Stedenbouwkundige Kaders woongebied Amerongen Utrechtse Heuvelrug

Transcriptie

1

2 Stedenbouwkundige Kaders woongebied Amerongen Utrechtse Heuvelrug concept opstellers/ W. Snelders A. Vredenburg/ M.C.E. Tijs - van Tongeren (gemeente) datum/ 8 augustus 2013 projectnummer/ Urbanout/ines Buitenzorg PB Amstelveen tel/ e/ info@urbanoutlines.nl w/

3 INHOUDSOPGAVE 1 / INLEIDING 1 2 / HISTORISCHE ONTWIKKELING 2 3 / STEDENBOUWKUNDIGE OPBOUW 4 4 / AMERONGEN KOM 7 5 / AMERONGEN NOORD 23

4 1 / INLEIDING In deze notitie worden de stedenbouwkundige kaders meegegeven ten behoeve van het opstellen van een bestemmingsplan voor Amerongen kom en beheerregeling voor het woongebied Amerongen noord. Allereerst wordt in hoofdstuk 2 kort stilgestaan bij de historische ontwikkeling. In hoofdstuk 3 wordt de stedenbouwkundige opbouw aangegeven en vervolgens worden in hoofdstuk 4 en 5 voor Amerongen kom en Amerongen noord de algemene karakteristiek en sfeer beschreven. Voor zowel Amerongen Kom en noord worden deelgebieden aangegeven. Per deelgebied wordt nader ingegaan op de stedenbouwkundige opbouw, het groen, de bebouwingskarakteristiek en de beheeraspecten. De verschillende beschrijvingen zijn gebaseerd op een veldinventarisatie. Tevens is gebruik gemaakt van openbare rapporten, zoals historisch onderzoek, bestemmingsplannen, e.d. urbanout/ines 1

5 2 / HISTORISCHE ONTWIKKELING De kom van Amerongen is gelegen ten zuiden van de Koningin Wilhelminaweg. De gehele kom is door het Rijk aangewezen als beschermd dorpsgezicht. De beschermde status vloeit voort op uit het unieke samenspel van gebouwen, ruimten en andere onroerende zaken die vanwege hun schoonheid, ruimtelijke of structurele samenhang van culturele betekenis zijn. Amerongen vindt zijn ontstaan in de agrarische nederzetting aan de zuidwestflank van de Utrechtse Heuvelrug op de overgang van hoger gelegen zandgronden en de lager gelegen vruchtbare kleigronden. In de oorspronkelijke nederzetting vormde reeds in de 10 de eeuw de huidige route Utrechtse Straatweg, Overstraat, Nederstraat en Burg. H. Jhr. v.d. Boschstraat- Rijksstraatweg een belangrijke route. Waarschijnlijk volgde het tracé van de Via Regia het verloop van deze straten. De Via Regia, ook wel Koningsweg genoemd was de belangrijke handelsroute tussen Utrecht en Keulen. Verspreid langs deze verbindingsweg lagen boerderijen. afbeelding 1: schema opbouw Amerongen In de ontwikkeling van Amerongen vormden de bouw van de kerk aan het Hof en die van de burcht in de 13 de eeuw belangrijke mijlpalen. In 1677 werd op de plek van de afgebrande middeleeuwse burcht het Kasteel Amerongen gebouwd. Het Hof is nog steeds het hart van het dorp. Het is de centrale plaats waar zich de kerk zich bevindt en waar tot de herindeling in 2006, ook het raadhuis van de voormalig zelfstandige gemeente Amerongen aan gelegen was. Voorheen werd er ook de markt gehouden, maar de markt is verplaatst naar het plein voor het kasteel (Margaretha Turnorlaan). Ook de kermis vindt op dit plein plaats. De aanwezigheid van het kasteel zo direct gelegen bij het historische hart van het dorp met de direct aangrenzende openbare ruimtes en de bijbehorende nog vrijwel intacte historische gebouwen, maakt dat dit kasteel sterk bepalend is voor het karakter, de identiteit en de herkenbaarheid van het dorp. Het wordt dan ook vaak met recht ook wel als een typisch kasteeldorp aangeduid. urbanout/ines 2

6 In 1883 werd de tramlijn Utrecht Amerongen voltooid, die later verlengd werd naar Arnhem. Deze verbinding, die liep over de Burg. Jhr. H. v.d. Boschstraat, werd in 1948 wat betreft het traject Doorn-Rhenen en in 1949 geheel opgeheven. Als gevolg van verbeterde wegen, betere vervoersmiddelen en daarmee gepaard gaande algehele toenemende mobiliteit langs de zuidwestzijde van de Utrechtse Heuvelrug, ontwikkelde zich vanaf het begin van de 19 eeuw een aanzienlijk aantal buitenplaatsen langs de Utrechtse straatweg. Deze dienden voornamelijk als zomerverblijf voor de welgestelde stedelingen. Hierdoor ontstond langs de zuidwestzijde van de Heuvelrug een aaneenschakeling van buitenplaatsen met parken en bossen. De aaneenschakeling daarvan in een zone rondom de provinciale weg N225 van Utrecht tot aan Rhenen, wordt ook wel aangeduid als de Stichtse Lustwarande. Daarbij lag Amerongen overigens klaarblijkelijk toch net te ver van Utrecht af, waardoor hier geen echte buitenplaatsen zijn gesticht. Die iets grotere afstand tot de stad Utrecht zorgde er ook voor dat Amerongen, ondanks de verkorting van de reistijden door de aanleg van de tramlijn en anders dan Leersum en Doorn, niet uitgroeide tot een toeristen- en forensendorp. Tot aan het begin van de twintigste eeuw bleef Amerongen een tabaksdorp met tuinders en kleine middenstanders. Amerongen onderging geen ingrijpende ruimtelijke veranderingen. Hierdoor is de historische structuur van het dorp goed bewaard gebleven. Beter dan in de andere dorpen op de zuidwestelijke flank van de heuvelrug. Wel vond in de loop der tijd langs bestaande straten een verdere verdichting plaats. In 1934 werd even ten noorden van de dorpskern, een nieuwe betonweg aangelegd: de Koningin Wilhelminaweg, die het dorp ontlastte van het doorgaande verkeer. Ten noorden van de Koningin Wilhelminaweg breidde het dorp na de oorlog fors uit. Binnen het oude dorpshart vond verdichting en op verscheidene plaatsen inbreiding plaats. Daardoor is in het oude dorp weliswaar het historische stratenpatroon behouden, maar zijn nog maar enkele open en onbebouwde ruimtes van enige betekenis aanwezig. Afbeelding 2: Gedeelte uit kaart Jacob Kuyper 1865 urbanout/ines 3

7 3 / STEDENBOUWKUNDIGE OPBOUW Het dorp Amerongen is opgebouwd uit het historisch dorpsgedeelte ten zuiden van de Rijksstraatweg/Koningin Wilhelminaweg en het grotere, planmatig opgezette deel, ten noorden daarvan. Het gebied ligt op de overgang van de hoger gelegen Utrechtse Heuvelrug en het lager gelegen uiterwaardenlandschap van de Nederrijn. In de stedenbouwkundige opbouw is deze overgang te herkennen door de met de hoogtelijnen meelopende ontsluitingswegen zoals de Utrechtse Straatweg, de Overstraat en de min of meer loodrecht daarop staande noord-zuid wegen. Van deze wegen was de Schapendrift/Prins Bernhardlaan de weg waarlangs van oudsher de schapen van en naar de heidevelden werden geleid. De kortere noord zuid straten hebben in de Kom een bajonetaansluiting op de doorlopende oost-west straten. De noord- zuid straten hadden een functie op lokaal niveau als verbinding tussen de hoger en lager gelegen agrarische gronden, bos- en weidegebieden en het oude dorp. Nog steeds voorzien zij in de verbinding tussen noord en zuid. De aanleg van het kasteel is in belangrijke mate bepalend geweest voor de opbouw van het dorp. Hiervan getuigt nog de oorspronkelijke bebouwing langs de Hof, de Overstraat, de Margaretha Turnorlaan en de Drostestraat. Tot in de zeventiende eeuw is Amerongen nog maar beperkt bebouwd. afbeelding 3: Amerongen omstreeks 1830 Tot aan het begin van de twintigste eeuw vonden er geen ingrijpende veranderingen plaats. Wel werd in de loop der tijd de bebouwing verder verdicht. In de 20er jaren van de vorige eeuw werd langs de bosrand van de Amerongse Berg het zendingsdiaconessenhuis gebouwd. Het diaconessenhuis vormde langere tijd samen enkele verspreid liggende agrarische bebouwingen waaronder enkele monumentale tabaksschuren de enige bebouwing ten noorden van de Koningin Wilhelminaweg. Toen rond 1930 de Rijksstraatweg (Koningin Wilhelminaweg) als doorgaande route werd aangelegd gaf dit een impuls aan de verdere ontwikkeling van het dorp Amerongen. Vooral vanaf de vijftiger en zestiger jaren van de vorige eeuw kwam deze ontwikkeling goed op gang met verdere uitbreiding in noordelijke richting. De bouw bestond hier in aanvang nog uit enkele kleine woonbuurten om omstreeks de urbanout/ines 4

8 jaren tachtig van de vorige eeuw over te gaan in de ontwikkeling van grotere woonwijken. afbeelding 4: Amerongen Kom eind vorige eeuw Op onderstaande kaart is de huidige hoofdstructuur van Amerongen aangegeven met doorlopende oost- west wegen in de kom en doorlopende noord zuid wegen in noord. afbeelding 5: hoofdstructuur urbanout/ines 5

9 urbanout/ines 6

10 4 / AMERONGEN KOM Het grootste deel van Amerongen kom is in het kader van de Monumentenwet al sinds aangewezen tot beschermd dorpsgezicht. Deze aanwijzing vindt zijn aanleiding in het feit dat Amerongen Kom een gaaf voorbeeld is van een kasteeldorp waarbij het Huis, de kerk en de omgeving in zijn aanleg als geheel en de omringende bebouwing voor het merendeel in oorspronkelijke vorm bewaard zijn gebleven. Bij besluit van 28 februari 2013 is het beschermd dorpsgezicht in westelijke richting uitgebreid, zodat nu de gehele kom als beschermd dorpsgezicht is aangemerkt. Voor de opstelling van bestemmingsplan Amerongen Kom uit 1994 zijn destijds de nodige onderzoeken gedaan naar de historie, opbouw en kwaliteit van de bebouwing en openbare ruimte. Vanwege het feit dat zich in Amerongen Kom geen ontwikkelingen van betekenis hebben voorgedaan of te verwachten zijn, zijn de uitgebreide beschrijvingen uit dit bestemmingsplan voor een groot deel nog steeds actueel. Een deel van deze beschrijvingen 2 is dan ook als bijlage (bijlage 1) opgenomen. Daarbij is de tekst op aantal plaatsen geactualiseerd en zijn die tekstdelen die specifiek betrekking hadden op de doorvertaling naar dat bestemmingsplan weggelaten. Hieronder wordt volstaan met een samenvattende beschrijving van de hoofdstructuur en de karakteristiek aan de hand van een opdeling naar deelgebieden en mede gebaseerd op een recente veldinventarisatie. De deelgebieden zijn gebaseerd op de belangrijkste straten en zijn onderscheiden om zo overzichtelijk mogelijk de karakteristiek van de dorpskom op een meer ingezoomd niveau te kunnen beschrijven. De gebieden lopen echter in elkaar over en zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden: tezamen vormen zij de weerslag van een eeuwenlange ontwikkeling en vormen zij het unieke dorpsgezicht dat vanwege de schoonheid of het karakter van het geheel 3 van rijkswege beschermd is. In verband met de onlosmakelijkheid van alle deelgebieden, is daarom niet aan het einde van de afzonderlijke beschrijvingen, maar aan het einde van alle deelgebiedsbeschrijvingen, één concluderende paragraaf opgenomen waarin voor de gehele kom aangegeven is wat het uitgangspunt voor de nieuwe bestemmingsregeling zou moeten zijn en wat (samengevat) als de belangrijkste aspecten van de ruimtelijke kwaliteit kunnen worden beschouwd. hoofdstructuur De stedenbouwkundige hoofdstructuur wordt bepaald door het historisch bepaalde verloop van de - oost-west gerichte - ontsluitingswegen. Deze wegen doorsnijden het oorspronkelijk verkavelingspatroon vaak schuin en zijn, met uitzondering van het westelijk gedeelte van de Burgemeester van den Boschstraat, niet recht, maar enigszins gebogen. De oudste ontsluiting die door het dorp zelf liep, werd gevormd door het tracé Utrechtsestraatweg Overstraat Hof Nederstraat - Zandvoort (nr 1 op afbeelding 6). De hoger gelegen Burgemeester van den Boschstraat ontwikkelde zich aanvankelijk als een achterstraat ten opzichte van deze route. De doorgaande oost west route is in de loop der tijd in noordelijke richting verlegd via Utrechtseweg Molenstraat Burg. Jhr. H. v.d. Boschstraat (nr 2 op afbeelding 6). Aan het begin van de twintigste eeuw werd de doorgaande route verder verplaatst 1 Besluit van 12 mei te weten een uitgebreide beschrijving van de ontstaansgeschiedenis en de uitgebreide beschrijvingen per straat. 3 Citaat uit het aanwijzingsbesluit van 1966 urbanout/ines 7

11 in noordelijke richting en verloopt thans nog via de Koningin Wilhelminaweg Rijksstraatweg (nr 3 op afbeelding 6). afbeelding 6: doorgaande routes Tussen de doorgaande oost-west straten bevinden zich in noord-zuid richting de lokale ontsluitingswegen. Deze oorspronkelijke driften volgen de richting van de oorspronkelijke verkaveling en ontsloten de hoger gelegen bos- en weidegronden. Deze wegen hebben meestal een bajonet aansluiting op de oost west verlopende wegen in het gebied en hebben een kortere lengte. In de structuur zijn de gebogen oost- west straten dominant. In deze structuur verbindt de Margaretha van Turnorlaan met het bijbehorende plein het kasteelcomplex met het dorp. karakteristiek De bebouwing bestaat hoofdzakelijk uit vrijstaande panden en een aantal twee onder een kappers opgebouwd uit 1 tot 2 bouwlagen met een zadeldak. Uitzonderingen daargelaten, is kenmerkend voor de kom dat daarbij geen sprake is van gelijkvormige bebouwing. Panden zijn als zelfstandige panden herkenbaar met een eigen individuele beleving. Het daar uit voortvloeiende afwisselende straatbeeld is zeer karakteristiek en van een hoge ruimtelijke en identiteitsbepalende kwaliteit. Een groot deel van de bebouwing is beschermd als monument of heeft op een waarde die als zeer beeldbepalend of op z n minst beeldondersteunend gekenmerkt kan worden. De beschermde monumenten betreffen vaak voormalige boerderijen en herenhuizen. De richting van bebouwing en kappen volgt aan de westzijde van de kom op karakteristieke wijze de oorspronkelijke verkavelingsrichting in het gebied. De bebouwingsdichtheid is in de kom wisselend, maar is het hoogst in en rondom het oudste gedeelte bij de Hof, Overstraat, Gasthuisstraat en Nederstraat. De Hof is in historisch en cultureel opzicht het hart van de kom: hier bevinden zich de Andrieskerk, het tabaksmuseum, de bibliotheek en bevonden zich voorheen ook het gemeentekantoor en het politiebureau. Bij de Overstraat is daarbij sprake van vrijwel gesloten straatwanden. Ondanks in de loop der eeuwen opgetreden verdichting, is het groene karakter van het dorp nog nadrukkelijk aanwezig. Zo zijn binnen de kom nog altijd vrij grote, groene binnenterreinen aanwezig waar vanaf de straat vaak via de zijtuinen al dan niet direct zicht op is. Ook is vaak nog sprake van karakteristieke open plekken in de straatwand, in de vorm van achter- of zijtuinen. urbanout/ines 8

12 In het gebied ten oosten van de Imminkstraat - Donkerstraat staat de bebouwing op grotere percelen waardoor hier meer ruimte is voor groen op de privé erven. In de groenbeleving vormen het Hof, de Margaretha Turnorlaan en de kasteeltuinen een hoogtepunt. Vanwege de opbouw met dorpskern en de kleinschalige karakteristiek is voor de gehele kom sprake van een dorpskarakter. In afbeelding 7 is de hoofdwegenstructuur aangegeven. Afbeelding 7: hoofdstructuur Amerongen Kom Hiernavolgend wordt de hierboven kort omschreven karakteristiek nader uitgediept. In navolging van de gedegen analyse zoals die in het oude bestemmingsplan Amerongen Kom uit 1994 is opgenomen, vindt die nadere beschrijving van de karakteristiek plaats aan de hand van een beschrijving per straat en/of bundeling van straten. Daarbij zijn de oost-weststraten als hoofddragers van de beschrijving genomen en zijn de daarop aantakkende noord-zuidstraten bij de beschrijving van deze straten meegenomen. Aldus vindt de beschrijving plaats aan de hand van de volgende deelgebieden(zie afbeelding 8): 1 Utrechtsestraatweg Overstraat 2 Burg. Jhr. H. v.d. Boschstraat 3 Hof en Margaretha Turnorlaan 4 Kersweg - Donkerstraat - Dooiweg. 5 Drostestraat Nederstraat Zandvoort 6 Koningin Wilhelminaweg urbanout/ines 9

13 afbeelding 8: deelgebieden Amerongen Kom Na de samenvattende beschrijvingen per deelgebied, wordt na de beschrijving van deelgebied 6 in de paragraaf Conclusie een overzicht gegeven van de zaken die, waar mogelijk, verwerkt zouden moeten worden in de bestemmingsregeling. urbanout/ines 10

14 Deelgebied 1 Utrechtsestraatweg Overstraat De Utrechtsestraatweg gaat bij de Rijnstraat over in de Overstraat (vroeger ook Dorpsstraat genoemd). De verbinding Utrechtsestraatweg Overstraat is een van de oudere doorgaande routes die centraal door de Kom loopt. In tegenstelling tot de Overstraat heeft de Utrechtsestraatweg een kaarsrecht profiel dat is opgebouwd uit een rijweg en voetpaden die gescheiden zijn door hagen van de rijbaan. De Overstraat is smal en door het gebogen verloop is sprake van een besloten karakter. Utrechtse Straatweg Utrechtse Straatweg Utrechtse Straatweg westel richting Overstraat Overstraat Overstraat bebouwingskarakteristiek De bebouwing bestaat voor het merendeel uit vrijstaande woningen die overwegend loodrecht op de straat zijn geplaatst en zijn opgebouwd uit één bouwlaag met een dwarskap met een zadeldak of mansardekap. De Utrechtsestraatweg heeft vanwege het profiel en voor- en zijtuinen een open en groen karakter. In tegenstelling hiermee kent de Overstraat een min of meer aaneengesloten bebouwingspatroon; de bebouwing staat tegelijkertijd strak op de weg en de straat kent een licht gebogen verloop. Beide aspecten dragen hier bij aan een grote mate van beslotenheid in dit deel van de kom. Door de individuele bebouwing is de afwisseling daarbij groot te noemen. groen De Utrechtse Straatweg heeft een recht verloop. Het profiel is opgebouwd uit vrij liggende voetpaden die door hagen zijn gescheiden van de rijweg. De straat kent een laanbeplanting dat het formele karakter onderstreept. Voor- en zijtuinen bepalen de groene sfeer. Aan de zuidzijde zijn de voortuinen dieper dan aan de urbanout/ines 11

15 noordzijde van de Utrechtsestraatweg. Bij de Dooistraat, Molenstraat gaat het groene en open karakter over in het besloten en stenig karakter van de Overstraat. Hier bieden de smalle ruimten tussen de bebouwing en de zijdelingse perceelsgrenzen vooral aan de noordzijde karakteristieke doorkijkjes naar de vaak diepe achtertuinen. Deze groene doorkijkjes vanaf de straat naar de groene binnengebieden vormen een bijzondere kwaliteit. Het achterliggende groen speelt daardoor juist in de relatief dicht bebouwde Overstraat een belangrijke rol in de ruimtelijke karakteristiek van de straat. Het stenig karakter gaat vervolgens over in de weelderig opgaande bomenbeplanting bij de Margaretha Turnorlaan en de Hof. beheersaspecten Handhaving van de schaal van de bebouwing en de opbouw met individuele panden is een belangrijk uitgangspunt. Tegelijkertijd dient de vrije ruimte tussen de bebouwing en daarmee van de doorzichten richting achtererven intact te blijven. Verdere bebouwing en verstening van de binnenterreinen bijvoorbeeld ten gunste van parkeren gaat ten koste van de beleving en het groene karakter van het gebied. Behoud van de bestaande wegprofielen en opbouw daarin alsmede handhaving van de wisselende perceel breedtes en de individuele opbouw van de panden zijn belangrijke uitgangspunten voor het beheer. In de concluderende paragraaf na de samenvattende beschrijving van deelgebied 6 wordt een overzicht gegeven van de zaken die, waar mogelijk, verwerkt zouden moeten worden in de bestemmingsregeling. Deelgebied 2 Burg. Jhr. H. v.d. Boschstraat Deze oude doorgaande route ontsluit het noordelijk deel van het oude dorp. Deze straat kent de nodige variatie in het lengteprofiel: het is een straat van contrasten. Het gedeelte tussen De Tol en Molenstraat loopt vrijwel evenwijdig aan de Koningin Wilhelminaweg en doorsnijdt daarmee de oorspronkelijke verkavelingsrichting onder een hoek van ca. 70 graden. De bebouwing staat daardoor ook onder een hoek van ca. 70 graden met de as van de weg. Het middeldeel tussen Molenstraat en Imminkstraat staat vrijwel haaks op de oorspronkelijke kavelrichting. Het oostelijk deel tussen Imminkstraat en de Koningin Wilhelminaweg heeft een gebogen profiel. Doordat de hoofdrichting van de panden overwegend de kavelrichting volgt, hebben de panden in het westelijke deel relatief grote voor- en zijtuinen, kent het middendeel een opbouw met panden loodrecht op, dan wel evenwijdig aan het straatprofiel met vrijwel geen of ondiepe voortuinen en kenmerkt het oostelijke deel zich weer met een ruimere opbouw met diepere voor- en zijpercelen. Omdat de straat vroeger eigenlijk een achterstraat was (aangelegd achter de noordzijde van de Utrechtsestraatweg en de Overstraat), zijn op een aantal plekken aan de zuidkant van de Burg. Jhr. v.d. Boschstraat achtertuinen of bredere zijtuinen aan de weg gesitueerd met kenmerkende geteerde schuttingen of stenen muren. urbanout/ines 12

16 In het gedeelte achter het Hof zijn enkele winkels, een bar/restaurant, terras Buitenlust evenals de bibliotheek gevestigd. Nabij de aansluiting met de Koningin Wilhelminalaan bevinden zich enkele kantoren en een bedrijf. hoek Utr. Straatweg Burg. van den Boschstraat schaalvergroting westelijk deel hoek Holleweg oud en nieuw oostel. deel tuinmuren en schuttingen nieuwbouw achter de molen oostelijk deel toegang bij Kon. Wilhelminaweg bebouwingskarakteristiek De bebouwing bestaat overwegend uit vrijstaande panden, enkele twee onder een kappers enkele rijtjeswoningen en een aantal (deels recentelijk gebouwde) appartementen rondom Molen Maallust. De bebouwing staat overwegend min of meer haaks op de weg en is opgebouwd uit één of twee lagen met een dwarskap, veelal een zadeldak of mansardekap. De bebouwing is kleinschalig van opzet met overwegend lage goothoogte en redelijk steile kap. Op enkele plaatsen komt bijzondere monumentale bebouwing voor zoals enkele oude boerderijen en tabaksschuren. Ook het pand waarin de bibliotheek is gevestigd, is bijzonder. Door de wisselende rooilijnen in combinatie met de soms brede zijtuinen en of zicht op groene achtererven is sprake van een zeer gevarieerd straatbeeld. Op een aantal plaatsen staat de bebouwing direct en evenwijdig aan de weg. Ook komen hier en daar tuinmuren en hoge schuttingen voor. Op diverse plaatsen vernauwt het straatbeeld wat ten goede komt aan de besloten en dorpse sfeer. In de loop der jaren is bebouwing vervangen, dan wel is verdichting opgetreden. Hierbij is vaak gekozen voor bebouwing bestaande uit twee bouwlagen met een kap (bijvoorbeeld nrs 121, 123) hetgeen een vaak bruuske overgang met het bestaande kleinschalige bebouwingspatroon tot gevolg heeft gehad. Tegenover de molen zijn enkele nieuwe bouwprojecten gerealiseerd, zoals twee onder een kappers en appartementen. Achter de molen zijn recent gestapelde woningen gebouwd in twee tot drie lagen. met een platte afdekking. Op de hoek met de Imminkstraat is nieuwbouw ontwikkeld met een bijzondere plattegrond en verschijningsvorm. Bijzondere aandacht vraagt de (on)mogelijke continuering van bestaande functies zoals de opslagpanden en de voormalige supermarkt bij de kruising met de Schapendrift-Zuid. Een ander aandachtspunt vormt de beeld verstorende werking van zonnepanelen op daken zoals bij nr 111. groen urbanout/ines 13

17 Het groen wordt gevormd door de beplanting op de privé erven in voor-, zij- en achtertuinen. Doordat op meerdere plekken brede achter- of zijerven aan de straat grenzen, zijn groene schakels in het lengteprofiel van de weg ontstaan. Boomkruinen, al dan niet in combinatie met dicht op de weg geplaatste panden, resulteren in een grote mate van beslotenheid en afwisseling in het lengteprofiel van de straat. beheersraspecten Behoud van de bestaande opbouw, schaal en karakteristiek staat voorop. De bestaande doorzichten over zijtuinen en erven naar de achtergebieden dienen behouden te blijven. Eventuele vervangende nieuwbouw op de achtererven dient ondergeschikt te zijn met en afgestemd te zijn op de bestaande hoofdgebouwen. Het behoud van het groen op privé erven, is zeer gewenst. Bijzondere aandacht vraagt het behoud van het bomenbestand en de overgang van privé naar openbaar gebied. Toename van schuttingen en muren langs de openbare weg moet worden voorkomen. Tegelijkertijd moet ook worden voorkomen dat de huidige karakteristiek waarbij op sommige plaatsen aan de straat grenzende achtertuinen verwijzen naar de vroegere achterstraat-functie, verdwijnen door inbreiding met nieuwe, op de straat gerichte, woningen. In de concluderende paragraaf na de samenvattende beschrijving van deelgebied 6, wordt een overzicht gegeven van de zaken die, waar mogelijk, verwerkt zouden moeten worden in de bestemmingsregeling. Deelgebied 3 Hof en Margaretha Turnorlaan De Hof is het feitelijke hart van het dorp. Hier bevindt zich de waterpomp en in vroeger dagen werd er ook tabak gewogen. Momenteel is het Hof de ontmoetingsplaats van het dorp. De pleinruimte is opgebouwd uit verschillende ruimten zoals de hal verharde Hof met de monumentale bomen met daartussen de pomp, de terp met daarop de Andrieskerk, het park Lievendaal en het pleintje met daaraan het tabaksmuseum. De bebouwing langs en in de Hof zorgt samen met de verschillende ruimten voor een besloten en dorpse sfeer. Een andere pleinvormige ruimte in dit deel van het dorp is de Margaretha Turnorlaan, ook wel De Laan genoemd die het onverharde voorportaal vormt naar de ommuurde tuinen van Kasteel Amerongen. In tegenstelling tot de Hof wordt de urbanout/ines 14

18 pleinruimte niet gevormd door gebouwen, maar door muren en de achterkanten van de bebouwing. Hof Hof Hof Margaretha Turnorlaan Margaretha Turnorlaan toegang kasteel bebouwingskarakteristiek Bij de Hof is sprake van verschillende gebieden met een eigen sfeer als resultaat van de omsluitende monumentale en informelere dorpse bebouwing, de bomen, de terp en de verschillende verharding. De Andrieskerk is het letterlijk hoogtepunt in het dorp. Vanuit verschillende kanten is zicht op de toren. De Margaretha Turnorlaan kent zelf geen bebouwing. De ruimte wordt begrensd door de erfafscheidingen van de aanliggende erven. Door de monumentale bomen en de half verharding in de laan is de sfeer informeel, waarbij het zicht op het Kasteel verrassend is. groen Zowel op de Hof als in De Laan zijn de monumentale bomen beeldbepalend. De half verharding draagt bij aan de dorps- en de parkachtige informele sfeer van dit gedeelte van het dorp. De overgang naar het privé groen wordt gevormd door muren. beheersaspecten Ook hier staat behoud van de karakteristiek die gevormd wordt door het samenspel van bebouwing, functies en de openbare ruimte voorop. Een onderscheid tussen de meer formelere sfeer in de Hof en de informele sfeer op het gebied Margaretha van Turnorlaan is markant te noemen en dient behouden te blijven. Bij beide gebieden is het van belang de besloten sfeer te handhaven; in het kader daarvan is het van belang om bestaande monumentale muren, hekwerken en het monumentale bomenbestand te handhaven. Het onbebouwde karakter van het plein voor het kasteel dient behouden te blijven. In de concluderende paragraaf na de samenvattende beschrijving van deelgebied 6, wordt een overzicht gegeven van de zaken die, waar mogelijk, verwerkt zouden moeten worden in de bestemmingsregeling. urbanout/ines 15

19 urbanout/ines 16

20 Deelgebied 4 Kersweg - Donkerstraat - Dooiweg De Kersweg vormt de zuidelijke begrenzing van het dorp en ligt op de overgang van het dorp naar het buitengebied. Aan de dorpskant bestaat de bebouwing uit vrijstaande en twee onder een kapwoningen overwegend in één bouwlaag met een kap. De bebouwing staat haaks op het verkavelingspatroon en daarmee onder een hoek met de as van de weg, hetgeen op een aantal plaatsen diepe voortuinen oplevert. Aan de zuidzijde van de weg liggen enkele agrarische bebouwingsclusters. Dit levert hier prachtige doorzichten op naar het buitengebied. Nabij de westelijke toegang zijn aan de zuidzijde van de Kersweg recentelijk enkele nieuwe woningen gerealiseerd. De Van Reede Ginkellaan, Rijnstraat en de Schapendrift-Zuid kennen een regelmatig bebouwingspatroon met een rooilijn evenwijdig aan de weg. De Donkerstraat heeft een sterk bochtig verloop, mogelijk samenhangend met een rivierafzetting. De diagonaal verlopende Dooiweg (vroeger Doodeweg geheten) heeft nog sterk het karakter van een achterstraat. De bebouwing volgt de oorspronkelijke kavelrichting en staat daardoor onder een hoek met deze weg. Omdat vooral aan de zuidkant een aantal panden met een hoek bijna in de straat staat, heeft de Dooiweg een nauw profiel. Kersweg, Schapendrift Zuid Kersweg westzijde Kersweg oostzijde urbanout/ines 17

21 Dooiweg Rijnstraat Van Reede Ginkellaan Donkerstraat Donkerstraat Gasthuisstraat bebouwingskarakteristiek De bebouwing bestaat hoofdzakelijk uit vrijstaande woningen, twee onder een kappers en een enkele rijtjeswoning in overwegend één bouwlaag met een kap, waarbij de nokrichting de lengterichting van de bouwmassa volgt. De hoofdrichting van de bebouwing volgt in dit deelgebied overwegend de hoofdrichting van de oorspronkelijke verkaveling van het gebied. In tegenstelling tot de diepe voor- en achtertuinen zijn de zijtuinen over het algemeen smal. Aan- en uitbouwen bevinden zich daarom veelal in de achtertuinen. Op het binnenterrein tussen Kersweg en Van Reede Ginkellaan staan een tweetal woningen. Langs de Dooiweg staan nabij de kruising met de Kersweg een groepje dicht verkavelde smalle lange woningen bestaande uit één bouwlaag met een langskap die onder een hoek met de Dooiweg staat. In het bebouwingsbeeld in de Gasthuisstraat domineert het schoolgebouw. In de Donkerstraat is sprake van een over het algemeen lage bebouwing van wisselende bouwdatum met aan de zuidkant een prachtig open zicht richting Lekdijk met Herberg Den Rooden Leeuw en de karakteristieke schuur op de hoek met de dijk. groen Het groene beeld wordt vooral bepaald door het zicht op het buitengebied aan de zuidzijde. Aan de noordzijde van de weg wordt het groen bepaald door de voor- en zijtuinen. De binnengebieden kennen relatief veel bebouwing. beheersaspecten Essentieel in het gebied is het behoud van het vrijstaande karakter van de bebouwing en behoud van diepe voortuinen en open zijerven. Verdere verdichting van de binnengebieden gaat ten koste van het groen en zal moeten worden voorkomen. Verdere bebouwing van de zuidzijde van de Kersweg moet worden voorkomen ten gunste van het behoud van doorzichten en panorama s op het buitengebied. In de concluderende paragraaf na de samenvattende beschrijving van deelgebied 6 wordt een overzicht gegeven van de zaken die, waar mogelijk, verwerkt zouden moeten worden in de bestemmingsregeling. urbanout/ines 18

22 Deelgebied 5 Drostestraat Nederstraat Zandvoort Het westelijk deel van de Drostestraat kent alleen bebouwing aan de noordzijde van deze straat. Aan de zuidkant wordt hier de straat begrensd door de ommuring van de kasteeltuinen. De bebouwing langs de Drostestraat is monumentaal te noemen. Het hoogtepunt ligt bij het Drostehuis en Huize Oranjestein. De Nederstraat en het Zandvoort kennen een tweezijdige bebouwing. De woningen staan hier met de achterkanten naar het buitengebied. Bij zowel de Drostestraat als bij het Zandvoort was in het (recente) verleden op een aantal plaatsen sprake van zeer karakteristieke doorkijkjes naar het buitengebied. Die doorzichten zijn helaas door beplanting grotendeeels verdwenen. Alleen ter plaatse van het perceel Drostestraat 2 t/m 6 is nog altijd sprake van een karakteristieke blik naar het achterliggend buitengebied. Bij het Zandvoort is het hoogteverschil tussen de noordzijde en de zuidzijde gaande naar het oosten toe, markant te noemen. Drostestraat Drostestraat Nederstraat Nederstraat Zandvoort Zandvoort bebouwingskarakteristiek In het westelijk deel en nabij de toegang tot het kasteel heeft de bebouwing langs de Drostestraat een monumentaal karakter. Hoogtepunten zijn hier het huis Anno 1675, het Drostehuis en Huize Oranjestein. De bebouwing in oostelijke richting langs Nederstraat en Zandvoort is weer typisch kleinschalig en dorps van opzet bestaande uit vrijstaande bebouwing evenwijdig of loodrecht op het verkavelingspatroon en overwegend opgebouwd uit een bouwlaag met een langsof dwarskap. groen Het groene beeld wordt vooral bepaald door het bomenbestand op de achtererven zuidelijk van Nederstraat en Zandvoort. Dit draagt bij aan een robuuste overgang van de privé erven naar het open landschap ter plaatse. Aan de westzijde van de urbanout/ines 19

23 Drostestraat bieden de brede zijtuinen goed zicht op het monumentale bomenbestand in het achtergebied. In dit deel dragen de diepe voortuinen en brede zijtuinen bij aan een eigen monumentale opzet langs de straat die een antwoord vormt op de begrenzing door een muur van de tegenoverliggende kasteeltuin. beheeraspecten Bij het beheer staat consolidatie van de bestaande bebouwing en het bestaande karakter voorop. Dit wil zeggen: instandhouding van de monumentaliteit van de bebouwing in combinatie met het ruim aanwezige monumentale bomenbestand en tuingroen in het westelijk deel en het behoud van kleinschaligheid en diversiteit in het oostelijk deel van dit deelgebied. Ook in dit oostelijk deel zijn het behoud en de versterking van het bestaande bomenbestand belangrijke aspecten. In de concluderende paragraaf na de samenvattende beschrijving van deelgebied 6 wordt een overzicht gegeven van de zaken die, waar mogelijk, verwerkt zouden moeten worden in de bestemmingsregeling. Deelgebied 6 Koningin Wilhelminaweg Deze aan de noordzijde van de Kom gelegen weg heeft sinds begin 20 ste eeuw de functie van de toen bestaande doorgaande routes door de Kom overgenomen. Het profiel van de weg kent momenteel een opbouw met twee rijstroken, bermen en fiets- en voetstroken. De weg doorsnijdt de oorspronkelijke oost-west verkavelingsrichting onder een hoek van ca. 15 tot 30 graden. Hierdoor verspringen de rooilijnen en hebben de gebouwen langs de weg diepe voorerven. De afstand tussen de voorgevels bedraagt ca. 50 meter. Langs beide zijden van de weg komt forse, op een aantal plekken dubbele, laanbeplanting voor. nieuwbouw bij Maallust apotheek oostelijk deel bebouwingskarakteristiek De bebouwing bestaat overwegend uit vrijstaande panden voor het merendeel opgebouwd uit twee bouwlagen met een kap. De bebouwing staat onder een hoek met de weg met een duidelijke op de laan gerichte voorzijde. Diepe voortuinen tot wel 20 meter en brede zijtuinen versterken het karakter van het royaal wonen aan een laan. Nabij een aantal kruispunten komt bijzondere bebouwing in een urbanout/ines 20

24 afwijkende architectuur voor in twee tot drie bouwlagen en een platte afdekking zoals de appartementen aan de Molenstraat en de Holleweg en de apotheek aan de rotonde Imminkstraat Koenestraat. De monumentale witte panden op de hoek met de Burg. van den Boschstaat vormen hier vanwege formaat en ligging een markante entree naar het dorp. groen Het groen wordt bepaald door de (dubbelzijdige) laanbeplanting en de diepe voortuinen en zijerven. Hiermee manifesteert zich de Wilhelminaweg als groene ader door het dorp Amerongen. De beplanting wordt onderbroken ter plaatse van kruispunten en rotondes. Het beeld is daar opener. Op sommige plaatsen ontbreekt de laanbeplanting aan een van de zijden van de weg. De overgang naar de privé erven werd oorspronkelijk gevormd door hagen of lage muurtjes. In de loop der tijd zijn in deze plint van de weg een aantal onderbrekingen gevormd. beheersaspecten Ten aanzien van het beheer is het van belang het laankarakter van de Wilhelminaweg te consolideren. In dat kader is het belangrijk het karakter van vrijstaande bebouwing op royale percelen, omgeven door het groen en in één tot twee bouwlagen met een kap te handhaven. Bestaande rooilijnen dienen te worden gerespecteerd waardoor het beeld met diepe voortuinen kan worden gehandhaafd. Behoud en versterking van de Koningin Wilhelminaweg als groene ader door het dorp dient uitgangspunt te zijn. Hierbij staat behoud en versterking van het bomenbestand in het bestaande wegprofiel voorop. Tevens vormt de versterking van een groene plint als overgang tussen privé en openbaar gebied de nodige aandacht. Het behoud van de ruime opzet van de aanliggende bebouwing, omgeven door ruim eigen groen op het perceel is daarbij ondersteunend aan dat beeld. De royale verkaveling zou dan ook niet door kavelsplitsing teniet moeten worden gedaan. Conclusie Uit de hierboven beknopte beschrijving van het oude dorpsgebied Amerongen en uit het feit dat de gehele kom als beschermd dorpsgezicht is aangewezen, 4 volgt dat de bestaande ruimtelijk situatie zo karakteristiek en van een zulk een hoge waarde is, dat de bestaande situatie zo goed mogelijk gewaarborgd zou moeten worden. In het oude bestemmingsplan Amerongen Kom uit 1994 is dat met een grote zorgvuldigheid gedaan. Zoals in de inleiding al werd geconstateerd, zijn juist vanwege de zorgvuldigheid waarmee dit bestemmingsplan destijds is opgesteld, de karakteristieken van het dorpshart sinds de vaststelling van dit bestemmingsplan tot op de dag van vandaag goed bewaard gebleven. De in dat bestemmingsplan opgenomen bestemmingsregeling kan in dat opzicht en gegeven de gewenste bescherming ingevolge de twee aanwijzingen tot beschermd dorpsgezicht, als nog als actueel worden beschouwd. De bouwmogelijkheden voor woningen zijn in dit bestemmingsplan zeer gedetailleerd bepaald op basis van de destijds bestaande situatie. Die situatie is vanwege de sterke bescherming vanuit het oude bestemmingsplan vrijwel ongewijzigd. In principe kunnen de in dat bestemmingsplan opgenomen bouwmogelijkheden en gedetailleerde bestemmingswijze dan ook één op één worden overgenomen in, of vertaald worden naar, een nieuwe regeling 5. De aspecten van de ruimtelijke karakteristiek die op die wijze dan geconsolideerd worden, zijn samengevat de volgende: 4 In twee aanwijzingsbesluiten, te weten uit 1966 voor het oudste gedeelte van de kom en uit 2013 voor de rand rondom dit oudste gedeelte en het westelijk gedeelte van de kom. 5 Daarbij moet worden opgemerkt dat, anders dan ten tijde van het opstellen van dat bestemmingsplan uit 1994 het geval was, Inmiddels is de gehele kom als beschermd dorpsgezicht aangemerkt. urbanout/ines 21

25 Consolidatie van de bestaande diversiteit van de bebouwing met behoud van maat en schaal van de verschillende bouwmassa s door strikte consolidatie van de footprint van de bestaande (hoofd)bebouwing en strikte consolidatie van de bestaande goot- en bouwhoogtes; Consolidatie van de bestaande kapvormen; Consolidatie van de karakteristieke situering van vrijstaande bijgebouwen achter de bestaande hoofdgebouwen; Consolidatie van de bestaande situering van panden op het perceel inclusief consolidatie van bestaande onbebouwde ruimte tussen panden en de zijdelingse perceelgrens; Consolidatie van de aanwezige beeldbepalende ruimtebegrenzingen in de vorm van taluds en tuinafscheidingen (muren en soms schuttingen); Behoud van de nog aanwezige karakteristieke groene en open ruimtes langs straten en in achterterreinen; Behoud van de karakteristieke niveauverschillen in met name de Nederstraat, het Zandvoort en de Kersweg door het tegengaan van afgraving of egalisering van aanwezige niveauverschillen; Behoud van de karakteristieke schuinpositionering van bebouwing ten opzichte van de weg in het westelijk gedeelte van de dorpskern. urbanout/ines 22

26 5 / AMERONGEN NOORD hoofdstructuur De stedenbouwkundige structuur wordt bepaald door de doorlopende noord-zuid wegen ter plaatse van de oorspronkelijke schaapsdriften waarlangs de eerste bebouwing ontstond. Van deze noord-zuid lopende wegen, loopt de Koenestraat als enige door in het noordelijk gelegen buitengebied. De overige twee belangrijke noord-zuid straten zijn de Prins Bernardlaan/Boslaan en de Holleweg. Deze drie de noord-zuid wegen lopen door in de historische kom. De eerste bebouwingen werden gevormd langs de Koenestraat en nabij de kruisingen met de Koningin Wilhelminaweg zoals bij Schapendrift Noord en Hul. Door het uitzetten van dwarsstraten loodrecht op deze noord-zuid straten is de verkaveling bepaald van de verschillende buurten. Deze waren aanvankelijk kleinschalig van opzet met korte bouwblokken en twee onder een kapwoningen. Naar het noorden toe is de ontwikkeling in latere jaren grootschaliger en diffuser van opzet geworden met overwegend seriematig ontwikkelde rijtjeswoningen. In de afgelopen jaren heeft enige verdichting plaatsgehad door bouw op open terreinen en heeft vervangende nieuwbouw plaatsgevonden rondom de Prins Clauslaan. De Koenestraat is de centrale straat in Amerongen noord waar de belangrijkste voorzieningen aan gesitueerd zijn. Aan deze straat zijn diverse nieuwbouwinitiatieven. Het gebied Amerongen noord kenmerkt zich als een naoorlogse nieuwbouwwijk met enkele historische artefacten en met een eigen up to date voorzieningenstructuur. karakteristiek In het zuidelijk deel van Amerongen-noord is sprake van een heldere ordening van de bebouwing langs rechte straten waarbij openbaar en privé gebied strikt gescheiden zijn. Naar het noorden toe is deze scheiding minder prominent. Vooren achtertuinen liggen soms tegenover elkaar. Het principe van oost-west verlopende tussenstraten is in noordelijke richting niet meer dominant aanwezig. In het gebied komen enkele winkels en voorzieningen voor zoals de Sporthal, Basisschool de Regenboog, Zendings Diaconessenhuis, Nieuwe Begraafplaats, De Ridderhof en de recentelijk gebouwde supermarkt aan de Koenestraat. Ook bevinden zich hier enkele bedrijven. Langs de Koenestraat is het cultuurhistorisch verleden het best afleesbaar. Er bevinden zich hier enkele dwarshuis- en langhuisboerderijen, (tabaks)schuren terwijl hier ook enkele monumentale woningen bewaard zijn gebleven. Op afbeelding 9 is de karakteristiek van de verschillende gebieden als volgt aangegeven: - wonen langs een van oorsprong historisch lint Afwisselend historische bebouwing en latere verdichtingen of vernieuwbouw, overwegend bestaande uit vrijstaande woningen en twee onder een kappers. Kenmerken: Losstaande bouwmassa s georiënteerd op de weg; Vanwege oorspronkelijk agrarische functie vaak diepe percelen Gevarieerde bebouwing met wisselende rooilijnen en variatie in de grootte van de percelen. - wonen in een gebied met straatverkaveling Planmatig opgezette woonbuurten, aanvankelijk met straten loodrecht op of evenwijdig aan de oude verkavelingslijnen van het gebied met korte rijtjes, twee onder een kappers en enkele vrijstaande woningen. De buurten noordelijk van urbanout/ines 23

27 Jachtlaan en Burg. W. Martenslaan zijn van latere datum en hebben een eigen verkavelingsopzet met rijtjeswoningen aan straten, pleintjes, hoven, erven en paden. Kenmerken: Planmatige gevarieerd opgezette buurtjes met gedifferentieerd woningprogramma langs vaak korte straten; Rijtjes en geschakelde woningen vormen de straatwanden; Parkeren in hoofdzaak op straat of op parkeerplaatsen. - Wonen in gebied met tweedelijns bebouwing Het betreft hier gebieden waar sprake is van geplande tweedelijns bebouwingsstructuren, zoals aan de Kievit. Hier is een deel van de percelen georiënteerd op, en ontsloten vanaf, de weg en is het andere deel achter de eerste lijnskavels gelegen. Kenmerken: De tweedelijns-bebouwing is vaak niet direct zichtbaar vanaf de straat. Ontsluitingspaden hebben vaak een privé karakter, loodrecht op de bestaande weg. urbanout/ines 24

28 Afbeelding 9: karakteristiek Amerongen noord deelgebieden Binnen Amerongen noord worden de volgende deelgebieden onderscheiden waar nader op de karakteristiek wordt ingegaan: 1. Koenestraat 2. Prins Bernhardlaan Prinses Irenelaan e.o. 3. Holleweg zuidelijk deel e.o. 4. Holleweg noordelijk deel e.o. 5. Burg. H. Spruytlaan Stenderland e.o.. afbeelding 10: deelgebieden Amerongen noord urbanout/ines 25

29 Deelgebied 1 Koenestraat De Koenestraat is de centraal door Amerongen noord verlopende weg die de Kom verbindt met het buitengebied. Van oorsprong lagen er langs de weg diverse boerderijen en tabaksschuren waarvan enkele zijn overgebleven en een woonbestemming hebben gekregen. Langs de straat liggen meerdere voorzieningen. Het Zendings Diaconessenhuis aan de uiterste noordkant werd al in de jaren twintig van de vorige eeuw hier gevestigd en is inmiddels geheel vernieuwd. Centraal in de wijk liggen aan de Koningin Emmalaan en de Burg. Martenslaan een recent gerealiseerde brede school en zorgvoorzieningen. Op het nog braakliggende terrein aan de Koenestraat wordt een woningbouwcomplex gerealiseerd. Hiertegenover ligt een transport en (opslag)bedrijf. Aan de zuidzijde van de Koenestraat liggen nog enkele bedrijven en een supermarkt. urbanout/ines 26

30 Koenstraat zuidelijk deel Koenestraat zuidelijk deel Koenstraat zuidelijk deel Koenestraat middendeel Koenestraat nieuwe woningbouw Koenestraat supermarkt Koenestraat middendeel Koenestraat noordelijk deel Koenstraat noordelijk deel bebouwingskarakteristiek De bebouwing heeft deels nog de kenmerken van een lintbebouwing: individuele panden georiënteerd op de straat. Verspreid over het lint bevinden zich nog oorspronkelijke boerderijen en enkele tabaksschuren. Uit de jaren dertig van de vorige eeuw dateren enkele eerste invullingen aan de zuidkant dicht tegen de Kom aan alsmede nog enkele tweekappers aan de noordkant van de Koenestraat. De nokrichtingen variëren. In het zuidelijk deel van de straat loopt de noklijn hoofdzakelijk evenwijdig aan de straat, in het middendeel staan de panden en noklijnen dwars op de straat en in het noorden lopen de noklijnen weer evenwijdig aan de straat. Naar het noorden toe wordt het bebouwingsbeeld opener met aan de oostzijde (deels historische) panden op grote erven om verder noordelijk aan dezelfde zijde over te gaan in rijtjeswoningen met twee bouwlagen en een kap uit de jaren 80. Aan de westzijde van de straat staat op de hoek met de Burg. M. Martenslaan een appartementencomplex met een bergopwaarts - oplopende bouwhoogte van 2 tot 4 lagen met een kap. Vervolgens bevinden zich aan deze westzijde geschakelde twee onder een kappers met dwarskappen en tot slot bevindt zich aan de noordzijde op de hoek van de Jan van Zutphenweg, het Zendings Diaconessenhuis. In het middendeel van de straat is een grote vernieuwingsslag gaande. De school is net gereedgekomen. In opdracht van de Woningbouwvereniging Amerongen wordt hier nog een woningcomplex bestaande uit drie bouwlagen gerealiseerd. Een volgende vernieuwing kan gemaakt worden aan de overzijde ter plaatse van een oud bedrijvencomplex. Daarbij moet echter wel rekening gehouden worden met de maat en schaal van de direct aangrenzende bebouwing aan de oostzijde van de straat. Door al deze ingrepen heeft de Koenestraat een zeer gemengd karakter en een wisselend beeld gekregen variërend van een historische tabaksloods tot jaren 30 villa, jaren 50 rijtjeswoning en een jaren 2000 appartementencomplex. groen In het zuidelijk deel van de straat komt relatief weinig groen voor. Groen van enig formaat treft men aan rondom de nieuwe school in de vorm van een speelveld en urbanout/ines 27

31 afschermende beplanting. Voor het overige wordt het groen bepaald door de privé erven rondom de historische bebouwing aan de oostzijde van straat tussen Jachtlaan en Wildbaan. beheersaspecten Het beheer dient gericht te zijn op zowel het behoud van de functie van de straat als centrale voorzieningen-as, op het behoud van de oorspronkelijke historische bebouwing en het streven naar een evenwichtig bebouwingsbeeld. Met uitzondering van het middendeel dient de bebouwing te bestaan uit een tot twee bouwlagen met een kap, zoveel mogelijk vrijstaand of in korte blokjes met een oriëntatie op de straat. De nokrichting dient overwegend loodrecht op de straat te staan. Verdere introductie van grootschalige bouwmassa s moet worden voorkomen evenals verdichting op erven die naast historische panden zijn. In het gedeelte tussen Jachtlaan en Wildbaan is het van belang het groene en kleinschalige karakter te behouden. Dat kan onder andere door de bebouwingsvrije ruimtes tussen de hoofdbebouwing en de zijdelingse perceelgrenzen ook in de toekomst vrij van bebouwing te houden. Uit bovenstaande analyse volgen voor deelgebied 1 de volgende zaken ter verwerking in de beheerregeling: Behoud van het gevarieerde karakter van de bebouwing door consolidatie van de bestaande afwisseling in massaopbouw, goot- en bouwhoogten, rooilijnen door consolidatie van de footprint en situering van de bestaande hoofdbebouwing, consolidatie van de bestaande goot- en bouwhoogten; Voor de niet projectmatige bouw is het voorts van belang de beeldbepalende situering van vrijstaande bijgebouwen achter de woning, of in ieder geval achter de achtergevel van het oorspronkelijke hoofdgebouw, te consolideren; Behoud van bebouwingsvrije ruimten tussen hoofdbebouwing en zijdelingse perceelgrenzen. urbanout/ines 28

32 Deelgebied 2 Prins Bernhardlaan Prinses Irenelaan e.o. In dit deelgebied vormen de Prins Bernhardlaan, Koenestraat, Prinses Irenelaan en de Prinses Beatrixlaan de basis voor het orthogonale lanenstelsel van deze buurt. Aan de Prinses Beatrixlaan en de Prinses Irenelaan zijn de diverse substraten in deze buurt gekoppeld. De Prinses Irenelaan loopt in oostelijke richting over in de Tabakslaan. De oorspronkelijk doorgaande lijn van de Prinses Beatrixlaan naar de Koenestraat is onderbroken door de aanleg van een speelterrein in deze as. Daarmee is een wissel getrokken op de oorspronkelijk heldere structuur van de buurt. Vanaf deze hoofdstraten, is de verkaveling rechthoekig opgezet. De min of meer gesloten bouwblokken zijn overwegend noord- zuid gericht. In vergelijking met de eerder genoemde lanen zijn de overige straten smal te noemen. In combinatie met de relatief hoge bebouwingsdichtheid, heeft dit tot gevolg dat deze buurt een relatief besloten karakter heeft. Langs de Hul bevindt zich nog historische bebouwing bestaande uit enkele vrijstaande woningen met (mansarde)kap. urbanout/ines 29

33 Hul Prins Bernardlaan Prins Bernardlaan zuidel. Deel Prinses Beatrixlaan Prinses Beatrixlaan Prinses Irenelaan Nieuwbouw Oranjelaan binnengebied Prins Clauslaan bijgebouw Pr. Irenelaan Prins Bernardlaan Kon. Julianalaan Willem de Zwijgerlaan bebouwingskarakteristiek De bebouwing aan de Hul vormt een specifieke enclave in het gebied met enkele woningen uit het begin van de vorige eeuw. In het zuidelijk deel van het gebied bestaat de oorspronkelijke bebouwing uit relatief korte bouwblokjes, twee onder een kappers en enkele vrijstaande woningen uit de jaren 50 en is opgebouwd uit een tot twee lagen met een kap. Door de geringe diepte van de bouwblokken, in combinatie met de ondiepe oudere woningen, is er sprake van veel eenlaagse aan- en uitbouwen op de achterven. Tussen Oranjelaan en Kon. Julianlaan heeft recentelijk in de jaren 2000 vernieuwing plaatsgevonden bestaande uit bebouwing in min of meer gesloten bouwblokken met eengezinsrijenwoningen met op de hoeken gestapelde bouw. Het parkeren is opgelost op de binnenterreinen waar zich ook enkele speelveldjes bevinden. Een groot deel van de bebouwing in het noordelijk deel van dit deelgebied is tot stand gekomen vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw en bestaat uit rijtjeswoningen met een sobere uitstraling. De kaprichting loopt overwegend evenwijdig aan de straat. In enkele gevallen zijn bijgebouwen opgetrokken tot een hoogte van ca. 5,5m, zoals aan de Prinses Irenelaan wat afbreuk doet aan de ruimtelijkheid in de buurt. groen Door de relatief grote dichtheid van deze buurt in combinatie met smalle straatprofielen, de relatief ondiepe achtererven en, op een aantal plekken parkeren in de achtergebieden is er weinig ruimte voor groen. Groen van enige betekenis komt voor als bermgroen in met name de Prinses Irenelaan en de Prinses Beatrixlaan; het straatprofiel met de vakbeplantingen en relatief bescheiden urbanout/ines 30

34 laanbomen in beide straten ademt de typische sfeer van een naoorlogse woonbuurt uit de jaren 50/ 60 beheersaspecten Het beheer dient gericht te zijn op het behoud van de kleinschaligheid en beslotenheid en samenhang van de buurt. De meerwaarde van de doorzichten over zijtuinen dient behouden te blijven. Bij eventuele verdere vervanging van bestaande bebouwing dienen doorzichten behouden te blijven en zijn bestaande bloklengten en bouwhoogten belangrijke uitgangspunten. Uit bovenstaande analyse volgen voor deelgebied 2 de volgende zaken ter verwerking in de beheerregeling: Behoud van variatie en het kleinschalige karakter van de individueel gebouwde woningen in met name het zuidelijk deel van het deelgebied langs Prins Bernhardlaan en de Hul door strikte consolidatie van de bestaande hoofdbebouwing en het behoud van de beeldbepalende onbebouwde ruimten tussen de bestaande bebouwing en de zijdelingse perceelgrens; Voor de meer seriematige bouw in het overige gedeelte van dit deelgebied: consolidatie van bestaande hoofdbebouwing in de huidige omvang en situering door vastlegging van o.a. bestaande goot- en bouwhoogtes en bestaande footprints, toepassing van uniforme uitbreidingsmogelijkheden; Behoud van de beeldbepalende situering van vrijstaande bijgebouwen achter de woning, of in ieder geval achter de achtergevel van het oorspronkelijke hoofdgebouw. Deelgebied 3 Holleweg zuidelijk deel e.o. urbanout/ines 31

35 De Holleweg vormt de verbinding tussen Kom en het noordelijk gelegen gebied en is de centrale weg door deze buurt. Vanuit het deelgebied is deze verbinding manifest door het zicht op de Andrieskerk. Vanaf de Holleweg zijn enkele belangrijke voorzieningen bereikbaar zoals het verzorgingscomplex De Ridderhof. De basisschool de Breeakker is gesloopt. Op het terrein zullen woningen worden gebouwd. Rondom de Tabakslaan en de Holleweg heeft de buurt een rechthoekige verkavelingsstructuur. Er is geen sprake van een dominante oost-west gerichtheid van de verkaveling. Tabakslaan Holleweg met zicht op Andrieskerk De Postmeester De Oude Wei Imminklaan Jachtlaan bebouwingskarakteristiek De bebouwing bestaat uit enkele korte rijen en geschakelde tweekappers, twee onder een kapwoningen en een aantal vrijstaande woningen uit voornamelijk de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw. Het betreft bouw in één tot twee lagen met een langs- of dwarskap. Langs de Tabakslaan en het Menorapad is in de jaren 90 projectmatige nieuwbouw gerealiseerd. Een bijzondere positie nemen de vrijstaande woningen langs de Kieviet in. Hier is een dubbele rij vrijstaande woningen tegen een bosstrook aan gebouwd. De woningen in de tweede lijn hebben hier allen een individuele ontsluiting vanaf De Kieviet en zijn vanaf deze straat niet zichtbaar. Bij enkele twee-onder-één-kapwoningen aan de Imkerlaan, een enkele woning aan de Tabakslaan en een 6 tal woningen bij de Oude Wei komen zijwaartse vergrotingen voor over twee bouwlagen of met anderszins een relatief forse goothoogte. Behoudens bij de nieuwere projectmatig gebouwde woningen aan het Menorapad en de Tabakslaan (zuidzijde), zijn eventuele vrijstaande garages bij woningen in dit deelgebied achter de woningen geplaatst, waardoor de ruimte vanaf de openbare weg als het ware dieper uitstulpt over de aangrenzende tuinen. Daardoor wordt het groene straatprofiel hier in dit deelgebied versterkt (verruimde ruimtewerking) en is sprake van doorzicht naar de achterven. groen Het groene beeld van de buurt is karakteristiek voor een woonbuurt uit de jaren 60/ 70 waarbij sprake is van relatief veel openbaar groen in de vorm van vakbeplantingen en grasstroken die vaak de achtergelegen trottoirs scheiden van de weg. In vergelijking tot de westelijk van de Koenestraat gelegen woonbuurten, zijn de kavels in dit gedeelte iets ruimer, is het aandeel vrijstaande woningen en tweekappers groter en zijn de voortuinen vaak ook iets dieper, hetgeen resulteert in de aanwezigheid van meer privé groen. Dat gegeven gecombineerd met het groenere profiel van de straten, maakt dat dit woongedeelte relatief groen overkomt. urbanout/ines 32

36 Binnen het deelgebied vormen de Jachtlaan en de Del, naast de Holleweg, duidelijk belangrijke dragers van de hoofdgroenstructuur in Amerongen-noord. Het groen rondom de begraafplaats en langs de Del werkt visueel overigens ook nog door in de beleving van de daarop aantakkende straten. De Holleweg heeft in dit deelgebied het karakter van een redelijk smal gedimensioneerde groene woonstraat met laanbeplanting. Rondom de kruising met de Breelaan, is er vanaf de Holleweg een mooi gezicht op de toren van de Andrieskerk. beheeraspecten Het beheer zal gericht moeten zijn op het behoud van de relatief ruime opzet van de buurt. In die opzet spelen de doorzichten naar de achterven een nadrukkelijke rol. In dat kader is het van belang om er voor zorg te dragen dat daar waar sprake is van vrijstaande hoofdbebouwing er ook voor te zorgen dat deze vrijstaand blijft. Dat geldt voor zowel vrijstaande woningen, als ook voor de vele beeldbepalend niet-geschakelde twee-onder een-kapwoningen in het deelgebied. In dat verband zou tussen de woningen en de zijdelingse perceelgrenzen minimaal een 3 m brede bebouwingsvrije ruimte in acht moeten worden genomen en de kenmerkende situering van vrijstaande bijgebouwen achter de woningen geconsolideerd moeten worden. Voor de recentere projectmatige woningbouw aan het Menorapad en de zuidzijde van de Tabakslaan geldt dit niet: hier is al sprake van een schakeling van de woningen via de aangebouwde garages. Deze garages zijn bovendien niet gesitueerd achter de hoofdmassa, wat de ruimtewerking hier verder minimaliseert en er in resulteert dat hier het beeld ook minder ruim en groen overkomt dan in de rest van dit deelgebied. Voor de villabebouwing ten oosten van de Kievit geldt dat de tweedelijnsverkaveling met zich meebrengt dat bij de situering en bouwhoogtes van woningen nadrukkelijk rekening gehouden moet worden met de aanwezige woningen op achtergelegen of naastgelegen erven. Voor wat betreft de zijdelingse perceelgrens moet in dat verband een minimale afstand van 5 m in acht genomen worden en de goot- en bouwhoogte zouden tot 1 bouwlaag met kap beperkt moeten blijven teneinde het extensief bebouwde en groene karakter van de verkaveling in stand te houden. Uit bovenstaande analyse volgen voor deelgebied 3 de volgende zaken ter verwerking in de beheerregeling: Voor de projectmatige nieuwbouw aan het Menorapad en de zuidzijde van de Tabakslaan geldt een seriematige bestemmingswijze als uitgangspunt, met uniforme uitbreidingsmogelijkheden. Dat betekent in ieder geval een strikte consolidatie van de bestaande hoofdbebouwing (o.a. vastlegging bestaande goot- en bouwhoogtes); Voor de vrijstaande bebouwing ten oosten van de Kievit geldt dat een minimale afstand tussen woning en zijdelingse perceelgrens van 5 m in acht dient te worden genomen. Verder geldt voor de eerste rij woningen een minimale afstand tussen woningen en de achterste perceelgrens van 10 m en voor de tweedelijns woningen een minimale afstand van 10 m tot de achterperceelgrens van de eerste rij woningen. Tot slot dient als maximale goot- en bouwhoogte, een maximum van 3, respectievelijk 7 m in acht te worden genomen; Voor de overige bebouwing geldt als uitgangspunt het behoud van het bestaande karakter met overwegend twee onder een kappers en vrijstaande woningen door consolidatie van de bestaande hoofdbebouwing en het behoud van minimaal 3 m bebouwingsvrije ruimte tussen woningen. Voorts geldt dat de beeldbepalende situering van (vrijstaande) bijgebouwen achter de woning of in ieder geval achter de achtergevel van het hoofdgebouw, behouden zou moeten blijven. urbanout/ines 33

37 urbanout/ines 34

38 Deelgebied 4 Holleweg noordelijk deel e.o. Ook hier is de Holleweg de centrale door deze buurt lopende weg. Door een wisselend architectuur- en bebouwingsbeeld, is voelbaar dat de Holleweg een oudere uitvalsweg betreft, waar in de naoorlogse periode opeenvolgende buurten op aangesloten zijn. Het deelgebied valt als het ware in drie sub-gedeeltes uiteen; het zuidwestelijk gedeelte ten oosten van de Koenestraat tussen Jachtlaan en Wildbaan. Een noordwestelijk gedeelte: ten oosten van de Koenestraat en ten noorden van de Wildbaan en tot slot het meest recente gedeelte binnen dit deelgebied: ten oosten van de Koenestraat. Het gedeelte tussen Jachtlaan en Wildbaan dateert uit de jaren 70. Het gebied draagt de kenmerken van een typische jaren 70 verkaveling met nadrukkelijk ingeplande groenstroken en groenvakken, veel rijenbouw en experimenten met woonpaden en parkeerhoven aan de achterzijden van de woningen (Hazeleger, Vossenhol). De scheiding tussen privé en openbaar gebied is niet altijd even duidelijk. Het noordwestelijk gedeelte betreft een projectmatige uitbreiding uit het midden van de jaren 80. Met uitzondering van de rand vrijstaande woningen langs de noordelijke bocht in de Holleweg, bestaat dit gedeelte van het deelgebied uit rijwoningen. Er is sprake van een hoge bebouwingsdichtheid, een vrij stenig urbanout/ines 35

39 openbaar gebied en korte straatjes in wisselende oriëntaties. Op een aantal plaatsen liggen voorzijden van woningen tegenover achterkanten zoals aan het Kerkeland. Ook is er sprake van schuurtjes aan de voorzijde van woningen. Beide gegevenheden dragen ertoe bij dat sprake is van een diffuus straatbeeld. Het gedeelte ten oosten van de Holleweg is het meest recent en dateert van eind jaren 80, begin 90. Zowel komend vanaf de Holleweg, als in het woonbuurtje zelf is van noord naar zuid sprake van een fors hoogteverschil. Ook hier is voor een deel sprake van plaatsing van schuurtjes aan de voorzijde van woningen (Ds. Keppellaan en Domineessteek) waardoor ook hier de grens tussen privé en openbaar gebied niet helemaal scherp ligt. Mede daardoor is hier sprake van een diffuus straatbeeld. Holleweg noordel. richting Holleweg zuidel. Richting Holleweg noordel. Deel De Reehorst De Reehorst achterzijde Vossenhol Domineesteek Ds. Keppellaan Ds. Keppellaan bebouwingskarakteristiek De bebouwing bestaat, behoudens uit enkele vrijstaande en twee-onder-één-kap woningen langs de Holleweg en de buitenrand van de Ds. Keppellaan, uit seriematige bouw met rijtjeswoningen in relatief lange bouwblokken in twee bouwlagen met een kap. Op een enkele plaats is de bouwwijze iets lager, zoals aan de zuidzijde van de Ds. Keppellaan, waar sprake is van anderhalve bouwlaag met een kap. Het architectuurbeeld is sober. Verspringingen in de gevellijn zorgen voor enige afwisseling in het beeld. Bovendien is vaak sprake van de voor in de jaren 80 veel voorkomende plaatsing van bergingen in het voortuingebied. De vrijstaande woningen langs de Holleweg en langs de bosrand aan de Ds. Keppellaan, zijn gedeeltelijk projectmatig en deels in particulier opdrachtgeverschap gebouwd. Ter ondersteuning van het brede, groene profiel van de Jachtlaan, heeft de bebouwing aan de noordzijde van de Jachtlaan substantieel diepere voortuinen. Groen De hoeveelheid groen in de buurt is direct herleidbaar naar de bouwperiode van de subgedeeltes in dit deelgebied. De Holleweg is daarin met de restanten van de voormalige bospercelen aan de oostzijde als belangrijke groene structuur te onderkennen, tezamen met de Jachtlaan (die vervolgens overgaat in de Del). urbanout/ines 36

40 Vervolgens is in de jaren 70 verkaveling tussen Jachtlaan en Wildbaan redelijk veel groen aanwezig in de vorm van begeleidend groen langs straten en in woonhofjes. In het noordelijk gedeelte uit de jaren 80 is relatief weinig groen aanwezig; wel is op sommige plaatsen iets van het achterliggend hoger groen van de bosrand boven de daken uit te zien of is er een enkele keer rechtstreeks zicht op de weide en de daar achtergelegen bosrand ten noorden van het woongebied. Tenslotte is in het oostelijk gedeelte wel weer wat meer nadrukkelijke aandacht gegeven aan een integraal ontwerp van de openbare ruimte met op sommige plaatsen meer aaneengesloten, structurerend groen. Van noord naar zuid verbindt een parkeerkoffer/groenzone de hogere noordkant van de Ds. Keppellaan met het bergafwaarts gelegen lagere gedeelte van de Ds. Keppellaan en breekt zo als het ware de bebouwing. Doordat de rand van de buurt tegen de bosrand aan bestaat uit veelal vrijstaande woningen of tweekappers van één laag met een kap en/of bebouwing waarvan de kap haaks op de weg staat, is er vanuit het woongebied tussen de huizen door en over en langs de kappen heen, goed zicht op het direct aangrenzende bosgebied. Dit gegeven en het tastbaar aanwezig zijn van hoogteverschillen, maakt dat dit gedeelte van het woongebied relatief groen overkomt en dat de ligging op de heuvelrug voelbaar is. beheeraspecten Bijzondere aspecten bij het beheer vormen het vrijlaten van de ruimte tussen de bouwblokken in het bijzonder langs de Holleweg en Jachtlaan. Tevens van belang is het om bij de vrijstaande woningen langs de Holleweg en de Jachtlaan de nu aanwezige kenmerkende situering van vrijstaande bergingen achter de woningen, te consolideren; Zo wordt opvulling van de bebouwingsvrije ruimte tussen woningen en de zijdelingse perceelgrens door de bouw van vrijstaande gebouwen voorkomen en kan op deze wijze het groene profiel van deze beide wegen zo optimaal mogelijk worden behouden. Op een aantal plaatsen komen schuurtjes voor aan de voorzijde van de woningen. In een aantal gevallen is de afstand tussen deze schuurtjes en de woning volgebouwd met een tussenbouw, waardoor deze schuurtjes/bergingen aan de woningen gekoppeld zijn geraakt. in veel gevallen behoeft tegen dit opvullen van de tussenliggende ruimte geen bezwaar te bestaan: in zulke gevallen wordt het architectuurbeeld niet onevenredig gewijzigd, terwijl tegelijkertijd in het voorerfgebied voldoende open ruimte blijft bestaan voor enerzijds een praktisch gebruik van de ruimte als voortuin of parkeerplek en anderzijds voldoende open ruimte over blijft om te voorkomen dat de opbouw van het straatbeeld wezenlijk wijzigt. In dit deelgebied is dat het geval, zodat het opvullen van deze bestaande tussenliggende ruimtes ruimtelijk aanvaardbaar is. Wel is eenduidigheid in de wijze van aanbouwen gewenst. Uit bovenstaande analyse volgen voor deelgebied 4 de volgende zaken ter verwerking in de beheerregeling: Voor de seriematige bebouwing geldt een seriematige bestemmingswijze als uitgangspunt, met uniforme uitbreidingsmogelijkheden. Dat betekent in ieder geval een strikte consolidatie van de bestaande hoofdbebouwing (o.a. vastlegging bestaande goot- en bouwhoogtes, footprints); Voor de overige vrijstaande, niet seriematige bouw (Holleweg en de Ds. Keppellaan): Behoud van een minimale vrije ruimte tussen de vrijstaande woningen en de zijdelingse perceelgrens van 3 meter tot de zijdelingse perceelgrenzen en consolidatie van de bestaande (lage) goot- en bouwhoogtes op resp. max 3 en max 10 m ; Voor de vrijstaande, niet seriematige bebouwing langs de Holleweg geldt bovendien: behoud van de positionering van de vrijstaande bijgebouwen achter de achter de woning, of in ieder geval achter de achtergevel van het hoofdgebouw.; urbanout/ines 37

41 Waar in dit deelgebied als onderdeel van de seriematige bouw sprake is van bergingen aan de voorzijde van de woningen, kan het tussenliggende voortuingedeelte bij de woning worden getrokken. Daarbij geldt wel dat de maximale goot-en bouwhoogte van de tussenbouw gelijk is aan de goothoogte van het voorgelegen bijgebouw, zodat deze op een enigszins logische wijze met elkaar verbonden worden. Deelgebied 5 Burg. H. Spruytlaan e.o. De ring -- Boslaan- Stenderland- De Spijlen- Burg. H. Spruytlaan vormt de centrale ontsluitingslus van dit deelgebied. Het deelgebied is in etappes tot stand gekomen via diverse te onderscheiden projectmatige verkavelingen met een realisatiedatum vanaf midden jaren 60 tot midden jaren 90 van de vorige eeuw (uiterste noordwesthoek). Het zwaartepunt ligt in de jaren Net als in het noordelijke gedeelte van deelgebied 4, is ook hier de oorspronkelijke verkavelingswijze losgelaten. Binnen de ring worden de woningen ontsloten door een aantal op parkeerhoven doodlopende straten. De oriëntatie in deze buurt is hierdoor lastig te noemen. De Boslaan heeft zijn karakter als noord-zuidroute behouden. De Boslaan wordt overigens pas Boslaan vanaf de kruising met Burgemeester Martenslaan. Zuidelijk daarvan heet de laan, de Prins Bernhardlaan (zie deelgebied 2). Ten opzichte van de Prins Bernhardlaan, heeft de Boslaan een breder en groener profiel dankzij eenzijdig (en deels tweezijdig) begeleidende grasbermen. Aan de noordzijde van de Boslaan loopt de laan gedeeltelijk langs de bosrand en wordt aan de oostzijde begeleid door lage bungalowbouw met diepe voortuinen, waardoor ook hier de Boslaan ruim en groen oogt. Aan de noordzijde vormt het woningbouwproject het Engelse Werk een typisch jaren 70 ensemble. De tuinen hebben hier allen een west oriëntatie met als urbanout/ines 38

42 consequentie dat aan de verschillende straten voorkanten tegenover achterkanten zijn geplaatst. De kenmerkende scheiding tussen privé en openbaar gebied is hier losgelaten. In een aantal gevallen leidt dit tot onduidelijkheid omdat de achterkant meer voorkant wordt zoals bijvoorbeeld bij Dwarsakkers. De diverse woonpaden hebben hierdoor een informeel karakter. Centraal in het buurtje rondom Dwarsakkers ligt een breed woonpad met speelvoorzieningen. Aan de westzijde van het deelgebied is de opzet van In de West groener door toepassing van brede grasvelden/groenbermen voor de woningen. De royale hoeveelheid groen, is daarbij overigens exemplarisch voor de woningbouw van eind jaren 60, de periode waarin deze buurt tot stand gekomen is. De noordwesthoek, tussen In de West en Erica vormt de meest recente noordelijke uitbreiding van het woongebied Amerongen-noord. De Klamp binnen de ring De Hank binnen de ring Dwarsakkers;achterkanten aan openbare weg Dwarsakkers woonpad Het Engelse Werk Het Engelse Werk Erica rijwoningen Stenderland(noordzijde) In de West, noordelijke gedeelte; zijwaartse woningvergroting nr 26 Erica vrijstaande bebouwing In de West In de West bebouwingskarakteristiek De bebouwing bestaat overwegend uit seriematig geproduceerde eengezinsrijtjeswoningen in korte rechte blokjes, twee onder een kap woningen en vrijstaande woningen. De architectuur is sober te noemen. Langs Het Engelse Werk is sprake van een grotere mate van variatie als resultaat van de toepassing van veel sprongen in de hier toegepaste lange bouwblokken. De bebouwing is hier urbanout/ines 39

43 asymmetrisch van opzet met afwisseld hoge en lage goten, respectievelijk lage en hoge nokken. In de noordwesthoek, langs het noordelijk gedeelte van In de West, langs Erica en een deel van de Boslaan komen een aantal vrijstaande, geschakelde en rijtjeswoningen voor met flauwe kappen. De woningen vertonen hier duidelijk dezelfde stijlkenmerken met vrij gesloten gevels, nadrukkelijk vormgegeven loggiaachtige inspringingen in de gevels en bij de rijwoningen zorgvuldig geplaatste accenten in de kap. Met uitzondering van de woningen In de West 24 en 28, lijkt het erop dat de overige seriematige vrijstaande en twee-onder-één-kapwoningen van het zelfde type, zijwaarts over twee lagen met kap zijn uitgebreid. Speciale vermelding verdient de wijze waarop dat bij In de West 26 is gedaan: hier is weliswaar ook zijwaarts over twee lagen uitgebreid, maar is door de wijze waarop die uitbreiding is uitgevoerd (namelijk door een knip in de hoogteopbouw en een keuze voor een ander materiaal), voorkomen dat de totale bouwmassa sterk verbreed wordt, wat bij de overige woningen van dit type wel het geval is. In de regel komt dit soort verbredingen de ruimtelijkheid niet ten goede en is om die reden niet gewenst. Hier is dit echter op dit moment voor deze specifieke woningen al een bestaande situatie geworden. Tot slot vormt de vrijstaande bungalowbebouwing langs gedeeltelijk Stenderland en de Boslaan (oostzijde) een lagere bebouwingsrand; de woningen hebben hier alle een lage goot- en bouwhoogte; sommigen hebben daarbij nog een (gedeeltelijke) verdiepte bouwlaag. groen In het gebied komen een aantal groene lanen voor zoals de Burg. M. Martenslaan die deel uitmaakt van de hoofdgroenstructuur van Amerongen-noord. Het deelgebied heeft relatief veel groen, Bijvoorbeeld langs de centrale lus door het deelgebied (Boslaan, Stenderland, de Spijlen en in mindere mate langs de Burgemeester Spruytlaan). Ook het groen in een aantal bermen, het groen aan de westzijde voor de woningen aan het zuidelijk gedeelte van in de west, het groen in de Dwarsakkers en op open (speel) plekjes draagt bij aan het groene karakter van deze buurt. Het openbaar groen ademt op veel plaatsen een typisch jaren 60/ 70 beeld. Aan de noordrand rondom het Engelse werk is sprake van forsere groenelementen. beheeraspecten Het beheer dient gericht te zijn op de instandhouding van de bebouwing en het karakter van dit deelgebied en de verschillende buurten hierin. Speciale aandacht vraagt het goed consolideren van de bestaande massa-opbouw van de bebouwing in het Engelse Werk. Ook de specifieke dakopbouwen bij de rijwoningen Erica 2 t/m 12 en Boslaan 38 t/m 48, vragen om een specifieke beheersregeling gericht op consolidatie van de bestaande massa-opbouw. Nu bij de woningen In de West nrs 18 t/m 22 en 26 en 30 sprake is van zijwaartse vergrotingen van de woningen, ligt het voor de hand om die mogelijkheid ook voor de resterende twee woningen (nrs 24 en 28) op te nemen. Verder vraagt het beheer van de openbare ruimte vraagt bijzondere aandacht. Dit is vooral van belang in de vele parkeergebieden waar bermgroen en groen op overhoekjes niet altijd een duidelijke functie lijken hebben, maar toch op die plaatsen bijdragen aan een minder stenig straatbeeld. Eveneens vragen alle zones waar achtergebieden grenzen aan openbare ruimten de nodige zorg. Uit bovenstaande analyse volgen voor deelgebied 5 de volgende zaken ter verwerking in de beheerregeling: urbanout/ines 40

44 Voor de seriematige bebouwing geldt een seriematige bestemmingswijze als uitgangspunt, met uniforme uitbreidingsmogelijkheden. Dat betekent in ieder geval een strikte consolidatie van de bestaande bebouwing (o.a. vastlegging bestaande goot- en bouwhoogtes); Voor de bungalowbebouwingsrand langs de Boslaan (oostzijde Stenderland geldt een consolidatie van de bestaande lage goot- en bouwhoogte en voorts het consolideren van de vrijstaande bouwwijze door het vrijhouden van tenminste 3 meter tussen de woning en de zijdelingse perceelgrenzen; Consolidatie van de bestaande massa-opbouw van de rijwoningen Erica 2 t/m 12 en Boslaan 38 t/m 48 (het gaat dan ook om de gedeeltelijke ophogingen van de goot ter plaatse van de dakaccenten); De mogelijkheid van een zijwaartse uitbouw over twee lagen met kap opnemen voor In de West nrs 24 en 28, vergelijkbaar met de reeds gerealiseerde vergrotingen bij dit specifiek woningtype. urbanout/ines 41

45 Bijlage 1: Kopie van hoofdstuk 3 en geactualiseerd en toegespitst extract van hoofdstuk 6 op het bestemmingsplan Amerongen Kom uit urbanout/ines 42

46 Extract Hoofdstuk 6 uit het bestemmingsplan Amerongen Kom 1994 BESCHRIJVING PER STRAAT 1.Hof en omgeving De Hof vormt vanouds het hart van het dorp. Het is de centrale plaats waar de kerk en het raadhuis zich bevinden en waar voorheen zowel markt als kermis werd gehouden. Vroeger stond hier ook de tabakswaag. Op de Hof bevindt zich onder de bomen de oude dorpspomp, waar de omwonenden hun water konden halen. Afbeelding 35 : Deelgebieden Hof en omgeving. De Hof en omgeving vormt in feite een gebied met verschillende pleinen en plekken. In dit samengestelde complex met openbare ruimten kunnen vier verschillende deelgebieden worden onderscheiden (zie afbeelding 35): 1.In de eerste plaats is er de Hof zelf: het half-verharde terrein tussen het voormalige gemeentehuis/politie-bureau, dat als het hart van het complex kan worden beschouwd. Deze pleinruimte wordt gedomineerd door de monumentale bomen. 2.Het verhoogde (terp-achtige) deel van de Hof waarop de Andrieskerk zich bevindt, kan ook als een afzonderlijk pleindeel worden gezien. De hoogteverschillen met de Nederstraat worden door middel van een oude keermuur opgevangen. 3.Achter het voormalig politiebureau (vroeger een hotel) bevindt zich het park Lievendaal, dat zowel uitmondt op de Burg. Jhr. H. v.d. Boschstraat, als de Nederstraat. Ook dit groene gebied wordt gedomineerd door grote en monumentale bomen. Dit gebied wordt hoofdzakelijk begrensd door achtertuinen en de achterkanten van de bebouwing (van onder andere 't Huchtje). 4.Het vierde deelgebied is het steen-achtige pleintje tussen het museum en de bibliotheek aan de Burg. Jhr. H. v.d. Boschstraat. Aan de zuidzijde wordt de "pleinwand" gevormd door enkele woningen. In dit gebied zorgen de vrij nauwe Nederstraat, de aanwezigheid van de kerk, het gemeentehuis, het "talud" van de hoger gelegen gronden van 't Huchtje en de vrij dichte bebouwing voor een besloten sfeer, die een zeker contrast vormt met de omliggende straten. Door deze structuur is het duidelijk dat hier het urbanout/ines 43