Mantelzorg nieuwsbrief 01 14
|
|
- Sofie Brander
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Mantelzorg en Autisme Vandaag de dag wordt niet meer gesproken over autisme, maar over ASS: Autisme Spectrum Stoornis. ASS staat voor klassiek autisme, Asperger en PDD-NOS. Naasten van iemand met ASS zijn vrijwel allemaal mantelzorger: ouders voor hun kind, broers voor zussen en omgekeerd, kinderen voor een ouder of partners voor elkaar. Ook grootouders kunnen mantelzorger zijn. Iemand met ASS is anders, maar geen twee personen met ASS zijn hetzelfde. ASS gaat nooit over, je neemt dit je hele leven mee. Kinderen, jongeren en volwassenen met ASS hebben moeite met het dagelijkse sociale verkeer en vinden het lastig om alle informatie die op hen afkomt te verwerken. Dit heeft ook gevolgen voor hun omgeving, soms zeer ingrijpend. In deze nieuwsbrief komen mantelzorgers en professionals aan het woord over ASS. Mantelzorg nieuwsbrief Provinciaal Coördinatiepunt Vrijwillige Thuishulp en Mantelzorg Groningen De zin loopt als een rode draad door hun verhaal: Laat anderen je helpen, doe het niet alleen!, zeggen Ekke Wolters en Pauline van Lijden, ouders van de inmiddels 19-jarige Gijs en actief betrokken bij diverse initiatieven op het gebied van autisme. Zeg niet een ander begrijpt mijn kind niet. Dan doe je jezelf en je kind tekort. Gijs heeft zoveel aan al die vriendschappen met de mensen die hem in zijn ontwikkeling steunen en al die mensen geven ons de mogelijkheid om ook tijd te hebben voor Gijs z n oudere broer en voor elkaar. Laat anderen je helpen, doe het niet alleen! Een uur na de geboorte van Gijs merkte Pauline dat er iets was met hun zoon. Een kleine drie jaar later kregen ze de diagnose: Gijs heeft klassiek autisme en een verstandelijke beperking. Gijs vertoonde steeds meer opvallend gedrag, hield niet van knuffelen en liet zich niet troosten. Er was geen oogcontact en Gijs ging gaandeweg meer en meer zijn eigen gang. Iemand opperde om op basis van de Son-Rise methode Gijs zijn ontwikkeling te stimuleren. Nadat we ons daarin hadden verdiept, hebben we een cursus gevolgd in Engeland. De kern is: hou van je kind zoals het is. Vervolgens ga je heel intensief, één op één aan de slag in een prikkelarme ruimte. Samen doe je dingen die Gijs aangeeft en in een later stadium stimuleer je hem om nieuwe dingen te doen. Dit doe je niet alleen, maar met vrijwilligers en vanuit het Pgb betaalde mensen de teamleden rondom Gijs - die we zelf hebben geworven en getraind. Als een bedrijf Wat dit betekende voor Ekke en Pauline als ouders? Je leven staat volledig op z n kop, zegt Pauline, die haar baan als communicatiemedewerker opgaf toen Gijs drie was. Gijs bepaalde mijn leven, al vond ik het minder erg dan ik vooraf dacht. Het gaf een goed gevoel om met iets opbouwends >>
2 >> We probeerden waar mogelijk tijd voor onszelf vrij te maken en dat kan alleen als anderen het even van je overnemen. bezig te zijn. In de periode waarin we de Son-Rise methode toepasten, ruim zes jaar lang, hadden we dagelijks mensen over de vloer, die veertig tot vijftig uur per week met Gijs speelden. Dat waren met elkaar zo n zestig mensen. Ik regelde alles als een bedrijf, terwijl Ekke een drukke baan had en mij in alles steunde. Af en toe konden we met z n tweetjes naar de film, een weekje op vakantie en hadden we extra tijd voor Gijs z n twee jaar oudere broer Bert. Tips Of Ekke en Pauline tips hebben voor andere ouders? Haal mensen in huis, zeggen ze nogmaals. Dat hoeft geen heel team te zijn, zoals wij in verband met Son-Rise deden, maar minstens twee mensen die af en toe eens kunnen oppassen, zodat je tijd voor jezelf en de andere gezinsleden hebt. Of bezoek een lotgenotengroep of andere ouderparen die in eenzelfde situatie leven. Door contacten met anderen merk je dat je niet de enige bent en voel je je niet zo alleen staan. Je kunt je verhaal kwijt en hoort hoe anderen met dingen omgaan. Blijf op de hoogte van ontwikkelingen, bezoek eens een cursus, congres of word lid van een vereniging. Wees eerlijk als je een aanvraag indient voor een Persoonsgebonden budget. Als ouder vertel je graag een rooskleuriger verhaal, maar schrijf precies op zoals het is, anders doe je jezelf te kort. Denk creatief: wat past bij mijn kind? Vergeet niet dat het de mensen die je helpen ook iets oplevert. Eén van de teamleden rond Gijs helpt hem al meer dan tien jaar. Een ander is dankzij haar werk voor Gijs in de zorg aan de slag gegaan en werkt met mensen met autisme. Echt genieten Ekke en Pauline zijn het erover eens: als ouders zit je altijd in een spagaat en kom je weinig aan jezelf en aan elkaar toe. Toch probeerden we waar mogelijk tijd voor onszelf vrij te maken en dat kan alleen als anderen het even van je overnemen. Gijs woont sinds zeven jaar in Nieuw Woelwijck en komt eenmaal per twee weken in het weekend thuis. Dan komen er nog steeds mensen die met Gijs gaan wandelen, fietsen of koken. Voor je eraan begint denk je: al die mensen in mijn huis, maar je doet het voor je kind. Voor Gijs in Nieuw Woelwijck ging wonen, ging hij er eerst logeren om zo te wennen, want ook dat is belangrijk: op tijd de bakens verzetten. Uiteindelijk mocht Gijs in de groep blijven waar hij al logeerde. We hadden alles gepland om crisissituaties te voorkomen. Het was op deze manier een natuurlijk proces met weinig incidenten. Sinds Gijs daar woont, zijn wij meer in onze ouderrol gekomen en dat is echt genieten!
3 De diamant van Nicolien Nicolien stond bij het aanrecht. Het water druppelde op de koffie. Ze keek naar buiten. Er hadden veel mensen gebeld voor de informatiebijeenkomst. Meer dan ze verwachtte. Ze hoorde Harold op de trap, hij sjouwde stoelen naar beneden. Twee weken geleden fietste Nicolien de halve stad af. Ze hing flyers op. Help Guus! Maak een wonder mogelijk. Op de flyer stond de mooiste foto van Guus met haar, schaamteloos. Ze lachten beiden. Guus keek stralend naar haar. Dat was zeldzaam. Vaak keek hij haar een week niet in de ogen. Guus was autistisch en niet zo n beetje ook. De psychiater zei vorig jaar, toen Guus drie werd: Dat gaat niet over. Van wederkerigheid in contact mag je je niks voorstellen. Guus ontwrichtte haar leven, raadselachtig, onverbiddelijk. In haar toonde hij geen interesse. Ja, putdeksels op straat, daar vloog hij op af. Watervlug. Gefascineerd door het patroon. Hij zoog haar leeg. Harold zag het voor zich. Een team vrijwilligers, dat hen kwamen helpen. Gemakkelijk praten, dacht Nicolien. Zij had straks vreemden over de vloer. Ze legde de lijsten klaar, waarop mensen hun gegevens moesten noteren. Ze zette hoog in. Een vrijwilliger moest twee keer per week komen. Anders bleef ze aan de gang. Een week later liep ze met haar eerste vrijwilliger en Guus de trap op. De speelkamer was leeg, op een plank met speelgoed, een tafel en stoeltje na. Het raam was geblindeerd. Elk oogcontact een feestje. Maar Guus huilde, aan één stuk door. Nicolien beet op haar tanden. Het is goed voor Guus! Als ik opgeef komen we nergens. Guus raakte snel gewend, ze kwamen ten slotte voor hem. Nel zong liedjes. Ze spreidde haar armen, langzaam en breed, zette haar allergrootste ogen op. Guus keek haar aan, zijn mond open. Bij Floris reed Guus paardje. Guus moest een geluid maken, pas dan kwam het paard in actie. Het paard draafde wat af. Bij Anna had Nicolien getwijfeld, zeventig was ze. Maar Anna zakte door haar knieën en maakte keet met Guus. Nicolien loerde een keer door het glas van de deur, nieuwsgierig naar het kabaal. Anna en Guus gilden, om beurten, wie het hardste kon. Ze hadden de slappe lach. Jaren later, een zaterdagochtend. Guus stormde naar de voordeur, deed open, greep Helmut bij zijn arm, keek hem stralend aan, rook even aan zijn hand en trok hem mee naar binnen, joelend. Guus was achttien. Hij kende Helmut negen jaar. Ze bleven maatjes, ook nu Guus in de instelling woonde. Hij logeerde om de veertien dagen een weekend thuis. Vanmorgen trokken ze er op uit, met de tandem. Wie genoot er het meest? Nicolien zwaaide de mannen uit. Ze glimlachte. Wat had ze zonder die lieve mensen gemoeten, al die jaren? Ze slepen aan haar ruwe diamant. Elke dag met meer liefde en gevoel. Ieder op zijn manier. Guus, die verzot was op putdeksels, raakte op mensen gesteld. Hij ging steeds meer schitteren. En er was nog zoveel meer. Ekke Wolters, voorjaar 2014
4 Eén van de doelen van het Autisme Netwerk Groningen (ANG) is op een laagdrempelige manier meer aandacht besteden aan mantelzorgers. Wat we doen is met samenwerkingspartners nieuwe dingen in gang zetten, zoals onder andere de mantelzorggroep in Delfzijl, aldus Roelie Veldhuis, coördinator van het ANG, waarbinnen zo n twintig organisaties vertegenwoordigd zijn. Eén van de deelnemers is MEE Groningen, een organisatie die diverse activiteiten ontplooit voor mensen met een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) en hun familieleden. Je blijft je hele leven aan het uitleggen Waarom deze extra aandacht voor mantelzorgers van mensen met autisme? Autisme is blijvend en speelt in alle levensfasen, aldus Roelie en MEE-consulent Riet Joosten. Het gaat nooit over en dat vraagt dus ook het nodige van mantelzorgers. Bij alle zogeheten transitiemomenten in het leven bijvoorbeeld bij veranderingen in de school- of werkloopbaan ontstaan steeds nieuwe vragen. Bij autisme blijf je je hele leven aan het uitleggen. Iemand met autisme begrijpt vaak de wereld niet en de mensen om de persoon heen begrijpen degene met autisme niet. Er gaat nooit iets vanzelf. Uit onderzoek blijkt dat mantelzorgers van mensen met autisme sneller overbelast raken. Meer groepen Roelie en Riet zien dat het constant moeten uitleggen soms resulteert in machteloosheid bij betrokkenen en mantelzorgers. De onderwijzer zegt: ik heb eerder een kind met autisme in de klas gehad, dus dat komt wel goed. Maar iedereen met ASS is anders. Dingen gaan nooit vanzelf. Dit heeft heel veel invloed op partners, broertjes, zusjes en ook op grootouders. Naast de mantelzorggroep in Delfzijl (zie pagina 5), hopen we samen met lokale steunpunten mantelzorg ook in andere plaatsen in de provincie Groningen groepen voor mantelzorgers van mensen met autisme op te richten. Levensloopondersteuning Samen met MEE en de andere samenwerkingspartners heeft ANG de proef Levensloopondersteuning in het leven geroepen voor tien personen. De steun richt zich op mensen met ASS en hun mantelzorgers, met name wanneer zich veranderingen voordoen in het leven. Daar willen we preventief mee aan de slag, aldus beide gesprekspartners. De weg naar de diagnose is vaak lang. Hetzelfde geldt voor de weg tussen diagnose en passende hulp, ook al is er de afgelopen jaren al veel verbeterd. We zoeken actief contact als er een overgangsmoment op school aankomt, bijvoorbeeld wanneer het kind in groep acht van de basisschool zit. De vraag is dan: Wat kunnen we nu al doen om de overstap naar het voortgezet onderwijs gemakkelijker te maken? Daar waar nodig zetten we mensen in, maar betrokkenen houden zelf de regie. Zo proberen we door een actief aanbod een crisis te voorkomen. Dankzij deze preventieve aanpak hopen we mensen zelf krachtiger te maken. Wat we doen is de mensen coachen. Brusjes Al langer organiseert MEE zogeheten Brusjesdagen, een gezellige dag voor broertjes en zusjes van kinderen met een beperking. Momenteel wordt gekeken of een dergelijke activiteit ook welkom is voor broers en zussen van kinderen met autisme bij de mantelzorggroep in Delfzijl. Voor de andere kinderen in het gezin kan het lastig zijn om een broer of zus met autisme te hebben, omdat iets spontaan doen vaak niet mogelijk is. Ze moeten er altijd rekening mee houden en vaak is er al heel wat gebeurd, voordat uiteindelijk de diagnose autisme wordt gesteld. Mensen met autisme houden van ordening en voorspelbaarheid. Als hier rekening mee wordt gehouden, uiteraard altijd aangepast aan de individuele situatie, is er voor mensen met autisme veel mogelijk. Welkom Duidelijk zijn helpt vaak. Net als het gebruik van korte zinnen. Iemand met autisme verwerkt informatie op een andere manier. Ook zijn er hulpmiddelen, overzichtelijke agenda s en er is de autiklok. Iedereen met autisme, inclusief mantelzorgers, zijn welkom bij MEE voor informatie, advies en ondersteuning. MEE helpt bij de zoektocht om dat te vinden wat nodig is. Voor menig mantelzorger betekent het een hele opluchting wanneer er iemand meekijkt. De website www. meegroningen.nl is zelfs voorzien van een Autismeknop. Iedereen kan daar zijn of haar vraag stellen en krijgt het antwoord per mail toegestuurd. Ook mantelzorgers maken hier graag gebruik van. Zie voor meer informatie over de verschillende projecten de website van Autisme Netwerk Groningen
5 In het najaar van 2013 ging in Delfzijl een nieuwe groep van start voor mantelzorgers van mensen met autisme. Het is een proef, maar die lijkt na twee bijeenkomsten al geslaagd. Wat voor al onze mantelzorggroepen geldt, telt ook voor deze groep: ervaringen delen en in oplossingen denken, aldus Karin Bosker, coördinator van het Steunpunt Mantelzorg Delfzijl. Ervaringen delen en in oplossingen denken Delfzijl telt zeven groepen voor en door mantelzorgers. Allemaal hebben ze hun eigen thema. Zo ontmoeten bijvoorbeeld mantelzorgers van mensen met de ziekte van Parkinson elkaar, mantelzorgers van mensen met niet aangeboren hersenletsel, mantelzorgers van mensen met MS en er is een groep voor jonge mantelzorgers. Op verzoek van de Nederlandse Vereniging voor Autisme Groningen/Drenthe en MEE, zijn we begonnen met de groep voor mantelzorgers van mensen met autisme, zegt Karin. Er is ook een groep in de stad Groningen, maar voor sommige mensen is dat te ver weg. Nu hebben we hier een bijeenkomst van zo n twee uur op een ochtend. Kennis vergaren De groep bestaat uit acht mensen die een kind of partner met autisme hebben. Ze komen eenmaal per maand bij elkaar. De eerste keer hebben ze met elkaar kennis gemaakt. Ik zag de tweede keer al een verandering. Men had een uitlaadklep gevonden, wat verlichting en ruimte geeft, vervolgt Karin. Dat komt omdat dit iets van hen zelf is. Ze regelen alles zelf. Ik ondersteun waar nodig en wil dat iedereen na afloop bijna lachend verder gaat. Je moet weer verder, want ja, dat is het Ik zag de tweede keer dat het al veel beter ging met ze. leven. Er is autisme, maar dat is niet het enige. Je mag er zelf ook zijn! De gesprekken gingen tot nu toe vooral over het onderwijs en de denkwijze van iemand met autisme. Soms duurt het jaren voordat mensen weten wat er aan de hand is met hun partner of kind. Kennis vergaren is heel belangrijk, ook om meer begrip te krijgen voor de persoon met autisme. Volgende keer gaan we aan de gang met versterking van het netwerk. Accepteren Karin vertelt dat mantelzorgers vooral elkaar tips geven. Accepteert dat iets zo is, zeggen ze bijvoorbeeld. Mensen met een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) houden van structuur. Maak een programma met ze: twee uur op de computer, daarna een uur met de hond wandelen enz. Iemand vertelde dat ze later dan op het afgesproken tijdstip thuis zou komen. Ze gaf als oplossing: bel een half uur voor die tijd en zeg plan gewijzigd, ik kom om die en die tijd thuis. Een andere mantelzorger had een kamer voor zichzelf ingericht om tijd voor zichzelf te creëren. In de groep kunnen mensen zeggen wat is het moeilijk, zonder dat iemand daar tegenin gaat, want de anderen begrijpen exact wat diegene bedoelt. Verbinden Wat Karin vooral doet is mensen met elkaar in verbinding brengen. Zodat ze hun netwerk kunnen versterken, zegt ze, want je hoeft het niet alleen te doen. Deel je ervaringen met anderen en zoek vooral lichtpuntjes. Kijk naar wat er wel goed gaat en laat het autisme niet je hele leven beheersen. Ja, ik leg in mijn werk graag verbindingen. Ik verbind bijvoorbeeld ex-mantelzorgers aan andere mantelzorgers. Zo ontstaat een nieuwe taak voor iemand, die een begripvolle steun voor een ander kan zijn. Mijn missie is problemen bespreken, maar er geen drama van maken. Zorgen voor iemand kan ook mooi zijn, maar zorg er wel voor dat je niet overbelast raakt.
6 Kort Nieuws Autipas, handig hulpmiddel Als je autisme hebt, kun je vastlopen in situaties waarbij de spanning oploopt. Dat kan zich uiten in bijzonder gedrag dat vaak niet wordt begrepen. De Autipas, een plastic kaart ter grootte van een creditcard, zorgt voor begrip, verklaart dat gedrag en geeft de gebruiker zelfvertrouwen. Door de Autipas te tonen in een lastige situatie of bij een eerste contact met een hulpverlener of instantie, kun je op eenvoudige en discrete wijze informatie geven over je beperking. Kijk voor meer informatie op Nederlandse Vereniging voor Autisme De Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) geeft mensen met autisme en hun naasten een stem en zorgt er voor dat zij gehoord worden. Op de website van de NVA staat informatie over autisme, cursussen en lotgenotencontact. De informatie is bestemd voor mensen die autisme hebben als voor hun naasten, Autisme Info Centrum Het Autisme Infocentrum Groningen (AIC) is een vrijwilligersinitiatief van de Nederlandse Vereniging voor Autisme. Elke maandagochtend is er inloopochtend voor informatie en advies, voor lotgenoten en door lotgenoten, van tot uur, kantoor MEE Groningen, Koeriersterweg 26a Groningen. Gesloten tijdens schoolvakanties. www. autismeinfocentrum.nl. Nieuw: Auticafé Sinds 2 april wordt in Groningen elke twee maanden een Auticafé georganiseerd. Het Auticafé betekent ontmoeting in een ongedwongen sfeer voor mensen met een vorm van autisme, hun familie en vrienden. Hier kun je wat drinken, in gesprek gaan met elkaar, een spelletje of quiz spelen, boeken inkijken of vragen stellen aan de ervaringsdeskundigen van het Autisme Infocentrum Groningen. Het Auticafé wordt gehouden in het Dienstencentrum van De Confiance aan de Kochstraat 1 17 in Groningen. De volgende zijn op 5 juni, 4 september en 6 november van tot uur. Voor meer informatie: aic_groningen@live.nl. Thuistherapie Informatie over de thuistherapiemethode Son-Rise is te vinden op Er is een stichting die ouders ondersteunt, die op deze of vergelijkbare wijze werken. Ze noemen dit Contactgericht spelen, zie Meer websites Cursussen voor ouders en partners MEE Groningen biedt twee cursussen aan voor mantelzorgers met een naaste met autisme. De eerste is een partnercursus autisme voor vrouwen. Het gaat om informatie, uitwisseling van ervaringen en herkenning rond een vermoeden van autisme van de partner. Voor ouders is er een gespreksgroep, waarin lotgenotencontact centraal staat. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het cursusbureau van MEE (050) of cursusbureau@meegroningen.nl. Steunpunten mantelzorg Elke gemeente heeft een steunpunt mantelzorg waar u als mantelzorger welkom bent met vragen, voor informatie en advies, maar ook voor een luisterend oor. Ook als je een broer of zus hebt met autisme en je wilt eens met iemand praten, kun je hier terecht. De contactgegevens van de steunpunten mantelzorg staan op de achterkant van deze nieuwsbrief. Hulp vragen en aanbieden Heb je hulp nodig? Of wil je iets voor iemand doen? Dat kan door iemand in je omgeving persoonlijk om hulp te vragen of door je hulp aan te bieden. Het kan ook via digitale matchingssites. De grootste en meest bekende zijn en Iedereen kan daar gratis een hulpvraag of een aanbod op plaatsen. Het kan gaan om zorgvragen, zoals wie wil me begeleiden naar het ziekenhuis? Maar ook om dingen als kleine klusjes in huis of de hond uitlaten als je ziek bent. Wil je hier als mantelzorger gebruik van maken, maar vind je dat lastig? Neem dan contact op met het steunpunt mantelzorg in je gemeente. Boeken Samen kijken naar autisme, Sanne-Lot van Ulzen Het boek vloeit voort uit de zoektocht van Sanne naar manieren om haar eigen kind te helpen. Zij geeft een overzicht van de uiteenlopende mogelijkheden en vragen waar ouders van autistische kinderen voor kunnen komen te staan. Altijd lief, Rianne van Leeuwen Ervaringen van een moeder met haar autistische kind. Manuel - een uitzonderlijk bijzonder jongetje met eigen ideeën. Ze vertelt over haar frustraties, maar ook over haar ontroering en voldoening als iets goed gaat. Autisme wegwijzer, Dion E. Betts en Nancy J. Patrick. Overzicht van allerlei praktische problemen die kinderen met ASS en hun ouders dagelijks tegenkomen, inclusief adviezen en tips die de auteurs in de loop van twintig jaar hebben verzameld. Ik wil niet meer onzichtbaar zijn, Birsen Basar Mijn moeder schaamt zich vaak voor mij, omdat ik niet normaal ben. Ik maak en breng - net als andere normale meiden - geen thee of koffie, omdat ik daar niet van hou.
7 Ook hang ik niet, net als andere normale meiden, de was op. Mijn moeder is verdrietig, omdat ik niet net als andere meiden thuis werk doe. In dit openhartige boek vertelt Birsen haar levensverhaal. Een leven met autisme in een allochtone cultuur in Nederland. Mick, Colette en Anouk de Bruin Mick is een voorleesboekje over autisme voor de allerjongsten. Met behulp van dit boekje kan de volwassene op een eenvoudige wijze autisme uitleggen aan het kind zelf, zijn broertje of zusje, maar ook aan leeftijdsgenootjes. Niet ongevoelig, Henny Struik Vrouwen met autisme is een onderwerp dat pas de laatste jaren meer aandacht krijgt. Autisme uit zich bij vrouwen vaak op een andere manier dan bij mannen. De manier waarop vrouwen omgaan met hun stoornis is hiervoor vaak een reden. Hierdoor valt hun autisme voor de buitenwereld en de hulpverlening vaak niet op. Werken aan je Asperger-relatie, Maxine C. Aston Het Asperger-syndroom heeft invloed op de basisvoorwaarden voor een goede relatie: inlevingsvermogen, wederzijds begrip en communicatie. In een Aspergerrelatie lopen beide partners vaak tegen problemen en misverstanden aan. Lijkt het af en toe of jij en je partner van twee verschillende planeten komen? Worden jouw behoeften en gevoelens niet herkend? Voel je je vaak bekritiseerd door je partner? Geef me de vijf, Colette de Bruin Het boek is geschreven vanuit de behoefte aan duidelijkheid en voorspelbaarheid die het kind met ASS nodig heeft. Het kind heeft volgens De Bruin de vraag Geef me de vijf. Anders gezegd: Wat is mijn taak, hoe voer ik hem uit, waar vind ik de plaats, wanneer moet ik het doen en wie is erbij betrokken. Concrete voorbeelden geven inzicht in de gevolgen van ASS voor het kind en vervolgens leer je ondersteunend te zijn in het omgaan met deze gevolgen. Studeren met autisme, hoe werkt dat? Renske Cartricum en Katja Still De overgang van de middelbare school naar een nieuwe opleiding is een periode vol veranderingen. In deze hulpgids is alle informatie over (gaan) studeren verzameld, zodat je stap voor stap wordt meegenomen in alles wat geregeld moet worden. Over alle onderwerpen waarmee je te maken krijgt als (aankomend) student vind je in deze gids praktische informatie en handige tips. Wat er allemaal op je af komt. Een column schrijven over mantelzorg hoeft niet moeilijk te zijn. Daar valt nogal wat over te zeggen. Het schrijven wordt wat ingewikkelder, wanneer het over mantelzorg en autisme gaat. Ik denk al een tijd na over dit onderwerp en wat steeds in mijn hoofd terugkomt is: als je mantelzorger bent van een naaste met autisme, moet je zelf ook wel autistisch zijn. Je afsluiten voor alles wat er op je af komt. Hoe ga je om met alle binnenkomende prikkels, zoals bijvoorbeeld de nieuwe Participatiewet? Hoe kun je de stroom van informatie verwerken die op je afkomt? Hoe zorg je er voor dat je niet van de wijs raakt door de steeds veranderde wet- en regelgeving? Straks moet je autistische zoon of dochter overstappen naar een zogeheten garantiebaan. Dan plaats je waarschijnlijk vraagtekens bij het creëren van van dit soort extra banen door de overheid of je hebt er minstens je twijfels over. Hoe zorg je er voor dat je je niet laat meesleuren in mooie woorden en kreten van landelijke en lokale overheden? Zoals het feit dat gemeenten gaan kijken naar wat je als mantelzorger en zorgvrager wel kunt, en zich niet langer focussen op wat je niet kunt. Heb ik het alleen nog maar over werk en inkomen Wat dacht u van opvoedingsproblemen, passend onderwijs, Pgb, dagbesteding of logeermogelijkheden. Richt ik me alleen nog maar op kinderen met autisme... Ik vermoed, dat er nogal wat geklungeld wordt in diverse gezinnen waar autisme speelt. Neem me niet kwalijk voor het woord geklungel, een ander woord komt gewoonweg niet in mij op. Geklungel, voordat je de juiste organisatie of informatie hebt gevonden, die je op weg kan helpen of je ondersteuning biedt in het moeras van de landelijke en gemeentelijke ontwikkelingen en regelingen. Wanneer je die ondersteuning uiteindelijk hebt gevonden, komt er mogelijk wat rust om even op adem te komen. Als mantelzorger denk je vaak dat je er alleen voor staat. Zo voelt het en daar lijkt het vaak op. Wat zou het mooi zijn wanneer je als mantelzorger autistisch bent, dat je je kunt afsluiten voor al deze prikkels, zorgen en moeiten Dan kun je werkelijk mantelzorger zijn. Griean Zijlstra, namens de Stichting Platform Hattinga Verschure (SPHV)
8 Steunpunten Mantelzorg en Vrijwillige Thuishulp (bezoekadressen) Appingedam Steunpunt Mantelzorg en Vrijwillige Thuishulp, Stichting Welzijn& Dienstverlening, Gezondheidscentrum Overdiep, Stadshaven 23, Appingedam, kamer 112 (1e etage), , Bedum Steunpunt Mantelzorg Bedum, Stichting Welzijn Bedum, Kapelstraat 9, Bedum, (050) , Bellingwedde Vrijwillige Thuishulp en Mantelzorgondersteuning, Stichting Welzijn Oldambt, Hoofdweg 158, Bellingwolde, (0597) , Delfzijl Steunpunt Mantelzorg, Stichting Welzijn & Dienstverlening, Noordersingel 1, Delfzijl, (0596) , De Marne Steunpunt Mantelzorg en Vrijwillige Thuishulp De Marne, Stichting Welzijn & Dienstverlening, Warfstraat 1, Winsum, , Eemsmond Steunpunt Mantelzorg, Stichting Welzijn & Dienstverlening, De Blauwe Schuit, Warfstraat 1, Winsum, , Groningen Humanitas Thuishulp en Mantelzorg Groningen-Stad, Akerkhof zuidzijde 22, Groningen, (050) , Grootegast Steunpunt mantelzorg, Dienstencentrum De Schutse Oldenoert 32, Leek, (0594) , Haren Coördinatiepunt Mantelzorg en Vrijwillige Thuishulp, Stichting Torion, Kerklaan 5, Haren, (050) of , Hoogezand-Sappemeer Steunpunt Mantelzorg Hoogezand-Sappemeer, Laan van de sport 2, Hoogezand, (0598) of , Leek Steunpunt mantelzorg, Dienstencentrum De Schutse, Oldenoert 32, Leek, (0594) , Loppersum Mantelzorgondersteuning Loppersum, Stichting Welzijn & Dienstverlening, De Schepperij 2, Loppersum, (0596) of , Marum Steunpunt Marum, MFC t Marheem, Schoolstraat 8, Marum, (0594) , info@marheem.nl Menterwolde Mantelzorgondersteuning gemeente Menterwolde, Kerkstraat 2, Muntendam, (0598) h.sijsling@menterwolde.nl Oldambt Steunpunt mantelzorg Oldambt, Stichting Welzijn Oldambt, Het Boschplein 2, Winschoten, (0597) , tderoo@ welzijnoldambt.nl of aalberts@welzijnoldambt.nl Pekela Vrijwillige Thuishulp en Mantelzorgondersteuning, De Badde, Sportlaan 4, Oude Pekela, (0597) , rroelans@debadde.nl Slochteren Steunpunt mantelzorg gemeente Slochteren, Hoofdweg 10a, Slochteren, (0598) , wvalkema@slochteren.nl, Stadskanaal Steunpunt Mantelzorg Zuid Groningen (voor Stadskanaal en Vlagtwedde), Multifunctionele Accommodatie Lint, W. Diemerstraat 7, Musselkanaal, (0599) , mantelzorg@welstad.nl Ten Boer De Deel (dorpscoaches), Gemeentehuis Ten Boer, Hendrik Westerstraat 24, Ten Boer, (050) , secretariaatdedeel@tenboer.nl Veendam Steunpunt Mantelzorg, Compaen, Jan Salwaplein 3, Veendam, (0598) of , smustafa@compaenveendam.nl Vlagtwedde Meldpunten mantelzorg en vrijwilligerswerk, St. Rzijn, Afd. ouderenwerk/steunstees, Dr. Bekenkampstraat 37, Ter Apel, (0599) , steunsteeterapel@rzijn.nu, (0599) , steunsteevlagtwedde@rzijn.nu, (0599) , steunsteesellingen@rzijn.nu (0599) Winsum Steunpunt Mantelzorg gemeente Winsum, Stichting Welzijn & Dienstverlening, Warfstraat 1, Winsum, , r.maring@s-w-d.nl Zuidhorn Steunpunt mantelzorg en vrijwillige thuishulp, Stichting Welzijn gemeente Zuidhorn, Jellemaweg 3, Zuidhorn (0594) , sandraterveen@swgz.nl Organisaties Vrijwillige Palliatieve Terminale Thuishulp (bezoekadressen) Groningen-stad Vrijwillige Terminale Thuishulp, Humanitas, Akerkhof zuidzijde 22, Groningen, (050) , mip.groningen@humanitas.nl Hospice Gasthuis Groningen, Eendrachtskade NZ 19, Groningen, , info@gasthuisgroningen.nl Hoogezand-Sappemeer, Winsum, De Marne, Haren Vrijwillige Terminale Thuishulp, Humanitas, Akerkhof zuidzijde 22, Groningen, (050) , mip.groningen@humanitas.nl Delfzijl, Appingedam, Eemsmond, Loppersum, Slochteren, Bedum en Ten Boer De Schutse, Thuishulp en Hospice, Stichting VPTZ Noordoost Groningen, , coördinator@deschutsevptz. nl. Hospice De Schutse, Wieger van den Bosstraat 13a, Appingedam, (0596) Veendam, Menterwolde, Pekela, Oldambt, Bellingwedde Stichting Vrijwillige Palliatieve Terminale Zorg Oost Groningen, Jan Salwaplein 3, 9641 LN Veendam, (0598) of , vptzoostgroningen@live.nl Oost-Groningen Stichting Sint Maartenhuis (Hospice), bezoekadres P.C.Hooftlaan 74a, Winschoten, postadres Vondellaan 75, 9673 JH Winschoten (0597) , info@hospice-winschoten.nl, Stadskanaal, Vlagtwedde Vrijwillige Terminale Thuishulp voor Stadskanaal en Vlagtwedde, W Diemerstraat 7, Musselkanaal, (0599) , mantelzorg@ welstad.nl, Westerkwartier Vrijwillig Palliatief Terminale Ondersteuning Westerkwartier, Dienstencentrum De Schutse, Oldenoert 32, Leek, (0594) , sjaakverster@live.nl Meer informatie: Mantelzorglijn (10 ct. per min.) De gratis Mantelzorg Nieuwsbrief verschijnt drie keer per jaar en is bestemd voor mantelzorgers in Groningen. Uitgave juni Oplage exemplaren Redactie Marjolijne Vinkenborg; Tekst en fotografie Tineke Hamming en de Steunpunten Mantelzorg; Vormgeving Dorel Extra Bold, Groningen; Druk Grafische Industrie De Marne, Leens. Deze Nieuwsbrief is een uitgave van het Provinciaal Coördinatiepunt Vrijwillige Thuishulp en Mantelzorg Groningen, CMO Groningen, Wegalaan 3-5, Postbus 2266, 9704 CG Groningen, (050) ; info@mantelzorggroningen.nl;
Het was een prima gesprek MANTELZORG MAGAZINE. GRONINGEN Voor alle mantelzorgers in onze provincie.
MANTELZORG MAGAZINE Nummer 1 juni 2016 Wordt u aangeboden door het Provinciaal Expertisecentrum Informele Zorg van CMO STAMM GRONINGEN Voor alle mantelzorgers in onze provincie. Special Mantelzorg & het
Nadere informatieHULP BIJ ZORG VOOR EEN ANDER
Steunpunt Mantelzorg Nieuwegein HULP BIJ ZORG VOOR EEN ANDER Steunpunt Mantelzorg Nieuwegein Zorgen voor een ander, dan doe je gewoon.. Maar soms is een beetje hulp en steun meer dan welkom! In Nieuwegein
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieik? Houd je spreekbeurt over GGNet
ik? Houd je spreekbeurt over GGNet 1 Houd je spreekbeurt over GGNet Krijg je zelf hulp van GGNet Jeugd? Of je vader/moeder/broer(tje)/zus(je) of iemand anders die je kent? Werkt één van je ouders bij GGNet?
Nadere informatieWat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Nadere informatieMantelzorg nieuwsbrief 02 13
Naasten van verslaafden Bijna twintig procent van de Nederlandse bevolking heeft een bepaalde periode in zijn leven een probleem met drugs of alcohol. Daarnaast zijn er mensen met een gokverslaving, internet-
Nadere informatieJUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.
JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen
Nadere informatieFOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.
PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een
Nadere informatiePresentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis
Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden
Nadere informatieHoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s. Foto Britt Straatemeier. Deze brochure werd mogelijk gemaakt door:
Hoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s Foto Britt Straatemeier Deze brochure werd mogelijk gemaakt door: Tips voor grootouders Foto Susanne Reuling Als in het gezin van
Nadere informatieCijfers & Feiten. Drs Fransje Grisnich, Sociaal Planbureau Groningen. Armoede in Groningen. over
Cijfers & Feiten over Armoede in Groningen Drs Fransje Grisnich, Sociaal Planbureau Groningen Wat is armoede? 1. Lage inkomensgrens: leven op of onder een vastgesteld laag inkomen (CBS) Koopkrachtbenadering.
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Jeugd & Gezin
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Jeugd & Gezin We redden het niet met de opvoeding van ons kind. Is er iemand bij wie we terecht kunnen? Iemand die ons begrijpt? Ons kind heeft een beperking,
Nadere informatieMantelzorg nieuwsbrief 03 13
ICT kan mantelzorger ondersteunen ICT staat voor Informatie en Communicatie Technologie en is niet meer weg te denken uit de samenleving. We hebben er dagelijks mee te maken. Ook mantelzorgers en zorgvragers.
Nadere informatieNieuwsbrief nr. 3, september 2013. Hoge opkomst ontbijtbijeenkomsten Aalsmeer en Amstelveen
Nieuwsbrief nr. 3, september 2013 Hoge opkomst ontbijtbijeenkomsten Aalsmeer en Amstelveen Amstelveen, donderdagochtend 29 augustus om 7.45 uur s ochtends op het plein voor het raadhuis. Een vriendelijk
Nadere informatieMijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd
Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen
Nadere informatieO nze nabijheid geeft hen rust MANTELZORG MAGAZINE GRONINGEN. Ik ben heel blij dat ik dit. Thema: Mantelzorg & Wonen
MANTELZORG MAGAZINE GRONINGEN NUMMER 1 2015 Wordt u aangeboden door het Provinciaal Expertisecentrum Informele Zorg CMO Groningen Voor alle mantelzorgers in onze provincie. Een dag uit het leven van mantelzorger
Nadere informatieGoed voor werknemer en werkgever MANTELZORG MAGAZINE. Ik ben blij. GRONINGEN Voor alle mantelzorgers in onze provincie.
MANTELZORG MAGAZINE Nummer 3 oktober 2015 Wordt u aangeboden door het Provinciaal Expertisecentrum Informele Zorg van CMO STAMM Special Mantelzorg & werk GRONINGEN Voor alle mantelzorgers in onze provincie.
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieGezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft
Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Zorgen en vragen 1 Gezinsinterventie 2 Tien praktische
Nadere informatieKOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen
KOPPen bij elkaar en schouders eronder Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen Mama, waarom huil je? Mama, ben je nu weer verdrietig? Papa, gaan we naar het zwembad? Waarom niet?
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatieKoningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande
Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie
Nadere informatieWij hebben autisme. De impact van ASS op de gezinsleden en enkele overlevingstips. Anneke E. Eenhoorn
Wij hebben autisme De impact van ASS op de gezinsleden en enkele overlevingstips. Anneke E. Eenhoorn Wat betekent een kind dat anders is voor het gezin Verstoring van het gewone gezinsleven Ouders moeten
Nadere informatieGoed samenspel met mantelzorgers loont! SharingDay 7-11 13
Goed samenspel met mantelzorgers loont! SharingDay 7-11 13 1 Wat is Mezzo? Landelijke Vereniging voor Mantelzorgers en Vrijwilligerszorg Visie: Wij maken het mogelijk dat mensen op eigen wijze voor elkaar
Nadere informatieJEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +
> vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,
Nadere informatieOplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)
Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)
Nadere informatieInleiding. Autisme & Communicatie in de sport
Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?
Nadere informatieSOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN
SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna
Nadere informatieOndersteuning en activiteiten voor mantelzorgers
0 Ondersteuning en activiteiten voor mantelzorgers Workshops en bijeenkomsten Individuele begeleiding Mantelzorg, wat is dat? Je bent mantelzorger wanneer je de zorg voor een familielid of een bekende
Nadere informatieWerkloosheid onder beroepsbevolking blijft stijgen, maar minder sterk dan voorgaande jaren
Werkloosheid onder beroepsbevolking blijft stijgen, maar minder sterk dan voorgaande jaren Werkloosheid heeft een grote impact op mensen. Werk betekent deelname aan de maatschappij, een inkomen, sociale
Nadere informatiewaardering Zwolle Jonge mantelzorgers (jonger dan 18 jaar) zijn in de onderzoeken van de gemeente niet meegenomen,
Zwolle Rapportage Mantelzorg in beeld Resultaten uit onderzoeken onder mantelzorgers 2012 en 2014 De gemeente Zwolle wil de positie van de mantelzorger versterken en hun taak verlichten. Met de komst van
Nadere informatieVrijwillige hulp Maatjes Ontmoeten Mantelzorg
Met elkaar, voor elkaar! Vrijwillige hulp Vrijwilligers zijn mannen en vrouwen die om een ander denken. Zij voelen zich betrokken bij hun medemens. Vrijwilligerswerk is voor hen een keuze. Ze zijn blij
Nadere informatieLes 3. Familie, vrienden en buurtgenoten
www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les
Nadere informatieDit boekje is van:..
Ik en mijn plan Dit boekje is van:.. Hallo, Jij bent cliënt bij SOVAK. Je hebt bij SOVAK een persoonlijk begeleider. Samen maak je afspraken over wat jij zelf doet en wat SOVAK doet. Die afspraken staan
Nadere informatie1.4.7 Garantstellingen, leningen en verhuur en instandhouding van welzijnsaccommodaties
Bijlage 1: Passages uit Subsidiebeleid Samenlevingszaken 2009-2012 1.4.7 Garantstellingen, leningen en verhuur en instandhouding van welzijnsaccommodaties De gemeente kan aan een activiteit die gekoppeld
Nadere informatiemet de wmo doet iedereen gewoon mee
De Wet maatschappelijke ondersteuning eenvoudig verteld Dit boekje met informatie over de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) legt de belangrijkste onderdelen van de Wmo uit. Wilt u meer weten over
Nadere informatieSteunpunt Mantelzorg Veenendaal
Steunpunt Mantelzorg Veenendaal Omdat u belangrijk bent! Omdat jij belangrijk bent! 1 Zorgt u langdurig en onbetaald voor een naaste die extra hulp nodig heeft? Zorgt u bijvoorbeeld voor een ouder, partner,
Nadere informatieSterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.
FC 60 C 22 M 21 Y 10K PMS 549 FC 0 C 54 M 100 Y 0 K PMS 144 Sterker met Stoma door jouw ervaring te delen Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.nl
Nadere informatieO, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.
Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan
Nadere informatieZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN
ZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN Inhoud: - Zorgeloos op uitje -Wat is autisme? - Wat houd een uitje precies in? - 15 TIPS om uw uitje tot een succes te maken Marinka
Nadere informatieMANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN
Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe
Nadere informatieLees Zoek op Om over na te denken
Welkom bij de Online Bijbelcursus van Praise De bijbelcursus is wat voor jou als je: 1. Als je wilt weten wat christenen geloven. 2. Als je meer wilt begrijpen van de bijbel. 3. Als je wilt groeien in
Nadere informatieSoms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.
Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.
Nadere informatievrijwilligerszorg midden-limburg Groene Kruis Vrijwilligerszorg Er kijkt iemand naar u uit!
Groene Kruis Vrijwilligerszorg Er kijkt iemand naar u uit! vrijwilligerszorg midden-limburg Vrijwilligerszorg Er kijkt iemand naar u uit! Heeft u of een van uw naasten een verstandelijke en/of lichamelijke
Nadere informatieAfasie. Logopedie. Beter voor elkaar
Afasie Logopedie Beter voor elkaar Afasie In deze folder leest u wat afasie is en krijgt u adviezen hoe u de communicatie met iemand met afasie kan verbeteren. Ook staat beschreven wat de logopedist kan
Nadere informatieVoorwoord. Veel leesplezier! Liefs, Rhijja
Voorwoord Verliefd zijn is super, maar ook doodeng. Want het kan je heel onzeker maken. En als het uiteindelijk uitgaat, voel je je intens verdrietig. In dit boek lees je over mijn liefdesleven, de mooie,
Nadere informatieSteunpunt Mantelzorg Veenendaal
Steunpunt Mantelzorg Veenendaal Omdat u belangrijk bent! Omdat jij belangrijk bent! 1 Zorgt u langdurig en onbetaald voor een naaste die extra hulp nodig heeft? Zorgt u bijvoorbeeld voor een ouder, partner,
Nadere informatieProbleem? Geen probleem. Met de vaardigheden die Humanitas je aanreikt, verander je je leven. Helemaal zelf. En het mooie is: iedereen kan het.
ONTMOET HUMANITAS Probleem? Geen probleem. Met de vaardigheden die Humanitas je aanreikt, verander je je leven. Helemaal zelf. En het mooie is: iedereen kan het. Zonder uitzondering. Lukt het je niet alleen,
Nadere informatiehoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb
hoofdstuk 8 Kernovertuigingen Kernovertuigingen zijn vaste gedachten en ideeën die we over onszelf hebben. Ze helpen ons te voorspellen wat er gaat gebeuren en te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.
Nadere informatieNieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken
(in)formatieblad - eenvoudig verteld Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken november 2014 2 De Wet maatschappelijke ondersteuning 13 Ben je ouder dan 18 jaar? Woon je in je eigen
Nadere informatieALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN. Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29
ALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29 ALCOHOL EN OPVOEDING Als kinderen naar het voortgezet
Nadere informatieMEE: PARTNER IN HET CJG
1e kwartaal 2016 MEE: PARTNER IN HET CJG MEE ondersteunt mensen met een beperking zodat zij mee kunnen doen in de samenleving. Wij helpen iedereen (weer) grip op hun leven te krijgen, onder andere door
Nadere informatieWist je dat... Nieuwsbrief Opvoedwinkel Twinkeltje maart 2015. In deze nieuwsbrief:
Nieuwsbrief Opvoedwinkel Twinkeltje maart 2015 In deze nieuwsbrief: Wist je dat... Thema's en cursussen in maart Lezersvraag: "Moet ik mijn zoon verplichten met andere kinderen te spelen?" Mamatijd Moeders
Nadere informatieRol mantelzorger en eigen bijdrage aandachtspunten bij uitvoering Wmo
Rol mantelzorger en eigen bijdrage aandachtspunten bij uitvoering Wmo SOCIAAL PLANBUREAU GRONINGEN EN TRENDBUREAU DRENTHE ZIJN ONDERDEEL VAN CMO STAMM 1 1. Introductie De ervaringen met de Wmo waren in
Nadere informatieAfasie en logopedie informatie voor naasten/familie
Afasie en logopedie informatie voor naasten/familie Inhoud Afasie, wat is dat en hoe kunt u er mee om gaan? 5 Taalproblemen 6 Hoe ervaren afasiepatiënten de moeilijkheden zelf? 7 Hoe kunt u het beste omgaan
Nadere informatieHET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN
HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF
Nadere informatieJongeren steunen elkaar MANTELZORG MAGAZINE. GRONINGEN Voor alle mantelzorgers in onze provincie.
MANTELZORG MAGAZINE Nummer 2 JUNI 2015 Wordt u aangeboden door het Provinciaal Expertisecentrum Informele Zorg van CMO STAMM Ga oprecht en open in gesprek GRONINGEN Voor alle mantelzorgers in onze provincie.
Nadere informatieRelaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.
Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan
Nadere informatieInformatie voor mantelzorgers in Veenendaal
Informatie voor mantelzorgers in Veenendaal 1 Zorgt u meer dan 4 uur per week voor iemand die extra zorg nodig heeft? Duurt deze zorg al langer dan 3 maanden? Doet u dit vanuit een persoonlijke band met
Nadere informatieBevriend met Bram of met een autist
Bevriend met Bram of met een autist Eerste druk, januari 2010 2010 Nanno Ymus isbn: 978-90-484-0990-7 nur: 283 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl De namen, plaatsen en gebeurtenissen
Nadere informatieWat betekent de diagnose van PKU voor mijn kind en het gezin?
Wat betekent de diagnose van PKU voor mijn kind en het gezin? Uw gevoelens Stap voor stap Ervaringen delen Teamwerk PKU uitleggen aan anderen Kan ik nog meer kinderen krijgen? PKU behandelen: de rol van
Nadere informatieFACT-SHEET 3 e kwartaal 2014 Feiten en cijfers (huiselijk) geweld in afhankelijkheidsrelaties in de provincie Groningen
Werkwijze vanaf 1 november 2013 De politie geeft dagelijks de door van huiselijk geweld uit de gehele provincie Groningen naar het Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG). Het SHG beoordeelt de en codeert deze
Nadere informatieVrijwilligerswerk Vrijwillige hulp
Vrijwilligerswerk Mantelzorg Vrijwillige hulp Burenhulp Maak samen het verschil. Vrijwilligerswerk Vrijwilligers maken het verschil. Hun inzet op het gebied van onder andere cultuur, zorg, sport, natuur
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Leren & Werken Leren & Werken Wat is de beste school voor ons kind? Welke vervolgopleiding past bij mij? Kan mijn kind een betaalde baan aan of is een beschermde
Nadere informatieEenzaamheid onder mantelzorgers Jolanda Elferink, Expertisecentrum Mantelzorg
Eenzaamheid onder mantelzorgers Jolanda Elferink, Expertisecentrum Mantelzorg 4-06-13 Inhoud - In welke mantelzorgsituaties kom je eenzaamheid tegen? - Welke drie stappen kun je zetten om eenzaamheid te
Nadere informatieNieuwsbrief 3 De Vreedzame School
Nieuwsbrief 3 De Vreedzame School Blok 3 Blok 3: We hebben oor voor elkaar Blok 3: Algemeen: In dit blok stimuleren we de kinderen om oor voor elkaar te hebben. De lessen gaan over communicatie, over praten
Nadere informatieDEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!
DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het
Nadere informatieImpact op zijn. leven
Impact op zijn leven Ryan* student Bedrijfskunde zorgt al drie jaar bijna helemaal alleen voor zijn autistische broer. Ik wil niet een beeld van mezelf neerzetten dat ik zielig ben. Ik kies hier bewust
Nadere informatieOpvoeding & Ontwikkeling
MEE Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Opvoeding & Ontwikkeling Opvoeding & Ontwikkeling MEE is een organisatie voor iedereen met een beperking of chronische ziekte. MEE biedt
Nadere informatieOpvoeding & Ontwikkeling
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Opvoeding & Ontwikkeling Opvoeding & Ontwikkeling Ons kind is anders dan andere kinderen. Wat is er aan de hand? Mijn dochter is in de puberteit. Hoe ga ik
Nadere informatie6.2.1 Dealen met afleiding onderweg
Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je
Nadere informatieTijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.
Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven
Nadere informatieInhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51
Inhoud Een nacht 7 Voetstappen 27 Strijder in de schaduw 51 5 Een nacht 6 Een plek om te slapen Ik ben gevlucht uit mijn land. Daardoor heb ik geen thuis meer. De wind neemt me mee. Soms hierheen, soms
Nadere informatieAutisme NetwerkCafé Krimpen. Willeke van den Hoek
Autisme NetwerkCafé Krimpen Willeke van den Hoek Breng hem maar een weekje bij m Waarin verschilt opvoeden van een kind met autisme met gewoon opvoeden? duurt langer 8% geen verschil 2% 0% veel intensiever
Nadere informatieKinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar
Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.
Nadere informatie3/12/2013. Mijn broer heeft ADHD. Mijn broer heeft ADHD. Mijn grote broer heeft ADHD. Het zal je broer maar wezen. Ouders opgepast
Mijn broer heeft ADHD Mijn broer heeft ADHD Ouders hebben twee of meer kinderen Waarvan één (soms ook meerdere) stoorzender(s) Hoe houden we dit gezin in evenwicht? Waar moeten we op letten? Het zal je
Nadere informatieEr zijn mensen nodig met nieuwe fantasie
Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl
Nadere informatie3.5. Vertellenderwijze, niet moraliseren! 3.5.1. Verkenning van het verhaal " #
3.5. Vertellenderwijze, niet moraliseren 1 3.5.1. Verkenning van het verhaal "# $$ %& " # 1 H. BERGHMANS & G. EVRARD, Bijbelverhalen in beeld, het leven van Jezus, Altoria Averbode, 1999. ' 3.5.2. Uitdieping
Nadere informatieMijn mond zat vol aarde
Mijn mond zat vol aarde Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
Nadere informatieBeertje Bruin zegt dan: Ik heb van moeder Beer gehoord dat je erg verdrietig
Beertje Anders zit stil in een hoekje als Beertje Bruin langskomt. Beertje Bruin zegt dan: Ik heb van moeder Beer gehoord dat je erg verdrietig bent. Kan ik je helpen, want ik ben je vriend en vrienden
Nadere informatieLuisteren: muziek (B1 nr. 4)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk
Nadere informatieAanvraagformulier subsidie Regionale Cultuurplannen
1 Aanvraagformulier subsidie Regionale Cultuurplannen De Regionale Cultuurplannen (RCP) omvatten een subsidiebudget voor het vergroten van cultuurparticipatie, bedoeld voor amateurkunst (alle kunst- en
Nadere informatie150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!
150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.
Nadere informatieZaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie
Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie
Nadere informatieBen jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!
Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw
Nadere informatieLes 1 Vragen stellen Leestekst: De tandarts
Les 1 Vragen stellen Leestekst: De tandarts "Welkom:... " Introductiefase: 1. "Vandaag gaan we weer een tekst lezen. Daarbij gaan we een nieuwe strategie leren. Deze strategie heet vragen stellen. We gaan
Nadere informatieinformatie voor cliënten
Colofon Redactie: Jose Schilderinck, Frank Nijhuis en Gerdi Verkerk Contact en algemene vragen: Postadres 820, 7550 AV Hengelo t. 088 777 60 00 e. info@ambiq.nl i. www.ambiq.nl Concept en ontwerp: Vanille
Nadere informatieAlgemene informatie MEE Friesland
Algemene informatie MEE Friesland Ondersteuning bij leven met een beperking Wie is MEE Friesland? MEE is een unieke organisatie waar mensen met een beperking en hun omgeving met vragen terecht kunnen
Nadere informatieSpreekbeurt Dag. Oglaya Doua
Spreekbeurt Dag Oglaya Doua Ik werd wakker voordat m n wekker afging. Het was de dag van mijn spreekbeurt. Met m n ogen wijd open lag ik in bed, mezelf afvragend waarom ik in hemelsnaam bananen als onderwerp
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieMantelzorg & mantelzorgondersteuning
Welzijn Ouderen Thuisadministratie Mantelzorg & mantelzorgondersteuning Voor iedereen in Amsterdam-Noord. Dus ook voor u! Doras Maatschappelijke dienstverlening Amsterdam-Noord Zorgt u voor een naaste
Nadere informatieLeren praten Turks. Colofon. Hart voor Brabant
Colofon Uitgave : GGD Hart voor Brabant Oplage : 500 Datum : februari 2007 Illustraties : Hendriks van den Hout Druk : Graphiset bv, Uden Hart voor Brabant Leren praten Turks GGD Hart voor Brabant Postbus
Nadere informatieOntmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers
Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers Soms merk ik dat ik dingen die ik graag deed, zoals fietsen en koken, niet meer kan doen. Daardoor heb
Nadere informatieUtrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Zeer moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend kind
Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Zeer moeilijk lerend Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend kind Inhoudsopgave Wat betekent het dat uw kind zeer moeilijk lerend
Nadere informatieAlgemene instructies voor de strategie: Vragen stellen. Introductiefase bij de eerste les:
Algemene instructies voor de strategie: Vragen stellen "Welkom,." Introductiefase bij de eerste les: 1. "Vandaag gaan we weer een tekst lezen. Daarbij gaan we een nieuwe strategie leren. Deze strategie
Nadere informatieWaar gaan we het over hebben?
Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Als je verliefd op iemand bent is dat vaak een fijn gevoel. Als de ander dan ook verliefd op jou is, wordt dit gevoel alleen maar sterker. Het is echter niet altijd
Nadere informatieWat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt. Verslavingspreventie Mondriaan
Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt Verslavingspreventie Mondriaan Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Alle ouders hebben het beste voor met hun kinderen. Ouders vragen
Nadere informatieFamilie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.
Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm
Nadere informatieBeter teveel dan te weinig: communiceren met ouders. Dr. Suzanne Jansen Gedragswetenschapper
Beter teveel dan te weinig: communiceren met ouders Dr. Suzanne Jansen Gedragswetenschapper Aanleiding onderzoek Goede samenwerking verhoogt kwaliteit geboden ondersteuning -> verhoogt kwaliteit van leven
Nadere informatieNiet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf.
Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Lateraal Sclerose heeft. Het is een lang woord en het wordt vaak afgekort tot ALS. Niet veel
Nadere informatie