(rue du Moulin 15 in. Het museum ligt in een van de twee schoolgebouwen die hier

Transcriptie

1 tr aject H1 Je wandelt door het oude hart van Hélécine en het gehucht Hampteau, door de straten van Opheylissem, voorbij een enorme historische site, die van het Provinciaal Domein. Ontdek de plaatselijke folklore in het museum Armand Pellegrin. Kies je voor de langere variant, dan wandel je door het open landschap van het platteland van Chapeauvau. Veel wandelplezier! Het is belangrijk nog even mee te geven dat veel van de gebouwen die we hierna bespreken, in privébezit zijn. Wij vragen u de privacy van de bewoners te respecteren. V e rt r e k pu n t: h et m useu m A r m a n d Pe l l e gr i n. (rue du Moulin 15 in Opheylissem). Maak een reis door de tijd en bezoek dit museum dat in 1930 werd opgericht door Armand Pellegrin, onderwijzer in het dorp. De verzamelingen hebben voornamelijk aandacht voor de plaatselijke folklore en de regionale geschiedenis. Doorheen de zes zalen van het museum ontdek je de volgende thema s: de oude beroepen, het bewerken van vlas, een oude school, het vroegere café annex winkel, de oude keuken, rites en verschillende fases in het leven of ook de dynastie, wapens en het vaderland. Origineel is hier dat het museum een indrukwekkende verzameling koekendozen heeft, meer dan 2000 dozen uit verschillende landen die hier per thema uitgestald zijn. Het verkeersbureau ligt in de meeste gevallen ook hier; in de bar kun je een glaasje drinken en het lekkere bier van de abdij van Heylissem proeven. Het museum ligt in een van de twee schoolgebouwen die hier gemeente hélécine H1 wandeling door Chapeauvau 55 55

2 in de 19 de eeuw werden gebouwd. De ruimten zijn typisch voor een schoolgebouw uit die tijd (1874) dat ook het gemeentehuis was. Een gebouw met een verdieping waar de publieke zaal lag en de woonvertrekken van de onderwijzer; een lange lage en lichte ruimte als klaslokaal. In 1927 werd een derde school (Rue du Moulin 12) gesticht, die vandaag nog steeds geopend is. Deze school bevindt zich net tegenover de andere en werd geopend om tegemoet te komen aan het stijgende aantal leerlingen. Neem de weg die hier in de jaren 1770 werd aangelegd om Hannuit met Tienen te verbinden. Als commercieel kruispunt droeg deze weg bij tot de ontwikkeling van de dorpen Opheylissem en Hampteau. tr aject H1 Wandel in de richting van het opmerkelijkste erfgoed hier, het Provinciaal Domein van Hélécine (Rue A. Dewolf 2), op de terreinen van de norbertijner abdij van Heylissem die in 1129 werd gesticht door René de Zétrud, een Haspengouwse landheer. De abdijgebouwen werden door de opeenvolgende oorlogen beschadigd. Het abdijkasteel werd in de 18 de eeuw ( ) opnieuw opgebouwd door Laurent- Benoît Dewez, Eerste architect van de gouverneur-generaal van de Oostenrijkse Nederlanden. De monumentale gebouwen zijn opgetrokken in Lodewijk XVI-stijl. Het kasteel wordt gedomineerd door de voorgevel in Gobertangesteen van de vroegere abdijkerk, waarvan het koor is verdwenen. Tal van decoratieve elementen luisteren de architectuur op: pilasters, driehoekige frontons, guirlandes, bewerkte medaillons... In de Er is geen spoor meer te vinden twee identieke vleugels aan de van de industriële gebouwen, tuin bevinden zich de garage, die in de jaren 1950 werden de stallen en de oranjerie. afgebroken. Rond 1870 kreeg het gebouw Het gebouw is sinds 1955 een nieuwe bestemming als geklasseerd. In 1962 werd buitenkasteel en onderging het een Provinciaal Domein, het enkele aanpassingen. vandaag is het zowel een Architect Alphonse Balat was culturele als een toeristische verantwoordelijk. De koepel die trekpleister waar seminars de hele omgeving domineert, gehouden worden. Dit 28 ha werd aangepast alsook de grote domein staat open zuidwestelijke gevel, die een voor het publiek, er kan neoklassiek uitzicht kreeg. aan sport en ontspanning In die tijd was dat in. Een gedaan worden. We geven stenen balustrade werd u nog twee belangrijke onderaan het dak toegevoegd. bezienswaardigheden mee: een 19 de -eeuwse ijskelder en een De abdij van Heylissem speelde reuzengrote zonnewijzer. een belangrijke sociaaleconomische rol in de omgeving Tegenover het domein strekt aangezien ze uitgestrekte zich een landschap uit met landbouwgronden bezat die ze rijen bomen. In 1962 bouwde bijna zes eeuwen lang bebouwde. de laatste privé-eigenaar van de Na de Franse Revolutie werd abdij, de familie d Oultremont, de abdij geseculariseerd, zoals hier een klassiek kasteel. heel wat religieuze gebouwen. Verlaat het Provinciaal Domein Er werden verschillende en neem de weg naar links, naar industrieën in ondergebracht: de oude stallen. een weverij en nadien een fabriek waar aardappeljenever werd gestookt. In 1836 werd het hier een suikerraffinaderij, die al snel een van de belangrijkste in de hele streek werd. Veel dorpelingen werkten hier in de tweede helft van de 19de eeuw. Maar door de steeds groter wordende invloed van de raffinaderij van Tienen ging ze langzaam achteruit tot ze in 1927 haar deuren moest sluiten. gemeente hélécine H1 wandeling door Chapeauvau 57 57

3 Daar zie je de Sint- Maartenskerk van Opheylissem, een neoklassieke kerk die in 1830 werd gebouwd. Sla nu de Rue de l Abbaye in, wandel langs de slotmuren van het domein, versierd met lijsten in tufkrijtsteen uit Linsmeau. Sla links af en steek het kruispunt over. Nu kom je in de oude wijk Al Tram. Deze kleine wijk ontwikkelde zich toen de buurtspoorweg van Jodoigne naar Ezemaal werd aangelegd. Dit was een van de stations. Op de voorgevel van deze vroegere halte, tevens het huis van de overwegwachter (Rue A. Dewolf 19) en gebouwd in 1907, staat in witte stenen Op- Heyllisem. Deze lijn was nog tot de jaren 1950 in gebruik. Het traject volgt de Rue Olivier Benne. De architectuur van dit geheel, dat in de buurt ligt van belangrijke verkeersaders naar steden als Brussel en Luik, is residentieel. Er zijn maar weinig getuigen over van de landbouwarchitectuur. Een tr aject H1 daarvan is dit boerderijtje (nr. 2, aan de hoek met de Rue Armand Dewolf) dat gedeeltelijk is opgetrokken in tufkrijtsteen uit Linsmeau. De kern van het gebouw dateert uit de 18 de eeuw. De omliggende huizen, de nummers 11 en 13, dateren van 1800, net als de woning met nummer 28. Als je de Rue Hubert Vollon volgt, zie je links de kapel Onze-Lieve-Vrouw van Genade. Deze kapel werd na de Tweede Wereldoorlog gebouwd na een belofte die de pastoor van het dorp had gedaan als zijn gemeente niet te erg zou lijden onder het conflict. Sla nu af naar links en steek de brug over de snelweg over. De Sint-Jozefskapel aan het rond punt dateert uit de tweede helft van de 19 de eeuw. Er zijn twee mogelijkheden om de wandeling verder te zetten: Kortere variant: aan het rond punt sla je links af, de Rue de Noduwez in, naar de Rue de Tirlemont. Daar kom je opnieuw uit op de Dit is het dorp Noduwez, standaardwandeling. deelgemeente van Orp-Jauche. Langere variant: maak In de Rue de Tirlemont ko men een lus via de veldwegen en beide varianten opnieuw samen. de boerderij van Chapeauvau. Neem rechts de verharde weg met de veelbetekenende naam du Bon Dieu de Gembloux. Vervolgens neem je links de Rue de Chapeauvau Je wandelt door prachtige en sla je opnieuw links af velden waar de beken Gollard langs de boerderij van en Piétrain samenvloeien. In Chapeauvau, die afgelegen op deze prachtige omgeving raak het platteland ligt. Het domein je onder de indruk van de van Chapeauvau werd al in omvang van de vierkantshoeve 1132 vermeld. In 1207 werd ze Tilleraye (Rue de Tirlemont eigendom van de abdij van 12). Het hoge woongedeelte, dat Heylissem. De religieuzen uitzonderlijk goed bewaard is maakten er een klooster van. gebleven, gaat terug tot de 17 de Twee eeuwen later nemen de eeuw. De kleine ramen met hertogen van Brabant hier vensterkruisen, de hoge hun intrek. De boerderij wordt trapgevels en de ondermuur een kasteeltje. De huidige met schuin afgewerkte gebouwen dateren voor een breukstenen zijn elementen stuk uit de 18 de eeuw. uit de tijd toen het gebouw werd De wandeling duikt opnieuw opgetrokken. het platteland in. Sla links af Sla links af, de Rue du Tumulus de Rue Longue in, daarna volg in. Voor je de brug over de je de verharde weg rechts die T.G.V.-spoorlijn en de snelweg door het Pardonbos loopt. oversteekt, kijk je naar rechts. Vervolgens sla je links de Rue Daar zie je, helemaal afgelegen André Mathys in die naar ten noordoosten van het dorp, de Rue de Tirlemont loopt. bij een populier, de kleine gemeente hélécine H1 wandeling door Chapeauvau 59 59

4 tr aject H1 Tomboiskapel (19 de eeuw). Maak een klein ommetje naar de kapel en geniet van de sobere elegantie van de neoklassieke architectuur. Vanaf de brug, boven deze nieuwe constructies, geniet je van een mooi uitzicht op de gemeente Hélécine. Volg de weg die naar links leidt in de richting van Opheylissem. Je wandelt door een drassig weidegebied langs de Kleine Gete. Een dichte bomenrij volgt de loop van de rivier door het landschap. Omdat de Kleine Gete hier stroomt, was dit de juiste plek om molens op te richten. Langsheen de loop van de rivier stonden er vele, maar daar blijft vandaag niets meer van over. Aan het eind van de Rue Georges Dupont staat een kapel Hij werd geboren in Portugal, de heiligenverering strekte zich van daar uit over heel Europa. Daar tegenover bemerkt je een belangrijke vierkantshoeve, de oude Schoonaertsboederij (Rue Georges Dupont 5). Dit is een van de weinige vierkantshoeven, een typische Brabants Haspengouwse architectuur, die in deze gemeente bewaard zijn gebleven. De gebouwen werden in de 20 ste echter grotendeels gerenoveerd. De spitse toren op het woongebouw bereikt een opmerkelijke hoogte. De toren is al van ver te zien en wordt vaak verward met een kerktoren. Wandel verder naar links, de Rue Haute Pierrée in. Deze straat dankt haar naam aan de vroegere steenwinningen, die vandaag gedempt zijn. In het centrum van Hélécine ondergebracht, je vertrekpunt waar je via de Rue du Brasseur opnieuw uitkomt. Een documentaire over de zes gemeenten van Brabants Haspengouw Erfgoed, feesten, musea... Onze prachtige streek is op heel wat manieren te ontdekken... Bekijk de film in de lokalen van het Huis van Toerisme in Brabants Haspengouw. (1908) gewijd aan de Heilige Antonius van Padua ( ). ligt het wijkje Hameau dat niet afhing van de abdij van Heylissem zoals de meeste andere leenheerlijkheden in die tijd. Het werd beschouwd als een bijzonder leengoed, afhankelijk van het kapittel Sainte-Croix in Luik. Aan het eind van het ancien régime werd het bij Op-Heylissem gevoegd en werd in de 19 de eeuw het administratief centrum van de gemeente. De wijk bestond uit het gemeentehuis en drie scholen, in een daarvan is vandaag het museum Pellegrin gemeente hélécine H1 wandeling door Chapeauvau

5 10,9-6,2 km rue de chapeauvau rue armand dewolf rue olivier benne rue du moulin c h e m i n du b on di e u de g e m bl ou x rue hubert vollon m usé e Pe l l egr i n rue haute pierrée rue georges dupont rue longue rue de noduwez sentier du tumulus rue andré mathys rue de tirlemont rue du tumulus gemeente hélécine H1 wandeling door Chapeauvau 63 63