Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik zelf stenen en mineralen verzamel

Transcriptie

1 Stenen Inhoud Inleiding Inleiding 1. Hoe ontstaan stenen? 2. De binnenkant... en de buitenkant. 3. De struktuur. 4. Edelstenen 5. Andere mooie soorten stenen. 6. Legenden. 7. Geneeskrachtige stenen 8. Stenen slijpen en in sieraden 9. Fossielen. 10. Stenen als gebruiksvoorwerp Verklarende woordenlijst Slot Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik zelf stenen en mineralen verzamel Ik heb sinds kort een fossiel. Ik weet er zelf al best wel veel van. Ik ken zelf al best veel soorten. Iedere maand heeft een geboortesteen. Er bestaan heel veel soorten, te veel om allemaal in mijn werkstuk te vermelden. Ik zou nog willen weten: Hoe een steen in elkaar zit, wat fossielen eigenlijk zijn en ik wil nog meer stenen leren kennen. 1. Hoe ontstaan stenen? De aarde is zo n 4,6 miljard jaar oud. In die tijd was de aarde een grote vuurbal. Toen begon het afkoelingsproces. De aarde begon daardoor te verstenen. Maar binnenin de korst borrelde het nog steeds. Er waren in die tijd dus heel veel uitbarstingen. Maar het lava dat nu op de korst lag, stolde ook. Zo werd de laag steeds dikker. Er kwamen steeds minder uitbarstingen. Zo 1 / 17

2 komt het dat er op de dag van vandaag bijna nooit meer vulkaanuitbarstingen zijn. Toen die aarde verkoelde ontstonden er allemaal vulkanische gesteenten. Dat is dus een manier hoe sommige stenen zijn ontstaan, maar het kan ook anders. Zoals de Mexicaanse gasbollen. In Chihuahua (Mexico), heeft men een lavaput ontdekt, waar miljoenen versteende gasbollen zijn. Het is een krater met gloeiend heet lava. Boven op zie je allemaal gasbellen (vergelijkbaar met de bellen in een pan kokend water).lava dat wordt blootgesteld aan de koude buitenlucht stolt. Dat begint natuurlijk bovenaan, want daar is het het dichtst de buitenlucht. Als de lava begint te stollen, stollen ook de gasbellen. Als zo n gasbel nog niet door en door hard is, kan het zijn dat er een mineraal of gesteente inloopt. Het kan bijv. een agaatgeode zijn. Er kan ook bergkristal of calciet in zitten. Obsidaan is ook een vulkanisch gesteente, het is een vulkanisch glas. Het ontstaat door hele snelle afkoeling van lava. Zo snel dat er geen kristalvorming is. Stenen zijn soms opgebouwd uit één mineraal. Zuiver kwarts bijv. Maar de meeste stenen bestaan uit meerdere soorten mineralen. 2. De binnenkant en de buitenkant 2 / 17

3 Veel stenen lijken niet zo mooi. Het lijken gewoon grijze keien. Maar vanbinnen is hij wel mooi. Een steen bestaat uit allemaal atomen en andere scheikundige dingen. De volgorde bepaalt 3 / 17

4 welke steen het is. Er zijn meerdere soorten atomen: bijv. zuurstofatomen, goudatomen of koolstofatomen. Dus hoe die atomen zijn gerangschikt, zorgt ervoor welke steen het is. Diamant en grafiet bestaan allebei uit koolstofatomen. Toch is diamant de hardste en grafiet één van de zachtste stenen. Dit komt door de volgorde van de atomen. Bij diamant is één koolstofatoom verbonden aan vier andere. Dit geeft een stevige structuur. Grafiet bestaat uit ver uit elkaar liggende rijen. Deze rijen schuiven gemakkelijk over elkaar heen. Daardoor is grafiet zo zacht. Grafiet wordt gebruikt in potloden. De structuur van Diamant Stenen kunnen veel verschillende vormen hebben. Bijv. kubus, octaëder of pyritoëder. Een kubus is een vierkant blok. Een octaëder is een diamant vorm. Twee driehoekjes op elkaar. Een pyritoëder is een vorm met twaalf vijf-hoekige vakjes. Er zijn ook stenen waar twee of meer soorten in vermengd zijn. Kubus en octaëder is een kubus met schuine hoekjes. Kubus en pyritoëder is een vierkant met op sommige plekken een vijf-hoek.èèn sort steen hoeft niet altijd dezelfde vorm te hebben. Pyriet wordt in alle bovengenoemde vormen gevonden en in nog meer vormen. 3. Structuur De kleur De kleur van een kristal of mineraal is het gene wat meestal het meeste opvalt. Zwavel is meestal heldergeel. Azuriet is altijd blauw. Robijn is rood. Saffier is blauw. Smaragd is groen. Hematiet kristallen zijn soms heel kleurrijk. Dat wordt iridescentie genoemd. De hardheid In 1812 werd de hardheidsschaal uitgevonden door Friedrich Mohs. Dit bestaat uit 10 gesteenten en mineralen die op hardheid zijn gesorteerd. Dit zijn ze. 1,0 Talk 2,0 Gips 3,0 Calciet 4,0 Fluoriet 5,0 Apatiet 6,0 Orthoklaas 7,0 Kwarts 8,0 Topaas 9,0 Korund 10,0 Diamant Andere stenen zitten hier tussen in, bijv. 0,2 of 4,5. De Glans 4 / 17

5 Sommige stenen glanzen. En andere niet. Je hebt ook binnen een soort glanzende en niet glanzende. Bijv. bij de korunden. De korund is een familie. De bekendste korunden zijn de saffier en de robijn. Die glanzen wel mooi. Maar je hebt ook ondoorzichtige korunden die niet glanzen. De klasse Er bestaan allemaal klassen. Dit zijn de groepen waaronder alle gesteenten, kristallen, mineralen en metalen zijn verdeeld. Een paar ervan zijn: Elementen, Silicaten, Sulfiden en Sulfaten. Silicaten is in nog kleinere groepen verdeeld. Dat zijn: Tectosilicaten, Nerosilicaten, Phyllosilicaten, Sorosilicaten, Cyclosilicaten en Inosilicaten. 4. Edelstenen Edelstenen zijn stenen die: Geslepen kunnen worden, mooi zijn, zeldzaam zijn en het licht moet er mooi doorheen schijnen als hij is geslepen. Diamant, robijn, smaragd, opaal en saffier voldoen aan deze eisen. Stenen die niet aan alle eisen voldoen worden half-edelstenen genoemd en stenen die je niet kunt slijpen, maar die wel mooi zijn, worden sierstenen genoemd. De diamant De naam diamant komt van het griekse woord adamas wat ontembaar of onoverwinnelijk betekend. De grieken hebben namelijk ondekt dat diamant zo hard is, dat je het alleen kan bewerken met diamant! Hele beroemde diamanten zijn de Koh-I-nor ( berg van licht) en de Hope, van de hoop wordt beweert dat hj ongeluk brengt. Van de Koh-I-noor wordt dat de drager ervan heerser van de wereld zou worden. Deze dingen zijn natuurlijk maar puur bijgeloof, De robijn Robijn is een variëteit op het kristal korund. Alleen de echt rode korunden mogen robijn worden genoemd. Het Ruskins-robijn id een beroemdt robijn. Hij heft een dieprodekleur, die kleur wordt ook wel duivenbloed genoemd. De kleur van de Ruskins-robijn is een kleur die erg wordt bewondert. De legendarische Pauwentroon is een troon die is bezet met 108 robijnen en nog honderden andere edelstenen. De smaragd De smaragd is net als de half-edelsteen aquamarijn een variëteit op het kristal beril. Vanaf 1500 voor Christus werd in Egypte smaragd gedolven. In 1816 werden de mijnen opnieuw ondekt. De eerste pogingen om de mijnen in gebruik te nemen mislukten. 5 / 17

6 De opaal Opaal is in de loop van de tijd als ongeluksbrenger en geluksbrenger beschouwt. Omdat een opaal ongeluk zou brengen waren ze verboden aan het hof van Napoleon III. Koningin Victoria verzamelde ze juist en gaf ze aan familie en vrienden als gelukssteen. De saffier Saffier is net als de robijn een variëteit op de korund. Alleen de blauwe korunden mogen saffier worden genoemd. Saffier wordt o.a. gevonden in Kasjmir (India). De soort blauw van die saffieren wordt kasjmirblauw genoemd. In Ratnapura zoekt men nog steeds als ze 3000 jaar geleden deden. Ze zoeken er door rivierzand te wassen. De grootste saffier dat ooit is gevonden woog karaat (20 kilo!!). Al zijn de robijn, de diamant en de smaragd duurder, saffier kan ook duur zijn. Zo werd er in 1990 een stersaffier(een bijzondere variëteit) geveild voor wel 2 miljoen gulden ( euro). 5. Andere mooie soorten stenen Snijden Sommige stenen kun je snijden. Dat betekent bijv. figuurtjes tekenen in de stenen. Zoiets heet een decoratieve steen. 6 / 17

7 De Egyptenaren, de Chinezen en de Soemeriërs gebruikten al jade, lapis lazuli en turkoois in sieraden. Metalen Platina, goud en zilver zijn edele metalen. Platina is het meeste waard, daarna goud en daarna zilver. Platina lijkt op zilver, maar wordt minder snel dof. Daarom is het een geliefd metal om sieraden van te maken. Koper, zink enz. zijn wel metalen maar geen edele. Vals verkopen Er zijn stenen die voor een andere steen worden uitgegeven. Citrien lijkt erg op Topaas. Daarom verkopen ze citrien wel eens onder de naam topaas. De gele, groene en violette korund worden wel eens door verhitting blauw gemaakt, waardoor het op de waardevollere korund saffier lijkt. Druipstenen Een druipsteen is eigenlijk gewoon water met kalk. De stenen hangen aan het plafond. Het water verdampt en de kalk blijft over. Als dat gebeurt wordt het kalk hard. Als dat vaak gebeurd op de zelfde plek, wordt het een naar beneden hangende steen. Het is net een kegel. Druipsteengrotten zijn vaak heel mooi. 7 / 17

8 6. Legenden Er bestaan veel legenden over stenen. Vroeger vond men stenen hele bijzondere dingen en ze bedachten verhalen over hoe ze zijn ontstaan. Amethist Volgens het verhaal was Amethist een Nimf van de godin Diana. Bacchus, de god van de wijn, werd verliefd op haar. Omdat Bacchus zo aan het dringen was, veranderde Diana de nimf in een kristal. Bacchus was daar zo verdrietig over dat hij zijn wijn over de kristal heengoot. De steen werd violet van kleur. Hiervan komt de naam Amethist. De koets van Lodewijk XIV Dit is echt gebeurd en geen legende. Lodewijk XIV had de gewoonte zijn koetsen naar edelstenen te noemen. De koetsier van de Opaal was altijd drunken. Daarom werd de Opaal als ongelukskoets beschouwd en de opaal ook als ongelukssteen. Tranen van kristal Staurolietkristallen zijn soms in de vorm van een kruis. In Virginia (V.S.) worden ze elfenstenen genoemd. Ze geloven dat ze zijn ontstaan uit de tranen van elfen toen ze hoorden dat Jezus was gestorven. Geboortestenen Iedere maand heeft een eigen steen. Als je bijv. in januari ben geboren, dan is jouw steen de granaat. Hier volgt het hele lijstje; Januari: Granaat Februari: Amethist 8 / 17

9 Maart: Aquamarijn April: Diamant Mei: Smaragd Juni: Parel 9 / 17

10 Juli: Robijn Augustus: Peridoot September: Saffier Oktober: Opaal 10 / 17

11 November: Topaas December: Turkoois Kristal zien Vroeger geloofde men dat je in kristallen bollen de toekomst kon zien. Het werkte zo: De kristalkijker, keek zolang in de bol dat hij wazig zag. In die waas zag hij beelden. Uit die beelden kon hij de toekomst halen van degene die er naar vroeg. De saffieren hemel Volgens de perzen rust de wereld op een saffier die de hemel blauw kleurde. De pest voorspeller In Venetië heerste de pest. De mensen ondekte dat een opaal helder werd als de persoon die hem droeg ziek was en dof als die persoon stierf. De mensen vonden het maar raadselachtig en zeiden dat de opaal een ongelukssteen was. 7.geneeskrachtige stenen Er zijn mensen die geloven dat stenen genezen. Volgens hen voel je je beter en wordt je beter. Hier is een lijstje van een aantal stenen en waar het tegen helpt. Agaat: Stilt koorts, krampen en pijn. helpt tegen oogkwalen, zorgt voor een beter hart, 11 / 17

12 troost en kalmeert je. Amazoniet: Zorgt ervoor dat je hersens rust krijgen, helpt tegen vermoeidheid, zorgt voor hyperactieve kinderen, Zorgt dat emotionele spanningen weggaan. Oranje Calciet: Geeft troost en warmte Groene Calciet: Haalt herinneringen naar boven. Heliotroop: Helpt tegen bloedneuzen en tandvlees bloedingen, troost bij tegenslagen, helpt bij de bevalling, zorgt voor een betere blaas. Magnetiet: helpt tegen pijn, bestrijd een hernia en tennisarm, versnelt het genezen van wonden, werkt tegen alle pijnen en geneest breuken. Olivijn: Olivijn beschermt je tegen kwade invloeden, brengt tegen ziekten, bestrijdt negatieve gevoelens, tegen nachtmerries en depressies. Pyriet: helpt tegen ontstoken luchtwegen, griep en mondaandoeningen, stotteren en keelpijn. Rozenkwarts: Rozenkwarts helpt tegen heimwee, onvruchtbaarheid, roken, bevordert de creativiteit, zorgt dat kinderen een makkelijkere jeugd hebben, helpt bij het krigen van een beter verstand, zorgt dat je scheppend kan denken. Topaas: Zorgt voor een betere eetlust, werkt tegen slaaploosheid, zorgt voor je zenuwstelsel, voor je maag en darmkanaal en werkt tegen slaaploosheid en uitputting. Spinel: Helpt bij ijzergebrek en werkt tegen ontstekingen Moed door stenen Er zijn mensen die geloven dat stenen je beschermen. als kinderen worden gepest bijv. ze geloven dat als je stenen bij je draagt dat je dan moed krijgt. 8. Slijpen en in sieraden Slijpen Slijpen is een steen gladmaken en in een bepaalde vorm om het in sieraden te kunnen doen. Als de steen is geslepen, wordt hij vaak nog gepolijst. polijsten is de steen heel erg glad maken. Hoe polijst je een steen: 1. Zoek een mooie steen 2. Koop speciale poedertjes om te kunnen polijsten in de stenenwinkel 3. Zoek een glasplaat 4. Strooi een beetje van het poeder op de glasplaat 5. Leg een kant van de steen erop en ga achtjes draaien 6. Pak nu het fijnere poeder en doe daarmee het zelfde 7. Pak nu het fijnste poeder en doe weer het zelfde 8. Maak de steen schoon zodat er geen poeder meer opzit en wrijf met een borstel voorzichtig de laatste restjes weg 9. Borstel ook nog even over de andere kan, zodat die ook schoon wordt. Het gaat natuurlijk makkelijker met de polijstmachine In de sieraden 12 / 17

13 Er zijn een paar populaire vormen: Briljant, dit is de populairste vorm voor edelstenen, het bestaat uit 56 facetten. Smaragd, zo wordt het genoemd als een steen in een vierkant of rechthoek of trapsgewijs wordt geslepen. Het wordt zo genoemd omdat de kleur van de smaragd zo nog dieper wordt Poire, peervormig Coeur, kussenvormig Rose, Roosvormig Baguette, langwerpig Marquise, ovale vorm die uitloopt in twee punten 9. Fossielen Een fossiel is een afdruk van een dier of plant in een steen. Meestal is het een paar miljoen jaar oud. Soms is het zelfs bijna een miljard jaar oud. De stekelhuidige 13 / 17

14 In de twinigste eeuw werd er een stekelhuidige gevonden. Hij was een paar 100 miljoen jaar oud. Hij is de voorvader van de zeeëgel. Tegenwoordig worden de stekelhuidige uitgebreid bestudeert, omdat de wetenschappers denken dat de gewervelde dieren voortkomen uit deze dieren. De krokodil Crocodilus Robustut leefde 150 miljoen tot 140 miljoen jaar geleden. Het is een voorvader van de krokodil. Krokodillen lijken erg op hun voorvaders. We kennen hem alleen door een prachtig bewaard gebleven fossiel, gevonden in de kalkrotsen van Cerin(Ain). In de kalkrotsen van Cerin werden in 1861 de resten gevonden van de Archeopteryx, natuurlijk als fossielen, deze resten zijn de bewijzen dat de vogel van de reptiel afstamt. Om precies te zijn, van de dinosauriërs 10. Stenen als gebruiksvoorwerp Vroeger, en nu nog steeds, werden stenen als gebruiksvoorwerp gebruikt. Denk maar aan het stoepkrijt waarmee kleine kinderen spelen, dat wordt gemaakt van kalk en kalk is een mineraal. Pigment De indanen gebruikten stenen als pigment. Zelfs de vroegste holbewonwers deden dat al. Krijt was wit en houtskool was zwart. Zo had je nog: Rood van hematiet Rood van cinnaber Oranje van realgar Blauw van azuriet Blauw van lapis lazuli Groen van malachiet Groen van groene klei Geel van orpiment Grijs van molybdeniet 14 / 17

15 cinnaber Lapis lazuli is de basis van de kostbare verf ultramarijnblauw. De wapens In de steentijd gebruikte men vuursteen als gereedschap. Door met de ene steen op de andere te slaan kwamen er stukjes steen af, de mensen zochten de scherpe uit en daar maakten ze pijlpunten van. De mensen bewerkten vuursteen met vuursteen! De molenaar Ook maalstenen zijn gemaakt van steen. Er liggen 2 stenen op elkaar. Als ze er wat graan tussen strooiden en de stenen gingen draaien dan werd het graan vermaalt tot meel. Gebouwen Gebouwen worden, meestal, gemaakt van steen. Bakstenen zijn gemaakt van klei. Het is een kunstmatige steen, maar het is wel gemaakt van een echt soort steen. De Catacomben in Parijs zijn oude steengroeve. De chinese muur bestaat uit baksteen, graniet en stenen die op die bepaalde plek worden gevonden. Het steen-horloge In kwartshorloges zit een klein kristal, Door de batterij krijgt het kristalletje een klein schokje, Telkens als hij een klein schokje krijgt, gaat de secondewijzer vooruit. Verklarende woordenlijst Slot Iridescetie: Zo wordt het verschijnsel genoemd als een steen heel erg kleurrijk is. Delven: Stenen uit de grond halen Dringen: Dingen zeggen zodat hij/zij ook verliefd wordt op jou. Emontionele spanningen: Vervelende gevoelens, zoals boosheid of verdriet. Pigmenten: Kleuren waarmee de mensen, vooral vroeger, zichzelf en hun huis een kleurtje gaven Catacomben: De catacomben in Parijs zijn een soort grafkelders waar aan alle kanten kamers zitten. Dat zijn grafkamers. 15 / 17

16 Ik heb veel geleerd over stenen en mineralen. Over hoe stenen ontstaan, waar ze voor worden gebruikt en ik ken nu nog meer legenden en verhalen over stenen. Ik vond het heel erg leuk om te doen. Ik heb ook antwoord gekregen op mijn vragen. Het antwoord op mijn vraag hoe zit een steen in elkaar? is: Er zitten allemaal atomen en andere scheikundige stoffen in. Het antwoord op mijn vraag wat is een fossiel precies? is: Het is een afdruk van een plant of dier op een 16 / 17

17 Powered by TCPDF ( Spreekbeurten.info steen. 17 / 17