAD Datum Uw kenmerk Onderwerp Reactie Rapport 'Elke Stem Telt - Elektronisch stemmen en tellen'
Standpunt kabinet over rapport van de Adviescommissie inrichting verkiezingsproces
6;^ De Kiesraad t.a.v. de voorzitter de heer prof. mr. M.R.B.M. Kummeling Herengracht 21 Den Haag 26 november 2007 BPR2007/U59639 DGKB/BPR inlichtingen T F Uw kenmerk nderwerp Standpunt kabinet over rapport
Beleidsdoorlichting artikel 1, onderdeel 1: Bestuurlijke en financiële verhouding
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Directoraat-Generaal Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA
VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN...
Kieskring :... FORMULIER A/19 Kieskringhoofdbureau VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN... Proces-verbaal ( * ) Algemene optelling van de stemmen Zetelverdeling Aanwijzing van de gekozenen.
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 573 Tijdelijke regels voor experimenten met stembiljetten en een centrale stemopneming (Tijdelijke experimentenwet stembiljetten en centrale
Proces-verbaal van de verkiezingsuitslag van de Tweede Kamer / het Europees Parlement / provinciale staten
Model P 22-1 Proces-verbaal van de verkiezingsuitslag van de Tweede Kamer / het Europees Parlement / provinciale staten Met dit formulier doet het centraal stembureau verslag van de zitting waarin de uitslag
Vooruitgang: van NewVote tot klikobak
Entoen was er app eltaart... Vooruitgang: van NewVote tot klikobak Het zijn memorabele verkiezingen geweest. En dan hebben we het hier niet over de uitslag of de hoge opkomst. Of over de drie opiniepeilingen
Online verkiezingen in de praktijk: verbetering en toepassing van het Helios verkiezingssysteem
Online verkiezingen in de praktijk: verbetering en toepassing van het Helios verkiezingssysteem Pieter Maene Thesis voorgedragen tot het behalen van de graad van Master of Science in de ingenieurswetenschappen:
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 30 800 VII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) voor het jaar 2007 Nr. 19
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 30 800 VII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) voor het jaar 2007 Nr. 40
E - STEMMEN: LAAT JIJ JE ONLINE STEM GELDEN?
E - STEMMEN: LAAT JIJ JE ONLINE STEM GELDEN? Evaluatie-onderzoek van het online stemmen Een kwantitatief onderzoek naar het stemmen via internet van burger@overheid. Uitgevoerd door NetPanel in samenwerking
Definitief reglement ondernemingsraad HMC (zie: WOR, artikel 8)
Definitief reglement ondernemingsraad HMC (zie: WOR, artikel 8) Inhoudsopgave pag. I Begripsbepalingen 1 Artikel 1 1 II Samenstelling en zittingsduur 2 Artikel 2 2 Artikel 3 2 III Voorbereiding van de
Proces-verbaal van de verkiezingsuitslag van de Tweede Kamer / het Europees Parlement / provinciale staten
Model P 22-1 Proces-verbaal van de verkiezingsuitslag van de Tweede Kamer / het Europees Parlement / provinciale staten Met dit formulier doet het centraal stembureau verslag van de zitting waarin de uitslag
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 31 142 Wijziging van de Experimentenwet Kiezen op Afstand in verband met de verlenging van de werkingsduur van die wet 33 829 Elektronisch stemmen
PvDD.BE. Deel III H.R. Flow Chart werking. *4 eid PvDD. Alle kiesgerechtigde burgers. verkozen vertegenwoordigers Representatieve "Democratie" Wet
PvDD.BE Partij voor Directe Democratie (voorbeeld) Deel III H.R. Flow Chart werking v21032015 Alle kiesgerechtigde burgers *4 verkiezen Afgevaardigden PvDD verkozen vertegenwoordigers Representatieve "Democratie"