Bijlage Waterhuishoudkundig plan

Transcriptie

1 Bijlage Waterhuishoudkundig plan Ontwerptracébesluit spooruitbreiding Zwolle - Herfte Versie 2.0

2 Autorisatieblad Bijlage Waterhuishoudkundig plan Ontwerptracébesluit spooruitbreiding Zwolle - Herfte Opgesteld door Controle door Vrijgave door Naam Paraaf Datum Marius de Nijs Sande, PHJ van de Veen, PC van D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari 2016

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding De spooruitbreiding Zwolle Herfte Het tracébesluit Voortraject Relatie met ZwolleSpoort en andere ontwikkelingen rond Zwolle Doel van dit onderzoek Watertoets Leeswijzer 4 2 Beleidsmatig en wettelijk kader Beleid Wet- en regelgeving Eisen en beleidsregels Waterkwantiteit Waterkwaliteit Waterveiligheid Kunstwerken Beheer en onderhoud 8 3 Projectsituatie en gebiedsbeschrijving Inleiding Projectsituatie Gebiedsbeschrijving Bodemopbouw Oppervlaktewater Grondwater 13 4 Wijzigingen in de waterhuishouding Inleiding Principe - oplossingen Watercompensatie Kunstwerken Grondwater 17 Colofon 19 Bijlage I Eisen Waterschap Groot Salland Bijlage II Wijzigingen waterhuishouding D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari /19

4 1 Inleiding 1.1 De spooruitbreiding Zwolle Herfte De capaciteit van het baanvak tussen station Zwolle en de spoorsplitsing bij Herfte is te klein. Hierdoor moet een aantal binnenkomende en vertrekkende treinen op station Zwolle op elkaar wachten, waardoor treinreizen langer duren dan nodig. De beperkte capaciteit maakt het ook onmogelijk om de dienstregeling uit te breiden met extra treinen. Deze uitbreiding is wel gewenst. Om deze problemen op te lossen zullen onder meer twee extra sporen en een vrije spoorkruising tussen Zwolle en Herfte worden aangelegd. 1.2 Het tracébesluit In het Tracébesluit spooruitbreiding Zwolle - Herfte wordt de uitbreiding van de sporen en de ligging van het tracé planologische vastgelegd. Het tracébesluit heeft betrekking op de uitbreiding van de hoofdspoorweg vanaf het emplacement van station Zwolle tot voorbij de aansluiting in Herfte alsmede de verlegging van een spoor op emplacement Zwolle ten behoeve van een perronverbreding. Bij de spooruitbreiding worden de volgende maatregelen getroffen: de realisatie van twee nieuwe geëlektrificeerde sporen over een lengte van ongeveer 3 kilometer vanaf het emplacement van station Zwolle (km 2.85) tot voorbij de aansluiting in Herfte (tot km 77.6 van de spoorlijn Zwolle - Meppel en km 4.8 van de spoorlijn Zwolle - Emmen); het realiseren van een vrije spoorkruising tussen km 76.9 van de spoorlijn Zwolle Meppel en km 4.15 van de spoorlijn Zwolle Emmen; het realiseren van nieuwe kunstwerken; het verleggen van spoor 16 op het emplacement van station Zwolle ten behoeve van het realiseren van een perronverbreding; het aanpassen van de bestaande infrastructuur. Het project betreft een uitbreiding van een reeds bestaande verbinding. Het tracébesluit doorloopt in dit geval de verkorte Tracéwetprocedure. 1.3 Voortraject In het voortraject van het ontwerptracébesluit zijn drie varianten voor de vrije kruising in de spooruitbreiding onderzocht. Deze drie varianten waren: Een vrije kruising door middel van een dive under ter plaatse van de Mimosastraat Een vrije kruising door middel van een fly over nabij de Marsweg Een vrije kruising door middel van een dive under nabij de spoorsplitsing bij Herfte Van deze drie varianten is een ontwerp gemaakt en zijn de kosten geraamd. Van elk van de varianten zijn de effecten op de reistijden en de effecten op het milieu in kaart gebracht. In het Bestuurlijk Overleg van 16 oktober 2015 is de voorkeur uitgesproken voor variant 3: de vrije kruising door middel van een dive under bij Herfte. In de kamerbrief Uitkomsten BO s MIRT najaar 2015 (13 november 2015) heeft de minister van de IenM de kamer geïnformeerd over de variantkeuze. In het (ontwerp)tracébesluit zijn de spooraanpassingen volgens deze variant uitgewerkt. D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari /19

5 1.4 Relatie met ZwolleSpoort en andere ontwikkelingen rond Zwolle De spooraanpassingen tussen Zwolle en Herfte maken onderdeel uit van het grotere programma ZwolleSpoort. In dit kader worden ook sporen, wissels en seinen bij station Zwolle aangepast en wordt het Rangeer- en Goederenstation (RGS) Zwolle uitgebreid en voorzien van een tweede toegang. Die aanpassingen maken geen onderdeel uit van het tracébesluit. 1.5 Doel van dit onderzoek In dit rapport zijn de effecten van de spooruitbreiding en de vrije kruising op het aspect water beschreven. Dit rapport vormt een bijlage bij het tracébesluit. De uitkomsten van dit rapport zijn in samengevatte vorm opgenomen in de Toelichting bij het tracébesluit. Dit waterhuishoudkundig plan gaat in op de huidige waterhuishouding, de invloed van de spooruitbreiding en de maatregelen die worden getroffen om de waterhuishouding in stand te houden. 1.6 Watertoets In het kader van de watertoets is versie 0.1 (9 juli 2015) van dit plan op 13 juli 2015 besproken met het Waterschap Groot Salland. Voorts is versie 0.1 van het plan besproken met de gemeente Zwolle (20 augustus 2015). Versie 0.4 is voorgelegd aan het waterschap en op 6 oktober 2015 is per commentaar ontvangen. De opmerkingen van het waterschap en de gemeente zijn verwerkt in voorliggend plan. 1.7 Leeswijzer Hoofdstuk 2 bevat een beschrijving van het beleidskader, de regelgeving en de eisen die van toepassing zijn op het project. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de huidige situatie van het watersysteem en de projectsituatie. In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op de gevolgen voor de waterhuishouding en de compenserende maatregelen die worden getroffen. D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari /19

6 2 Beleidsmatig en wettelijk kader 2.1 Beleid In het algemeen is het beleid van het Rijk, de provincie Overijssel, de gemeente Zwolle en het waterschap Groot Salland (WGS) gericht op een duurzaam en robuust waterbeheer. Bij ruimtelijke ontwikkelingen worden (indien doelmatig) de waterkwaliteitstrits 'gescheiden inzamelen - gescheiden afvoeren - gescheiden verwerken' en de waterkwantiteitstrits 'water vasthouden bergen - vertraagd afvoeren' gehanteerd. Dit beleid is per overheidsniveau onder meer in de onderstaande beleidsdocumenten verankerd, navolgend worden de belangrijkste toegelicht: Europees: Kaderrichtlijn Water Rijk: Vierde Nota Waterhuishouding, Vijfde Nota RO, Waterbeheer 21e eeuw (WB21), Nationaal bestuursakkoord water (NBW), Waterwet Gemeente Zwolle: Gemeentelijk Rioleringsplan , Stedelijk Waterplan Zwolle Waterschap Groot Salland: Beleid beheer en onderhoud stedelijk water , Waterbeheerplan , Keur 2015 en Beleidsregels 2015 Kaderrichtlijn Water In de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) wordt een Europese beleidskader voor de bescherming van landoppervlaktewater, overgangswater, kustwater en grondwater gegeven. Van belang is dat bij initiatieven ten minste voldaan wordt aan het stand-still principe. Dit houdt in dat een ingreep (uitvoering van het ruimtelijk plan) de toestand van het watersysteem niet mag verslechteren, tenzij beargumenteerd kan worden dat dit wegens een hoger doel niet anders kan (notitie Gevolgen van de KRW voor fysieke projecten in en om het water, ministerie van Verkeer en Waterstaat, maart 2006). Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) Relevante aspecten uit het NBW zijn: toepassen van de watertoets als procesinstrument op alle waterhuishoudkundig relevante ruimtelijke plannen en besluiten. Het doel van de watertoets is waarborgen dat waterhuishoudkundige doelen expliciet en op evenwichtige wijze in beschouwing worden genomen; toepassen van de trits schoon houden - zuiveren - schoon maken, met als eerste insteek het voorkomen van vermenging van schoon hemelwater van dakvlakken en afvalwater en het gebruik van bijvoorbeeld een bodempassage voor hemelwater van druk bereden straatvlakken. Gemeentelijk rioleringsplan (GRP, , gemeente Zwolle) De gemeente heeft wettelijke taken bij de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater (Wm art 10.33), afvloeiend hemelwater (Waterwet art 3.5) en grondwater (Waterwet art 3.6). Om hier handen en voeten aan te geven is de gemeente via de Wet milieubeheer (art. 4.22) verplicht om een gemeentelijk rioleringsplan (GRP) op te stellen. In het GRP wordt het beheer van de riolering, het grondwater en hemelwater vastgelegd. Omdat deze thema s veel raakvlakken hebben met het takenpakket van het waterschap, is er nauw contact bij het opstellen van het GRP. D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari /19

7 Beleid beheer en onderhoud stedelijk water ( , waterschap Groot Salland) Onder stedelijk water wordt het water verstaan dat: deel uitmaakt van het watersysteem in de bebouwde kom, inclusief bedrijven- en industrieterreinen en glastuinbouw (WGS, 2008). Het watersysteem in het stedelijk gebied is een samenhangend geheel van één of meer oppervlaktewaterlichamen en grondwaterlichamen, met bijbehorende bergingsgebieden en ondersteunende kunstwerken (I & M, 2009). Het beleid richt zich voornamelijk op de beheer- en onderhoudsaspecten van het stedelijk gebied. Bij de (her)inrichting van stedelijk water, en het opstellen van onderhoudsplannen, worden uitgangspunten voor inrichting, beheer en onderhoud gehanteerd (hoofdstuk 3). Waterbeheerplan ( , waterschap Groot Salland) De doelstelling voor de inrichting, het beheer en onderhoud van watergangen is, een robuust en duurzaam watersysteem dat zoveel mogelijk zelfregulerend is en waarvan de kwaliteit en de kwantiteit voldoet aan de wettelijke eisen. De specifieke doelstelling voor het stedelijk waterbeheer is, de kwaliteit en kwantiteit op orde brengen, conform de afspraken uit het Nationaal Bestuursakkoord Water. Stedelijk waterbeheer betreft vooral wateren welke van belang zijn voor de wateraanvoer, -afvoer en -berging. Het beheer omvat onder andere het peilbeheer en de aanleg en onderhoud van extra waterberging in bestaand stedelijk gebied. De gemeente is verantwoordelijk voor de ontwatering van de percelen tussen de watergangen, en de afvoer van overtollig hemelwater vanaf openbaar terrein. Perceelseigenaren zijn zelf verantwoordelijk voor de afwatering van hun gronden. Bij het verbeteren van het watersysteem in bestaand stedelijk gebied sluit het waterschap zoveel mogelijk aan bij plannen van derden. Waar mogelijk wordt het water opnieuw zichtbaar gemaakt, en bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen kijkt het waterschap uitdrukkelijk naar de vorm, inrichting en onderhoud van het water. Omdat het stedelijk water een integraal onderdeel van de openbare ruimte is, is het medebepalend voor de belevingswaarde van de openbare ruimte door burgers. Hiermee wordt rekening gehouden bij het beheer en onderhoud en in de communicatie met de inwoners van stedelijk gebied (WGS, 2009c). 2.2 Wet- en regelgeving Keur Het beleid en de regels van het waterschap zijn vastgelegd in diverse wetten en verordeningen. Aanpassingen aan het bestaande waterhuishoudingsysteem moeten door het waterschap worden vergund. Er geldt een vergunningsplicht op grond van de belangrijkste verordening, de Keur. In de Keur van het waterschap Groot Salland 2015 en de beleidsregels bij Keur ( ) staan verboden en geboden die betrekking hebben op oppervlaktewater, waterkeringen, ecologie en grondwater. Uitgangspunt van het waterschap is dat nieuwe ontwikkelingen minimaal hydrologisch neutraal zijn of leiden tot een verbetering ten opzichte van de huidige situatie. Indien toename van verhard oppervlak leidt tot versnelde afvoer en lozing van hemelwater dient, conform de regels van WGS, compensatie plaats te vinden in de vorm van extra waterberging (oppervlaktewater). D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari /19

8 Watervergunning Ten behoeve van het dempen en graven, aanleggen van vlonders en steigers en bouwen in en langs water is een watervergunning van waterschap Groot Salland noodzakelijk. Alle wateraspecten (inclusief de Keuraspecten) worden in de watervergunning geregeld. Ook tijdelijke onttrekkingen van grondwater tijdens bouwwerkzaamheden zijn vergunning- of meldingplichtig,evenals tijdelijke lozing van bemalingswater op oppervlaktewater. Ook rechtstreekse afvoer van hemelwater naar oppervlaktewater is vergunning- of meldingplichtig in het kader van de Waterwet. Watertoets Om water goed in te passen bij de inrichting van stad en land is de Watertoets in het leven geroepen. In de startovereenkomst Waterbeleid voor de 21e eeuw (WB21) en het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) hebben de gezamenlijke overheden bepaald dat water een sturend principe moet zijn in de ruimtelijke ordening. De watertoets is een procesinstrument met als doel om bij ruimtelijke ontwikkelingen in een vroeg stadium aandacht te besteden aan de inrichting van de waterhuishouding (inclusief grondwater en waterkwaliteit). Het uitvoeren van de watertoets betekent in feite dat de initiatiefnemer en de waterbeheerder samenwerken bij de uitwerking van ruimtelijke plannen. Op deze manier kunnen negatieve effecten van ruimtelijke plannen op het watersysteem in het gebied (zoals wateroverlast, een achteruitgaande waterkwaliteit of verdroging) worden voorkomen en de mogelijke kansen voor het watersysteem worden benut. Het resultaat van de Watertoets is een goede verankering van wateraspecten in een ruimtelijk plan, de waterparagraaf genoemd. 2.3 Eisen en beleidsregels Het waterschap heeft eisen gesteld aan het project. Deze eisen zijn opgenomen in de Integrale Klanteisenspecificatie (ProRail, versie 10, 7 mei 2014) en opgenomen in bijlage I van dit rapport. Vanuit de Keur zijn door het waterschap beleidsregels opgesteld. De voor dit project belangrijkste eisen en beleidsregels zijn, per thema, vermeld in onderstaande paragrafen Waterkwantiteit Waterberging (open water en watervoerende greppels) die door de activiteiten wordt gedempt, dienen volledig te worden gecompenseerd. Deze compensatie dient plaats te vinden binnen hetzelfde peilgebied. De eis van het waterschap ten aanzien van een toename aan verharding is dat deze dient de worden gecompenseerd door extra berging. Het waterschap hanteert als norm dat maximaal 10 % van de toename van verhard oppervlak dient te worden gecompenseerd in nieuw open water. Hierbij wordt verharding boven water en verharding boven bestaande verharding niet meegeteld. Compensatie dient plaats te vinden binnen hetzelfde peilgebied Waterkwaliteit KRW waterlichamen in het gebied zijn de Nieuwe Wetering (ook wel Soestwetering genoemd, categorie R6) en de Zalnese Wetering (ook wel Emmertochtsloot genoemd, categorie M1). In verband met de waterkwaliteit dient het watersysteem zonder doodlopende uiteinden te worden uitgevoerd. D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari /19

9 2.3.3 Waterveiligheid Langs de Nieuwe Wetering zijn regionale keringen aanwezig. De toekomstige spoorbrug dient rekening te houden met toekomstige klimaatscenario s. Hiertoe is door het waterschap een profiel van vrije ruimte ontwikkeld (figuur 1). Figuur1 Profiel vrije ruimte Nieuwe Wetering Kunstwerken Het spoor kruist een aantal belangrijke hoofdwatergangen (Nieuwe Wetering en Zalnese Wetering) met behulp van bruggen. De kruising met de Nieuwe Wetering betreft een voormalige draaibrug. Ook is een aantal duikers aanwezig om waterlopen aan weerszijden van het spoor met elkaar te verbinden. Vlakbij de spoorkruisende duiker bij het sportcomplex is een gemaal aanwezig. Duikers Indien het oppervlaktewaterlichaam met de maaiboot wordt onderhouden, wordt de duiker als vaarduiker uitgevoerd. De minimale doorvaarthoogte van de vaarduiker is 1,25 m boven het door het waterschap vastgestelde of gehanteerde zomerpeil. De doorvaartbreedte bedraagt minimaal 2,5 m. Bruggen In beginsel zijn pijlers in het doorstroomprofiel van het oppervlaktewater niet toegestaan. Indien het betreffende oppervlaktewaterlichaam met de maaiboot wordt onderhouden, dan bedraagt de minimale doorvaarthoogte (ten opzichte van het zomerpeil) 1,25 m. Gemaal Het zuidelijk deel van de wijk Assendorp Oost watert via een gemaal af op de spoorkruisende duiker bij km Dit gemaal is van de gemeente Zwolle en wordt op termijn overgedragen aan het waterschap Beheer en onderhoud Bij oppervlaktewaterlichamen die als hoofdwatergang of watergang op de legger zijn of worden opgenomen, wordt veelal een beschermingszone toegepast. De beschermingszone is op basis van de keur 5 meter breed, tenzij in de legger een andere breedte is opgenomen. Wanneer vanuit beheer en onderhoud (vooral bij de inzet van varend onderhoud) kan worden volstaan met een smallere beschermingszone, kan het bestuur besluiten een versoepeling van de Keur te laten gelden. D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari /19

10 Watergangen in beheer bij het waterschap zijn bij een breedte tot 8 m onderhoudbaar vanaf één zijde. Bij onderhoud vanaf twee zijden is met gangbaar onderhoudsmaterieel de maximaal te onderhouden breedte 16 m vanaf de insteek (figuur 2). Watergangen dienen een minimale bodembreedte van 0,75 m te hebben. Figuur 2 Principes van watergangen met onderhoudsstroken Varend onderhoud wordt ingezet wanneer rijdend onderhoud niet mogelijk is en de watergang voldoende doorstroming en profiel heeft om een goede waterkwaliteit te garanderen. Bij varend onderhoud voert het waterschap het onderhoud uit aan het natte profiel (van waterlijn tot waterlijn). Bergingsvijvers worden vanwege het vaak omvangrijke oppervlak, bij voorkeur varend onderhouden. Hierbij dient rekening te worden gehouden met een inlaatplaats voor de maaiboot. Onderhoud van het droge profiel (van waterlijn tot insteek) gebeurt in overleg tussen waterschap en gemeente. Diepte en taluds van nieuwe watergangen dienen in overleg met het waterschap te worden vastgesteld. Richtlijnen voor watergangen zonder natuurvriendelijke oevers zijn als volgt: minimale diepte watervoerende sloot 1,0 m bovenwatertalud 1 : 2 of flauwer onderwatertalud 1 : 2 of flauwer De inrichting van de watergangen (wat diepte betreft) wordt in aansluiting op het regionale watersysteem uitgevoerd. Een watergang (in eigendom bij ProRail) heeft een minimale bodembreedte van 1 m, taluds niet steiler dan 1 : 2 en een minimale waterdiepte van 0,7 m. Een watergang met een breedte tot 5 meter (insteek - insteek) kan vanaf één zijde onderhouden worden. Indien de sloot breder is, moet vanaf beide zijden van de watergang onderhoud gepleegd kunnen worden. Hiervoor is een strook van (minimaal) 5 meter vrije ruimte aan beide zijden voor aan- en afvoer van materieel gebruikelijk. D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari /19

11 Bij het ontwerp van het waterhuishoudkundig stelsel moet een strook van 1 meter aan de eigendomsgrens worden gereserveerd vanwege maaiveldfluctuaties. D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari /19

12 3 Projectsituatie en gebiedsbeschrijving 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk welke ingrepen de spooruitbreiding met zich zal meebrengen en hoe het gebied op dit moment waterhuishoudkundig in elkaar zit. 3.2 Projectsituatie De spooruitbreiding wordt gerealiseerd door middel van de realisatie van twee nieuwe geëlektrificeerde sporen over een lengte van ongeveer 3 kilometer vanaf het emplacement van station Zwolle (km 2,85) tot voorbij de aansluiting in Herfte (tot km 77.6 van de spoorlijn Zwolle - Meppel en km 4.8 van de spoorlijn Zwolle - Emmen). In de omgeving van Herfte wordt een vrije kruising in de vorm van een dive under gerealiseerd. Deze aanpassingen leiden tot een ander ruimtebeslag door het spoor. Hieronder wordt aangegeven op welke plekken de spooruitbreiding tot een ander ruimtebeslag leidt. Figuur 3 Ligging van het tracé en naamgeving Ruimtebeslag Het perron tussen de sporen 15 en 16 is te smal en wordt verbreed om grote aantallen reizigers te kunnen verwerken. Spoor 16 wordt daarbij iets naar het noorden verlegd en komt daarbij buiten de huidige grens van de spoorzone te liggen. Vanaf de sporen 15 en 16 worden twee nieuwe sporen langs de noordzijde van de huidige doorgaande spoorbundel getrokken. Deze twee nieuwe sporen liggen ongeveer vanaf de kruising met de Hortensiastraat buiten de bestaande sporenbundel; D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari /19

13 vanaf de knik in de Hortensiastraat liggen de nieuwe noordelijke sporen op het huidige spoortracé en de twee anders sporen zuidelijk daarvan. Na de kruising met de Ceintuurbaan buigen alle vier de sporen naar het zuiden en vervolgens gaan de twee noordelijke sporen de toerit van de dive under in. De sporen kruisen vervolgens onder de sporen van en naar Meppel door die op het gesloten deel van de dive under liggen. De sporen van en naar Meppel komen ter hoogte van de spoorwegovergang Herfterlaan weer op het huidige tracé. Het spoor naar Emmen komt iets voorbij de huidige overweg Selhorst weer op het huidige tracé. De spoorverdubbeling leidt dus met name tot extra ruimtebeslag aan de zuidzijde. Aan de noordzijde is er extra ruimtebeslag grofweg tussen de Hortensiastraat en de knik in de Mimosastraat. Tussen de Marsweg en de Nieuwe Wetering ligt de spoorbaan in de nieuwe situatie dichter tegen de bedrijven van bedrijventerrein Marslanden aan. Tussen de Nieuwe Wetering en de Ceintuurbaan overlapt de nieuwe spoorbaan met de noordoever van een bergingsvijver. Deze zal hiervoor gedeeltelijk moeten worden gedempt. Ten oosten van de Ceintuurbaan loopt de nieuwe spoorbaan door een open gebied met een agrarische functie. Het deel ten oosten van de Zalnese wetering heeft een functie als waterbergingsgebied. Kunstwerken Op het traject bevinden zich drie verkeerswegen en twee waterwegen die door de nieuwe sporen gekruist moeten worden. Het betreft, gezien vanaf station Zwolle: Fietspad Hortensiastraat. De huidige fietstunnel moet aan de noordzijde worden verbreed met een nieuw kunstwerk; De Marsweg. Hier is een nieuw viaduct aan de zuidzijde van het huidige viaduct nodig; De Nieuwe Wetering. Hierover komt een nieuwe brug ten zuiden van de huidige brug; de Zalnese Wetering. Hierover komt een nieuwe brug ten zuiden van de huidige brug; De Ceintuurbaan. Hier is een nieuw viaduct aan de zuidzijde van het huidige viaduct nodig. De fietspaden die over de bestaande viaducten over de Marsweg en de Ceintuurbaan lopen worden over de nieuwe viaducten gelegd. De bestaande bruggen over de Nieuwe Wetering en Zalnese Wetering worden vervangen door nieuwe betonnen bruggen met ballast. Van de drie bestaande overwegen in Herfte worden er twee aangepast en één vervangen door een viaduct op de dive-under. 3.3 Gebiedsbeschrijving Bodemopbouw Het maaiveld in het westelijk deel van het plangebied (de bebouwde kom van Zwolle) ligt op een hoogte van NAP +1,0 m à NAP + 2,0 m. In het oostelijk deel (landelijk gebied van Herfte) bedraagt de hoogte van het maaiveld NAP +0,5 m à NAP +1,0 m, D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari /19

14 lokaal is het maaiveld lager, zoals in het waterbergingsgebied nabij de Zalnese Wetering (Emmertochtsloot). Vanaf maaiveld tot een niveau van globaal NAP is de bodem opgebouwd uit fijn zand en, lokaal, klei; deze laag wordt de deklaag genoemd. Onder deze laag bevindt zich een goed doorlatend zandpakket waar met name horizontale grondwaterstroming optreedt, dit is het 1 e watervoerende pakket. Deze laag heeft een dikte van circa 105 m Oppervlaktewater Peilgebieden Binnen het plangebied zijn twee peilgebieden te onderscheiden. De Nieuwe Wetering vormt de grens: peilgebied ten westen van de Nieuwe Wetering zomerpeil/winterpeil NAP-0,2 m/ NAP-0,2 m peilgebied ten oosten van de Nieuwe Wetering,zomerpeil/winterpeil NAP-0,3 m/nap -0,5 m Het oostelijk gelegen peilgebied watert via een gemaal af op het westelijk gelegen peilgebied. In het peilgebied ten westen van de Nieuwe Wetering is een apart peilvak aanwezig: het zuidelijk deel van de wijk Assendorp Oost en het sportcomplex wateren via een gemaal af op de spoorkruisende duiker. Waterlopen en kunstwerken Langs de Mimosastraat en het sportcomplex ligt aan de noordzijde van het spoor een watergang/greppel. Deze waterloop is in beheer van ProRail en watert door middel van een gemaal via een duiker onder het spoor af op de hoofdwatergang ten zuiden van het spoor. Deze hoofdwatergang is in beheer van het waterschap. Aan de zuidzijde van het spoor ligt een ondiepe greppel, deze staat niet in verbinding met de hoofdwatergang. Tussen de Nieuwe Wetering en de Ceintuurbaan (N35) ligt aan de zuidzijde van het spoor een bergingsvijver. Het water wordt via een duiker onder het spoor afgevoerd naar de Zalnese wetering. Deze vijver wordt beheerd door het waterschap. Iets ten oosten van de Ceintuurbaan kruist de Zalnese Wetering het spoor. Aan de zuidzijde van het spoor ligt een waterbergingsgebied. Parallel aan de noordzijde van het spoor ligt de Herfterwetering, deze watert af op de Zalnese Wetering. Al deze wateren zijn in beheer van het waterschap Grondwater In en rond Zwolle vindt een natuurlijke grondwaterstroming plaats naar het oppervlaktewater (met name de IJssel). Het grondwater is gedeeltelijk van lokale herkomst en wordt daarnaast aangevoerd vanaf de Veluwe. Een omvangrijke grondwaterwinning voor de drinkwaterproductie heeft een grote invloed op het regionale systeem. Het plangebied bevindt zich in de boringsvrije zone van deze waterwinning. De boringsvrije zone is de zone waarbinnen (diepliggende) beschermende kleilagen niet zonder meer doorboord mogen worden. Hiermee wordt het diepe grondwater D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari /19

15 beschermd en kan deze voorraad gereserveerd worden voor de openbare drinkwatervoorziening. Het diepe pakket van Salland is het gebied waarin alle inrichtingen ten behoeve van het onttrekken van grondwater, op een diepte van 50 meter beneden maaiveld, registratie- en vergunningplichtig zijn. De grondwaterstanden in het gebied zijn gepresenteerd in figuur 4. De blauwe lijnen geven de grondwaterstand ten opzichte van NAP weer. De blauwe lijnen zijn lijnen met een gelijke grondwaterstand (isohypsen). Dit is een opname van 28 april De stromingsrichting van het grondwater is loodrecht op deze isohypsen. Figuur 4 Isohypsen 1 e watervoerende pakket Uit deze figuur volgt dat het grondwater in zuidwestelijke tot westelijke richting stroomt. D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari /19

16 4 Wijzigingen in de waterhuishouding 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de principe - oplossingen voor de aanpassingen aan de waterhuishouding en de maatregelen die in het project worden genomen. 4.2 Principe - oplossingen Afwatering De afwatering van de spoorbaan geschiedt verticaal, via infiltratie door het ballastbed. Onder extreme condities zal een deel van het water oppervlakkig afstromen en infiltreren in de berm of uiteindelijk geborgen moeten worden in watergangen. Het water dat vanaf de kleine kunstwerken (viaducten en bruggen) stroomt, wordt geïnfiltreerd nabij de landhoofden. Het water afkomstig van de toeritten van de dive under wordt via de pompkelder geloosd op het oppervlaktewater. Watercompensatie Uitgangspunt is dat compensatie van dempingen en toename verhard oppervlak zo dicht mogelijk bij de locatie van de ingreep plaats vindt (en binnen hetzelfde peilgebied). Watergangen en vijvers Diepte en taluds van nieuwe waterlichamen dienen in overleg met het waterschap te worden vastgesteld. In dit stadium is uitgegaan van de volgende afmetingen: waterdiepte 1,0 m bovenwatertalud 1 : 2 onderwatertalud 1 : 2 Waterkwaliteit In de meeste gevallen is sprake van infiltratie van hemelwater (spoorbaan) en infiltratie van afstromend water (van bruggen). Het water dat op de toeritten van de dive under valt, wordt gepompt naar het oppervlaktewater. De nieuwe vijvers (paragraaf 5.3) worden uitgevoerd met natuurvriendelijke oevers (plas dras bermen). Duikers Voor de nieuwe spoorkruisende duikers en duikers in hoofdwatergangen wordt uitgegaan van handhaving van de bestaande diameter (in de meeste gevallen 800 mm). Duikers dienen minimaal 0,2 m lucht te bevatten. Indien een nieuwe duiker wordt aangelegd, dan wordt rekening gehouden met de realisatie van een faunapassage (ecologische looprichels). 4.3 Watercompensatie Peilgebied ten westen van de Nieuwe Wetering Het perron tussen de sporen 15 en 16 is te smal en wordt verbreed. Deze verbreding bedraagt m 2. Het perron watert af in de spoorbaan, compensatie van versnelde afvoer is dan niet noodzakelijk. D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari /19

17 Vanwege de spoorverbreding wordt een deel van de greppel (noordzijde spoor) langs de Mimosastraat gedempt (1.000 m 2 ). Aan de noordzijde van het spoor is compensatie van deze demping niet mogelijk. In overleg met het waterschap is besloten deze compensatie aan de zuidzijde van het spoor uit te voeren. De hoofdwatergang ten zuiden van het spoor wordt bijna geheel gedempt (2.660 m 2 ). De toename van verharding (viaduct Marsweg en westelijk deel viaduct Nieuwe Wetering) bedraagt = 850 m 2. Dit wordt aan de zuidzijde van het spoor gecompenseerd. Ten zuiden van het spoor dient minimaal (0,1 * 850) = m 2 nieuw oppervlaktewater te worden aangelegd. Dit wordt uitgevoerd door ten zuiden van de te dempen hoofdwatergang een nieuwe hoofdwatergang aan te leggen met een wateroppervlak van 4.000m 2. De (ondiepe) greppel ten zuiden van het spoor, in het verlengde van de watergang, wordt gedempt. Deze greppel staat niet in verbinding met de watergang en dient als waterberging. Het deel van het terrein van de Kynologenvereniging langs het spoor ligt vrij laag. Vanwege de aanwezigheid van slecht doorlatende kleilagen in de bovengrond wordt de verticale afvoer van water via infiltratie sterk belemmerd. Deze greppel wordt verlegd in zuidelijke richting. Uit oogpunt van ruimtebesparing kan in een later stadium ook worden gekozen voor een infiltratiesleuf. Peilgebied ten oosten van de Nieuwe Wetering Een deel van de bergingsvijver, namelijk m 2, wordt gedempt. De toename van verharding van het oostelijk deel van het viaduct Nieuwe Wetering bedraagt 480 m 2. Demping en toename verharding worden gecompenseerd aan de noordzijde van het spoor. In overleg met waterschap en gemeente is er voor gekozen om dempingen en toename van verharding ten oosten van de Ceintuurbaan ook ten noorden van de bergingsvijver te compenseren. Aan de noordzijde wordt een klein deel van de Herfterwetering verlegd (km ). Vanwege de aanleg van de dive under en de spoorverbreding wordt een deel van de waterberging gedempt (9.600 m 2 ). Uit oogpunt van inpassing wordt de Zalnese Wetering over een gering traject iets naar het zuiden verlegd. Compensatie van deze demping en verhard oppervlak vindt plaats met een nieuwe vijver ten noorden van de bergingsvijver. De nieuwe vijver ten westen van de Ceintuurbaan dient ter compensatie van: demping bergingsvijver m 2 demping waterbergingsgebied m 2 compensatie verharding viaduct Nieuwe Wetering 0,1 * 480 m 2 compensatie dive under 0,1 * m 2 Dit leidt tot een grootte van m 2. Vooralsnog is uitgegaan van een wateroppervlak van m 2 (exclusief de huidige watergang). De huidige watergang langs de Ceintuurbaan wordt opgenomen in de nieuwe vijver. D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari /19

18 4.4 Kunstwerken Peilgebied ten westen van de Nieuwe Wetering De bestaande spoorkruisende duiker Ø 800 mm (km 75.43) wordt verlengd. De nieuwe watergang ten zuiden van het spoor wordt direct aangesloten op de huidige hoofdwatergang. De aanwezige vaarduiker dient te worden verwijderd. Op de kopse zijde van de te dempen hoofdwatergang, aan de zijde van de Marsweg, bevinden zich twee lozingspunten (regenwaterafvoeren). Deze lozingspunten (inclusief de leidingen) worden verplaatst naar de nieuwe watergang. Peilgebied ten oosten van de Nieuwe Wetering De huidige duiker Ø 800 mm onder het spoor bij de bergingsvijver (km 76.36) wordt verlengd. Het lozingspunt van de pompkelder van de nabijgelegen onderdoorgang dient te worden verplaatst naar het overblijvende deel van de bergingsvijver. Voorts wordt de nieuwe vijver met een duiker (onder het fietspad) verbonden met het watersysteem aan de zuidzijde. De vaarduiker in de Herfterwetering (km 77.54) kan niet worden verlengd. Daarom is gekozen voor verlegging van de Herfterwetering. Om calamiteitenvoer-tuigen toegang tot de spoorbaan te kunnen verlenen, dient een brug over de Herfterwetering te worden gerealiseerd. Nabij km 77.4 wordt onder het noordelijk gelegen spoor een blusriool aangelegd tussen de Herfterwetering en het terrein tussen de sporen. Via dit blusriool kan de brandweer water betrekken indien zich een calamiteit voordoet in de dive under. 4.5 Grondwater Indien een constructie onder de grondwaterstand wordt aangelegd dan bestaat de kans op blokkering van de grondwaterstroming met als gevolg een permanente beïnvloeding van de grondwaterstand. Deze kans is aanwezig indien een constructie haaks is gepositioneerd op de stromingsrichting van het grondwater. Het risico is afhankelijk van de mate van blokkering van het watervoerende pakket: indien het pakket voor een groot deel wordt afgesloten dient het grondwater in horizontale richting om de constructie heen te stromen. Dit heeft tot gevolg dat er bovenstrooms een opstuwing optreedt en benedenstrooms een verlaging van de grondwaterstand. Hoe meer het kunstwerk de grondwaterstroming belemmert, hoe groter de effecten zullen zijn. Ter plaatse bedraagt de dikte van het watervoerend pakket circa 105 m. Het pakket wordt over maximaal 5 m (NAP 0 m NAP -5 m) afgesloten. Dit is circa 5 % van de totale dikte van het pakket. Indien onder de constructie goed doorlatende zandlagen met voldoende dikte aanwezig blijven, dan kan het grondwater onder de constructie door stromen. Uit studies bij vergelijkbare projecten is bekend dat negatieve effecten pas merkbaar zijn indien het pakket voor minimaal de helft wordt afgesloten. Dat is hier niet het geval. Bovendien volgt uit een beschouwing van de isohypsen (figuur 4) dat de lengterichting van de dive under min of meer evenwijdig is met de stromingsrichting van het grondwater. D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari /19

19 Om deze redenen worden in de permanente situatie op deze locatie geen negatieve effecten verwacht. Voor de aanleg (realisatiefase) is mogelijk een grondwateronttrekking noodzakelijk. D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari /19

20 Colofon Opdrachtgever ProRail B.V. Uitgave Movares Nederland B.V. Divisie Ruimte, Mobiliteit en Infra Afdeling Planontwikkeling en Bouwprocessen: Omgeving en Conditionering Daalseplein 100 Postbus GW Utrecht Telefoon Ondertekenaar Pauline van Veen Projectnummer RA Opgesteld door Marius de Nijs 2015, Movares Nederland B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Movares Nederland B.V. D81-PVE-KA / Proj.nr. RA / Vrijgegeven / Versie 2.0 / 11 januari /19

21 Bijlage I Eisen Waterschap Groot Salland

22 ZwolleSpoort, CRS planuitwerkingsfase, versie Waterschap Groot Salland ID Beschrijving Bron / Referentie GS1150 GS050 GS1151 GS052 De naamgeving van de grootste watergangen van west naar oost is: Soestwetering / Almelose kanaal, (kruising met spoor) Emmertochtsloot / SW20, (kruising met spoor) Herfterwetering / SW20.4, (loopt parallel aan spoor) De toekomstige spoorbrug over de Soestwetering dient rekening te houden met toekomstige klimaatscenario s. Het hiervoor ontwikkelde profiel van vrije ruimte dient daarvoor als uitgangspunt. G Vrielink :15 G Vrielink :15 V&V In ontwerp en rapportage de naamgeving checken In ontwerp checken Eisinitiator Waterschap Waterschap GS1152 GS053 De nieuwe 3 of 4 sporige brug over de Soestwetering dient zo ontworpen te worden dat er geen pijlers in het doorstroomprofiel staan. G Vrielink :15 In ontwerp checken Waterschap GS1153 GS055 De onderkant van het dek van de nieuwe 3 of 4 sporige brug over de Nieuwe Wetering (Soestwetering) dient zo ontworpen te worden dat deze op minimaal NAP m ligt. G Vrielink :15 In ontwerp checken Waterschap GS1154 GS056 Het doorstroomprofiel van de uiterwaarden van de Soestwetering dient gelijk te blijven. Gesprek met G Vrielink op 1:1000 Ontwerp beoordelen Waterschap GS1155 GS057 De waterkeringen aan weerszijden van de Nieuwe Wetering (Soestwetering) dienen in stand te worden gehouden. Gesprek met G Vrielink op :1000 Ontwerp beoordelen Waterschap GS1156 GS058 De waterkeringen aan weerszijden van de Nieuwe Wetering (Soestwetering) mogen (onder voorwaarden) alleen tussen 15 april en 15 oktober open gebroken worden voor werkzaamheden. Gesprek met G Vrielink op BouwPlanning bekijken Waterschap GS1157 GS059 De waterafvoer van de Nieuwe Wetering (Soestwetering) mag niet gestremd worden. Gesprek met G Vrielink op 1:1000 Ontwerp beoordele Waterschap GS1158 GS060 Het doorvaarprofiel van de Nieuwe Wetering (Soestwetering) mag voor korte periodes kleiner gemaakt worden zodat het enkel geschikt is voor kano s en kleine bootjes. Gesprek met G Vrielink op :1000 Ontwerp beoordelen Waterschap GS1159 GS062 Van de persleiding ter hoogte van het sportpark dient de functionaliteit gehandhaafd te blijven. Gesprek met G Vrielink op 1:1000 Ontwerp beoordelen Waterschap (Het waterschap bekijkt nog of de pomp vervangen moet worden als deze bijna aan het einde van de levensduur is) 27/78

23 Bijlage II Wijzigingen waterhuishouding

24 greppel nieuwe duiker te verwijderen duiker te verlengen duiker te dempen water verharding nieuw water nieuw spoor huidig spoor Voorkeursvariant blad 1 ± 1:2, Meters Esri Nederland & Community Maps Contributors

25 greppel 1.6 nieuwe duiker te verwijderen duiker te verlengen duiker te dempen water verharding nieuw water 1.8 nieuw spoor huidig spoor 71.9 ± blad 2 Voorkeursvariant 1:2, Meters 1.9 Esri Nederland & Community Maps Contributors

26 Regenwaterafvoeren (2) verplaatsen Verplaaten afvoer pompkelder onderdoorgang 76.5 greppel nieuwe duiker te verwijderen duiker te verlengen duiker te dempen water verharding nieuw water nieuw spoor huidig spoor Voorkeursvariant blad 3 ± 1:2, Meters Esri Nederland & Community Maps Contributors

27 Globale locatie blusriool greppel nieuwe duiker te verwijderen duiker te verlengen duiker te dempen water verharding nieuw water nieuw spoor huidig spoor Voorkeursvariant blad 4 ± 1:2, Meters Esri Nederland & Community Maps Contributors

28 Globale locatie blusriool greppel 4.6 nieuwe duiker te verwijderen duiker te verlengen duiker 4.7 te dempen water verharding nieuw water 4.8 nieuw spoor huidig spoor Voorkeursvariant blad 5 ± 1:2, Meters 4.9 Esri Nederland & Community Maps Contributors