Vragen & antwoorden: Nieuwe voorschriften voor tabaksproducten

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE MEMORANDUM Brussel, 26 februari 2014 Vragen & antwoorden: Nieuwe voorschriften voor tabaksproducten Vandaag geeft het Europees Parlement een herziene EU-richtlijn inzake tabaksproducten goedgekeurd. Deze nieuwe wetgeving bevat strengere voorschriften voor de vervaardiging, de productie en de presentatie van tabaksproducten in de EU, en nieuwe voorschriften voor bepaalde aanverwante producten. In deze memo wordt duidelijk gemaakt wat er precies gaat veranderen zodra de herziene richtlijn in werking treedt. Waarom heeft de Commissie besloten om de voorschriften te herzien? De nieuwe richtlijn moet de werking van de interne markt van de EU voor tabaksproducten verbeteren, en tegelijkertijd zorgen voor een hoog niveau van bescherming van de volksgezondheid. De Raad en het Europees Parlement hebben herhaaldelijk opgeroepen tot een herziening van de richtlijn van 2001, gezien de belangrijke ontwikkelingen op drie hoofdgebieden. Ten eerste zijn er nieuwe wetenschappelijke feiten bekend geworden, bijvoorbeeld over tabaksaroma s en over de doeltreffendheid van gezondheidswaarschuwingen. Daarnaast zijn er nieuwe producten, zoals elektronische sigaretten en sterk gearomatiseerde tabaksproducten, op de markt gekomen. In de derde plaats hebben zich de afgelopen tien jaar op internationaal niveau ontwikkelingen voorgedaan waarop de EU-lidstaten verschillend hebben gereageerd. De EU en al haar lidstaten zijn partij bij de juridisch bindende kaderovereenkomst van de Wereldgezondheidsorganisatie ter bestrijding van tabaksgebruik (FCTC) die in februari 2005 in werking is getreden. Een van de meest belangrijkste redenen voor het strenger maken van de voorschriften voor tabaksproducten is het negatieve effect van tabaksgebruik op de gezondheid van de mens. Tabaksgebruik is verantwoordelijk voor naar schatting vermijdbare sterfgevallen in de EU per jaar. Veruit de meeste rokers beginnen op zeer jonge leeftijd 70 % vóór het 18e jaar en 94 % vóór het 25e jaar. Doel van de nieuwe richtlijn is om tabaksproducten en tabaksgebruik in de EU minder aantrekkelijk te maken, en vooral voor jongeren. MEMO/14/134

2 Hoe komt een sigarettenpakje er uit te zien? Zoals uit de afbeelding blijkt, moet het bovenste deel van de voor- en de achterzijde van sigarettenpakjes in de toekomst voor 65 % bedekt zijn met gezondheidswaarschuwinge n (afbeelding en tekst). Ook 50 % van de zijkanten van het pakje moet bedekt zijn met gezondheidswaarschuwingen (bv. "Roken is dodelijk stop nu ; "tabaksrook bevat meer dan 70 stoffen die kanker veroorzaken"). Deze waarschuwingen vervangen de huidige vermelding van de gehalten aan teer, nicotine en koolmonoxide (TNCO). Door de voorgeschreven minimumafmetingen zullen de gezondheidswaarschuwingen goed zichtbaar zijn. Slim-sigaretten in smalle pakjes, die vaak jonge vrouwen als doelgroep hebben, worden verboden. Met het oog op een goede zichtbaarheid van de gezondheidswaarschuwingen moeten sigarettenpakjes balkvormig zijn en ten minste 20 sigaretten bevatten. Reclame of misleidende kenmerken of elementen op de pakjes zijn niet toegestaan. Hieronder vallen verwijzingen naar een bepaalde levensstijl, het vermelden van een smaak, van smaakstoffen of juist het ontbreken daarvan (bv. "vrij van additieven ), speciale aanbiedingen of suggesties dat een bepaald product minder schadelijk is dan andere. Soortgelijke voorschriften gelden voor verpakkingen van shagtabak: zij moeten voor 65 % van de voor- en achterzijde bedekt zijn met de gecombineerde waarschuwingen (afbeelding en tekst) en ook de extra waarschuwingsteksten dragen. De verpakking van shagtabak mag balk- of cilindervormig zijn of de vorm van een buidel hebben, en een verpakking moet ten minste 30 g tabak bevatten. Hoe zit het met de etikettering van minder gangbare tabaksproducten? De EU-richtlijn is van toepassing op alle tabaksproducten, maar de lidstaten hebben enige speelruimte bij de etiketteringsvoorschriften voor producten die niet in noemenswaardige hoeveelheden worden geconsumeerd, zoals pijptabak, sigaren, cigarillo s en rookloze producten. 2

3 De lidstaten mogen deze producten vrijstellen van strikte etiketteringsvoorschriften (bv. waarschuwingen met afbeelding en tekst), maar zij moeten zorgen dat deze producten worden voorzien van een algemene waarschuwing en een bijkomende waarschuwingstekst. Rookloze tabaksproducten moeten voorzien worden van gezondheidswaarschuwingen op de twee grootste oppervlakken van de verpakking. Net als in de vorige richtlijn zijn er specifieke voorschriften van toepassing voor de plaats en de grootte van de waarschuwingen. Mogen de lidstaten neutrale verpakkingen invoeren? Hoewel de nieuwe voorschriften inhouden dat de gezondheidswaarschuwingen een belangrijk deel van het totale oppervlak van de verpakking van tabaksproducten moeten bedekken, blijft er een zekere ruimte beschikbaar voor het merk. De nieuwe richtlijn staat de lidstaten uitdrukkelijk toe om nadere maatregelen te nemen met betrekking tot de normalisatie van verpakking of neutrale verpakkingen ("plain packaging") als deze gerechtvaardigd zijn om volksgezondheidsredenen, evenredig zijn en niet leiden tot verborgen belemmeringen van het handelsverkeer tussen de lidstaten. Worden geur- en smaakstoffen verboden? Hoe zit het met andere additieven? Geur- en smaakstoffen in sigaretten en shagtabak mogen niet worden gebruikt in hoeveelheden die het product een kenmerkend aroma geven dat verschilt van dat van tabak. De richtlijn verbiedt sigaretten en shagtabak met een dergelijk kenmerkend aroma. De lidstaten en de Commissie mogen een onafhankelijk Europees adviespanel raadplegen voordat zij hierover een beslissing nemen. Menthol wordt beschouwd als een kenmerkend aroma en zal worden verboden na overgangsperiode van vier jaar een periode die geldt voor alle producten met een marktaandeel van meer dan 3 % in de EU. Andere tabaksproducten, zoals sigaren, cigarillo s en rookloze producten, zijn vrijgesteld van het verbod op kenmerkende aroma's. De vrijstelling moet worden opgeheven bij een aanzienlijke verandering van de omstandigheden (wat het verkoopvolume of de prevalentie onder jongeren betreft). Tabak voor oraal gebruik (snus) is vrijgesteld van dit verbod en van sommige andere voorschriften inzake ingrediënten. Additieven die noodzakelijk zijn voor de vervaardiging van tabaksproducten, zoals suiker ter vervanging van de suiker die bij het rijpingsproces verloren is gegaan, blijven toegestaan. De richtlijn maakt geen onderscheid tussen verschillende tabaksoorten zoals Virginia-, Burley- en Oriental-tabak. Welke informatie moeten fabrikanten van tabaksproducten geven? Er komt een verplichte vermelding van ingrediënten voor alle tabaksproducten via een gestandaardiseerd elektronisch formaat. Er komen strengere meldingsverplichtingen voor bepaalde vaak gebruikte stoffen in sigaretten en shagtabak (prioritaire lijst). Hierdoor kunnen de toezichthouders meer informatie verzamelen over de ingrediënten van tabaksproducten en de effecten ervan op de gezondheid. Net zoals in de vorige richtlijn komt er een verplichte vermelding van de emissies van teer, nicotine en koolmonoxide voor sigaretten, en van andere emissies indien die gegevens beschikbaar zijn. De lidstaten kunnen ook eisen dat fabrikanten verder onderzoek verrichten naar het effect van additieven op de gezondheid. 3

4 Zullen elektronische sigaretten nog te koop/beschikbaar zijn? Ja. Er komen echter voorschriften om de veiligheid en de kwaliteit van het product te garanderen. De nieuwe voorschriften zijn zodanig opgesteld dat nicotine bevattende e- sigaretten in de hele EU gelijk behandeld worden. (Producten zonder nicotine vallen buiten de richtlijn). Een e-sigaret kan een wegwerpproduct zijn (disposable), oplaadbaar (rechargeable) of navulbaar (refillable). Waarom zijn er nieuwe voorschriften nodig voor de e-sigaret? E-sigaretten zijn een relatief nieuwe productcategorie en hun marktaandeel neemt toe. Weliswaar kunnen ze helpen om het roken geheel of gedeeltelijk te ontwennen, maar de effecten op lange termijn op de volksgezondheid zijn nog niet bekend. Aangezien nicotine een verslavende en toxische stof is, zijn veiligheids- en kwaliteitseisen voor nicotine bevattende e-sigaretten noodzakelijk. Ook rapportageverplichtingen zijn noodzakelijk, zodat overheden toezicht kunnen houden op deze producten en er meer over kunnen leren. Sommige beslissingen over de e-sigaret worden aan de lidstaten overgelaten, zoals de voorschriften over smaken, reclame zonder grensoverschrijdende effecten en leeftijdsgrenzen. De nieuwe voorschriften zijn niet van toepassing op medicinale e-sigaretten (zoals geregeld in Richtlijn 2001/83/EG) of medische hulpmiddelen (Richtlijn 93/42/EEG), maar gelden voor alle elektronische sigaretten voor consumenten die in de EU op de markt worden gebracht. 4

5 Wat verandert er voor de gebruikers en de fabrikanten van e- sigaretten? Consumenten van e-sigaretten: hebben voordeel van de verbeterde veiligheids- en kwaliteitseisen voor producten: rekening houdend met de classificatie van nicotine als toxische stof komt er een maximumniveau van nicotineconcentratie voor patronen en andere verpakkingseenheden van nicotinevloeistoffen. Zij moeten kindveilig en fraudebestendig zijn en beschermd zijn tegen lekken om consumenten en vooral kinderen te beschermen tegen de risico s bij het hanteren en tegen de kans op inslikken. Alleen ingrediënten met een hoge zuiverheidsgraad mogen voor de nicotinehoudende vloeistof worden gebruikt, en de e-sigaret moet de nicotine onder normale gebruiksomstandigheden in gelijkmatige doses afgeven. Dit betekent dat telkens dezelfde hoeveelheid nicotine moet worden afgegeven wanneer een trekje van dezelfde duur en met dezelfde kracht van de e-sigaret wordt genomen. wordt beter geïnformeerd door nieuwe verpakkings- en etiketteringsvoorschriften: gezondheidswaarschuwingen op pakjes e-sigaretten worden verplicht, net als informatie over de verslavendheid en de toxiciteit, een lijst van alle stoffen in het product en informatie over het nicotinegehalte van het product. Reclame op de pakjes is niet toegestaan. wordt beter beschermd: de autoriteiten van de lidstaten en de Commissie kunnen optreden in geval van gerechtvaardigde bezorgdheid over de veiligheid van deze producten. De autoriteiten zullen toezicht houden op de markt met het oog op informatie dat e-sigaretten leiden tot nicotineverslaving of tot het gebruik van traditionele tabak, met name bij jongeren en niet-rokers, en de Commissie zal verslag uitbrengen over de veiligheid en over ontwikkelingen op de markt. Fabrikanten van e-sigaretten moeten hun producten vervaardigen in overeenstemming met de bovenvermelde voorschriften inzake veiligheid, kwaliteit en verpakking, en bovendien: de lidstaten op de hoogte stellen voordat zij een nieuw product op de markt brengen: de kennisgeving omvat informatie over de fabrikant, de gebruikte ingrediënten en emissies, de dosis en de opname van de nicotine, het product en het productieproces en een verklaring dat de fabrikant de volledige verantwoordelijkheid op zich neemt voor de kwaliteit en de veiligheid van het product bij normaal gebruik. jaarlijks verslag uitbrengen bij de lidstaten over de verkochte aantallen van de producten, soorten gebruikers en hun voorkeuren en tendensen. voldoen aan specifieke reclamevoorschriften: de bestaande voorschriften voor grensoverschrijdende reclame voor en promotie van tabaksproducten zullen ook gelden voor e-sigaretten. Kunnen de voorschriften over de e-sigaret op een later tijdstip worden herzien? Het toezicht op en de rapportage over alle ontwikkelingen rond de e-sigaret waaronder ontwikkelingen op de markt en in verband met de gezondheid zijn opgenomen in de nieuwe richtlijn. De verzamelde informatie zal een goed inzicht verschaffen in welke aanvullende wetgevende maatregelen eventueel nodig zijn, en de Commissie zal deze kwestie zo nodig opnieuw bekijken. 5

6 Wordt het verbod op snus (tabak voor oraal gebruik) gehandhaafd? Ja. In de EU is tabak voor oraal gebruik dat niet wordt gekauwd (zoals snus) sinds 1992 verboden. Zweden heeft op grond van zijn toetredingsverdrag een vrijstelling, op voorwaarde dat het ervoor zorgt dat het product niet buiten Zweden wordt verkocht. Snus is verslavend en schaadt de gezondheid. Reeds vóór 1992 heeft een aantal lidstaten het product verboden, gezien het aanmerkelijke groeipotentieel en de aantrekkingskracht op jongeren. Wat wordt er gedaan tegen de illegale handel in tabaksproducten? De nieuwe richtlijn bevat krachtige maatregelen tegen de illegale handel in tabaksproducten, zodat in de EU alleen producten worden verkocht die aan de richtlijn voldoen. Er wordt in de hele EU een opsporings- en traceringssysteem voor de legale distributieketen ingevoerd, alsmede zichtbare en onzichtbare veiligheidskenmerken (bv. hologrammen) die de wetshandhaving moeten vergemakkelijken en die de autoriteiten en de consumenten in staat moeten stellen om illegale producten te herkennen. De maatregelen in de nieuwe richtlijn moeten ertoe bijdragen dat de handel in tabak weer in het legale circuit wordt gedrongen, en ook dat de lidstaten minder inkomsten mislopen. De opsporing en tracering van tabaksproducten wordt geleidelijk ingevoerd, te beginnen met sigaretten en shagtabak, gevolgd door alle andere tabaksproducten. Wordt de grensoverschrijdende verkoop op afstand verboden? Op EU-niveau wordt de grensoverschrijdende verkoop op afstand niet verboden, maar de afzonderlijke lidstaten mogen deze verkoop verbieden. Indien dit het geval is, mag aan consumenten in die lidstaat niet geleverd worden. Indien een lidstaat deze verkoop niet verbiedt, moet een detailhandelaar die grensoverschrijdend tabaksproducten wil verkopen, zijn activiteit voorafgaand aan de eerste verkoop aanmelden in de lidstaat van vestiging en in de lidstaten waarnaar hij tabaksproducten verkoopt. Ook moet hij een leeftijdscontrolesysteem invoeren, zodat tabaksproducten niet aan kinderen en jongeren kunnen worden verkocht. Welke effecten voor de economie en de gezondheid worden van de nieuwe voorschriften verwacht? Strikte voorschriften voor verpakkingen en aantrekkelijke aroma's moeten de kans verkleinen dat jongeren gaan experimenteren met tabak en eraan verslaafd raken. Naar verwachting zal de herziening leiden tot een daling van het tabaksverbruik met 2 % in vijf jaar tijd. Dit komt ongeveer neer op 2.4 miljoen minder rokers in de EU. Als daardoor meer mensen langer gezond blijven, komt dit de overheden en de samenleving als geheel te goede. Gezondheid is een waarde op zichzelf, maar een gezonde bevolking is ook een doorslaggevende factor voor economische groei. De vermindering van het tabaksgebruik die voortvloeit uit de nieuwe maatregelen zal volgens berekeningen leiden tot een besparing in gezondheidszorg van 506 miljoen EUR per jaar. Dankzij duidelijker en nauwkeuriger informatie over tabaksproducten kunnen de mensen weloverwogen beslissingen nemen. Bovendien zullen de fabrikanten van tabaksproducten voordeel hebben van de duidelijkere voorschriften, een betere werking van de interne markt en eerlijke concurrentievoorwaarden. De nieuwe voorschriften houden ook rekening met de specifieke behoeften van kleine en middelgrote ondernemingen. 6

7 Vanaf wanneer zijn de nieuwe voorschriften van toepassing? De nieuwe richtlijn moet in werking treden in mei Een overgangsperiode van twee jaar voor de lidstaten om nationale wetgeving in overeenstemming te brengen met de herziene richtlijn houdt in dat de meeste nieuwe voorschriften in de eerste helft van 2016 in werking zullen treden. De richtlijn voorziet ook in een overgangsperiode voor alle productcategorieën om fabrikanten en detailhandelaren de tijd te geven om hun bestaande voorraden te verkopen voor zover die in overeenstemming zijn met de oude richtlijn of met andere toepasselijke wetgeving. Zoals hierboven reeds vermeld, wordt voorzien in een overgangsperiode van vier jaar voor alle producten met een marktaandeel van meer dan 3 % in de EU, zoals mentholsigaretten. Nadere informatie: Volg ons op eu_health 7