Goed Goed nieuws. Dit kun jij doen voor schone kleren. Aan de slag: speel de quiz, maak het shirt, hang de poster en verspreid de kaartjes!

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Goed Goed nieuws. Dit kun jij doen voor schone kleren. Aan de slag: speel de quiz, maak het shirt, hang de poster en verspreid de kaartjes!"

Transcriptie

1 Goed Goed nieuws Aan de slag: speel de quiz, maak het shirt, hang de poster en verspreid de kaartjes! THEMA NUMMER Dit kun jij doen voor schone kleren SKC-ambassadeur Robin van den Akker: Bekend zijn is best leuk, maar het is nog leuker om er positieve dingen mee te doen het blad van de Schone Kleren Campagne gaat voor goed goed / nummer 13, zomer 2010

2 Inhoud Redactioneel 03 Dit kun jij doen 04 Kort 08 Fair Fashion 10 SKC-ambassadeur Robin van den Akker. Foto: Geert Snoeijer van dit thema. Ik heb ze gerustgesteld. U zult het in de rest van deze editie geen enkele keer terugzien. Maar toen had ik dit redactioneel nog niet geschreven, dus echt gelogen heb ik niet. Nu zie ik mijn kans schoon, en sla ik u er nog even mee om de oren. Want het gaat er wel om. Om handelingsperspectief: mensen de gelegenheid geven bij te dragen aan een eerlijke kledingindustrie. Heel veel mensen willen het hebben. Gelukkig wil een steeds grotere groep wel iets doen voor meer schone kleren. Speciaal voor hen zijn wij een project gestart om ons handelingsperspectief uit te breiden. Vanaf de volgende pagina s leest u daar meer over, maar om alvast een tipje van de sluier te lichten: u kunt bijvoorbeeld spelen voor schone kleren, of het beste uit uzelf halen voor schone kleren. Zei ik al niet dat het leuk was? Verder bieden we u in dit nummer de mogelijkheid creatief te zijn (pagina 9) of meteen de boer op te gaan (in het hart). Urgent Appeals 12 Kort 19 Achter de mode 20 Column 22 Robin van den Akker 16 Goed Goed nieuws is het blad van de Schone Kleren Campagne voor betere arbeidsomstandigheden in de wereldwijde kledingindustrie. Het wordt gemaakt door: Redactie Marieke Eyskoot, Geert-Jan Davelaar Eindredactie Johan Vogels Vormgeving Tekstbijdrages Nicky Coninck, Edmé Koorstra, Femke de Vries Beeld cover Model Amadea Boneschans ker in actie voor de SKC: make-up en haar: Esther Dijkman, styling: Danielle Thijert, fotografie: Marlie Koggel, Druk Drukkerij PrimaveraQuint, Amsterdam Colofon Goed Goed nieuws verschijnt twee keer per jaar en wordt verstuurd aan de vrienden van de Schone Kleren Campagne. Ook ontvangen? Word donateur via ISSN nummer Schone Kleren Campagne Postbus 11584, 1001 GN Amsterdam t: / f: info@schonekleren.nl / schonekleren.nl schonekleren.hyves.nl facebook.com/schoneklerencampagne twitter.com/schonekleren Onderdeel van de Clean Clothes Campaign: Verliefd op handelingsperspectief Redactioneel Het thema van dit nummer is als een trenchcoat: op het eerste gezicht gedegen en wellicht zelfs saai, maar op het tweede gezicht hip en sexy. Dit nummer gaat over handelingsperspectief. Ziet u! Ik hoor het u denken. Waar of niet, het ging even door uw hoofd. Suf! Maar handelingsperspectief is eigenlijk geweldig. Het is in korte tijd mijn favoriete woord geworden, moet ik toegeven. Handelingsperspectief is NGO-taal voor de mogelijkheid om iets te doen. Het draait om verandering, om het heft in eigen handen nemen, om positiviteit. Het tovert een einder in je blikveld, een kans, toekomst, ja, zelfs muziek als u het een paar keer achter elkaar zegt. Het rijmt zelfs niet op heel veel woorden, het is daarin heel selectief (hé!). Maar het rijmt wel op lief, en ik ben er een beetje verliefd op. Dat woord komt toch niet heel vaak voor in het nummer, hè? vroegen mijn collega s bezorgd toen ze hoorden Hopelijk krijgen we de kans om in de komende jaren nog veel meer handelingsperspectief te veroorzaken. We zijn heel trots dat we, met onze partners, door de eerste selectie van de nieuwe (MFS-)subsidierondes van het Ministerie van Buitenlandse Zaken zijn gekomen. Het zou geweldig zijn als de definitieve aanvraag eind dit jaar daadwerkelijk wordt toegekend. Want geld geeft de Schone Kleren Campagne handelingsperspectief, hoe plat dat ook klinkt. Als doneren dus het soort handeling is dat bij u past, dan voorziet u ons van veel verschiet (zie daarvoor de actiekaart in deze Goed Goed nieuws). En, hoe voelt het nu? Nog steeds suf, of al beter? Ik hoop het maar, want niet alleen heeft u nog een heel nummer te gaan, daarna zouden we natuurlijk ook graag willen dat u met liefde de daad bij het mooie woord voegde. Marieke Eyskoot Coördinator Campagnes en Communicatie Pagina 2 Pagina 3

3 Foto: Marlie Koggel Dit kun jij doen voor schone kleren Schone kleren kunnen kopen in elke winkel, zonder erbij na te denken. Wie wil dat nou niet? Het zou geweldig zijn als dat kon, maar om dat te bereiken hebben we eerst nog veel steun nodig. Gelukkig willen steeds meer mensen iets doen om eerlijk gemaakte kleding dichterbij te brengen, en bij te dragen aan betere arbeidsomstandigheden voor de mensen die onze shirts, rokjes en jeans maken. Daarom hebben we een aantal spiksplinternieuwe dingen ontwikkeld die jij kunt doen. Deze mogelijkheden hebben we niet zelf bedacht, maar met een leuke groep experts en enthousiastelingen. Dus hou je van een feestje, zou je je eigen kennis graag willen inzetten voor het goede doel, of werk je in een winkel? Lees dan verder! Door Marieke Eyskoot Voor de Schone Kleren Campagne is het erg belangrijk dat zoveel mogelijk mensen weten wat er mis is in de kledingindustrie, en op welke manier dan ook hun stem laten horen als ze willen dat het anders gaat. Met een grote groep kunnen we verandering veroorzaken bij kledingmerken en regeringen. We hadden al een aantal mogelijkheden om iets te doen voor schone kleren (zie kader op pagina 7), maar eerlijk is eerlijk, daar konden er nog wel een paar bij. En dus zijn we een project begonnen om deze mogelijkheden uit te breiden. Eind maart kwamen we bijeen, met onder andere Marieke Vinck ( Mary van fair fashion concept store charlie+mary in Amsterdam), Nicky Coninck (Landelijke India Werk - groep, zie ook pagina 22) en Jupijn Haffmans (SKCbestuurslid en directeur van het Milieucentrum Amsterdam). Uit deze brainstormsessie kwam een hele waslijst aan mogelijke materialen en activiteiten. We moesten natuurlijk kiezen, vanwege geld, tijd en realiteit, en voilà, hier zijn de nieuwe dingen die jullie kunnen gebruiken: Vier feest voor schone kleren Steeds meer mensen organiseren thuis kledingruilfeestjes, themaparties of spelletjesavonden. Homeentertainment is the new black, maar als het ook nog Pagina 4 voor een goed doel kan zijn, is dat natuurlijk helemaal goed. Daarom willen we jullie de mogelijkheid geven om een schone kleren-feestavond te organiseren, als een soort tupperware-party. We presenteren dan ook vol trots: de Grote Klere Quiz! Een hele set spannende kaarten, vol opdrachten, kennisvragen en uitdagingen over schone kleren. Alles wat je nodig hebt is een kledingstuk dat je wilt ruilen en drie knijpers. En medespelers natuurlijk! Je kunt de quiz op onze website spelen via je laptop of iphone, of de set kaarten downloaden en uitprinten. Succes verzekerd! Organiseer je zo n avond, laat het ons weten. We horen graag hoe je het gehad hebt en je ontvangt dan een cadeautje, als dank voor je steun. Stuur ons vooral ook je foto's, dan zetten wij ze online om te laten zien hoe leuk het is om iets te doen voor schone kleren. Deze quiz is gratis voor ons ontwikkeld, en gemaakt door een groep topontwerpers. Lees in het kader hiernaast hoe dat gegaan is. Doe je ding voor de SKC Iedereen is goed in iets. En veel mensen zouden ook best iets willen doen voor schone kleren, maar hebben eigenlijk weinig tijd, of weten niet zo goed hoe. Dit willen we bij elkaar brengen, door mensen de mogelijkheid te geven hun expertise in te zetten voor de SKC (een goed voorbeeld van wat we bedoelen vind je in het kadertje 'Overwerken voor het goede doel'). De komende tijd maken we een online-tool die laat zien wat we nodig hebben, en hoe je iets kunt bijdragen of aanbieden. Daar komen ook specifieke 'zaken' te staan waarbij we hulp kunnen gebruiken en kennis van experts hopen te krijgen (zoals marketingplannen of lobby-uitdagingen). Maar ook als je het leuk vindt om als 'SKC-vrijwilliger' in jouw buurt of op school je in te zetten door bijvoorbeeld informatie te verspreiden, een feestje te organiseren (zie boven) of vragen in de winkel te stellen, moet dat makkelijker worden, dus ook daar gaan we betere informatie voor ontwikkelen. Kijk op voor het laatste nieuws! Verander de wereld vanuit de winkel Dit project is nog het meest 'in progress'. Het idee is dat we ook winkelmedewerkers de mogelijkheid willen geven om binnen hun bedrijf iets te doen voor schone kleren. Zij verkopen de kleding, maar weten niet altijd hoe hun collega's, die de collecties in de productielanden maken, leven en werken. Door het winkelpersoneel bijvoorbeeld korte cursussen aan te bieden leren ze hier meer over, en we gaan manieren ontwikkelen om ze te helpen om het eerlijk inkopen bij 'hun' merk onder de Overwerken voor het goede doel Op donderdag 8 april om 17 uur 's middags begonnen vier creatievelingen (een vormgever, een video-artist, een striptekenaar en een productontwikkelaar) in Rotterdam aan een nobel project. Ze gingen overwerken voor het goede doel. Een van hen, Eelke Dekker, had via zijn Twitter-netwerk een oproep gedaan, en zo werden de SKC en hij aan elkaar gekoppeld. Er ontstond een hele groep die mee wilde doen, en zo werkte Eelke met Chris Karthaus, Ben Streek en Floris Wiegerinck tot in de late uurtjes aan de opdracht 'Ontwikkel een feestpakket voor de SKC'. De foto's zijn het bewijs, het was een geweldige avond (en nacht) met als topresultaat de geweldige Grote Klere Quiz. Bedankt! Pagina 5 Foto s: Eelke Dekker

4 aandacht te brengen. Dit project wordt de komende tijd opgezet mocht je kennis hebben die erbij kan helpen, of ben je winkel - medewerker of cursusontwikkelaar en wil je helpen, dan horen we dat heel graag. En dat is nog niet alles. Binnen ons Fair Fashion project voor toekomstige modeprofes - sionals is een lerarenpakket beschikbaar. Hiermee kunnen docenten op fashion schools lessen geven over deze onderwerpen. Als onderdeel daarvan wordt er binnenkort een pakket voor leraren op de middelbare school gemaakt. Wil je dus graag lesgeven over de manier waarop onze kleren worden gemaakt en wat je daar zelf aan kan veranderen, ga dan naar materiaal/voor-docenten/. En online gebeurt er nog veel meer: we zijn dit jaar ook weer van de partij bij Treemagotchi. Deze prijswinnende gadget werd vorig jaar gelanceerd, en was een groot succes. Elke twee weken krijg je de mogelijkheid simpele acties te doen voor een betere wereld, en maak je kans op mooie prijzen. In juni is de SKC weer aan de beurt (zie ook pagina 19). Geef je dus op via ma gotchi.nl en doe mee met onze activiteit, die draait om geheimzinnige kleine kaartjes en heel veel jas- en broekzakken Wat je al kon doen voor schone kleren We boden al verschillende mogelijkheden om iets te doen voor betere arbeidsomstandigheden in de kledingindustrie. En die blijven ook gewoon bestaan. Iets doen betekent bijvoorbeeld niet dat je van bepaalde merken helemaal geen kleding meer zou mogen kopen, de arbeiders zouden hun baan verliezen. Shoppen mag! Maar laat je stem horen als je het doet. Door je macht als klant te gebruiken, kun je de situatie van arbeiders verbeteren. Consumenten kunnen de kledingindustrie veranderen, want merken zullen uiteindelijk datgene leveren wat hun klanten vragen. Laat dus weten dat je alleen nog maar kleren wilt kopen die onder goede arbeidsomstandigheden zijn gemaakt. Zo simpel is het. Hoe meer mensen dat doen, hoe meer er zal verbeteren. Blijf op de hoogte Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en je krijgt een paar keer per jaar via informatie over activiteiten van SKC, mogelijkheden om zelf actie te ondernemen, en oproepen om je stem te laten horen. Ga voor goed goed en schrijf je nu in op de website: doe-mee/schrijf-je-in. Word ook vriend van ons op Facebook of Hyves en volg ons op Twitter: Vraag hoe je kleren gemaakt zijn Altijd doen! Wanneer de winkel en het merk beseffen dat jij het belangrijk vindt dat hun kleding onder goede omstandigheden geproduceerd is, dan moeten en willen zij daar iets mee. Laat je stem dus horen! Je kunt ook onze voorgedrukte vragenkaarten gebruiken, en ze inleveren als je kleren gaat kopen. Je vindt ze via SMS tegen onrecht Protesteer mee als arbeiders een hongerloon krijgen, gedwongen moeten overwerken of ontslagen worden als ze een vakbond vormen: kom in actie via je telefoon! Geef je op via de website en je ontvangt maximaal zes keer per jaar een sms met een concrete oproep. Als je deze beantwoordt, roep je de kledingmerken of overheden direct op om wat te doen aan een urgente arbeidsrecht - enschending. Wij verzamelen deze berichten en sturen ze direct door. Dit kost 0,25 euro per ontvangen bericht. Doe mee aan onze campagnes Over grote thema s als leefbaar loon en vrouwenrechten voeren we landelijke campagnes. Zo trekken we in één keer zoveel mogelijk aandacht van publiek, pers en bedrijven. Ook werken we samen met andere organisaties. Maak onze beweging voor betere arbeidsomstandigheden zo breed mogelijk: doe mee! Meer informatie over onze campagnes vind je op doe-mee/doe-mee-met-onze-campagnes Geef geld Geld hebben we hard nodig. Om er zo voor te zorgen dat de mensen die de kleding naaien die ons warm houdt, niet meer zo worden uitgebuit dat je er koude rillingen van krijgt. Je kan donateur worden voor minimaal 10 euro per jaar. Je krijgt dan twee keer per jaar dit blad, met informatie, actiemogelijkheden en achtergrondverhalen. Je kan je opgeven via de website: maar we hebben nu ook een speciale actie in het hart van dit blad. Bij voorbaat veel dank. Genoeg te doen dus! Hopelijk zit er iets van je gading bij. En zo niet, dan horen we je suggesties graag via marieke@schonekleren.nl. En om terug te komen bij het begin: waar kun je schone kleren kopen is zeker de meest gestelde vraag aan de Schone Kleren Campagne. De Schone Kleren Campagne gaat ermee aan de slag om dit deze informatie beschikbaar te stellen, maar dat is wel een groter, langduriger project. Hou ons in de gaten! P.S. In het hart van deze Goed Goed nieuws zitten alvast wat kaarten zodat je meteen aan de slag kunt voor schone kleren (laat ze achter in je favoriete winkels!). We wensen je ook veel plezier met de opdracht van pagina 9, je kunt de poster op de achter - kant van dit blad ergens (op je werk bijvoor - beeld) ophangen en de wikkel ergens (bij een Boomerang-rek bijvoorbeeld) een mooie, niet-vervuilende plek geven... Bedankt! Foto: Marlie Koggel Foto: Eelke Dekker Pagina 6 Pagina 7

5 Event 20 jaar SKC groot succes De Schone Kleren Campagne bestond 20 jaar op 18 november Om bij dit jubileum stil te staan, organiseerden we een groots event in De Balie in Amsterdam. Deze bomvolle avond werd druk bezocht door oude en nieuwe vrienden, collega s van de internationale Schone Kleren Campagne s en onze partners uit productielanden. Cabaretier Vincent Bijlo, FNV vice-voorzitter Peter Gortzak, vrouwenrechtenexpert Amrita Chhachhi en SP-Tweede Kamerlid Ewout Irrgang spraken, So You Think You Can Dancefinaliste Mariëlle Constancia choreogra - feerde een dans-performance en Salon - Physique maakte theater. Het boek 'Clean Clothes, A global movement to end sweatshops' van onderzoeksjournaliste Kort Foto: Geert Snoeijer Liesbeth Sluiter werd gepresenteerd, er was een gezamenlijke sms-actie voor een hoger loon voor kleding - arbeiders, het verhaal van de SKC werd verteld door verhalenverteller Sahand Sahebdivani en een nieuw filmpje over de successen van 20 jaar SKC werd voor het eerst vertoond. De avond werd gepresenteerd door musicalster en SKC-ambassadeur Robin van den Akker (Joseph / MAMMA MIA!, zie ook pagina 16). Ook twee Goed Goed nieuws-lezers waren er bij, doordat zij via de actie in het vorige nummer kaartjes hadden gewonnen. Filmpjes en foto s van de avond zijn te zien via 20-jaar-skc-groot-succes Het boek Clean Clothes over 20 jaar Schone Kleren Campagne is te koop in onze webwinkel: kleren.nl/shop. SKC en Rumana op Women Inc. Festival Op 8 maart was het voor de honderdste keer Internatio - nale Vrouwendag. Het platform Women Inc., dat zich inzet voor volwaardige participatie van vrouwen in de samenleving, hield daarom een groots festival in Amsterdam. De Schone Kleren Campagne was die dag uitgenodigd om een ervaring te creëren op de informa - tiemarkt. Speciaal voor de gelegenheid hadden we een première: Rumana s belevenisbox. Bezoekers kunnen in deze cabine stappen en ervaren hoe het is om Rumana te zijn, een kledingarbeidster in Bangladesh. De bele - vingsbox is gebaseerd op het blog Rumana s Sweatsoap (zie pagina 20). Een half jaar lang hield zij ons op de hoogte van haar fabrieksleven, haar dromen en verlang - ens. De drukbezochte dag was een groot succes. Ontzettend veel bezoekers waren geïnteresseerd in het verhaal van Rumana en de Schone Kleren Campagne. Het is mogelijk om de belevenisbox op andere evenementen in te zetten. Neem voor meer informatie contact met ons op. Ook ex-minister Ronald Plasterk beleefde hoe het is om een kledingarbeidster te zijn. Vincent Bijlo vertelde over zijn zoektocht naar goed goed op het jubileum van de SKC. Pagina 8 Foto: Irma Chaigneu De Schone Kleren Campagne vraagt voor elke editie van Goed Goed nieuws kunstenaars, fotografen of vormgevers om beelden te maken bij ons werk. Deze keer: Matt Plezier.

6 De afgelopen drie jaar was de Schone Kleren Campagne veel te vinden op verschillende modeacademies in Nederland. Dit vanwege het project Fair Fashion: naar een eerlijke kleding - industrie, dat is opgezet om samen met studenten en docenten in het modeonderwijs aan de slag te gaan met thema s rond eerlijke kleding. Door Geert-Jan Davelaar Respect voor de mensen die dit elke dag doen, verzuchtte een student na afloop van een 24- urige workshop. Tijdens deze workshop, die binnen de Beyond Green duurzaamheidsweek van het Amsterdam Fashion Institute werd georganiseerd, werden de omstandigheden van een sweatshop nagebootst: 44 studenten werkten in ploegendienst aan de productie van 500 tassen. Elke student werd aangesproken met een nummer, kreeg een specifieke taak binnen de productielijn en moest zich aan de strenge regels houden: niet praten, niks drinken en geen tegenspraak geven. Zo snel mogelijk een zo groot mogelijk productie draaien was waar het om ging. Op deze manier ervaren de studenten zelf wat het resultaat is van oneerlijke kledingproductie, aldus Jan Piscaer, docent productie en duurzaamheid en een belangrijke partner Studenten in Amsterdam bootsten een 24-urige sweatshop na. Foto: Geert-Jan Davelaar Fashion: a handbook for educators. Dit handboek is samengesteld door Fashioning an Ethical Industry, het Britse zusterproject van Fair Fashion. Hierin staan ervaringen en lesideeën van docenten uit verschillende landen, van Oostenrijk tot Amerika. Internationaal project Dat er een Engelstalige publicatie wordt verspreid, komt omdat het project behalve in Nederland ook wordt uitgevoerd in Engeland, Polen en Oostenrijk. Dit internationale aspect werd goed zichtbaar tijdens de Fast Forward-conferentie die in een oude kledingfabriek in Londen werd gehouden. Studenten en docenten uit de verschillende landen waren bij elkaar gekomen om naar verschillende experts te luisteren, workshops te volgen en te praten over een groot scala aan onderwerpen rondom het verduurzamen van de kledingindustrie. De kledingindustrie in close-up Ook studenten, docenten en professionals in Nederland kwamen bij elkaar op een inspirerende bijeenkomst in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Afgelopen mei hield Fair Fashion een event waarbij de keten van kleding onder de loep werd genomen: van katoenveld tot afvalberg. Sprekers van onder andere Max Havelaar, Fair Wear Foundation, jeansmerk J.C. Rags en KICI Kledinginzame - dacht te schenken aan de issues rond eerlijke kleding. Studenten van nu zijn de beslissers van de toekomst. Aanstormend modetalent heeft de mogelijkheid om een positieve verandering door te voeren in het leven van de mensen die kleding maken. Daarom zal de Schone Kleren Campagne ook na de officiële afsluiting van dit project met het modeonderwijs, duurzaam blijven samenwerken met deze belangrijke partners. Kijk voor meer informatie, en om materiaal te downloaden of te bestellen op Het glossy Fair Fashion magazine staat vol informatie, tips en inspiratie. Foto: Geert-Jan Davelaar Aanstormend modetalent voor fair fashion binnen het Fair Fashion-project. De meeste studenten weten wel dat er vaak iets mis is met de omstandigheden waaronder de kleding die wij dragen wordt gemaakt. De uitdaging voor Fair Fashion was daarom om samen met de studenten en docenten te onderzoeken op welke manier zij ervoor kunnen zorgen dat de arbeidsomstandigheden voor kleding arbeiders verbeteren. Daarom organiseerde Fair Fashion op scholen als de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht, School voor Mode in Tilburg of Saxion in Ensche - de verschillende events en workshops, waarvan de sweatshop wel de meest spectaculaire was. Schone Kleren in de klas Naast de tientallen bijeenkomsten werden er ook verschillende materialen ontwikkeld. Zo werden eind 2008 de Fair Fashion Files gepubliceerd: een overzichtelijke verzameling Sweatshop was meest spectaculaire workshop infosheets over (het verbeteren van) de arbeidsom - stan digheden in de wereldwijde kledingindustrie, met informatie en tips die je op school in de praktijk kunt brengen. In mei 2010 werd het Fair Fashion magazine gelanceerd. Deze glossy geeft niet alleen achtergrondinformatie over arbeidsomstandigheden, maar zet ook verschillende duurzame studentenprojecten in de schijn - werpers:. studenten die bijvoorbeeld biologisch katoen in hun collectie gebruiken, of luxueuze ontwerpen maken van gerecycled materiaal. Voor docenten is er een dvd beschikbaar met workshops, foto- en filmmateriaal en achtergrondinformatie dat naar eigen inzicht in de klas gebruikt kan worden. Deze dvd hoort bij het Engelstalige boek Sustainable ling plozen elk een andere schakel van de kledingketen uit. Fair Fashion betrekt ook kledingarbeiders zelf bij het project. Zo spraken al gasten uit Hong Kong en Bangla - desh op Fair Fashion-bijeenkomsten. In De Zwijger vertelde Beauty Zibula uit Zuid-Afrika haar indrukwekkende verhaal. Beauty werkt al dertig jaar in de kledingindustrie, en komt uit de anti-apartheidsbeweging. Ze houdt zich bezig met aids-preventie en geweld tegen vrouwen iets dat zij zelf helaas aan den lijve heeft ondervonden. Deze bijzondere ontmoetingen laten een blijvende indruk achter en werden hoog gewaardeerd door de studenten omdat het abstracte verhaal van slechte arbeidsomstan - digheden opeens heel erg persoonlijk wordt gemaakt. Voor de meeste scholen die modeonderwijs aanbieden is het tegenwoordig niet de vraag óf er aandacht moet worden besteed aan arbeidsomstandigheden en duurzaam - heid bij kledingproductie, maar hóe dat moet gebeu ren. Was fair fashion eerst een onderwerp waar in een enkele (gast)les aandacht aan werd besteed, nu werkt een groot aantal onderwijsinstituten aan manieren om blijvend aan- Beauty Zibula uit Zuid-Afrika vertelde haar verhaal op het Fair Fashion event. Foto: Ton de Heij Pagina 10 Pagina 11

7 Urgent Appeals De Schone Kleren Campagne ontvangt vanuit de hele wereld verzoeken van arbeiders en hun organisaties voor steun bij misstanden in kledingfabrieken. Wij onderzoeken de klachten, confronteren de kle - dingmerken met de schendingen en helpen met constructieve oplossingen. Veel zaken lossen we op achter de schermen. Als het nodig is maken we een zaak openbaar en vragen we consumenten om de arbeiders te steunen. En dat heeft effect! In deze Goed Goed nieuws een overzicht van onze recente Urgent Appeals. 21 doden door brand bij H&M-producent in Bangladesh In februari werden we opgeschrikt door triest nieuws uit Bangladesh. Door een brand in de Garib & Garib Sweater Factory, producent voor onder andere H&M, kwamen 21 arbeiders om het leven. Meer dan 50 mensen raakten gewond. De brand werd veroorzaakt door kortsluiting. Er ontstond al snel een dikke giftige rookwolk door de slechte ventilatie. De arbeiders konden niet ontsnappen omdat de nooduitgangen waren geblokkeerd. De aanwezige brandblussers waren onbruikbaar. Na deze ramp hebben we duizenden consumenten gemobiliseerd om de eisen van de getroffen arbeiders en hun families kracht bij te zetten, waaronder schadevergoeding en een juridisch onderzoek. En met succes: begin maart volgde de eerste uitbetaling van taka (ongeveer 2085 euro) aan familieleden van de omgekomen arbeiders. Daarnaast heeft het Internationaal Secretariaat van de Schone Kleren Campagne samen met het Canadese Maquila Solidarity Network en het Amerikaanse International Labor Rights Forum een lijst met aanbevelingen en acties voor kledingmerken opgesteld, gericht op een structurele aanpak van de ernstige pro - blematiek in de kledingindustrie in Bangladesh. Een belangrijke eis is om de arbeiders direct te betrekken bij de fabriekscontroles: zij weten immers wat er mis is en wat er moet worden verbeterd. Op dit moment worden de acties en reacties van deze kledingmerken geïnventari - seerd. We houden jullie natuurlijk op de hoogte. SMS jij al voor goed goed? In actie komen via je mobiel? Dat kan! Geef je op voor onze sms-dienst via of sms 'KLEREN AAN' naar Je ontvangt dan een paar keer per jaar een oproep om je stem te laten horen bij actuele misstanden in kledingfabrieken. Wij zorgen ervoor dat alle steunbetuigingen terechtkomen bij de kledingmerken en/of lokale overheden. De kosten zijn 0,25 cent per ontvangen bericht, maximaal zes berichten per jaar. Doe mee! ik had hier meer gekocht als ik zeker wist... ik had hier meer gekocht als ik zeker wist... Bij een brand in deze Bengaalse fabriek kwamen 21 arbeiders om het leven. Pagina 12 Foto: Clean Clothes Campaign Schone Kleren Campagne Postbus GN Amsterdam 1001gn11584 Meer schone kleren? Geef geld!

8 Voor onze kleren worden wereldwijd mensen uitgebuit en internationale arbeids- en mensenrechten geschonden. Dat moet en kan anders. Ik steun de Schone Kleren Campagne en hoop hier de volgende keer meer eerlijke kleren te vinden. Ga als winkel ook voor goed goed: Word donateur van de SKC Wij willen dat de mensen die onze warme kleding naaien niet meer zo worden uitgebuit dat je er koude rillingen van krijgt. Steun ons hierbij! Word donateur van de Schone Kleren Campagne, of maak een vriend donateur. Je ontvangt dan een 'Ik ga voor goed goed' T-shirt naar keuze cadeau! (en twee keer per jaar dit blad) - Ik word donateur en ontvang twee keer per jaar het tijdschrift Goed Goed nieuws. Ik machtig hierbij de Schone Kleren Campagne om tot wederopzegging maandelijks/jaarlijks... van mijn bankrekening af te schrijven. Als je het niet eens bent met de afschrijving, dan heb je het recht deze binnen 30 dagen ongedaan te maken. Je donatie is ook aftrekbaar van de belasting. Naam: Adres: Rekeningnummer: Handtekening:...dat de kleding onder goede arbeidsomstandigheden is gemaakt. Voor onze kleren worden wereldwijd mensen uitgebuit en internationale arbeids- en mensenrechten geschonden. Dat moet en kan anders. Ik steun de Schone Kleren Campagne en hoop hier de volgende keer meer eerlijke kleren te vinden. Ga als winkel ook voor goed goed: de kleding onder goede arbeidsomstandigheden is gemaakt. - Ik ontvang graag een 'Ik ga voor goed goed' T-shirt: kleur... maat... dames / herenmodel (de shirts zijn te zien op - Deze donateur is aangedragen door: Naam: Adres: Ik ontvang graag een 'Ik ga voor goed goed' T-shirt: kleur... maat... dames / herenmodel (de shirts zijn te zien op Foto: Liesbeth Sluiter Urgent Appeals Bezoek aan hoofdkantoor Tommy Hilfiger Op 11 februari brachten vakbondsleidster Emelia Yanti uit Indonesië en de Schone Kleren Campagne een bezoek aan het hoofdkantoor van Tommy Hilfiger in Amsterdam. We wilden van de directie opheldering over de jarenlange vakbondsonderdrukking bij hun Indonesische producent PT Mulia Knitting Factory. In deze fabriek hadden arbeiders een vakbond opgericht om gezamenlijk op te komen voor betere arbeidsomstandigheden. Direct na de oprichting werden zij gedwong - en om het lidmaatschap te beëindigen; 19 vakbondsleden zijn uiteindelijk ontslagen. De schendingen zijn veroordeeld door verschillende organisaties, waaronder de Nationale Commissie voor Mensen rechten in Indonesië. Tommy Hilfiger weigerde aanvankelijk om zijn verantwoordelijkheid te nemen. Na een gesprek met de Schone Kleren Campagne en wereldwijde protesten van consumenten en arbeidersorganisaties, beloofde het kledingmerk beterschap. Omdat het na deze belofte weer stil bleef, besloten wij samen met Emelia Yanti een bezoek te brengen aan het hoofdkantoor. Emelia Yanti vertegenwoordigt de slachtoffers van de vakbondsonderdrukking in de fabriek. Over de rol van Tommy Hilfiger is zij heel duidelijk: Tommy Hilfiger is de belangrijkste speler in de fabriek. Het merk heeft de macht en verantwoordelijkheid om de problemen op te lossen, maar laat dat na. De arbeiders zijn monddood gemaakt. Na ons bezoek aan het hoofdkantoor zijn de arbeiders en de vakbond uitgenodigd voor een gesprek met het management van de fabriek. Bij het ter perse gaan van deze editie van Goed Goed nieuws is de uitkomst hiervan nog onduidelijk. Maar dat jullie steun Tommy Hilfiger een duwtje in de goede richting heeft gegeven, staat als een paal boven water. Houd onze website in de gaten voor het laatste nieuws! Het merk heeft de macht en verantwoordelijkheid om de problemen op te lossen, maar laat dat na. De naakte waarheid achter Triumph-lingerie In juli 2009 raakten ruim 3600 arbeiders hun baan kwijt door massaontslagen bij drie Thaise en Filippijnse Triumph-fabrieken. Triumph heeft de economische noodzaak van het ontslag niet hard kunnen maken, en niet tijdig en transparant onderhandeld met de bonden. Hiermee schendt het Zwitserse lingeriemerk internationale normen, waaronder ILO-conventie 158 en de OESO-richtlijnen voor multinationals. Om aandacht te vragen voor deze zaak reisden vakbondsleiders uit de Filippijnen en Thailand afgelopen december door enkele Europese landen. Op 17 december vorig jaar waren ze in Nederland. We hebben een naaiatelier opgezet voor de Triumph-shop in Amstelveen om aandacht te vragen voor de rechten van duizenden vrouwen die dag in dag uit Triumph-bh s en -slips in elkaar naaien. Na meer dan tien maanden van protest is er een bescheiden doorbraak. De Zwitserse overheid heeft de klacht geaccepteerd die de vakbonden hadden ingediend tegen schending van de OESO-richtlijnen. Dat betekent dat zij een actieve rol gaat vervullen om een dialoog tussen de vakbonden en Triumph International tot stand te brengen. Ondertussen hebben de Triumpharbeiders jouw steun nog steeds nodig. In de Filippij - nen kan hun vreedzame protest namelijk elk moment worden verstoord door de politie. Onderteken de petitie die gericht is aan de Filippijnse overheid via schonekleren.nl. Alvast dank voor je steun! Radio 1 interviewt een woordvoerder van de SKC en vakbondsleidster Emelia Yanti voor een Tommy Hilfiger-winkel. Pagina 15

9 Bekend zijn is best leuk, maar het is nog leuker om er positieve dingen mee te doen Robin van den Akker is zanger en acteur. De afgelopen jaren speelde hij in musicals als Aïda en The Lion King. Het grote publiek kent hem van het televisieprogramma Op zoek naar Joseph, een competitie om de hoofdrol in de musical Joseph and the Amazing Technicolor Dreamcoat. Hij kwam ver, maar eindigde als vierde en greep net naast de hoofdrol. Momenteel tourt hij door Nederland met MAMMA MIA! de musical. Sinds 2009 is hij ambassadeur van de Schone Kleren Campagne (SKC). Door Edmé Koorstra Ambassadeur van de SKC, wat houdt dat in? Ik probeer op mijn manier de mensen bewust te maken van wat er aan de hand is in de kledingindustrie. Daarvoor werk ik samen met de Schone Kleren Campagne: ik speel in een filmpje, sta op de posters en ik mocht het 20-jarig jubileum mede-presenteren. Ik heb ook in het programmaboekje voor de voorstelling - en van MAMMA MIA! de Schone Kleren-website laten opnemen. Doordat het publiek mij al kent, hoop ik dat ze sneller iets van me aannemen. Het is fijn om te merken dat ik iets bij hen kan losmaken. Bekend zijn is best leuk, maar het is nog leuker om er positieve dingen mee te doen. Hoe kom je erbij om dat te gaan doen? De Schone Kleren Campagne heeft mij net na Op zoek naar Joseph gevraagd om in hun nieuwe filmpje te spelen. Ik had er meteen al een goed gevoel bij, want ik sta compleet achter hun doelstelling. Ik kan niet tegen onrecht, en wil me inzetten voor gerechtig - heid, zoals het verbeteren van de arbeidsomstandigheden in de kledingindustrie. Dat vind ik een heel goed initia - tief, heel positief. Vlak na Op zoek naar Joseph werd Robin door de SKC gevraagd om te spelen in ons filmpje. Deze is al meer dan 5000 keer bekeken! En ik ben gek op kleding. Ik vind het fijn om urenlang in de stad te shoppen, naar goede en mooie kleren. Dat komt misschien ook door de musicalwereld, dan ben je sowieso al veel met kleding bezig. Gelukkig zijn de merken die ik graag draag ermee bezig. Ik heb bij - voorbeeld veel van Filippa K. Dat merk is aangeslo ten bij de Fair Wear Foundation, en dat is een grote stap in de goede richting. Is dat toeval? Eigenlijk wel. Voordat de SKC naar me toe kwam, stond ik nooit stil bij hoe mijn kleding eigenlijk gemaakt wordt. Ik heb dus ook merken die het nog niet goed doen. Maar toen ik zag dat Filippa K moeite doet om de arbeidsomstandigheden te verbeteren, was ik wel heel blij. Was ik onbewust toch goed bezig. Daarbij komt mijn moeder uit Indonesië, en het zijn natuurlijk vooral Aziatische landen waar de kleding wordt gemaakt. Ik ben er geweest en heb de armoede gezien. Niet specifiek in de kledingindustrie, maar ik kan me er zo wel een goed beeld bij vormen. Dan is het voor mij iets dichterbij dan voor iemand anders. Ik voel me vereerd dat ik iets kan bijdragen aan het lot van de mensen daar. Werkt het? Heel goed! Dat merk ik vooral bij fans van mij. Die zien wat ik doe en nemen dan ook een kijkje op de Schone Kleren-website. Dat laten ze dan weer aan mij weten op mijn site. Dat ze bijvoorbeeld 'mijn' filmpje hebben gezien op Youtube, dat is nu al meer dan 5000 keer bekeken! En ze hebben het dan ook over dat meisje Rumana, en dat ze haar verhaal volgen via Hyves (zie pagina 20). Maar ik probeer iedereen te bereiken, niet alleen fans, ook collega s van de cast en de crew. Bij de repetities draag ik vaak mijn Ik ga voor goed goed -shirt, daar krijg ik veel opmerkingen over. Die slogan werkt heel goed. Hoe reageren ze dan? Ze weten vaak wel dat er iets aan de hand is, maar niet precies wát. Dan komen ze naar me toe en vragen hoe het zit. Maar het eerste wat ze me altijd vragen is: worden kleren dan duurder? Logische vraag wel, maar mijn antwoord is 'Nee'. En zodra die angst wordt weggenomen, staan ze er helemaal achter. Dan laat ik ze zien dat je als klant veel kunt betekenen voor de arbeiders in de fabrieken. Bijvoorbeeld door hier in de winkels vragen te stellen over de herkomst van hun kleding. Doe je dat, vragen stellen in de winkel? Ja. Hebben jullie van schone kleren gehoord?, vraag Robin showt de 'Ik ga voor goed goed' T-shirts. ik dan. De meesten weten het niet, of ze zijn zich er niet van bewust dat het überhaupt een issue is. Dan leg ik uit wat ik precies bedoel en waarom dat zo belangrijk voor me is. Sowieso noem ik altijd de website. Dat is het handigst, zeker in deze tijd. Maar het hoeven wat mij betreft niet alleen maar opmerkingen te zijn dat het winkelpersoneel dingen verkeerd doet. Je moet volgens mij juist ook complimenten geven als ze wél goed bezig zijn. Daarmee kun je die merken een boost geven, en laten zien dat er vraag is naar schone kleren. Waar let jij op als je kleding koopt? Is kleding leuk. Dat is punt één. Ik moet me er prettig bij voelen. Daarna denk ik: is dat een merk dat goed bezig is? Via de Schone Kleren-website kun je op modepoly.org zien wat de merken doen. Zo check ik dat. Maar als iets heel erg leuk is, koop ik het gewoon. Want het belangrijkst is dat je mensen er bewust van maakt, ik ben er niet voor om merken te boycotten. Waarom niet? Omdat ik vind dat je merken niet tegen je in het harnas moet jagen, of om zeep moet helpen. Dan hebben de arbeiders in de fabrieken helemaal geen werk meer. Foto: Geert Snoeijer Pagina 16 Pagina 17

10 Foto: Geert Snoeijer Treemagotchi maakt duurzaam leven leuk en simpel Robin was co-presentator mede-presentator van op het het event ter gelegenheid SKC van het 20-jaar twintigjarig event in bestaan De Balie. van de SKC. Daar hoef je geen ambassadeur voor te zijn, dat kan iedereen. Je moet de merken juist over de streep trekken om hun kleren op een goede manier te maken. Krijg je ook wel eens negatieve reacties? Nou, soms vinden mensen het maar raar wat ik doe. Alsof ik extreem aan het actievoeren ben, iets agres siefs. Maar als ik het dan heb uitgelegd, zijn ze het er altijd wel mee eens. Om een grote doelgroep te berei ken, vind ik het sowieso niet slim om radicaal te zijn, dan kom je snel in een hokje terecht. Als je in deze tijd serieus genomen wil worden, moet je het mensen makkelijk maken. Dan is de stap niet zo groot. Vooral jongeren willen best actie ondernemen, maar dan moet het snel en hapklaar zijn. Via internet of hun mobieltje bijvoorbeeld. Daar is niks mis mee, dat is voor hun een manier waarop ze er zelf iets mee kunnen. Je bent nu een jaar ambassadeur. Wat was de grootste eye-opener? Toen ik voor het eerst van eerlijke kleding hoorde, dacht ik meteen aan van die geitenwollensokkenkleding. Dat zal wel niks zijn, dacht ik. Maar ik weet nu dat het dus gecombineerd kan worden: het kan tegelijk mooi én schoon. En dat je als klant met weinig moeite al veel kunt bereiken. Dat is volgens mij ook de grootste uitdaging nu: aan iedereen laten zien dat het geen vervan-mijn-bed-show is, en dat je er zelf iets aan kunt doen. Ik ben bijvoorbeeld ook lid van de sms-dienst. Mocht er iets aan de hand zijn in een fabriek in Bangladesh, dan kun je door een paar cijfertjes in te toetsen al iets van je laten horen. Maar daar hoef je geen ambassa - deur voor te zijn, dat kan iedereen. Wil je ook zo n Ik ga voor goed goed -shirt of kaarten downloaden om zelf vragen te stellen bij je favoriete winkel? Kijk dan op Daar vind je ook het filmpje met Robin. De musical MAMMA MIA! is nog tot en met 11 juli te zien in diverse theaters: Ook dit jaar doet de SKC weer mee aan Treema - gotchi. Een Treemagotchi is een persoonlijke digitale boom, vergezeld door een kabouter, die groeit en bloeit door elke twee weken eerlijke en duurzame acties te onder nemen. Met een paar keer klikken ben je klaar. En als je meer wil doen kan dat ook. Er zijn ook nog leuke groene prijzen te winnen. In 2009 deden al mensen mee die samen acties uitvoerden. Meer dan 4000 mensen stuurden een aan hun favoriete kledingmerk om hen te vragen wat ze doen om ervoor te zorgen dat de mensen die kleding maken het goed hebben. Bijna 1500 mensen stelden deze vraag ook tijdens het shoppen in een echte kledingzaak, met behulp van onze vragenkaart. Dit jaar heeft de SKC een meer geheimzinnige actie. Wil je weten welke dat is? Doe dan gauw mee en plant een boom via Kort Via Treemagotchi kun je makkelijk digitaal eerlijke en duurzame acties doen. SKC vraagt een eerlijke Amsterdam Fashion Week Twee keer per jaar wordt tijdens de Amsterdam International Fashion Week (AIFW) fijn fashion gevierd. Het viel ons op dat dit event nog weinig aandacht besteedt aan eerlijke kleding. Dit terwijl duurzaamheid niet alleen het onderwerp van nu is, maar zeker ook van de toekomst en dus helemaal AIFW. Samen met enkele tientallen fashionista s hebben we de organisa - tie gevraagd wat zij doen aan schone kleren en naar aanleiding daarvan zijn wij in gesprek gegaan met de organisatie. We hebben uitgelegd dat de SKC het geweldig zou vinden als zo'n toonaangevend event zijn bekendheid zou gebruiken om eerlijke kleding te promoten. AIFW gaf aan duurzaamheid belangrijk te vinden vinden en dat er in de komende Fashion Week al meer aandacht aan wordt besteed. Misschien dat de Schone Kleren Campagne zelfs een side-event gaat organiseren. Hou onze website in de gaten voor meer nieuws. Uitkomsten lezersenquête In de vorige Goed Goed nieuws vroegen we onze lezers wat jullie van ons nieuwe blad en de andere veranderingen vinden. Hier kwamen veel reacties op, dank daarvoor! De meeste mensen waren erg blij met SKC nieuwe stijl en willen ons graag steunen: De nieuwe uitvoering is erg mooi en het blad kan zo op de leestafel, aldus een inzender uit Den Haag. Op de vraag wat we kunnen verbeteren kwam een tegenvraag: 'Waar koop ik schone kleren?', vroeg een lezer uit Bennebroek. Dit horen we vaker, en we gaan er ook zeker mee aan de slag op pagina 7 kun je hier meer over lezen. Tenslotte waren een aantal lezers bezorgd dat het blad duurder is geworden. Dat valt reuze mee: de productieprijs, inclusief vormgeving, is nog steeds minder dan 2 euro. Pagina 18 Pagina 19

11 Kledingarbeidster Rumana ontving een grote stapel kaarten uit Nederland. moest Rumana drie keer verhuizen, moest ze op één dag 1015 broeken afmaken, en kreeg ze voor het eerst van haar leven een grote stapel brief kaarten, van de Nederlanders die haar volg den. Ik krijg bijna nooit een kaart of brief. In heel mijn leven heb ik maar één keer wat gekregen. Maar in januari was ik heel erg blij toen ik allemaal prachtige briefkaarten kreeg. Veel van de dingen die Rumana ons vertelde, gingen over haar werk: Er zijn maar 15 wc s voor 8000 of 9000 arbeiders, en ze zijn misselijkmakend. Soms is er een watertekort, en dan zijn de wc s helemaal walgelijk. Of over het loon: Ik heb minimaal 6500 taka (ongeveer 65 euro, red.) nodig voor een eenvoudig leven. Dat krijg ik nooit. We vroegen ons de afgelopen tijd vaak af hoe Rumana dit allemaal volhoudt. Zelf vertelt ze hierover: Ik offer mijn leven op voor mijn dochter. Of mijn leven succesvol is, hangt af van haar succes op school. Mijn droom is dat ze dokter wordt. Na zes maanden liet Rumana ons De mensen achter onze mode Foto: Schone Kleren Campagne Succes voor de SKC: Denimmerk J.C. Rags sluit zich aan bij Fair Wear Foundation J.C. Rags na onderzoek lid van Fair Wear Foundation Het enige merk dat direct na de lancering van de Kleren Schoon? Leefbaar Loon!-campagne aangaf zich serieus in te willen zetten voor goede arbeidsomstandigheden was J.C. Rags. Dit populaire jeansmerk is in maart deelnemer geworden van Fair Wear Foundation. De Schone Kleren Campagne ziet het deelnemerschap van bedrijven aan zo n initiatief als een belangrijke manier om arbeidsomstandigheden blijvend te verbeteren. Onder andere omdat de fabrieks controles geverifieerd worden in samenwerking met de kleding arbeiders. Daarnaast kunnen zij buiten deze controles om misstanden melden via een onafhankelijke klachtenprocedure. Hopelijk volgen meer andere kle dingmerken dit goede voorbeeld. Naar aanleiding van ons onderzoek stelden GroenLinks, de PvdA en de SP Kamervragen. De toenmalige staats - secretaris van Economische Zaken riep de bedrij ven en de SKC op samen te zoeken naar oplossingen. Mede hierdoor is er nu ook overleg met de branche vereniging van het grootwinkelbedrijf. Een vervolgstap is het organi seren van een ronde tafel over leefbaar loon. Ongeveer een jaar geleden liet de Schone Kleren Campagne een onderzoek uitvoe ren in fabrieken in India en Bangladesh die produceren voor Nederlandse kledingmerken. Daaruit bleek wederom dat hogere lonen en kortere werkweken, de grootste wensen van kledingarbeiders zijn. Om te laten zien hoe het is om urenlang kleding in elkaar te naaien, begon de Schone Kleren Campagne eind vorig jaar een uniek project. Rumana, een kledingarbeidster uit Bangladesh die kleding voor Nederlandse winkels maakt, hield ons een half jaar lang op de hoogte van haar dagelijks leven, en dat van haar 5-jarige dochtertje. Door Geert-Jan Davelaar Ik werk de hele dag, vaak zelfs tot 22 uur s avonds. Dan kom ik om 23 uur thuis. Ik maak het eten klaar en ga rond half een s nachts naar bed. Soms maak ik wel 152 overuren in één maand, vertelde Rumana. Ondanks de lange, monotone dagen is er veel gebeurd in de zes maanden die wij haar hebben gevolgd. Zo weten dat ze vond dat ze ons genoeg had verteld over haar leven: Ik wil nu stoppen met mijn verhaal. Jullie luisteren naar ons. Luister alsjeblieft naar de verhalen van andere arbeiders. Help ons een einde aan deze situatie te maken. Rumana vecht verder, en wij houden zeker contact met haar. Alles wat Rumana heeft meegemaakt kun je teruglezen op 'Ik was heel blij toen ik alle maal kaarten kreeg uit Nederland' 30 euro per maand Dat het leven van Rumana geen uitzondering is, bewijst een onderzoek dat tegelijkertijd met het verschijnen van Rumana s verhaal werd gepubliceerd. Bijna 400 kleding - arbeiders die in 17 verschillende kledingfabrie - ken in India en Bangladesh werken, werden geïnterviewd. Hun verhalen zijn bijna identiek aan Rumana's verhaal. De kledingarbeiders in Bangladesh verdienen gemiddeld 30 euro per maand waarvoor ze 85 uur in de week werken. In India zijn de lonen ongeveer net zo laag en werkweken van 78 uur zijn er geen uitzondering. De onderzochte fabrieken produceren allemaal voor Nederlandse kledingmerken als C&A, Miss Etam, M&S Mode, Prénatal en WE. De meeste merken hebben tot nu toe nog geen zichtbare stappen gezet die ervoor zorgen dat de arbeidsomstandigheden verbeteren. Hun fa brieken worden wel gecontroleerd. Het bezoek van een kledingmerk is als een festival. Het management vraagt ons mooie jurken aan te trekken. We krijgen instructies over wat we moeten zeggen, vertelt een arbeider. De afgelopen tijd hebben we gezien wat het werk van de Schone Kleren Campagne, gesteund door duizenden mensen, in beweging kan zetten. We hebben de kille cijfers over de kleding die ons warm houdt nodig, om de mensen die onze kleding maken te kunnen helpen. Arbeidsomstandigheden veranderen niet van de een op de andere dag, maar stapsgewijs. Leefbaar loon blijft een belangrijk thema waar we ons de komende tijd voor blijven inzetten. Zo zorgen we er samen voor dat Rumana en haar collega s het uiteindelijk goed hebben. Kijk voor meer informatie en updates over Kleren Schoon? Leefbaar Loon! op activiteiten/leefbaar-loon Pagina 20 Pagina 21

12 Column uit het netwerk Thuis in India De Schone Kleren Campagne is er trots op een netwerkorganisatie te zijn. Daarom laat Goed Goed nieuws elke editie een organisatie uit ons platform aan het woord om in een column meningen en observaties te delen over ons werk en werkveld. Deze keer: Nicky Coninck van de Landelijke India Werkgroep. Ik zit in een kamertje ter grootte van mijn kantoor, en ben op bezoek bij Gulshan. Zij woont samen met man en zes kinderen in Gurgaon, een stad in India waar veel kleding gemaakt wordt die naar Europa gaat. De kamer in een flat heeft een kookstelletje, een tweedehands televisie, een tafeltje en een plastic stoel. Er is geen bed, alleen wat spreien op de grond. Sinds tien jaar woont Gulshan in Gurgaon. Ze is het bestaan als landloze boerin ontvlucht door te trouwen met iemand die in Gurgaon werkt. Maar of haar bestaan er echt beter op is geworden? Ze wijst om zich heen: Je kunt het bewijs van onze armoede zien. Je hoeft er niet naar te vragen en ik hoef het je niet te vertellen. Je ziet het zelf, dit is alles wat ik heb. Ze is net als de meeste vrouwen in deze flat thuiswerker. Fabrieken besteden delen van de productie van kleding vaak uit aan een middenman, die ervoor zorgt dat een groep thuiswerkers ermee aan de slag gaat. Gulshan is thuiswerker. In haar piepkleine huis maakt ze werk af waar dat door kledingfabrieken via-via wordt uitbesteed. Thuiswerken is makkelijker te combineren met het huishouden, en ik verdien er net zo veel of weinig mee als in de fabriek. Haar dagen zijn lang. De laatste maanden had ik veel werk. Ik ga naar bed rond 3 uur s nachts en sta weer op om 6 uur. Dat is ook het nadeel voor vrouwen die in de informele sector werken. Soms komen ze om in het werk en moet alles het liefst gister af zijn. Op andere tijden is er amper werk en dus inkomen. Ze vertelt over haar kinderen. Mijn oudste zoon (van 16) leert nu om kleermaker te worden zodat hij kan werken in een fabriek. Ik hoop dat als hij straks thuiskomt van werk, hij mij nog kan helpen. Als ik meer geld verdien kan ik mijn andere kinderen naar een betere school sturen. Sinds haar man als union organiser werkt, gaan de meisjes niet meer naar een openbare school, maar naar een duurdere privéschool. Zo hebben ze meer kans op een goede toekomst. Als Gulshan meer geld zou verdienen zou ze ook haar jongens naar een betere school sturen, om hen te behoeden voor een toekomst als fabrieksarbeider. Het is bitter dat het daarvoor nodig is dat de oudste wel in een fabriek gaat werken. Nicky Conick Landelijke India Werkgroep In de volgende Goed Goed nieuws: Hopelijk de spannende lancering van iets feestelijks dat jij zeker wilt hebben (of geven) De virtuele Schone Kleren Campagne Clean & Unique: opkomende ontwerpers doen het eerlijk... Mis hem dus niet! Je vindt hem bij je organisatie als die onderdeel is van het SKC-platform, of bij je thuis als je donateur bent. Nog geen donateur? Geld hebben we hard nodig. Om ervoor te zorgen dat de mensen die de kleding naaien die ons warm houdt, niet meer zo worden uitgebuit dat je er koude rillingen van krijgt. Je krijgt dan twee keer per jaar dit blad, boordevol informatie, actiemogelijkheden en achtergrondverhalen, en je maakt een uitbuitingsvrije kledingindustrie mede mogelijk. Ga naar om je aan te melden, of stuur de kaart uit het midden van deze Goed Goed nieuws in. Alvast veel dank. P.S. De achterkant van deze Goed Goed nieuws (sla om!) is een poster: knip of scheur die uit en hang hem op waar die wordt gezien in de kantine, op de sportschool of het toilet en maak onze beweging voor betere arbeids - omstandigheden zo breed mogelijk. Ga voor goed goed! Over de SKC De Schone Kleren Campagne zet zich in voor betere arbeidsomstandigheden in de wereldwijde kledingindustrie. Uiteindelijk hoort alle kleding onder goede arbeidsomstandigheden te worden gemaakt, en arbeiders in de kledingindustrie horen de vrijheid en mogelijkheid te hebben om hun eigen (mensen)rechten zeker te stellen. We zien het als onze uitdaging en missie om een brede beweging te creëren die goed goed vraagt en mogelijk maakt. Daartoe informeren en activeren we het Nederlandse publiek, stimuleren we bedrijven hun verantwoordelijkheid te laten nemen voor de manier waarop hun kleding wordt gemaakt, ondersteunen we arbeiders in hun strijd voor gerechtigheid, en vragen we overheden goede wetten te implementeren, en zelf verantwoord in te kopen. Wij baseren ons werk op de normen van de International Labour Organisation (ILO) en de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. De Schone Kleren Campagne bestaat sinds 1989 en brengt verschillende organisaties samen zoals de FNV, Oxfam Novib, CNV, Max Havelaar, de Landelijke India Werkgroep, SOMO en NJR. De SKC is onderdeel van het interna - tionale platform Clean Clothes Campaign. Het internationale netwerk bestaat uit een groot assortiment van meer dan driehonderd vakbonden en maatschappelijke organisaties in productieen consumptielanden. Wij baseren ons werk zo op de ervaringen en input van de miljoenen, voornamelijk vrouwelijke, arbeiders die nu nog zoveel uren gedwongen moeten overwerken voor een hongerloontje. Dat moet en kan anders. Zie voor meer informatie over de Schone Kleren Campagne. Pagina 22 Foto: Nicky Conninck Strip (uit de Grote Klere Quiz): Floris Wiegerinck Pagina 23

13

SCHONE KLEREN CAMPAGNE 1. mode is niet schoon

SCHONE KLEREN CAMPAGNE 1. mode is niet schoon SCHONE KLEREN CAMPAGNE 1 99van de % mode is niet schoon 2 SCHONE KLEREN CAMPAGNE SCHONE KLEREN CAMPAGNE 3 Voor jouw kleren worden wereldwijd mensen uitgebuit en mensenrechten geschonden. Jij kunt helpen

Nadere informatie

de kortste weg naar eerlijke bedrijfskleding 1

de kortste weg naar eerlijke bedrijfskleding 1 De kortste weg naar eerlijke bedrijfskleding de kortste weg naar eerlijke bedrijfskleding 1 waarom deze campagne? zit er een luchtje aan uw bedrijfskleding? Met deze campagne willen wij u de werknemers

Nadere informatie

99van de mode %is niet schoon

99van de mode %is niet schoon 99van % de mode is niet schoon 90 % van alle kleding wordt gemaakt in lagelonenlanden 85van % de kledingarbeiders is vrouw wij willen schone kleren! De mensen die onze kleren maken, werken onder slechte

Nadere informatie

Achter de blinkende façades in Gurgaon Nicky Coninck Landelijke India Werkgroep

Achter de blinkende façades in Gurgaon Nicky Coninck Landelijke India Werkgroep Achter de blinkende façades in Gurgaon Nicky Coninck Landelijke India Werkgroep Gurgaon India shining Om me heen overal lelijke, spiegelende bank- en kantoorgebouwen. Alsof ik in een advertentieplaatje

Nadere informatie

Welkom Quizmaster!...bij de Grote Klere Quiz. Regels: Kleding-carrousel. Kleding-carrousel. Benodigdheden voor het spel:

Welkom Quizmaster!...bij de Grote Klere Quiz. Regels: Kleding-carrousel. Kleding-carrousel. Benodigdheden voor het spel: Welkom Quizmaster!...bij de Grote Klere Quiz. 2 Wat leuk dat je voor ons spel hebt gekozen! Vanavond ben je quizmaster op je eigen feestje. Je speelt zelf niet mee, maar hebt met deze set kaarten ongetwijfeld

Nadere informatie

Goed Goed nieuws. Rumana s Sweatsoap: Gastcolumn door Vincent Bijlo. De impact van de Kleren Schoon? Leefbaar Loon! campagne

Goed Goed nieuws. Rumana s Sweatsoap: Gastcolumn door Vincent Bijlo. De impact van de Kleren Schoon? Leefbaar Loon! campagne Goed SKC bestaat 20 jaar Goed nieuws Gastcolumn door Vincent Bijlo De impact van de Kleren Schoon? Leefbaar Loon! campagne Win: het boek over ons en kaarten voor het jubileum-event! Rumana s Sweatsoap:

Nadere informatie

Goed. Goed nieuws. Interview met Daryl van Wouw: Ik wil de mensen die mijn kleding maken de credit geven die ze verdienen

Goed. Goed nieuws. Interview met Daryl van Wouw: Ik wil de mensen die mijn kleding maken de credit geven die ze verdienen Interview met Daryl van Wouw: Ik wil de mensen die mijn kleding maken de credit geven die ze verdienen Goed Lancering van de SKC nieuwe stijl Vrouwen dragen de kledingindustrie Achter de schermen bij de

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

OPA EN OMA DE OMA VAN OMA

OPA EN OMA DE OMA VAN OMA Hotel Hallo - Thema 4 Hallo opdrachten OPA EN OMA 1. Knip de strip. Strip Knip de strip los langs de stippellijntjes. Leg de stukken omgekeerd en door elkaar heen op tafel. Draai de stukken weer om en

Nadere informatie

Welkom Quizmaster! ...bij de Grote Klere Quiz.

Welkom Quizmaster! ...bij de Grote Klere Quiz. 2 Welkom Quizmaster!...bij de Grote Klere Quiz. Wat leuk dat je voor ons spel hebt gekozen! Vanavond ben je quizmaster op je eigen feestje. Je speelt zelf niet mee, maar hebt met deze set kaarten ongetwijfeld

Nadere informatie

Mijn kledinggebruik. Succes! Dit gedeelte gaat over het kopen van kleding.

Mijn kledinggebruik. Succes! Dit gedeelte gaat over het kopen van kleding. Mijn kledinggebruik Wellicht weet je al dat verschillende aspecten van kleding slecht zijn voor het milieu. In deze opdracht gaan we bekijken op welke manier jij zelf je steentje bij kan dragen aan het

Nadere informatie

Lesbrief 14. Naar personeelszaken.

Lesbrief 14. Naar personeelszaken. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag.

Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Onze vragen: 1. Wanneer bent u met uw schrijfcarrière begonnen? 8 jaar geleden ben ik begonnen met het schrijven.

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

Stichting Kinderpostzegels

Stichting Kinderpostzegels Stichting Kinderpostzegels gemaakt door Eva Prince 10/10/15 voorwoord Ik doe mijn werkstuk over Kinderpostzegels. Want ik vind dat kinderpostzegels verkopen leuk is. Ik vind dat Stichting Kinderpostzegels

Nadere informatie

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet! Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014 LERAREN HANDBOEK 1e Editie, 2014 1. Je eerste Workshop Om te beginnen In dit Leraren Handboek vind je een paar tips en tricks die je kunnen helpen bij het voorbereiden van je workshop. Als je nog nooit

Nadere informatie

De olifant die woord hield

De olifant die woord hield De olifant die woord hield Een voorstelling van verhalenverteller Peter Faber www.peterfaber.eu Inleiding Aan het eind van haar leven las Annie MG Schmidt al haar sprookjes nog eens door. Genadeloos streepte

Nadere informatie

DE AARDE IS OOK. TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS. Mueller/GP

DE AARDE IS OOK. TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS. Mueller/GP DE AARDE IS OOK TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS Mueller/GP Wilkins/GP Een wereld die draait op schone energie, met rijke bossen en oceanen vol leven. Dat is de wereld volgens Greenpeace. We doen

Nadere informatie

Luisteren: muziek (A2 nr. 7)

Luisteren: muziek (A2 nr. 7) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk

Nadere informatie

Bijbellezing: Johannes 2 vers 1-12. Bruiloftsfeest

Bijbellezing: Johannes 2 vers 1-12. Bruiloftsfeest Bijbellezing: Johannes 2 vers 1-12 Bruiloftsfeest Sara en Johannes hebben een kaart gekregen In een hele mooie enveloppe Met de post kregen ze die kaart Weet je wat op die kaart stond? Nou? Wij gaan trouwen!

Nadere informatie

ONLINE MARKETING ANGELCOACHING

ONLINE MARKETING ANGELCOACHING ONLINE MARKETING ANGELCOACHING MARCA VAN DEN BROEK Met mijn bedrijf AngelCoaching zet ik me in voor succesvol ondernemen als kunstenaar//creatief. WAAR GAAT HET OM? Zichtbaarheid Onderscheidend (en authentiek)

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

Luisteren: muziek (B1 nr. 1)

Luisteren: muziek (B1 nr. 1) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U

Nadere informatie

Nieuwsbrief Amigos. maart 2014 DE SAN JUAN DE FLORES

Nieuwsbrief Amigos. maart 2014 DE SAN JUAN DE FLORES Nieuwsbrief Amigos maart 2014 DE SAN JUAN DE FLORES Voorwoord Beste Amigos, Terwijl wij hier in Nederland al weer helemaal het gevoel krijgen in het voorjaar te zijn beland, hebben de bursalen in Guatemala

Nadere informatie

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les

Nadere informatie

Actuele opdracht leesvaardigheid Foute kleding mei - 2014 2 vmbo kgt

Actuele opdracht leesvaardigheid Foute kleding mei - 2014 2 vmbo kgt Actuele opdracht leesvaardigheid Foute kleding mei - 2014 2 vmbo kgt Opdracht 1 Een shirt voor vijf euro, of een jurkje voor een tientje. Als je shopt, let je natuurlijk op de prijs. Maar denk je ook wel

Nadere informatie

Nieuwsbrief CliëntAanZet

Nieuwsbrief CliëntAanZet Nummer 3 April 2014 Van de redactie Hallo, Hier weer een nieuwe nieuwsbrief CliëntAanZet. Heb je een leuk idee voor deze nieuwsbrief? Of wil je misschien zelf iets schrijven? Stuur een bericht naar: Cliëntzeggenschap,

Nadere informatie

2. Wat is de hoofdvraag? Hoe zijn de arbeidsomstandigheden in de kleding- en schoenenindustrie in landen die aan Nederland leveren?

2. Wat is de hoofdvraag? Hoe zijn de arbeidsomstandigheden in de kleding- en schoenenindustrie in landen die aan Nederland leveren? Werkstuk door een scholier 1455 woorden 24 januari 2005 5,9 376 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1. Wat is je onderzoeksterrein? schone kleren 2. Wat is de hoofdvraag? Hoe zijn de arbeidsomstandigheden

Nadere informatie

Mijn manier Onze wereld uitgedaagd. Welke rol speelt de ondernemer? - Bilderbergconferentie 2016

Mijn manier Onze wereld uitgedaagd. Welke rol speelt de ondernemer? - Bilderbergconferentie 2016 Mijn manier Onze wereld uitgedaagd. Welke rol speelt de ondernemer? - Bilderbergconferentie 2016 Hasmik Matevosyan, mode-onderzoekster Mode-industrie zonder verspilling Hasmik Matevosyan (1987) studeerde

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Vraag 1 Hoe heb je zielsliefde ontdekt, en ontdekte je zielsliefde het ook op dat moment? Ik ontmoette haar op mijn werk in de rookruimte. We konden

Nadere informatie

Meer succes met je website

Meer succes met je website Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection 1 Beste docent, Binnenkort gaat u samen met uw klas naar de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection. Deze lesbrief

Nadere informatie

Introductie. Lesinstructie. Lesinstructie. Leerdoelen. Introductie. Opzet. Bronnen

Introductie. Lesinstructie. Lesinstructie. Leerdoelen. Introductie. Opzet. Bronnen Introductie Introductie Gamen, Hyven, informatie zoeken, filmpjes kijken, muziek luisteren, spullen kopen of verkopen. Internetten doen we allemaal. Soms voor de lol, soms serieus, soms thuis, soms op

Nadere informatie

De online tool voor leerlingen om de wereld te verbeteren!

De online tool voor leerlingen om de wereld te verbeteren! De online tool voor leerlingen om de wereld te verbeteren! Wat is Treemagotchi? Treemagotchi is een persoonlijk online boom, die bloeit en groeit als je duurzame acties uitvoert. Elke week wordt er een

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Inspirerend Presenteren

Inspirerend Presenteren Inspirerend Presenteren Door Kai Vermaas & Charis Heising Bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla Inleiding Wil je leren hoe jij een presentatie kunt geven waar je zeker bent van je verhaal? En

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

FOTOREGELS. Uitleg en regels rondom het gebruik van foto s. Het auteursrecht. Als ik een foto koop, krijg ik dan ook de rechten op de foto?

FOTOREGELS. Uitleg en regels rondom het gebruik van foto s. Het auteursrecht. Als ik een foto koop, krijg ik dan ook de rechten op de foto? FOTOREGELS Uitleg en regels rondom het gebruik van foto s Over auteursrecht op foto s is bij consumenten wel eens onduidelijkheid. Soms kan dat tot vervelende situaties leiden voor zowel klant als fotograaf.

Nadere informatie

E-Book Thuiswerk Vacatures Met 10 Insider Tips!!! Gratis downloaden op: www.thuiswerk-vacatures.be

E-Book Thuiswerk Vacatures Met 10 Insider Tips!!! Gratis downloaden op: www.thuiswerk-vacatures.be E-Book Thuiswerk Vacatures Met 10 Insider Tips!!! Gratis downloaden op: www.thuiswerk-vacatures.be Disclaimer Bij het samenstellen van deze cursus is de grootste zorg besteed aan de juistheid van de hierin

Nadere informatie

Jezus vertelt, dat God onze Vader is

Jezus vertelt, dat God onze Vader is Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Deze handreiking is van:

Deze handreiking is van: 9 lessen over het volgen van Jezus Deze handreiking is van: Deze cursus is geschreven Beryl Voorhoeve en opgemaakt door Judith Maarsen. Ten behoeve van de kinderstudiegroepen voor de bovenbouw Gebruikte

Nadere informatie

Meer transparantie in de wereldwijde kledingindustrie!

Meer transparantie in de wereldwijde kledingindustrie! POSITION PAPER 1 Meer transparantie in de wereldwijde kledingindustrie! Zou Rana Plaza vandaag zijn ingestort, zouden we weer tussen het puin op zoek moeten naar labels No. 1 Juni 2017 2 Inleiding. De

Nadere informatie

Knabbel en Babbeltijd.

Knabbel en Babbeltijd. Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte

Nadere informatie

De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal!

De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! Hé hoi, hallo! Ik zal me even voorstellen. Ik ben Bloem. Bloem van Plastic. Maar je mag gewoon Bloem zeggen. Wow! Wat goed dat jullie even

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl

Nadere informatie

Vertel de kinderen, of praat met hen over het verschil tussen film, tv kijken of naar het theater gaan.

Vertel de kinderen, of praat met hen over het verschil tussen film, tv kijken of naar het theater gaan. LESBRIEF Binnenkort gaan jullie met jullie groep naar de voorstelling Biggels en Tuiten Hieronder een aantal tips over hoe je de groep goed kan voorbereiden op de voorstelling. VOOR DE VOORSTELLING Vertel

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Liefdesgedichten schrijven

Liefdesgedichten schrijven Deze les hoort bij het boek Wil jij... met mij? geschreven door Rian Visser met tekeningen van Annet Schaap en gepubliceerd door uitgeverij Moon. Doel: leerlingen zelf gedichten laten schrijven Leeftijd:

Nadere informatie

Thema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag

Thema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag Thema Op het werk. Demet TV Lesbrief 8. De eerste werkdag Deze les gaat over de eerste werkdag. gaat voor het eerst werken bij een snoepfabriek. Hij komt binnen en maakt kennis met de chef. De chef vertelt

Nadere informatie

H E T V E R L O R E N G E L D

H E T V E R L O R E N G E L D H E T V E R L O R E N G E L D Personen Evangelieschrijver Vrouw (ze heet Marie) Haar buurvrouwen en vriendinnen; o Willemien o Janny o Sjaan o Sophie (Als het stuk begint, zit de evangelieschrijver op

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

E-mailmarketing voor zorg-professionals: Reader Deel 1: Waarom is e-mail marketing belangrijk?

E-mailmarketing voor zorg-professionals: Reader Deel 1: Waarom is e-mail marketing belangrijk? Waarom is e-mail marketing belangrijk als zorg-professional? Als therapeut of coach werk je graag met mensen. Ook wil je graag genoeg verdienen om van te kunnen leven. Dat betekent dat het belangrijk voor

Nadere informatie

15. eten moet je toch

15. eten moet je toch GRATIS voorproefje 15. eten moet je toch Uitnodigen Ik zal zorgen dat ik honger heb. Hou het eenvoudig, hoor! Ik eet alles. Ik ben niet zo n moeilijke eter. Maar verder eet ik alles! Je ziet me wel verschijnen.

Nadere informatie

25 Ideeën voor (zakelijke) blogposts

25 Ideeën voor (zakelijke) blogposts 25 Ideeën voor (zakelijke) blogposts Als ondernemer heb je vanzelfsprekend al veel kennis en expertise op jouw vakgebied. En meer dan je wellicht zou denken. Waarschijnlijk kun je tot in de lengte der

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag

Nadere informatie

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen.

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen. Woensdag Ik denk dat ik gek word! Dat moet wel, want ik heb net gehoord dat mijn moeder kanker heeft. Niet zomaar een kankertje dat met een chemo of bestraling overgaat. Nee. Het zit door haar hele lijf.

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 14. Opdrachten

Thema Op het werk. Lesbrief 14. Opdrachten Thema Op het werk. Lesbrief 14. Opdrachten Kofi is op het werk. De chef geeft opdrachten: zij zegt wat Kofi moet doen. De eerste opdracht is de rommel opruimen. Kofi moet de vloer vegen. Het is weer netjes

Nadere informatie

Inhoud. Mijn leven. de liefde en ik

Inhoud. Mijn leven. de liefde en ik Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Gevoelens... 4 Hoofdstuk 2 Ontmoeten... 6 Hoofdstuk 3 Verliefd... 8 Hoofdstuk 4 Date... 10 Hoofdstuk 5 Verkering... 12 Hoofdstuk 6 Intimiteit... 14 Hoofdstuk 7 Seks...

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

Musical De Eendenclub verdwaalt

Musical De Eendenclub verdwaalt Pagina 1 van 9 Musical De Eendenclub verdwaalt Normale versie voor 3 typetjes (Otto/Elle/Izzi) Een eigen productie van Recrateam Zang: Leonie van Gent en Martijn Boer Stemmen op de cd-versie: Martijn Boer

Nadere informatie

Thema Kinderen en school. Demet TV. Lesbrief 9. De kinderopvang

Thema Kinderen en school. Demet TV. Lesbrief 9. De kinderopvang Thema Kinderen en school. Demet TV Lesbrief 9. De kinderopvang zoekt opvang voor haar kind. belt naar een kinderdagverblijf. Is er plaats? Is de peuterspeelzaal misschien een oplossing? Gaat inschrijven

Nadere informatie

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie

Doelgroep De doelgroep van het onderzoek bestaat uit de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder.

Doelgroep De doelgroep van het onderzoek bestaat uit de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder. Onderzoek in opdracht van TNT Post Onderwerp: Verjaardagen Datum: 26 juli 2010 Doelgroep De doelgroep van het onderzoek bestaat uit de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder. Informatie over de onderzoeksopzet

Nadere informatie

Wat was voor jou de belangrijkste reden om aan dit project mee te werken?

Wat was voor jou de belangrijkste reden om aan dit project mee te werken? Carpe Diem! Afgelopen december vertrokken vijf Nederlandse dames naar het prachtige Zuid-Afrika om hier mee te werken aan een summerschool in een township in Hermanus. Dit is een project van People4Change,

Nadere informatie

WebsiteKlanten.nl Piet Hein Bouwkamp

WebsiteKlanten.nl Piet Hein Bouwkamp 1. Staat er een superduidelijke beschrijving van jouw toegevoegde waarde op je website op een plek die niet te missen is? Een plek waar echt niemand er omheen kan? Tip: Je toegevoegde waarde is niet wat

Nadere informatie

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 HOE ZIEN HERSENEN ERUIT? VRAAG WIE KAN VERTELLEN WAT HERSENEN ZIJN? VRAAG HEBBEN KINDEREN KLEINERE HERSENEN DAN GROTE MENSEN? 1.2 WANNEER GEBRUIK JE ZE?

Nadere informatie

Klein Kontakt. Jarigen. in april zijn:

Klein Kontakt. Jarigen. in april zijn: A Klein Kontakt Het is alweer eind maart wanneer dit Kontakt uitkomt, het voorjaar lijkt begonnen, veel kinderen hebben kweekbakjes met groentes in de vensterbank staan, die straks de tuin in gaan. Over

Nadere informatie

Speel het HonesTee spel en word écht rijk!

Speel het HonesTee spel en word écht rijk! Speel het HonesTee spel en word écht rijk! ook voor 10-12 jaar of 12-18 jaar: download de vragenlijst op www./campagnemateriaal Doel. Dit spel is een concrete tool dat de dialoog rond eerlijkheid mogelijk

Nadere informatie

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Vrienden & Relaties

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Vrienden & Relaties MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Vrienden & Relaties s Avonds en in het weekend zit ik vaak alleen thuis. Ik bel dan wel eens met mijn vrienden, maar ze bellen me nooit terug. Ik heb verkering,

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Ondernemerschapsblokkades

Ondernemerschapsblokkades Ondernemerschapsblokkades Wat houdt je tegen om je droom werkelijkheid te laten worden? En hoe los je dat op? 7 tips om in actie te komen! Samengesteld door Willemijn Lau Hoi toekomstig professional, Wat

Nadere informatie

Goed Goed nieuws. Column van Lisette Kreischer (Veggie in Pumps) Het grote geef issue

Goed Goed nieuws. Column van Lisette Kreischer (Veggie in Pumps) Het grote geef issue Goed Goed nieuws Interview met fashion icoon Aynouk Tan Column van Lisette Kreischer (Veggie in Pumps) Het grote geef issue GRATIS! Geef schone kleren deze feestdagen (en maak kans op mooie prijzen) het

Nadere informatie

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg Pasen met peuters en kleuters Beertje Jojo is weg Thema Maria is verdrietig, haar beste Vriend is er niet meer. Wat is Maria blij als ze Jezus weer ziet. Hij is opgestaan uit de dood! Wat heb je nodig?

Nadere informatie

Communiceren met de achterban

Communiceren met de achterban 1 Communiceren met de achterban Je wilt weten hoe je het beste communiceert met de achterban. Je wilt direct aan de slag en snel resultaten. Je hebt een hoe-vraag. Zoals iedereen. Maar als je werkelijk

Nadere informatie

Borstkanker ''Angst voor het onbekende''

Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Ellen Wagter-Streep Schrijver: Ellen Wagter-Streep ISBN: 9789402129663 Ellen Wagter-Streep Inhoud Inhoud... 05 Voorwoord...

Nadere informatie

Voorblad Wat is geld?

Voorblad Wat is geld? Voorblad Wat is geld? Je hebt de test op de website van Nibud gedaan: http://service.nibud.nl/geldtypetest/ Welk geldtype ben je? Vind je dit zelf ook? Motiveer je antwoord. Beantwoord de volgende vragen

Nadere informatie

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Beste docent, Binnenkort gaat u met uw klas naar de voorstelling Zwemmen Zonder Mouwen; een muzikale 8+ voorstelling die zich afspeelt in en rondom

Nadere informatie

Voorwoord. Veel leesplezier! Liefs, Rhijja

Voorwoord. Veel leesplezier! Liefs, Rhijja Voorwoord Verliefd zijn is super, maar ook doodeng. Want het kan je heel onzeker maken. En als het uiteindelijk uitgaat, voel je je intens verdrietig. In dit boek lees je over mijn liefdesleven, de mooie,

Nadere informatie

Vragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden

Vragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden Verslag Studenten Evaluatie Videoproject Door Tonny Mulder, a.b.mulder@uva.nl, 26 sept 213 De studenten van de opleidingen Biologie, Biomedische Wetenschappen en Psychobiologie krijgen in het 1 ste jaar

Nadere informatie

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou. JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen

Nadere informatie

Dit ebook heb ik geschreven op 28/10/2013 van 8:26 uur tot 9.58 uur

Dit ebook heb ik geschreven op 28/10/2013 van 8:26 uur tot 9.58 uur Dit ebook heb ik geschreven op 28/10/2013 van 8:26 uur tot 9.58 uur Inhoud Ik heb geen tijd om een ebook te schrijven!... 3 Waarom heb ik het recht om je dit te vertellen?... 4 Template voor schrijven

Nadere informatie

Bijlagen. 1. Persbericht oktober 2012. 2. Artikelen: Brandpreventieweek in het nieuws. 3. (Stopper) advertenties

Bijlagen. 1. Persbericht oktober 2012. 2. Artikelen: Brandpreventieweek in het nieuws. 3. (Stopper) advertenties Bijlagen 1. Persbericht oktober 2012 2. Artikelen: Brandpreventieweek in het nieuws 3. (Stopper) advertenties 4. Alle materialen: poster, folder, pen etc. 5. Consumentensite www.watdoejijbijbrand.nl 6.

Nadere informatie

Geen tapas maar shapas het is Sherryweek

Geen tapas maar shapas het is Sherryweek Geen tapas maar shapas het is Sherryweek Inderdaad geen tapas, maar shapas het is Internationale sherryweek, zoals je in mijn oktober dagboek al kon lezen ben ik in oktober aangeschoven bij een taps lunch,

Nadere informatie

Hoofdstuk 1. Introductie

Hoofdstuk 1. Introductie Hoofdstuk 1 Introductie Wat kan dit boek voor jou betekenen? Als je dit boek leest, sta je op het punt een enorm succes te maken van je bedrijf. Dat vind ik geweldig cool. Welkom! Mijn naam is Marielle

Nadere informatie

Tineke Boudewijns VERSTAG

Tineke Boudewijns VERSTAG Tineke Boudewijns VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

Bedrijven safari. Daphne Meijer 0821393 CMD 1c

Bedrijven safari. Daphne Meijer 0821393 CMD 1c Bedrijven safari Daphne Meijer 0821393 CMD 1c TamTam Korte historie van het bedrijf Tam Tam is in 1996 opgericht door Paul en Bart Manuel. Paul en Bart zijn als partners aan Tam Tam verbonden en spelen

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor:

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor: Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor: Terugblik Kinderyoga Rots & Water De Sterrenplukmachine Theaterweek Thema avond (hoog)gevoeligheid

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden

Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden zijn ouders hem, maar alle andere konijntjes noemden

Nadere informatie