Duurzame Innovaties Windenergie

Transcriptie

1 Duurzame Innovaties Windenergie Uitgave: Octrooicentrum Nederland, Cluster Kennisontsluiting en Beleidsinteractie (KOB) Auteur(s): Drs. N. (Niels) Tans Datum: december 2005 Status: Definitief (concept/ voorlopig/ definitief) Postadres: Postbus 5820, 2280 HV Rijswijk Web-site:

2 Cluster Kennisontwikkeling en Beleidsinteractie (KOB) KOB analyseert octrooi-informatie ter ondersteuning van beleidsontwikkeling op het gebied van innovatie en industrieel eigendom. Vragen die KOB ondermeer beantwoordt, zijn: Wie is binnen een bepaald technologiegebied actief en met welke technologie in het bijzonder? Welke bedrijven zijn (in potentie) elkaars concurrenten? En welke zijn (in potentie) elkaars partners? Wat is de positie van de BV Nederland ten opzichte van de belangrijkste concurrenten op de wereldmarkt? Welke zijn de belangrijkste Nederlandse spelers in een technologiegebied? Welke geografische concentraties (valleys) zijn er te identificeren en wie maken er deel van uit? Wat zijn opkomende technologiegebieden? Wat is de octrooistructuur van een land? Op welk gebied worden naar verhouding veel octrooien aangevraagd en op welk gebied minder? Hoe verhoudt deze situatie zich met die in de EU en die in Nederland? Door de combinatie van databases met bibliografische gegevens van octrooien, octrooiregisters en bronnen met andere (economische) gegevens is het mogelijk om analyses te maken die beleidsrelevante informatie verschaffen. 2

3 Samenvatting Dit rapport doet verslag van een quick-scan naar aantallen octrooiaanvragen in het technologiegebied windenergie bij de WIPO, bij het EOB en bij het Amerikaanse octrooibureau (USPTO). De periode van onderzoek is 1990 t/m Het onderzoek is onderdeel van een serie over Duurzame Innovaties. Na een korte inleiding wordt een schets van het technologiegebied windenergie gegeven en worden cijfers en figuren over aantallen octrooiaanvragen, ontwikkelingen daarin en nationaliteiten van de aanvragers gepresenteerd. Lijsten met namen van octrooiaanvragende bedrijven zijn opgenomen. Geconcludeerd wordt dat Europese, en met name Duitse en Deense bedrijven, een sterke positie innemen op het gebied van windenergie en dat Nederlandse bedrijven en instellingen een rol spelen die iets groter is dan op grond van de algemene Nederlandse octrooipositie verwacht mag worden. Deze rol wordt voor een belangrijk deel bepaald door ECN. 3

4 4

5 Inhoud 1. Inleiding 7 2. Windenergie Aantallen aanvragen Groei Aanvragers Bedrijven en instellingen Nederland en windenergie Conclusies 12 Bijlagen Bijlage 1 : Geraadpleegde bronnen 13 Bijlage 2 : Landencodes 13 Bijlage 3 : Nationaliteit van aanvragers windenergie, gemiddeld over Bijlage 4 : Nederlandse aanvragers windenergie 15 Bijlage 5 : WO-aanvragers windenergie (bedrijven) 17 5

6 6

7 1. Inleiding Dit rapport doet verslag van een verkennend onderzoek, een zogenaamde quick-scan naar aantallen octrooiaanvragen in het technologiegebied windenergie over de periode 1990 t/m Het is onderdeel van een serie over duurzame innovaties waarvan het eerste deel de algemene inleiding vormt 1 en die in het vervolg wordt aangeduid met Introductie. In de Introductie zijn meer details over de methodologie opgenomen. De vraagstelling is als volgt : - Wat zijn de ontwikkelingen in termen van aantallen octrooiaanvragen in het technologiegebied windenergie; - Wat is de octrooipositie van Nederlandse bedrijven en instellingen op het gebied van windenergie; Er zijn gegevens verzameld over aantallen WO-aanvragen, EP-aanvragen en US-octrooien (voor uitleg van begrippen en afkortingen, zie Introductie) met aanvragers uit de Verenigde Staten, Canada, Japan, China, Korea, Australië, Zwitserland en de landen van de EU-15, waaronder Nederland. De gegevens zijn verzameld in juli In het volgende hoofdstuk worden achtereenvolgens gevonden absolute aantallen aanvragen in de windenergie, groei in aantallen aanvragen, herkomst naar nationaliteit van de aanvragers en aanvragende bedrijven behandeld. In hoofdstuk 3 wordt de octrooipositie van Nederland toegelicht. Hoofdstuk 4 bevat de conclusies. 1 Duurzame Innovaties, Introductie ; OCNL/KOB ; januari 2006 ; Drs. N.Tans. 7

8 2. Windenergie Windenergie is in algemene zin de bewegingsenergie van luchtstromingen. Waar vroeger van directe omzetting van windenergie in mechanische energie sprake was (malen, zagen), vindt tegenwoordig via windturbines omzetting van windenergie in elektrische energie plaats. Het potentieel aan winbare windenergie op aarde bedraagt ongeveer twee keer de menselijke behoefte. Windenergie is daarmee een alternatief voor met fossiele brandstoffen geproduceerde elektriciteit en kan een bijdrage leveren aan de reductie van de uitstoot van verbrandingsgassen. Het gebruik van windenergie vertoont een sterke groei van ongeveer 20% in geïnstalleerd vermogen per jaar. De groei wordt veroorzaakt door de (relatieve) rijpheid van de technologie en de gunstige perspectieven in verband met de politiek (klimaatbeleid) en economie (werkgelegenheid, olieprijzen). Schattingen over het tijdstip waarop windenergie ook bedrijfseconomisch gezien rendabel wordt en waarop in kosten een 'break-even' situatie wordt bereikt met via fossiele brandstof opgewekte elektriciteit, lopen uiteen van 2013 tot De recente stijgingen van de olieprijzen (2005 / 2006) zijn daarin echter nog niet verwerkt. Eind 2004 was wereldwijd MW aan windenergie vermogen geïnstalleerd, waarvan ongeveer MW in Nederland. Daarmee werd in 2004 ruim 1,6 % van het Nederlandse elektriciteitsverbruik gedekt (ter vergelijking Borssele : 3%). In Duitsland was in MW aan capaciteit geïnstalleerd waarmee in 6% van de elektriciteitsbehoefte werd voorzien. In Europa als geheel wordt 3% van de benodigde elektriciteit met windturbines geproduceerd. Nederland loopt in Europa dus achter wat betreft geïnstalleerd vermogen in windenergie. Dit zou kunnen veranderen wanneer wordt besloten tot uitvoering van de plannen voor de aanleg van een grootschalig windenergiepark op de Noordzee (6.000 MW). Onderzoek op het gebied van windenergie richt zich vooral op het opschalen naar grotere turbines en grotere parken, waaronder die op zee, het inpassen in bestaande elektriciteitsnetwerken en op het beheer van grootschalige installaties 2. Voor het zoeken naar octrooiaanvragen op het gebied van windenergie is de IPC-code (zie Introductie) F03D gebruikt. Deze bestrijkt het technologie gebied van (letterlijk) windmotoren. Onder aanvragen die in deze klasse zijn gerubriceerd worden ook gerelateerde producten zoals (technische) middelen ten behoeve van elektrische omvorming, koppeling aan elektrische netwerken, opslag, bouw, onderhoud en beheer van installaties en turbineparken aangetroffen. Een steekproef heeft aangetoond dat meer dan 70% van de onder de klasse F03D aangetroffen octrooiaanvragen tot het gezochte technologiegebied (windenergie) kan worden gerekend. 2.1 Aantallen aanvragen In onderstaande tabel zijn de totale aantallen aanvragen en de aantallen aanvragen in het technologiegebied windenergie over de onderzoeksperiode opgenomen WO (aanvragen) EP (aanvragen) US (octrooien) Totaal Wind Tabel 1. Aantallen aanvragen over de gehele onderzoeksperiode. Het aantal WO-aanvragen in de windenergie bedraagt ongeveer 1 promille van het totaal aantal WOaanvragen. Voor EP-aanvragen en US-octrooien is het aandeel van de windenergie nog geringer (0,6 resp. 0,3 promille). 2 Geraadpleegde literatuurbronnen zijn opgenomen in bijlage 1. 8

9 In de volgende figuur zijn de gevonden aantallen WO-aanvragen, EP-aanvragen en US-octrooien per jaar weergegeven. Aantal WO EP US Figuur 3. Trend in het aantal aanvragen / octrooien windenergie. Daling van de aantallen EP- en US-octrooien zijn toe te schrijven aan de periodes van geheimhouding die voor US-octrooien tot meerdere jaren kunnen oplopen (zie Introductie). 2.2 Groei In figuur 4 zijn de aantallen WO-aanvragen in het technologieveld windenergie en de totale aantallen WOaanvragen jaarlijks weergegeven. De gevonden aantallen in het jaar 1990 dienen als index. 900 Index (1990=100) WO Wind Figuur 4. Trend in het percentueel aandeel windenergie. Geconstateerd kan worden dat de aantallen aanvragen windenergie in de onderzoeksperiode met meer dan 700 % zijn toegenomen en de totale aantallen WO-aanvragen (over alle technologiegebieden) met bijna 400%. Windenergie is dus in termen van WO-aanvragen 1,75 keer zo hard gegroeid als het 'gemiddelde' technologiegebied. Tot 1997 is de groei ongeveer even groot als die van alle WO-aanvragen. Van 1997 tot 2001 is er zeer sterke groei, een toename met ongeveer 350 % in vier jaar. Na 2001 volgen de aantallen aanvragen windenergie de algemene groei in WO-aanvragen. 9

10 2.3 Aanvragers In deze paragraaf wordt de verdeling van de nationaliteit van octrooiaanvragers in het technologiegebied windenergie behandeld. De onnauwkeurigheid ten gevolge van dubbeltellingen (zie Introductie) bedraagt bij de WO-aanvragen in totaal ongeveer 2,5 %. De cijfers voor EP-aanvragen en US-octrooien zijn opgenomen in bijlage 3. JP 5,8% SE 4,2% FR 3,7% FI 2,8% GB 6,5% NL 3,6% ES 2,6% DK 11,0% BE 1,9% VS 19,1% Overig 15,0% CA 1,6% AU 1,6% AT 1,2% IT 1,2% CN 0,9% GR 0,7% DE 20,2% Rest 10,9% IE 0,4% PT 0,0% LU 0,0% Figuur 5. Aandeel van verschillende nationaliteiten van aanvragers bij WO-aanvragen 3. Figuur 5 geeft aan dat verreweg de meeste WO-aanvragen windenergie hun oorsprong in de EU-15 hebben (59%) en daar weer de meeste van in Duitsland (20%). Naast Duitsland is de positie van Denemarken opvallend. In de restgroep bevinden zich onder andere Noorwegen (2,1%), Rusland (1,9%) en Nieuw Zeeland (1,1%) als niet onaanzienlijke partijen. De Verenigde Staten en Japan hebben een relatief klein aandeel. China speelt geen rol van betekenis. Nederland bezet met een aandeel van 3,6% een 8e plaats. Het Nederlandse aandeel is iets groter dan het gemiddelde aandeel van Nederlandse aanvragers over alle technologiegebieden (3,5%, zie Introductie). 70% Aandeel 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% CA NL DK VS DE EU-15 Figuur 6. Trend in het aandeel van verschillende nationaliteiten WO-aanvragers windenergie 3. Uit figuur 6 blijkt dat de EU15 als geheel reeds langdurig de grootste partij op dit technologiegebied is, dat het aandeel van aanvragers uit de VS in de onderzoeksperiode is gedaald en dat het aandeel van aanvragers uit Duitsland is gestegen. Nederland lijkt aan het eind van de vorige eeuw een opleving te hebben gekend, hoewel het om geringe aantallen gaat. Vanaf 2002 hebben Canadezen meer WOaanvragen (windenergie) ingediend dan Nederlanders. 3 Voor de gebruikte landencodes zie bijlage 2. 10

11 2.4 Bedrijven en instituten Onderstaand is de top-twintig van bedrijven en instituten met WO-aanvragen op het gebied van de windenergie weergegeven (wereldwijd). Bijlage 5 bevat een volledige lijst. Opgemerkt moet worden dat Aloys Wobben directeur / grootaandeelhouder van Enercon (GmbH) is. Sommige bedrijven zijn overgenomen door de tussen haakjes weergegeven partijen. In de top-20 komen drie onderzoeksinstellingen voor waarvan moet worden aangenomen dat zij uit publieke middelen worden gefinancierd (Overheid), en dat zij een van het bedrijfsleven onafhankelijke positie innemen. Bedrijfs- instellingsnaam Aantal Nat Wobben Aloys (Enercon GmbH) 100 DE Vestas Wind Systems AS 28 DK LM Glasfiber AS 26 DK General Electric Co 24 US Asea Brown Boveri AB 17 CH Neg Micon Control Systems AS (Vestas) 16 DK Aerodyn Eng Gmbh 14 DE Bonus Energy AS (Siemens) 12 DK/DE Forskningsct Risoe (Overheid) 12 DK Hansen Transmissions Int (Allianz) 11 BE/DE Repower Systems AG 10 DE Siemens AG 7 DE Stichting Energie Centrum Nederland (Overheid) 6 NL Nordex Energy Gmbh 5 DE Tokai University Educational S (Overheid) 5 JP Beaird Ind Inc 4 US Jeumont Ind 4 FR Lagerwey Windturbine B V 4 NL Sikorsky Aircraft Corp 4 US Dewind Technik Gmbh 3 DE Tabel 1. Top-20 van WO-aanvragers (bedrijven, instellingen). Naar gegevens van Enercon is de verdeling van het wereldwijd geïnstalleerd vermogen (2004 : 54 GW) als volgt : Vestas (Denemarken) 34%, Gamesa (Spanje) 18%, Enercon (Duitsland) 16%, General Electric (VS) 11% en Siemens (Duitsland) 6%. 11

12 3. Nederland en windenergie Voor het technologiegebied windenergie scoort Nederland in de drie onderzochte octrooiregimes hoger dan op grond van haar algemene positie verwacht kan worden. De aantallen zijn echter gering en de standaardafwijkingen 4 groot (tabel 2.). Nederland algemeen st.dev 4 wind (rel) st.dev wind (abs) WO 3,5% 1,0% 3,6% 3,7% 36 EP 3,6% 0,4% 4,5% 3,4% 30 US 0,5% 0,1% 0,8% 1,2% 5 Tabel 2. Nederlandse aanvragen windenergie vanaf Van de Nederlandse aanvragers is de Stichting Energie Centrum Nederland (ECN) de grootste en meest constante met 6 WO-aanvragen over de afgelopen 15 jaar. ECN vraagt zowel WO- als EP- als USoctrooien aan. Goede tweede is Lagerwey Windturbine BV die eveneens wereldwijd opereert, doch de laatste jaren weinig heeft laten zien. Er zijn geen aanvragen van Nederlandse Universiteiten of Technische Hogescholen aangetroffen. Wel is bekend dat er samenwerking bestaat tussen ECN en de TU-Delft (Duwind, sedert 1999). Er zijn geen blijken van samenwerking tussen bedrijven en/of individuele aanvragers (uitvinders). Een overzicht van de Nederlandse aanvragers is opgenomen in bijlage Conclusies 1. Wat zijn de ontwikkelingen in termen van aantallen octrooiaanvragen in het technologiegebied windenergie: - Windenergie is een klein technologiegebied dat ongeveer 1 promille van de WO-aanvragen bestrijkt. - Van 1990 tot 1997 groeit het technologiegebied ongeveer normaal, in de periode van 1997 tot 2001 is er sprake van explosieve groei in aantallen WO-aanvragen, vanaf 2001 bestaat er weer normale groei. Over de gehele onderzoeksperiode zijn de aantallen WO-aanvragen in het technologiegebied windenergie ongeveer 1,75 keer meer toegenomen dan de totale aantallen WO-aanvragen. - De Europese Unie (EU15) is als geheel verreweg de grootste partij in aanvragen op het technologiegebied van de windenergie met een aandeel van bijna 60% van alle WO-aanvragen. - De verenigde Staten spelen een relatief bescheiden rol, en hebben in aantallen octrooiaanvragen gemeten na Duitsland een tweede positie. - Duitse en Deense bedrijven domineren de markt, voor zover dat af te leiden is uit octrooiaanvragen. De bedrijven Enercon (DE) en Vestas (DK) zijn de grootste aanvragers met 100 resp. 28 WO-aanvragen in de onderzoeksperiode. 2 Wat is de octrooipositie van Nederlandse bedrijven en instellingen op het gebied van windenergie: - Nederland neemt op het vlak van windenergie een achtste positie in waar het gaat om WO-aanvragen, een vijfde bij EP-aanvragen en een zesde bij US-octrooien. - Nederlandse aanvragers nemen een iets groter deel van de aanvragen op het gebied van de windenergie voor hun rekening dan op grond van hun aandeel in alle aanvragen / octrooien verwacht kan worden. - Het aandeel aanvragen windenergie van Nederlandse bedrijven en instellingen is redelijk stabiel, doch lijkt een piek gehad te hebben rond De grootste Nederlandse aanvrager is Stichting ECN met 6 WO-aanvragen, tweede is Lagerwey Windturbine BV (4 WO-aanvragen). - Er is een twintigtal Nederlandse bedrijven met 1 of meer internationale octrooiaanvragen. 4 Standaarddeviatie : de gemiddelde afwijking van het gemiddelde. 12

13 Bijlagen Bijlage 1 : Geraadpleegde bronnen. 1. Centraal Bureau voor de Statistiek : 2. Centraal PlanBureau : 3. Enercon GmbH : 4. Energie Centrum Nederland : 5. European Wind Energy Association : 6. Global Wind Energy Counsil : 7. Milieu Centraal : 8. Ministerie van EZ : 9. Ministerie van VROM : Senter Novem : Bijlage 2 : Landencodes Landcode AT AU BE CA CH CN DE DK ES EU15 FI FR GB GR IE IT JP KR LU NL PT SE US Land Oostenrijk Australië België Canada Zwitserland China Bondsrepubliek Duitsland Denemarken Spanje (AT+BE+DE+DK+ES+FI+FR+GB+GR+IE+IT+LU+NL+PT+SE) Finland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Griekenland Ierland Italië Japan Zuid-Korea Luxemburg Nederland Portugal Zweden Verenigde Staten 13

14 Bijlage 3 : Nationaliteit van aanvragers windenergie, gemiddeld over WO st.dev EP st.dev US st.dev DE 20,2% 10,1% 31,9% 13,7% 3,6% 2,9% US 19,1% 9,9% 15,7% 12,1% 38,9% 13,9% DK 11,0% 5,3% 9,1% 6,4% 1,8% 3,6% GB 6,5% 7,0% 4,5% 5,2% 0,6% 1,2% JP 5,8% 4,6% 4,3% 3,1% 2,8% 4,8% SE 4,2% 3,3% 3,3% 2,7% 0,2% 0,7% FR 3,7% 4,2% 3,0% 3,0% 0,5% 1,3% NL 3,6% 3,7% 4,5% 3,4% 0,8% 1,2% FI 2,8% 4,6% 1,6% 3,4% 0,2% 0,7% ES 2,6% 2,6% 2,0% 2,6% 0,0% 0,0% BE 1,9% 2,1% 1,6% 2,3% 0,0% 0,0% CA 1,6% 1,8% 0,7% 1,2% 1,3% 2,1% AU 1,6% 1,6% 1,1% 2,5% 1,2% 2,6% AT 1,2% 2,0% 1,6% 2,4% 0,0% 0,0% IT 1,2% 1,4% 2,7% 3,3% 0,4% 1,1% CN 0,9% 1,6% 0,3% 0,6% 0,0% 0,0% GR 0,7% 1,6% 0,9% 1,8% 0,0% 0,0% IE 0,4% 1,0% 0,4% 1,2% 0,0% 0,0% PT 0,0% 0,2% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% LU 0,0% 0,2% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% EU-15 58,8% 7,3% 67,1% 14,0% 8,1% 7,9% St.dev. = Standaarddeviatie : gemiddelde afwijking van het gemiddelde. 14

15 Bijlage 4 : Nederlandse aanvragers windenergie. Oudste prioriteitsdatum Naam aanvrager Som WO-aanvragen STICHTING ECN LAGERWEY WINDTURBINE BV AEROLIFT PATENT BV AERPAC HOLDING BV 2 2 BEHEERMAATSCHAPPIJ P BUITENDIJK BV SWILION BV 2 2 VAN BAKKUM T I 2 2 CEAP BV 1 1 CORE INT BV 1 1 DIXI HOLDING BV 1 1 DSM NV 1 1 EIKELENBOOM P A J 1 1 FOTOSTUDIO HILL HANS 1 1 G & L EXCLUSIVES BV 1 1 HIGH TECHNOLOGY INVESTMENTS BV 1 1 KONINK NOOTEBOOM TRAILERS BV 1 1 MAMMOET MARINE BV IO 1 1 MARINE CONSTRUCT BV 1 1 STORK PROD ENG BV 1 1 SUCTION PILE TECHNOLOGY BV 1 1 Totaal Oudste prioriteitsdatum EP-aanvragen Som AERPAC HOLDING BV KEMA NV 3 3 LAGERWEY WINDTURBINE BV BEHEERMAATSCHAPPIJ P BUITENDIJK BV STICHTING ECN AEROLIFT PATENT BV 1 1 CEAP BV 1 1 CORE INT BV 1 1 EIKELENBOOM P A J 1 1 HIGH TECHNOLOGY INVESTMENTS BV 1 1 MAMMOET MARINE BV IO 1 1 MARINE CONSTRUCT BV 1 1 SUCTION PILE TECHNOLOGY BV 1 1 BAAS H A 1 1 BUIS G P 1 1 DIXI HOLDING BV 1 1 GMB BETON EN IND.BOUW NOORD WEST BV 1 1 HIGH TECHNOLOGY INVESTMENTS BV 1 1 OCKELS W J 1 1 POLYMARIN HOLDING BV 1 1 SCHELDE MARITIEM BV 1 1 STORK PROD ENG BV 1 1 Totaal

16 Nederlandse aanvragers (bijlage 4, vervolg) Oudste prioriteitsdatum US-octrooien Som LAGERWEY WINDTURBINE BV 1 1 BAAS H A 1 1 STICHTING ECN 1 1 STORK PROD ENG BV 1 1 ZEPHYROS BV (Lagerwey) 1 1 Totaal Opmerking Cijfers in dit overzicht kunnen afwijken van de cijfers in de tabellen wegens correctie voor tellingen waarbij de nationaliteit van de aanvrager niet correct in de database is aangegeven. Aangezien deze correctie alleen voor Nederland is uitgevoerd zijn, om de cijfers voor de vergelijking met andere landen consistent te houden, de tabellen niet gecorrigeerd. 16

17 Bijlage 5 : WO-aanvragers windenergie (bedrijven en instellingen). Bedrijfsnaam Aantal Nationaliteit WOBBEN ALOYS (Enercon) 100 DE VESTAS WIND SYSTEMS AS 28 DK LM GLASFIBER AS 26 DK GENERAL ELECTRIC CO 24 US ASEA BROWN BOVERI AB 17 CH NEG MICON CONTROL SYSTEMS AS (Vestas) 16 DK AERODYN ENG GMBH 14 DE BONUS ENERGY AS (Siemens) 12 DK/DE FORSKNINGSCT RISOE (Overheid) 12 DK HANSEN TRANSMISSIONS INT (Allianz) 11 BE/DE REPOWER SYSTEMS AG 10 DE SIEMENS AG 7 DE STICHTING ENERGIE CENTRUM NEDERLAND 6 NL NORDEX ENERGY GMBH 5 DE TOKAI UNIVERSITY EDUCATIONAL S 5 JP BEAIRD IND INC 4 US JEUMONT IND 4 FR LAGERWEY WINDTURBINE B V 4 NL SIKORSKY AIRCRAFT CORP 4 US DEWIND TECHNIK GMBH 3 DE DMW JAPAN LTD 3 JP KARLSRUHE FORSCHZENT 3 DE MITSUBISHI HEAVY IND LTD 3 JP PPV VERWALTUNGS AG 3 SAAB AB 3 SHINKO ELECTRIC CO LTD 3 US WINDPOWER 3 VOITH TURBO KG 3 AEROLIFT PATENT B V 2 AERPAC HOLDING B V 2 ALLIED SIGNAL INC 2 APPLIED RES & TECH 2 BEHEERMAATSCHAPPIJ P BUITENDIJK 2 BOREAS CONSULTANTS LTD 2 BOSCH REXROTH AG 2 CLIPPER WINDPOWER TECHNOLOGY I 2 DAIWA HOUSE INDUSTRY CO LTD 2 DAN CONTROL ENGINEERING AS 2 DANREGN VINDKRAFT AS 2 ENGINEERING BUSINESS LTD 2 FJC KK 2 FLOWIND CORP 2 HANNING & KAHL GMBH & CO KG 2 HITACHI SHIPBUILDING ENG CO 2 HONEYWELL INT INC 2 IND RES LTD 2 INOCEAN CONSTRUCTION AS 2 INTEC POWER SYSTEMS LTD 2 17

18 ISKRA WIND TURBINE MANUFACTURE 2 MADE TECNOLOGIAS RENOVABLES S 2 MIDWEST RESEARCH INST 2 MPU ENTPR AS 2 NEW WORLD GENERATION INC 2 NIEDERER ROBERT 2 NORDIC WINDPOWER AB 2 OCEAN WIND ENERGY SYSTEMS 2 PP ENERGY APS 2 RENERGYS GMBH 2 SSP TECHNOLOGY AS 2 SUNPOWER CO LTD 2 SWILION B V 2 UMWELTKONTOR RENEWABLE ENERGY 2 UNIV NORTHEASTERN 2 VALMONT INDUSTRIES 2 VORTEC ENERGY LIMITED 2 WAEPPLING DANIEL 2 WIND HARVEST CO INC 2 WIND TURBINE COMPANY 2 A B ELEKTRONIK GMBH 1 ADVANTEK LLC 1 AEGIR KONSULT AB 1 AEROCONCEPT INGENIEURGESELLSCH 1 AEROLAMINATES LTD 1 AEROSPATIALE 1 AIMBRIDGE PTY LTD 1 AIR TURBINE TECH INC 1 AIRFLOW RES & MFG 1 ALOHA HOUSEWARES CO LTD 1 ANDROIDENSTIFTUNG LAUSANNE 1 ARMADILLO ENGINEERING LTD 1 AUTOFLUG ENERGIETECH GMBH 1 AVN HYDRAULIK AS 1 AWA RES LLC 1 B M D BARILI MARTINO DEV S A R 1 BABA TECHNICAL LAB INC 1 BERTONY PTY LTD J 1 BOCAR S ACV 1 BOUYGUES OFFSHORE 1 C O R E INTERNAT B V 1 CALIFORNIA INST OF TECHN 1 CEAP B V 1 CEUTE SA 1 CIE INTERNATIONALE DE TURBINES 1 CITA 1 COMPANIA DE NUEVAS TECNOLOGIAS 1 COMPUTERIZED THERMAL IMAGING I 1 CONOR PACIFIC ENV TECH INC 1 COSMO PLANT CO LTD 1 COUNCIL SCIENT IND RES 1 18

19 CURTISS WRIGHT CONTROLS INC 1 DANIEL IND INC 1 DEHLSEN ASSOCIATES L L C 1 DEMAG MOBILE CRANES GMBH 1 DERMOND INC 1 DEUTSCH ZENTR LUFT & RAUMFAHRT 1 DIXI HOLDING B V 1 DRE CON GROSSWAELZLAGER GMBH 1 DREAM ENERGY LTD 1 DRESSER RAND CO 1 DSM 1 DYNAMIC ROTOR BALANCING INC 1 EBARA CORP 1 EC POWER AS 1 EEW MASCHB GMBH 1 EGON GELHARD ENGINEERING 1 ELECTRONIC SOLAR PRODUCTS LTD 1 ENERGIUTVIKLING AS 1 ENERGY UNLTD INC 1 ENERTEC AG 1 ENGINEERING BUSINESS LIMITED 1 ENRON WIND ENERGY SYSTEMS CORP 1 ENTERGY KOCH TRADING LTD 1 ENVIRONMENTAL ENERGY SYSTEMS I 1 EOLE CANADA INC 1 EOLO INC 1 EUWIND SYSTEME GMBH WINDKRAFTA 1 FIAT RICERCHE 1 FIBERLINE AS 1 FLOW RESEARCH EVALUATION DIAGN 1 FLUCON AS 1 FLUID SERVICE S N C DI PAOLO S 1 FORCED PHYSICS CORP 1 FOSDICK HI TEK WIND TURBINE IN 1 FOUR WINDS ENERGY CORP 1 FREEGEN RES LTD 1 FUTURE ENERGY SOLUTIONS INC 1 G & L EXCLUSIVES B V 1 GAMESA EOLICA S A SOC UNIPERSO 1 GCK TECHNOLOGY INC 1 GESTION SERVICE ENTPR FINANCIE 1 GHANA MINISTRY OF ENERGY AND M 1 GLOBAL ENERGY CO LTD 1 GOTAPATENT AB 1 GREEN POWER CORP 1 GREEN POWER KABUSHIKI KAISHA 1 HAMILTON SUNDSTRAND CORP 1 HAMMERFEST STROEM AS 1 HAWAIIAN ELECTRIC COMPANY INC 1 HEFA AS 1 HICKS TRANSMISSIONS LTD R J 1 19

20 HIGH TECHNOLOGY INVEST B V 1 HOWDEN WIND TURBINES LTD 1 IGUS INGENIEURGEMEINSCHAFT UMW 1 ILLUSION TECHNOLOGIES LLC 1 IMP COLLEGE INNOVATIONS LTD 1 INSTALACIONES DE CONTROL SA 1 JUNGHANS FEINWERKTECHNIK GMBH 1 KONHA KONSTRUKTIONS UND HANDEL 1 KONINK NOOTEBOOM TRAILERS B V 1 KSM ENGINEERING 1 KYUSHU TLO COMPANY LTD 1 LARKDEN PTY LTD 1 LAWSON TANCRED H SONS & CO SIR 1 LE BAIGUE RESEARCH LTD 1 MAMMOET MARINE B V I O 1 MARIAH ELECTRIC CORP 1 MARINE STRUCTURE CONSUL 1 MAX PLANCK GESELLSCHAFT 1 MECHANIZATION SYSTEMS COMPANY 1 MEDINA TRADING INC 1 MESSER TECHNOGAS S R O 1 MEZHDUNARODNY FOND KONVERSII 1 MITSUBISHI ELECTRIC CORP 1 MLH GLOBAL CORP INC 1 NABTESCO CORP 1 NARTRON CORP 1 NATUS TECHNOLOGY CORP 1 NCC DANMARK AS 1 NEUE SPULENTECHNOLOGIE BETEILI 1 NIKKEN ENGINEERING CO LTD 1 NONOX ENG AB 1 NORSK HYDRO AS 1 NORSK MILJOEKRAFT AS 1 NORTHERN POWER SYSTEMS INC 1 NSK LTD 1 NTN TOYO BEARING CO LTD 1 NTT DATA CORP 1 OCEAN WIND TECHNOLOGY LLC 1 OOO MG MOTORY 1 OREGON WIND CORP 1 PACIFEX MAN INC 1 PAX SCIENT INC 1 PERRY EQUIPMENT CORP 1 PRIME ENERGY CORP 1 PROVEN ENG PROD 1 RENAISSANCE POWER DEV CORP 1 RENEWABLE DEVICES LTD 1 RESOURCE CONSERVATION PLC 1 RESPIRONICS INC 1 ROLLS ROYCE PLC 1 ROMANIAN AIR TRANSPORT TAROM 1 20

21 ROTARY WING INNOVATIONS LTD 1 RYUKYU ELECTRIC POWER CO LTD 1 SBEN SA 1 SCABEL AB 1 SEEBA ENERGIESYSTEME GMBH 1 SHARAV SLUICES LTD 1 SKF AB 1 SKYBUILT POWER LLC 1 SONTECH ENERGY RESEARCH 1 SOUDEE EN ABREGE CS CONST 1 STOKWANG WINDPOWER IND INC 1 STORK PROD ENG 1 STRONGFORCE PTY LTD 1 STUMP SPEZIALTIEFBAU GMBH 1 SUCTION PILE TECHNOLOGY B V 1 SUNDSTRAND CORP 1 SUNPOWER CO LD 1 SWEDISH SEABASED ENERGY AB 1 SWEDISH VERTICAL WIND AB 1 TAIKO KINZOKU CO LTD 1 TAKAKADO YUZO 1 TAMURA ELECTRIC WORKS LTD 1 TECHNOLOGY LIAISON OFF OF 1 THERMION SYSTEMS INTERNATIONAL 1 TMA ELECTRIC CORP 1 TRUSTEES OF THE UNIVERSITY OF 1 TRYP MULTISERV S L 1 TURBINES ATMOSPHERIQUES C I T 1 TURBOWINDS N V S A 1 TYMON CORP LIMITED 1 UCKERWERK ENERGIETECHNIK GMBH 1 VIND OCH VATTENTURBINER 1 VLAAMS INTERUNIV INST BIOTECH 1 VM KRANER APS 1 VOITH SULZER PAPIERTECH PATENT 1 VORTEC ENERGY LTD 1 W B T S A WORLD BUSINESS TECHN 1 WATER POWER IND AS 1 WATERWING POWER SYSTEM AB 1 WIND SAVE LTD 1 WINDLYNX SYSTEMS B V 1 XCO2 CONISBEE LTD 1 Y & Y CO LTD 1 YUKIGAYA INST CO LTD 1 ZOND ENERGY SYSTEMS INC 1 21