Responsible Disclosure

Transcriptie

1 Handreiking Responsible Disclosure Een operationeel kennisproduct ter ondersteuning van de implementatie van de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO)

2 Colofon Naam document Handreiking Responsible Disclosure Versienummer 2.0 Versiedatum Januari 2019 Versiebeheer Het beheer van dit document berust bij de Informatiebeveiligingsdienst voor gemeenten (IBD). Vereniging van Nederlandse Gemeenten / Informatiebeveiligingsdienst voor gemeenten (IBD) (2018) Tenzij anders vermeld, is dit werk verstrekt onder een Creative Commons Naamsvermelding-Niet Commercieel-Gelijk Delen 4.0 Internationaal licentie. Dit houdt in dat het materiaal gebruikt en gedeeld mag worden onder de volgende voorwaarden: Alle rechten voorbehouden. Verveelvoudiging, verspreiding en gebruik van deze uitgave voor het doel zoals vermeld in deze uitgave is met bronvermelding toegestaan voor alle gemeenten en overheidsorganisaties. Voor commerciële organisaties wordt hierbij toestemming verleend om dit document te bekijken, af te drukken, te verspreiden en te gebruiken onder de hiernavolgende voorwaarden: 1. De IBD wordt als bron vermeld; 2. Het document en de inhoud mogen commercieel niet geëxploiteerd worden; 3. Publicaties of informatie waarvan de intellectuele eigendomsrechten niet bij de verstrekker berusten, blijven onderworpen aan de beperkingen opgelegd door de IBD en / of de Vereniging van Nederlandse Gemeenten; 4. Iedere kopie van dit document, of een gedeelte daarvan, dient te zijn voorzien van de in deze paragraaf vermelde mededeling. Wanneer dit werk wordt gebruikt, hanteer dan de volgende methode van naamsvermelding: Vereniging van Nederlandse Gemeenten / Informatiebeveiligingsdienst voor gemeenten, licentie onder: CC BY-NC-SA 4.0. Bezoek voor meer informatie over de licentie. Rechten en vrijwaring De IBD is zich bewust van haar verantwoordelijkheid een zo betrouwbaar mogelijke uitgave te verzorgen. Niettemin kan de IBD geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventueel in deze uitgave voorkomende onjuistheden, onvolledigheden of nalatigheden. De IBD aanvaardt ook geen aansprakelijkheid voor enig gebruik van voorliggende uitgave of schade ontstaan door de inhoud van de uitgave of door de toepassing ervan. Met dank aan De expertgroep en de reviewgemeenten die hebben bijgedragen aan het vervaardigen van dit product.

3 Wijzigingshistorie Versie Datum Wijziging / Actie 1 Februari Augustus 2016 Taskforce BID verwijderd, GBA vervangen door BRP en contactgegevens IBD aangepast 2.0 Januari 2019 BIO update Over de IBD De IBD is een gezamenlijk initiatief van alle Nederlandse Gemeenten. De IBD is de sectorale CERT / CSIRT voor alle Nederlandse gemeenten en richt zich op (incident)ondersteuning op het gebied van informatiebeveiliging. De IBD is voor gemeenten het schakelpunt met het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC). De IBD ondersteunt gemeenten bij hun inspanningen op het gebied van informatiebeveiliging en privacy / gegevensbescherming en geeft regelmatig kennisproducten uit. Daarnaast faciliteert de IBD kennisdeling tussen gemeenten onderling, met andere overheidslagen, met vitale sectoren en met leveranciers. Alle Nederlandse gemeenten kunnen gebruikmaken van de producten en de generieke dienstverlening van de IBD. De IBD is ondergebracht bij VNG Realisatie. Leeswijzer Dit product is een nadere uitwerking voor gemeenten van de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO). De BIO is eind 2018 bestuurlijk vastgesteld als gezamenlijke norm voor informatiebeveiliging voor alle Nederlandse overheden. Doel Het doel van dit document is om handvatten te geven hoe om te gaan met Responsible Disclosure. Namelijk op een verantwoorde wijze, en in gezamenlijkheid tussen melder en organisatie, openbaar maken van ICT-kwetsbaarheden op basis van een, door organisaties hiervoor, vastgesteld beleid voor Responsible Disclosure. Dit document geeft een template weer voor het beleid op het vlak van Responsible Disclosure, waarin een aantal aspecten standaard is opgenomen, zoals bijvoorbeeld het delen van de meldingen met de IBD. In de bijlage treft u een voorbeeld voor de invullig van de template. Doelgroep Dit document is van belang voor de ICT-afdeling en CISO. Relatie met overige producten Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO) Informatiebeveiligingsbeleid van de gemeente Voorbeeld incidentmanagement en response beleid Verwijzingen naar de Baseline Informatiebeveiliging voor de Overheid (BIO) Informatie afkomstig uit de responsible disclosure procedure zijn onderdeel va n de incidentrapportage Rapportage van zwakke plekken in de informatiebeveiliging Responsible disclosure procedure is gepubliceerd en ingericht 3

4 Wat is er veranderd ten opzichte van de BIG? Er moet nu verplicht een responsible disclosure procedure zijn ingericht en gepubliceerd. Informatie afkomstig uit de responsible disclosure procedure moeten onderdeel zijn van de incidentrapportage.

5 Inhoudsopgave 1. Inleiding Doel van Responsible Disclosure Uitgangspunt Wat moet de gemeente doen om Responsible Disclosure in te richten...7 Bijlage 1: Tekstvoorstel Responsible Disclosure gemeentelijke website...8 5

6 1. Inleiding In de ICT-wereld bestaan meerdere praktijken om kwetsbaarheden in ICT bekend te maken. Responsible Disclosure binnen de ICT-wereld is het op een verantwoorde wijze, en in gezamenlijkheid tussen melder en de gemeente, openbaar maken van ICT-kwetsbaarheden op basis van een door de gemeente hiervoor vastgesteld beleid voor Responsible Disclosure. Dit document is een template voor het beleid op het vlak van Resonsible Disclosure, waarin een aantal aspecten standaard is opgenomen, zoals bijvoorbeeld het delen van de meldingen met de IBD. In de bijlage treft u een voorbeeld voor de invullig van de template. Daar waar dit beleid wordt gepubliceerd op de website van de gemeente dient u ook een invulformulier voor het melden van een kwetsbaarheid ter beschikking te stellen. Een standaard tekst op het invulformulier is dan dat de melder akkoord gaat met het Responsible Disclosure beleid Doel van Responsible Disclosure Het doel van Responsible Disclosure is het bijdragen aan de veiligheid van ICT-systemen en het beheersen van de kwetsbaarheid van ICT-systemen door deze kwetsbaarheden op verantwoorde wijze te kunnen melden aan de gemeente en deze meldingen zorgvuldig door de gemeente te laten afhandelen. Op deze manier kan schade zo veel als mogelijk worden voorkomen of beperkt. Hierbij dient dan door de melder voldoende tijd voor herstel beschikbaar gesteld te worden alvorens door de melder of de gemeente tot openbaarmaking wordt overgegaan. Centraal bij het werken met Responsible Disclosure staat het verhelpen van de kwetsbaarheid en het verhogen van de veiligheid van informatiesystemen. Bij Responsible Disclosure staat voorop dat partijen zich over en weer houden aan afspraken over het melden van de kwetsbaarheid en de omgang hiermee. Een partij die een Responsible Disclosure Beleid vaststelt, kan zich bijvoorbeeld binden aan het principe om geen aangifte te doen als aan de, volgens het beleid geldende, spelregels wordt voldaan. In de praktijk van Responsible Disclosure zijn primair de melder en de gemeente, die eigenaar/beheerder van het systeem is, betrokken. Het is van belang om zo min mogelijk schakels te hebben tussen de persoon die de kwetsbaarheid meldt en de gemeente die verantwoordelijk is voor het oplossen van het probleem. De melder en de gemeente kunnen echter gezamenlijk besluiten om de Informatiebeveiligingsdienst voor gemeenten (IBD) of andere partijen binnen de ICT Security Community in te lichten over de kwetsbaarheid. Zeker bij een nog niet bekende kwetsbaarheid, om ook elders (vervolg)schade te voorkomen of te beperken. Informatie die gedeeld wordt d.m.v. responsible disclosure moet worden opgenomen in het incidentmanagement proces. Volgens het proces dient de kwetsbaarheid vervolgens te worden opgelost.

7 2. Uitgangspunt Het uitgangspunt is om voor gemeenten een template aan te leveren voor het beleid op het vlak van Responsible Disclosure, waarin een aantal aspecten standaard is opgenomen, zoals bijvoorbeeld het delen van de meldingen met de IBD. In de bijlage staat een voorbeeld Responsible Disclosure Policy van een fictieve gemeente, als aanvulling op de leidraad Coordinated Responsible Disclosure die het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) 1 heeft gepubliceerd. Voor het gebruik van deze tekst zal in elk geval, het e -mailadres en de bijbehorende versleutelingsmethode aangepast moeten worden, en een keuze moeten worden gemaakt in de blauwe stukken tekst. Voor de vindbaarheid is het aan te raden om de tekst op een standaard locatie te plaatsen ( Wat moet de gemeente doen om Responsible Disclosure in te richten Om responsible disclosure te laten werken moet de gemeente de volgende stappen zetten: 1. De gemeente moet over een Responsible Disclosure procedure beschikken en ingericht hebben. 2. De gemeente moet het voorbeeldbeleid uit dit document aanpassen naar de eisen en wensen van de gemeente, en met name aandacht hebben voor: a. Waar kan de melding binnenkomen, en wie onderneemt dan actie. Benoem een persoon of gebruik een algemene security mailbox voor het kunnen ontvangen van meldingen. b. Besluiten of men een eventuele beloning wil geven, en indien noodzakelijk, het benodigde financiele proces inregelen. Vaak worden t-shirten, mokken en dergelijke als dank gedeeld en ook gewaardeerd. c. De afhandeling en bewaking van de melding binnen de gemeente. Bij voorkeur laat men binnen de gemeente ontvangen meldingen oppakken binnen het Incident Management proces van de ICT-afdeling. Dit proces is er al en het is gericht op het oplossen van gemelde incidenten. Zorg er wel voor dat Responsible Disclosure meldingen goed worden opgevolgd en geef deze meldingen apart de vereiste aandacht. d. De bewaking van de mogelijk gewenste privacy waarborgen. Indien de melder anoniem wil blijven dient de gemeente ook te waarborgen dat dit zo blijft, er is niets zo schadelijk als er privacy beloofd wordt en deze niet wordt nagekomen. e. Test het ontvangen, bewaken en afhandelen van meldingen voordat het beleid gepubliceerd wordt. f. Welke meldingen wel worden behandeld en welke type meldingen niet. g. Wat voor soort testen zijn toegestaan en ook welke niet. 1 ulnerability -disclosure.html 7

8 Bijlage 1: Tekstvoorstel Responsible Disclosure gemeentelijke website Responsible Disclosure Onze gemeente <gemeentenaam> hecht veel belang aan de beveiliging van haar systemen. Ondanks alle voorzorgsmaatregelen blijft het mogelijk dat een zwakke plek in de systemen te vinden is. Wanneer u een zwakke plek in één van onze systemen ontdekt, vernemen wij dit graag van u, zodat wij snel gepaste maatregelen kunnen nemen. Door het maken van een melding verklaart u zich als melder akkoord met onderstaande afspraken over Responsible Disclosure en zal gemeente <gemeentenaam> uw melding conform onderstaande afspraken afhandelen. Wij vragen het volgende van u: Mail uw bevindingen naar < adres>. Versleutel de bevindingen indien mogelijk met <versleutelingsmethodiek> om te voorkomen dat de informatie in verkeerde handen valt. Geef voldoende informatie om het probleem te reproduceren, zodat we het zo snel mogelijk kunnen oplossen. Meestal is het IP-adres of de URL van het getroffen systeem en een omschrijving van de kwetsbaarheid voldoende, maar bij complexere kwetsbaarheden kan meer nodig zijn. Wij houden ons aanbevolen voor tips die ons helpen het probleem op te lossen. Beperkt u zich daarbij wel graag tot verifieerbare feitelijkheden die betrekking hebben op de door u geconstateerde kwetsbaarheid en vermijd dat uw advies in feite neerkomt op reclame voor specifieke (beveiligings)producten. Contactgegevens achter te laten zodat we met u in contact kunnen treden om samen te werken aan een veilig resultaat. Laat minimaal één adres of telefoonnummer achter. Dien de melding a.u.b. zo snel mogelijk in na ontdekking van de kwetsbaarheid. De volgende handelingen zijn niet toegestaan: Het plaatsen van malware, noch op onze systemen noch op die van anderen. Het zogeheten bruteforcen van toegang tot systemen <, behalve voor zover dat strikt noodzakelijk is om aan te tonen dat de beveiliging op dit vlak ernstig tekort schiet, dat wil zeggen als het buitengewoon eenvoudig is om met openbaar verkrijgbare en goed betaalbare hardware en software een wachtwoord te kraken waarmee het systeem ernstig kan worden gecompromitteerd.> Het gebruik maken van social engineering <, behalve voor zover dat strikt noodzakelijk is om aan te tonen dat medewerkers met toegang tot gevoelige gegevens in het algemeen (ernstig) te kort schieten in hun plicht om daar zorgvuldig mee om te gaan. Dat wil zeggen als het op overigens volkomen legale wijze (dus niet via chantage of iets dergelijks) in het algemeen te eenvoudig is om hen over te halen tot het verstrekken van dergelijke gegevens aan onbevoegden. U dient daarbij alle zorg te betrachten die redelijkerwijs van u verwacht kan worden om de betreffende medewerkers zelf niet te schaden. Uw bevindingen dienen uitsluitend te zijn gericht op het aantonen van kennelijke gebreken in de procedures en werkwijze binnen de gemeente en niet op het schaden van individuele personen die bij de gemeente werkzaam zijn.> Het openbaar maken of aan derden verstrekken van informatie over het beveiligingsprobleem voordat het probleem is opgelost. Het verrichten van handelingen die verder gaan dan wat strikt noodzakelijk is om het beveiligingsprobleem aan te tonen en te melden. In het bijzonder waar het gaat om het verwerken (waaronder het inzien of kopiëren) van vertrouwelijke gegevens waar u door de kwetsbaarheid toegang toe heeft gehad. In plaats van een complete database te kopiëren, kunt u normaliter volstaan met bijvoorbeeld een directory listing. Het wijzigen of verwijderen van gegevens in het systeem is nooit toegestaan. Het gebruik maken van technieken waarmee de beschikbaarheid en/of bruikbaarheid van het systeem of services wordt verminderd (DoS-aanvallen). Het op wat voor (andere) wijze dan ook misbruik maken van de kwetsbaarheid.

9 Wat u mag verwachten: Indien u aan alle bovenstaande voorwaarden voldoet, zullen wij geen strafrechtelijke aangifte tegen u doen en ook geen civielrechtelijke zaak tegen u aanspannen. Als blijkt dat u een bovenstaande voorwaarde toch heeft geschonden, kunnen wij alsnog besluiten om gerechtelijke stappen tegen u te ondernemen. Wij behandelen een melding vertrouwelijk en delen persoonlijke gegevens van een melder niet zonder diens toestemming met derden, tenzij wij daar volgens de wet of een rechterlijke uitspraak toe verplicht zijn. Wij delen de ontvangen melding altijd met de Informatiebeveiligingsdienst voor gemeenten (IBD). Zo borgen wij dat gemeenten hun ervaringen op dit vlak met elkaar delen. In onderling overleg kunnen we, indien u dit wenst, uw naam vermelden als de ontdekker van de gemelde kwetsbaarheid. In alle andere gevallen blijft u anoniem. Wij sturen u binnen <1> werkdag een (automatische) ontvangstbevestiging. Wij reageren binnen <3> werkdagen op een melding met een (eerste) beoordeling van de melding en eventueel een verwachte datum voor een oplossing. Wij lossen het door u gemelde beveiligingsprobleem zo snel mogelijk op. Daarbij streven we ernaar om u goed op de hoogte te houden van de voortgang en nooit langer dan <90> dagen te doen over het oplossen van het probleem. Wij zijn daarbij vaak wel mede afhankelijk van toeleveranciers. In onderling overleg kan worden bepaald of en op welke wijze over het probleem wordt gepubliceerd, na dat het is opgelost. Wij kunnen u een beloning bieden als dank voor de hulp. Afhankelijk van de ernst van het beveiligingsprobleem en de kwaliteit van de melding, kan die beloning variëren van een eenvoudig dankjewel tot een bedrag van maximaal <300> euro. Het moet hierbij wel gaan om een nog onbekend en serieus beveiligingsprobleem. 9

10 Kijk voor meer informatie op: Nassaulaan JS Den Haag CERT: (9:00 17:00 ma vr) CERT 24x7: Piketnummer (instructies via voic ) / incident@ibdgemeenten.nl