Rapport Samenvatting InnovatieNetwerk. Cleantech Playground: op weg naar gesloten kringlopen
|
|
- Petra Maas
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1 Rapport Samenvatting InnovatieNetwerk Cleantech Playground: op weg naar gesloten kringlopen
2 2 Rapport Samenvatting Cleantech Playground: op weg naar gesloten kringlopen Eva Gladek, Metabolic Projectleider InnovatieNetwerk: Joost Reus InnovatieNetwerkrapport nr Samenvatting, Utrecht, juni 2013 Lees meer over Cleantech Playground : Steden verbruiken natuurlijke hulpbronnen. Ze consumeren energie en grondstoffen, en produceren afval. Om steden duurzamer te maken, is het noodzakelijk dat ze zelfvoorzienend worden en dat ze leren waardevolle stofstromen en energie terug te winnen voor lokaal gebruik. De Cleantech Playground (CTP), die is ontwikkeld met steun van Innovatie- Netwerk, is een proeftuin voor schone technologie midden in de stad. Het concept wordt in Amsterdam Noord in twee aangrenzende gebieden gerealiseerd: een broedplaats voor creatieve ondernemers (De Ceuvel) en een drijvende woonwijk (Schoonschip). Voedselproductie (deels onder glas) wordt gecombineerd met decentrale energieopwekking, waterzuivering en verwerking van organisch afval. Het uiteindelijk doel is om kringlopen zoveel mogelijk te sluiten, nieuwe duurzame technologieën te ontwikkelen en mensen te inspireren om dergelijke technieken ook in hun eigen omgeving toe te gaan passen.
3 3 Hoe kunnen we steden duurzamer maken? Kostbare grondstoffen lekken weg Steden zijn grootverbruikers. Ze zijn het afvoerputje van natuurlijke hulpbronnen zoals voedsel, fossiele energie, metalen, mineralen en andere waardevolle stoffen. Ondanks de enorme sociale, culturele en economische potentie van steden, produceren ze grote bergen afval en verslinden ze fossiele brandstoffen. Het merendeel van de materialen en grondstoffen die in een stad ingevoerd worden, eindigt uiteindelijk als afval dat niet meer wordt hergebruikt. Door het grote verlies van waardevolle stoffen is het noodzakelijk om stedelijke kringlopen steeds meer te gaan sluiten. Nutriënten zoals fosfaat en nitraat, die essentieel zijn voor voedselproductie, worden met de dag schaarser of raken verloren en vervuilen het milieu. Behalve voedsel zijn ook schoon drinkwater en energie eerste levensbehoeften. Omdat er steeds grotere tekorten dreigen te komen aan deze natuurlijke hulpbronnen, kunnen we het ons simpelweg niet meer veroorloven om deze te verspillen. Wereldwijd werken overheden aan de vermindering van de milieu-impact van steden. Maar werkelijk duurzame steden zijn moeilijk te realiseren. Een compleet nieuwe infrastructuur, die systematisch efficiënter omgaat met hulpbronnen in een stedelijke omgeving, is door de grote hoeveelheid verschillende publieke en private spelers, moeilijk te ontwerpen, te plannen en te implementeren. Zowel burgers als beleidsmakers staan voor de grote uitdaging om gedrag te veranderen en om nieuwe strategieën voor een efficiëntere infrastructuur te implementeren. Voor steden die duurzamer willen worden en kringlopen willen sluiten, zijn onduidelijke informatie, afhankelijkheid van de bestaande grootschalige infrastructuur en verschillende politieke en economische belangen de grootste belemmeringen.
4 4 Hoe kunnen we steden duurzamer maken? De stedelijke kringlopen sluiten Momenteel leeft 51% van de wereldbevolking in een stedelijke omgeving. Steden groeien snel waardoor in 2030 ongeveer 60% van de wereldbevolking (ofwel 4,9 miljard mensen) in steden woont. Met de aanhoudende trend van verstedelijking is het essentieel om kringlopen te gaan sluiten en steden nettoproducenten van grondstoffen te maken. Deze transformatie van een lineaire naar een circulaire economie vraagt om de adoptie van nieuwe technologieën, nieuwe infrastructurele modellen en een collectieve mentaliteitsverandering. Een werkelijk duurzame stad wordt gekenmerkt door gesloten kringlopen en circulaire stofstromen. Steden kunnen onafhankelijk worden van fossiele brandstoffen door gebruik te maken van duurzame, zelfopgewekte elektriciteit en warmte. In een circulair ingerichte stad maken afvalwaterzuiveringen niet alleen het water schoon, maar winnen ook biogas en waardevolle nutriënten voor voedselproductie. Regenwater wordt niet gezien als overlast, maar als een gemakkelijk toegankelijke bron van schoon drinkwater. Met behulp van decentrale technologieën wordt optimaal gebruik gemaakt van de natuurlijke hulpbronnen die de stad binnenkomen, en worden energie en grondstoffen lokaal teruggewonnen. Geavanceerde sensor- en monitoringsystemen helpen burgers bij het volgen van een duurzamere levensstijl en bieden inzicht in gedrag en verbruik. Praktijkervaring opdoen Om te leren hoe kringlopen in steden gesloten kunnen worden, is het van belang om praktijkgerichte kennis en ervaring op te doen. Hiervoor is het concept Cleantech Playground (speeltuin voor schone technologie) ontwikkeld. Dit concept maximaliseert de mate van zelfvoorziening in de stedelijke omgeving en het draagt bij aan de transitie naar een circulaire economie, door nieuwe technologieën en duurzame systemen in de praktijk te testen. De Cleantech Playground is ontwikkeld voor twee aangrenzende pilotlocaties in Amsterdam Noord: De Ceuvel en Schoonschip, gelegen aan het Johan van Hasseltkanaal. De Ceuvel, waarvan de eerste ontwikkelingsfase in het voorjaar van 2013 is gestart, is een tijdelijk bedrijventerrein van gerecyclede woonboten die gedurende een periode van tien jaar op land zijn geplaatst. De pilot Schoonschip, een drijvende woonwijk voor 48 families, staat gepland voor
5 2014. De Cleantech Playground wordt voor beide terreinen in fasen ontwikkeld. Het plan combineert hightech- met lowtechinstallaties, betrekt de toekomstige gebruikers/bewoners in het bouwproces en maakt optimaal gebruik van afvalmaterialen. 5
6 6 De Ceuvel Een artistieke impressie van het De Ceuvel-gebied. Het ontwerp en de impressie van het gebied zijn gemaakt door architectenbureau space&matter en Delva Landscape Architects. De Ceuvel wordt een bedrijventerrein voor creatieve en sociale ondernemingen, grenzend aan het Johan van Hasseltkanaal, een zijtak van het IJ in Amsterdam Noord. Het land is verkregen voor een lease van tien jaar van de Gemeente Amsterdam, na een aanbestedingsprocedure die is gewonnen door architectenbureau space&matter en Marjolein Smeele. De zwaar vervuilde grond van het voormalige industrieterrein wordt gereinigd door een fytoremediatiepark ( The Forbidden Garden ), die is ontworpen door Delva Landschapsarchitecten in samenwerking met Universiteit Gent. Afgeschreven woonboten, omgebouwd tot kantoren, ateliers en workshopruimten, worden verdeeld over het terrein. In samenwerking met space&matter en een constructiebedrijf wordt elk van de boten uniek, duurzaam, functioneel en esthetisch ontworpen. Daarnaast krijgt het De Ceuvel-terrein ook een publiek toegankelijk theehuis en een bed & breakfast.
7 7 De Cleantech Playground zal in drie fasen worden gebouwd, waardoor het De Ceuvel-terrein vrijwel geheel zelfvoorzienend wordt. Concreet worden de volgende doelen nagestreefd: 100% duurzame warmte en warmwatervoorziening De voormalige woonboten worden gerenoveerd en geïsoleerd tot passiefhuisstandaard om de warmtevraag te minimaliseren. Om in de overgebleven warmte- en warmwatervraag te voorzien, worden de boten uitgerust met een slim verwarmingsysteem met warmtepomp en warmte-terugwin ventilatie. 100% duurzame elektriciteit De energievraag van de kantoren wordt geleverd door PV zonne-energiesystemen. 100% afvalwater- en organisch-afvalbehandeling Al het afvalwater en organisch afval op het terrein wordt behandeld in een Decentralized Sanitation and Resource Recovery (D-SARR)-systeem, een modulaire biovergister en grondstofterugwininstallatie. No-fl ush -
8 8 De Ceuvel PV Cells with concentrator 480 m² electricity kwh electricity sunlight Solar Water Heat Collectors 384 m² hot water m 3 Hot Water Storage 150 m 3 Boiler / Heat Exchanger heat rainwater Rooftop Greenhouses 490 m² water m 3 Filtration & Water Storage 150 m kg vegetables & fruit kg mushrooms kg Beehives (10) Chickens (30) 250 kg eggs honey chicken eggs seeds Goats (3) 450 L goat s milk Community Agriculture 1220 m² Community Swimming Pool 120 m² Co Fa 2 25 kg Een schets van de stofstromen binnen het Schoonschip-project.
9 9 solid waste kg brown water inorganic waste organic waste kitchen waste reuse recycling Houseboats 2300 m² grey water Urine Separating Toilets yellow water 15 m m m m 3 magnesium 53 kg Struvite Reactor Pasteurizer Anaerobic Digester 2600 m 3 Kitchen Digester 1 m m m3 struvite biogas wastewater 215 kg Nitrogen Removal / Recovery Biogas Stripping Biogas Storage 8 m3 munity cilities 00 m² Vertical Flow Reed Bed Filter Gas Boiler Biogas CHP heat 190 kg kwh sell
10 10 De Ceuvel toiletten en scheidingstoiletten zorgen voor de optimale aanvoer van afvalwater. Met behulp van dit systeem worden fosfaten, nitraten, biogas en water op simpele wijze teruggewonnen. 100% eigen watervoorziening Door de installatie van groene daken en een waterzuiveringssysteem kunnen de kantoren effectief gebruik maken van regenwater en relatief schoon afvalwater. Zo kunnen de kantoorgebruikers zelfvoorzienend worden in hun dagelijkse drinkwaterbehoefte % grondstoffenterugwinning De stofstromen van afvalwater en organisch afval bevatten waardevolle nutriënten, die vrijwel geheel teruggewonnen kunnen worden in de struvieten nitraatreactoren van het D-SARR-systeem.
11 % groente & fruitproductie met lokaal teruggewonnen nutriënten De geplande voedselproductie onder glas op de daken van de kantoren, zal gebruik maken van de op het terrein teruggewonnen nutriënten en voorziet deels in de voedselvraag. Meten en monitoren van materiaal- en energiestromen Essentieel voor het succes van de Cleantech Playground is het meten en monitoren van de materiaal- en energiestromen op het terrein. Het helpt gebruikers realtime inzicht te krijgen in het verbruik en levert waardevolle data over het technologisch functioneren van de systemen % vermindering van de energievraag ten opzichte van standaard bedrijfsruimten De dagelijkse energievraag wordt significant verminderd door het toepassen van energie-efficiënte oplossingen voor verlichting. De infrastructuur die is aangelegd bij het De Ceuvel-project heeft een ultralichte uitvoering en is gemakkelijk te verhuizen na tien jaar. Bovendien hebben de technische installaties een korte terugverdientijd.
12 12 Schoonschip Schoonschip Een artistieke impressie van het Schoonschip-project. Het beeld is ontworpen door architectenbureau en projectinitiator space&matter. Het Schoonschip-project is een toekomstige, drijvende woonwijk met 30 woonboten (ongeveer 48 huishoudens) die de komende twee tot drie jaar wordt gebouwd. Clusters van 5-6 woonboten worden gebouwd rondom 5 pieren. Tussen de pieren komen gemeenschappelijke gebieden met onder andere een zwembad, tuinen en recreatieve ruimtes. De wijk zal plaats bieden aan een groep burgers met een range aan inkomens, maar met gedeelde waarden. De toekomstige bewoners hechten veel waarde aan een duurzame leefomgeving en worden verbonden door een sterk gemeenschapsgevoel. Ze zullen dan ook gemeenschappelijk bepalen hoe ze de voedselproductie op het terrein gaan beheren en collectief investeren in aanvullende infrastructuur.
13 13 In drie ontwikkelingsfasen bereikt Schoonschip dezelfde duurzaamheidsdoelen als het De Ceuvel-gebied, waaronder: 100% duurzame warmte en warmwater, 100% duurzame elektriciteit, 100% zuivering en hergebruik van afvalwater en organisch-afval, 100% eigen watervoorziening, % grondstofterugwinning. Omdat het om een woongebied gaat, heeft Schoonschip bijkomende uitdagingen. Daarom voorziet de Cleantech Playground in extra behoeften van de gebruikers, waaronder: 60-80% groente- en fruitproductie Met ongeveer 500 m2 groentekassen, 740 m2 dakterrassen en verticale voedselwanden, kan de Schoonschip-groep voor 60-80% zelfvoorzienend worden in groenten en fruit % vermindering in elektriciteitsverbruik Om de elektriciteitsvraag te verminderen, worden gemeenschappelijke wasmachines (gevuld met heet water) en koelruimten gebruikt. De verlichting en de huishoudelijke apparatuur zijn zo energie-efficiënt mogelijk. Monitoringsysteem Elk huishouden krijgt een eigen monitoringsysteem. Bewoners van Schoonschip krijgen op deze manier inzicht in de hoeveelheid afval, water, warmte en elektriciteit die wordt geproduceerd per huishouden, en in de veranderingen over de tijd. Elektrische mobiliteit Binnen het Schoonschip-project kunnen individuele bewoners gemakkelijk gebruik maken van elektrische deelauto s door de aanwezigheid van oplaadpunten en een centraal reserveringssysteem. Groene elementen Schoonschip biedt ruimte aan flora en fauna door de aanleg van groene elementen, zoals drijvende tuinen. Deze elementen functioneren als corridors voor migrerende dieren en dragen zelfs bij aan denitrificatie van het IJ.
14 14 Bovendien trekken deze drijvende tuinen ook bestuivende insecten aan en zijn ze een habitat voor vissen en schaaldieren. De woonboten worden voorzien van groene dak- en wandtegels die een natuurlijke nest- en schuilgelegenheid bieden aan vleermuizen en vogels. Overige gemeenschappelijke faciliteiten Gedeelde gemeenschappelijke faciliteiten zijn van groot belang voor de duurzaamheid, de economische haalbaarheid en de sociale cohesie van Schoonschip. Naast de eerdergenoemde recreatieruimten, gedeelde tuinen en het autodelen, komt er ook ruimte voor een bed & breakfast. Schoonschip onderscheidt zich van bestaande ecowijken door een combinatie van schone technologieën, meet- en sensorsystemen, gedeelde faciliteiten en gemeenschappelijke beheersytemen. Bewoners van Schoonschip reduceren hun milieu-impact voor een groot deel, terwijl ze toch een hoge standaard van comfort behouden. Door vooraf collectief te investeren in de Cleantech Playground als gedeelde voorziening, is het project financieel robuust. passive house standard greenhouses and green roofs solar collector (9 sqm) hybrid heat pump / boiler INSULATION hot water tank (600 L) heat recovery ventilation HEATING SYSTEM ELECTRICITY DEMAND greenhouse heat collection heating control system DIY solar tubes and LED lights HIĆFLHQW DSSOLDQFHV WATER SYSTEM shared laundry facilities rainwater collection ZDWHU SXULĆFDWLRQ water storage IT SYSTEM WASTEWATER SYSTEM FOOD AND ECOSYSTEMS urine separating toilets DIY reactor system (D-SARR) ćrdwlqj ELRĆOWUDWLRQ V\VWHP nutrient recovery sensors (ph, T, gases) drinking water upgrade (opt.) vegetable gardens vertical food walls (outdoor) animal habitat infrastructure ćrdwlqj HFRV\WHP SODWIRUPV
15 15 Een blik vooruit De implementatie van de Cleantech Playground op het De Ceuvel- en Schoonschip-terrein laat zien hoe een werkelijk duurzame, circulaire economie er in de praktijk uitziet. De experimentele omgeving toont hoe Nederlandse innovaties op het gebied van schone technologieën kunnen worden ingebed in een concrete situatie, rekening houdend met milieukundige, economische, sociale en bestuurlijke factoren. De kennis en ervaring die met de Cleantech Playground worden opgedaan, kan zowel voor steden in Nederland als in de rest van de wereld dienen als inspirerend en praktisch voorbeeld voor de transitie van een lineaire naar een circulaire economie. Over Metabolic Metabolic is een jong bedrijf dat een motor wil zijn voor systeemveranderingen en duurzame innovaties. Het samenbrengen van expertises en een hands-on aanpak zijn de basis voor het ontwerpen en implementeren van geïntegreerde diensten en producten voor voedselproductiesystemen, steden en industrieën. Metabolic streeft naar het creëren van breed toepasbare blauwdrukken, die de transitie naar een rechtvaardige, gezonde en circulaire samenleving faciliteren. Over InnovatieNetwerk InnovatieNetwerk ontwikkelt grensverleggende vernieuwingen in landbouw, agribusiness, voeding en groene ruimte en draagt er aan bij dat die door belanghebbenden in de praktijk worden gebracht. Het gaat om innovaties gericht op duurzame ontwikkeling en met een focus op de langere termijn. Lees meer over Cleantech Playground :
16 16 De uitdaging van stedelijke verduurzaming METABOLIC Postbus Amsterdam 3501 DD Utrecht The Netherlands T T E info@innonet.agro.nl E info@metaboliclab.nl W W Het ministerie van EZ nam het initiatief tot en financiert InnovatieNetwerk. Overname van tekstdelen is toegestaan, mits met bronvermelding. Rapportnr Samenvatting, Utrecht, juni 2013
Schoonschip is de meest duurzame drijvende woonwijk van Europa, bestaande uit 46 drijvende huishoudens die een nieuwe standaard definieert voor
Schoonschip is de meest duurzame drijvende woonwijk van Europa, bestaande uit 46 drijvende huishoudens die een nieuwe standaard definieert voor duurzame stedelijke ontwikkeling in Amsterdam. HET PROJECT
Nadere informatieNatuurlijk comfortabel -Visie op de afvalwaterketen in de regio Vallei en Veluwe-
Vallei & Eem Veluwe Oost Veluwe Noord WELL DRA Natuurlijk comfortabel -Visie op de afvalwaterketen in de regio Vallei en Veluwe- februari 2015 concept De aanpak handelingsperspectieven Ontwikkelingen maatschappij
Nadere informatieHelmonds Energieconvenant
Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende
Nadere informatiegrondstof? Afvalwater als Energie winnen uit afvalwater Verwijderen van medicijnen en hergebruik van meststoffen Veel mogelijkheden
Afvalwater als grondstof? Energie winnen uit afvalwater Om energie uit afvalwater te winnen wordt het water van het toilet, eventueel gemengd met groente en fruitafval, vergist. Daarvoor worden een vacuümsysteem,
Nadere informatieDEMONSTRATIEPROJECT D ECENTRALE AFVALWATERZUIVERING
DEMONSTRATIEPROJECT D ECENTRALE AFVALWATERZUIVERING D ECENTRALE AFVALWATERZUIVERING INLEIDING Landustrie Sneek BV bezit een ruime hoeveelheid kennis en ervaring in het transporteren en behandelen van riool-
Nadere informatieWATER- SCHAPPEN & ENERGIE
WATER- SCHAPPEN & ENERGIE Resultaten Klimaatmonitor Waterschappen 2014 Waterschappen willen een bijdrage leveren aan een duurzame economie en samenleving. Hiervoor hebben zij zichzelf hoge ambities gesteld
Nadere informatieManifest Circulair Onderwijs
Manifest Circulair Onderwijs de rol van onderwijs in verantwoord innoveren 2 Waarom urgentie De jeugd heeft de toekomst. Wij maken de toekomst. Wij brengen kinderen en jong volwassenen het gedachtengoed
Nadere informatieInleiding Basisbegrippen Energie Materialen Vormgeving Bruikbaarheid Binnenklimaat Kosten
Bruikbaarheid Binnenklimaat Kosten Wat kan er gebeuren in de wereld als de productie niet kan voldoen aan de stijgende vraag? Fossiele brandstof en delfstoffen zijn eindig. Probleemstelling is dus eenvoudig
Nadere informatieManifest Circulair Onderwijs
Manifest Circulair Onderwijs de rol van onderwijs in verantwoord innoveren 2 Waarom urgentie De jeugd heeft de toekomst. Wij maken de toekomst. Wij brengen kinderen en jong volwassenen het gedachtengoed
Nadere informatieAFDELINGSHOOFD ADMINISTRATIE EN FINANCIËN
AFDELINGSHOOFD ADMINISTRATIE EN FINANCIËN 1. Voorstelling Zonnige Kempen 2. Visie duurzaamheid 3. Renovatie met participatie 4. Duurzame wijken 5. Tendensen 1963 Aanbod van goede en betaalbare woningen
Nadere informatieDe noodzaak van waterstof. InnoTeP 2017 Jochem Huygen.
De noodzaak van waterstof InnoTeP 2017 Jochem Huygen. Story line Korte introductie HyMove Uitdagingen energietransitie Wat wordt de elektriciteitsvraag? Hoe kan het net het aan? Rol van waterstof HyMove
Nadere informatieVan Gasbel Naar Waterbel
Van Gasbel Naar Waterbel 11 oktober 2018, Jan-Maarten Elias Huidige klantvragen Unica voor verduurzaming Op gebouwniveau Corporatie -> Hoe kan ik de CO2 reduceren? En de woonlasten laag houden? Sportclub
Nadere informatieI-QUA binnen Gemeentelijke Waterbeheer. Harold Soffner, beleidsmedewerker en projectleider I-QUA Gemeente Bernheze 19 oktober 2017
I-QUA binnen Gemeentelijke Waterbeheer Harold Soffner, beleidsmedewerker en projectleider I-QUA Gemeente Bernheze 19 oktober 2017 Titel Gemeente Bernheze 5 Kernen Ontstaan in 1994 30.000 inwoners 9.000
Nadere informatieSamen Duurzaam DOEN! Stap 1 // Welkom en inleiding. Stap 2 // Voorstelronde aanwezigen. (5 minuten) (10 minuten)
Samen Duurzaam DOEN! Leuk dat u samen met uw buren na wilt denken over duurzaamheid. Aan de hand van dit stappenplan helpen wij u graag op weg om het gesprek op gang te brengen. Dit stappenplan is bedoeld
Nadere informatieEnergie en water de circulaire economie
Energie en water de circulaire economie Prof. Dr. Ad van Wijk 4-6-2014 28-5-2014 Delft University of Technology Challenge the future Circular Economy (EMF) 2 Six principles of the Circle Economy All materials
Nadere informatieSmart Grids, bouwstenen voor slimmer energiegebruik. ENGIE Infra & Mobility
Smart Grids, bouwstenen voor slimmer energiegebruik ENGIE Infra & Mobility De daad bij het woord, de techniek bij de plannen Over een aantal jaren ziet de energievoorziening in Nederland er geheel anders
Nadere informatieGroene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming
Groene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming 26-06-2018 Wouter Schouwenberg Lieuwe Leijstra DE HISTORIE VAN ENNATUURLIJK Essent Local Energy Solutions (ELES); Een business
Nadere informatieSamen vooruit. in de circulaire economie. CIRCLES inspireert en ondersteunt u met tools en praktische kennis. Re-creating (y)our environment
Samen vooruit in de circulaire economie Re-creating (y)our environment CIRCLES inspireert en ondersteunt u met tools en praktische kennis Circulaire economie wat moet ik ermee? Circulaire economie: u hoort
Nadere informatieWELKOM. Biobased Business Event Emmen. Over natuurlijke oplossingen gesproken
WELKOM Biobased Business Event Emmen Over natuurlijke oplossingen gesproken Natural Plastics Ontwikkelen, produceren en op de markt brengen van groene producten welke geen schade opleveren voor de natuur
Nadere informatieOntstaan. Onderdeel Onderwerpen Beelden. Logo, foto s, plattegrond met route beschrijving
Onderdeel Onderwerpen Beelden 6. Stichting E.V.A. -ontstaan -filosofie -E.V.A. concept -adres -routebeschrijving Logo, foto s, plattegrond met route beschrijving Ontstaan De Stichting E.V.A.- Ecologisch
Nadere informatieVANG Van Afval Naar Grondstof
Afval is een keuze VANG Van Afval Naar Grondstof Regionaal Symposium Grondstoffen in Afvalland? Dinteloord, 15 april 2015 Maarten Goorhuis Senior beleidsmedewerker Koninklijke NVRD Koninklijke NVRD Vereniging
Nadere informatieUitnodiging Werkconferentie Logistiek in een Circulaire Economie 31 oktober :00-17:30
Uitnodiging Werkconferentie Logistiek in een Circulaire Economie 31 oktober 2018 13:00-17:30 Beste genodigde, Een urgenter vraagstuk dan de toekomst van onze planeet is er niet. Daarom is er ook geen urgentere
Nadere informatieAquaPath Module 4 DUURZAME LEVENSSTIJLEN EN WATER
AquaPath Module 4 DUURZAME LEVENSSTIJLEN EN WATER SAMENVATTING Weet je dat de meeste van onze dagelijkse activiteiten, inclusief voedsel, kleding en reizen, een hoog waterverbruik betekenen en daarmee
Nadere informatieVoorstel 2: Creëer grondstoffenhubs en recycle bedrijfsafval
Gemeenteblad Initiatiefvoorstel voor de raadsvergadering van.. Jaar 2015 Nummer Publicatiedatum Agendapunt initiatiefvoorstel Onderwerp Initiatiefvoorstel van het raadslid
Nadere informatieCONCEPT SOLARIS HERBESTEMMING VAN BRAAM HOUCKGEESTKAZERNE
CONCEPT SOLARIS HERBESTEMMING VAN BRAAM HOUCKGEESTKAZERNE INHOUDSOPGAVE 1. WIE ZIJN WIJ 2. CONCEPT 3. IMPRESSIE WIE ZIJN WIJ. Wij zijn vier 2e jaars Kunst en Economie studenten van de HKU (Hogeschool voor
Nadere informatieWAAR MOETEN WE VERSNELLEN?
WAAR MOETEN WE VERSNELLEN? Electriciteit Warmte Vervoeren Producten TOTAAL % EINDVBR Industrie 166 410 557 1133 46% 576 Huizen 80 339 419 17% 419 Gebouwen (diensten) 120 127 247 10% 247 Mobiliteit / transport
Nadere informatieIng. Marco J. Bijkerk, Manager innovative technologies Business development Remeha NWE
Ing. Marco J. Bijkerk, Manager innovative technologies Business development Remeha NWE 2050 alles duurzaam CO 2 Brandstof gebruik en CO2 in centraal vermogen 700000 600000 500000 400000 300000 200000 100000
Nadere informatieInhoud. Hernieuwbare energie voor gebouwen 18/09/2012
18/09/2012 Hernieuwbare energie voor gebouwen Meetcampagne op DX warmtepomp met verticale boringen Inhoud» VITO» met verticale boringen» DX warmtepomp» Beschrijving meetcampagne» Resultaten meetcampagne»»
Nadere informatieWater crisis - kunnen ingenieurs nog iets bijbrengen?
Water crisis - kunnen ingenieurs nog iets bijbrengen? James.Leten@siwi.org Wereldwijds Opportuniteiten Regionaal - Stroomgebied Lokaal: checklist 2000 2015 millennium ontwikkelingsdoelstellingen 2000 2015
Nadere informatieWelkom. Stefan Korthout. Stichting Waalwijk CO2 Vrij 29/11/2016
Welkom Stefan Korthout Opening Aad van Lopik Voorzitter Stichting Waalwijk CO2 vrij Doelstellingen Voorloper Bewustwording Samenwerking Kennis bundelen Klimaatdoelstellingen van de gemeente Waalwijk Jan
Nadere informatieHealthy Urban Living Slim, Gezond en Groen
SMART CITY UTRECHT Healthy Urban Living Slim, Gezond en Groen Brigitte Hulscher Program Manager Smart Cities, Marketing & Innovation Utrecht Jong en hoog opgeleid 334.862 inwoners, 20 % < 17, 18% 18-26,
Nadere informatieSamen, duurzaam doen!
Samen, duurzaam doen! Een E-platform voor duurzaamheid in de Utrechtse Heuvelrug Transitie: We leven niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Jan Rotmans hoogleraar transitie-management,
Nadere informatieWater, energie en grondstoffen. We kunnen geen dag zonder. Ze zijn een bron van leven en welzijn. Een bron van nijverheid en welvaart.
3 Water, energie en grondstoffen. We kunnen geen dag zonder. Ze zijn een bron van leven en welzijn. Een bron van nijverheid en welvaart. Een bron van inspiratie voor iedereen die wil bouwen aan een betere
Nadere informatieMeer met minder. Waterschaarste en grotere vraag naar voedsel. Laan van Staalduinen, Algemeen directeur LEI. 6 juni 2012
Meer met minder Waterschaarste en grotere vraag naar voedsel Laan van Staalduinen, Algemeen directeur LEI 6 juni 2012 Inhoud presentatie Mondiale trends die van invloed zijn op toekomstige watervraag Nationale
Nadere informatieEnergie-neutrale woningen met groengas Inbreng voor klimaatberaadtafels Gebouwde omgeving en Energie
Dialoog J: Huishoudens moeten van het gas af F: Nee, van het aardgas J: Maar om de verduurzamen moet toch alles elektrisch? F: Nee, verduurzamen kan ook met groen gas J: Maar waar halen ze dan groen gas
Nadere informatieDuurzame bedrijventerreinen
Duurzame bedrijventerreinen Duurzaamheid: meer dan enkel energie Duurzaam bedrijventerrein Energie, water, afval, sociale aspecten, samenwerkingen, Wordt ingewikkelde oefening Gegevens? Project SIS (Sustainable
Nadere informatieons bin zinnig feb 2019 made in zeeland
ons bin zinnig feb 2019 aanleiding klankbordgroep - duurzaam project - concreet én meetbaar - binnen 5 jaar te realiseren. - energie-balans energie-efficiëntie (duurzame bronnen/besparen) energie-efficiëntie
Nadere informatieDuurzame watersystemen
TITEL VAN PRESENTATIE SUBTITEL VAN PRESENTATIE Maar water kost toch niets? Waterverbruik en klimaatverandering Infrastructuur Drinkwater Afvalwater Hemelwater Waterverbruik en klimaatverandering Drinkwater
Nadere informatieEnergie en Grondstoffenfabriek Amersfoort
Energie en Grondstoffenfabriek Amersfoort Amersfoort, 2017 Henry van Veldhuizen https://www.youtube.com/watch?v=5bzezh4xqhu Inhoud Ontwikkelingen Energie en Grondstoffen Landelijke visie en aanpak Visie
Nadere informatieTwence: Transitie naar Euregionaal producent van duurzame energie en grondstoffen
Twence: Transitie naar Euregionaal producent van duurzame energie en grondstoffen BEON Nieuwe Energiedag 2018 Leendert Tamboer Transitie.. niet nieuw maar uitdagingen enorm! Algemeen minder fossiel CO
Nadere informatieDuurzaamheid: Anne Mollema Projectmanager SO. Hoe een boerenjongen van de stad ging houden. 11 mei 2017
Duurzaamheid: Hoe een boerenjongen van de stad ging houden Anne Mollema Projectmanager SO 11 mei 2017 . En in de lucht Maar vooral op de grond Waar gaat het over? De transitie De omgeving Anders werken;
Nadere informatiePotentiële samenwerking werkprocessen drinkwater
Potentiële samenwerking werkprocessen drinkwater Symposium UvW en VNG Samenwerking in de praktijk 29 september 2011 Programma De kunst van het maken van drinkwater Samenwerking drinkwater, gemeenten en
Nadere informatieDuurzaamheid en Circulaire Economie in de zorg. Elsemieke Meurs Projectmanager Duurzaamheid ElderCare
Duurzaamheid en Circulaire Economie in de zorg Elsemieke Meurs Projectmanager Duurzaamheid ElderCare Wat is duurzaam ondernemen? Green Deal zorg 2.0 Routekaart Care & Cure 164 ondertekenaars Mogelijk
Nadere informatieNAGELE IN BALANS. De spijker op z n kop
NAGELE IN BALANS De spijker op z n kop datum 14 06 2018 NAGELE HET TEAM IN BALANS De spijker op z n kop VRAAG VRAAG Inspirerende, uitvoerbare en betekenisvolle oplossingen Innovatieve experimentele karakter
Nadere informatieDuurzaam vernieuwen en samenwerken in de bouw
Duurzaam vernieuwen en samenwerken in de bouw Prof.dr. Jacqueline Cramer Universiteit Utrecht Opzet lezing Wat zijn de grote opgaven in de bouw op het gebied van duurzaamheid? Hoe kunnen deze opgaven worden
Nadere informatieDe toekomst van energie
De toekomst van energie Duurzame Energie door Redactie ElectricityMatters 15-08-2017 Dat ons wereldwijde energiesysteem niet duurzaam is, blijkt duidelijk uit onze steeds schaarsere hulpbronnen, de regelmatig
Nadere informatie1E SCHOOL. duurzaam gerenoveerd
1E SCHOOL duurzaam gerenoveerd DUURZAAM RENOVEREN investeren in MEERVOUDIGE OPBRENGST INHOUD PRESENTATIE 1 Niet duurzame school 2 Duurzaam bouwen & leven 3 Duurzame energie, kleinschalig opgewekt 4 Passief
Nadere informatieInhoudsopgave. Oorsprong. Maatschappij. Verbinden The WE-conomy 13. Het begint met een boom 4. Toekomstige generaties 14 Pioniers in technologie 5
Wij Inhoudsopgave Oorsprong Maatschappij Het begint met een boom 4 Toekomstige generaties 14 Pioniers in technologie 5 Pioniers wereldwijd 6 Onze bijdrage 12 Verbinden The WE-conomy 13 Nerven 10 Netwerken
Nadere informatieHoe groen zijn uw evenementen?
Even voorstellen... GMB introduceert SaNiPhos : Europa s eerste urineverwerkingsfabriek voor het verwerken en winnen van nuttige meststoffen uit urine. Terugwinning van fosfaat en stikstof uit urine levert
Nadere informatieDuurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld
Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld Duurzaamheidsmonitor 2017 De duurzaamheidsmonitor is vernieuwd. De hoeveelheid data is flink gecondenseerd en meer beeldend vormgegeven ten behoeve van de leesbaarheid.
Nadere informatieOptimale benutting van de energie input van een houtgestookte centrale door plaatsing rookgascondensor en CO2- benutting met PVT
Resultaten en bevindingen van project Optimale benutting van de energie input van een houtgestookte centrale door plaatsing rookgascondensor en CO2- benutting met PVT Dit rapport is onderdeel van de projectencatalogus
Nadere informatieDe ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt?
De ONBEKENDE KANT van PLASTIC Waarom worden zoveel producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? PLASTIC IS WAARDEVOL Tijdens de productie en gebruik EEN
Nadere informatieFACTCHECKER OVER MORGEN
FACTCHECKER OVER MORGEN De druk op onze leefomgeving neemt toe. Met dezelfde ruimte willen we steeds meer doen. De hoogste tijd om in beweging te komen. Werk te maken van de leefbare stad, van elektrisch
Nadere informatieDe consument kiest zelf, grip op eigen energiedata!
De consument kiest zelf, grip op eigen energiedata! HelloData een service van MPARE MPARE faciliteert standaardisatie van energiedata. Maatschappelijk doel: versnellen energietransitie. HelloData: maatschappelijke
Nadere informatieBijdrage CO2 emissies door de inkoop van uw instelling
Bijdrage CO2 emissies door de inkoop van uw instelling Utrecht, 23-4-2019 Carmen van den Berg c.vandenberg@stimular.nl 010 238 28 34 Stichting Stimular De werkplaats voor Duurzaam Ondernemen Opwarming
Nadere informatieEigen -/ Keteninitiatief CO2 footprint Innovatie Kennis Centrum
Eigen -/ Keteninitiatief CO2 footprint Innovatie Kennis Centrum Versie: 0.0 Datum: 21-4-2015 Auteur: Vrijgave: M.J.A. Rijpert T. Crum 1 IKN (Innovatie Kenniscentrum Nederland) Copier is de initiatiefnemer
Nadere informatieSBIR Verduurzamen voedselproductie
SBIR Verduurzamen voedselproductie Informatiebijeenkomst 16 juli 2014 Alexia Michel, Ministerie EZ Topsector Agri&Food en Tuinbouw&Uitgangmaterialen Achtergrond Initiatief: topsector Agri&Food en ministerie
Nadere informatieNascheiding kunststoffen. Het heldere alternatief van Attero
Nascheiding kunststoffen Het heldere alternatief van Attero Sinds 1 januari 2010 moet elke gemeente in Nederland een fors deel van het kunststof verpakkingsafval scheiden van de rest van het huishoudelijk
Nadere informatie100% groene energie. uit eigen land
100% groene energie uit eigen land Sepa green wil Nederland op een verantwoorde en transparante wijze van energie voorzien. Dit doen wij door gebruik te maken van duurzame energieopwekking van Nederlandse
Nadere informatieCirculaire economie en de bouw & vastgoed sector
Circulaire economie en de bouw & vastgoed sector Cradle2Cradle Café Geert Dirkse & Irene Samwel 12 april 2018 Irene Samwel Den Haag 6 april 2017 2 2 Circulariteit in de praktijk 1 Circulaire economie:
Nadere informatieDe rol van thermische opslag voor systeemintegratie en voor stedelijke energievoorziening
De rol van thermische opslag voor systeemintegratie en voor stedelijke energievoorziening Wilfried Ivens (wilfried.ivens@ou.nl) Herman Eijdems (h.eijdems@mijnwater.com) René Verhoeven (r.verhoeven@mijnwater.com)
Nadere informatieOnze kijk op provinciale energievraagstukken
Geachte heer De Bat, Essent levert elektriciteit en gas aan ongeveer 2,5 miljoen Nederlandse klanten. Ons doel is om iedereen in staat te stellen op zijn eigen manier mee te doen aan het beter maken van
Nadere informatieSolarFreezer. Comfort zonder aardgas. Jacques Mathijsen Mei 2019
SolarFreezer Comfort zonder aardgas Jacques Mathijsen Mei 2019 Energie behoefte Elektrische energie 20% Warm water + 20% + Verwarming 60% 3.500 kwh 1.650 m3 gas / 16.500 kwh PV panelen SolarFreezer Gemiddeld
Nadere informatieSamen, duurzaam doen!
Samen, duurzaam doen! Een online platform voor duurzaamheid in de Kromme Rijn en Utrechtse Heuvelrug Transitie: We leven niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Jan
Nadere informatieToelichting Instrument 5. Onderdeel Toolbox voor energie in duurzame gebiedsontwikkeling
Toelichting Instrument 5 Onderdeel Toolbox voor energie in duurzame gebiedsontwikkeling Instrument 5, Concepten voor energieneutrale wijken De gehanteerde definitie voor energieneutraal is als volgt: Een
Nadere informatieDe Cleantech Regio Stedendriehoek 1 daagt uit!
Stedendriehoek 1 daagt uit! Eo Wijers-prijsvraag 2014-2015 1 Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Lochem, Voorst en Zutphen eo wijers-stichting voor ruimtelijke kwaliteit in de regio Stedendriehoek daagt
Nadere informatieLesbrief. aardrijkskunde DUURZAAM PRODUCEREN OPDRACHT 1 - DUURZAAMHEID
Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - VMBO DUURZAAM PRODUCEREN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip in Rotterdam binnen.
Nadere informatie10 december 2008 Energiegebruik: de invloed van de bewoner. Energieketen. Energievraag in gebouwen. Waarom wordt er energie gebruikt?
Energiegebruik: de invloed van de bewoner Energie vraag Klimaatinstallaties / energie-inkoop Primair energiegebruik WK2020 bijeenkomst Duurzaamheid Laure Itard,, TU Delft L.C.M. Itard@Tudelft.nl 10 december
Nadere informatieZayaz Huurderspanel Resultaten vervolgonderzoek Duurzaamheid. Oktober 2017
Zayaz Huurderspanel Resultaten vervolgonderzoek Duurzaamheid Oktober 2017 Goed om te weten De eerste sheets geven de uitkomsten per vraag weer. Deze zijn weergegeven in percentages. Vanaf sheet nummer
Nadere informatieExcursie Rioolwaterzuivering van Waterschap Vallei en Veluwe te Apeldoorn. d.d
Excursie Rioolwaterzuivering van Waterschap Vallei en Veluwe te Apeldoorn. d.d.23-06-2017. We werden rond 14.00 uur verwelkomd door de heren Dick v.d.outenaar, die als spreker optrad, samen met Arjan Buitenhuis
Nadere informatieHet kan minder! ing. P. Hameetman
Het kan minder! ing. P. Hameetman manager innovatie BAM Vastgoed bv Inleiding Afbakening: Presentatie is toegespitst op woningbouw Verdieping van technische mogelijkheden 2 Klimaatakkoord Gemeenten en
Nadere informatieAlmere klaar voor een Groene Toekomst
D66 Almere - actieplan Goed Stadsklimaat Almere klaar voor een Groene Toekomst D66 krijgt het voor elkaar 20180123101152_743.adpro.indd 1 1/23/2018 10:12:10 AM 20180123101152_743.adpro.indd 2 1/23/2018
Nadere informatieBeleidsplan stichting Duurzaam Heino
Beleidsplan stichting Duurzaam Heino Inhoudsopgave 1. Doelstelling... 3 2. Inleiding... 4 3. Wat is duurzaamheid?... 5 4. Lange termijn perspectief (..2030)... 6 5. Actieprogramma... 7 6. Financiële paragraaf...
Nadere informatieSlimme Leefomgeving Innovatiesessie GVAG
Slimme Leefomgeving Innovatiesessie GVAG Rob Janssen Kennismaking en programma Projectmanager Data & Informatie rob.janssen@anteagroup.com Programma Innovaties Antea Group Ontwikkelingen / trends Slimme
Nadere informatieDecentrale productie drinkwater
Decentrale productie drinkwater Relevante wet- en regelgeving Wim Heiko Houtsma Projectleider Drinkwater voor later (IenM) Opbouw Decentraal? Prioriteiten drinkwatervoorziening: I. Drinkwater moet gegarandeerd
Nadere informatieDe opkomst van all-electric woningen
De opkomst van all-electric woningen Institute for Business Research Jan Peters Directeur Asset Management Enexis Inhoud Beeld van de toekomst Veranderend energieverbruik bij huishoudens Impact op toekomstige
Nadere informatieABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving
ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving Voorzichtig herstel bedreigde soorten Verdere achteruitgang functioneren van ecosystemen en biodiversiteit Meer aandacht voor natuur als basisvoorwaarde
Nadere informatieprocesboek m i c r o b i a l e n e r g y
procesboek m i c r o b i a l e n e r g y procesboek m i c r o b i a l e n e r g y René de Landmeter & Ermi van Oers Dit project is uitgevoerd tijdens de minor Sustainability, aan de Willem de Kooning Academie
Nadere informatieB-85 Green Deal verduurzamen dierenbeschermingcentra
B-85 Green Deal verduurzamen dierenbeschermingcentra Partijen: 1. De Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, de heer drs. M.J.M. Verhagen en de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu,
Nadere informatieRegionale. bijdrage aan. een stapsgewijze oplossing van een. wereldprobleem
Regionale bijdrage aan een stapsgewijze oplossing van een wereldprobleem De vraag naar opbrengst van land (voedsel, hout, biobrandstof en katoen) zal in 2050 met 30 tot 80% verder toenemen. Planbureau
Nadere informatieDuurzame wijk van en voor de toekomst. Doe mee!
Duurzame wijk van en voor de toekomst. Doe mee! Een bijzondere wijk In het zuidoosten van Hoofddorp wil gemeente Haarlemmermeer samen met marktpartijen, ketenpartners en bewoners een bijzondere wijk ontwikkelen.
Nadere informatieNotitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug
Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug CONCEPT Omgevingsdienst regio Utrecht Mei 2015 opgesteld door Erwin Mikkers Duurzame energie per Kern in gemeente Utrechtse Heuvelrug
Nadere informatieDe Energie Revolutie. Proof, not promises. Maximale CO2 reductie. Maximaal Rendement
De Energie Revolutie Proof, not promises Maximaal Rendement Maximale CO2 reductie Dit is HONE Wat is HONE? Het kosteloos energie opwekken met duurzame stroom kan al jaren. Nu kan het ook bij de opwekking
Nadere informatiePilot verduurzaming commercieel vastgoed Nijmegen Aanpak klimaatneutraal maken van (winkel)panden: het klimaatgerust programma
11 juni 2019 Pilot verduurzaming commercieel vastgoed Nijmegen Aanpak klimaatneutraal maken van (winkel)panden: het klimaatgerust programma Uitgevoerd door: In samenwerking met: Wat gaan we doen? Projectactiviteiten
Nadere informatieAll-electric voorbij, op weg naar 0 CO 2
All-electric voorbij, op weg naar 0 CO 2 2050 alles duurzaam Ing. Marco J. Bijkerk Manager innovative technologies New Business Development Remeha 24-1-2017 remeha.nl ALL GAS Nul op de meter PV Groen Gas
Nadere informatieDuurzame wijk van èn voor de toekomst. Doe mee!
Duurzame wijk van èn voor de toekomst. Doe mee! Lincolnpark in vogelvlucht Een bijzondere wijk Lincolnpark biedt ruimte aan circa 850 woningen en voorzieningen zoals winkels, horeca, een school, kleinschalige
Nadere informatieNuon Helianthos. Een doorbraak in zonne-energie.
Nuon Helianthos Een doorbraak in zonne-energie. 2 Nuon Helianthos Een doorbraak in zonne-energie. Nuon Helianthos 3 Een duurzame samenleving staat hoog op de politieke en maatschappelijke agenda. Een wezenlijke
Nadere informatieDE BEREKENING VAN DE GROENESTROOMCERTIFICATEN
1. CONTEXT Infofiche Energie DE BEREKENING VAN DE GROENESTROOMCERTIFICATEN In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt de productie van groene stroom afkomstig van hernieuwbare energiebronnen of warmtekrachtkoppeling
Nadere informatiePlant One Daar worden ideeën groter van. Karin Husmann
Plant One Daar worden ideeën groter van Karin Husmann Plant One Centrum voor testen, demonstreren en optimaliseren van duurzame innovatieve technologieën Plant One is een initiatief van Innoveren van procesinnovatie
Nadere informatieThermofiele Slibgisting en Stikstofterugwinning op RWZI Bath
Openbaar Eindrapport Projectnummer: Projecttitel: DEI1400022 Thermofiele Slibgisting en Stikstofterugwinning op RWZI Bath 1 SAMENVATTING Dit project is een demonstratie van energiewinning uit hernieuwbare
Nadere informatieSILVER. Cradle to Cradle Duurzaamheid staat voorop. www.armstrong.nl/plafonds www.armstrong-plafonds.be
SILVER Cradle to Cradle Duurzaamheid staat voorop www.armstrong.nl/plafonds www.armstrong-plafonds.be Cradle to Cradle - de ingeslagen weg Cradle to Cradle is een innovatief concept waarbij productieprocessen
Nadere informatieDe garantie om uw electriciteitsnota te verlagen en CO2 uitstoot te verkleinen PQMS.NL/VO4BIZ
De garantie om uw electriciteitsnota te verlagen en CO2 uitstoot te verkleinen Wat is VO4BIZ? VO4BIZ is een Brits ontwerp, spanningsoptimalisatie systeem dat het inkomende voltage verlaagt en de stroomkwaliteit
Nadere informatieEnergie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra.
Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra www.ecn.nl energiegebruik Alarmerende stijging energiegebruik klimaatproblemen duurzame energievoorziening noodzakelijk Ambitieus &
Nadere informatieWind en zon bij het station: Demonstratie van de nieuwste hernieuwbare-energie-opwekking voor steden
Wind en zon bij het station: Demonstratie van de nieuwste hernieuwbare-energie-opwekking voor steden Motivatie Vermits energie een van de grote uitdagingen wordt in de toekomst, op wereldschaal maar evengoed
Nadere informatieVerkiezingsprogramma. Water Natuurlijk Rijn en IJssel
Verkiezingsprogramma 2019 2023 Water Natuurlijk Rijn en IJssel Inleiding Voor u ligt het conceptverkiezingsprogramma van Water Natuurlijk Rijn en IJssel In de komende periode gaan we in gesprek met inwoners
Nadere informatieThema-afdeling Duurzaam
Thema-afdeling Duurzaam Amendement 01: Cultuur in het onderwijs Juliette Vegter 81.0% voor, 19.0% tegen 68 voor, 16 Amendement 02: Gelijke kansen door het beste onderwijs A Amendement 03: Gelijke kansen
Nadere informatieVerpakken in de circulaire economie. Hester Klein Lankhorst Empack, 5 april 2017
Verpakken in de circulaire economie Hester Klein Lankhorst Empack, 5 april 2017 2 Copyright 2016 KIDV 8 november 2016 3 Copyright 2017 KIDV 12-4-2017 Verpakkingen In Europa openen we ongeveer 7 verpakkingen
Nadere informatieWaterstof in de energietransitie Sleutelrol, maar geen heilige graal
Waterstof in de energietransitie Sleutelrol, maar geen heilige graal Even voorstellen: Mara Wustmans 2015 t/m heden: Adviseur gebouwinstallaties bij Royal HaskoningDHV 2013-2014: Technisch trainee bij
Nadere informatieCirculair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking. Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar:
Circulair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar: 8-9-2016 Circulair inkopen Alkmaar 8 september 2016 Pieter van den Herik - MVO Nederland
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Inkopen
Maatschappelijk Verantwoord Inkopen Actieplan september 2017 Actieplan gemeente Alkmaar 1 Inleiding De overheid koopt per jaar voor ongeveer 73,3 miljard euro in en heeft daarmee een belangrijke invloed
Nadere informatie