Aangepast Roeien Stand van zaken 2010

Transcriptie

1

2 Aangepast Roeien Stand van zaken 2010 Koninklijke Nederlandsche Roeibond Joke Davio Medewerker aangepast roeien Januari 2011 Betrokkenen bij aangepast roeien: Aangepast Roeien, Stand van zaken 2010, Koninklijke Nederlandsche Roeibond 1

3 Inhoudsopgave Inleiding Pag. 3 Programma aangepast roeien KNRB Pag. 3 Aanleiding onderzoek Pag. 3 Onderzoeksmethode Pag. 4 Algemene cijfers roeiverenigingen Pag. 4 Resultaten Pag. 5 Algemeen Pag. 5 Roeiers Pag. 6 Begeleiding Pag. 8 Materiaal en accommodatie Pag. 9 Communicatie en samenwerking Pag. 9 Ambitie Pag. 11 Conclusies Pag. 12 Eindconclusie Pag. 13 Vervolgstappen Pag. 13 Vragen en informatie Pag. 13 Bijlage 1: Vragenlijst Pag. 14 Bijlage 2: Overzicht roeiverenigingen met aanbod aangepast roeien of interesse hierin Pag. 18 Aangepast Roeien, Stand van zaken 2010, Koninklijke Nederlandsche Roeibond 2

4 Inleiding Programma aangepast roeien KNRB Uit de Monitor van sportdeelname van mensen met een handicap 2008 uitgevoerd door het W.J.H. Mulier Instituut in opdracht van Gehandicaptensport Nederland blijkt dat de sportdeelname van mensen met een handicap achterblijft ten opzichte van mensen zonder handicap. De drempel om te gaan sporten blijkt hoog te zijn. Als gehandicapten eenmaal sporten, blijken deze drempels echter mee te vallen en sporten ze gemiddeld gedurende een langere tijd. De Koninklijke Nederlandsche Roeibond (KNRB) besteedt steeds meer aandacht aan aangepast roeien. Tot en met 2012 richt het beleid van de roeibond zich op jeugd en jong volwassen tussen 12 en 25 jaar met een lichamelijke of visuele beperking. De KNRB startte in 2010 in samenwerking met onder andere NOC*NSF en de Johan Cruyff Foundation een driejarig programma. Dit programma heeft als doel een groter roei-aanbod te ontwikkelen voor mensen met een handicap, voornamelijk gericht op jongeren en jongvolwassenen met een lichamelijk of visuele handicap. Het programma creëert een structurele samenwerking tussen verenigingen en (speciaal onderwijs) scholen, revalidatiecentra of andere instellingen. Het programma benadert de doelgroep actief en laat haar kennis maken met de roeisport. Er worden (indoor)clinics aangeboden en georganiseerd. Bij voorkeur sluiten deze activiteiten aan, of zijn een onderdeel van het reguliere sportaanbod van een school of een revalidatiecentrum. Daarop volgen, in samenwerking met de verenigingen in de regio, enkele kennismakingslessen op het water. De KNRB hoopt hiermee jeugd en jong volwassenen met een beperking enthousiast te maken voor het roeien en ze blijvend lid te laten worden van een roeivereniging. Het programma ondersteunt verenigingen in het creëren van algemene randvoorwaarden, zoals het doen van aanpassingen aan materiaal en faciliteiten, het benaderen van kader, deskundigheidsbevordering en informatievoorziening. Binnen scholen en revalidatiecentra kan het programma deskundigheid bevorderen op het gebied van aangepast roeien en het uitbreiden van hun sportaanbod. Daarnaast kan de KNRB het contact leggen tussen de roeiverenigingen en scholen, revalidatiecentra of andere instellingen. Aanleiding onderzoek De aanleiding voor het uitvoeren van dit onderzoek over het aangepast roeien is dat er nog weinig getallen bekend waren bij de KNRB. De inschatting was dat een 40- tal verenigingen actief is op het gebied van aangepast roeien, in meer of mindere mate en met verschillende doelgroepen. Echter, specifieke zaken waren onbekend zoals aantal roeiers, aanpassingen die verengingen hebben en hoe de begeleiding wordt ingevuld. Aangepast Roeien, Stand van zaken 2010, Koninklijke Nederlandsche Roeibond 3

5 In het kader van bovengenoemd programma is het belangrijk een uitgangssituatie te kennen en kansen en mogelijkheden bij verenigingen in kaart te brengen. Onderzoeksmethode Om alle verenigingen te bereiken is er een online invulformulier gemaakt. Van alle roeiverengingen zijn zowel secretarissen, voorzitters en, indien bekend, contactpersonen aangepast roeien via de mail aangeschreven en verzocht de enquête namens de vereniging eenmaal in te vullen. De enquête bestaat uit de volgende onderdelen: algemene informatie, de roeiers, begeleiding, materiaal en accommodatie, communicatie en samenwerking, ambitie en tot slot gegevens van de vereniging. Zie bijlage 1. Algemene cijfers roeiverenigingen Om de onderstaande resultaten in juist perspectief te zien is het goed om de cijfers van de KNRB leden te beschrijven. Op basis van gegevens op 14 mei 2010 zijn de volgende getallen bekend. De KNRB heeft 114 lidverenigingen, 99 verenigingen hebben hun leden geregistreerd bij de KNRB. In totaal staan in de database leden geregistreerd van 100 verenigingen. De gemiddelde leeftijd is 39 jaar. Een lid van een studentenroeivereniging is gemiddeld 22 jaar, een lid van een burgerroeivereniging bijna 47 jaar. In de leeftijdsverdeling van de laats genoemde verenging is een piek te zien bij ongeveer 15 jaar en tussen de 40 en 70 jaar. Aangepast Roeien, Stand van zaken 2010, Koninklijke Nederlandsche Roeibond 4

6 Resultaten Respons Van de verstuurde enquêtes was er een respons van 103, waaronder twee formulieren onvolledig ingevuld, twee formulieren van andere organisaties dan roeiverenigingen en 15 tweemaal ingevulde vragenlijsten van dezelfde verenigingen. Voor de analyse van de resultaten waren uiteindelijk 81 vragenlijsten bruikbaar. Algemeen Mogelijkheid aangepast roeien Meer dan de helft van de verenigingen (46 verenigingen) die gereageerd hebben, heeft een mogelijkheid voor aangepast roeien. Negen van de overige 35 verenigingen is wel geïnteresseerd in het opstarten van het aanbod voor deze doelgroep. Er hebben 14 studentenverenigingen gereageerd, waarvan twee verenigingen een aanbod hebben voor roeiers met een handicap, twee nog niet maar wel geïnteresseerd hiervoor zijn en tien die hiervoor niet geïnteresseerd zijn. Bijna 50 verenigingen zijn (deels) toegankelijk voor mensen met een handicap. In deze gegevens zijn ook Roeicentrum Berlagebrug en Stichting Roeivalidatie meegenomen, hoewel dit geen verenigingen zijn die lid zijn van de KNRB, maar wel een mogelijkheid voor aangepast roeien hebben. Zie voor een overzicht bijlage 2. Hieronder worden de resultaten gepresenteerd, in volgorde van de vragenlijst. Aanbod aantal percentage ja nee, geen interesse nog niet, wel interesse geen respons Figuur 1. Vereniging met een aanbod aangepast roeien (aantal en percentage van totaal aantal verenigingen) Aangepast Roeien, Stand van zaken 2010, Koninklijke Nederlandsche Roeibond 5

7 Aantal jaar ervaring Er zijn 19 verenigingen die relatief kort bezig zijn met aangepast roeien, maar ook een groot aantal, dat al ruime ervaring heeft met de doelgroep. Aantal jaren ervaring < 5 jaar 5-10 jaar jaar >20 jaar Figuur 2. Aantal jaren ervaring (aantal verenigingen) Roeiers Aantallen Er zijn in totaal 314 roeiers met een handicap actief binnen verenigingen. Er zijn 5 verenigingen die meer dan 20 roeiers met een handicap binnen de vereniging hebben: Amsterdamse Stichting Minder Valide Roeien (ASMR, subvereniging van Willem III), Stichting Gehandicaptenroeien Dordrecht en Omgeving (SGD&O), het Spaarne, WSV Vada en Stichting Roeivalidatie. Soort handicap De roeiers hebben zeer diverse handicaps. De groep verstandelijke beperking vormt de grootse groep, namelijk bijna 16%. Ook CVA (Cerebro Vasculair Accident 1 ) (13,5%), slechtzienden (11,7%) en reumatische aandoeningen (11,7%) vormen een grote groep. Deze groepen worden gevolgd door blind (7,3%), hartaandoening (5,3%) slechthorend (4,4%) en amputatie van een been (4,1%). CP (Cerebrale Parese 2 ), dwarslaesie, doofheid en amputatie van een arm zijn groepen die minder vertegenwoordigd zijn (respectievelijk 2,0%, 2,0%, 0,9% en 0,3%). Daarnaast is er een groot aantal aandoeningen dat niet binnen de keuzeopties valt (anders, 21,1%), dit zijn verschillende handicaps als MS 3, epilepsie of andere afwijkingen aan het bewegingsapparaat. 1 CVA, Cerebro Vasculair Accident; in de volksmond ook wel bekend als hersenbloeding of herseninfarct 2 CP, Cerebrale Parese; een hersenbeschadiging die ontstaat voor de eerste verjaardag van een kind 3 MS, Mutiple Sclerose: aandoening aan het centraal zenuwstelsel Aangepast Roeien, Stand van zaken 2010, Koninklijke Nederlandsche Roeibond 6

8 Soort handicap % amputatie arm amputatie been CVA dwarslaesie hartaandoening reumatische aand CP slechtziend blind slechthorend doof verst beperking anders Figuur 3. Soorten handicaps (percentages van totaal aantal roeiers met een handicap) Leeftijdsverdeling Uit de analyse van de leeftijdverdeling blijkt dat de meeste roeiers boven de 25 jaar oud zijn, waarbij 39,4% tussen de jaar is en 39,4% ouder is dan 50 jaar. De leeftijdgroep tussen 18 en 25 jaar en tussen de 12 en 18 jaar is respectievelijk 14,4% en 6,9%. Leeftijd % < 12jr jr jr jr >50 jr Figuur 4. Leeftijdverdeling (percentage van totaal aantal roeiers met handicap) Aangepast Roeien, Stand van zaken 2010, Koninklijke Nederlandsche Roeibond 7

9 Niveau roeien Veruit de meeste roeiers roeien recreatief (61%). De definitie van wedstrijdroeien is hierbij niet helder gegeven en daarmee is het onduidelijk wat de exacte aantallen zijn. Als indicatie is aan te geven dat het overgrote deel aan recreatief roeien doet, 10% wedstrijdroeien en ongeveer 21% nog in opleiding is. Begeleiding Wie en hoeveel? De grootste groep die de roeiers begeleidt, zijn vrijwilligers die ook roeiers zonder een handicap begeleiden, en dus niet alleen specifiek de roeiers met een handicap. Tien verenigingen geven aan begeleiders te hebben die alleen deze groep begeleiden. Daarnaast worden ook familie, vrienden of gewoon de roeimaten als begeleiders genoemd. De meeste verenigingen kunnen met nul tot vijf begeleiders de groep roeiers begeleiden. Er zijn vier verenigingen die meer dan 20 begeleiders binnen de vereniging hebben die zich bezig houden met aangepast roeien. Als er nader gekeken wordt naar de verhouding aantal roeiers ten opzichte van aantal begeleiders, blijkt dat in 17 gevallen meer begeleiders dan roeiers zijn, er zeven keer de verhouding één op één is en in twaalf gevallen er minder begeleiders dan roeiers zijn. In de overige gevallen is het aantal begeleiders niet opgegeven. Scholing Het grootste deel van de vrijwilligers is niet geschoold als instructeur of begeleider. Een deel geeft aan ook interne scholing te hebben voor deze doelgroep. Slechts een klein deel heeft de KNRB-cursus voor aangepast roeien gevolgd. Bij de verenigingen waar al aanbod is voor aangepast roeien is bij ongeveer een kwart behoefte aan extra scholing. Scholing begeleiders geen interne scholing RI-2 RIAR-2 RAR-3 omslacurus anders Figuur 5. Scholing van begeleiders (aantal verenigingen, meerdere antwoorden mogelijk) Aangepast Roeien, Stand van zaken 2010, Koninklijke Nederlandsche Roeibond 8

10 Materiaal en accommodatie De meeste verenigingen geven aan verschillende aanpassingen te hebben aan het gebouw of aanpassingen voor het roeien, slechts acht verenigingen die een aanbod voor roeiers met een handicap hebben, geven aan geen aanpassingen te hebben. Veelal wordt aangegeven dat voor de groep roeiers die actief is, niet alle aanpassingen nodig zijn. De soorten aanpassingen zijn zeer divers, zoals traplift en een gehandicaptentoilet. Voor het roeien zelf hebben vijf verenigingen geen specifieke aanpassingen, de overige verenigingen hebben verschillende aanpassingen om het roeien te vergemakkelijken zoals instaphek of een aangepaste boot. Veertien verenigingen geven aan nog wensen te hebben op het gebied van aanpassingen aan gebouw of roeifaciliteiten. Aanpassingen roeien geen aangepaste boot tillift instaphek instaphulp aangepaste ergometers roeibak glijplank wintech drijvers vaste bank anders Figuur 6. Aanpassingen voor het roeien (aantal verenigingen, meerdere antwoorden mogelijk) Communicatie en samenwerking Bereiken van de doelgroep Het grootste deel van de verenigingen (33 verenigingen) heeft geen actief beleid om de doelgroep te bereiken. Er zijn wel contacten met revalidatiecentra en in enkele gevallen worden ook andere instellingen genoemd als ziekenhuizen of andere zorginstellingen. Ook mond-opmond reclame wordt genoemd als wijze waarop de vereniging bekendheid krijgt. Aangepast Roeien, Stand van zaken 2010, Koninklijke Nederlandsche Roeibond 9

11 Benaderen doelgroep niet actief revalidatiecentrum website mond op mond anders Figuur 7. Benaderen doelgroep (aantal verenigingen, meerdere antwoorden mogelijk) Ondersteuning en /of samenwerking met organisaties Dertien verenigingen hebben geen samenwerking of ondersteuning van instellingen of organisaties bij hun organisatie of beleid voor het aangepast roeien. De KNRB wordt negen keer genoemd als ondersteunende organisatie en de gemeente acht keer. Sportservices worden in dit kader niet genoemd. Ondersteunende organisaties geen KNRB revalidatie centrum andere (roei)vereniging speciaal onderwijs school gemeente anders Figuur 8. Ondersteuning van organisaties (aantal verenigingen, meerdere antwoorden mogelijk) Gewenste ondersteuning KNRB Verenigingen zouden van de KNRB vooral op de volgende gebieden ondersteuning willen: financieel, opleiden kader en expertise. Ook geeft ongeveer een kwart aan geen ondersteuning van de KNRB nodig te hebben. Aangepast Roeien, Stand van zaken 2010, Koninklijke Nederlandsche Roeibond 10

12 Ondersteuning geven aan andere verenigingen Een groot deel van de verenigingen (27) die op één of andere manier actief is met aangepast roeien wil haar kennis over deze groep delen met andere verenigingen ter ondersteuning. Een 20 -tal andere verenigingen geeft echter ook aan dit niet te willen of te kunnen. Ambitie Van alle verenigingen die aangegeven hebben een aanbod te hebben voor roeiers met een handicap of hiervoor interesse hebben om dit op te starten, geven respectievelijk 40 en 44 verenigingen aan open te staan voor zowel jongeren als volwassen. Ook een samenwerking met revalidatiecentra of speciaal onderwijsscholen en het programma van de KNRB is mogelijk in 32 en 22 gevallen. Tussen de 13 en 28 verenigingen geven daarnaast niet direct aan open te staan voor de verschillende samenwerkingsmogelijkheden, maar geeft een kanttekening zoals beleidof visievorming, of beperkte mogelijkheden. Ambitie ja anders totaal 10 0 jongvolw volw samenw revalidatiecentrumspeciaal ond sch deelname pr KNRB Figuur 9. Ambitie (aantal verenigingen) Aangepast Roeien, Stand van zaken 2010, Koninklijke Nederlandsche Roeibond 11

13 Conclusies 1. Op basis van dit onderzoek blijkt dat 314 roeiers met een handicap actief zijn binnen verenigingen in Nederland. De handicaps van deze roeiers zijn zeer divers waarbij de roeiers met een verstandelijke beperking de grootste groep vormt, gevolgd door CVA, reumatische aandoening en slechtzienden. Veruit de grootste groep is boven de 25 jaar, wat overeenkomt met de leeftijdsverdeling in het algehele ledenbestand. Daar is echter ook een opvallende piek te zien rond de 20 jaar (studenten), die niet terug te vinden is onder de roeiers met een handicap. De roeiers met een handicap zijn dus over het algemeen ouder dan 25 en jeugd en jongvolwassenen (onder andere studenten) zijn duidelijk ondervertegenwoordigd ten opzichte van de totale leeftijdsopbouw, waar ongeveer 10% junior is (t/m 18 jaar). 2. De begeleiding wordt veelal door vrijwilligers gedaan die zich naast het roeien met een handicap ook binnen het reguliere roeien als begeleider optreden binnen de vereniging. Er is weinig specifieke scholing bij de begeleiders, maar 15 verenigingen geven aan dat daar wel behoefte aan is. 3. De meeste verenigingen hebben verschillende aanpassingen aan gebouw en voor het roeien. 4. Veelal is er geen actief beleid om de doelgroep te bereiken zijn er op kleine schaal samenwerkingsverbanden met andere organisaties of instellingen. 5. De verenigingen zouden ondersteuning wensen van de KNRB op het gebied van: - opleiden kader - financiën - werven doelgroep - materialen - ontwikkelen en opstarten van het aanbod verenigingen geven aan ondersteuning te kunnen bieden in vooral het delen van kennis met andere verenigingen. 7. Wanneer gevraagd wordt naar specifieke ambities staan 40 verenigingen open voor jongeren en 44 verenigingen voor volwassenen met een handicap. 32 verenigingen staan open voor een samenwerking met (revalidatie)instellingen en 22 verenigingen voor deelname aan het programma van de KNRB. 26 verenigingen geven aan geen interesse in aangepast roeien te hebben. Aangepast Roeien, Stand van zaken 2010, Koninklijke Nederlandsche Roeibond 12

14 Eindconclusie De gegevens uit deze enquête geven een huidig beeld waaruit blijkt dat de keuze voor de doelgroep waar het programma zich op richt, namelijk jeugd en jongvolwassenen en met een lichamelijke of visuele handicap, ondersteund wordt. Er blijkt vanuit de verenigingen meer dan voldoende interesse, draagvlak en bereidheid te zijn voor ondersteuning van het programma aangepast roeien. Vervolgstappen De gegevens uit de enquête kunnen de inhoud van het KNRB programma versterken. Het geeft ons waardevolle informatie voor het afstemmen van de inhoud en planning rondom ontwikkeling van opleidingen, ondersteuning van verenigingen, samenwerking met instanties en andere organisaties en voorlichting over specifiek materiaal, activiteiten of faciliteiten. Deze zaken zullen, mede in overleg met de Commissie Aangepast Roeien (CAR) van de KNRB in de bestaande plannen meegenomen worden Vragen en informatie Dit verslag wordt verspreid onder alle verenigingen. Daarnaast worden andere relevante betrokken organisaties en instellingen voorzien van deze gegevens. Indien u naar aanleiding van dit verslag vragen heeft of informatie zou willen, kunt u contact opnemen via a-roeien@knrb.nl Als uw vereniging geen enquête heeft ingevuld, maar wel graag haar mogelijkheden en/of wensen ten aanzien van aangepast roeien kenbaar wil maken, kan dat ook via bovenstaand mailadres. Zie ook Bijlagen Bijlage 1: de vragenlijst Bijlage 2: overzicht roeiverenigingen met aanbod aangepast roeien of interesse hiervoor Aangepast Roeien, Stand van zaken 2010, Koninklijke Nederlandsche Roeibond 13

15 Bijlage 1. De vragenlijst Aangepast Roeien, Stand van zaken 2010, Koninklijke Nederlandsche Roeibond 14

16 Aangepast Roeien, Stand van zaken 2010, Koninklijke Nederlandsche Roeibond 15

17 Aangepast Roeien, Stand van zaken 2010, Koninklijke Nederlandsche Roeibond 16

18 Aangepast Roeien, Stand van zaken 2010, Koninklijke Nederlandsche Roeibond 17

19 Bijlage 2. Overzicht roeiverenigingen met aanbod aangepast roeien of interesse hierin Aanbod aangepast roeien RV Aeneas Aross GRV Scaldis RV Breda TOR ERV Beatrix RV De Drie Provinciën MWC RV De Hertog De Where HSRV Amphitrite BWV De Eem RV Weesp RV Naarden Willem III/ASMR (Amsterdamse Stichting Mindervaliden Roeien) RV Ossa HRV Cornelis Tromp Alkmaarsche RZV-R RK Roeivereniging RIC ZZV Roeicentrum Berlagebrug RV de Kogge RV Rijnmond Kon. Dordrechtse R&RZV/ Stichting Gehandicaptenroeien Dordrecht en Omgeving R&ZV Gouda RV Rijnland RV De Laak Stichting Roeivalidatie NRV De Doorslag KR&ZV Het Spaarne RV Pampus URV Viking U.S.R. Triton Asser Roeiclub ARC KGR de Hunze Groningen A.G.S.R. Gyas RV Hemus TRV Amycus Zwolsche RZV RV Salland ERV Thyro Roermond Oss Goes Breda Tilburg Eindhoven Cuijk Maastricht Den Bosch Purmerend Haarlem Baarn Weesp Naarden Amsterdam Heerhugowaard Hilversum Alkmaar Amsterdam Zaandam Amsterdam Medemblik Rotterdam Dordrecht Gouda Voorschoten s Gravenhage Rotterdam Nieuwegein Haarlem Almere Utrecht Utrecht Assen Groningen Groningen Amersfoort Almelo Zwolle Gramsbergen Enschede Nog geen aanbod, wel interesse RV De Compagnie LRV Wetterwille KZ& RV Neptunus R&KV de Geeuw KR&ZV 'De Maas RV De Krom WS Vada ARV de Grift RV Pontos WRV De Zaan ASR Nereus Hoogeveen Leeuwarden Delfzijl Sneek Rotterdam Woerden Wageningen Apeldoorn Lelystad Wormerveer Amsterdam Aangepast Roeien, Stand van zaken 2010, Koninklijke Nederlandsche Roeibond 18