29 Woensdag. En echt, mevrouw Ono, ik begrijp het helemaal. Leer die zachte g nou eens af!

Transcriptie

1 MSM Leer die zachte g nou eens af! Ondanks die handicap loopt Monique van Loon (21) binnen als webondernemer Woensdag September 2010 Ze zijn eruit! Backbencher kan nu wél beslissend zijn Ik ben heel blij, zei Mark Rutte gisteravond. Hij is er uit met Maxime Verhagen en Geert Wilders. Maar hoe lang duurt het feest? Eén dwars Kamerlid en het is over. GRATIS, MAAR NIET GOEDKOOP Dirk Jacob Nieuwboer Marcia Nieuwenhuis DEN HAAG Kent u ze al? Margreeth Smilde? Erik Ziengs? Karen Gerbrands? Nee? Dat zal niet lang meer duren. Nu zitten deze CDA er, VVD er en PVV er nog anoniem achter in de Kamerbankjes, maar straks hebben ze net als al hun collega-backbenchers meer macht dan ooit tevoren. Hun stem bepaalt of het nieuwe kabinet Rutte/Verhagen blijft zitten. Met de krappe meerderheid van 76 zetels telt iedere stem. En dat geeft macht. Eén kik van verzet en een Kamerlid van de regeringspartijen VVD en CDA of de gedogende PVV weet de camera s op zich gericht. Als ze vandaag een oordeel vellen over de tekst van het regeerakkoord en het gedoogakkoord weten ze dat hun steun beslissend is. Backbenchers krijgen absoluut meer invloed, zegt oud-cda-kamerlid Rendert Algra. Omdat de marges heel smal zijn, wordt iedereen belangrijk. De Fries kan het weten, want hij stemde tot twee keer toe tegen de partijlijn in. En dat in de tijd dat zijn partij nog een baken van rust was. Smeekbedes, intimidaties en bedreigingen worden tot zijn ongenoegen nog steeds gehanteerd. Tijd om daarmee te stoppen, vindt hij. Je moet nu naar elkaar luisteren; je kunt geen machtspolitieke spelletjes meer spelen. Lees verder op pagina 3 Vroeger was alles beter, veiliger, zekerder, overzichtelijker. Die tijd is voorbij. En dat komt door De Anderen. Hup Ons! Lees meer op pagina 8 MERIJN BEELDVERTELLER EERST Verwarring bij Molukkers De Molukse gemeenschap in Nederland heeft geen enkel idee wie dit weekend twee kerken (in Nijverdal en Hoogeveen) in brand heeft gestoken. Het gonst van de geruchten. Zijn het Marokkanen? Zit Indonesië er achter? Of misschien zelfs de Indonesische ambassade in Nederland? Lees meer op pagina 3 22 SPORT Ineens is t voorbij Reus stopt met fietsen UIT & THUIS En echt, mevrouw Ono, ik begrijp het helemaal. Lennon-moordenaar Mark Chapman in een brief die hij had kunnen schrijven. Pagina 17. NOORD-KOREA Ruim baan voor Kim III Het regime in Noord-Korea lijkt definitief te hebben gekozen voor de 27-, 28- of 29-jarige Kim Jong-un als opvolger van zijn vader, de huidige, met zijn gezondheid kwakkelende, heerser Kim Jong-il. Die werd gisteren op het partijcongres nog wel herkozen, maar alleen al het feit dat de naam van zijn zoon viel, duidt erop dat de toekomst geregeld is.

2 2 Eerst LANGE POTEN PETER MIDDENDORP n 1974 publiceerde Jan Blokker een columnbundel over de zelf- jaren zestig en de ver- Igebreide stikkend democratiese jaren zeventig onder de titel Ben ik eigenlijk wel links genoeg? Ik maak er geen geheim van dat ik werk aan een bundel met de titel: Ben ik eigenlijk wel rechts genoeg? Over het boek van PVV-Kamerlid Bosma buigen we ons als het uit is en de inhoud enigszins bezonken, de eerste 122 bladzijden lezen alvast als het massieve dossier van een overenthousiaste opposition researcher. Van werkelijk iedereen is nauwkeurig gedocumenteerd welke schadelijk-linkse opmerkingen zij de afgelopen decennia hebben gemaakt. Er zitten genoeg verbijsterende voorbeelden tussen, maar dit lijkt een klein beetje overdreven: door hen bestaat er volgens Bosma geen enkel verschil meer tussen Slotervaart en de Gazastrook. Enkele media lijken in de greep van de angst voor afrekening, en hebben alvast hun meest uitgesproken linkse medewerkers laten gaan. Twee jaar geleden werd de Haagse commentator Rutger van Santen van de Wereldomroep uit zijn functie ontheven, omdat hij het had bestaan kritiek op Wilders te leveren. Deze zomer zette Nieuwsuur Clairy Polak met links imago en al op een zijspoor. Zelf ben ik drie jaar geleden nogal links-liberalig naar Den Haag gekomen. Zonder te weten waar het zal eindigen, ben ik de afgelopen tijd lelijk aan het schuiven geraakt. Den Haag is een goede plek om van je voorkeuren en opvattingen te worden afgeholpen. Vandaag vind ik alle partijen precies even stom. Toch verheug ik me er niet op de nieuwe rechtse regering te moeten kritiseren. Op de vorige regering kon je zorgeloos schieten. Nu wordt het schot niet langer op waarde geschat, of de eventuele inslag, en alleen nog de schootsrichting beoordeeld. Kritiek op rechts is links, verkeerd, verdacht. Het moet voor de kaf- en het korenscheiders niet moeilijk zijn uit oude columns enkele linksdraaiende regels te lichten. Terwijl: ik heb gewoon een keurig nette hekel aan de PvdA. En kijk nou eens hoezeer ik mezelf de laatste jaren heb verloochend. Ik bedoel: is haat en zelfverraad dan helemaal niets meer waard? 1 Moeilijk De cultuur is: zwijgen West-Friezen leren praten over homo s Westfriese jongeren moeten meer hun gevoelens tonen. Dit keer graag over hun geaardheid. Eveline Domevscek Praten. Het blijft lastig in West-Friesland. Moesten de jongeren eerst al hun grote alcohol- en drugsproblemen bespreekbaar maken, nu is het onderwerp homoseksualiteit aan de beurt. Om daar een beetje vaart achter te zetten, ondertekenen zestien Westfriese scholen volgende week een intentieverklaring om te zeggen dat homo s van harte welkom zijn op hun school én dat er altijd over homoseksualiteit mag worden gepraat. Dat is hard nodig, zegt Pim Ligtvoet, projectleider van het centrum voor maatschappelijke ontwikkeling Primo en initiatiefnemer van de actie. Mensen praten hier niet gemakkelijk over hun gevoelens. Het zit in de cultuur dat je die voor jezelf houdt. Jongeren zullen daardoor ook niet gemakkelijk laten zien wie ze echt zijn. En dus niet uit de kast komen, met alle eenzaamheid van dien. Westfrisland Een gevolg van die eenzaamheid zou volgens Ligtvoet kunnen zijn dat jongeren denken aan zelfmoord of zelfs de daad bij het woord voegen. Al heeft hij daar geen bewijzen voor, geeft hij toe. Vorig jaar werd duidelijk dat zelfmoord relatief veel voorkomt in West-Friesland. Tussen 2003 en 2009 maakten tien jongeren een einde aan hun leven. We weten niet of er een verband is met het onderdrukken van homoseksuele gevoelens, maar áls het een rol speelt, dan willen we er op deze manier graag iets aan doen. De intentieverklaring is een van de vele initiatieven die Westfriese jongeren op zich krijgen afgevuurd. Tot nu toe hadden de meeste als doel het overmatige drank- en drugsgebruik, en de daaruit voortkomende psychische problemen, terug te dringen. Zo kunnen brugklassers uit Enkhuizen, Drechterland, Hoorn, Opmeer, Stede Broec en Wervershoof een Alcohol NEE-contract ondertekenen onderdeel van de grote campagne West- Frisland. Daarmee beloven ze de burgemeester geen alcohol te kopen en te drinken voor hun zestiende. En nu dus het bespreekbaar maken van homoseksualiteit. Meute volgen Niek Kuijper is projectleider bij GGZ Noord-Holland-Noord. Hij is een van de mensen achter het project Jeugd, Alcohol en Drugs, dat is opgezet naar aanleiding van het hoge alcoholgebruik en suïcidale gedrag in zijn regio. Kuijper ziet al deze initiatieven als één offensief om West- Friezen te leren praten en te leren luisteren naar de problemen van anderen. Wat voor problemen dat ook mogen zijn. Ook Kuijper denkt dat veel problemen ontstaan omdat jongeren in West-Friesland niet anders willen zijn dan de rest. Hier, maar vast ook in andere plattelandsgemeenten, wil men zich conformeren aan de groepsnorm. Vooral niet opvallen. Of dat nou met geaardheid te maken heeft, of met je beroepskeuze. Ze willen meedoen met de meute. Ben je anders, dan verzwijg je dat. Volgens Anke van Kruijssen, opleidingsmanager van het Clusius College, speelt dit ook op haar school. Volgende week tekent zij de intentieverklaring. Wij zijn een agrarische school. Een boerenschool met stoere jongens, weet je wel. Zij geloven nog West-Friesland doet alles om homo s op de kaart te zetten. dat de roze klomp (homo s die het boerenleven ingaan) niet bestaat. Dat willen we veranderen, zegt Van Kruijssen. De vooroordelen zie ik niet ineens oplossen, als er maar over wordt gesproken. Ligtvoet heeft goede hoop. Hij krijgt veel positieve reacties op de eerste Roze Week in Hoorn, die zaterdag is begonnen en wordt afgesloten met de ondertekening van de intentieverklaring. Toen ik gisteren aan het flye- AP Afghanistan KARZAI HUILT OM ZIJN LAND De Afghaanse president Hamid Karzai kreeg het gisteren behoorlijk te kwaad tijdens een toespraak in Kabul. Hij sprak voor een groep onderwijzers en leerlingen over het onderwijs in hun land (30 procent van de Afghanen is analfabeet). Onze kinderen kunnen niet naar school vanwege bommen en zelfmoordaanvallen, zei hij, terwijl de tranen in zijn ogen sprongen. Onze leraren kunnen niet naar school, omdat hun leven bedreigd wordt. Daarna noemde hij zijn driejarige zoontje Mirwais. Karzai wil niet dat hij hem naar het buitenland moet sturen, omdat het in zijn eigen land te gevaarlijk wordt. Ik wil dat hij hier naar school gaat. Ik zweer bij God dat ik bezorgd ben, ik ben zo bezorgd, mijn volk, ik ben zo bezorgd. God verhoede dat Mirwais gedwongen wordt Afghanistan te verlaten. Zijn uitbarsting voedt de claim van de Amerikaanse journalist Bob Woodward. In zijn laatste boek voert hij bronnen op die beweren dat Karzai manisch depressief is. Argus Akkoord alleen nog op taalfouten controleren Verplicht porno kijken Rechters moeten beelden van kinderporno zelf bekijken als ze de maker daarvan moeten berechten, vindt minister Hirsch Ballin. Hoe nu naar Straatsburg? De ChristenUnie wil een halvering van het wagenpark van het Europees Parlement. Dat kan goedkoper: pak maar eens de fiets!

3 Eerst 3 Brandstichting Molukkers in verwarring Wie zit er achter ons aan? Molukkers in Nederland zijn in verwarring door brandstichtingen in hun kerken. Is het een Indonesisch complot, of zijn het Marokkanen? Remco Tomesen Twee branden en een poging tot brandstichting in Molukse kerken in Nijverdal, Assen en Hoogeveen. En dat in één nacht (die van zondag op maandag). Dat kan geen toeval zijn, denken veel Molukkers. Er is vrees voor meer branden. Verschillende kerken worden daarom permanent bewaakt. Dit is een aanval op de Molukse gemeenschap, zegt John Wattilete, de president-in-ballingschap van de RMS. Dat is de Republiek der Zuid- Molukken, die zich voor een belangrijk deel vanuit Nederland inzet voor meer rechten voor Molukkers in Indonesië. Wie achter de aanslagen zit, is nog niet bekend. Wattilete, en met hem andere RMS-leden, vermoeden dat er een derde partij bij betrokken is. Die zou volgens de RMS verdeeldheid onder de Molukkers proberen te zaaien. Indonesië Nino Solisa, actief binnen de RMS en oprichter van het Maluku Nieuws Netwerk: Het zou uit Indonesische hoek kunnen komen. Ook Wattilete denkt dat. Er worden binnen de RMS zelfs vermoedens geuit dat de Indonesische ambassade in Nederland er achter zit, omdat deze bang zou zijn voor protesten, volgende week bij het bezoek van de Indonesische president Suilo Bambang Ydhoyono aan Nederland. De RMS wil dan namelijk in Den Haag een grote manifestatie houden tegen de onderdrukking van Molukkers in Indonesië. Solisa zegt dat wordt gehoopt op tweeduizend deelnemers. De Indonesische ambassadeur zou volgens RMS ers altijd gezegd hebben dat de RMS niet meer actief is in Nederland. Een groot RMS-protest bij het bezoek van de Indonesische president zou gezichtsverlies voor hem zijn. De brandstichtingen vonden plaats in Molukse wijken met veel RMSaanhangers, zegt Wattilete. In Nederland zijn in totaal zo n vijftig wijken waar met name Molukkers wonen. Binnen de gemeenschap bestaan groepen met onderlinge verschillen: (christelijke) kerkgenootschappen, moslims, pro- en niet pro-rms, Molukkers uit het noorden of zuiden van de Molukken. Dit leidt de aandacht enorm af van de manifestatie volgende week. Wij proberen juist mensen daarvoor te mobiliseren. Maak ons niet kwaad Dat er mogelijk Marokkanen achter de brandstichtingen zitten, geloven Wattilete en andere RMS-activisten niet. Maar andere Molukkers lijken dat vermoeden wel te hebben. Een nacht na de brandstichtingen in de kerken werd namelijk geprobeerd een Groningse moskee aan te steken. De gevels werden beklad met de tekst Maak ons niet kwaad. Ook van deze brand is nog onbekend wie de daders zijn, maar de tekst doet een rancuneactie vermoeden van Molukkers die denken dat Marokkanen de branden in de kerken hebben gesticht. De timing is in ieder geval opmerkelijk. Juist gisteren veroordeelde de rechter een 22-jarige Marokkaan tot anderhalf jaar cel. De man reed op nieuwjaarsmorgen drie personen aan in een door vooral Molukkers bewoonde straat in Culemborg. Na de aanrijding liep het uit de hand in de wijk, en ontstond er een periode van onrust tussen Marokkaanse en Molukse jongeren. Wattilete: Dat er Marokkanen betrokken zijn bij de brandstichtingen, lijkt me het minst waarschijnlijke scenario. Het zijn plekken die ver van Culemborg af liggen. En Solisa: Het is gebeurd in plaatsen waar nooit grote problemen waren tussen Molukkers en Marokkanen. 1 ren was, was de meest voorkomende reactie: Goh, dat dat hier ook gebeurt. Ligtvoet lacht. Maar één man vond het maar niks. Hij was dan ook net verlaten door zijn vrouw voor een andere vrouw. 1 Formatie De partijleiding moet leren luisteren Die 76 zetels bevorderen de democratie Vervolg van pagina 1 Ook Ab Klink, Kathleen Ferrier en Ad Koppejan, die zich keerden tegen de gesprekken met de PVV, kregen het de afgelopen tijd zwaar te verduren. Maar volgens Rendert Algra gaat de partij het daarmee op de lange duur, en met zo n krappe meerderheid, niet redden. De partijtop moet leren luisteren. In die zin werken die 76 zetels democratiebevorderend. Je kunt mensen niet dwingend een mening opleggen. Dat moet de les van de afgelopen weken zijn. Het verbaasde de Fries destijds al hoe hoog de druk werd opgevoerd. Bij een goed georganiseerde partij als het CDA en ik ga ervan uit dat dat bij de PvdA en de VVD ook zo is zullen ook mensen van buiten de fractie ingezet worden als de fractie ergens niet blij mee is. Zo werd de koppige Fries, nog geen uur voordat hij in de Kamer moest stemmen, gebeld door zijn provinciaal voorzitter en twee oud- Kamerleden voor wie hij respect had. En natuurlijk werd hem ook voorgehouden dat het met zijn carrière binnen het CDA op deze manier snel zou zijn gedaan. Handicap Dwarsliggers als Algra zijn van alle tijden. In de vorige kabinetsperiode keerde dissident Koppejan zich ook al als enige CDA er tegen de inpoldering van de Hedwigepolder. Maar zijn tegenstem was toen symbolisch, omdat CDA, PvdA en ChristenUnie nog steeds een meerderheid hadden. De meester in het doldraaien van een partijtop was natuurlijk Geert Wilders. Na een paar maanden gedoe stapte hij op 2 september 2004 uit de VVD. Wilders kreeg eerst nog veel ruimte om zijn islamkritische standpunten uit te dragen, maar onder druk van partijbaronnen riep fractievoorzitter Jozias van Aartsen hem tot de orde. Zou hij dat ook hebben gedaan als hij daarmee het voortbestaan van het kabinet op het spel had gezet? Of zou hij Wilders toch iets zachter hebben aangepakt? Toch is de macht van backbenchers niet oneindig. Want dreigen met opstappen is misschien leuk, dat Je kunt mensen niet dwingend een mening opleggen. Dat moet de les zijn. Oud-CDA-Kamerlid Rendert Algra echt doen is straks helemaal niet zo aantrekkelijk. Het machtsmiddel van de backbencher (de mogelijke kabinetsval) is tegelijk zijn handicap. Toen Wilders opstapte, behield hij zijn podium in de Tweede Kamer. Hij kon nog dik twee jaar werken aan het opbouwen van de PVV. Een Kamerlid dat nu de stekker eruit trekt en verder wil in de politiek staat voor de onmogelijke taak in een paar maanden een partij op te richten om mee te kunnen doen aan verkiezingen. En dus zal er best geduwd en getrokken worden en de spanning zal oplopen, maar vervolgens zullen de plooien ook weer worden glad gestreken. De invloed van de backbencher zal op het eerste oog toenemen, maar net zo belangrijk worden de mannen die achter de schermen de boel bij elkaar moeten houden: de whips, de Kamerleden die de fractiediscipline moeten bewaken. In Nederland zijn dat meestal de fractiesecretarissen. Zij moeten voorkomen dat straks iedereen opnieuw naar de deur van een fractiekamer zit te kijken. De deur was gesloten, maar we zijn er als heel Nederland getuige van geweest, zegt Algra over de ruzie bij zijn CDA. En je kon aan de gezichten zien dat het niet prettig was geweest. Het kan niet de bedoeling zijn dat we zulke omgangsvormen hanteren. 1 HET BROEKENPALEIS VOOR GROTE EN LANGE MATEN HEREN KLEDING TOT 9XL BODY WARMERS BRETELS GILETS JACKS JEANS JOGGINGBROEKEN KAMERJASSEN KOLBERTS KORTE BROEKEN ONDERGOED OVERHEMDEN PANTALONS POLOSHIRTS PYJAMAS RIEMEN SPENCERS STROPDASSEN TRAININGSPAKKEN T SHIRTS TRUIEN VESTEN Pretorialaan I 3072 EE Rotterdam I Tel

4 4 Eerst STEL dat het Rijks historisch wordt en sluimerend conflict is afgelopen week aan de Eoppervlakte gekomen. Het Rijksmuseum wil het pistool hebben waarmee Pim Fortuyn is omgelegd. Want, aldus directeur Wim Pijbes, het Rijksmuseum is óók het museum voor vaderlandse geschiedenis. Waarop Frits van Oostrom, lid van de raad van toezicht van het Rijks, zich niet meer kon beheersen. Het Rijks is er voor de kunst! Wat stukjes bric-à-brac, voor de aankleding, bij wijze van toelichting oké. Maar een historisch museum? Dat is, aldus Van Oostrom, een privé-dingetje van Wim. Pikant detail: Van Oostrom is ook nauw betrokken bij het Nationaal Historisch Museum dat bij Arnhem moet verrijzen. Wie er gaat winnen? Wim. Het Rijks wordt nu gerestaureerd, maar dreigt daarmee een cultureel fossiel te worden. De grote meerderheid des volks is zo langzamerhand wel uitgekeken op die zeventiende-eeuwse meesterwerken. En er komt nauwelijks iets nieuws bij. Dat spul is onbetaalbaar. Wim weet donders goed dat een museum niet kan leven van zijn vaste collectie. Hoog tijd voor iets anders. En wat ligt meer voor de hand, in tijden van groeiend nationaal besef, dan een historisch museum? De wandbekleding hangt er al! Ingewijden weten al jaren dat Wim hiervoor driftig aankopen aan het doen is. En het Nationaal Historisch? Dat koopt niks. Daar komen (tot grote opluchting van de bestaande musea) alleen digitale presentaties. Geen teen-opsterk-water van Johan de Witt, maar een filmpje van hoe Johan wordt vermoord, en de teen verwijderd. Geen wapen van Volkert, maar een visuele ervaring alsof u erbij was. Zulke grappen zijn alleen aantrekkelijk als verder nergens in het land een écht historisch museum bestaat. Als dat er toch komt, zal het komende kabinet dat Nationaal Historisch de nek omdraaien. Zonder een centje pijn. Was dat geen ideetje van Jan Marijnissen? 1 De rubriek Stel verkent wat ook het nieuws had kunnen zijn. Reacties/suggesties: stel@depers.nl In Barbie we trust. UNIVERSITY OF MINNESOTA Geld Vervang de traditionele greenback Pleidooi in VS voor nieuw 1-dollarbiljet Alleen vervanging van het 1 dollarbiljet kan het vertrouwen van de Amerikanen in de economie weer herstellen. Tjeerd Wiersma In Amerika gaan steeds meer stemmen op om het traditionele 1-dollarbiljet, de greenback, te vervangen en deze van een nieuw ontwerp te voorzien. Een van de Amerikanen die daarvoor ijveren, is creatief consultant Richard Smith. Die pleit met zijn Dollar Redesign Project voor een herontwerp van het biljet. Hij zou het liefst zien dat George Washington die nu nog prijkt op de greenback zo snel mogelijk wordt vervangen door regerend president Obama, door Barbie of door Elvis. Aan de petitie is namelijk ook een ontwerpwedstrijd verbonden. Daarin worden jonge Amerikaanse designers opgeroepen om te komen met een herontwerp van het 1-dollarbiljet. Op het nieuwe briefje moet in ieder geval een symbool komen waarin de meeste Amerikanen zich menen te herkennen. De redenering van Smith: alleen als de dollar in een nieuw jasje gegoten wordt, herstelt het Amerikaanse consumentenvertrouwen en gaan de Amerikanen meer geld uitgeven. En kan de kwakkelende Amerikaanse economie worden gered. Een interessante stelling. Maar er is ook een tegengeluid. Dat komt van de Federal Reserve, de Amerikaanse centrale bank. Die is fel tegen. De Fed gaat er namelijk vanuit dat de Amerikanen een rotsvast vertrouwen hebben in de greenback en dat deze in onzekere tijden juist houvast biedt. Het zou daarom dom zijn om het briefje waar in 1930 voor het laatst aan gesleuteld werd zomaar te vervangen door een nieuw exemplaar. Hans de Heij, bankbiljettenspecialist van De Nederlandsche Bank (DNB), kan zich de scepsis van de Fed goed voorstellen. Het is nog nooit bewezen dat mensen meer geld gaan uitgeven omdat een bankbiljet er toevallig leuk uitziet. Belangrijker is vertrouwen in een betaalmiddel. Een bankbiljet hoeft daarom ook helemaal niet met zijn tijd mee te gaan. Jaap Drupsteen, de ontwerper die tekende voor de laatste guldenbiljetten, doet er nog een schepje bovenop. Toen mensen destijds het nieuwe Een bankbiljet hoeft niet modieus te zijn of met zijn tijd mee te gaan. Hans de Heij, De Nederlandsche Bank tientje in handen kregen, bleef het juist langer in de portemonnee zitten. Dat kwam omdat het zo mooi gevonden werd. De introductie van het tientje had dus eerder een schadelijk effect op de economie. De Heij is het met hem eens. Natuurlijk kan een bankbiljet even voor een gevoel van nationale trots zorgen en daardoor wat langer in de portemonnee blijven zitten, maar de enigen die er daarna echt plezier van hebben, zijn de verzamelaars en de centrale banken. De verzamelaars omdat ze iets moois en waardevols in handen denken te hebben. De centrale banken omdat er door de verzamelwoede meer vraag naar de biljetten is. Ze kunnen er ook meer winst op maken. 1 Amsterdam Bemoeizuchtige burgemeester Eber de Harde zet de thee n tikkie sterker Vriend of niet, binnen no time verandert burgemeester Van der Laan de spelregels van Job Cohen. Peter Wierenga Hij is nog maar drie maanden burgemeester van Amsterdam, maar Eberhard van der Laan drukt nu al zijn stempel op de stad. Met een compleet andere signatuur dan zijn voorganger en partijgenoot Job Cohen. En al die koerswijziginkjes wijzen dezelfde, strenge kant uit. Van der Laan mag dan zelf zeggen dat hij en zijn goede vriend Cohen het over 95 procent eens zijn, die overige 5 procent kunnen behoorlijk onderscheidend zijn. Waar Cohen terecht of niet vaak het verwijt kreeg kopjes thee te drinken in plaats van op te treden, gooit Van der Laan er een schepje bovenop. Een paar voorbeelden. 1. Kraakverbod Amsterdam, krakersparadijs voor Spaanse touwharen met vieze Duitse herders (of andersom), maar voor hoe lang nog? Maandenlang klonk uit het stadhuis het signaal dat de hoofdstad het kraakverbod dat vrijdag ingaat niet actief zou handhaven. Toen Cohen de lakens uitdeelde, en zelfs nog even toen Van der Laan er nog maar net zat. Maar maandag gaf Van der Laan opeens een krachtig signaal: álle tweehonderd kraakpanden kunnen een bezoekje verwachten. De Amsterdamse politiecommissaris Leen Schaap zei zelfs: Mijn handen jeuken om een eind te maken aan enkele schrijnende situaties in de stad. 2. Scheiding kerk en staat Ook zette Van der Laan onlangs een dikke streep door de zogeheten compenserende neutraliteit van Job Cohen. Hiermee bedoelde de partijleider van de PvdA dat de overheid zich niet per se neutraal moet opstellen tegenover het geloof, maar juist samen met religieuze organisaties moet proberen om maatschappelijke doelen te verwezenlijken. Niks daarvan, aldus Van der Laan. Ik geloof er niet in. De overheid moet zich daar niet mee bemoeien. Dan moet hij nog wel even uitzoeken wat Ahmed Marcouch (ook PvdA) allemaal gesubsidieerd heeft in Slotervaart. In Trouw vertelde Marcouch dat er allerlei creatieve manieren zijn om religieuze clubs toch te financieren. 3. Noord-Zuidlijn De Moeder aller Bodemloze Putten is al vele miljoenen duurder dan begroot. Als fractievoorzitter van de PvdA in de stad was Van der Laan in de jaren negentig een van de warmste pleitbezorgers van de metrolijn. Misschien dat hij daarom beloofd heeft om er nu bovenop te zitten. Je zou een sufferd zijn als je niet leert van alles wat er mis is gegaan, zei Van der Laan in Het Parool. De burgemeester draagt de verantwoordelijkheid voor zorgvuldige besluitvorming in het college, dat geeft hem een titel zich ermee te bemoeien. Een ander geluid dan Cohen, die zichzelf vooral als procesbewaker zag, zonder al te veel technische kennis: Wij zijn maar amateurs. 4. Meid van Halal Jihad Alariachi, een van de drie Meiden van Halal, stuurde laatst een ongelukkig mailtje naar een Amsterdammer. Daarin verdedigde zij een Turkse man die zijn kind uit religieuze overwegingen niet liet deelnemen aan het verjaardagsfeestje voor de juf. Dat zou assimilatie zijn. KINDEROPVANG HANS WIEGEL D e met enige bombarie aangekondigde tegenbegroting van de linkse partijen is er niet gekomen. Het linkse front is in een zelf gegraven greppeltje gevallen. Wat een verschil met de eerste tegenbegroting in onze parlementaire geschiedenis: het plan-joekes van de VVD ten tijde van het kabinet- Cals/Vondeling. Dat was actie, dat was vuurwerk. Wat nu overblijft is een lijstje diversen ter vervanging van de bezuinigingen op inburgering, reïntegratie en kinderopvang. Rommelen in de marge. Oftewel: de bulk van de begrotingsvoorstellen van het kabinet Balkenende/Rouvoet wordt gewoon door het linkse front geaccepteerd. Nu de kinderopvang. Daar worden door sommigen grote woorden over gesproken. Professor Louis Tavecchio, hoogleraar kinderopvang in Amsterdam (Waar je tegenwoordig al niet professor in kunt zijn) zegt niets van de plannen te begrijpen. Er ontstaat nu paniek, de kinderopvang wordt een tricky business, aldus de hooggeleerde, die kinderopvang primair een taak van de overheid vindt. Is dat zo? Is het niet zo dat, als mensen kinderen willen krijgen en zo gelukkig zijn dat dat ook gebeurt, zij daarmee de verantwoordelijkheid op zich nemen goed voor hun kinderen te zorgen, hen op te voeden en hen te begeleiden tot mensen die hun plaats in de samenleving weten te vinden? Natuurlijk is het prima dat de overheid daarbij ook de voorwaarden schept: goed onderwijs, een veilige buurt en ook kinderopvangfaciliteiten. Zeker voor ouders die weinig verdienen of werken en in hun eentje voor hun kind moeten zorgen. Maar de eigen verantwoordelijkheid blijft. Sommige partijen waren nog niet zo lang geleden zelfs voor gratis kinderopvang. Maar niets is echt gratis. Gratis is hier alleen dat anderen dan de ouders de kosten van die opvang betalen. Anders gezegd: de opvang die vroeger zonder subsidie informeel werd geregeld, wordt nu betaald door de overheid. Die kosten zijn gewoon de pan uit gerezen. Vijf jaar geleden besteedde de overheid 700 miljoen euro aan kinderopvang, nu bijna miljoen per jaar. Nu betaalt, gemiddeld genomen, de overheid 80 procent van de rekening van het kinderdagverblijf, de ouder dus slechts 20 procent. Dat wordt volgend jaar zo n 25 procent. Het Centraal Planbureau heeft berekend dat die fors hogere subsidies maar een klein effect op de werkgelegenheid hebben gehad. Dus het zal vast niet zo zijn dat de deelname van vrouwen aan het arbeidsproces nu ineens fors gaat dalen. Meer zelf betalen vindt niemand leuk, maar een ramp is het niet. 1 Beter milieu begint in Vlaanderen Nederlanders hebben ongeveer 255 euro per jaar over voor een beter milieu. Dat is minder dan de Vlaming, die daar 320 euro voor uittrekt. Hitterecord 45 graden Celsius. Sinds de eerste metingen in 1877 is het nog nooit zo warm geweest in Los Angeles, de Amerikaanse miljoenenstad aan de westkust. Ben & Jerry s leugentje Het populaire ijsmerk Ben & Jerry s mag niet meer op de verpakking vermelden dat het volledig uit natuurlijke bestanddelen bestaat. Het ijs is niet all natural.

5 Eerst 5 Van der Laan drukt zijn stempel op de hoofdstad. HOLLANDSE HOOGTE Pikant detail: Alariachi is door Cohen aangenomen als coördinator Interculturele Communicatie van de gemeente. In de gemeenteraad oordeelde Van der Laan dat dit mailtje van Jihad duidelijk haram was en dat de gemeente haar standpunt niet deelt. 5. Preventief fouilleren Hup, ook Amsterdam-West moet eraan geloven. Preventief fouilleren wordt in grote delen van het stadsdeel ingevoerd, zo kondigde de gemeente maandag aan. Uit onderzoek blijkt dat het helpt om incidenten met wapens terug te dringen. Onder Cohen werd er ook wel eens preventief gefouilleerd, met name in het centrum en de Bijlmer, maar dit grootscheepse initiatief van Van der Laan lijkt weer net een tikkeltje steviger aangezet. 6. Sluitingstijden? Dat je niet meer staand op een terras een biertje mocht drinken, was al teruggedraaid door tussenpaus Lodewijk Asscher. Misschien is het slechts ijdele hoop, maar het volgende project van Van der Laan zou zomaar eens een versoepeling van de sluitingstijden kunnen zijn. De Amsterdamse uitgaanswereld zou hem eeuwig dankbaar zijn. 1 Zorg Personeel achteloos en te aardig Operatie geslaagd, spullen gestolen Diefstal en agressie komen nog vaak voor in ziekenhuizen. Experts pleiten voor een registratiesysteem. Julien Althuisius Bijna de helft van de Nederlandse ziekenhuizen (46 procent) heeft maandelijks of vaker te maken met incidenten als diefstal, inbraak en verbale en fysieke agressie. Dit blijkt uit onderzoek van beveiligingsbedrijf Securitas onder 350 werknemers bij verschillende ziekenhuizen. Bijna de helft van de ondervraagden geeft aan minimaal maandelijks te maken te hebben met een incident, meestal op de spoedeisende hulp. Volgens security consultant Gerard Bongers kunnen mensen die naar het ziekenhuis gaan, hun waardevolle spullen, zoals sieraden en laptops, beter thuis laten. Er wordt namelijk veel gestolen, zowel bij patiënten als bij personeel. Bongers vindt wel dat ziekenhuispersoneel achteloos kan zijn: Je moet eens zien hoe mensen hun werkplek achterlaten. Ze worden even weggeroepen en laten van alles achter. Agressie Een ander probleem waar ziekenhuizen vaak mee te maken hebben, is agressie. Peter Peerdeman van het kenniscentrum Veiligezorg, dat zich inzet voor een beter welzijn van het ziekenhuispersoneel, ziet meerdere vormen van agressie, los van woede die ziektebeeldgerelateerd is. Zo willen patiënten nog wel eens uit hun slof schieten. Dat gebeurt bijvoorbeeld als er geen parkeerplek blijkt te zijn en patiënten daardoor te laat komen op hun afspraak. Dan is het van: nou ben ik te laat en moet ik weer een maand wachten. In dat geval is het devies volgens Peerdeman aandacht geven, rustig luisteren en een kopje koffie aanbieden; dan gaat de agressie zo het putje in. Maar hij ziet ook geregeld gevallen van wat hij omschrijft als manipulatieve agressie : mensen die meteen geholpen willen worden, vaak bij de eerste hulp. Dan helpt een kopje koffie niet, tegen hen moet je zeggen: tot hier en niet verder! We zien vaak dat ziekenhuispersoneel zichzelf vergeet en geen grenzen stelt. Gerard Bongers, veiligheidsexpert Bunker Dat is niet altijd even gemakkelijk, zegt Gerard Bongers. Het personeel in ziekenhuizen is vaak te aardig. We hebben jarenlang gezien dat mensen heel vriendelijk willen zijn en daarbij hun eigen ik vergeten. Bongers geeft trainingen waarbij hij het personeel weerbaarder maakt. Luister, je bent een noodopvang, je bent er om mensen te helpen, maar er zijn grenzen. Dit is het kader, hier ga je niet overheen. Wat Bongers betreft mogen ziekenhuizen ook wel wat aan de sfeer veranderen. Na elven wordt het ziekenhuis een soort bunker. Die nachtingangen van ziekenhuizen zijn zo kil, dat mag best wel wat creatiever. Peerdeman pleit ervoor om aan het verplichte patiëntveiligheidsmanagementsysteem een module toe te voegen voor het registreren van agressie tegen personeel. Ziekenhuizen kunnen die vrijwillig invoeren. Bongers ziet daar ook wel wat in: Meten is weten. Als je niet cijfermatig kunt onderbouwen dat er een probleem is, hoe krijg je dan de directie mee? Maar zelfs dan zal het nooit helemaal lukken om het ziekenhuis criminaliteitvrij te krijgen. Peerdeman: Je kunt nooit alle incidenten voorkomen. Het Erasmus-ziekenhuis bijvoorbeeld heeft bezoekers per dag. Dan praat je niet meer over een bedrijf, of over een klein dorp, maar over een stad. Bepaalde incidenten kun je niet voorkomen. Wat in de maatschappij gebeurt, gebeurt ook in ziekenhuizen. 1 Mohammed-cartoons KRANT WEER IN GEVAAR Een Iraakse Koerd, die in juli was opgepakt in Noorwegen, was van plan een bomaanslag te plegen op de Deense krant Jyllands-Posten. Dat heeft hij tijdens zijn verhoor toegegeven, melden Scandinavische media. Eerder dit jaar overleefde tekenaar Kurt Westergaard een moordaanslag. Jyllands-Posten kwam in 2005 wereldwijd in het nieuws, toen het spotprenten over de profeet Mohammed publiceerde. Burgemeester Moskou POETIN TREKT AAN TOUWTJES De Russische premier Vladimir Poetin wil meebepalen wie de nieuwe burgemeester van Moskou wordt. Hij zei dat hij een nieuwe kandidaat al besproken heeft met president Dmitri Medvedev, die momenteel in China verblijft. Dat melden Russische persbureaus. Poetin zei dat hij een suggestie zal doen als partijleider van Verenigd Rusland, dat de meeste zetels heeft in de gemeenteraad van Moskou. De partij heeft nog geen kandidaat naar voren geschoven, aldus de premier. Joeri Loezjkov, die jarenlang burgemeester van Moskou was, werd gisteren ontslagen nadat de president bekend had gemaakt geen vertrouwen meer in hem te hebben. Volgens de grondwet mag het staatshoofd burgemeesters om die reden ontslaan en een opvolger benoemen. Loezjkov had zich de woede van Medvedev op de hals gehaald door zijn regering te bekritiseren en te pleiten voor een sterkere en besluitvaardigere leider. Toen hij niet vrijwillig vertrok, volgde ontslag. Doe het niet! China heeft het Noorse Nobelcomité gewaarschuwd de Nobelprijs voor de Vrede niet toe te kennen aan Liu Xiaobo, een gevangen gezette Chinese dissident. Pen en papier! Mirjam Oldenhave schrijft dit jaar het Groot Kinderdictee der Nederlandse Taal, zo maakt de NTR bekend.

6 Alles kan met Brugman. OokvoorluxeuitgerustebadkamerskuntuterechtbijBrugman. BRUGMAN Ascona NU ,- * Al bijna 40 jaar is Brugman de grootste keuken- en sanitairspecialist van Nederland. Dat uit zich niet alleen indekeukensenbadkamerswaarinuzichhelemaalvertrouwdvoelt,maarookinongeëvenaardeservice enadvies.metbrugmankiestuhoedanookvoorkwaliteit,betrouwbaarheideneenaantrekkelijkeprijs. En met 34 filialen in Nederland is er altijd wel een filiaal bij u in de buurt. Kom dus langs bij de grootste keuken-enbadkamerspecialistvannederlandenontdekookdatwerkelijkalleskanmetbrugman. 5jaargarantie CBW-erkend *Prijzen van de prijspakkers zijn exclusief tegels en accessoires. Vraag onze gratis magazines aan op

7 Eerst 7 Recensie Boek van de nr. 2 van de PVV is sterker dan tegenstanders lief zal zijn Het evangelie van Martin Bosma Pijnlijke aanklacht tegen de linkse multiculturalistische elite is kritiekloos over de PVV. Kustaw Bessems DEN HAAG De ochtend van 2 november 2004 kocht ik een halfje bruin. Martin Bosma was de ochtend van 2 november 2004 op weg om een halfje bruin te kopen. Intussen werd Theo van Gogh vermoord. Veel mensen zullen wel om half negen naar de bakker gaan. Maar Bosma is zijn halfje niet vergeten en ik het mijne niet. Ik heb Bosma nog even ontmoet die ochtend. Zijn vrouw was destijds, net als ik, journalist bij Trouw en als eerste van onze krant op de moordplek. Samen hebben we in een snackbar kort de novemberkou uit de botten laten trekken, die daarin was gekropen tijdens de vele uren wachten aan het rood met witte lint. Ik kan me goed herinneren wat er vervolgens gebeurde en wat Bosma in zijn boek wat generaliserend omschrijft: De media riepen in koor eigen schuld, dikke bult en schreven vooral over hoe Theo moslims had geprovoceerd. Het woord geitenneuker werd zo vaak gebruikt dat iedereen wel moest denken dat hij er zelf om had gevraagd. Op de redactie van Trouw ontstond die middag het idee om de ergste uitspraken van Van Gogh op een rij te zetten. Het dagblad publiceerde een politieke analyse waarin werd betoogd dat Van Goghs gewelddadige einde de samenleving ook bepaalt bij de vraag waar de grenzen van het vrije woord liggen. Het hoofdredactioneel commentaar kwam qua veroordeling niet veel verder dan dat geen zinnig mens met moord de vrijheid van meningsuiting het zwijgen wil opleggen. Een dag later stelde een belangrijke redacteur tevreden vast dat we hadden laten zien dat die Van Gogh ook een ontzettende lul was. Bosma vond dit soort reacties zum kotzen. De moord op Van Gogh was de aanleiding, schrijft hij, waarom hij naar Den Haag moest. Genadeloos Het is ook precies dit soort gedrag van wat Bosma de elite noemt dat in zijn boek genadeloos wordt blootgelegd. Dát is de rode draad. De schijn-élite van de valse munters (Bosma heeft de titel van de sociaal-democraat Jaqcues de Kadt) is een sterker boek dan Vandaag wordt in Den Haag De schijn-élite van de valse munters van Martin Bosma (rechts) gepresenteerd. HH menig politieke tegenstander van de PVV lief zal zijn. Geen pijnpunt voor links of de elite blijft ongenoemd: hoe de PvdA haar immigratiesceptische traditie verloochende en de partij van bovenlaag en allochtonen werd. De vergissingen bij de verkiezingen van 2006 en 2010, die zogenaamd niet over immigratie maar economie zouden gaan, met enorme winsten voor de PVV als resultaat. De afgang van de elite bij het Europees referendum. Meesterlijk brengt de PVV er, zelf afkomstig uit een Zaans rood nest, het snobisme in beeld, minachting voor wie niet ons soort mensen is. Hij doet dat ook met de uitholling van de traditionele partijdemocratieën en het gebrek aan kennis over de islam, twee onderwerpen waarover tegenstrevers de PVV nota bene graag de les lezen. PvdA-leider Job Cohen loopt zich in het Kamergebouw af te vragen waarom zovelen toch zo n hekel hebben aan zijn partij. In dit boek vindt hij een antwoord. Wrang is Bosma s signalering van zelfcensuur: Elke cabaretier heeft wel een grap over het haar van Geert Wilders. Maar over de islam zwijgen ze. En indruk maakt Bosma s beschrijving van de dreiging tegen Wilders. De PVV heeft een opvolgingskwestie waar andere partijen zich niet zo druk over hoeven te maken: wat als Wilders wordt vermoord? Met dit boek presenteert Bosma zich overigens als enige geloofwaardige kroonprins. Elke cabaretier grapt over het haar van Geert. Over de islam zwijgen ze. PVV er Martin Bosma Heldendicht Bosma schrijft beter over zijn vijanden dan over de PVV. Wat hij van de ontstaansgeschiedenis optekent, is een kritiekloos heldendicht. En als de PvdA een Martin Bosma had, zou die weinig heel laten van sommige beweringen en betogen. Zo schrijft Bosma dat de massa-immigratie de laatste jaren record na record breekt, terwijl de cijfers het niveau van tien jaar geleden bij lange na niet halen. Hij klaagt dat de PVV geen antwoord kreeg op vragen naar de kosten van immigratie, maar dat was geen probleem geweest: de PVV vroeg echter naar kosten van niet-westerse allochtonen. Bosma is positief over de zakelijke toon waarop vóór de jaren zestig over migratie werd gedebatteerd, maar is zelf uitvinder van de term kopvoddentaks (hij doet daar schimmig over, maar heeft me dit gewoon verteld). Hij moppert dat alleen de eerste alinea van een mooie speech over de elite nieuws maakt, maar in die alinea vernederde de PVV een verkrachte journaliste geen wonder. En Bosma noemt het belangrijk om steeds onderscheid te maken tussen aanhangers van de islam en de ideologie, terwijl zijn leider Geert Wilders dit vaak aan zijn laars lapt. Gezocht is de stelling dat als moslims gematigd zijn, dit alleen komt doordat zij niet bekend zijn met de finesses van de islamitische ideologie. Hij legt niet uit waarom zij geen elementen uit die ideologie naast zich neer zouden kunnen leggen. De grootste tegenstrijdigheid: Bosma is boos als links de Tweede Wereldoorlog misbruikt om andersdenkenden verdacht te maken, maar zelf doet hij niet anders: wie niet deelneemt aan de strijd tegen de islam, over hen zal de geschiedenis net zo oordelen als over degenen die de nazi s onderschatten, meent hij. Misschien komt het hierdoor, die scherpte over anderen en dat gebrek aan zelfreflectie: Bosma beschrijft de dwingende ideologie van links als een soort religie en daar zit wat in maar zichzelf noemt hij ook een zendeling. En het boek getuigt inderdaad van rotsvast geloof, waaraan elke twijfel vreemd is. 1 NEDERLAND OP DE KAART FRITS HUFFNAGEL R uim een jaar heb ik deze plek in De Pers gevuld met columns over citymarketing. Vandaag is mijn laatste column. En dus moest ik een keuze maken uit de vele onderwerpen waar nog over te schrijven valt. Iets internationaals over het succes van I love New York? Of over de campagnes van Lond-On en MADrid, die toch wel erg veel weghebben van I amsterdam, dat ik in 2004 zelf heb geïntroduceerd? Natuurlijk kan ik nog vele columns volschrijven over Den Haag; over het beeldmerk van Anton Corbijn, die inmiddels ook als filmregisseur groot succes heeft met zijn nieuwe film The American. Of dat Den Haag zoveel prijzen heeft gewonnen als beste evenementenstad en voor de beste citymarketing en dat The Hague Festivals voor de tweede keer op rij is uitgeroepen tot het op één na beste festival ter wereld? Over al die onderwerpen had ik een Volgens mij zijn we in Nederland lekker bezig met citymarketing. column kunnen vullen, maar ik sluit liever af met een constatering: volgens mij zijn we in Nederland lekker bezig met citymarketing. Steeds meer is het besef ontstaan dat het promoten van al het moois dat je als stad, gemeente of regio te bieden hebt, helpt bij het realiseren van economische doelen. De aantrekkelijkheid van gemeenten voor (potentiële) bewoners en bedrijven wordt tegenwoordig onder de aandacht gebracht van de doelgroepen en de tevredenheid van huidige bewoners en bedrijven wordt gemeten. Dit alles is volgens mij een goede zaak. Toch kan het nog beter. Nederland is een relatief klein land met evenveel inwoners als Peking. De Randstad is in oppervlakte te vergelijken met Parijs en het Groene Hart kan de rol van Central Park vervullen. Nederland kan nog meer de handen ineenslaan en bijvoorbeeld toeristen langer laten blijven, door ze niet alleen voor Amsterdam te interesseren, maar ook de Friese meren, de Floriade in Venlo en de waterwerken in Zeeland te laten zien. De afstanden in ons land zijn voor een Amerikaan, Chinees of Braziliaan lachwekkend klein. Daar kunnen we als heel Nederland van profiteren! 1 Frits Huffnagel is oudwethouder van Den Haag en van Amsterdam. Roze razzia Arrestatieteams van de politie in de Chinese hoofdstad Peking hebben bij een onder homo s populaire hangplek honderden mannen opgepakt. Voltreffer In het Zeeuwse Cadzand zijn bij onderzoek naar explosieven 700 mijnen gevonden, precies op het terrein waar een recreatiepark moet komen. Borstvoeding is bah Bijna de helft van de Nederlanders (45 procent) vindt het niet normaal dat vrouwen in het openbaar borstvoeding geven aan hun kind, zo blijkt uit onderzoek.

8 8 Wereld NIEUW RECHTS Veilig, zeker, overzichtelijk. De goede, oude tijd, zonder islam, immigranten en eurodictatuur. Het is de droom van Nieuw Rechts. Melancholie Angst Reactionairen van Europa verenigt u! Eva Ludemann De mensen voelen zich vreemden in eigen land. Omdat de regering te veel buitenlanders toelaat. Die willen niet integreren, ze willen ons land overnemen. Geert Wilders had het kunnen zeggen, maar de passage komt uit de Rivers of Blood-speech van het Britse parlementslid Enoch Powell. En die had het niet over moslimimmigranten, maar over zwarten. Het was 1968 en Powell werd uitgekotst, omdat hij zei dat zijn regering blind was voor het immigrantengevaar. Tegenwoordig mag Wilders in het Britse parlement speechen over het islamitische immigrantengevaar. In het West-Europa van nu is dit een gangbare opvatting geworden. In alle politieke arena s staan mannen en vrouwen op die massa s stemmen trekken met het adagium: integreren of je koffers pakken. Zélfs in Duitsland, waar wijzen naar minderheden vanwege de historie heel gevoelig ligt. Wij willen geen Scandinavisch Beiroet, met clanoorlogen, eerwraak en groepsverkrachtingen. - Dansk Folkeparti. Fort Europa begon in Denemarken, waar negen jaar geleden een politieke constructie werd opgezet zoals die nu in Nederland gestalte krijgt. De antiislamitische Deense Volkspartij geeft sinds 2001 gedoogsteun aan de regering van liberalen en conservatieven, in ruil voor een restrictief immigratiebeleid. Denemarken kan zich tegenwoordig beroepen op het strengste asielbeleid van de EU en is een inspiratiebron voor Nieuw Rechts. De mensen voelen zich niet langer vertegenwoordigd door de gevestigde partijen. Die Freiheit. Om een paar partijen te noemen: de PVV, de Duitse Freiheit, Zwitserse Volkspartei, Zweedse Kristdemokraterna, Oostenrijkse Freiheitliche Partei (FPÖ), het Vlaams Belang en het Franse Front National van Marine Le Pen. Hun grootste gemene deler: afkeer van de (politieke) islam. Verder: weg met Brussel, de eurodictatuur en de gevestigde orde in eigen land. Die vertegenwoordigt allang het volk niet meer en is arrogant. En: meer blauw op straat en hogere straffen. Wij bestrijden criminaliteit wél krachtig. Zweden Democraten. De nieuwe, rechtse volksbewegingen onderscheiden zich van traditioneel extreem-rechts door expliciet afstand Nieuw Rechts kon dit jaar feestvieren in (met de klok mee) Zweden, Frankrijk en Nederland. FOTO S: REUTERS EN ANP te nemen van neonazisme en Holocaustontkenning. Dít rechts heeft een fatsoenlijk gezicht, het nieuwe bruin is eerder magenta, recht tegenover groen; de kleur van de islam. Toeval of niet, magenta is een mengsel van rood en blauw, kleuren die vrijwel alle nieuwe bewegingen in hun banier voeren. Mensen hebben het gevoel dat met ze wordt gesold. En hun banen en identiteit worden bedreigd. Front National. De nieuwe politieke partijen betekenen het einde voor de traditionele tegenstelling tussen links en rechts. Ze zijn een ideologische synthese die ingrediënten ontleent aan zowel links als rechts. De nieuwe bewegingen profileren zich als socialer én democratischer dan de bestaande. De EU mag zich niet met onze zaken bemoeien. FPÖ Nieuw Rechts is de Europese Tea Party zonder het fundamentalistischchristelijke randje. Net als in de VS heeft ook in Europa de gevestigde orde er geen antwoord op. De aanhang: mensen die bang zijn het weinige dat ze nog hebben kwijt te raken en alle invloed te verliezen op de besluitvorming die zich steeds verder van hen verwijdert. Ze hebben lak aan de kosmopolitische, hoogopgeleide multiculti-elite, onder wie de oude politici, die hun klachten en zorgen negeren. Vlaanderen moet beschermd tegen de islam en de delokalisering van de markt. Vlaams Belang. Boerkaban, minarettenverbod; weg met het vreemde, terug naar de vertrouwde zekerheden. Hoera voor de Kulturkampf tegen moslims die de vernietiging van de traditionele waar- Talentrijke verschoppelingen in Nederland at hebben een baron uit de 18e eeuw, de 19e- schrijver Multa- Weeuwse tuli en Pim Fortuyn gemeen? Alle drie waren zij politieke querulanten, relatieve buitenstaanders die afgewezen werden door de gevestigde macht. Ze richtten zich daarom rechtstreeks tot de burger met pamfletten getiteld Aan het volk van Nederland, naar het patriottische stuk dat de baron in 1781 liet verspreiden. Multatuli gebruikte dezelfde titel in 1861, Pim Fortuyn in Volgens oud-hoogleraar Nederlandse geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam Piet de Rooij is de tragiek van de drie talentrijke verschoppelingen dat hun standpunten pas echt erkenning kregen na hun dood. Van der Capellen kreeg zijn gelijk zeventig jaar later, toen Thorbecke erkende dat het politieke bestel aan een grondige herziening toe was en de nieuwe grondwet in 1848 werd aangenomen. Eduard Douwes Dekker droomde ervan een derde politieke partij op te 1781 was het jaar waarin baron Van der Capellen tot den Pol het pamflet Aan het volk van Nederland verspreidde, een aanklacht tegen de misstanden in de Republiek. richten, maar slaagde er niet in in de Tweede Kamer verkozen te worden. Pas als de schrijver Multatuli vond hij gehoor met zijn aanval op de uitbuiting van de Javanen. Ver na zijn dood werd Indonesië onafhankelijk. Fortuyn zocht tevergeefs erkenning binnen de PvdA, maar slaagde erin met zijn nieuwe partij de tweede van het land te worden. Hij brak het politieke debat open en heeft zo, stelt De Rooij, de slagader van de democratie gedotterd. Volgens professor De Rooij ging het de politieke querulanten vooral om erkenning van hun eigen waarheid. Nationaal belang en het eigen belang waren bij hen innig verstrengeld. Dat geeft een dynamiek aan de eigen positie die moeilijk meer tot bedaren is te brengen. 1 Reactionair Een reactionair is iemand die vanuit politieke overtuiging een situatie uit het verleden wil herstellen. Hij wordt wel als extreem conservatief omschreven. Querulant Querulanten neigen tot complottheorieën of utopische (waan)denkbeelden, aldus een Amerikaans onderzoek. Querulanten dreigen vaak met de rechter. Radicaal De bereidheid om de uiterste consequentie uit een denkwijze te aanvaarden en in daden om te zetten. Volgens de AIVD met gevaar voor de democratie.

9 Wereld 9 den en van de westelijke cultuur nastreven. Aangevoerd door een sterke man die inziet dat de huidige machthebbers buigen voor Allah. De nieuwe partijen zijn niet zelden onemanshows van leiders die álle touwtjes in handen houden. Maar lekker overzichtelijk is het wel. En dat is pecies datgene waar hun aanhangers zo naar verlangen. Die elite, de politici, journalisten, rechters, amtenaren en subsidieslurpers; ze praten álles goed om de werkelijkheid te kunnen ontkennen. Geert Wilders. 1 Een op de vijf Duitsers zou nu op Die Freiheit stemmen. Zo stelden peilingen toen ex-cdu-lid René Stadtgewitz onlangs Die Freiheit oprichtte. Al het land waarop Zwitsers wonen, is van ons. De Zwitserse Volkspartij wil delen van Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk en Italië annexeren. Ik wil dat Vlamingen een echtscheiding aanvragen. REUTERS Bruno Valkeniers (Vlaams Belang) wil een Groot-Vlaanderen. Voor Vlamingen, zonder Fransen. Oost-Europa Hang naar een glorieus verleden Spiegeltje, spiegeltje Tegen, tegen, tegen. Zijn we ook nog ergens vóór? Jazeker, voor onszelf! Nationalisme is in Oost-Europa niet iets om je voor te schamen. Mark van Assen Ze heeft lange benen, mooi bruin haar, grote borsten en ze heet Ceca (spreek uit: Tsetsa). Verder heeft ze maar weinig aan en kronkelt ze alle kanten op. Ceca is het boegbeeld van de Servische turbo folk, al twintig jaar lang een razendpopulaire muziekstroming op de Balkan. Zij en haar collegaatjes zingen vol vuur over hun land, over vroeger, over hoe mooi het wel niet was en hoe trots ze zijn en waarom. Oh ja, Ceca is ook de weduwe van een van Servië s extreemste nationalisten, wijlen crimineel en oorlogsmisdadiger Arkan. En die was weer de leider van de Partij van Servische Eenheid (SSJ), die net een graadje erger was dan de Servische Radicalen van Vojislav Seselj, die nu terechtstaat voor het Joegoslavië Tribunaal in Den Haag. Toeval? Niet echt. Uiterlijk vertoon In Oost-Europa is het verleden veel interessanter en glorieuzer dan het heden. Vraag een willekeurig iemand uit welk land dan ook wat er gebeurde op 12 september 1643 (of 4 juli 1813 of 26 mei 1916 of) en het antwoord volgt onmiddellijk. Vroeger, toen vocht Servië heldhaftig tegen de Turken en was Roemenië een stuk groter dan nu, om over Hongarije maar te zwijgen. En de fascisten waren ook de beroerdste niet, vinden ze in Kroatië. En Bulgarije. En Hongarije. Belangrijkste manifestatie van dit gedachtegoed is het uiterlijk vertoon. Toen Arkan in 1995 trouwde met zijn Ceca droeg hij een Servisch uniform uit de Eerste Wereldoorlog. Ook de Serviërs die vochten in de Bosnische oorlog droegen emblemen en uniformen van vroeger. Net als de Kroaten, trouwens. Ook bij hen was vroeger alles beter. Excentriek De grote nationalistische partij in Roemenië is Romania Mare (Groot Ceca: boegbeeld van de Servische turbo folk. HOLLANDSE HOOGTE Roemenië). Alhoewel, groot. Ze zaten ooit in de regering, maar zijn nu alleen nog vertegenwoordigd in het Europees Parlement. De volgelingen van de excentrieke Corneliu Vadim Tudor (de hofdichter van wijlen dictator Nicolae Ceausescu) zijn fel tegen Hongaren, joden en Roma, en heel erg voor Roemenië zelf. Sterker: zij willen dat hun land weer net zo Toen Arkan trouwde met zijn Ceca droeg hij een Servisch uniform uit WOI. groot wordt als vroeger, vóór 1940, toen Moldavië er nog bij hoorde. Een afbeelding van dat grotere Roemenië staat ook in hun embleem. In Hongarije voert Jobbik Magyarországért Mozgalom (Beweging voor een Beter Hongarije) de troepen aan. Zij zijn tegen joden, Roma, kapitalisten en de Europese Unie. In hun logo staan de nationale kleuren rood, wit en groen, en een patriarchaal kruis. Jobbik wordt beschermd door de Hongaarse Garde, ook al mag dat officieel niet meer. Deze Magyar Gardá draagt wapens en zwarte uniformen, en verwijst met haar roodwitte vlag naar de fascistische Pijlkruis-partij uit de Tweede Wereldoorlog. Ook de Slowaakse Nationale Partij (Slovenská národná strana, SNS) is tegen joden, Hongaren en homo s. Zij zijn zelfs zozeer tegen de Hongaren dat partijleider Jan Slota een nieuwe kaart van Oost-Europa had gemaakt waarop Hongarije niet eens meer voorkwam. En Slowakije was plots een stuk groter. Geen Turken Dan Bulgarije. Dat land kan pronken met zijn Nationale Aanvalsunie, Nationalen Sajoez Ataka. Deze is onder meer tegen Roma, joden en Turken. In weerwil van officiële cijfers staat ze op het standpunt dat er geen Turkse minderheid in het land is. Ataka is wél dol op Bulgarije. In haar twintig-puntenprogramma breekt ze bijvoorbeeld een lans voor het Bulgaars. Er mag in de programma s op de nationale televisie geen enkele andere taal worden gesproken. Ook moet iedereen die kwaad spreekt over Bulgarije zwaar worden gestraft. 1 Recept voor radicaal succes e Amerikaan Saul D. Alinsky publiceerde in 1971 het boek DRules for Radicals: A Pragmatic Primer for Realistic Radicals, dat uitvoerig methodes beschrijft om de gemeenschap op de been te krijgen en te organiseren voor een politieke of maatschappelijke beweging. De handleiding werd en wordt nog steeds gebruikt door politieke leiders. President Barack Obama hanteert het, Hillary Clinton schreef er haar thesis over en de Tea Partybeweging maakte vorig jaar gebruik van Alinsky s techieken om zogeheten townhall meetings, openbare bijeenkomsten waar politici aan kiezers bepaald beleid toelichten, te verstoren ook al kan het boek als links worden getypeerd. Alinsky wordt beschouwd als een organisatiegenie. Zijn tips: Organiseer je door de bestaande orde te ontregelen; recruteer bij verenigingen, vakbonden en kerken. Werk altijd binnen het bestaande systeem. Hoe ontevreden mensen ook zijn, de stap om het bekende te verlaten is groot. Richt je op de middenklasse, niet alleen op de lagere inkomens. Agiteer: haak in op ergernissen bij het volk, stook vijandigheden op en zorg voor controverse. Werk niet alleen met vrijwilligers, maar huur ook vakmensen in. Zorg dat je organisatie betrouwbaar en geloofwaardig overkomt. Wakker woede aan. De mensen moeten zich zo gefrustreerd, verslagen en verloren voelen dat ze niet anders meer willen dan radicaal om. Verleid de tegenpartij tot reacties. Een vijand die is opgehitst in de richting die jij wilt, is je sterkste wapen. Creëer een groot leger van aanhangers door hoop te bieden op verandering van de bestaande situatie. 1 Pax Europa is een website van een Duitse burgerbeweging die zich inzet voor Europäische Werte und Freiheiten. Haar motto: weg met de islam. Haar held: Wilders. Vrijheid komt naar je toe met Wilders International Freedom Alliance, die zich sterk maakt voor zijn spirit of freedom. Ofwel een ban op immigratie uit islamitische landen. Nieuwe ronde van oude oorlog Nieuw-rechts vreest een herhaling van In dat jaar stonden islamitische strijders voor de poorten van Wenen. Om christelijk Europa te veroveren.

10 10 Wereld NIEUW RECHTS Tea Party Conservatieve beweging gebruikt graag oude symbolen Terug naar de Amerikaanse Revolutie De oerconservatieve Tea Partybeweging raast door de VS. De wortels liggen in een ver verleden. Petra Janbroers Het is kilometer van Reno in de staat Nevada naar Washington D.C., maar als het moet pakt Sharron Angle (61) haar buks uit de kast en marcheert ze naar de federale hoofdstad. Daar gaat het namelijk grondig mis. Waarschuwde founding father en president George Washington zelf niet immer te waken voor de macht van de overheid, een gevaarlijke dienaar en een angstaanjagende meester? Zei Thomas Jefferson, auteur van de Onafhankelijkheidsverklaring in 1776, niet: Elke generatie heeft een nieuwe revolutie nodig? Het is tijd dat het volk het heft weer in eigen handen neemt, vindt Angle, en velen met haar; het is tijd voor We, the people. We spreken niet eind 18e, maar begin 21e eeuw en Sharron Angle is niet zomaar iemand uit de bush bush. In juni werd de voormalig lerares en het oud-parlementslid in de staat Nevada door de Republikeinse partij genomineerd als kandidaat voor de verkiezingen van een Senaatzetel in Washington op 2 november, als uitdager van de fractievoorzitter van de Democraten, Harry Reid. Individuele vrijheid Sharron Angle is een van de oerconservatieve politici die in de aanloop naar de verkiezingen van het Congres (Senaat en Huis van Afgevaardigden) een partijgenoot uit het Republikeinse establishment van de troon heeft gestoten, met steun van kopstukken uit de reactionaire beweging die onder de naam Tea Party als een wervelwind door de Verenigde Staten raast. Net als Christine O Donnell (Delaware), Rand Paul (Kentucky) en Mike Lee (Utah), om er een paar te noemen. Ze vertegenwoordigen de grassroot-movement, de protestbeweging van gewone mensen én zwevende kiezers die het hebben gehad met de high spending big government in D.C. De aanhangers van de Tea Party zijn tegen een veelomvattende overheid en wijzen op hun websites op het recht op leven, individuele vrijheid en persoonlijk geluk voor elke Amerikaan, zoals de founding fathers dat in hun federale documenten, de grondwet en de Bill of Rights (burgerrechten) hebben vastgelegd. De politieke leiders van het eerste uur die de onafhankelijkheid bevochten, bedoelden dít toen de Verenigde Staten werden gesticht, aldus de Tea Partiers: Washington moet met zijn klauwen van de zuur verdiende centjes van de burgers in het land afblijven, Washington moet zich alleen bemoeien met de zaken die in de grondwet zijn opgenomen, en een regering die ingrijpt bij privéondernemingen is helemaal uit den boze. En je moet natuurlijk wapens kunnen dragen. De Tea Party is geen politieke partij en heeft geen leider ondanks veelvuldig optreden van Sarah Palin, de controversiële, fotogenieke exgouverneur van Alaska en oud-running mate van Republikeins presidentskandidaat van 2008 John McCain. De beweging is een losse coalitie van honderden lokale, conservatieve groepen met namen als Song of Truth, Citizens United, Freedom- Works, A More Perfect Union, Smart Girl Politics, American Solutions, Rainy Day Patriots en vele, vele plaatselijke Tea Parties, van de Hampton Roads Tea Party in Virginia Beach, Virginia tot de Montana Shrugged Tea Party aan de andere kant van het land, in Billings, Montana. Steekhoeden en ratelslangen Wat hen bindt, is een verlangen naar vroegere, vrijheidsgezinde tijden, toen de Amerikaanse kolonisten zich losworstelden van de Britse gevestigde macht. Zij weigerden nog langer belasting te betalen terwijl ze niet in het Britse parlement werden vertegenwoordigd. Op 16 december 1773 brachten rebellen een lading Britse importthee in de haven van Boston tot zinken. De Boston Tea Party was een van de gebeurtenissen die leidden tot de Amerikaanse Revolutie. Vandaar die naam, Tea Party. Niet voor niets worden de roergangers van de Tea Party-beweging door aanhangers zelf de founding fathers and mothers genoemd en staat zij bol van de namen en symbolen die verwijzen naar de Amerikaanse revolutie. Tea Partiers noemen zich patriots, de benaming indertijd voor kolonisten die voor de revolutie waren. Ze dragen steekhoeden uit de tijd van de Revolutie. Ze zwaaien met gele vlaggen met een ratelslang erop die op het punt staat toe te slaan en de tekst Don t tread on me ( Verdruk mij niet ) draagt; de slang staat voor de dertien koloniën en werd tijdens de Tea Partiers tijdens een demonstratie tegen belastingverhogingen in Washington. GETTY IMAGES revolutie symbool voor de Amerikaanse vrijheidsgeest. Liberty is een kernwoord. Een ziektekostenverzekering voor iedereen is kul, meent iemand als Sharron Angle dus. Ze is voorstander van een vrije markt, ook in de zorgsector. Het ministerie van Onderwijs is ongrondwettelijk en moet worden afgeschaft, zegt zij ook. Belastingen vindt ze niks en belastingverhogingen nog minder (van homoseksuelen, abortus en alcohol moet ze, by the way, ook niet veel hebben). Een gewapende opstand als politieke hervormingen niet lukken, is gerechtvaardigd, meent ze. De Tea Party kwam, letterlijk, in beeld nadat de regering-obama miljarden dollars belastinggeld had gepompt in de door de crisis getroffen auto-industrie en de omvallende financiële instellingen. Boze burgers gingen begin 2009 de straat op. 1 Beppe Grillo, Italiaans provocateur D e komiek Beppe Grillo (62) gebruikt soms grof geschut in zijn ongezouten kritiek op de machthebbers in Italië en heeft veel aanhangers via zijn weblog beppegrillo. In 2007 lokte hij ruim aanhangers naar Bologna en vulde elders in Italië meer dan 200 pleinen voor een manifestatie tegen tientallen parlementariërs met een strafblad die in zijn land het volk vertegenwoordigen. Het resultaat: handtekeningen voor een voorstel om dit wettelijk onmogelijk te maken. Het motto van de manifestatie: Vaffanculo, het equivalent van F**k, gericht aan genoemde parlementsleden. Is er dan geen alternatief voor ontevreden kiezers? Niet langs traditionele kanalen. Bij de manifestaties en via zijn blog riep Grillo burgers op zich kandidaat te stellen voor een nieuwe partij. De voorwaarden: geen strafblad of binding met bestaande partijen, geen verleden in de politiek langer dan een ambtstermijn. In maart deed de beweging van Grillo voor het eerst mee aan de regionale verkiezingen. In de vijf regio s waar de partij meedeed, haalde zij gemiddeld 3,5 procent. Grillo ziet zichzelf als de katalysator die de burgers activeert. Grillo op het blog: Echte verandering komt niet van hoog naar laag. Integendeel, zij komt van onderop naar boven, als de burgers met elkaar in discussie gaan, zaken aanpakken, zich mobiliseren en de gekozen autoriteiten dwingen hun bemoeienissen serieus te nemen. Hier is je kans. Meld je bij MEETUP. 1 REUTERS Verdruk mij niet Don t Tread on Me is populair: de rockband 311, de Damn Yankees, Metallica, Kit and the Outlaws en de Cro-Mags wijdden er muziek aan. 342 kratten Tijdens de Boston Tea Party werden 342 kratten thee overboord gekieperd. De gezamenlijke waarde hiervan was toen ongeveer tienduizend pond. Superspontaan De Boston Tea Party is ook een Nederlandse feestband. Ze zijn superspontaan, vinden de tien muzikanten zelf. Hun passie: een gezellige boel.

11 Eco-nomie 11 Broeikasgas De grootte van je CO 2 -voetafdruk wordt steeds belangrijker Grote stappen, snel thuis Bedrijven meten steeds vaker hoe groot hun bijdrage aan het broeikaseffect is. Edward Deiters Hoeveel broeikasgas CO 2 komt er vrij bij de productie van een glas melk? Ofwel: wat is de carbon footprint van die witte motor? Een recent Amerikaans onderzoek door de Universiteit van Arkansas en het Innovation Center for U.S. Dairy volgde de hele levenscyclus van melk: van het kweken van de gewassen om de koeien te voeden, tot het produceren en verpakken. Ook het afleveren bij de detailhandel en het gedrag van de consument werden meegerekend. De conclusie luidt dat de Amerikaanse zuivelindustrie goed is voor ongeveer 2 procent van de totale CO 2 - uitstoot in de VS. Een stuk minder dan de Wereldvoedselorganisatie FAO in 2006 concludeerde (zij kwam uit op 18 procent), maar toch komt de Amerikaanse melkconsumptie daarmee in de buurt van de wereldwijde jaarlijkse uitstoot van de luchtvaartindustrie. En dat moet beter kunnen, menen de Amerikaanse zuivelboeren. Waar de luchtvaartindustrie vorige week plechtig beloofde de emissies tot 2050 te gaan halveren, willen de melkboeren nu tegen 2020 een kwart minder CO 2 gaan uitstoten. Leuk Steeds meer bedrijven proberen uit te rekenen wat ze aan broeikasgassen uitstoten. Om vervolgens te proberen daar iets tegen te doen. Begin dit jaar was er een grote studie naar de uitstoot van CO 2 door de varkensvleesindustrie. En ook de transportsector wereldwijd goed voor 21 procent van de negatieve broeikaseffecten neemt zichzelf inmiddels serieus onder de loep. De motieven verschillen nogal, zegt Robin Koek, die met zijn consultancybureau One2Green bedrijven adviseert over het verkleinen van hun CO 2 -voetafdruk. Sommige kloppen bij me aan omdat ze moeten. Je ziet steeds vaker dat het in aanbestedingen van bedrijven wordt geëist. In andere gevallen gaat het simpelweg om het realiseren van kostenbesparingen. Da s leuk, zo n CO 2 -reductie, maar wat verdienen we daar eigenlijk aan, wil een financieel directeur dan weten. De tijd dat bedrijven hun carbon footprint alleen als groen uithangbord gebruikten, lijkt een beetje voorbij. De politiek begint zich ermee te bemoeien en vanuit Brussel komt tussen 2012 en 2020 wetgeving die grote bedrijven zal verplichten een boekhouding bij te houden van hun CO 2 - uitstoot. Het Amerikaanse zuivelvoorbeeld maakt overigens duidelijk dat het in de meeste gevallen niet genoeg is om er zelf iets aan te willen doen. De hele keten moet mee. En daarbij blijken vooral de managementbeslissingen van groot belang. Om het bij de koeien te houden: hoe efficiënter je ze voedt, des te beter de melkproductie wordt en hoe minder mest er ontstaat. Mest management Het methaangas dat er aan beide uiteinden van een koe uitkomt (in boeren en winden), is goed voor 25 procent van de emissie van de hele zuivelindustrie. De manier waarop kunstmest wordt gebruikt bij het kweken van de voedingsgewassen, voor nog eens 19 procent. En dan is er nog wat het onderzoek omschrijft als mest management. Wanneer en hoe de uitgescheiden koemest over het land wordt verspreid, is goed voor nog eens 24 procent. Na uitstoot door de verpakkingsindustrie en de Managers zeggen: leuk, minder CO 2, maar wat verdienen we er eigenlijk aan? Robin Koek, One2Green transportsector zijn er ten slotte nog de consumenten. Die verspillen zo n 20 procent van de melk doordat ze de houdbaarheidsdatum overschrijden en de melk dus weggooien. Ook zij zijn daardoor goed voor 5 procent van de totale CO 2 uitstoot van de zuivelindustrie. Al deze schakels in de zuivelketen kunnen beter, aldus de Amerikaanse onderzoekers. Kortom: er is een hoop te doen. Dat bedrijven de hele keten aanspreken, zie je in Nederland nog niet zo heel veel, aldus Koek. Maar het is wel iets dat in opkomst is. Neem bijvoorbeeld Prorail, dat eist van de bouwbedrijven en leveranciers waarmee het werkt om net als de spoorbeheerder zelf hun uitstoot terug te Mest management is een belangrijk instrument van CO 2 -beperking. dringen. Concreet geldt: hoe meer een bedrijf zich inspant om CO 2 te reduceren, hoe meer kans op werk dat bedrijf heeft. Koek: Bij de overheid zie je dat ook steeds vaker. En zo wordt broeikasgasreductie steeds meer een spel van de groten die de kleintjes bij de hand nemen. Zo gaat bijvoorbeeld autofabrikant Ford het energieverbruik en de geschatte CO 2 -uitstoot onderzoeken bij zijn toeleveranciers, om naar eigen zeggen een fundament te leggen voor een brede aanpak van broeikasgassen. Volgens Koek begint vooral bij sterk consumentgerichte bedrijven het besef door te dringen dat er iets moet gebeuren. Hun klanten vragen erom. En als ze dat niet doen, blijft het natuurlijk een mooi marketinginstrument. 1 Energie Energiebedrijf Essent zet in op biokolen Biokolen, gemaakt van organisch afval, zijn bezig aan een opmars. Energiebedrijf Essent wil daarmee het steenkoolgebruik terugdringen. Jan-Hein Strop Energiebedrijf Essent, onderdeel van het Duitse RWE, verstookt jaarlijks miljoenen tonnen steenkool: een grote bron van CO 2-uitstoot. Met het gebruik van biokolen wil Essent zijn uitstoot terugdringen. Het Nederlandse bedrijf Stramproy Green leverde gisteren de eerste lading van de nieuwe brandstof bij de Amercentrale in Geertruidenberg. Daarmee heeft Essent volgens IJsbrand Galema van Stramproy een wereldprimeur. We zijn de enige ter wereld die dit maken. Nederland loopt hiermee voorop. Het bijstoken van biomassa in de centrale doet Essent op zich al jaren. Maar het gebruik van biokolen is nieuw. Verschil met vroeger is dat organisch afval eerst wordt omgezet in een product met ongeveer dezelfde eigenschappen als steenkool, door een proces dat torrefactie heet. Daarbij wordt hout verhit tot 300 graden en samengeperst in blokjes. Voordeel van dit procedé, zo legt Galema uit, is dat zulke biomassa twee keer energiedichter is dan de geperste houtpellets die nu gebruikt worden. Dat scheelt de helft in transportkosten. Bovendien hoeft de centrale geen technische aanpassingen te doen voor het gebruik van de groene kolen. Subsidie Stramproy Green dicht de biokolen daarom een grote toekomst toe, met de potentie om het gebruik van steenkool sterk terug te dringen. Het bedrijf kan nu in Steenwijk ton biokolen per jaar produceren. Ter vergelijking: Nederlandse centrales verstoken per jaar ongeveer acht miljoen steenkool. Ruimte genoeg dus voor meer producenten. Een paar maanden geleden maakte het Nederlandse Topell Energy ook bekend biokolen te gaan maken. De fabriek in Duiven is op dit moment in aanbouw en zal vanaf begin 2011 biomassa leveren aan eveneens Essent. Biokolen zijn duurder dan gewone kolen en daarom afhankelijk van subsidie. 1 DILEMMA NATASJA VAN DEN BERG Bijenkorf N adat we de geit en kip kunnen adopteren is er sinds kort een nieuw dier dat kan worden geadopteerd door praktisch idealisten. De bij. De stichting adopteer een bijenvolk wil hiermee geld inzamelen voor onderzoek. Prinses Irene is de eerste die een bijenvolk adopteert. Het is nog niet echt door de voorpagina s van de kranten opgepikt, maar er is wel echt iets aan de hand. Er is sprake van massale sterfte. Waar vroeger per jaar zo n 8 procent van de bijenvolken jaarlijks stierf, is dat op dit moment zo n 20 procent per jaar. En hoewel wij ons door technologische vooruitgang steeds autonomer van de natuur zijn gaan opstellen, blijken we ongelofelijk afhankelijk te zijn van bijen. Bijna 80 procent van alle planten op aarde is voor bestuiving afhankelijk van insecten (waaronder soorten wilde bijen). Ongeveer 15 procent van de plantensoorten wordt door honingbijen bestoven. Dankzij hun werk kunnen Als je insecten wil doden met een giftig spulletje, denk dan aan de bij. wij groenten, fruit en noten eten. Er wordt op dit moment veel onderzoek gedaan en het wordt steeds duidelijker dat het gebruik van pesticiden een belangrijke oorzaak is. De nieuwste pesticiden tasten het zenuwstelsel van insecten aan. Bijen zijn hiervoor zeer gevoelig. Het is daarom belangrijk dat er minder pesticiden worden gebruikt. Maar niet alleen in de landbouw, ook in gewone huishoudens. Mocht je de volgende keer in je tuin of huis insecten willen doden met een giftig spulletje, denk dan even aan de bijen. Een andere oorzaak ligt in de afwezigheid van genoeg verschillende planten, waardoor er te weinig of te eenzijdig voedsel is. De landbouw is steeds eenzijdiger geworden. Onderzoek laat zien dat bijen op dit moment het best kunnen overleven in de stad. Doordat mensen hun tuintjes vol bloemen zetten is hier voldoende voedsel voor bijen te vinden. Het Engelse Sainsbury heeft dan ook besloten om op de daken van zijn supermarkten in Londen bijenkorven te plaatsen. Het wil hiermee een bijdrage leveren aan het oplossen van dit probleem, dat volgens sommige wetenschappers het meest acute milieuprobleem is van deze tijd. Misschien een leuk idee voor de winkels in ons land. Zeker voor de Bijenkorf, die in het centrum van onze grootste steden te vinden is. What s in the name. Of chiquer nomen est omen. 1 Natasja van den Berg is freelance gespreksleider en schrijver van o.a. het boek Praktisch Idealisme. Zee van energie Schotland wil in 2025 volledig zijn omgeschakeld naar groene energie. Hoe? Vooral met grote windmolens op zee. Het waait daar nogal. Dat valt even tegen Oeps, toch nog de helft van alle olie die in de Golf van Mexico lekte, ligt nog in het water. Zwaar onderschat dus, de afbraak van de olie. Zuinig onder dwang De EU beperkt de uitstoot van broeikasgas door bestelwagens. Die mogen in 2016 niet meer dan 175 gram CO 2 per kilometer uitstoten.

12 UNIEK AANBOD WONEN Lezers van De Pers zien deze advertenties. Wilt u ook uw woning in kleur presenteren vanaf slechts 99,- inclusief BTW. Informeer bij uw makelaar of bel met Ieke van Hees (30) of René den Uijl (030) of Sylvia Alonso (070) of Margot Wijnen (070) Muiden De Lange Gangh 77 De Bilt Biltstein 104 De Bilt Akker 122 Rotterdam Hillergersberg Muiderberg De Argonaut NicolaasMaeslaan 23 Midden in de woonwijk Mariahoeve gelegen woning met een zonnige tuin (met berging en achterom) op het zuidoosten. Aan de voorzijde rijden geen auto s (parkeren om de hoek of achter) en aan de achterzijde is een speelplein: zeer geschikt voor een jong gezin. Voorbehoud gunning. Nationale Hypotheek Garantie mogelijk. Vraagprijs: ,- k.k. Tel.: In het oude centrum van De Bilt, dicht bij alle voorzieningen is dit 3-kamer appartement (ca. 120 m²) op de vijfde woonlaag van servicecomplex Biltsteyn. Woonkamer, 2 slaapkamers, badkamer, gesloten keuken, separaat toilet. De inpandige berging en de loggia op het zuiden maken het tot een ideaal appartement. Gezonde, actieve VvE. Koopsom: ,- k.k. Tel.: In het complex DE GROENE AKKER op de begane grond goed gemoderniseerd 3-kamerappartement, met terras op het westen en fraai uitzicht over parkachtige tuin. Centrale ligging t.o.v. bos, uitvalswegen, winkels en openbaar vervoer. Woonoppervlakte ca. 73 m² Het appartement heeft een berging in de onderbouw en een vaste parkeerplaats. Koopsom: ,- k.k. Tel.: OPEN DAG! Zaterdag 17 juli, 11.00uur tot 13.00uur. Op de hoek van de Junolaan en de Argonautenweg in Hillegersberg wordt gebouwd aan De Argonaut; een kleinschalig, luxe complex van 15 appartementen. Elk appartement beschikt over een ruime woonkamer, balkon op het zuiden, 2 of 3 slaapkamers, luxe badkamer en inpandige berging. Privé pp te huur Koopsommen vanaf ,- v.o.n. Tel.: Amsterdamsestraat weg 14 Naarden Pijlstraat 2 Rotterdam Fazanstraat 149A Rotterdam Naardermeer 252 Muiden Wageningen Fraaie zeer goed onderhouden helft van een 2-onder-1 kap woning, gelegen aan weilanden met vrij uitzicht, nabij het Kocherbos. De woning ligt in een rustige en zeer kindvriendelijke laan. Royale zonnige tuin met erg ruime garage/hobbyruimte. Vraagprijs: ,- k.k. Tel.: Generaal Foulkesweg 171

13 13 media Persis Hilton Openbaringen van voetbalheld Rep aan drank en drugs; Raf, hou Sylvie binnen! Johnny Rep, de wildste ex-voetballer van Nederland, presenteert volgende week een autobiografie. We kregen de bijna correcte versie gistermiddag al binnen. De blonde engel uit de Zaanstreek schokt behoorlijk met bekentenissen over zijn overmatige inname van drank en drugs. In het boek openbaart Rep dat hij is opgenomen in een afkickkliniek en peppillen slikte tijdens zijn Franse voetbaljaren: We gingen niet op vitamine B steeds door naar de volgende ronde. Iedereen zat helemaal vol. In het Franse voetbal is flink geslikt. Redactie MSM Er moet weer eens bezuinigd worden, ook op het budget voor Nederland 1,2 en 3. Publieke-omroepbaas Henk Hagoort wil de kaasschaaf over entertainment en sport. Maar hoe zit het met (hoog-)cultuur op tv, zit daar nog wel iemand op te wachten? Als er een verband is tussen het publiek dat op Opium tv afkomt en de kijkcijfers, moet Cornald Maas zijn wenkbrauwen wel zorgelijk fronsen. Op het Rembrandtplein loopt een onopvallende jongen licht paniekerig rond. Af en toe spreekt hij een groepje mensen aan en wijst hen de ingang van de Escape. MSM, zittend op een glanzend bankje op het pas verbouwde plein, wordt hardnekkig genegeerd. Wij moeten ook in die donkere club zijn, waar straks twee uitzendingen van Opium tv zullen worden opgenomen. Binnengekomen fluistert de loslippige dame van de garderobe: Zo, zijn jullie ook van de straat geplukt? Er zou een bus met vijftig mensen uit Enschede komen, maar die heeft afgezegd. Nu zitten er maar vijfentwintig gasten in de uitzending. De jongen van de productie komt intussen met wéér een groep grijzende toeristen. Een vrouw van een jaar of veertig met roodgeverfd haar, in gezelschap van haar moeder, belt het thuisfront op. Schat we zijn wat later thuis. We zitten in de uitzending van eh, hoe heet dit programma eigenlijk? Weet ik veel, riposteert de moeder. Stadmensen Presentator Cornald Maas zit hier totaal niet over in. Dat krijg je als je het in Amsterdam doet. Die stadsmensen hebben echt geen zin om altijd naar zo n uitzending te fietsen. Als je het in de provincie zou situeren, zou dat veel meer publiek trekken. Het zegt volgens hem dan ook niets over het succes van de culturele praatshow. De kijkers op 21 september vindt de Songfestivalcommentator juist heel erg veel voor zo n programma. De discussie moet nooit over kijkcijfers gaan. Het gaat Daar zijn bijna junks uit voortgekomen. Maar ook in Nederland gebeurde toen veel meer dan tegenwoordig mogelijk is. Schijnbewegingen Zlatan Ibrahimovic is weer in het land met AC Milan, dus Raf, zorg dat Syl niet in Amsterdam komt als je met Tottenham Hotspur tegen Twente speelt. De huidige AC Milanspits scoorde in zijn Ajax-jaren namelijk ook behoorlijk buiten de lijnen. Dodelijkste anekdote: het plotselinge vertrek van Ibrahimovic hield verband met Amsterdam, Opium tv Hoogcultuur met straatklapvee erom of je echt iets wilt vertellen. Daarmee gaan we het halen. Het moet klaar zijn met die eindeloze onzin op televisie. De AVRO is juist heel erg blij met Marks Soort Mensen; door Mark Koster, Maarten Bloem en Persis Bekkering de toen nog broze amourette tussen Sylvie Meis en Rafael van der Vaart. Syl had, vlak vóór Raf, ook al eens van Zlatans balgevoel mogen genieten, is het gerucht. Maar daarover zwijgen we discreet, net als we over de bedschijnbewegingen van Mido niet te veel zeggen. Onze soepele Egyptenaar legde het in zijn eerste Ajax-jaren aan met een Ajax-medewerkster die nu bij de PvdA het woord verkondigt. Hopelijk wordt ze geen Eva Jinek, die werd geëxcommuniceerd na haar affaire met stoute Bram. 1 Opium, in het hart van de televisieavond, om tien voor negen. Opium, weet hij. Ze plaatsen ons in het hart van de televisieavond, om tien voor negen. Volgende week vervalt het programma helaas alweer. Voor een voetbalwedstrijd. 1 Q&A Online cremeren voor iedereen Bij crematorium Hofwijk in Rotterdam is het webcasten van de crematie een nieuwe service. Directeur Raymond Kleingeld legt uit. Bent u uniek in Nederland? Het bestaat al langer, maar door de hoge prijzen deed niemand het. Ik had juist als doelstelling dat het heel laagdrempelig moest worden. Niet alleen voor de elite dus, maar ook voor de gewone man. Wat nobel We zijn een gemeentelijke instelling en dit zit in het basiscrematietarief. Ik zie het als een service. Ik vraag toch ook geen geld om een beetje muziek op te zetten? Loopt het storm? Zeker, vooral het achteraf kijken blijkt populair. Ik had alleen niet verwacht dat het zo n technisch verhaal zou worden. Het is wel meer dan zomaar een paar webcams neerzetten. Over tien jaar is de zaal leeg en tuurt iedereen online naar crematies? Welnee, geloof mij nu, mensen zullen blijven komen, tenzij ze verhinderd zijn; dan hebben ze deze optie. Lachend: Het zou ook lastig zijn, wat moet ik ze dan aanbieden, een plakje cybercake? 1 deweekkrant.nl Niet zomaar nieuws. Mijn nieuws! Bezuinigingen HILVERSUM DENKT MEE Omroepen die bereid zijn tot samenwerking moeten extra zendtijd en budget krijgen. Dat vindt Koen Becker, directievoorzitter van de KRO. Volgens hem is er een kopgroep ontstaan van VARA, BNN, KRO en NCRV, die serieuze gesprekken voeren om de handen ineen te slaan. Deze omroepen zouden daarvoor beloond moeten worden. NPO-voorzitter Henk Hagoort zei eerder in de Volkskrant dat een handjevol omroepen in het toekomstige bestel afdoende is. Becker is het daarmee eens. Met de samenwerking kan worden gesneden in de bureaucratie van het publieke bestel. Dat is volgens Becker de eerste stap die moet worden genomen bij de geplande bezuinigingen. Ook de regels en het toezicht kunnen efficiënter. Becker is het niet met Henk Hagoort eens dat meteen het mes moet worden gezet in amusements- en sportprogramma s. De KRO-man vindt dat de omroepen eerst naar bureaucratie en regelgeving moeten kijken. Eerst de stenen, dan de mensen. Yes krijgt no Weekblad Yes heeft een no gekregen van uitgever Sanoma. Het tijdschrift bracht niet genoeg geld in het laatje en daarom zal in december het laatste nummer in de winkel liggen.

14 PETTICOAT IS TE ZIEN IN DE 14 GROOTSTE THEATERS IN NEDERLAND de musical van nu over het Nederland van toen SPECIAAL VOOR LEZERS DAGBLAD DE PERS UNIEK VOORPREMIÈREAANBOD: ALLEEN IN CARRÉ f15,- KORTING PER 2 KAARTEN BOEK NU OF BEL (f1,30 P.G.) VAN DE MAKERS VAN CISKE DE RAT DE MUSICAL

15 MsM 15 Monique van Loon is bedenker van een succesvolle modesite en meidencommunity. Ze staat nog net niet in de Quote 500, maar de top van het bedrijfsleven bedelt wel al om haar adviezen. Jong geleerd Bomvol ideeën Meidengoeroe op weg naar de top Persis Bekkering De stropdassen op het Utrechtse Rabobank-hoofdkantoor snappen de ballen van Twitter en weten niet wat een hashtag is, zo ontdekte Monique van Loon, ingehuurd om de boerenleenbank over het gebruik van sociale media te adviseren, onlangs. Veel bedrijven zijn of te bang om het toe te passen, of ze doen het juist te veel. Deze expert is pas 21 jaar en bedenker en hoofdredacteur van een groeiende website met unieke bezoekers per maand. De Veldhovense laatst vroeg iemand: wat ga je eraan doen om die zachte g af te leren? had van kinds af aan een fascinatie voor het medium internet. Schrijvers hebben met internet geen uitgeverij meer nodig, ze publiceren het zelf, las ze op 11- jarige leeftijd in een ICT-magazine. Met hulp van boekjes uit de bibliotheek en het halfuur dat ze online mocht in groep 8 ( ik was verslaafd, ik begon al te shaken als ik het klokje zag aflopen ) bouwde ze haar eerste website, over Harry Potter. In Nederland had ik de primeur, zelfs de uitgeverij had er nog geen. Letterreus De Harmonie legde het af tegen de wijze pre-puber: haar digitale eersteling werd beter bezocht dan de huidige tvprogramma s van Paul de Leeuw. Na een volgende digitale diamant (cu2palace.tk, waarop je achtergronddesigns voor de primitieve netwerksite cu2.nl kon gebruiken), begon ze op 14-jarige leeftijd divided. nl, dat zou uitgroeien tot het succesvolle girlscene.nl. De derde brainwave van de donkerharige Brabo was een monsteridee voor een community rond mode, beauty en lifestyle, voor meiden tussen de 14 en 24. De site werd in januari 2007 door online uitgever Yourscene gekocht voor een bedrag van naar wij aannemen toch wel een tonnetje plus. Van Loon wil, alsof ze beursgenoteerd is, niks zeggen over de prijs en is er nog steeds freelance hoofdredacteur. Marketingwereldje Zou het toeval zijn, dat de vernuftige webondernemer uit het Silicon Valley van Nederland komt? In Veldhoven zit toch ook, onder de rook van Eindhoven, het beursgenoteerde hightechbedrijf ASML, Simac Electronics en andere techdochters van Philips? Zelf heb ik daar nóóit iets van gemerkt, wuift ze de geografische invloeden weg. Als vwo-scholier had ze voor wiskunde het laagste cijfer van haar hele lijst, bekent ze. Maar ze komt wel uit een ondernemend geslacht: mams heeft een onderneming die acquisitie en relatiebeheer regelt voor bedrijven, en haar vader is een marketingmanager bij een bank in Eindhoven. Via hem ken ik veel mensen in het marketingwereldje. Mijn ouders leren mij de oude dingen, ik hen de nieuwe: de wereld van internet. Trendaanjager G irlscene-oprichter Monique van Loon (21) is bij tijd en wijle een echte trendwatcher voor jonge meiden in Nederland. Ik merk dat ik lezeressen beïnvloed, dat producten aanslaan als ik ze onder de aandacht breng. Ook als ik positief over producten schrijf, merk ik dat deze veelvuldig gekocht worden. Of er worden oude trends nieuw leven ingeblazen, zoals bij de oude trend als UGGS gebeurde. Die waren alweer half uit de mode, toen ik schreef en aan de hand van foto s liet zien dat ik ze weer veel zag op straat. Toen pakten veel lezeressen die schoenen gewoon weer uit de kast. 1 Anderhalf jaar geleden verruilde ze het ouderlijk huis voor een koophuis in de Jordaan. Anonieme bronnen fluisteren MSM in het oor dat ze een Porsche voor haar Mokumse deur zou hebben staan. Quatsch, blijkt. Ik doe alles op de fiets. Haar bankrekening begon pas vanaf haar zeventiende volwassen vormen aan te nemen toen ze de sales van haar site uitbesteedde aan een specialist. Tot mijn achttiende heb ik nog een weekendbaantje in een kledingwinkel gehad. Achteraf gezien had ik patent moeten leggen op mijn ideeën, zoals het concept van een shoplog, waar ik al mijn nieuwe aankopen liet zien. Dat had ook nog niemand in dit land. Het concept werd later handig gekopieerd door internetkids. De ideeënstroom is echter nog lang niet opgedroogd. Ik schrik vaak op: dát is er nog niet! En als ik zelf iets mis, missen anderen dat ook. Vaak registreer ik alvast een domeinnaam, maar het komt er daarna nooit meer van. Kan ze die columbuseieren niet verkopen? Dat is lastig. Er bestaat nog niet zoiets als een ideeënwinkel op internet. Linda de Mol Van Loon heeft wel wat weg van een vrouwelijke Nalden, zo vindt MSM, wat vindt ze zelf? Ach, we zijn beiden jong, beiden whizzkids. Hij is goed in het bedenken van nieuwe oplossingen. Hij doet het iets beter dan ik, vind ik, hij is meer in de media. Een held heeft ze niet. Wél bewonder ik Linda de Mol. Ze is een veelzijdig mens, dat van alles doet en dat lukt ook nog. En mijn vader, haha. Lifestyle en mode spelen een belangrijke rol op haar site, maar MSM ziet Van Loon weinig op de rode loper. Hoort ze er wel bij? Ik ga wel eens naar de modefeestjes, maar ik blijf nooit lang. Ik ben liever aan het werk Op modefeestjes blijf ik meestal een half uurtje en dan ga ik weer door. FRANK GROELIKEN of ik doe iets gezelligs met vrienden. Op modefeestjes kom ik meestal een half uurtje en dan ga ik weer door. Naar huis bijvoorbeeld, waar haar kakelverse vriendje, een accountmanager in de online media, op haar wacht. Je hebt de primeur. Nu mijn eigen onderneming loopt, heb ik weinig tijd meer om te schrijven: hooguit voor twintig procent. Er is zo veel geregel omheen: de Girlscene-schoolagenda is uit, en we hadden 3 juli de Girlsfair op het Westergasterrein, een evenement om offline te brengen wat we online doen. Daar bleek dat ik meidenfans heb: ze wilden met me op de foto. Ja, Girlscene begint echt een begrip te worden. Ze wil nooit meer stoppen met schrijven. Maar er is meer wat ik leuk vind. Twitter is mijn nieuwe fascinatie. En ze wil meer social mediaanalfabeten zoals die grijze heren bij de Rabobank helpen. Laat die bobo s maar bellen. 1 Australia s next flopmodel Tijdens de finale van Australia s Next Top Model riep de presentatrice per ongeluk de verkeerde persoon tot winnaar uit. Dit hoorde ze na de bedankspeech. Daddy Dawson James van der Beek, beter bekend als puber Dawson uit hartenbrekersserie Dawson s Creek, is vader geworden van een dochtertje. Over de kook Een Amerikaanse kok die meedeed aan Gordon Ramsays keiharde keukenprogramma Kitchen Nightmares, heeft zelfmoord gepleegd.

16 Doe ook mee! Dr. ir. Masi Dit is Masi Mohammadi, gevlucht uit Iran. Onlangs is zij gepromoveerd met steun van het UAF. Het UAF helpt vluchtelingen als Masi die hun land moesten verlaten vanwege oorlog en vervolging. Op dit moment steunt het UAF 3000 vluchtelingstudenten. Maar er staan nog veel vluchtelingen op de wachtlijst. Geef gevluchte studenten een nieuwe toekomst! Steun het UAF met 1,50 per maand sms STUDENT AAN naar november t/m 4 december 2010 Meld je aan op (030) / (0343) De De nationale Oogcollecte Oogcollecte maakt is belangrijk een initiatief wetenschappelijk van: Vereniging Bartiméus onderzoek Sonneheerdt mogelijken Stichting Oogfonds Nederland. RESTYLE JE INTERIEUR Alexandrium Woonmall in Rotterdam is goed bereikbaar. Via de A20 afslag 16 Pr. Alexander/Capelle a/d IJssel en met het openbaar vervoer trein & metro station Pr. Alexander. Nu met gratis Nokia navigatie. 60 WOONSPECIAALZAKEN ALEXANDRIUMWOONMALL.NL I.c.m. 1-jarig Hi 15 + Eindeloos Online Incl. 60 min/120 sms + internet Nu 17,50 p/mnd Eindeloos Online 2,50 p/mnd zolang je abonnement loopt 1 jaar abonnement Alleen te bestellen via nokiac5

17 Uit & thuis 17 UIT Jazz Nikki Yanofsky Zestien en ze zingt Ella Geen andere puber vertolkt zo glorieus Ella Fitzgerald-songs als de Canadese Nikki Yanofsky. Dirk Koppes ROTTERDAM Fris als een lentebries komt ze het podium oplopen. Niets kan Nikki Yanofsky van slag brengen. Met een witte zomerjurk en een streep lipstick gaat ze de strijd aan met de zinderende zonnestralen en de onverschillige toeschouwers tijdens een Rotterdamse vrijdagnamiddag van het North Sea Jazz Festival. Van podiumangst heeft ze geen last, waar zou ze bang voor moeten zijn op haar zestiende? De Canadese zingt een paar popsongs, waarbij ze bewijst over een enorm strottenhoofd te beschikken. Steeds meer publiek stroomt toe. De vlam slaat pas echt in de pan als ze uitbarst in een vier minuten lange skat (vocale improvisatie) over een razendsnel jazznummer in de traditie van Ella Fitzgerald. Soulzangers waren er genoeg op het North Sea afgelopen zomer, maar zangeressen die het publiek energiek door de jazzerfenis loodsten een stuk minder. Zowel live als op haar net verschenen tweede album Nikki wil Yanofsky cross-oversongs brengen muziek voor een ipodgeneratie maar voorlopig blinkt ze vooral uit in Nikki Yanofsky: Waarom zou ik me beperken? JEFF LIPSKY good old jazz songs. Dat liet ze al horen op haar ongelooflijke live cd Ella of Thee I Swing, wat haar de eer opleverde de openingssong van de Olympische Winterspelen in Vancouver te mogen zingen. Extra huiswerk Mijn carrière kan nog alle kanten op, vertelt ze vlak voor haar Rotterdamse optreden. Ik heb mezelf leren jazz zingen door het luisteren naar platen, ik heb pas twee jaar vocale training. Als ik me concentreer op Ella en andere jazzgrootheden en hun songs zing, voelt het alsof ik mijn pop- en r & b-kant verwaarloos. Ik ben te jong om definitieve keuzes te maken. Ik schrijf mijn eigen songs, misschien word ik wel een componist in plaats van zangeres? Alleen moet ik me de muziektheorie eigen maken. Vreselijk, alsof ik extra huiswerktaken krijg. Ze is niet bang dat het publiek haar met Ella Fitzgerald zal blijven associëren. Sowieso kent niemand in Europa me, dus ik moet hier helemaal opnieuw beginnen. Heerlijk. Daarnaast heeft ze me inderdaad blijvend beïnvloed, maar er zijn zoveel zangers waarnaar ik luister en die je in mijn zangstijl kunt horen. Aretha Franklin, Stevie Wonder. Mensen die ook allerlei stijlen muziek speelden, dus waarom zou ik me beperken? 1 De plek in New York waar Mark Chapman in 1980 John Lennon vermoordde. EPA Lennon 70 Wat als Chapman Yoko Ono een brief zou schrijven? Geachte Mw. Ono, H et begint te wennen. Zes keer al heb ik gebruikgemaakt van mijn recht om strafvermindering te vragen voor de Parole Division, en zes keer kreeg ik nul op het rekest. Ook nu weer, begin september: een onvermijdelijk njet. Nog steeds wordt de vervroegde vrijlating van de moordenaar van John Lennon gezien als ongepast en onverenigbaar met het welzijn van de gemeenschap. En echt, mevrouw Ono, ik begrijp het. Ik begrijp het als de man die voor iedereen bekendstaat als Lennons moordenaar. Ik begrijp het als de man die dertig jaar geleden in verwarde staat voor jullie stond met een pistool, en die dertig jaar aan het idee heeft moeten wennen dat ík dat was. De man die een man doodt, is ook het mens dat altijd met dat mens verder moet, terwijl de leegte die de dode nalaat steeds holler wordt en luider klinkt. In mijn cel denk ik allang niet meer aan Lennon in termen van schoten, aan de daad die ik met mijn troebele geest dacht te moeten stellen. Aan de naakte feiten ben ik voorbij, hoewel ze ons leven hebben verpest. Ik denk aan leven dat genomen is, ontnomen, aan de pijn van u en uw gezin. Ik denk aan wat God ervan moet denken. Wat mij brengt op de reden achter deze brief. De gemeenschap vindt het vast aanmatigend dat ik u schrijf, waarschijnlijk heb ik voor altijd het recht verspeeld u aan te spreken. Noem het overmoedig, potsierlijk zelfs, maar ik wil toch zeggen wat ik zeggen moet. En ik denk ook dat u wilt luisteren. U was getrouwd met een dromer, maar hij was niet de enige in het gezin. Ook u droomt dat de nachtmerrie stopt, dat heeft u ook aan de Parole Division geschreven, toen de laatste hoorzitting op de agenda stond. Laat Chapman niet vrij, schreef u, want dan begint de nachtmerrie weer, voor mij en mijn gezin. Chapman, schrijft u, is nog steeds een bedreiging. Echt, mevrouw Ono, dat ben ik niet. Mijn daad van dertig jaar terug was, in al zijn onbegrijpelijkheid, enkel tegen uw man gericht, om redenen die mij toen heel logisch leken maar die ik inmiddels herken als volslagen gestoord. John Lennon die nep was, die Jezus had beledigd, die niet geloofde in God noch in The Beatles. John Lennon die een moraal predikte van matiging, van liefde, maar die zelf zwom in het geld en daar niet moeilijk mee deed. Wat ik zag, was hypocrisie, waar een einde aan moest komen. Ik verzeker u dat ik John Lennon heel anders heb leren kennen. Mijn psychiaters kunnen u vertellen dat mijn psychosen zijn geweken, hoe mentaal stabiel ik na drie decennia behandeling ben geworden. Ik heb mijn schuld herkend, heb God gevonden en bid om verlossing. En ik heb John Lennon leren zien om wie hij was. Niet als een icoon, een ster, of een muzikaal prediker, maar als een mens. Iemand met een boodschap van liefde, compassie en empathie. De boodschapper van alles wat ik miste in het leven. Vandaar deze brief. Uw man krijgt aankomende week veel aandacht, omdat maandag zijn zeventigste geboortedag wordt gevierd. De platenmaatschappij brengt alle albums opnieuw uit, en daar zal iedereen opnieuw naar luisteren. Ik ook, en ook u. En ik hoop dat de boodschap van liefde en compassie u opnieuw zal raken, zoals het mij raakt. Opdat in 2012, als ik weer een verzoek om gratie mag indienen, er een keer geen schrijfsel van uw hand bij de rechtbank ligt en we beiden een eind aan de nachtmerrie kunnen maken. Hoogachtend, Mark David Chapman, Attica Correctional Facility, New York FILM RECENSIE JEFFREY BUYS De sloophamer van Gaspar Noé H et Tibetaans dodenboek beschrijft het proces van overlijden en wedergeboorte volgens de boeddhistische traditie. Een theorie waar Enter the Void, de nieuwste van shockregisseur Gaspar Noé, grotendeels op gestoeld is. De film kende zijn release al voor het afgelopen weekend en de kritieken logen er niet om. Enter the Void werd misselijkmakend, stomvervelend en pretentieus genoemd, en lijkt mede daarom alle kenmerken te hebben van een potentiële cultklassieker. Het plot draait om Oscar (een rol van debutant Nathaniel Brown), een jonge Amerikaan, woonachtig in Tokio. Als kleine drugsdealer in de met neon verlichte Japanse hoofdstad verdient hij genoeg geld om zijn zus Linda (Paz de la Huerta) over te laten komen. De twee zwoeren na een gedeelde traumatische gebeurtenis in hun jeugd dat ze elkaar nooit meer zouden verlaten. Die belofte wil Oscar inlossen. Dit alles bekijken we vanuit het oogpunt van Oscar, zoals je weleens in videospelletjes ziet. Zijn gezicht is slechts te zien wanneer hij in de spiegel kijkt. Het werkgebied van Noé ligt in de diepste krochten van de menselijke ziel. Plekken waar weinig van zijn collega s durven te komen. Zijn beruchte en beroemde meesterwerk Irréversible (2002) liet zien hoe eenvoudig levens kapot kunnen. Daar borduurt hij op verder in Enter the Void, vanaf de duizelingwekkende credits tot het hallucinerende slot. De schokkerig bewegende camera, de onscherpe registratie van enkele gebeurtenissen en de minutenlange periodes zonder dialoog zorgen voor een unheimisch gevoel. Waar Noé tijdens Irréversible de kijker twee, drie doffe klappen met een gigantische sloophamer verkoopt, martelt hij je tijdens Enter the Void ruim tweeënhalf uur met kleiner gereedschap, soms hard en soms zacht, maar altijd doeltreffend. Tegelijkertijd beleef je het cinematografische equivalent van een spacy lsd-trip. Het is geen conventioneel vermaak en laat zich niet eenvoudig in een hokje stoppen. Enter the Void is keihard, nietsontziend en destructief. Zowel voor personages als publiek. 1 Gaspar Noé Enter the Void Volksverlakkerij De luxe heruitgave van The National s High Violet wordt niet goed ontvangen door de fans. High Violet zelf is namelijk pas een paar maanden uit. Rozen verwelken maar poëziealbums blijven altijd bestaan. Althans in het Sliedrechts Museum, waar de albums van bezoekers worden geëxposeerd. Kerk, met c-o-c-k Het carillon van de Oude Kerk in Amsterdam laat het komende half jaar de tune van Baantjer horen, als eerbetoon aan de overleden schrijver Baantjer.

18 18 Uit & thuis UIT Pop KT Tunstall durft kwetsbaar te zijn Jeanne d Arc kan aan de kant KT Tunstall was eventjes onvindbaar, na een flinke depressie. Met Tiger Suit klimt ze er weer uit. En: een stuk minder stoer dan voorheen. Arjan Terpstra Een stevige muzikale identiteitscrisis hield de Schotse zangeres KT Tunstall de laatste jaren aan de kant. Er moest een nieuwe plaat komen, maar ze wist even echt niet meer hoe ze haar ideeën op een plaat moest krijgen. De studio was al niet mijn favoriete plek, maar ik zag ineens meer dan normaal op tegen het opnemen van dingen. Maar zonder plaat geen tour, zonder tour geen geld. Hoe moet dat nu verder, dacht ik. De ban werd gebroken met een nieuwe plaat, Tiger Suit, die vandaag in de winkel ligt, en een stevige tournee door Noord-Amerika. Uiteindelijk ben ik in de studio gezet met producente Linda Perry (oud-zangeres van de 4 Non Blondes - red.), en die heeft de ban gebroken. Zij had door dat mijn probleem niet lag bij mijn creativiteit, maar bij het feit dat ik nogal behaagziek ben. Ik probeer iedereen te vriend te houden: familie, vrienden, fans. Haar opmerkingen bleken de sleutel: toen ik dat liet vallen, kwam ineens de energie weer vrij om muziek te maken omdat dat leuk is, los van wat iedereen ervan vindt. Ze omschrijft de omschakeling als het afwerpen van een oude huid, als een slang. Tunstall was altijd al fan van muzikanten met een opvallende tweede huid Bowies Ziggy Stardust, dat werk maar zag zichzelf als het tegenovergestelde daarvan: de zangeres die altijd dicht bij zichzelf stond, en haar kwetsbaarheden mee het podium opnam. Daarvan blijkt weinig te kloppen, weet ik nu. In al die jaren op het podium bouw je als vanzelf een podiumpersoonlijkheid op. In mijn geval deed ik stoerder dan ik was en had ik een soort harnas aan. Niet in negatieve zin, als een bescherming tegen de boze buitenwereld, maar als een Jeanne d Arc-achtige wapenrusting die me kracht gaf. Vrouwelijkheid Het gekke is dat ik me veel kwetsbaarder opstel dan eerst, maar me veel sterker voel. En nu zonder harnas, maar gewapend met een soort aardsheid die met de jaren is gekomen. Ineens voel ik een sterke vrouwelijkheid, zonder dat er een krijgshaftige houding bij hoeft. Je hoort dat ook aan mijn stem: ik focus steeds minder op precies zingen. Ik praat meer, als het ware, en daarmee blijf ik veel dichter bij mezelf. In de studio vertaalde het nieuwe zelfbewustzijn zich in een veel experimenteler aanpak dan we van Tunstall gewend zijn. Je kunt haar uittekenen met een akoestische gitaar om de nek, maar op Tiger Suit galmen de synthesizers. Dat ik emotie in een synth-sound zou vinden, had ik nooit gedacht. Het lied Difficulty is het emotioneelste lied op de plaat, en staat stijf van de synthesizers. Belangrijk is dat dit een dansplaat is geworden. Ik zocht naar iets primairs, iets waardoor ik mezelf kon laten gaan. Tijdens mijn depressie reisde ik langs ruige gebieden. Ik heb toen iets oerouds in mezelf gevonden, iets primairs, en dat had met drums te maken. Mijn liefde voor Ik zocht naar iets primairs, iets waardoor ik mezelf kon laten gaan. stomping blues en oude folk stuurde me in de richting van de beat, en de elektronica in de studio deed de rest. Ik heb het nieuwe geluid Nature Techno genoemd, ook al is dat een beetje een onzinterm. Maar waar het om gaat, is dat de energie van de drumpuls meteen naar je hart gaat. Of je je voet nu op de dansvloer zet of het stof bij het kampvuur omschoffelt: je verlaat je ego, en krijgt er een veel sterkere vorm van jezelf voor terug. 1 FILM RECENSIE DIRK KOPPES Grunberg niet kapot te krijgen H et maakt eigenlijk niet uit of je het universum van Arnon Grunberg in roman-, stripof filmversie tot je neemt: zijn inktzwarte humor komt toch wel over. Het leven is een tranendal, vindt de New Yorkse Amsterdammer, maar dat belemmert hem niet - in de stijl van stadgenoot Woody Allen - die zwaarmoedigheid lichtvoetig onder de mensen te brengen. Regisseur Rudolf van den Berg kiest in zijn verfilming van Tirza niet voor de gemakkelijke weg door Gijs Scholten van Aschat zijn humoristische kwaliteiten te laten botvieren. Gijs moet bij het vertolken van zijn personage Jürgen Hofmeester de kelk tot de bodem leegdrinken. Tegenspeelster Sylvia Hoeks (in de rol van Jürgens dochter Tirza) vertelde vorige week in deze krant dat de regisseur Gijs het spelen op de lach verbood. Niet voor niets legt de film de nadruk op de zoektocht van Jürgen in Namibië naar zijn verdwenen dochter, waarbij hij letterlijk in het zand bijt. Deze zwerftocht wordt prachtig in beeld gebracht en vormt de drijvende kracht achter Tirza. Daarvoor moest iets ingeleverd worden: het Amsterdamse leventje van Hofmeester. Hoewel de Nederlandse scènes om subsidieredenen in Den Haag werden opgenomen, ademen deze nog wel Amsterdam- Zuid. Hofmeester wil er de ideale vader zijn voor zijn hoogbegaafde dochter en slooft zich voor haar uit met zelfgemaakte sushi. Maar zijn maatschappelijke ondergang zien we niet, terwijl Grunberg die in zijn boek pijnlijk duidelijk maakt. Hij beschrijft hoe Hofmeester op alle vlakken overbodig is geworden. Zijn uitgeverij stuurt hem vroegtijdig met pensioen, waarna hij zijn kantooruren op Schiphol slijt, in de hoop dat zijn dochter niets merkt van zijn ontslag. Als Tirza dan een vriendje krijgt, slaan bij hem de stoppen door. Die dubbele overbodigheid ontbreekt in de film, wat het karakter van Hofmeester afvlakt. Gelukkig staat daar het weergaloze spel van Scholten van Aschat tegenover, die in Tirza bewijst dat hij veel vaker de hoofdrol moet krijgen in vaderlandse films. 1 Rudolf van den Berg Tirza Biografie TERSTALLS JEUGDJAREN De Amsterdamse filmregisseur Eddy Terstall brengt volgende week zijn autobiografie met de titel Ik Loop of ik Vlieg uit. Dat maakte de filmmaker gisteren bekend. Het boek bestaat uit een reeks korte verhalen over Terstalls jeugdjaren in de Jordaan, zijn entree in de filmwereld en zijn werk voor politieke partij PvdA. Terstall verwierf de laatste jaren publieke bekendheid met films als Simon en Vox Populi. Wie gaan er kalveren? EERSTE NOMINATIES BEKEND De eerste genomineerden voor de Gouden Kalveren zijn maandagavond bekendgemaakt tijdens het Nederlands Filmfestival in Utrecht. De documentaire The Player van John Appel strijdt in de categorie Beste lange documentaire met de films Farewell (Ditteke Mensink) en The Rainbow Warriors of Waiheke Island (Suzanne Raes). In de categorie Beste korte film is Daan Bakkers Bukowski de meest in het oog springende film. Bakker won eerder dit festival de Filmprijs van de stad Utrecht voor het beste debuut. Gisteravond, toen deze krant helaas al naar de drukker was, werden de overige Kalvernominaties bekendgemaakt. In totaal worden er vrijdagavond zeventien beeldjes uitgereikt tijdens het Gala van de Nederlandse Film in de Utrechtse Stadsschouwburg. Het Nederlands Filmfestival wordt morgenavond afgesloten met de film Son of Babylon van de Iraaks/Nederlandse regisseur Mohamed Al-Daradji. Meer info: Verenigde Staten BROOD KRIJGT ROCKOPERA 12 november gaat in The Catastrophic Theatre in Houston Bluefinger in première, een rockopera over het leven van Herman Brood. Het verhaal is gebaseerd op de gelijknamige plaat van Black Francis/Frank Black, naar een idee van Pixies-biograaf Josh Frank, en focust op Broods lange carrière als muzikant en junkie. Adviseur voor de scriptschrijvers was Koos van Dijk, dertig jaar lang de manager van Brood. Schoentje zetten Animal Collective gaat in de schoenen. De bandleden zijn druk aan het ontwerpen geslagen met kledingmerk Keep. Schoenen zijn vanaf maart te koop. Oh, Yoko Na een succesvolle show in Brooklyn gaat Yoko Ono opnieuw het podium op met haar Plastic Ono Band. Lady Gaga is een van de gasten. Do it yourself Billie Joe Armstrong, voorman van punkrockband Green Day, gaat een rol spelen in een Broadway-musical, American Idiot.

19 Mix GOUDZOEKERS NED2 Zoektocht naar geld en alles wat er mee van doen heeft. Ditmaal Turkse bazaars. FILM: DEATH DEFYING ACTS, RTL8 Visueel knap romantisch drama met science fiction-elementen. En goede cast. SOS SONJA RTL4 Dieetgodin Sonja Bakker helpt het plebs van de overtollige kilo s af. VPRO S IMPORT: CHAMPAGNE SKY, NED2 Spannende docu: spionagepraktijken van een Duits-Israëlische spion in de sixties. FILM: VERTIGO RTL7 Klassieker met een hoofdletter K van de meester Alfred Hitchcock. Nederland 1 Nederland 2 Nederland 3 RTL 4 RTL 5 17:00 KRO Kindertijd 17:01 Ensar en de Turkse bruiloft 17:04 Charlie & Lola 17:15 Foeksia de miniheks 17:18 Abi 17:25 Sesamstraat 17:57 ChristenUnie 18:00 NOS Journaal 18:15 EénVandaag 18:40 NOS Sportjournaal 19:00 Lingo 19:25 AVRO De Centrale Huisartsenpost 20:00 NOS Journaal 20:30 Hello Goodbye 21:20 KRO Detectives: Silent witness 23:05 Pauw & Witteman 17:00 NOS Journaal 17:05 Katholiek Nederland TV 17:35 Tijd voor MAX 18:25 Goudmijn 18:55 Man bijt hond 19:25 Goudzoekers 19:55 That s the question 20:25 Uitgesproken 20:50 Per seconde wijzer 21:20 Moraalridders 22:00 Nieuwsuur 23:00 Future express 23:40 VPRO s Import: Champagne Spy 17:15 Puberruil Z@PP 17:45 AVRO AvaStars Live 18:00 Amika 18:23 Het Klokhuis 18:45 NOS Jeugdjournaal 19:00 SpangaS 19:29 Nederland 3 19:30 De Wereld Draait Door 20:15 NOS UEFA Champions League: Tottenham Hotspur FC - FC Twente 23:35 NOS Journaal op 3 23:50 NOS Studio Sport 17:05 As the world turns 18:00 RTL Nieuws 18:15 Editie NL 18:35 RTL Boulevard 19:30 RTL Nieuws 19:55 RTL Weer 20:00 Goede tijden, slechte tijden 20:30 Trinny & Susannah: Missie Holland 21:30 S.O.S. Sonja 22:30 Undercover boss 23:30 RTL Nieuws 23:40 RTL Weer 23:45 RTL Boulevard 17:35 The king of Queens 18:00 Everybody loves Raymond 18:30 The nanny 19:00 TopChef 20:00 Take me out 20:30 Maid in Manhattan 22:35 The prince & me 3 - A royal honeymoon RTL 7 RTL 8 SBS 6 NET 5 Veronica 18:00 The A-Team 18:55 De politie op je hielen! 19:50 De Pfaff s 20:30 The immortal voyage of Captain Drake 22:15 Reign of the Gargoyles Vertigo 17:05 Fabeltjeskrant 17:10 Oprah Winfrey show 18:05 Dr. Phil 19:00 Kinderziekenhuis 19:35 Style by jury 20:30 Death defying acts 22:20 As the world turns 23:10 Herman den Blijker: Hermans Kookeiland 17:05 De grote verhuizing 18:10 Huizenjacht 19:00 Hart van Nederland - Vroege editie 19:20 Shownieuws - Vroege editie 20:00 Trauma centrum 20:30 Indiana Jones and the Temple of Doom 22:55 Hart van Nederland - Late editie 23:10 Piets weerbericht 23:15 Shownieuws - Late editie 23:40 Verslaafd aan verzamelen 17:05 Friends 17:35 Will & Grace 18:25 Airline 19:25 Bondi rescue 19:55 The little couple 20:25 Estee Lauder Pink Ribbon Award Gala 20:30 10 things I hate about you 22:30 Estee Lauder Pink Ribbon Award Gala 22:35 Matters of life and dating 22:50 Estee Lauder Pink Ribbon Award Gala 22:55 Matters of life and dating 17:05 Zack & Cody 17:30 I m in the band 18:00 Veronica s funniest commercials ever! 18:10 3rd Rock from the sun 18:40 According to Jim 19:05 Still standing 19:30 Two and a half men 20:00 The big bang theory 20:30 Criminal minds 21:25 Criminal minds 22:20 Killer instinct 23:15 Murder investigation LEZERSCOLUMN Spaanse schone Sander Franken K oen, Speciaal voor jou opgezocht: El Barulake, Calle practicante Alberto Berenguer, Algorfa Daar zit je dan, net acht kilometer gefietst door de zinderende hitte, om een glimp op te vangen van de mooie barvrouw die twee dagen eerder de cola light inschonk tijdens de welverdiende break van een Spaanse toertocht van vijftig kilometer. Of om minstens de naam van de bar te noteren, zodat google een gemakkelijker hulpmiddel wordt om de naam van deze Spaanse schone te achterhalen. Uiteraard verder niets. Slechts haar naam achterhalen, uitzoeken of ze getrouwd is, haar leeftijd vinden en wegdromen bij de what if I was single-gedachten Spaanse romantiek. Waar een paar dagen zonder de vriendin al niet toe leiden. Dromen van vrijheid en mogelijkheden in een korte toekomst met een passievolle Spaanse kroegeigenaresse. Inderdaad, korte toekomst, want een relatie beginnen op zo n afstand is niet te doen. Zeker niet met zo n prachtige schoonheid, wier blik elke man met één schittering kan betoveren. Bovendien zit in het ellendige Nederland, met het verschrikkelijke weer, en een nog verschrikkelijkere baan, het allermooiste meisje van de straat in Zwolle te wachten op haar wederhelft, die nu vijf dagen aan de Spaanse costa verblijft. En daar is de wederhelft toch wel erg blij mee, ondanks het groene gras in zijn Spaanse droom. De kunst is je eigen gras te waarderen. Dus zit ik hier, na acht kilometer door de zinderende hitte gefietst te hebben, om een glimp op te vangen van de mooie barvrouw. Met een goed excuus om geen verdere stappen te ondernemen. De glimp is opgevangen, het lef om op haar af te stappen is niet aanwezig, en het excuus dat er iets moois thuis in Nederland wacht, komt erg gelegen Vriend Koen, voor mij geen prachtige sensuele Spaanse. Ik hoop dat het wereldwijde web jou wel uitkomst gaat bieden. Aan mij heb je niets. Deze wereldreiziger is na 31 jaar nog steeds een verlegen kereltje als het aankomt op het aanspreken van vrouwelijk schoon. Heel veel succes. Groeten, Sander. 1 * Uw column in De Pers? Stuur uw pennenvrucht (maximaal 350 woorden) naar mijncolumn@depers.nl. OPLOSSINGEN PUZZELS Door Hercules & Valkema / Sudoku Cryptogram Zweeds raadsel (vorige week woensdag)

20 20 Mix ZWEEDS RAADSEL: exotische vrucht Indische mystiek spasme sluier vereerd symbool boek Tobias (bijbel) 1 zwaardwalvis getal tegenover CRYPTOGRAM: paard snavel Horizontaal: 1. Op die manier niet veel (5); 3. Larve uit een boemeltrein (5); 4. Zes van de zoekers krijgen een kleur (4); 7. De bovenste is van het beste hout (5); 10. Achtervolging per slagschip (9); 11. De pot verwijt 'm dat hij slaapt (8). Verticaal: 1. Een kostuum dat veel te ruim zit? (7); 2. Niemand ontbreekt bij zijn films (5); 5. Niet de baas die onderdrukt (6); 6. Poffend geluid (6); 8. Die geur gaat rond in een vogel (5); 9. Boot van de heen-en-weerdienst (5). 4 3 Speel deze puzzels online en win! Ga naar: vulkaan op Sicilië moe zeevis boom mesthoop Europeaan ratelpopulier wandeling pleisterkalk versmaat ingenieur aangestoken Prijspuzzel Duits lidwoord Puzzelland wreed 7 kolonist (Eng.) bouwland WIN! Deze week: Voor 3 winnaars een arrangement van twee nachten in hotel Valkenburg of een van de andere 39 Fletcher hotels in Nederland naar keuze. Bekijk alle hotels op Het arrangement voor 2 personen bestaat uit: 2 x hotelovernachting met keuze uit een 3- of 4-sterren Fletcher hotel, 2 x uitgebreid ontbijtbuffet, 2 x 4-gangen diner in een 3-sterren hotel óf 1 x 4-gangen diner in een 4-sterren hotel. In bepaalde periodes kan het zijn dat hotels een extra toeslag vragen of dat sommige hotels niet boekbaar zijn. Bel: WIN! Vandaag: Een halfjaarabonnement op Quizted. Prijspuzzel van vandaag is het Zweedse raadsel. Bel: Zo doet u mee: of SMS naar: 3553 Om kans te maken op dag- of weekprijs belt u het sleutelwoord van het Zweedse raadsel door naar ( 0,60 per gesprek). Of SMS PERS -spatie- oplossing naar 3553 ( 0,60 per ontvangen bericht exclusief de kosten voor het gebruik van uw mobiele telefoon) Puzzelland/ Leen Groeneveld x of SMS naar: 3553 Quizted is het gezelligste puzzelblad van Nederland met de meeste prijzen. Dit prijspuzzelblad heeft een grote variatie aan puzzels en u maakt elke vier weken kans op een van vele prijzen. SUDOKU Een uitgave van Mountain Media BV Anthony Fokkerweg CP Amsterdam tel: fax: website: redactie: redactie@depers.nl distributie: distributiedepers@whm.wegener.nl sales: nationaleverkoop@whm.wegener.nl marketing: marketingdepers@whm.wegener.nl oprichter: Cornelis van den Berg uitgever: Ben Rogmans hoofdredactie: Jan-Jaap Heij, Alain van der Horst art direction: Koos Jeremiasse Dagblad De Pers is een gratis kwaliteitskrant die wordt verspreid via NS-stations, Bruna-winkels, TNT Business Points en kantoren. Kijk op voor een uitgebreid overzicht van de distributiepunten. Weet jij het? Beantwoord de vraag en win! On air! Ongegeneerd neuspeuteren. Haarscherp Nieuwe beelden maanlanding Vandaag Er bestaat een tweedeling in het weer. In het noorden ruime zonnige perioden, maar met 14 graden wat aan de frisse kant. In het zuiden blijft het de hele dag bewolkt, bij maxima tot 17 graden. Vanavond neemt vanuit het westen de bewolking toe. Vannacht trekt een gebied met buiige regen in oostelijke richting over het land. 111 Morgen Opnieuw een bewolkte dag. In de ochtend valt in het oosten nog wat buiige regen, vanuit het westen wordt het droger. De middagtemperatuur komt uit op een graad of 15. Vrijdag draait de wind naar zuid en is het met 18 graden iets warmer. Het blijft zwaar bewolkt. In het weekend neemt de wisselvalligheid verder toe. Selectie geplande ov-verstoringen: 111 Leiden (bus) Tot en met 5 oktober: Connexxionlijnen 11, 12, 13, 14, 28, 32, 39, 48, 56, 65, 169, 182, 186, 187, 206 en 256. Halten Steenstraat, Kort Rapenburg, Prinsessekade, Stadsbouwhuis, Korte Mare, Nieuwe Beestenmarkt en Lammermarkt vervallen. Katwijk ZH (bus) Tot en met vrijdag 1 oktober: Connexxionlijnen 37 en 90. Halten Rijnmond en Camping Noord vervallen. Hillegom/Lisse (bus) Tot en met 1 oktober: Connexxionlijnen 50, 51, 57 en 61. Halten Steenfabriek, De Nachtegaal, Sportlaan en Vreewijk vervallen. Meer op Onderweg? Bel ( 0,70 p/m) of kijk op mobiel.9292ov.nl