Werkstuk Nederlands Turkije

Transcriptie

1 Werkstuk Nederlands Turkije Werkstuk door een scholier 2613 woorden 6 maart keer beoordeeld Vak Nederlands Inhoud 1. INLEIDING 2. WIE ZIJN DE TURKEN TURKEN, WIE ZIJN ZE? DE TAAL TURKSE SPECIALITEITEN TURKSE TAPIJT TURKSE MUZIEK TURKSE BAD 3. ATATURK VADER DER TURKEN MUSTAFA KEMAL ATATURK JEUGD EN ACHTERGROND MILITAIRE ZAKEN 4. GESCHIEDENIS KLEIN-AZIE OTTOMAANSE RIJK SULEYMAN DE GROTE 5. HET GELOOF ISLAM DE VIJF ZUILEN MOSKEEREGELS 6. KLIMAAT DE DRIE KLIMAATZONES WATER GEVOLGEN 7. KAYSERI EEN STAD IN TURKIJE KAYSERI 1. inleiding Ik schrijf mijn werkstuk over Turkije, omdat ik het wel leuk vind en het is mijn vaderland. Pagina 1 van 6

2 Ik ga het meest over Turkije zelf, (nogal logisch) over Ataturk (vader der turken) en over het geloof hebben. ik hoop dat je het leuk vind. Ik ga het ook over Kayseri hebben. Ik wil daar over hebben, omdat het mijn vaderland is en omdat Kayseri mijn woonplaats in Turkije is. Veel lees plezier! 2. Wie zijn de Turken? Turken, wie zijn ze? Deze vraag houdt de historici nog steeds bezig. Hoe kan het gebeuren dat een relatief klein aantal binnendringers uit Midden-Aziē er in een betrekkelijk korte periode in slaagde Anatoliē een Turkse identiteit te geven? De pre-turkse Anatoliērs waren een mengsel van eerder aanwezige volken: Hittieten, Phrygiērs, Lydiērs, Kelten, joden, Grieken, Romeinen, Armeniërs, Koerden en Mongolen. Toch slaagde het handjevol Turken dat arriveerde erin een Grieks of Armeens sprekende christelijke bevolking te veranderen in een Turks sprekend islamitisch volk, sindsdien bekend als de Turken. Turken werken hard, maar zien de nutteloosheid in van rennen en stressen; ze zijn serieus. Ze respecteren het gezag van de overheid, maar waarderen democratie; ze zijn meedogenloos, maar toch vriendelijk en gastvrij. Velen zijn arm, toch zijn ze niet op geld belust. Vertrouwen en eer zijn van het grootste belang. Diefstal wordt beschouwd als de schandelijkste misdaad en komt buiten de grote steden niet veel voor. Moordenaars vormen de elite van de gevangenisbevolking, want meestal heeft een erezaak hen tot hun misdaad gedreven; dieven worden bespuwd al het laagste van het laagste. Turken verachten datgene wat zij zien als een gebrek aan beheersing: het heeft geen zin je geduld te verliezen met een Turk, want dit leidt tot niets en wekt slechts minachting op. Loyaliteit in vriendschappen tussen mannen is zeer belangrijk, wat wordt gevoed door het militaire apparaat. De dienst is zwaar en duurt verplicht achttien maanden, maar wordt door de meeste mannen beschouwd als een belangrijk onderdeel van hun vorming: ongeletterden leren er lezen en schrijven en kunnen er een vak leren. De taal Turks is een moeilijke taal waarin de westerling weinig aanknopingspunten heeft. Het Turks kent geen dialecten, maar er is wel een verschil te horen tussen zachte klanken van Istanbul en de hardere Antolische uitspraak die meer gutturaal naarmate men naar het oosten gaat. Turkse specialiteiten Voor de gemiddelde westerling is het nieuwe aan de Turkse keuken vooral de meze, een schijnbaar heerlijke hapjes. Sommige zijn koud, zoals auberginepuree of yoghurt met komkommer en andere, zoals met vlees gevulde wijnbladeren en börek (kleine pasteitjes met kaas, spinazie of vlees), worden warm gegeten. Tegen de tijd dat het hoofdgerecht van vlees of vis, meestal gegrild en samen met rijst en salade, wordt opgediend, heeft de oningewijde zich al helemaal volgegeten. Het valt niet mee om jezelf in bedwang te houden. In veel restaurants kan je gerechten uit een vitrine kiezen in plaat van uit de menu. In de Turkse keuken wordt veel gebruik gemaakt van olijfolie. De Turkse nationale drank is ayran, een dunne, vrij zure yoghurtdrank, die koel wordt geserveerd en zeer verfrissend Turks tapijt De meeste Turkse tapijten zijn kelims. Kilim betekent platgeweven. Deze kleine tapijten pluizen niet. Het Pagina 2 van 6

3 materiaal is gewoonlijk schapenwol, maar soms word ook katoen of geitenhaar gebruikt. De kelims dienen niet alleen als vloerbedekking, maar ook als gordijnen, scheidingswand en tenten, wandtapijt en gebedskleed. Er werden ook grote zakken van gemaakt, die weden gebruikt als kussens en als zadeltassen of om zout, brood, graan of kleren in te doen. Turkse muziek De turken houden van muziek en in Istanbul zal je het grote aantal cassettewinkeltjes opvallen, die een waanzinnige variatie aan muzieksoorten verkopen. De Arabesk of tavernamuziek is vaak te horen in winkels, theehuizen en zelfs in bussen. In restaurants wordt vaak levende muziek gespeeld, vooral s avonds. De Turkse volksmuziek is behalve op de folkloristische avonden voor toeristen nog steeds in zijn oorspronkelijke omgeving te horen bij boeren bruiloften en festivals of als begeleiding van dansen door gescheiden groepen mannen en vrouwen. De saz een soort luit met drie paar snaren. Turkse bad Een bezoek aan Turkije is niet volledig zonder de ervaring van een Turkse bad, dat wel heel anders is dan een bij ons gebruikelijk bad. Als je de stap waagt, zal het je als een van de hoogte punten van je vakantie bijblijven en zal je terugdenken aan dat gevoel van opperste reinheid en ontspanning. Islamieten beschouwen het westerse bad als bijzonder onhygiënisch en ze kunnen niet begrijpen waarom iemand zich in zijn eigen vuil wil wassen. gemengd baden is niet toegestaan, behalve in de hamams van de toeristen hotels. Een man die vroeger werd betrapt op het betreden van het vrouwenbadhuis werd zelfs met de dood bestaft. Je krijgt houten slippers voor in de hararet en een handdoek voor het afdrogen. In de mannenbaden, waarop de kuisheid wordt gelet, wikkelt men een katoenen pestamal stevig rond de heupen, wat grondig wassen wel wat lastig maakt. In de vrouwenbaden gaat het er meer ontspannen aan toe, men mag er naakt lopen of een broek aanhouden, en er lopen ook spelende kinderen rond. Na afloop zal je het gevoel hebben dat het vuil van tien jaar van je is afgewassen. 3. Ataturk vader der turken Mustafa Kemal Ataturk Het moderne Turkije voor een groot deel de schepping van slechts een persoon, Mustafa Kemal, later bekend als Ataturk, Vader der Turken. Ataturk besefte heel goed dat hij zijn hervormingen alleen kon doorvoeren als hij zich van de steun van de bevolking kon verzekeren. In 1923 richtte hij de Republikeinse Volkspartij op, waarvan de leden te zijner tijd het plaatselijke leiderschap in iedere stad en ieder dorp in het land zouden innemen. Jeugd en achtergrond Ataturk was een eenvoudige komaf. De in 1881 in Thessaloniki geboren Mustafa Kemal vastberaden van zijn moeder Zubeyde. Zijn vader Ali Riza had een klein houthandeltje. Mustafa bracht een half jaar op de koranschool door. Toen Mustafa tien was, overleed Ali Riza en moest de jongen van school af om met zijn moeder naar de boerderij van haar broer bij Thessaloniki te verhuizen. Hij paste zich snel aan het nieuwe leven op het platteland aan. Hij maakte de stallen schoon en hoedde het vee. Hier ontwikkelde zich zijn liefde voor de boerenstand, waaronder hij later zijn vurigste aanhangers in de strijd voor onafhankelijkheid zou vinden. Militaire zaken Toen hij twaalf was, mocht Mustafa weer gaan leren en zich, op zijn eigen aandringen, richten op een Pagina 3 van 6

4 loopbaan in het leger. Nadat hij zijn examens op de cadettenschool met uitmuntende resultaten had afgelegd, klom hij snel in rang op. Tegelijkertijd ontwikkelde zich bij hem een sterke en actieve belangstelling voor het andere geslacht die, wat vaak het geval is bij mannen die belust zijn op macht, zijn hele leven niet ophield. In 1911, toen hij 30 was, vergezelde hij een generaal naar Parijs, waar hij de diplomatieke oefeningen van de fransen volgde. In de oorlog deed hij enige praktische gevechtservaring op in de slag bij tripoli tegen de Italianen en in 1915 kwam zijn grote kans. Als luitenant-kolonel in het gebied waar een massale landing van de geallieerden zou plaatsvinden om de Dardanellen in te nemen, nam hij het initiatief en verraste de aanvallers met zijn slimme tactiek, waarmee hij hun offensief lam legde. Zijn rol in de Dardanellen-campagne leverde hem zelfs de bewondering van zijn vijanden op. 4. Geschiedenis Klein-Azie De meeste overblijfselen uit de oudheid die in Klein-Azie zijn gevonden, dateren uit de periode vanaf het 7de millennium v. C. uit overblijfselen uit het 2de millennium v. C. blijkt het bestaan van Assyrische handelsnederzettingen in Cappodocie en een belangrijke kopertijd cultuur. Later kwam Klein-Azie onder heerschappij van de Hittieten wierrijk bloeide van ongeveer v. C. en zijn hoogte punt beleefde in de 14de en 13de eeuw v. C.. Na het ineenstortten van het Hittieten Rijk viel Klein-Azie uiteen in een groot aantal volken en dynastieën, onder andere Phrygiers, Cimmeniers, en Lydiers, waarvan weinig bekend is. In deze periode begonnen de Grieken de Egeische kust binnen te vallen, wat uiteindelijk tot de Trojaanse Oorlog leidde. Ottomaans rijk In de 13de eeuw raakte het Turkse sultanaat Konya in verval en maakte het plaats voor een aantal kleinere rijkjes. Een hiervan werd geregeerd door een zekere Osman Gazi ( ), die zijn naam gaf aan een kleine stam, de Ottomanen of Osmaanse rijk. Onder Osman begonnen de Ottomanen aan een grote uitbreiding van hun gebied en in 1400 beheersten ze het grootste deel van de Balkan en Anatolie. In 1453 namen ze na de belegering door Mehmet II Constantinopel in, dat hun hoofdstad werd. De Ottomanen behielden veel elementen uit het bestuursstelsel van de Byzantijnen, maar ze vernieuwden ook veel. Ze stichtten het corpsen janitsaren en vakifs. De laatsten waren religieuze genootschappen die in bezet gebied werden gesticht om inkomsten binnen te halen waarmee baden, hotels en andere publieke voorzieningen werden bekostigd. Suleyman de grote De regering van Suleyman de Grote ( ) betekende zonder twijfel het hoogtepunt van het Ottomaanse tijdperk. Hij was tijdgenoot van Hendrik VIII van Engeland, Karel V van Habsburg en Iwan de Verschrikkelijke en was een voortreffelijke leider. Onder zijn regering werd het Ottomaanse Rijk twee maal zo groot. Zijn legers namen in 1529 zelfs bijna Wenen in. Zijn verdreef in 1522 de Ridders van Sint Jan van Rhodos, teisterde de Franse, Spaanse en Italiaanse kusten en versloeg de Europese landen op zee. Deze overwinningen waren niet alleen te danken aan de kwaliteit van zijn troepen en generaals, maar ook aan hun superieure wapens, de voortreffelijk financiële organisatie van zijn leger en vooral de gedisciplineerdheid, die de afgunst van de Europese leiders opwekte. Intussen vormden Suleyman architecten de contouren van de grote steden van het rijk: Istanbul, Edirne, Damascus, Bagdad, Jeruzalem en Mekka. Suleyman opvolgers, die zijn machtig leiderschap niet konden evenaren, verloren hun greep op het uitgestrekte rijk steeds verder. Slechts vijf jaar na Suleymans dood in 1571 werd de eens onoverwinnelijke Turkse vloot bij Lepanto aan de Griekse kust vernietigd door Venetië en zijn Pagina 4 van 6

5 bondgenoten. In 1914 koos Turkije de kant van Duitsland. Ze verloren alleen maar. En daarna begint de tijd van Ataturk. 5. Het geloof Islam De islam ontstond in de 7de eeuw in Mekka en werd gegrondvest door Mohammed. Het geloof verspreidde zich in de 11de eeuw met de komst van de Seldjoeken uit Perzie naar Turkije en het was daar de staatsgodsdienst tot In dat jaar richtte Ataturk de Turkse republiek op. Mohammed was analfabeet, maar de koran werd hem in gedeelten geopenbaard in een periode van 22 jaar die in 632 eindigde. Het jaar van zijn dood op 62 jarige leeftijd. In de hele koran spreekt god tot de mens en geeft hij in het Arabisch goddelijke instructies en richtlijnen. Daarom bidden de islamieten en lezen de koran in het Arabisch. De vijf zuilen De vijf leerstellingen van het geloof zoals die in de koran zijn vastgelegd, staan bekend als de vijf zuilen. De eerste is de geloofsbelijdenis dat er geen god is dan god en Mohammed zijn profeet is. De tweede is het bidden, vijf keer per dag: s ochtends, om twaalf uur, in de middag, bij zonsondergang en voor het slapen. Reiniging van handen en gezicht voor het gebed is verplicht. De derde is zakat, ofwel een jaarlijkse gift voor liefdadige doelen. De vierde is het vasten tijdens de ramadan, de maand waarin de eerste openbaring van de koran werd gegeven. Dertig dagen lang mag er overdag niet worden gerookt, gegeten of gedronken. De ouderen, de zieken en kinderen tot acht jaar zijn van dit gebod vrijgesteld. De vijfde is de pelgrimage (hadji) naar de kaaba, het huis van Allah in Mekka, die iedere islamiet die het zich kan veroorloven ten minste een maal in zijn leven moet ondernemen. Moskeeregels Je dient altijd je schoenen uit te trekken als je een moskee betreedt en vrouwen moeten hoofd en schouders bedekken. Opvallend is het ontbreken van meubilair evenals de ontspannen atmosfeer, heel anders dan in een kerk. In gebruik zijnde moskeeën kunnen altijd worden bezocht, behalve als er wordt gebeden. Er wordt geen toegang geheven, maar de schoenenbewaker verwacht een kleine fooi. 6. Klimaat De drie klimaatzones Turkije bevindt zich op het punt waar drie klimaatzones aan elkaar grenzen: de Euro-Siberische, de Mediterrane en de Irano-Turanische. Het resultaat is een enorme verscheidenheid in topografie en vegetatie, die eerder lijkt op die van een continent dan een land. Er zijn woestijnen, hoge bergen, kustvlakten, bossen en steppen. In deze landschappen komen 8000 tot 9000 wilde planten voor. Van de drie klimaatzones van Turkije is de Irano-Turanische het grootst. Dit is het steppegebied van het Centraal- Anatolische plateau, dat zeer droog in de zomer en zeer koud in de winter is, wanneer de temperatuur tot 40 graden kan dalen en er 120 dagen van het jaar sneeuw ligt. De Euro-Siberische zone omvat het gebied rond Istanbul en zwarte zee kust. Hier ligt bladverliezend loofbos met essen, eiken en beuken en wordt de temperatuur zelden hoger dan 28 graden. De Middellandse-Zeekust is weer een andere wereld; het Cilicische plateau met katoenvelden, palmen en sinaasappelgaarden heeft meer het klimaat van het midden oosten, met temperaturen tot 46 graden in het zuid oosten. De seizoensvariaties in temperatuur behoren tot de extreemste ter wereld. Water Door de bergachtige topografie en de neerslag zijn er veel rivieren en meren in Turkije. De belangrijkste Pagina 5 van 6

6 zijn de Eufraat en de Tigris, die hoog op het Antolische Plateau ontspringen. Men voorspelt dat deze natuurlijke hulpbronnen de aanleiding tot een volgende oorlog in de regio zullen vormen. Gevolgen In het midden oosten wordt meer dan 80% van het water gebruikt voor de landbouw. Dit wordt meestal zwaar door de overheid gesubsidieerd, niet alleen om voldoende voedselopbrengst te garanderen, maar ook om de plattelandseconomie te steunen in de hoop de trek naar de steden te verminderen. De Turkse regering hoopt dat andersdenkende Koerden die zich in het Urfa-gebied met de schapenfokkerij bezighouden, zullen worden aangetrokken door de duizenden nieuwe banen in katoenverbouw en graanteelt. 7. Kayseri Een stad in Turkije Kayseri Kayseri is een oude provincie hoofdstad in Centraal Anatolie. Waar je ook loopt in de stad, je kunt altijd de Erciyes (+3916) zien, de op een na hoogste berg in Turkije. De top van de berg is altijd bedekt met sneeuw en heel het jaar door komen hier bergbeklimmers uit verschillende landen. Al in de tijd van de Romeinen, nog voor het begin van de christelijke jaartelling, was Kayseri een belangrijke stad. In de straten zie je ook veel militairen, commando s. buiten het centrum vind je de winkelstraat van de metaalbewerkers. Vroeger maakten ze de waterkannen en theepotten van koper, maar nu zijn ze van aluminium. De vorm is wel hetzelfde gebleven. In het centrum staat de oude Ulu-moskee uit de twaalfde eeuw. Een moskee is een plaats waar moslims bidden. De meeste turken zijn moslim. De profeet heet Mohammed en God is Allah. De gebeden worden in het Arabisch gelezen uit het heilige boek, de koran. Op vrijdagmiddag, een belangrijke dag voor de moslims, is heel druk in de moskee en de gelovigen moeten zelfs buiten een plaatsje zoeken om te bidden. Terwijl de mannen naar de moskee zijn, proberen de vrouwen op de markt hun zelfgemaakte yoghurt te verkopen. Voor hen staan de aluminium yoghurtpotten. Ze wachten op de kopers. Als men eens wist hoe goed de yoghurt uit Turkije smaakt, dan zouden die vrouwen daar niet zo lang zitten. Pagina 6 van 6