Het Eindhovens Woordenboek. Samengesteld door Hennie de Groot. De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl. Uitgave augustus 2010.

Transcriptie

1 Het Eindhovens Woordenboek. Uitgave augustus Samengesteld door Hennie de Groot. De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl

2 Aachtemiddeg. Namiddag. Aachtemiddeg moet ik èfkes munne fiets wegbrenge. (Vanmiddag moet ik even mijn fiets wegbrengen.) Aachteraf Ver af gelegen. Da hoiske van hum stao wa aachteraf. (Dat huisje van hem staat wat ver af gelegen.) Aachtermekarre. 1) Achterelkaar. 2) meteen. Ik doe dè aachtermekarre. (Ik doe dat meteen.) Aachterstel Nasleep Diejen herrie ha nog n hul aachterstel. (Die ruzie had nog een hele nasleep.) Aachterwèrrek. Achterstand bij het werk. Ik gaoi an de gang, k heb nog n dìl aachterwèrrek. (Ik ga beginnen, ik heb nog een deel achterstand van het werk.) Aagt. Acht. Telwoord. Ook: een dorp (vroeger) ten noorden van Eindhoven. Hij wònt op aagt. (Hij woont in Acht.) Aaier Eieren. Ons kiepe ha n veul aaier geleed. (Onze kippen hadden veel eieren gelegd.) Aalt. Altijd. Moeder hij doe get aalt. (Moeder, hij doet het altijd.) Dè s nie aalt gezeed. (Dat is niet altijd gezegd; dat hoeft niet zo te zijn.) Aander. Ander. Op n aander. (Bij, of naar, andere mensen aan huis.) Ik gòi op n aander; (Ik ga ergens anders wonen.) Hij wònt tìggesworrigs errent aanders. (Hij woont tegenwoordig ergens anders.) Aase. Aasebak. As uit de kachel La in de kachel waar de as in terecht komt. Aaseschup. Schepje om de as mee op te scheppen. Vadder, doe de aaseschup s vatte en doe de aase oit t duuvelke in de aasebak en gòi t zu over d n hofpad. (Vader pak de asschep eens en doe de as uit de kachel in de asbak en strooi hem zo over de tuinpad.) Aasekroiske. Askruisje. Mì aaswoensdeg gaon we naor de kèrrek n aasekroiske haole. (Op aswoensdag gaan we naar de kerk een askruisje halen. Aauw. Oud. Wanne aauwe miens is da toch geworre. (Wat een oude man is dat toch geworden.) Aauwer. Ouder. Jao, we worre ammol n jaorke aauwer. (Ja we worden allemaal een jaartje ouder.) Aauwers /Aauwlui. Ouders Dì zèn mèn aauwers en daor staon m n schòn-aauwlui. (Dit zijn mijn ouders en daar daar staan mijn schoonouders.) Aauwfiep. Benaming voor iemand die kinderachtige praat verkoopt. Jonge, wa bende gij toch n aauwfiep. (Jongen, wat verkoop jij toch kinderachtige praat.) Aauwverwètst. Ouderwets. Wa hedde gij toch n aauwverwetste boks aan. (Wat heb jij toch een ouderwetse broek aan.) Aauwbette; Aauwhoere; Aauwfiepe. Kletsen, onzin vertellen. Deze werkwoorden worden ook gebruikt naar de persoon toe; Aauwbet;Aauwhoer;Aauwfiep. Aachterum. Achterom. Aachterum ees t kèrremis. (Ga maar achterom, want de voordeur doe ik niet open.) Afblieken. Afkijken; spieken. Mister, mister, hij zit af te blieken. (Meester, meester, hij zit af te kijken.) Afblotten. Bladderen van verf. Dizze muur is hullemaol an t afblotteren. (van deze muur is de verf helemaal aan het bladderen.) Afbuten. Iemand melden op de buut plaats bij een spel. Hee, Sjaak ik heb jou net al afgebuut. (Hee, Sjaak, ik heb jou zo juist al afgemeld.) Affesere. Affeseerbèssum. Affeseerkwààst. Opschieten. Grote bezem. Grote verfkwast. Afhaole. Afruimen. s-moeder doe de toffel afhaole. (Ons moeder gaat de tafel afruimen.) Afheffen. Afpakken Allee, doe s afheffen, dan ken ik de kaorte geeve. (Vooruit, doe eens afpakken, dan kan ik de kaarten geven.) Aflaot. Aflaat. Kerkelijke kwijtschelding van straffen. Een tijdelijke aflaat zorgede voor verkorting van het vagevuur tijd; Een volle aflaat gaf toegang tot de hemel. Vooral Allerzielendag (2 november) was een uitgelezen dag voor het verdienen van aflaten door te gaan persjonkelen. Aflassen. Afgelasten. Deur t kaoi weer moes de pestoewr de percèssie aflassen. (Omdat het slecht weer was, moest de pastoor de processie afgelasten.) Afmaoke. Omheining plaatsen. Ons Vadder gao t d n hof afmaoke. (Ons vader gaat een omheining rond de tuin zetten.) Afschèije. Ophouden. t Is zat, ik schèij er mee af. (Het is genoeg geweest, ik schei er mee uit.) De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl - 2 -

3 Afschiete. Betalen Ome Nol moes wìr s afschiete op de mèrt. (Oom Nol moest weer eens betalen op de markt.) Aftrèije. Aftreden. (met de voetstappen afmeten.) Agòssie Handel Frans ha hul z n agòssie op d n handkaar ligge. (Frans had zijn hele handel op de handkar liggen.) Akkedere. Accorderen. Met elkaar overweg kunnen. Die twee kenne nie mì mekarre akkedere. (Die twee kunnen niet met elkaar opschieten.) Alderhande Allerlei D r laag allerhande rommel op dieje handkaar. (Er lag allerlei rommel op die handkar.) Alderschònste. Allermooiste. Dì footoke is toch wel t alderschonste. (Deze foto is toch wel de allermooiste.) Alla. Vooruit. Alla, gao s an de kant. (Vooruit, ga eens op zij.) Allegeduurrege. Aanhoudend. t Snùwde dì jaor allegedurig. (Het sneeuwde dit jaar aanhoudend.) Alleman. Iedereen. Alleman stòn op straot toen de pliesie kwamp. (Iedereen stond op straat toen de politie kwam.) Alling. Helemaal, heel. n Allinge mik. (Een heel brood.) Ik ben t alling vurgeete. (Ik ben het helemaal vergeten.) Allìnnig. Alleen. Daor stao ik, hullemaol allinnig. (Daar sta ik, helemaal alleen.) Alst-Wòldere. Aalst-Waalre. Gemeente ten zuiden van Eindhoven. Alzeleeve. Altijd. Moeder, hij zit me alzeleeve te verveele. (Moeder, hij zit me altijd te vervelen.) Ammenoitnie. Aan mijn nooit niet. (Een woord voor bijna een hele zin.) Da zal nie gebeure an me noit nie. (Dat zal zeker niet gebeuren.) Ammezuur (hebben). Goed in staat zijn om een blaasinstrument te bespelen. Mì vaastenaovund moete zurrege da ge goeien ammezuur hèt. (Veelgehoorde zin bij blaaskapellen voor de carnavalstijd.) Ammol. Allemaal. Is da ammol vur mèn? (Is dat allemaal voor mij?) Andersum. Andersom. Achterstevoren Ge hèt oew trui andersum aon. (Je hebt je trui achterstevoren aan.) Angelog. Huisakker Harrie stòn in zunne angelog te griezele. (Harrie stond in zijn huisakker te harken.) Ankloote. Aanrommelen, met iets bezig zijn wat onduidelijk is. Hij is in de stal en hij is zu mar wa an t ankloote. (Hij is in de stal aan het rommelen.) Ook: Hij klòt zu mar wa aan. (Hij rommelt zo maar wat aan.) Aojum. Adem. Hedde gij wa gedronke? Ik roik t an oewe aojum. (Heb je wat gedronken? Ik ruik het aan je adem.) Aokelig. Akelig, naar. Ik vuul m n eige aokelig. (Ik voel me naar.) Aontelle. 1) beginnen met voorbidden b.v. de rozenkrans bij een overlijden. 2) In verwachting raken. Ons buurvrouw is wir aongeteld. (Onze buurvrouw is weer in verwachting.) Aonwensel. Gewoonte. Dèttie d n hult in z n neus zit te pulleke is n aonwensel. (Dat hij de hele tijd in zijn neus zit te peuteren, is een aanwensel.) Aonzegge. Bidden aanzeggen. De buurt uitnodigen om bij de overledene de rozenkrans te komen bidden. Oome Driek waar doewd en nou gong ons Vadder d n buurt aonzegge. (Oom Driek was dood en nu ging ons Vader de buurt aanzeggen.) Aorde. Zich thuis voelen. Ik ken m n eige in Gèssel goewd aorde. (Ik voel me goed thuis in Gestel.) Aordèèchteg. Aangenaam. Ik vuulde m n eige hier aordèèchteg. (Ik voelde me hier aangenaam.) Aorìg; Aorìgge. Eigenaardig, raar. Da s aorig. (Dat is raar.) Wanne aorìgge. (Wat een raar persoon) Ook: da s n aorig mèdje. (dat is een leuk meisje.) Aozen. Scharrelen. De kiepe moete kunne aoze. (De kippen moeten kunnen scharrelen.) Hij zit èrrent op te aoze. (Hij zit ergens op te azen) Aozen is eigenlijk; naar aas (wormen) zoeken. Appelsien Sinaasappel. Piet van Hout ha die hul lekkere appelsienen. (Piet van Hout had van die lekkere sinaasappels.) De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl - 3 -

4 Aprènsie. Opschieten. Alle, makt s aprènsie. (Vooruit, schiet eens op.) As. Als. As da gebeurd, dan zwèijt r wa. (Als dat gebeurd, dan zwaait er wat.) A sda. Dat. Ge moet zurrege asda ge op tèd klaor zèt. (Je moet zorgen dat je op tijd klaar bent.) Astrant. Brutaal. Houwt oe eige s wa in, ge zèt nogal astrant. (Houdt je zelf wat in, je bent nogal brutaal.) Avvekaot. Advocaat (beroep), Likeurtje. De vrouwe viete dik bè d n Gaauwe Bal n borreltje avvekaot mì slagroom. (De vrouwen namen dikwijls bij de Gouden Bal een borreltje advokaat met slagroom.) Baaìjen. Met grote passen lopen of door water lopen. Mens, wa lòpte toch wìr te baaìjen. (Man, wat loopt je toch weer met grote passen>) Bakkes. Mond gezicht. Wa hedde toch n groewte bakkes. (Wat heb je toch een grote mond, wat ben je brutaal.) Wa n lilleke bakkes trèkte gij. (Wat een lelijk gezicht trek jij.) Wa trekte toch n aorige bakkes. (Wat trek je toch een raar gezicht.) Bakkesvol. Bepaalde toffee. (Letterlijk: vol gezicht) Ik gong vruuger aalt bè de Ware Jacob unne bakkesvol haale. (Ik ging vroeger altijd bij de Ware Jacob een grote toffee halen.) Baos. 1) Baas; 2) Vader; 3) Gezinshoofd. Dag mènneke. Is d n Baos tois? Ja, zeekers, ik zal Smoeder efkes roepe. (Dag jonge is de baas thuis? Jazeker, ik zal mijn Moeder even roepen.) Bazzeroen. (Werk)hemd. Ik heb de mùwwe van munne bazzeroen al opgestrùpt. (Ik heb de mouwen van mijn hemd al opgestroopt.) Bedienen. Sacrament der stervende toedienen. De Pestoewr kwaamp oome Driek bedienen. (De pastoor kwam oom Driek het sacrament der stervende toedienen.) Begènkenis. Gedoe, rompslomp. t Is me mar n hul begènkenis. (Het is me maar een heel gedoe.) Beevert. Bedevaart. Tante Tonia gong aalt op beevert te voewt naor Handel (Tante Tonia ging altijd op bedevaart te voet naar Handel.) Beeziebos. Bessenstruik. Zijn dì gruun of zwarte beezies an dìzze beeziebos? (Zijn dit groene of zwarte bessen aan deze bessenstruik?) Begaoìje. Verbruien; toetakelen. Jonge, jonge, wa bende t toch an t begaoìje. (Jonge, jonge, wat ben je het aan het verbruien.) Beinden. Binden Doede gij da aauw pepier efkes bè mekarre beinden? (Doe jij dat oud papier even bij elkaar binden?) Bè ja. Wel, ja. (je hebt groot gelijk.) B ekant. Bijna. We zijn r bekant. (We zij er bijna.) Bekèijt. Bekaaid. Hij isser mar bekèijt vanaf gekomme. (Hij is er maar slecht van af gekomen.) Bèkske. Bakje, kopje De nagels ligge in de stal in n bèkske. (De spijkers liggen in de schuur in een bakje.) Bèkske koffie. Kopje koffie. Laot oew wèrrek efkes en vat uurst n bèkske koffie. (Laat je werk even en neem eerst een kopje koffie.) Bekwaom. Zelfstandig, volwassen. Hij is hul bekwaom. (Hij is heel zelfstandig.) Bèls. 1. Belgisch. 2. Belgie. 3. Inwoner van Belgie. Da s nou echt Bèls, dieje bèls Eddy Wallyrwònt in d n Bels. (Dat is nu echt Belgisch, die belg Eddy Wally woont in Belgie.) Bèmmele. Bungelen, rondhangen. Wa staode gèllie daor te bèmmele. (Wat staan jullie daar rond te hangen.) Beneeje. Beneden. Ons Vadder is al op, hij is al beneeje. (Ons Vader is al op, hij is al beneden.) Bènkske. Bankje Onder d n pèrdekestanjebòm staot t lìegbènkske. (Onder de paardekastanjeboom staat het liegbankje.) Bèns. Moe, loom. Ik doe niks mìr, ik ben hartstikke bèns. (Ik doe niets meer, ik ben hartstikke moe.) Bèrreg. Berg; veel. Kèkt daor, daor lìt unne hulle bèrreg pepier. (Kijk daar, daar ligt een hele berg papier.) Bèrrevoets. Blootsvoets. Vermanend tegen kinderen; Vanaovund goade bèrrevoets te bed. (Vanavond ga je met blote voeten naar bed.) Bèrzie. 1. Grote hoeveelheid 2. Bende. Wa eest hiet toch ne bèrzie. (Wat is het hier toch een bende.) Beschaaie. Bedingen. Ik heb da goewd kenne beschaaie. (Ik heb dat goed kunnen bedingen.) De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl - 4 -

5 Beschèijt. Bericht; uitslag. Hèdde gij al beschèijt van d n dokter? (Heb je de uitslag van de dokter al?) Beschìèten. Voldoen. t Beschiet r nie aon. (Het kan er niet aan voldoen.) B eslag. Beroerte. Hij hi n beslag gehad. (Hij heeft een beroerte gehad.) Besnìeten. Bezuren; ervoor boeten. Jonge, wa hedde gij gedaon? Da zalde moete besnìete. (Jongen, wat heb je gedaan? Daar zal je voor moeten boeten.) Bèssum. Bezem. Vat d n bèssum is, en veegt d n hèrd s aon. (Pak de bezem eens en veeg de kamer eens aan.) Bestèèke. Schenken (kado doen.) Ik ha n doos segaare gekòcht vur ons Vadder um hum te bestèèke. (Ik had een doos sigaren gekocht voor mijn Vader om kado te geven.) Bestèùte. Prijzen, complimenteren. D n Bùrger dee oome Toon goewd bestèùte. (De burgemeester deed oom Toon goed complimenteren.) Betoeterd. Gek. Bende nou hullemaol betoeterd? (Ben je nu helemaal gek geworden?) Bèttie akkum èij? Bijt hij als ik hem aai? Wanne schònne hond, bèttie akkumèij? (Wat een mooie hond, bijt hij als ik hem aai?) Beure. Ontvangen Wa ken ik daor vur beure? (Wat kan ik daar voor ontvangen?) Beus Boos. Sjaak waar vurrèkkes beus op Tòntjes. (Sjaak was heel erg boos op Toontje.) Bevurbild. Bijvoorbeeld. Aorige miense? Nim bevurbild Kuuleke Wip, da s nen aorige. (Rare mensen? Neem bijvoorbeeld Kuuleke Wip, dat is een rare.) Bewaarschoewl. Kleuterschool ook: Kakschoewl. Die mènnekes zitte nog op de bewaarschoewl bè de nonnekes. (Die kleine jongens zitten nog op de kleuterschool bij de nonnetjes.) Bezwèij. Iets wat veel inspanning kost. t is me n hul bezwèij. (Het kost mij heel wat inspanning.) Bezijès. Zijkant. (ernaast) Ik heb munne fiets bezijes t hois gezet. (Ik heb mijn fiets naast het huis gezet.) Bìèj. Bij D r zaat n bìèj op de bluumkes. (Er zat een bij op de bloemetjes.) Bìèjman Imker. Leo, da waar ok nen bìèjman. (Leo, dat was ook een imker.) Bìes. Lang oevergewas. Gedroogd werd het gebruikt om stoelen te matten. Bièzen. Van bies gemaakt. Unne bìezenstoel. (Een stoel van met bies gevlochten zitting.) Biemees. Koolmees Bij ons in d n hof zitte veul biemeeskes. (Bij ons in de tuin zitten veel koolmeesjes.) Bietje. Beetje Gògget n bietje? Jao, t gao. (Gaat het een beetje? Ja het gaat.) Bild. Beeld. Aachter in de kèrrek staot t bild van d n heilige Anthonius. (Achter in de kerk staat het beeld van de heilige Anthonius.) Billewaoge. Benenwagen (te voet gaan) We gaon mì d n billewaoge naor t voetballe. (We gaan te voet naar het voetballen.) Bìnnewèrrek. Voering. t Alling binnewèrrek hong bij Kee oit durre jas. (De hele voering hong bij Kee uit haar jas.) Bìst. Beest. Wa hange die verrèkte jong toch wìr d n bìst oit. (Wat hangen die vervelende jongens toch weer de beest uit.) Bìsterèij. Vandalisme. t Waar gelijk keppot gemakt, t waar puure bisterèij. (Het was helemaal kapot gemaakt, het was pure vandalisme.) Bìts. Happig. Hij waar d r nie bìts op. (Hij was er niet happig op.) Bìzzig. Bezig. Waor bende nou toch wìr mee bìzzig? (Waar ben je nu toch weer mee bezig?) Blaaike. Blad (papier) Tijdschrift. Bende gij onder n blaaike? Ja onder d n kattelieke illustraasie. (Ben jij bij een tijdschrift? Ja, bij de katholieke Illustratie.) Blankewèg. Openlijk. Hij waar d r wel hullemaol blankewèg over. (Hij was er wel helemaal openlijk over.) Blaoibakkes. Trotse, opschepperige vrouw. Tonia, da waar met toch nen blaoibakkes inne. (Tonia, dat was me toch een opschepperige vrouw.) Blàoiere. Bladeren. (Door een boek etc.) Hij zit wa te blàoiere dur zunne engelbewaarder. (Hij zit wat te bladeren door zijn engelbewaarder.) Blaok. Walm. In d n Gaauwe Bol zaag t zwart van d n blaok. (In de Gouden Bal zag het zwart van de walm.) De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl - 5 -

6 Blaon. Blaar. Hij ha flinke blaon onder z n vuut. (Hij had flinke blaren onder zijn voeten.) Blaowpieperke. Heggenmus. Nao schòltèd gonge we blaowpieperkes vange. (Na schooltijd gingen we mussen vangen.) Blèk. Blik (handveger en blik.) Gìf mèn d n handveeger en blèk s aon. (Geef mij de handveger en blik eens aan.) Bliekbakkes. Nieuwsgierigaard. (Ook Bliekert.) Daor hedde dieje bliekbakkes ok wìr. (Daar heb je die nieuwsgierigaard ook weer.) Bliekbakkesse. Nieuwsgierig zijn. (Alles in de gaten houden.) Wa zitte gij daor toch te bliekbakkesse? (Wat zit jij daar toch alles in de gaten te houden.) Blieke. Gluren. Wa staode daor te blieke? (Wat sta je daar te gluren?) Blijk. Grasveldje om de was te laten bleken/drogen. Kee ha de was op d n blijk geleed. (Kee had de was op het grasveldje gelegd.) Bloeìje. Bloeden Ik heb m n eige gesneeje, kèk mèn s bloeìje. (Ik heb me zelf gesneden, kijk mij eens bloeden) Blök. (Bluk) Klompen. Hij hì z n blök al aon. (Hij heeft zijn klompen al aan.) Blotteren. Afbladderen (van verf) D n verf van t hois is hullemaol an t blotteren. (De verf van het huis is helemaal aan het afbladderen.) Bòdschappe. Boodschappen. Ik gao efkes bòdschappe. (Ik ga even boodschappen doen.) Boegend. Boekweit. Aachter bij boerke van de Griendt ston n veld boegend. (Achter bij boertje van de Griendt stond een veld boekweit.) Boeremoes. Boerenkool. Boeremoes da hè k gèr en zeeker boeremoespetazzie. (Boerenkool, dat lust ik graag en zeker boerenkoolstamppot.) Boets. D n Boets. Groene bast van onrijpe noten. Um die noote zit nog d n boets. (Om die noten zit nog de goene bast.) Boik. Buik. Ge zalt r gin gat van in oewe boik kraasse. (Het zal niet zo erg zijn.) Boks. Broek. Ik doeg t host in m n boks. (Ik doe het haast in mijn broek.) Boksenbaand. Riem. Hij ha zunne boksenbaand flink angetrokke. (Hij had zijn riem flink aangetrokken.) Bolder. Grote stuiter. Ik ha mi knikkere wel drie bolders gewonne. (Ik had met knikkeren wel drie grote stuiters gewonnen.) Bòlstuureg. Onbesuisd. Jonge, wa bende toch wìr bòlstuureg. (Jongen, wat ben je toch weer onbesuisd.) Bòm Bumke. Boom Boompje. D r staotter inne aachter dieje bòm. (Daar staat er eentje achter die boom.) Bòmijs. Kraakijs, ijs waaronder het water is weggelopen. Op de sloote lag veul bòmijs. (Op de sloten lag veel kraakijs.) Bòn Bòntjes. Boon Boontjes. Ik gao efkes in d n hof nen kook bòntjes afdoen. (Ik ga even in de tuin een kook (genoeg voor het avondeten) afdoen.) Bonzjoere. Groeten, boemelen. Jan die waar wìr an t bonzjoere. (Jan, die was weer aan het boemelen.) Bralle. Brullen van koeien. De kòeij bij Kee stonne te bralle. (De koeien bij Kee stonden te brullen.) Braoi. Achterwerk. Anna glee oit en viel op d r braoi. (Anna gleed uit en viel op haar achterwerk.) Braoier Prutser. Wa bende toch nen braoier, ge hegget hullemaol verbraoid. (Wat ben je toch een prutser,je hebt het helemaal verprutst.) Brèèd Brèèje. Breed brede. D n hogstraot, da waar nen breeje weg. (De hoogstraat, dat was een breede weg.) Brèmbèzies. Bramen. Gaode mee in d n bimd brèmbèzies plukken? (Ga je mee in de beemd bramen plukken.) Britsen. Hinkelen. Die mèdjes zèn an t britsen. (Die meisjes zijn aan het hinkelen.) Britsdeuske. Schoenpoetsdoosje gebruikt bij het hinkelen. Da mèdje gòide t britsdeuske krèk op de strèèp. (Dat meisje gooide het schoenpoetsdoosje precies op de lijn.) Brobbel. Luchtbel. Wa zit me daor toch nen brobbel onder t behang. (Wat zit me daar toch een luchtbel onder het behang.) Bròijke. Broodje. Oh, da waar me n lekker bròijke. (Och dat was een lekker broodje.) Bromollie. Petroleum. (verbasterd= bronolie) Bromollie-mènneke. Petroleumverkoper. Kwam vroeger langs de deuren om petroleum en ander huishoudelijke artikelen te verkopen. De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl - 6 -

7 Brulluft. Bruiloft. Bende gij ok oitgenoddigd op d n brulluft? (Ben jij ook uitgenodigd op de bruiloft.) Bùil. (Buileke) Zak(je) papier of plastic. Doeg t mar in n buileke. (Doe het maar in een zakje.) Bùkkum. Bokking. (gerookte haring) Wa bende toch ne schraale bùkkum; (Wat ben je toch een magere iemand.) Bùkske. Bokje Da bukske stao mì n zeeltje vaast an n pulleke. (Dat bokje staat met een touwtje vast aan een paaltje.) Bùrd. Bord Soep ìtte oit n bùrd. (Soep eet je van een bord.) Bùrg. Borg. Hij moes wel bùrg betaole. (Hij moest wel borg betalen.) Bùrger. Burgemeester. We kreege nen nèije bùrger. (We kregen een nieuwe burgemeester.) Burregemister. Burgemeester. (ook een uitdrukking) Kèk, ze hebbe hum burregemister gemakt. (Kijkt, ze hebben zijn broek naar beneden getrokken.) Bus. blik Vat oit d n kelder s n bus wùrtelkes (Pak uit de kelder eens een blik worteltjes.) Buske. Bosje. Ook; Blikje. D r zitter inne aachter de buskes. (Daar zit er een in, of achter, de bosjes.) Gif me da buske s aan. (geef mij dat blikje eens aan.) Bussel. Bundel. nen bussel hout. (een bundel hout.) Butsen. Deuken. (b.v. in een appel.) Dizzen appel zit vol butsen. (Deze appel zit vol deuken.) Buukenhaog. Beukenheg. Onze buukenhaog zaat vol mee mulders. (Onze beukenheg zat vol met meikevers.) Buunder. Hectare. Toon ha zeekers wel 3 buunder grond. (Toon had zeker wel 3 hectare grond.) Buurten. Kletsen; praten. Vrouw, ik gaoi daor efkes op d n hoek wa staon te buurten mì de manne. (Vrouw, ik ga even op de hoek wat staan te kletsen met de mannen.) Buut. Aftikplaats van b.v. verstoppertje spelen. Da s nie ìrlek, gij bent al gebuut. (Dat is niet eerlijk, jij bent al afgetikt.) Caniedas Populier. Langs de wei van boerke van de Griend, staon veul caniedasse. (Langs de wei van Boer van de Griendt, staan veel populieren.) Cannallie. Haaibaai. (Stevige brutale vrouw.) Drieka waar me toch n cannallie. (Drieka was toch een haaibaai.) Capecijn Capucijnerpater; soort boon. Ìtte die capecijners ok aalt capecijnen? (Eten die capucijnerpaters ook altijd capucijners?) Cicherei Chichorei. Soort gebrande suiker voor in de koffie. (ook Peekoffie.) As k koffie zet doe k r aalt n lippelke cicherei bè. (Als ik koffie zet doe ik er altijd een schepje chichorei bij.) Cis, Cisca Francicus, Francisca. Typische bepaalde namen. Daor hedde Cis mi Cisca an d n èrrem. (Daar heb je Frans en Fransien, samen in de arm.) Cooperaasie Cooperatie. De cooperaasie zat vruuger op t Wilhelminaplein. (De Coöperatie (Levensmiddelenwinkel) zat vroeger op het Wilhelminaplein.) Curnetbief Corned Beef. Jonge, gao s bij Vergouwen n ons curnetbief halen. (Jongen, ga een bij Vergouwen een ons cornedbeef halen.) Coyboy Cowboy. We spùlde vruuger in d n bimd dìk coyboy en indiejaantje. (We speelden vroeger in de beemd vaak cowboy en indiaantje.) Da. Dat / daar. Da witte gij toch nie. (Dat weet jij toch niet / Daar weet jij niets van.) Daalidasse. Dahlia s Ons Vadder waar hul grùts op z n daalidasse. (Ons Vader was zeer trots op zijn dahlia s.) Dabben. Krabben Zit toch nie d n hulle tijd an oewe boik te dabben. (Doe toch niet de hele tijd aan je buik krabben.) Daor. Daar. Daor hedde de pliesie. (Daar komt de politie aan.) Dalik. Dadelijk / Zo meteen. Ik kom dalik wel. (Ik kom zo meteen wel.) Daovere. Beven. Wa staode daor toch te daovere? Hedde t kaauw? (Wat sta je daar toch te beven? Heb je het koud?) Dè. Dat (aanw.vnw.) Dè mènneke. (Dat mannetje.) Deezjeneetje. Ontbijt-setje (Ontbijtbordje-kop en schoteltje) voor meisjes. Sjaantje ha mi d r klèn kummunie n deezjeneetje gekrigge. (Sjaantje had voor haar communie een ontbijt-setje gekregen.) De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl - 7 -

8 Dees. Dit; Deze (aanw.vnw.) Dees schoewn zèn van mèn en dees buukske van öw. (Deze schoenen zijn van mij en dit boekje is van jou.) Deinsdeg. Dindsdag. Deinsdegs waar t aalt mèrt. (Dinsdags was het altijd markt.) Dèl. Man met vieze praatjes. Wa bende toch nen dèl inne. (Wat ben je toch een man met vieze praatjes.) Dèr. Daar / Hier. Het woord dèr wordt gebruikt om iets met gevoel van boosheid af te sluiten of neer te gooien. Dèrrum. Darmen. k Heb zunne laast van mun dèrrum (Ik heb zo n last van mijn darmen.) Deur. 1.Doorheen; 2. Deur; dùrke (verkl.woord); dùrre (meerv.) Kèkt hij lùpt dwèrs deur de glaazere-deur naor boite. (Kijk hij loopt dwars door de glazen deur naar buiten.) Deurgebont. Deuropening. As Herman is t deurgebont ston, waar hul t gat gevuld. (Als Herman in de deuropening stond, was heel het gat gevuld.) Dijsel. Distel. t Voetbalveld van de bois zaat vol dijsels. (Het voetbalveld van de Gestelseboys zat vol distels.) Dik. Vaak, dikwijls. Doen de die da dik, of doen de die da nie zu dik? (Doen hun dat vaak, of doen dat niet zo vaak?) Dikkoppe. Kikkervisjes. In d n Gender gonge we dikkoppe vange. (In de Gender gingen wij kikkervisjes vangen.) Dikkuls. Dikwijls / vaak. Hij doeget dikkuls. (Hij doet het vaak.) Vergrotende trap; dikkulder of dikker. Ge moet nog s dikker (dikkulder) langs komme. (Je moet nog eens vaker langs komen.) Dikoor. Bof (kinderziekte.) Op de bewaarschool ha n n par jong dikoor. (Op de kleuterschool hadden een paar kinderen de bof.) Diksentèd. Meestal. Ik doe da diksentèd. (Ik doe dat meestal.) Dikzat. Dikwijls genoeg. Toon gaot dikzat naor d n gaauwe bal. (Toon gaat dikwijls naar de gouden bal.) Dìl. Deel Gif mèn ok s n dìl van die pìrre. (Geef mij ook eens een deel van die peren.) Dìtte of dètte? Dit of dat? Wa moe k vatte, dìtte of dètte? (Wat moet ik pakken, dit of dat?) Dìzze. Deze Dìzze weinter is t wìr vurrèkkes kaauw gewist. (Deze winter is het weer heel erg koud geweest.) Dobbel. Dubbel. Dees plàtje hoef ik nie, ik heb die al dobbel. (Dit plaatje hoef ik niet, ik heb die al dubbel. ) Doe-de. Doe je. Doe-de gij t licht oit? (Doe jij het licht uit?) Dommeneere. Razen, tieren. Hurt Sjaak toch s dommeneere. (Hoort Sjaak toch eens razen.) Dòmpig. Donker, mistig weer. t Is end van t jaor en boite wordt t dòmpig. (Het is eind van het jaar en buiten wordt het donker, mistig weer.) Donkere. Duisternis. Gao mar boite speule, mar wel vur de donkere binnekomme. (Ga maar buiten spelen, maar wel voor de duisternis binnenkomen. ) Dònkerte. Donker (avond) Ge kent gaon, mar, ge moet wel vur d n donkerte tois zèn. (Je kan gaan, maar, je moet wel voordat het donker wordt thuis zijn.) Donnereg. Donderdag. Onze Toon kumt d n donnereg wir tois. (Onze Toon komt donderdag weer thuis. ) Dùwwe. Duwen. Hee, mènnekes komt munne waage s aondùwwe. (Hee, jongens, kom mijn auto eens aanduwen.) Drats. Koffiedrab. Nie te hard schudde mì de koffiepot, onderin zit nog wa drats. (Niet te hard schudden met de koffiepot, onderin zit nog wat koffiedrab.) Drèijurgel. Draaiorgel. t Labrehois krig in de jaore vèftig n nèij drèijurgel. (Het Labrehuis kreeg in de jaren vijftig een nieuw draaiorgel.) Drèk. Meteen. Ik zu drèk (Ik kom zo meteen.) Dreug. Droog. Dì kuukske is vurrèkkes dreug. (Dit koekje is heel erg droog.) D roitnèije. Er uit naaien / weggaan. Allee, ik nèij d r oit. (Zeg, ik ga.) Ze zèn d r oit geneeje. (Ze zijn weggegaan.) Drollevanger. Plus-four. (bep. soort broek.) Jan ha mi z n Heilig Vurmsel n nèije drollevanger aon. (Jan had met zijn Heilig Vormsel een nieuwe plus-four aan.) De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl - 8 -

9 Drop. Druppel Hij hì nen drop an z n neus hange. (Hij heeft een druppel aan zijn neus hangen.) Drupke. Dropje / druppel n drupke watter. (een druppel water) Maar ook: Gift m nog n drupke. (Geef hem nog een borreltje.) Dulper. Drempel. Kèkt oit da ge nie oover d n dulper valt. (Kijk uit dat je niet over de drempel valt.) (ook wel durpel gezegd.) Dur. Door Haauw mar nie op gao mar dur. (Hou maar niet op, ga maar door.) Durgaon. Doorgaan. Efkes stil, ik wou nog efkes durgaon. (Even wachten, ik wil nog even doorgaan.) Durgebont. Deurkozijn. Ome Nol hong teege t durgebont. (Ome Nol hong tegen het deurkozijn.) Durrep. Dorp. Weintersel is n durrep. En Caastere ok. (Wintelre is een dorp en Casteren ook.) Durrum. Daarom Waorum? Durrum! (Waarom? Daarom!) Dutsel. vergeetachtig / traag - persoon. Wa bende toch n dutsel. (Wat ben je toch een sloom iemand.) Dutselèchtig. Vergeetachtig / traag / sloom. Wa zèdde toch wìr dutselèchtig. (Wat ben je toch weer sloom / vergeetachtig.) Durske. Meisje / dochter. Da s n schon durske. (Dat is een mooi meisje.) Durslag. Vergiet. Wa n durslag, alle gatjes zitte dicht. (Wat een vergiet, alle gaatjes zitten dicht.) Dùske. 1. Doosje. 2. Domme vrouw. De sigarette zaate nog in t dùske. (De sigaretten zaten nog in het doosje.) Duuget. Doet het. Moeder, hij duuget d n hult. (Moeder hij doet het de hele tijd.) Duuvel. Duivel. As ge t oover d n duuvel het, dan trèijde m op z n stèrt. (Als je het over de duivel hebt, dan trap je hem op zijn staart. ) Duuvelke. 1. Duiveltje 2. Soort ronde potkachel) In de weinterdag deeje we ons wèrreme an t duuvelke wa in de wònkeuke stòn. (In de winterdag deden we ons warmen aan het potkacheltjes wat in de woonkeuken stond.) Duuzend. Duizend. Kèkt s wanne hoop mierzèijkers, t zèn d r wel duuzend. (Kijk eens wat veel mieren, het zijn er wel duizend.) Dwèrs. Dwars. Mènne mèns lìt aalt dwèrs in bed, zee Kee. (Mijn man ligt altijd dwars in bed, zei Kee.) Dwèrsklippel. Dwarsligger. Wa bende toch nen dwèrsklippel inne. (Wat ben je toch een dwarsligger.) Èchel Bloedzuiger. Hij waar zu zat as nen èchel. (Hij was zo dronken als een bloedzuiger.) Eer. Voordat. t Duurde laang eer ie t in de gaote ha. (Het duurde lang voordat hij het in de gaten had.) Eerdè Voordat. Uurst èfkes wa eete, eerde ik gao. (Eerst even wat eten, voordat ik ga.) Effe. Egaal. Ook: even, gelijk Da s n effe kleur. (Dat is een egale kleur.) Die planke zèn effe dik. (Die planken zijn even dik.) Effentèèj Tegelijkertijd. As ge bòdschappe gao, breng dan effentèèj wa eìjer mee. (Als je boodschappen gaat, breng dan tegelijkertijd wat eieren mee.) Effenveul. Evenveel. Hij zaat r mar vur effenveul bè. (Hij zat er maar voor evenveel bij) Voor geen enkel belang. Efkes. Eventjes. Ik gao efkes bòdschappe doen. (Ik ga even boodschappen doen.) Eige. Eigen / mezelf. Ditte is van m n eige, da s nie van iemes aanders. (Dit is van mezelf, dat is niet van iemand anders.) Ik viel in ins van m n eige. (Ik viel ineens bewusteloos) Eìje. Aaien. Laot mèn da kètje s n kìr eìje. (Laat mij dat poesje eens aaien.) Ekkerman. Akkerman. (vreeswekkend wezen) Pas op vur d n ekkerman. (Pas op voor de akkerman.) Waarschuwing voor kinderen tegen een vreeswekkend wezen dat verblijft in de waterput op het erf en in andere gevaarlijke wateren zoals drinkkuilen voor het vee. Ellentriek. Elektriciteit. Wij ha n gistere-aovund ginne ellentriek. (Wij hadden gisteravond geen elektriciteit.) Entele. Entere enzele. (Werkwoord) Ruziën steggelen. Vaak beter bekend als: treuzelen; aarzelen. Jonge, wa staode daor toch te entele. (Jongen, wat sta je toch te treuzelen.) De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl - 9 -

10 Entoove. Eindhoven. In sommige stadsdelen ook; Eìjntoove; Eìndhoove. Mar wij proate toch ammol Entooves nie? (Maar wij praten toch allemaal Eindhovens niet?) Èppelke. Appeltje.(Verkleinwoord voor appel) Nou, ik lus wel n lekker èppelke. (Nou, ik lust wel een lekker appeltje.) Erdbèij. Aardbij. Kèkt s in d n hof of de erbèij al goed zèn. (Kijk eens in de tuin of de aardbeien al rijp zijn.) Erges. Ergens. Kèkt s waor m n kniep lì, ik zie m nèrrent. (Kijk een waar mijn mes ligt, ik zie hem nergens.) Èrpel. Èrpels. Aardappel. Aardappelen. Èrpelschèlmeske. Èrpelbènneke. Aardappelschilmesje. Aardappelmandje. Èrpelschèlle. Aardappelschillen. Kèkt, d r is inne èrpel oit t èrpelbènneke gevalle en nou lìttie tusse de èrpelschèlle, vat m mar op en lìt m mar trug tusse de èrpels. (Kijk, er is èèn aardappel uit het aardappelmandje gevallen en nu ligt hij tussen de aardappelschillen, pak hem maar op en leg hem maar terug tussen de aardappels.) Èrrem. Arm (ook niet rijk.) Hij ha laast van zunne èrrem. (Hij had last van zijn arm.) Da waare hul èrrem miense. (Dat waren heel arme mensen.) Èrremoei. Armoede. Ze ha n unne hoop èrremoei. (Ze waren erg armoedig.) Èrremoeiïg. Armoedig. Die mense hebbe veul èrremoei, ze woone ok in n aauw èrremoeiïg hoiske. (Die mensen hebben veel armoede, ze wonen ook in een armoedig huisje.) Ertschalle. Bladeren van een paardenbloem. Jonge, hedde gij al ertschalle gesneeje vur de knijn? (Jongen, heb jij al de bladeren van de paardenbloem afgesneden voor de konijnen?) Eugske. Oogje. Ik ha n eugske op heur. (Ik had en oogje op haar.) Èùr. Uier. Die koei van Harry ha groewte èùr. (Die koe van Karry had grote uier.) Ewèg. Weg, verdwenen. Ons kat waar ewèg. (Onze kat was verdwenen.) Fannie. Viezerik. Wa bende toch n voil fannie, ge moet oew eige s waase. (Wat ben je toch een viezerik, je moet jezelf eens wassen.) Fantonten. Belachelijke manieren. Wa hedde gij toch aorige fantonten. (Wat heb jij toch belachelijke manieren.) Fernèl. Flanel. Wij ha n in de weinterdag fernèlle laokes op bed. (Wij hadden in de winterdag flanellen lakens op bed.) Fernènt. Venijn. t Fernènt zaat m in de stèrt. (Het venijn zat in de staart.) Fibberwaarie. Februari. In fibberwaarie eest aalt kaauw. (In februari is het altijd koud.) Fieduusie. Vertrouwen. Ik ha veul fieduusie in de goei afloewp. (Ik had veel vertrouwen in de goede afloop.) Fieliefààuwe. Falie vouwen. (flauw praten, flemen, flikflooien.) Ook; zoete gevleide toon spreken om iemand gunstig te stemmen. (Vooral tegen kinderen gezegd.) Jonge, wa zitte toch te fieliefààwe mì da durske. (Jongen, wat zit je toch te flikflooien met dat meisje.) Fieliezoof. Vleierd. (in goede zin) Zit toch nie zu te fieliezoofen bij de mìster. (Zit toch eens niet te vleien/slijmen bij de meester.) Fiep. Rubberspeen op zuigfles voor baby s. Ook: Fopspeen. Kèkt daor dè mènneke, die lopt nog stìds mì n fiep. (Kijk daar dat jongetje, dat loopt nog steeds met een fopspeen.) Fikfakke. Stoeien. Hij dee niks liever as fikfakke mì t fròllie. (Hij deed niets liever als stoeien met de vrouwen.) Fikkels. Vingers. Kèkt oit, da ge oew fikkels nie brandt. (Kijk uit, dat je je vingers niet verbrand.) Fis. Bunzing (marterachtige) Kèkt daor, d r zit nen fis bè de kiepe, daa k vrit ie r nog inne op. (Kijk daar, er zit een bunzing bij de kippen, dadelijk eet hij er nog een op.) Fìst. Feest. (Fìsje, klein feestje.) Komde gèllie tenaovund ok? Want d r is fìst. Komen jullie vanavond ook? Want er is feest. Fitsele. Vlechten met wilgentenen. Giel d n Pin waar nen bènneke an t fitsele. (Giel de Pin was met wilgentenen een mandje aan het vlechten.) Fleures. Borstvliesontsteking. Vruuger ha n nogal wa miense de fleures. (Vroeger hadden nogal wat mensen borstvliesontsteking.) Fliesieteere. Feliciteren. Zoopoe waar jaorig en de hul buurt kwaam ze fliesieteere. (Ons Oma was jarig en de hele buurt kwam ze feliciteren.) Flikkere. Weggooien. Doe daor da aauw spul mar gelijk weg flikkere. (Doe daar dat oude spul maar gelijk weggooien.) De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl

11 Flodderbònne. Tuinbonen. (Grote bonen.) Onze Vadder ha zunne hulle hof vol staon mì flodderbòn, mar die lus ik nie. (Onze Vader had zijn hele tuin vol staan met tuinbonen, maar ik lus die niet.) Floer. Fluweel Wa hedde toch n schon floers kleedje aon. (Wat heb je toch een mooi fluwelen jurkje aan.) Foekepot. Rommelpot. Mi vaastenaovend gonge we bij Kee n vèrrekesblaos haole um n foekepot te maoke. (Met Vastenavond gingen we bij Kee n varkensblaas halen om een rommelpot te maken.) Foewtele. Vals spelen. (in een spel b.v. kaarten) Sjaak dee dik foewtele onder t katten. (Sjaak deed dikwijls vals spelen onder het katten. (katten is een kaartspel) Freet. Blij. Kèkt hum toch s freet zèn. (Kijk hem toch eens blij zijn.) Freette. Iemand die graag naar de vrouwtjes kijkt. (Een geilig iemand.) Leo, da waar me toch nen freette. (Leo, dat was iemand die graag naar de vrouwtjes keek.) Frietje. Portie patates frites. Ik ga bè Sjang Spaninks n frietje haole. (Ik ga bij Sjang Spaninks een portie patates frites halen.) Froezel. Gekruld randje op damesblouse. An tante Mien d r bloesje zaate hul wa froezelkes. (Aan het blousje van tante Mien zaten veel gekrulde randjes.) Fròllie. Vrouwen. t Fròllie gong mì d n vrouwenbond nen dag weg. (De vrouwen gingen met de vrouwenbond een dag op reis.) Frotte. Broddelwerkmaken. B.v. bij breien. Ook: shagje rollen. Ik gao uurst efkes n sjèkske frotte. (Ik ga eerst even een shagje rollen.) Frut. In de war. (B.v. van draad.) Kapot, stuk. (b.v. van auto) Hul diejen draod zaat in de frut. (Heel de draad zat in de war.) Harrie ha zunne waage in de frut gereeje. (Harrie had zijn auto kapot gereden.) Fruut. (Aan)gezicht. Wa trèkte toch n aorige fruut. (Wat trek je toch een raar gezicht.) Fruute. Wroeten. Wa zitte daor toch wir in d n hof te fruute? (Wat zit je daar toch weer in de tuin te wroeten?) Futselbroek. Treuzelaar. Wa zedde toch nen futselbroek inne. (Wat ben je toch een treuzelaar.) Gaaien. Iets laten bevallen. Da gaaide hum wel. (Dat beviel hem wel.) Gaarst. Ranzig Da zag r toch gaarst oit. (Dat zag er toch ranzig uit.) Gaast. Vent. Was da vur nen vrimde gaast? (Wat is dat voor een vreemde vent?) Gabberdien. Lange regenjas. (Frans: Gaberdine) t wordt kaoi weer, ik doe munne gabberdien aon. (Het wordt slecht weer, ik doe mijn regenjas aan.) Galgen. Bretels. Doet oew galgen wa strakker, daa k zakt oew boks af. (Doe je bretels wat strakker, zo meteen zakt je broek af.) Galperd. Onvolwassen jongen. Wa bende gij toch nen galperd inne. (Wat ben je toch een onvolwassen jongen.) Ganzetonge Paardenbloem. D n bleik zaat vol mì ganzetonge. (Het grasveld stond vol met paardenbloemen.) Gaode. Ga je. Hee gaode mee, dan gaon we n endje loope. (Hee ga je mee, dan gaan we een eindje lopen.) Gaoie Bij elkaar passen. Anna en Pietje gaoie goewd bè mekarre. (Anne en Pietje passen goed bij elkaar.) Gaop. Nieuwsgierig persoon. Dè s me toch n gaop inne. (Dat is me toch een nieuwsgierig persoon.) Gaoper. Nieuwsgierig of sloom iemand. Wa bende gij me toch unne gaoper inne. (Wat ben jij toch een sloom iemand.) Gaopstok. Nieuwsgierigaard. Anna waar meer n gaopstok. (Anna was meer nieuwsgierig.) Garre. Garen. D r kumt garre op de klos. (Er komt garen op de klos.) (Er wordt aan gewerkt.) Gebont. Kozijn. Toon hong op z n gemak in t deurgebont. (Toon hing op zijn gemakt tegen het deurkozijn.) Gebooj. Geboden. Benamingsplaats bij een kerk waar s-zondags na de hoogmis de belendmakingen werden voorgelezen door de veldwachter. Onder de gebooj staon. (In ondertrouw zijn.) Gebruurs. Broers. Onzen Arie en onzen Jan zèn m n gebruurs. (Onze Arie en onze Jan zijn mijn broers.) Gedurig. Steeds; voortdurend. Hij zit gedurig an zunne zulder te kraase. (Hij zit voortdurend aan zijn achterwerk te krabben.) Gèèf. Gaaf; niet ruw; glad. Dees plank is alling gèèf. (Deze plank is helemaal gaaf.) De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl

12 Gehèngt. Scharnieren. De deur waar aolling oit z n gehèngt. (De deur was helemaal uit zijn scharnieren.) Gemacht. Mannelijk geslachtsdeel. D n dieje, schupte hum rècht onder zun gemacht. (Die daar, schopte hem recht in zijn kruis.) Geleuve. Geloven. Ik geleuf t wel. Geleuve? Da doede in de kèrrek. (Ik geloof het wel. Geloven? Dat doe je in de kerk.) Geneuk. Het hele spul. Alles. Hier hèdde t, t hul geneuk. (Hier heb je het, alles.) Genog. Genoeg Schèijt r mar oit, ik wit genog. (Hou er maar mee op, ik weet genoeg.) Gèr. Graag. Petazzie, da hè k gèr. (Stamppot, dat lust ik graag.) Gerizzup. Gereedschap. Waor he k mun gerizzup toch gelaote? (Waar heb ik mijn gereedschap toch gelaten?) Gèrre. Gaarne. Zij hagget zu gèrre. (Zij had het zo graag.) Gesneeje. Gesneden. Ook; gesneden vlees als broodbeleg. k Heb in munnen vinger gesneeje. (Ik heb in mijn vinger gesneden.) Isser nog gesneeje in hois? Ja sessies. (Is er nog gesneden vleeswaren in huis? Ja, snijworst.) Geut. Bijkeuken; aanrecht in de bijkeuken; dakgoot. Moeder, ze hebbe munne bol in de geut geschupt. (Moeder, ze hebben mijn bal in de dakgoot geschopt.) Geworre. Geworden; met rust laten. Ge moet m mar laote geworre. (Je moet hem maar met rust laten.) Gìf. (Gèèf) Vlak; egaal; heel. Ge moet wel zurrege dè grond gif is. (Je moet wel zorgen dat de grond egaal, vlak is.) Kèkt, k heb hier nog n kumke wa gif is. (Kijk, ik heb hier nog een kopje wat heel is.) Gìgget. Gaat het. Hee, Nol, hoe gìgget? (Hee, Nol, hoe gaat het?) Ginins. Niet eens. Gij kent nie fietse Cato, gij hèt ginins ginne fiets gij. (Jij kan niet fietsen Cato, jij hebt niet eens een fiets, jij.) Ginderweid. Ginds. Ginderweid lìt nog wa rommel. (Ginds ligt nog wat rommel.) Gindswijt. (Ginter) Daarginds. Gindswijt stao ne pliesiegènt. En daor ginter staoter ok inne. (Daarginds staat een politieagent. En daarginds staat er ook een.) Ginman Niemand. Ginman kumt r nog binne. (Niemand komt er nog binnen.) Glijer. Autoped; Step. Kèkt, hier hè k nog n aauw fotooke wor ik mì munne glijer op stao. (Kijk, hier heb ik nog een oud fotootje waar ik met mijn step op sta.) Gìst. Geest. Saoves op t kerkhof isser un gist. ( s avonds op het kerkhof is er een geest.) Gìstelleke. Geestelijke. Pestoewr de Gruyter waar n pontificale gìstelleke. (Pastoor de Gruyter was een pontificale geestelijke.) Gìstellekheid. Geestelijkheid. De gìstellekheid bè de Gèsselsebois waar vertiggenwordigd dur kapelaon Ruigrok. (De geestelijkheid bij de Gestelse Boys was vertegenwoordigd door kapelaan Ruigrok Glad. Helemaal. Ik ben t glad vergeete. (Ik ben het helemaal vergeten.) Glaozere. Glazen. (van glas gemaakt.) Kèkt oit, dè is nen glaozere vaos. (Pas op, dat is een glazen vaas.) Glatteg. Glad. Onzen slibberbaon waar vurrèkkes glatteg. (Onze glijbaan was heel erg glad.) Goed. 1. Kleren. 2. Wasgoed. Jonge, kèkt oit waor ge lòpt, ge hèt oew zondegse goed aon. (Jongen, kijk uit waar je loopt, je hebt je zondagse kleren aan.) Goej. Goed. Goej vollek, n goej Pèrd; ne goeje fiets. (Goede mensen, een goed paard, een goede fiets.) Goewd. Goed. In orde. Oke. t Is allang goewd, hurre. (Het is allang in orde, hoor.) Gòi. Niet ver. t Is mar n gòi wèijd. (Het is niet ver weg.) Griesel. Hark. Waor stao d n griesel, dan gaoj ik d n hof angrieselen. (Waar staat de hark, dan ga ik de tuin aanharken.) Grìf. Meer dan genoeg. Hedde zat? Ja, ik heb grif genogt. (Heb je genoeg? Ja, ik heb meer dan genoeg.) Grummelke Kruimeltje. Op toffel lìt nog grummelkes brood. (Op de tafel ligt nog wat kruimeltjes brood.) Grutje. Grootmoeder; Opoe; Oma. We gaon te middeg naor ons grutje op de koffie. (We gaan vanmiddag naar Oma op de koffie.) De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl

13 Gruts. Groots; Trots, Fier. Op mèn dialect zèn ik gruts. (Op mijn dialect ben ik trots.) Gruun. Groen, niet rijp. Opa, wa zèn da? Da zèn zwarte bezieën jonge. En ze zijn rood, Opa. Da kumt da ze nog gruun zèn, mènneke. (Opa wat is dat daar? Dat zijn de zwartebessen jongen. En ze zijn rood Opa. Dat komt omdat ze nog groen ((niet rijp)) zijn manneke.) Gruuntes. Groenten. Onzen Vadder ha nogal wa gruuntes in zunne hof staon. (Ons Vader had nogal wat groenten in zijn tuin staan.) Guld. Schuttersgilde. Daor hedde de Guld. (Daar komt het schuttersgilde aan.) Gullie. Jullie. Waor zèdde gullie? (Waar zijn jullie?) Gutsteen. Aanrecht, gootsteen. De kumkes en schuttelkes he k al in de gutsteen gezet. (De kopjes en schoteltjes heb ik al in de gootsteen gezet.) Haaibaai. Pittige bazige vrouw. Diena da waar me n haaibaai inne. Diena, dat was me toch een bazige vrouw. Haauwkes Peultjes Onzen Vadder ha genogt haauwkes in zunne hof staon. (Ons Vader had genoeg peultjes in zijn tuin staan.) Haauwmaauw (Kleine) windhoos. Doe de raom toe, daa k kumt r n haauwmaauw. (Doe de ramen dicht, dadelijk komt er een windhoos.) Haffel Handvol. Kèk mènneke, hier hedde n haffel kroezels. (Kijk jongen, hier heb je een handvol kruisbessen.) Haffelen Voortdurend in de handen nemen. Sta daor s nie zu de hul tèd te haffelen. (Sta daar toch niet de hele tijd aan je broek te pakken.) Hagget Had het Ik hebbet nie, mar hij hagget, (Ik heb het niet, maar hij had het.) Hakkes. Hakken. Hee, kèkt oit, ge trapt d n hult op m n hakkes. (Hee, kijk uit, je trapt de hele tijd op mijn hakken.) Hammer Hamer Waor he k munne hammer gelaote? (Waar heb ik mijn hamer gelaten?) Hannes Sukkel Dieje mèns van Anna s, da s toch n Hannes. (Die man van Anna, dat is toch een sukkel.) Hannesse Klungelen Wa stoade daor toch te hannesse. (Wat sta je daar toch te klungelen.) Hanniekauw Vlaamsegaai Kèkt daor gaot unne hanniekauw. (Kijk daar vliegt een vlaamsegaai) Haon Haan. Bè ons kiepe zit mar inne haon. (Bij onze kippen zit maar een haan.) Haor Haar Haren Kèkt op mun burd lìt n haor. Oh da gift niks lìttem mar bè die aander haor. (Kijk op mijn bord ligt een haar. Oh, dat geeft niks leg hem maar dij die andere haren. ) Haorinder Bijna het zelfde. Die twie gelijke haorinder op mekarre. (Die twee gelijken precies op elkaar.) Hartes. Harten. (kaartspel) Hartes troef en schuppe aos. (Harten troef met schoppenaas.) Haspele. Struikelen. Nùlleke haspelde oover z n eige voewt. (Nolleke struikelde over zijn eigen voeten.) Hauwtere. Houten (van hout gemaakt) Gif dieje hauwtere hammer s aan. (Geef die houten hamer en aan.) Hauwterebakkes Houtenmond Ik wèrrek nie bè de Picus, k heb gin hauwterebakkes. (Ik werk niet bij de Picus, ik heb geen houtenmond.) -Eindhovensspreekwoord: Je moet mij niet overslaan, ik lust ook iets.- Hebbelek. Inhalig. Wa zèdde btoch hebbelek. (Wat ben je toch inhalig.) Hedde Heb je Hedde oewe tèsnuzzik bè oe? (Heb je je zakdoek bij je?) Hees. Heeze. Aachter Gedrop lìt Hees. (Achter Geldrop ligt Heeze.) Heffe. Couperen (kaartspel) Doe de kaarte s heffe. (Doe de kaarten eens couperen.) Hegget Heb het. Hegget hart nie. (Waag het niet.) Hegmulder Meikever Onzen buukenhaag zat vol mi hegmulders. (Onze beukenheg zat vol met meikevers.) Vaak wordt er ook gesproken van Mulder zonder voorvoegsel; heg. Hèl. Fel, levendig, vlug. Wa zedde toch wir hel. (Wat ben je toch weer vlug.) Hèndig Gemakkelijk. Daor is niks aon, da s hul hèndig. (Daar is niets aan, dat is heel gemakkelijk.) Hèrd Woonkamer. Vloer. Gao s an de kant, ge zit midde in den hèrd. (Ga eens aan de kant, je zit midden in de woonkamer.) De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl

14 Hèt Heeft. Ik hebbet nie, hij hèt t. (Ik heb het niet, hij heeft het.) Heur Haar. (vrl.) Dì is nie van hum, mar van heur. (Dit is niet van hem, maar van haar.) Heur. Hoor. (Heur- gehurd.) Hee, Hedde da gehurd? Nee, ik heur nie goewd. Hee, heb je dat gehoord? Nee, ik hoor niet goed. Hìgget Heeft het. Ik hebbet nie, hij hìgget, (Ik heb het niet, hij heeft het.) Hil Heel. Ik heb twee kumkes laote valle en d r is r nog mar inne hil. (Ik heb 2 kopjes laten vallen en er is er nog maar eentje heel.) Himmel Hemel. Kèkt daorboove is d n himmel. (Kijk daarboven is de hemel.) Himmelen Sterven Jan van Drieke is gaon hìmmelen. (Jan van Driek is gestorven.) Hin (Hinne) Heen. Waor gaodde gij hinne? (Waar ga jij heen?) (Waar ga jij naar toe?) Hinne-klote. Heen kloten. Op zijn eigen manier doorwerken. Och, ik klot r zu mar stillekes mi hinne. (Och, ik ga gewoon op mijn eigen manier door.) Hoeneer. Wanneer. Hoeneer eest vaastenaovend? (Wanneer is het carnaval?) Hoeneke. Wat voor Hoeneke schoewn zuukte? (Wat voor schoenen zoek je?) Hógge zèije. Hoge zijde hoed. Hij gì trùwwe, hij hì zunne hógge zèije al op. (Hij gaat trouwen, hij heeft zijn hoge zijden hoed al op.) Hògkaar Hoge kar voor hooi en koren. Sjaak higget al gelijk op de hògkaar gelaaje. (Sjaak heeft alles al op de Hoge kar geladen.) Hois Huis. Ons hois stao op nummer virtien. (Ons huis staat op nummer veertien.) Ho jee ja Natuurlijk; zeker weten Denkte da ge genogt hèt? Ho jee ja. (Denk je dat je voldoende hebt? Natuurlijk.) Hoiske Klein huisje, maar ook w.c. (apart hok buiten het huis.) Ons Vadder zit al n half uur op t hoiske. (Onze Vader zit al een half uur buiten op de w.c.) Hollewèij Drukke luiddruchtige vrouw. Nou, Bets, da s ok n hollewèij. (Nou, Bets is toch ook een drukke, luidruchtige vrouw.) Hòntje Haantje Wij eete tenaovund friet mi un hallef hòntje. (Wij eten vanavond patates-frites met een half haantje.) Hörtje Poosje Ik gao n hörtje slaope. (Ik ga een poosje slapen.) Hondsgezeik Heel vaak Ieder hondsgezeik staot-ie op munne stoep. (Heel vaak staat hij bij mij op de stoep.) Houdoe. Gedag, afscheidsgroet. Ik gao wir hois op aon. Houdoe. (Ik ga weer naar huis. Goedendag.) Dit woord was in 2005 bij verkiezing het mooiste Brabantse woord. Hukske Hokje; haakje. An de binnekant van t durke van dè hukske, zit n hukske. (Aan de binnenkant van het deurtje van dat hokje, zit een haakje) Hul Gehele. Wasser te doen? De hul buurt stao op straot. (Wat is er te doen? De gehele buurt staat op straat.) Hullemaol Helemaal Kèkt s hij ìt da taartje hullemaol allinnig op. (Kijk eens hij eet dat gebakje helemaal alleen op.) Hullie Zij; hen; hun. Hullie hebbe da gedaon. (Zij hebben dat gedaan.) Hum Zijn; hij; hem. Dees buukske is van hum en nie van mèn. (Dit boekje is van hem en niet van mij.) Huukske Hoekje. Zoopoe wònt daor op t huukske. (Mijn oma woont daar op het hoekje.) Iemes Iemand. D r kumt iemes binne. (Er komt iemand binnen.) Ietskes. Een beetje. Gao s ietskes trug. (Ga eens een beetje terug.) Inbeinde Inbinden. Hee, menneke, gij moet s inbeinde. (Hee, manneke, jij moet eens inbinden.) Ingekòòcht Ingekocht (Bevallen). Sien ha ingekòòcht van unne twìlling. (Sien is bevallen van een tweeling.) Ingelìdde hèrring Zure Haring. Ingelìdde is: ingelegd, (In het zuur gelegd.) Ik gao bè de Spaan n ingelìdde herring haole. (Ik ga bij Spaninks een zure haring halen.) In ins In eens; op eens. In ins stoat ze vur me. (In eens staat ze voor me.) Inhaole Iemand inhalen; huldigen. De nèije pestoewr wier mi groot bezwèij ingehaold (De nieuwe pastoor werd zeer groots ingehaald.) De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl

15 Inschudde. Inschenken. Za k s n tas koffie inschudde? (Zal ik eens een kop koffie inschenken?) Insentèij. Twee keer zo snel. Hij waar d r insentèij mee klaor. (Hij was er twee keer zo snel mee klaar.) Intèds. Op tijd. We kwamen nog net intèds op schoewl. (We kwamen nog net op tijd op school.) Intrùwwe In trouwen. Na het huwelijk bij de (schoon)ouders in gaan wonen. Cis is nao z n trùw bij z n schonaauwelui gaon intrùwwe. (Frans is na zijn huwelijk bij zijn schoonouders gaan wonen.) Irder Eerder. Ik waar hier irder dan gij. (Ik was hier eerder dan jij.) Irluk Eerlijk. Oome Toon de Schoenpees waar aalt unne hul Irlukke mens. (Oom Toon de schoenmaker is altijd een heel eerlijke man geweest.) Jaan Johanna. Ons tante Jaan, gong vruuger veul op d n beeverd. (Ons tante Johanna ging vroeger veel op bedevaart.) Jaoge Jagen; Hard rijden. Ge moet mi oewe moter nie zu vurrèkkes jaoge. (Je moet met je motor niet zo heel hard rijden.) Janke Huilen. Die jong van Anna s janke bekant d n hulle dag. (De kinderen van Anna, huilen bijna de gehele dag.) Jannewaarie Januari. In jannewaarie is t aalt vurrèkkes kaauw. (In januari is het altijd heel koud.) Jaor Jaar. Moete we daor wir n hul jaor op wochte? (Moeten wij daar weer een heel jaar op wachten?) Jepon Japon; jurk. Smoeder ha in de stad n nèij jepon gekòcht. (Ons Moeder had in de stad een nieuwe jurk gekocht.) Jìzzusmerante Goedmoedige vloek. (De uitroep is een samentrekking van de namen: Jezus van Maria van Anna.) Jìzzusmerante, wa stinket hier. (Jezus van Maria van Anna, wat stinkt het hier.) Jòd Jood, sjacheraar. Gieleke waar me toch mar ne jòd. (Machiel, was echt een sjacheraar.) Jòddevet Jodenvet. (Soort snoep) Ik gao bè van Bree, n buileke jòddevet haole. (Ik ga bij van Bree, een zakje jodenvet halen.) Joenkeren Janken. Wa lag diejen hond van Drieke toch te joenkeren. (Wat lag de hond van Driek toch te janken.) Jòng Kinderen In d n bimd speule aalt n hoop jong. (In de beemd spelen altijd een hoop kinderen.) Jònge Jongen; Jongen werpen bij dieren. Onzen hond moes jonge. (Onze hond moest jongen.) Jònges Jongens. Bè ons thuis waare allinnig mar jònges. (Bij ons thuis waren alleen maar jongens.) Juin Ui Goa s bè d n gruunteboer unne kielo juin haole. (Ga eens bij de groetenman een kilo uien halen.) Juinpèpkes Bieslook Snèijdt s efkes wa juinpèpkes oit d n hof. (Snij een even wat bieslook uit de tuin.) Jungske. Jongetje. Wimke waar nog mar n klèn jungske. (Wim was nog maar een klein jongetje.) Jùrke Jaartje t was me t jùrke wel wir nie? (Het was me het jaartje wel, niet dan?) Kaar Kar Ze hebbe al hun spulle op de kaar gelàije. (Ze hebben al hun spullen op de kar geladen.) Kààst Kast De stölp mì Tresia stao boove op de kààst. (De stolp met Theresia staat boven op de kast.) Kaauw Koud Kaauwkrimper Koulijder. Dieje kaauwkrimper hìgget aalt gaauw kaauw. (Die Koulijder heeft het altijd snel koud.) Kachelgruis Sintels Jonge, zìf t kachelgruis s en goi t oover d n hofpad. (Jongen, zeef de sintels eens en gooi het over het tuinpad.) Kakschoewl Kleuterschool. Dè mènneke gao t naor de kakschoewl. (Dat jongetje gaat naar de kleuterschool.) Kakstoel Kinderstoel met uitsparing voor een po. De klènkiendjes zitte in unne kakstoel. (De kleinekinderen zitten in een kinderstoel.) Kamwiel Tandwiel. De ketting is van t kamwiel afgeloope. (De ketting is van het tandwiel afgelopen.) Kaoìje Kwade. Op nen kaoìje n dag gebeurde n t (Op een kwade dag gebeurde het.) Kaoikes. Kaantjes. Mèrrege eete we wìr kaoikes. (Morgen eten we weer kaantjes.) Kaol Kaal. Harry waar al vruug kaol. (Harry was al vroeg (jong) kaal.) De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl

16 Kars Kaars In de meimònd steeke we bij Maria nog wel s n karske aon. (In de meimaand steken we bij Maria nog wel eens een kaarsje aan.) Katsenbol Kaatsbal. Die mèdjes zèn mi n katsenbol an t speule. (Die meisjes zijn met een kaatsbal aan het spelen.) Katteliek Katholiek. Vruuger waare de miste mense hier katteliek (Vroeger waren de meeste mensen hier katholiek.) Katten Katten (bep. soort kaartspel.) In kuffee d n gaauwe bal zaate ze vruuger dik n bumke te katten. (In het cafe d n Gouden Bal zaten ze vroeger dikwijls een boompje te katten.) Kebas. Boodschappentas. Smoeder viet de kebas en gong bodschappe doewn. (Ons moeder nam de boodschappentas en ging boodschappen doen.) Kèère. Vegen. Doede gij d n hèrd s kèère. (Doe jij de huiskamer eens vegen.) Keind Kind Meervoud: Keinder of Kiendjes. Dè keind mag nie mi die aander keinder meespeule. (Dat kind mag niet met die andere kinderen meespelen.) Keinderèchtig Kinderachtig Doe dè nou nie, da s keinderèchtig. (Doe dat nu niet, dat is kinderachtig.) Keinds Kinds. Opa wurdt al n bietje keinds. (Opa wordt al een beetje kinds.) Keindskeinder Kleinkinderen Den zondeggemiddeg komme de keinder mi de keindskeinder. (Zondagmiddag komen de kinderen met de kleinkinderen.) Kemies Douanier. De aauwdste zoewn van Bert waar kemies. (De oudste zoon van Bert was douanier.) Kepèl Kapel Vruuger stonne laangs de weege veul kepèllekes. (Vroeger stonden er langs de wegen veel kapelletjes.) Kepèlselof Lof in een Kapel. Te middeg isser kepèlselof. (Vanmiddag is er lof in de kapel.) Keppot Kapot, stuk. t Kumke viel op de grond en t waar kei keppot. (Het kopje viel op de grond en het was helemaal kapot.) Kèps Blut. Jan waar end van de week aolling kèps. (Jan was aan het eind van de week helemaal blut.) Kèrmenèij Karbonade. As er geslacht waar gong d r aalt wa kèrmenèij naor de pestoewr. (Als er geslacht was ging er altijd wat karbonade naar de pastoor.) Kernillusroos Pioenroos. Wij ha n zun schon kernillusroze in d n hof. (Wij hadden zo n mooie pioenrozen in de tuin.) Kès Kaas Wa hedde gij op oewe botterham? Ikke kès. (Wat heb jij op je boterham? Ik kaas.) Ketierke Kwartiertje. As ge n ketierke wocht, dan gao ik mee. (Als je een kwartiertje wacht, dan ga ik mee.) Kètje(s) Poes, katje; ook Wilgenkatjes. Ons kat hì wir jong kètjes. (Onze poes heeft weer jonge poesjes.) Kèùere. Kuieren, wandelen. Sjaak gong saoves aalt n endje kèùere. (Sjaak ging s-avonds altijd een eindje wandelen.) Kikvors Kikker. In die sloot zitte veul kikvorsen. (In die sloot zitten veel kikkers.) Kiep Kip. Meervoud: kiepen. Dees kiep is te aauwd, ze gao in de soep. (Deze kip is te oud, ze gaat in de soep.) Kiet. 1. Huis. 2. Gelijk. Hier, daor hedde oew cente, dan stoan we wìr kiet. (Hier heb je je centen, nu staan we weer gelijk.) Tonia ha me toch n smirrege kiet. (Tonia had toch een vies huis.) Kìttel Ketel. Moete koffie? De kittel staot al op t vuur. (Wil je koffie? De ketel staat al op het vuur.) Klazineren Druk praten. Kèk die twee s zitte te klazineren. (Kijk die twee eens druk zitten te praten.) Kleed Jurk Anna hì in de stad n nèij kleed gekocht. (Anna heeft in de stad een nieuwe jurk gekocht.) Klèts. Verkoudheid. Trekt oew eige goewd aon, daa k vatte n klèts. (Kleed je goed aan, want anders vat je een verkoudheid.) Klèvveren Klaveren. Schuppe troef mi klèvvere-aos. (Schoppen troef met klaveren aas.) Klìppel Klepel; lomperik. Wa bende toch unne klìppel inne. (Wat ben je toch een lomperik.) De klok hurre luìje, mar nie weete waor de klìppel hangt. (De klok horen luiden, maar niet weten waar de klepel hangt.) Klìrmaker Kleermaker. Op de Hogstròat wonde unne klìrmaker. (Op de hoogstraat woonde een kleermaker.) De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl

17 Kloek Klokhen D n kloek zit nog aalt op z n nest. (De klokhen zit nog altijd op zijn nest.) Kloot Dit woord wordt in vele betekenissen gebruikt: Da kan me gin kloote schille. (Dat kan me helemaal niets schelen.) Da s gin kloote werd. (Dat is niets waard.) Dès unne goeie kloot (Dat is een goede kerel.) Klôt r mi hinne. (Ga er rustig mee verder.) Hij schupt m tìgge z n kloote. (Meestal niet letterlijk toegepast; Hij schopt hem eens flink tegen zijn achterste.) Lòpt naor de kloote. (Loop naar de pomp.) Wa lìgd r toch te kloote. (Wat ben je toch aan het klungelen) Klot. Turf. Halt aachter s nen klot vur op t vuur. (Haal achter eens een turf voor op het vuur.) Klòtveger Klootveger. Onbeduidend; onbeholpen man. Wa bende toch unne klòtveger inne. (Wat ben je toch een onbeholpen man.) Klùtjesvingers Klootjesvingers. ( Oorspronkelijk: vingers die plakken van snoep.) Blèft d r s af mi oew klùtjesvingers. (Blijf er eens af met je klootjesvingers.) Knallie. Feeks; Kreng. Tante M rie da waar me n knallie een. (Tante Marie, dat was me toch een kreng.) Uit het Frans: Canaille; Feeks; tuig; schorriemorrie. Knarrie Kanarie. Ome Toon ha me toch n knarrie en die zong zu schòn. (Oom Toon had een kanarie en die zong toch zo mooi.) Kneìjn Konijn (ook meervoud.) Mì de korsmes aate wij vruuger aalt kneìjn. (Met kerstmis aten wij vroeger altijd konijn.) Knel. Tol. (speelgoed.) In d n ooverdekte gang bè oome Toon deeje we aalt knellen as de school oit waar. (In de overdekte gang bij ome Toon, deden we altijd knellen als de school uit was.) Kneup Knoop van b.v. een jas. D r is n kneup van munne jas af. (Er is een knoop van mijn jas af.) Kniejes Knieën. Ik waar op de keinderkupkes m n kniejes kepot gevallen. (Ik was op de kinderkopjes m n knieën kapot gevallen.) Kniep Knipmes. Jonge, lèngt me m n kniep s aon, da k n appel schel. (Jongen, geef mij mijn knipmes een aan, zodat ik een appel kan schillen.) Knip. Oud huisje. Wij wònde mar in n aauw knip. (Wij woonde maar in een oud huisje.) Knipbeurs Portemonnee. Hedde gij nog veul cente in oew knipbeurs? (Heb jij nog veel geld in je portemonnee?) Knipvlieger Bepaalde vlieger. Gaode mee in d n bimd ne knipvlieger op laten. (Ga je mee naar de beemd vliegeren?) Knipvliegers werden veelal gemaakt van kranten, takken van een heg en geplakt met koude aardappel. Knoebel. Bult in b.v. de arm. Wa hedde gij toch unne knoebel op oewe èrrem. (Wat heb jij toch een bult op je arm.) Knoeperd Kanjer. Kèkt s wa n knoeperd van n vis. (Kijk eens wat een kanjer van een vis.) Knoersel Kraakbeen. In da stuk spek zit knoersel. (In dat stuk spek zit kraakbeen.) Knots. Lolly. (bep. Soort met rond bolletje) Bij Mia s in t snoepwinkeltje verkòchte ze van die lekkere knotsen. (Bij Mia in het snoepwinkeltje verkochten ze van die lekkere lolly s.) Knubbel Knoop in touw of draad. Ik heb n knubbel in m n rèijgnèstel. (Ik heb een knoop in mijn schoenveter.) Knurft. Lomp iemand. Wa is me da toch n knurft inne. (Wat is dat een lomp iemand.) Koaikes Kaantjes. Bè de zuurkolle hurde koaikes te ìtte. (Bij de zuurkoolmoet je kaantjes eten.) Koeìjeneren Plagen; vervelen. Moeder, onzen Jan doet mèn d n hult koeìjeneren. (Moeder onze Jan doet mij de hele tijd plagen.) Kommende Komende; aanstaande. Kommende zondeg is t fist. (Aanstaande zondag is het feest.) Komplèt Couplet. Ik ken allinnig mar t uurtse komplèt. (Ik ken alleen maar het eerste couplet.) Kontènt. Tevreden. Sjaantje waar hul kontènt mì d r nèije fiets. (Sjaantje was heel tevreden met haar nieuwe fiets.) Kors Kers. Korsebòm Kersenboom Wa hange d r toch nen hoewp korse an oewe korsebòm. (Wat hangen er toch veel kersen aan jouw kersenboom.) Korsmis Kerstmis Mì korsmis gaon weaalt noar de nachtmis. (Met kerstmis gaan we altijd naar de nachtmis.) Kortbij. Dichtbij. Gao, daor nie zu kortbij t vuur staon, daa k brande oewe eige. (Ga niet zo dicht bij het vuur staan, direct verbrand je je.) De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl

18 Kòrts Koorts Ik ben wa vurkaauwd en k heb kòrts. (Ik ben wat verkouden en heb koorts.) Kortserop. Spoedig daarna. As t Paose is gewist, eest kortserop Pinksteren. (Als het Pasen is geweest, is het spoedig daarna Pinksteren.) Kos Kon. t Kos mar krèk. (Het kon maar net.) Krèk Juist; precies. Da s krèk wa k wou. (Dat is precies wat ik wilde.) Kreuge Kruiwagen. Harrie sjouwde mi ne kreuge vol mest. (Harrie sjouwde met een kruiwagen vol met mest.) Krìg Krijg (Gekrìggen; gekregen.) k Krìg mi munne verjaordeg unne nèije glèijer. (Ik krijg met mijn verjaardag een nieuwe autoped.) K rnallie Canaille. Gezegd van een bemoeizuchtige vrouw. Anna da waar me toch n k rnallie een. (Anna dat was me toch een bemoeizuchtige vrouw.) Kroesel Kruisbes Bè Kee in d n hof stonne veul kroesels. (Bij Kee in de tuin stonden veel kruisbessen.) Kroos Klokhuis van b.v. een appel. Hij hì zunne appel hullemaol tot an de kroos opgegìtte. (Hij heeft zijn appel helemaal tot aan het klokhuis opgegeten.) Kruinagels. Seringen. Wij ha n zunne schonne kruinagelbòm in d n hof staon. (Wij hadden zo n mooie seringenboom in de tuin staan.) Krùtje Denneappel. Ook wel: Maastebulleke (Kempen) Gaode mee naor de Woldersebèrrege, daor ligge veul krùtjes. (Ga je mee naar de Waalrese-bergen, daar liggen veel denneappels.) Kruukel Alikruik. Vruuger kwam Harrie van Baokel aalt dur de straot mi krabbe en kruukelen. (Vroeger kwam Harrie van Bakel altijd door de straat met krabben en alikruiken.) Kuffee Café. Zondegs smèrreges nao de leste Mis gaon de manne aalt katten in t kuffee. (Zondags smorgens na de laatste Mis gaan de mannen altijd katten in het café.) Kumke Kopje. Doe mènne kofiie mar in n kumke, n burdje hoeft nie. (Doe mijn koffie maar in een kopje, een schoteltje hoeft niet.) Kùntje Kontje; laatste stuk van b.v. brood. Gìf mèn t kùntje mar, da s lekker mi soiker. (Geef mij het laatste stukje maar van het brood, dat is lekker met suiker.) Kuuleke. Kuiltje. ( b.v. in de weg of kuiltje voor het knikkerspel.) Leo liep wa mank, t waar net of ie aalt in n kuuleke trèijde. Vandaor zunne bijnaam; Kuuleke Wip. (Leo liep wat mank, het was net of hij in een kuiltje trapte, als hij liep, vandaar zijn bijnaam: Kuiltje Wip.) Kwanselen. Knoeien; (Verkwanselen; verspelen) Wa lòpte daor toch wìr mì da wàtter te kwanselen. (Wat loop je daar toch met dat water te knoeien.) Kwàkken Iets neer gooien; Schommelend lopen. Hij liep vort slècht, hij kwakte vort, (Hij liep voortaan slecht, hij liep schommeld.) Kwatsert. Iemand die onzin praat. Ome Nol, da waar me toch nen kwatsert, hij vurtèlde veul kwatspraot. (Ome Nol, dat die praatte toch veel onzin uit, hij vertelde veel onzinnige praat.) Kwèkken Schreeuwen; gillen. Die jong waare me toch an t kwèkken. (Die kinderen zijn me toch aan het gillen.) Kwikken Wikken. Laot mèn s kwikken hoe zwaor dè t is. (Laat mij eens wikken hoe zwaar dat het is.) Laai Lade. De pepiere ligge in de bovveste laai. (De papieren liggen in de bovenste lade.) Làànk. Lang. t Duurde vurrèkkes làànk (Het duurde heel erg lang. Lààstig. Lastig; vervelend. Wa waare die klòtjong wìr lààstig. (Wat waren die kinderen weer vervelend.) Làije. Laden (In of opladen) Hedde gij de kaar al gelàije? (Heb jij de wagen al geladen?) Lamenteere. Klagen Wa zit Anna toch d n godsganselijke dag te lamenteere. (Wat zit Anna toch de hele dag te klagen.) Laomar. Laat maar. Laomar zitte. (Laat maar zitten.) Lampegat. 1)Opening tussen de hèrd en de stal om een lamp in te zetten, zodat men in de stal ook wat kon zien. 2) Benaming voor Eindhoven met carnaval. Zu ziede mar, t Lampegat hì ei k niks mì dè lèmkesfebriek te maoke. (Zo zie je maar, het lampegat heeft eigenlijk niets met dat lampenfabriek te maken.) Langs. 1)Naast. 2) op bezoek. Ze lùpt langs mèn. (Zij loopt naast mij.) Komde van de week nog langs? (Kom je van de week nog op bezoek?) Lantèrre. Lantaarn Hedde gij de lantèrre in de stal gehange? (Heb jij de lantaarn in de stal gehangen?) De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl

19 Lantèrrepaol. Lantaarnpaal. Bè ons in t pollingstraotje stonne gaslantèrrepaole. (Bij ons in de palingstraat stonden gaslantaarnpalen) Laoi. Lade. Dees kààst hèt drie laoie. (Deze kast heeft drie laden.) Laoitoffel. Eettafel, (Tafel met lade voor bestek etc.) Komt zitte an de laoitoffel, gaon we koffiedrinke. (Kom zitten aan de eettafel dan gaan we eten.) Laot. Laat. Och, wa bènde laot. (Och, wat ben je laat.) Lapbòn. Tuinboon. De Lapbònne stonne d t wir goewd bè, zee Harrie Hoeijmans. (De tuinbonen staan er weer goed bij, zei Harrie Hoeijmans.) Làtter. Later. Hij isser nog nie, hij kumt làtter. (Hij is er nog niet, hij komt later.) Lèèr. Ladder. Zet de lèèr mar teege t hois. (Zet de ladder maar tegen het huis.) Lèère. Leren. (op school) ook op een ladder hangen. Jonge, ge moet goewd lèère, zèllufs n vèrrekke lèèrt nog as ie kepot is. (Jongen, je moet goed leren, zelfs een varken leert nog als het dood is.) Lèg. Laag. Da stuk grond lì vul te lèg, daor blèft watter op staon. (Dat stuk grond ligt veel te laag, daar blijft water op staan.) Lèije. Leiden. Sjaak lèijdt t pèrd naor de wèij. (Sjaak lijdt het paard naar de wei.) Lèijke. Lekken. Dizze emmer lèijkt (Deze emmer is lek.) Lèk. Zoals; hetzelfde. Di footooke is lèk da aander. (Deze foto is hetzelfde als die andere.) Lèkke Likken. Kèkt m is an zunne ijsco lekke. (Kijk hem eens aan zijn ijsje likken.) Lèktoewt. Stroopsoldaatje. (snoep) Cato makte aalte de lekkerste lèktoewte van de hulle wìrreld. (Cato maakte de lekkerste stroopsoldaatjes van de hele wereld.) Lèst Laatst. Lèst waar t nog fìst bij Janne, (Laatst was het nog feest bij Jan.) Leutere Treuzelen. Wa stòade daor toch wìr te leutere. (Wat sta je daar toch weer te treuzelen.) Lewèijt. Lawaai. Herremenie fieletonia makte veul lewèijt, mar ons vadder sliep dur. (Harmonie Philetonia maakte veel lawaai, maar ons vader sliep door.) Lìchelek. Wellicht Hij hì z n bier nie op, lìchelek hattie gin dòrst. (Hij heeft zijn bier niet op, wellicht had hij geen dorst.) Lichte Optillen. Doe die tòffel s mee lichte. (Doe die tafel eens mee optillen.) Liegbakkes Leugenaar. Wa bende toch nen liegbakkes. (Wat ben je toch een leugenaar.) Lieke Liedje. Lya de Haas hèt schòn Lieke over Maria. (Lya de Haas heeft een mooi liedje over Maria.) Lievehìrrebìsje. Lieveheersbeestje. Dà lievehìrrebìsje moete nie kepot trappe, dan krèdde onweer. (Dat Lieveheersbeestje moet je niet dood trappen, want dan komt er onweer.) Lievermènnekes Duizendschoon. Smoeder ha schon lievermennekes in d r hof staon. (Ons Moeder had mooie duizendschonen in haar tuin staan.) Lìgvèrrig. Waarschijnlijk, misschien. Ik ben munne lòzzie kwijt, lìgvèrrig lìttie nog boove. (Ik ben mijn horloge kwijt, waarschijnlijk ligt hij nog boven.) Lìllek. Lelijk. Kèkt s nie zu lìllek gij. (Kijk een niet zo lelijk, jij.) Lìllekerd. Lelijkerd, ondeugd. Wa bènde toch n lìkkekerd. (Wat ben je toch een ondeugd.) Lìnt Leende. Richting Wìrt lìt Lìnt. (Richting Weert ligt Leende.) Lìppel. Lepel. Soep ìtte mì ne lìppel. (Soep eet je met een lepel.) Lippelenbak. Bestekbak. Leg de Lìppels as ze afgewaase zèn mar in d n lìppelenbak. (Leg de lepels als ze afgewassen zijn maar in de bestekbak.) Lòcht. 1) Lucht. 2) Licht. 3) niet zwaar. De lòcht gao betrekke. (De lucht gaat betrekken.) Dì is n lòchte kamer. (Dit is een kamer met veel licht.) k Hebbet in munne rug, ik zuuk lòcht wèrrek. (Ik heb het in mijn rug, ik zoek licht werk.) Loerie Slappe koffie. Oeh, wa is me dì toch n smìrrege loerie. (Oeh, wat is me dit toch een smerige slappe koffie.) De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl

20 Loerieën. Drinken. Hee, doede gèllie is nie zu veul loerieën, gèllie. (Hee, doen jullie eens niet zo veel drinken.) Lòzzie. Horloge. Kèkt s op oewe lòzzie hoe laot dèt al is. (Kijk eens op je horloge hoe laat dat het al is.) Lùije. Luiden. Ge hèt de klok hurre lùije, mar ge wìt nie waor de klìppel hangt. (Je hebt de klok horen luiden, maar je weet niet waar de klepel hangt.) Luiwijvepap. Pap van melk, met beschuit er in gebrokkeld. Vanaovend ìtte we luiwijvepap. (Vanavond eten we beschuitenpap.) Loizelèpke. Scapulier (medaille). As ge oew klèn kummunie ha gedaon kridde n loizelèpke. (Als je eerste communie had gedaan kreeg je een scapuliermedaille.) Lukke. Gelukken. t Maag naauw lukken. (Het is erg onwaarschijnlijk.) Lul. 1) mannelijk lid. 2) Nietsnut. Wa bènde toch unne lul inne. (Wat ben je toch een nietsnut.) Lullen. 1) Kletsen. 2) Onzin uitkramen. Wa staode gij daor toch te lullen. (Wat sta jij daar toch een onzin uit te kramen.) Lulhoer. Iemand die veel kletst of verhalen die niet waar zijn verteld. Wa bende gij toch een lulhoer inne. (Wat ben je toch een kletsmajoor.) Lups. Loops. Kèkt oit, onzen hond is lups. (Pas op, onze hond is loops.) Lutske Poosje. Ik gao n lutske slaope. (Ik ga een poosje slapen.) Lùw. Leeuw. Bij circus Krone ha n ze lùwwe. (Bij circus Krone hadden ze leeuwen.) Maade. Mag je. Maade vanaovend lààng opblijve? (Mag je vanavond lang opblijven?) Mààuwe. Zeuren. Lupt toch nie d n hulledag te mààuwe. (Loop toch niet de gehele dag te zeuren.) Magge Mogen. Wij, as klèn mennekes, magge ok noit niks. (Wij, als kleine jongens, mogen ook nooit niets.) Mallemeule. Draaimolen. De jong ha n veul plezier in de mallemeule. (De kinderen hadden veel plezier in de draaimolen.) Manskèrrel. Man. Sjaak is me toch nen laange manskèrrel iine. (Sjaak is me toch een lange man.) Mansvollek Mannen. t Mansvollek zaat aalt rechts in de kèrrek en t frollie lings. (De mannen zaten altijd rechts in de kerk en de dames links.) Màoke. Maken. (Màok, màkt, gemàkt.) Doede gij dì efkes maoke, dan eest ok wir gemàkt. (Doe jij dit even maken, dan is dat ook weer gemaakt.) Maon. Maan. Mèrrege eest volle maon. (Morgen is het volle maan.) Màr, mèr. Maar. Ik docht uurst van nie, mar t ken wel. (Ik dacht eerst van niet, maar het kan wel.) Markolf. Vlaamse gaai Kèkt daor in de piereketònzebòm, daor zit ne markolf. (Kijk daar in de perzikboom, daar zit een vlaamsegaai. Medàllie Medaille. Oome Toon ha n medàllie gekrigge van t gemintebestuur. (Oom Toon had een medaille gekregen van het gemeentebestuur.) Medinne Dadelijk. Ik doe da medinne wel. (Ik doe dat dadelijk wel.) Mee. Meteen. Hij duuget mee. (Hij doet het meteen.) Mee-d r host. Gezegd als er iets te vlug gaat. Ik waar naor de mèrt gewìst en mee-d r-hòst ok nog naor d n boerebond. (Ik was naar de markt geweest en ook meteen naar de boerenbond.) Mèène Veronderstellen. Ik mèènde da t echt waor waar. (Ik veronderstelde dat het echt waar was.) Meepesant. Tegelijk. As ge de kiepe voeiert, halt dan meepesant de èier oit. (Als je de kippen voert, doe dan meteen de eieren rapen.) Mèid. Meisje; verkering. t Is woensdeg, ik gao vanaovend naor de mèid. (Het is woensdag, ik ga vanavond naar mijn meisje.) Mèizuuntje. Madeliefje. In t vurjaor staon r veul mèizuuntjes. (In het voorjaar staan er veel madeliefjes.) Mèkkelek. Gemakkelijk. Da s hul hèndig, ik ken da mèkkelek. (Dat is heel gemakkelijk, ik doe dat wel even.) Meleur Pech. Tonia ha toch wel zunne meleur. (Tonny had toch wel zo n pech.) Mèm. Tepel van een zeug. Die klèn bagge hange an de mem. (Die kleine biggetjes zuigen aan de tepel.) De bibliotheek van EINDHOVEN-IN-BEELD.nl