Pag.13 Wijzigen: Verblijfsgebied Gebruiksgebied of een gedeelte daarvan voor het verblijven van personen.

Transcriptie

1 Erratum ISSO-publicatie 85 (2010) Pag.10 Wijzigen eenheden: σ = constante van Stefan-Boltzmann: 5, [W/m 2 K 4 ] Φ = warmtestroom: [W/m 2 ] Pag.11 Toevoegen: Functiegebied Gebruiksgebied of een gedeelte daarvan, waar de voor die gebruiksfunctie kenmerkende activiteiten, niet zijnde het verblijven van personen, plaatsvinden. Functieruimte In een functiegebied gelegen ruimte. Gebruiksgebied Vrij indeelbaar gedeelte van een gebruiksfunctie waar voor de gebruiksfunctie kenmerkende activiteiten plaatsvinden, dat bestaat uit een of meer op dezelfde bouwlaag gelegen ruimten gelegen in een brandcompartiment die niet door een dragende scheidingsconstructie van elkaar zijn gescheiden en die geen toiletruimte, badruimte, technische ruimte of verkeersruimte zijn, tenzij die ruimte zelf een functieruimte is. Pag.13 Wijzigen: Verblijfsgebied Gebruiksgebied of een gedeelte daarvan voor het verblijven van personen. Verblijfsruimte In een verblijfsgebied gelegen ruimte voor het verblijven van personen. Pag Specificatieblad I.3-1 Binnenluchtkwaliteit vervangen door nieuw SBI.3-1 (zie bijlage) Specificatieblad I.3-3 Geluid van buiten vervangen door nieuw SB I.3-3 (zie bijlage) Specificatieblad I.3-4 Geluid van installaties vervangen door nieuw SB I.3-4 (zie bijlage) Specificatieblad I.3-5 Luchtdoorlatendheid vervangen door nieuw SB I.3-5 (zie bijlage) Specificatieblad I.3-6 Thermische isolatie vervangen door nieuw SB I.3-6 (zie bijlage) Specificatieblad I.3-7 Energiezuinigheid en duurzaamheid vervangen door nieuw SB I.3-7 (zie bijlage) Specificatieblad I.3-9 Systeemkeuze en relatie overige installaties vervangen door nieuw SB I.3-9 (zie bijlage) Specificatieblad I.8-2 Vraagspecificatieblad kwaliteitsaspecten vervangen door nieuw SB I.8-2 (zie bijlage) Pag.197 Wijzigen eenheid: σ = constante van Stefan-Boltzmann: 5, [W/m 2 K 4 ] Pag.198 Wijzigen: Φ str wijzigen in α str, waarin: α str = warmteoverdrachtscoëfficiënt voor straling [W/m 2 K] Versie augustus

2 Pag Wijzigen: [1] Bouwbesluit 2003 vervangen door Bouwbesluit 2012 [21] ISSO-publicatie 53 'Warmteverliesberekening voor utiliteitsgebouwen met vertrekhoogten tot 5 meter' (2010). [31] ISSO/SBR publicatie 811 'Hotspotvrij ontwerpen, bouwen en installeren' (2011). [33] NEN 1006 'Algemene voorschriften voor leidingwaterinstallaties (AVWI) ' ( A3:2011). [35] NEN 1068 'Thermische isolatie van gebouwen. Rekenmethoden' (2012). [42] NEN 2778 'Vochtwering in gebouwen' ( A4:2011). [46] NEN 5077 'Geluidwering in gebouwen - Bepalingsmethoden voor de grootheden voor geluidwering van uitwendige scheidingsconstructies, luchtgeluidisolatie, contactgeluidisolatie, geluidniveaus veroorzaakt door installaties en nagalmtijd' ( C3:2012). [48] NEN 7120 'Energieprestatie van gebouwen. Bepalingsmethoden' ( C2:2011). [61] NPR 5272 'Geluidwering in gebouwen - Aanwijzingen voor de toepassing van het rekenvoorschrift voor de geluidwering van gevels op basis van NEN-EN ' ( C1:2005). Toevoegen: [93] Bepalingsmethode Milieuprestatie Gebouwen en GWW-werken (2011). [94] NEN 'Ventilatie en luchtdoorlatendheid van gebouwen - Bepalingsmethode voor de toevoerluchttemperatuur gecorrigeerde ventilatie- en infiltratieluchtvolumestromen voor energieprestatieberekeningen - Deel 1: Rekenmethode' ( C1:2011) [95] NEN-EN 'Duurzaamheid van bouwwerken - Milieuverklaringen van producten - Basisregels voor de productgroep bouwproducten' (2012). [96] NPR 1090 'Ventilatie van schoolgebouwen - Voorbeelden van oplossingen voor schoolgebouwen' (2010). [97] NVN 7125 'Energieprestatienorm voor maatregelen op gebiedsniveau (EMG) Bepalingsmethode' (2011). Versie augustus

3 Binnenluchtkwaliteit SPECIFICATIEBLAD: I.3-1 WETTELIJKE EISEN NIEUWBOUW Bouwbesluit: Luchtverversing van een verblijfsgebied, verblijfsruimte, toiletruimte en badruimte Een te bouwen bouwwerk heeft een zodanige voorziening voor luchtverversing dat het ontstaan van een voor de gezondheid nadelige kwaliteit van de binnenlucht wordt voorkomen. In een verblijfsgebied, verblijfsruimte, toiletruimte en badruimte moet een voorziening aanwezig zijn voor de toevoer van verse lucht en de afvoer van binnenlucht. De eisen m.b.t. capaciteit volgen uit tabel I.1. Tabel I.1 Prestatie-eisen ten aanzien van capaciteit (woningen) Ruimte Capaciteit ventilatievoorziening Verblijfsgebied 0,9 dm 3 /s per m 2 vloeroppervlak met een minimum van 7 dm 3 /s Verblijfsruimte 0,7 dm 3 /s per m 2 vloeroppervlak met een minimum van 7 dm 3 /s Verblijfsgebied met kooktoestel < 15 kw 0,9 dm 3 /s per m 2 vloeroppervlak met een minimum van 21 dm 3 /s Toiletruimte Minimaal 7 dm 3 Badruimte Minimaal 14 dm 3 /s Gemeenschappelijke verkeersruimte Minimaal 0,5 dm 3 /s per m 2 vloeroppervlak (niet afsluitbaar) Ruimte met opstelplaats gasmeter Minimaal 1 dm 3 /s per m 2 vloeroppervlak met een minimum van 2 dm 3 /s (niet afsluitbaar) Opslagruimte afval (vloeroppervlak > 1,5 m 2 ) Minimaal 10 dm 3 /s per m 2 vloeroppervlak De capaciteit van de voorziening voor toevoer van verse lucht en afvoer van binnenlucht moet bepaald worden overeenkomstig NEN Tabel I.2 Prestatie-eisen ten aanzien van de hoedanigheid Ruimte Hoedanigheid ventilatielucht Verblijfsruimte Geen eis Verblijfsgebied Tenminste 50% van de totale toevoercapaciteit direct van buiten 1) Verblijfsgebied met kooktoestel < 15 kw Afvoer rechtstreeks naar buiten Toiletruimte Afvoer rechtstreeks naar buiten Badruimte Afvoer rechtstreeks naar buiten Gemeenschappelijke verkeersruimte Toevoer rechtstreeks van buiten, Afvoer rechtstreeks naar buiten Opslagruimte afval (vloeroppervlak > 1,5 m 2 ) Toevoer rechtstreeks van buiten, Afvoer rechtstreeks naar buiten 1) In het Bouwbesluit is aangegeven dat de toevoer van verse lucht naar een in een woning gelegen verblijfsgebied moet plaatsvinden vanuit een ander in die woning gelegen verblijfsgebied, een tot de woning behorende verkeersruimte of van buiten, met dien verstande dat tenminste 50% van de capaciteit van de toevoer naar de in de woning gelegen verblijfsgebieden rechtstreeks van buiten moet plaatsvinden. In juridische zin wordt hiermee elk van de verblijfsgebieden bedoeld. 1

4 Binnenluchtkwaliteit VERVOLG SPECIFICATIEBLAD: I.3-1 Bouwbesluit: Toevoer van verbrandingslucht en afvoer rookgas Een ruimte met een opstelplaats voor een verbrandingstoestel heeft voorzieningen voor de toevoer van verbrandingslucht en de afvoer van rookgas met een zodanige capaciteit dat een voor de gezondheid nadelige kwaliteit van de binnenlucht wordt voorkomen. Een opstelplaats voor een kooktoestel met een nominale belasting van ten hoogste 15 kw, gelegen in een verblijfsruimte, blijft hierbij buiten beschouwing. Een instroomopening van een toevoervoorziening voor verbrandingslucht en een uitmonding van een afvoervoorziening voor rookgas, liggen op een afstand van ten minste 2 m van de perceelgrens, gemeten loodrecht op de uitwendige scheidingsconstructie van de gebruiksfunctie. Dit geldt niet voor een in een dak gelegen instroomopening of uitmonding. Indien het perceel waarop de gebruiksfunctie ligt, grenst aan een openbare weg, openbaar water of openbaar groen, wordt die afstand aangehouden tot het hart van de weg, dat water of dat groen. Een instroomopening van een toevoervoorziening voor verbrandingslucht en een uitmonding van een afvoervoorziening voor rookgas, gelegen boven een constructieonderdeel of het aansluitende terrein, liggen, ter voorkoming van gehele of gedeeltelijke afsluiting van de opening door ophoping van vuil of sneeuw, ten minste 0,3 m boven de bovenzijde van dat constructieonderdeel of dat terrein. De toevoer van verbrandingslucht veroorzaakt in de leefzone van een verblijfsgebied een volgens NEN 1087 bepaalde luchtsnelheid die niet groter is dan 0,2 m/s. Tabel I.3 Prestatie-eisen ten aanzien van capaciteit t.b.v. verbrandingstoestellen met totale capaciteit 130 kw Verbrandingstoestel Brandstof Benodigde capaciteit van de toevoer van verbrandingslucht per kw nominale belasting [dm 3 /s] Gesloten vuur met trekonderbreker Aardgas/butaan/ 0,78 propaan Open vuur (blokkenvuurtoestel type II) Aardgas 3,35 Gesloten vuur, met ventilator, zonder Aardgas/butaan/ 0,38 trekonderbreker propaan Gesloten vuur Olie 0,32 Gesloten vuur Kolen 0,52 Open vuur, vaste brandstof (open haard) Vaste brandstof 2,8 De capaciteit van de voorziening voor toevoer van verse lucht en afvoer van binnenlucht moet bepaald worden overeenkomstig NEN

5 Binnenluchtkwaliteit VERVOLG SPECIFICATIEBLAD: I.3-1 Bouwbesluit: Luchtverversing voor gebruiksfuncties (utiliteitsgebouwen) Het minimum vereiste ventilatiedebiet voor utiliteitsgebouwen wordt bepaald door de personenbezetting (zie tabel I.4). Minimum (en gewenste) aan te houden ventilatie-eisen voor utiliteitsgebouwen zijn opgenomen in tabel I.5. Tabel I.4 Aan te houden aantal personen per m 2 volgens Bouwbesluit Gebruiksfunctie Minimum aantal personen per m 2 verblijfsgebied 1 Woonfunctie - 2. Bijeenkomstfunctie a. voor het aanschouwen van sport 0,3 b. andere gebruiksfunctie 0, Celfunctie a. voor bezoekers b. andere celfunctie 4. Gezondheidszorgfunctie a met bedgebied b andere gezondheidszorgfunctie 0,125 0,05 0,125 0,05 5. Industriefunctie n.v.t. 6. Kantoorfunctie 0,05 7. Logiesfunctie 0,05 8. Onderwijsfunctie 0, Sportfunctie n.v.t. 10. Winkelfunctie n.v.t. 11. Overige gebruiksfunctie n.v.t. 12. Bouwwerk geen gebouw zijnde n.v.t. 3

6 Binnenluchtkwaliteit VERVOLG SPECIFICATIEBLAD: I.3-1 Tabel I.5 Prestatie-eisen ten aanzien van capaciteit (utiliteit), Bouwbesluit en 'Handboek installatietechniek' functie gewenst minimum eis volgens opmerkingen ventilatiedebiet Bouwbesluit 2012 buitenlucht nieuwbouw bestaand dm 3 /s dm 3 / m 3 / dm 3 /s pers. /m 2 dm 3 /s pp (s m 2 ) (h m 3 ) pp pp bijeenkomstfunctie gebruiksfunctie voor het samenkomen van mensen voor kunst, cultuur, godsdienst, communicatie, kinderopvang, verstrekken van consumpties voor gebruik ter plaatse en het aanschouwen van sport eetruimte ,125 2,12 bar ,125 2,12 bedrijfsrestaurant 5,6 4 0,125 2,12 kantine ,125 2,12 toeschouwersruimte 8 4 0,125/0,3 2,12 0,3 bij sport bibliotheek ,125 2,12 museum 1,5 4 0,125 2,12 bioscoop ,125 2,12 concertzaal ,125 2,12 schouwburg/theater ,125 2,12 casino ,125 2,12 vergaderruimte 10 6,5 0,05 3,44 kantoorfunctie gebruiksfunctie voor administratie kantoorruimte 10 6,5 0,05 3,44 receptie 8 6,5 0,05 3,44 celfunctie gebruiksfunctie voordwangverblijf van mensen cel niet voor dag- en nachtverblijf ,05 6,4 cel voor dag- en nachtverblijf ,05 6,4 andere ruimte 8 6,5 0,125/0,05 3,44 0,125 bij bezoekersruimte gezondheidszorgfunctie gebruiksfunctie voor medisch onderzoek, verpleging, verzorging of behandeling patiëntenkamer ,125 3,44 ontwaakruimte ,125 3,44 intensive care ,125 3,44 operatiekamer 12 0,05 3,44 onderzoekruimte 8 6,5 0,05 3,44 fysiotherapie 8 6,5 0,05 3,44 sectieruimte 2,5 6,5 n.v.t. 3,44 logiesfunctie gebruiksfunctie voor het bieden van recreatief verblijf of tijdelijk onderdak voor mensen hotelkamer ,05 6,4 4

7 Binnenluchtkwaliteit VERVOLG SPECIFICATIEBLAD: I.3-1 functie gewenst ventilatiedebiet buitenlucht dm 3 /s pp dm 3 / m 3 / (s m 2 ) (h m 3 ) minimum eis volgens opmerkingen Bouwbesluit 2012 nieuwbouw bestaand dm 3 /s pers. /m 2 dm 3 /s pp pp onderwijsfunctie gebruiksfunctie voor het geven van onderwijs lesruimte 8,5 8,5 0,125 3,44 collegezaal 8,3 8,5 0,125 3,44 zie NPR 1090 werkplaats 10 6,5 0,125 3,44 bureauruimte 10 6,5 0,05 3,44 gymzaal 1 6,5 n.v.t. 3,44 aula 8,3 6,5 0,125 3,44 sportfunctie gebruiksfunctie voor het beoefenen van sport sportzaal 15 6,5 n.v.t. 3,44 bowlingruimte 13 6,5 n.v.t. 3,44 ijsvloerspeelruimte 2,5 6,5 n.v.t. 3,44 zwembad 3,6 6,5 n.v.t. 3,44 industriefunctie gebruiksfunctie voor het bedrijfsmatig bewerken of opslaan van materialen en goederen of voor agrarische doeleinden industrie algemeen ,5 n.v.t. 3,44 afh. van MAC-waarde verfspuitinrichting 6,5 n.v.t. 3,44 (max 50% recirculatie) accuruimte 4 6,5 n.v.t. 3,44 winkelfunctie gebruiksfunctie voor het verhandelen van materialen, goederen of diensten apotheek 8 4 n.v.t. 2,12 beautyshop 15 4 n.v.t. 2,12 bibliotheek n.v.t. 2,12 bloemist 8 4 n.v.t. 2,12 kapper 8 4 n.v.t. 2,12 postkantoor 10 4 n.v.t. 2,12 supermarkt 8 4 n.v.t. 2,12 warenhuis 1,7 4 n.v.t. 2,12 slagerij 8 4 n.v.t. 2,12 verkoopruimte 8 4 n.v.t. 2,12 wasserette 15 4 n.v.t 2,12 winkelpassage 1,0 - n.v.t. - overige gebruiksfuncties wachtruimte 8 - n.v.t. - perrons 8 - n.v.t. - keukens n.v.t. - stallen van motorvoertuigen 3,3 *) n.v.t. - *)bij max. 50 m 2 geldt 3 dm 3 /s per m 2 5

8 Binnenluchtkwaliteit VERVOLG SPECIFICATIEBLAD: I.3-1 KWALITEITSEISEN NIEUWBOUW Geen. AANVULLENDE KWALITEITSEISEN NIEUWBOUW Geen. VERWIJZINGEN Regelgeving Bouwbesluit. NEN 1087 'Ventilatie van gebouwen. Bepalingsmethoden voor nieuwbouw' (2001). Normen en richtlijnen NPR 1088 'Ventilatie van woningen en woongebouwen. Aanwijzingen voor en voorbeelden van de uitvoering van ventilatievoorzieningen' ( C1:2000). NPR 1090 'Ventilatie van schoolgebouwen - Voorbeelden van oplossingen voor schoolgebouwen' (2010). NEN-EN 'Binnenmilieu gerelateerde input parameters voor ontwerp en beoordeling van energieprestatie van gebouwen voor de kwaliteit van binnenlucht, het thermisch comfort, de verlichting en akoestiek' (2007). Ondersteunende literatuur ISSO, NOVEM, TVVL 'Handboek installatietechniek' (2002 met aanvullingen 2012). ISSO Kleintje Ventilatie (2012). Specificatiebladen I.3-2 Thermisch comfort I.4-1 Overzicht middelen programmafase I.8-2 Vraagspecificatieblad kwaliteitsaspecten 6

9 Geluid van buiten SPECIFICATIEBLAD: I.3-3 WETTELIJKE EISEN NIEUWBOUW Bouwbesluit: Bescherming tegen geluid van buiten Voorschrift van toepassing op de volgende gebruiksfuncties: Woonfunctie Bijeenkomstfunctie voor kinderopvang Gezondheidszorgfunctie Onderwijsfunctie Tabel I.6 Bescherming tegen geluid van buiten (nieuwbouw) Situatie Vereiste karakteristieke geluidwering G A,k [db] Verblijfsgebied Minimaal het verschil tussen de geluidbelasting* en 35 db(a) (industrielawaai) of 33 db (weg-, spoorweglawaai) met een minimum van 20 db (basisvoorschrift) Verblijfsruimte Minimaal het verschil tussen de geluidbelasting* en 37 db(a) (industrielawaai) of 35 db (weg-, spoorweglawaai) met een minimum van 18 db (basisvoorschrift) Onbenoemde ruimte Geen eis (geen verblijfsgebied) * Geluidbelasting conform de Wet Geluidhinder of de Tracéwet De geluidwering van de uitwendige scheidingsconstructie (gevel) moet worden bepaald conform NEN Als richtlijn kan de rekenmethode volgens NPR 5272 gebruikt worden. KWALITEITSEISEN NIEUWBOUW Geen. AANVULLENDE KWALITEITSEISEN NIEUWBOUW Geen. VERWIJZINGEN Regelgeving Bouwbesluit. Wet Geluidshinder. Normen en richtlijnen NEN 5077 'Geluidwering in gebouwen - Bepalingsmethoden voor de grootheden voor geluidwering van uitwendige scheidingsconstructies, luchtgeluidisolatie, contactgeluidisolatie, geluidniveaus veroorzaakt door installaties en nagalmtijd' ( C3:2012). 1

10 Geluid van buiten VERVOLG SPECIFICATIEBLAD: I.3-3 NPR 5272 'Geluidwering in gebouwen - Aanwijzingen voor de toepassing van het rekenvoorschrift voor de geluidwering van gevels op basis van NEN-EN ' ( C1:2005). Specificatiebladen I.4-1 Overzicht middelen programmafase I.8-2 Vraagspecificatieblad kwaliteitsaspecten 2

11 Geluid van installaties SPECIFICATIEBLAD: I.3-4 WETTELIJKE EISEN NIEUWBOUW Bouwbesluit: Bescherming tegen geluid van installaties Een te bouwen bouwwerk biedt bescherming tegen geluid van installaties. Tabel I.7 Eisen installatiegeluid verblijfsgebied aangrenzend perceel, bij geluid veroorzaakt door eigen gebouwinstallaties Situatie Toegestaan karakteristiek installatiegeluidniveau L I,A,k * Verblijfsgebied Maximaal 30 db Geen verblijfsbied Geen eis * Geldt voor een toilet met waterspoeling, een kraan, een mechanische voorziening voor luchtverversing, een warmwatertoestel, een installatie voor verhoging van waterdruk of een lift Tabel I.8 Eisen installatiegeluid verblijfsruimte zelfde perceel, bij geluid veroorzaakt door installaties van aangrenzende woning of andere op hetzelfde perceel gelegen gebruiksfunctie Situatie Toegestaan karakteristiek installatiegeluidniveau L I,A,k * Verblijfsruimte Maximaal 30 db Geen verblijfsruimte Geen eis * Geldt voor een toilet met waterspoeling, een kraan, een mechanische voorziening voor luchtverversing, een warmwatertoestel, een installatie voor verhoging van waterdruk of een lift Tabel I.9 Eisen installatiegeluid verblijfsruimte zelfde perceel, bij geluid veroorzaakt door eigen gebouwinstallatie Situatie Toegestaan karakteristiek installatiegeluidniveau L I,A,k * Verblijfsgebied Maximaal 30 db (woonfunctie) Maximaal 35 db (bijeenkomstfunctie voor kinderopvang) Maximaal 35 db (onderwijsfunctie) Geen verblijfsbied Geen eis * Geldt voor (mechanische) voorziening voor luchtverversing, warmteopwekking en warmteterugwinning. De eisen gelden voor elke installatie afzonderlijk. Het betreft het geluidniveau dat optreedt wanneer de luchtverversing werkt in de stand van de door het Bouwbesluit voorgeschreven ventilatiecapaciteit. Het installatiegeluidniveau, de karakteristieke isolatie-index voor luchtgeluid en de isolatie-index voor contactgeluid moeten bepaald worden conform NEN

12 Geluid van installaties VERVOLG SPECIFICATIEBLAD: I.3-4 KWALITEITSEISEN NIEUWBOUW Geen. AANVULLENDE KWALITEITSEISEN NIEUWBOUW Geluid van installaties NEN 1070 geeft verschillende kwaliteitsniveaus voor geluid van installaties binnen de eigen woning. Tabel I.10 Kwaliteitsniveaus voor geluid van installaties binnen de eigen woning Ruimte Kwaliteitscijfer 1) k = 1 k = 2 k = 3 k = 4 k = 5 Verblijfsruimte L I;A [db(a)] Andere ruimte 2) L I;A [db(a)] ) De kwaliteitscijfers bestrijken globaal de kwaliteitsniveaus van net haalbaar met de huidige technieken (k=1), conform de huidige bouwpraktijk (k=3) tot minimaal noodzakelijk bij woningverbetering (k=5). 2) Voor ruimten waarin installaties staan opgesteld gelden de eisen niet. Het kwaliteitscijfer (k) is gerelateerd aan de geluidweringsklasse (GK) van een woning volgens: GK = maximum (kale ruimten, alle aspecten). GK I: hoge mate van bescherming en rust; gehinderden < 5% GK II: onder normale omstandigheden goede bescherming; gehinderden 5% tot 10% GK III: bescherming tegen ontoelaatbare storing; gehinderden 10% tot 25% GK IV: regelmatig storing; gehinderden 25% tot 50% GK V: geen bescherming; gehinderden > 50% Kwaliteitscijfer 3 moet gerealiseerd worden bij een zodanige instelling van het ventilatiesysteem dat in de slaapruimten aan de ventilatie-eisen volgens het Bouwbesluit wordt voldaan. Hiermee is het mogelijk om 's nachts zonder geluidhinder voldoende te ventileren. De geluidniveaumetingen moeten conform NEN 5077 verricht worden. Opmerking: Bij L I,A duidt de index A op een A-weging. Voorheen werd dit aangegeven met als eenheid db(a). In de huidige normen worden alle geluidseisen weergegeven met als eenheid db; in de grootheid wordt de index A opgenomen om aan te geven dat het een A-gewogen grootheid is. VERWIJZINGEN Regelgeving Bouwbesluit. Normen en richtlijnen NEN 1070 'Geluidwering in gebouwen. Specificatie en beoordeling van de kwaliteit' ( C2:2003). NEN 5077 'Geluidwering in gebouwen - Bepalingsmethoden voor de grootheden voor geluidwering van uitwendige scheidingsconstructies, luchtgeluidisolatie, contactgeluidisolatie, geluidniveaus veroorzaakt door installaties en nagalmtijd' ( C3:2012). 2

13 Geluid van installaties VERVOLG SPECIFICATIEBLAD: I.3-4 Ondersteunende literatuur IEA Annex 27 'Evaluation and Demonstration of Domestic Ventilation Systems' (1998). Specificatiebladen I.4-1 Overzicht middelen programmafase I.8-2 Vraagspecificatieblad kwaliteitsaspecten 3

14 Luchtdoorlatendheid SPECIFICATIEBLAD: I.3-5 WETTELIJKE EISEN NIEUWBOUW Bouwbesluit: Wering van vocht van buiten Om te voorkomen dat door het doordringen van vocht uit een kruipruimte de relatieve vochtigheid in een gebouw te hoog wordt moet de luchtdoorlatendheid van de begane grondvloer ter plaatse van een verblijfsgebied, toilet- of badruimte zodanig beperkt worden dat geen grotere luchtvolumestroom optreedt dan 0,02 dm 3 /(m 2 s) volgens NEN Bouwbesluit: Beperking van luchtdoorlatendheid Een te bouwen bouwwerk heeft een zodanige luchtdoorlatendheid dat het warmteverlies als gevolg van tocht wordt beperkt. De volgens NEN 2686 bepaalde luchtvolumestroom van het totaal aan verblijfsgebieden, toiletruimten en badruimten van een gebruiksfunctie mag maximaal 0,2 m 3 /s bedragen bij een drukverschil van 10 Pa. KWALITEITSEISEN NIEUWBOUW In relatie tot het ventilatiesysteem (woningen) Afhankelijk van het ventilatiesysteem gelden de volgende luchtdoorlatendheidseisen: Tabel I.11a Classificatie ventilatiesystemen en bijbehorende luchtdoorlatendheideisen volgens NEN 2687 Klasse Ventilatiesysteem Woningvolume [m 3 ] q v10 [dm 3 /s]* Groter Tot en Minimaal Maximaal dan met 1 A: Natuurlijke ventilatie C: Natuurlijke toevoer en mechanische afvoer B: Mechanische toevoer en natuurlijke afvoer D: Mechanische toevoer en afvoer (gebalanceerde ventilatie) * Gemeten volgens NEN 2686 bij een drukverschil van 10 Pa In relatie tot Energieprestatienorm NEN 7120 en norm NEN 8088 In het kader van de energieprestatiecoëfficiënt worden de volgende waarden aangehouden: Tabel I.11b Specifieke luchtvolumestroom voor infiltratie bij 10 Pa [dm³/s m²] (forfaitaire waarden NEN 8088) Gebouwtype Uitvoeringsvariant q v,10 [dm 3.s/m 2 ] Grondgebonden gebouwen Enkellaagse utiliteitsgebouwen, eengezinswoningen of kantoorvilla s met kap Enkellaagse utiliteitsgebouwen, eengezinswoningen of kantoorvilla s met plat dak Tussenligging 0,7 Kop-, eind- of hoekligging 0,8 Vrijstaand gebouw, puntdak 1,0 Vrijstaand gebouw, half plat dak 0,8 Tussenligging 0,5 Kop-, eind- of hoekligging 0,6 Vrijstaand gebouw, plat dak 0,7 1

15 Luchtdoorlatendheid VERVOLG SPECIFICATIEBLAD: I.3-5 Gebouwtype Uitvoeringsvariant q v,10 [dm 3.s/m 2 ] Meerlaagse gebouwen Etages van meerlaagse Tussenligging op onderste of tussenverdieping 0,4 utiliteitsgebouwen, flat- Kop-, eind- of hoekligging op onderste of tussenverdieping 0,5 en portiekwoningen Tussenligging op bovenste verdieping 0,4 Kop-, eind- of hoekligging op bovenste verdieping 0,5 AANVULLENDE KWALITEITSEISEN NIEUWBOUW Algemeen Bewegende delen in kozijnen voorzien van dubbele kierdichting en meerpuntssluiting; Vloersparingen en -aansluitingen in de begane grondvloer luchtdicht uitvoeren; Kruipluik voorzien van een goede afdichting. VERWIJZINGEN Regelgeving Bouwbesluit. Normen en richtlijnen NEN 2686 'Luchtdoorlatendheid van gebouwen. Meetmethode' ( A2:2008). NEN 2687 'Luchtdoorlatendheid van woningen. Eisen.' (1989). NEN 2690 'Luchtdoorlatendheid van gebouwen. Meetmethode voor de specifieke luchtvolumestroom tussen kruipruimte en woning ( A2:2008). NEN 7120 'Energieprestatie van gebouwen. Bepalingsmethode' ( C2:2011). NEN 'Ventilatie en luchtdoorlatendheid van gebouwen - Bepalingsmethode voor de toevoerluchttemperatuur gecorrigeerde ventilatie- en infiltratieluchtvolumestromen voor energieprestatieberekeningen - Deel 1: Rekenmethode' ( C1:2011) SBR 'Luchtdicht bouwen. Deel A: Ontwerpaanbevelingen. Deel B: Uitvoeringsaanbevelingen' (2001). Specificatiebladen I.4-1 Overzicht middelen programmafase I.8-2 Vraagspecificatieblad kwaliteitsaspecten 2

16 Thermische isolatie SPECIFICATIEBLAD: I.3-6 WETTELIJKE EISEN NIEUWBOUW Bouwbesluit: Thermische isolatie Prestatie-eisen voor de thermische isolatie volgens het Bouwbesluit: Tabel I.12 Prestatie-eisen thermische isolatie Constructie Minimum R c-waarde [m 2.K/W] Maximum U-waarde [W/m 2.K] Dak 3,5 - BG-vloer 3,5 - Buitenwand 3,5 - Deur, raam, kozijn - 2,2 De R c-waarden van buitenwand, dak en begane grondvloer zijn bepaald volgens NEN De U-waarden van deur, raam en kozijn zijn bepaald volgens NEN Bouwbesluit: Wering van vocht van binnen Prestatie-eisen ten aanzien van genormeerde binnenoppervlaktetemperatuur in verband met koudebruggen: Tabel I.13 Prestatie-eisen genormeerde binnenoppervlaktetemperatuur Constructie Factor f van de temperatuur van de binnenoppervlakte [-] Woningbouw Utiliteitsbouw Inwendige scheidingsconstructie 0,65 0,65 Uitwendige scheidingsconstructie 0,65 0,65 Opmerking: eisen gelden niet voor in de scheidingsconstructie aanwezige deuren, ramen en kozijnen De genormeerde binnenoppervlaktetemperatuurfactor moet overeenkomstig NEN 2778 worden bepaald. KWALITEITSEISEN NIEUWBOUW De R c-waarde voor buitenwand, dak en begane grondvloer bedraagt minimaal 5,0 W/m 2.K. AANVULLENDE KWALITEITSEISEN NIEUWBOUW Geen. VERWIJZINGEN Regelgeving Bouwbesluit. NEN 1068 'Thermische isolatie van gebouwen. Rekenmethoden' (2012). NEN 2778 'Vochtwering in gebouwen' ( A4:2011). NEN 7120 'Energieprestatie van gebouwen. Bepalingsmethoden' ( C1:2011). 1

17 Thermische isolatie VERVOLG SPECIFICATIEBLAD: I.3-6 Normen en richtlijnen ISSO-publicatie 60 'U- en R-waarden van bouwkundige constructies' (2004). Specificatiebladen I.3-7 Energiezuinigheid en duurzaamheid I.8-2 Vraagspecificatieblad kwaliteitsaspecten 2

18 Energiezuinigheid en duurzaamheid SPECIFICATIEBLAD: I.3-7 WETTELIJKE EISEN NIEUWBOUW Bouwbesluit: Energieprestatie De energieprestatiecoëfficiënt EPC van een gebruiksfunctie in een gebouw moet voldoen aan de grenswaarde zoals weergegeven in het Bouwbesluit, afdeling 5.3. De energieprestatiecoëfficiënt gebouwen moet bepaald worden conform NEN 7120, en bij gebiedsgebonden maatregelen tevens conform NVN Bouwbesluit: Duurzaam bouwen Van de samenstelling van constructieonderdelen van een woonfunctie is de uitstoot van broeikasgassen en de uitputting van grondstoffen gekwantificeerd volgens de Bepalingsmethode Milieuprestatie Gebouwen en GWW-werken. Van de samenstelling van constructieonderdelen van een gebouw met uitsluitend kantoorfuncties en nevenfuncties daarvan met een totale gebruiksoppervlakte van meer dan 100 m² is de uitstoot van broeikasgassen en de uitputting van grondstoffen gekwantificeerd volgens de Bepalingsmethode Milieuprestatie Gebouwen en GWW-werken. Bij de aanvraag van de Omgevingsvergunning dient de milieuprestatieberekening te worden ingediend (vanaf 2013). De benodigde materiaalgegevens zijn opgenomen in de Nationale Milieudatabase (NMD). De score kan bepaald worden met GreenCalc+ of GPR gebouw. KWALITEITSEISEN NIEUWBOUW Er dient een duurzaamheidscertificaat/-score afgegeven te worden volgens: BREAM-NL en/of; Greencalc+. AANVULLENDE KWALITEITSEISEN NIEUWBOUW Geen. VERWIJZINGEN Regelgeving Bepalingsmethode Milieuprestatie Gebouwen en GWW-werken (2011). Bouwbesluit. NEN 7120 'Energieprestatie van gebouwen. Bepalingsmethoden' ( C2:2011). NVN 7125 'Energieprestatienorm voor maatregelen op gebiedsniveau (EMG) Bepalingsmethode' (2011). Normen en richtlijnen NEN-EN 'Duurzaamheid van bouwwerken - Milieuverklaringen van producten - Basisregels voor de productgroep bouwproducten' (2012). 1

19 Energiezuinigheid en duurzaamheid VERVOLG SPECIFICATIEBLAD: I.3-7 Specificatiebladen I.3-5 Luchtdoorlatendheid I.8-2 Vraagspecificatieblad kwaliteitsaspecten 2

20 Systeemkeuze en relatie overige installaties SPECIFICATIEBLAD: I.3-9 WETTELIJKE EISEN NIEUWBOUW Bouwbesluit: Drinkwatervoorziening De temperatuur van water in leidingdelen van drinkwaterinstallaties mag conform NEN 1006 niet hoger worden dan 25 C. KWALITEITSEISEN NIEUWBOUW BKA en koud tapwatersystemen Vloerleidingen van het BKA-systeem moeten zo ver van koudwaterleidingen gesitueerd worden dat de temperatuur van de koudwaterleidingen niet boven de 25 ºC komt. Het kruisen van een koudwaterleiding met het leidingregister van het BKA-systeem is toegestaan onder voorwaarden, conform ISSO/SBR publicatie 811 Hotspotvrij ontwerpen, bouwen en installeren. BKA en warm tapwatersystemen De temperatuur van het warmtapwater moet minimaal 60 C bedragen; na een tapping moet de uittapleiding kunnen afkoelen tot maximaal 25 C. Opmerking: Vanwege lage watertemperaturen van een BKA-systeem en de vereiste hoge(re) watertemperaturen voor een warmtapwatervoorziening ligt een combinatie warmte-opwekker met warmtapwatervoorziening niet direct voor de hand. AANVULLENDE KWALITEITSEISEN NIEUWBOUW Geen. VERWIJZINGEN Regelgeving Bouwbesluit. NEN 1006 'Algemene voorschriften voor leidingwaterinstallaties (AVWI)' ( A3:2011). Normen en richtlijnen ISSO Kleintje Legionellapreventie (2007). ISSO-publicatie 49 'Kwaliteitseisen vloer- en wandverwarming en vloer- en wandkoeling' (2004). ISSO/SBR publicatie 811 'Hotspotvrij ontwerpen, bouwen en installeren' (2011). Specificatiebladen I.8-2 Vraagspecificatieblad kwaliteitsaspecten 1

21 8. Documentatie Vraagspecificatieblad kwaliteitsaspecten SPECIFICATIEBLAD: I.8-2 VRAAGSPECIFICATIE Tijdens de programmafase worden diverse keuzes gemaakt m.b.t. de eisen die door de opdrachtgever aan de kwaliteit van het BKA-systeem worden gesteld. Dit vraagspecificatieblad is bedoeld om alle gemaakte keuzes met betrekking tot het BKA-systeem (in de nieuwbouw) te specificeren, en dient als middel om de eisen en wensen van de opdrachtgever door te geven naar de ontwerpfase. Invulblad en uitgangspunten Eisen Middelen Project I.2-1 I.8-1 Plaats Contactpersoon Offerte nummer Datum vaststelling uitgangspunten Comfort aspecten Eisen Middelen Thermisch comfort O PPD < 10 % bij 0 C buiten I.3-2 I.4-1 O PPD < 10 % bij -10 C buiten Tochtklachten algemeen O PD < 15 % bij 0 C buiten I.3-2 I.4-1 O PD < 10 % bij -10 C buiten Tochtklachten enkelniveau O PD < 20 % bij 0 C buiten O PD < 10 % bij -10 C buiten I.3-2 I.4-1 Akoestiek Eisen Middelen Installatiegeluid verblijfsruimten O max. 35 db (onderwijs/kinderopvang) I.3-4 I.4-1 O max. 30 db (woningen) O max. db Buitengeluid O G a;k = 20 db(a) O G a;k 20 db(a) I.3-3 I.4-1 Energiezuinigheid Eisen Middelen Energieprestatiecoëfficiënt O Conform de wettelijke eis I.3-7 I.4-1 O 80% van de wettelijke eis O 60% van de wettelijke eis Duurzaamheid Score volgens: I.3-7 I.4-1 O Breeam: O Greencalc+: O Luchtdoorlatendheid O q v;10 1,0 dm³/s m² I.3-5 I.4-1 O 0,4 q v;10 0,8 dm³/s m² O q v;10 < 0,4 dm³/s m² Thermische isolatie O R c 3,5 m²k/w I.3-6 I.4-1 scheidingsconstructies O R c 5,0 m²k/w Thermische isolatie beglazing O U glas 2,0 W/m².K I.3-6 I.4-1 1

22 8. Documentatie Vraagspecificatieblad kwaliteitsaspecten VERVOLG SPECIFICATIEBLAD: I.8-2 O U glas 1,6 W/m².K O U glas 1,2 W/m².K Installatieconcept Eisen Middelen Collectieve installatie O Ja I.3-8 I.4-1 verwarming/koeling O Nee Temperatuurniveau verwarming O Aanvoertemperatuur 35 C < θ < 45 C I.3-8 I.4-1 O Aanvoertemperatuur θ < 35 C Temperatuurniveau koeling O Aanvoertemperatuur 18 C > θ > 15 C I.3-8 I.4-1 O Aanvoertemperatuur θ 18 C O Aanvoertemperatuur θ 15 C (dauwpuntscontrole noodzakelijk) Ventilatiesysteem O Natuurlijk I.3-1 I.4-1 O Mechanisch I.3-8 Warmtapwatervoorziening O Centraal O Decentraal I.3-9 I.4-1 2