2 Belangrijke gegevens. 3 Operationele en financiële analyse en vooruitzichten. 41 Accountantsverklaring

Transcriptie

1 Inhoud Jaarrekening en analyse Jaarverslag 2002 Jaarrekening en analyse 2 Belangrijke gegevens 3 Operationele en financiële analyse en vooruitzichten 41 Accountantsverklaring 42 Geconsolideerde winst- en verliesrekening van de Philips-groep 44 Geconsolideerde balans van de Philips-groep 46 Geconsolideerd kasstroomoverzicht van de Philips-groep 48 Geconsolideerd overzicht van wijzigingen in het eigen vermogen van de Philips-groep 49 Grondslagen van de jaarrekening 59 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening van de Philips-groep Jaarrekening volgens Nederlandse waarderingsgrondslagen Safe Harbor : verklaring in het kader van de Private Securities Litigation Reform Act van 1995 Dit document bevat bepaalde toekomstverwachtingen betreffende de financiële stand van zaken en de resultaten van de activiteiten van Philips en bepaalde hiermee verband houdende plannen en doelstellingen (waaronder kostenbesparingen), met name in de toekomstparagraaf in de Operationele en financiële analyse en vooruitzichten in deze Jaarrekening en analyse. Het ligt in de aard van dergelijke toekomstverwachtingen dat zij risico s en onzekerheden met zich meebrengen omdat zij betrekking hebben op toekomstige gebeurtenissen, en als zodanig afhankelijk zijn van het zich al dan niet voordoen van bepaalde omstandigheden in de toekomst. Door een aantal factoren zouden de werkelijke resultaten en ontwikkelingen aanzienlijk kunnen afwijken van de expliciet of impliciet gedane uitspraken over de verwachtingen met betrekking tot de toekomst. Dergelijke factoren zijn bijvoorbeeld wijzigingen in de uitgaven van consumenten en bedrijven in belangrijke economieën, veranderingen in de smaak en voorkeur van de consument, in de wetgeving, in de gang van zaken op de financiële markten, in de pensioenkosten, in het uitgavenniveau voor marketing en promotie bij Philips en zijn concurrenten, in de kosten van grondstoffen en het beloningsniveau van werknemers, in toekomstige wisselkoersen en rente (vooral koerswijzigingen van de euro en de Amerikaanse dollar kunnen van wezenlijke invloed zijn op de resultaten), wijzigingen in belastingtarieven, toekomstige bedrijfsfusies, overnames of afstotingen en de snelheid van technologische veranderingen. 112 Grondslagen 112 Presentatie van de jaarrekening 112 Stelselwijzigingen en wijzigingen in presentatie 113 Toepassing van NL GAAP 114 Geconsolideerde jaarrekening van de Philips-groep 119 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening van de Philips-groep 123 Balans en winst- en verliesrekening van Koninklijke Philips Electronics N.V. 124 Toelichting op de jaarrekening van Koninklijke Philips Electronics N.V. Overige gegevens 129 Accountantsverklaring 130 Voorstel voor uitkering aan aandeelhouders van Koninklijke Philips Electronics N.V. 130 Corporate governance van de Philips-groep 134 Negen jaren Philips-groep De in dit verslag genoemde ramingen van marktaandelen zijn, behalve op schattingen van het management, gebaseerd op externe bronnen zoals gespecialiseerde instituten, vertegenwoordigende organisaties in het bedrijfsleven, detailhandelonderzoeken, etc. Tenzij anders vermeld, zijn rankings gebaseerd op omzetten. Deze uitgave met de jaarrekening en analyse vormt samen met het afzonderlijke bestuursverslag het volledige jaarverslag over 2002 van Koninklijke Philips Electronics N.V. Om een volledig inzicht te verkrijgen in de resultaten van de Philips-groep en de stand van zaken, dienen beide uitgaven geraadpleegd te worden. 1

2 Belangrijke gegevens alle bedragen in miljoenen euro s tenzij anders vermeld Omzet Bedrijfsresultaat In % van de omzet 1,3 4,3 11,2 In % van het nettobedrijfskapitaal (RONA) 3,2 9,3 35,6 Nettoresultaat Per gewoon aandeel in euro s - basis 2,51 1,94 7,36 - verwaterd 2,51 1,94 7,28 Dividenduitkering per gewoon aandeel in euro s (betreft voorgaand boekjaar) 0,36 0,36 0,30 Kasstroom vóór financieringsactiviteiten Eigen vermogen Per gewoon aandeel in euro s 10,91 15,04 17,69 Ratio nettorentedragende schulden : groepsvermogen 27:73 26:74 11:89 Werknemers Exclusief bijzondere posten*: Bedrijfsresultaat In % van de omzet 1,4 0,5 8,4 In % van het nettobedrijfskapitaal (RONA) 3,5 1,1 26,6 Nettoresultaat Met ingang van 1 januari 2002 zijn de Amerikaanse grondslagen (US GAAP) van toepassing op Philips financiële rapportage. Voorgaande perioden zijn dienovereenkomstig herrekend. * De bijzondere posten houden verband met inkomsten en uitgaven uit de normale bedrijfsuitoefening, die vanwege het karakter daarvan afzonderlijk vermeld worden om een beter inzicht te verschaffen in het onderliggende resultaat over het boekjaar. Bedoeld zijn posten zoals herstructureringslasten, impairment-lasten, overname-gerelateerde lasten, en baten en lasten voortvloeiend uit de verkoop van bedrijfsactiviteiten of deelnemingen en onroerend goed. Niettemin wordt de lezer erop gewezen dat het resultaat exclusief bijzondere posten geen financiële indicator is zoals gedefinieerd onder US GAAP of Nederlandse grondslagen (NL GAAP). 2

3 Operationele en financiële analyse en vooruitzichten De hierna volgende uiteenzetting is gebaseerd op de geconsolideerde jaarrekening en dient gelezen te worden in samenhang met de jaarrekening en met de overige financiële gegevens. Met ingang van 1 januari 2002 wordt de geconsolideerde jaarrekening opgesteld volgens de in de Verenigde Staten algemeen aanvaarde grondslagen voor de waardering en resultaatbepaling ( Generally Accepted Accounting Principles in the United States, US GAAP ). Deze grondslagen wijken in een aantal opzichten af van de in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen (NL GAAP). Die verschillen worden beschreven in de toelichting op de jaarrekening volgens Nederlandse grondslagen. De cijfers van voorgaande jaren zijn dienovereenkomstig herrekend. Teneinde een beter inzicht te verschaffen in de onderliggende gang van zaken bij onze bedrijfsactiviteiten, hebben wij de bedrijfsresultaten geanalyseerd met nadere toelichting van de bijzondere posten. Deze posten, zoals vermeld in de Operationele en financiële analyse en vooruitzichten, houden verband met inkomsten en uitgaven uit de bedrijfsuitoefening, die vanwege het karakter daarvan afzonderlijk vermeld worden om een beter inzicht te geven in het onderliggende resultaat over het boekjaar. Bedoeld zijn posten zoals herstructurerings- en impairment-lasten, overname-gerelateerde lasten, en baten en lasten uit de verkoop van bedrijfsactiviteiten of deelnemingen en onroerend goed. Dit komt overeen met de wijze waarop de bedrijfsvoering door het management wordt beoordeeld. Niettemin wordt de lezer erop gewezen dat het nettoresultaat exclusief bijzondere posten geen financiële indicator is zoals gedefinieerd onder toepassing van US GAAP of NL GAAP. De lezer wordt aangeraden om gelijke aandacht te schenken aan de gerapporteerde GAAP-indicatoren en aan de analyse zonder bijzondere posten. Het jaar 2002 Samenvatting De onderneming werd in 2002 zwaar getroffen door de zwakke wereldeconomie en door de aanhoudende neergang op de belangrijkste financiële markten. Desondanks lieten al onze sectoren een resultaatverbetering zien ten opzichte van Lighting, Domestic Appliances and Personal Care (DAP) en Medical Systems, die in minder cyclische markten opereren, behaalden degelijke resultaten. DAP boekte zelfs het beste jaar in zijn geschiedenis en Consumer Electronics toonde winstherstel. Semiconductors en Components hadden zwaar te lijden onder de malaise in de telecommunicatie- en de computerindustrie. Hoewel beide divisies betere resultaten boekten dan in 2001, sloten zij het jaar af met verlies. De neergang op de financiële markten had aanzienlijke negatieve gevolgen voor de waarde van een aantal deelnemingen van Philips, wat tot belangrijke afwaarderingen leidde. 3

4 In tegenstelling tot 2001, toen de onderneming diverse grote bedrijven overnam, werd het jaar 2002 gekenmerkt door de verdere integratie van de recentelijk overgenomen medische activiteiten en verfijning van de activiteitenportefeuille; er vonden slechts enkele relatief kleine overnames plaats. Verschillende bedrijfsonderdelen die weinig groei dan wel een laag rendement realiseerden of niet langer tot de kernactiviteiten behoorden, werden afgestoten. Na aftrek van overnames leverde dit per saldo een kasstroom van EUR 187 miljoen op. Daarnaast bleef de onderneming zich concentreren op kostenbeheersing, activabeheer en kasstroommanagement. Het programma Transforming into One Philips (TOP) werd geïntroduceerd om de diverse ondersteunende functies te stroomlijnen door standaardisatie van de dienstverlening en invoering van een gemeenschappelijke manier van werken. Dit resulteerde in belangrijke kostenbesparingen. Verder richtte het concern zich op beter activabeheer, meer uitbesteding, minder werkkapitaal, een kortere cash conversion-cycle en schuldenreductie. Mede dankzij deze inspanningen slaagde Philips erin om een positieve kasstroom uit operationele activiteiten te genereren van EUR miljoen in 2002, tegenover EUR miljoen in 2001 en EUR miljoen in De omzet in 2002 bedroeg EUR miljoen, 2% minder dan in Medical Systems wist de omzet met 42% te verhogen (waarvan 5% via autonome groei), vooral dankzij de overnames in Verdere groei werd gerealiseerd door DAP en Components (voornamelijk door Mobile Display Systems). Alle overige sectoren zagen de omzet dalen als gevolg van de zwakke marktsituatie. Vooral Consumer Electronics boekte een aanzienlijk lagere omzet dan in Deze daling was niet alleen te wijten aan de ongunstige marktsituatie, maar ook aan de aanzienlijk lagere omzet van Digital Networks en Mobiele telefoons, deels als gevolg van het strategisch besluit om de bedrijfsmodellen te wijzigen. Over 2002 bedroeg het nettoverlies EUR miljoen, tegenover een verlies van EUR miljoen in 2001 en een winst van EUR miljoen in Het resultaat van de onderneming over het verslagjaar werd door een aantal bijzondere posten beïnvloed. Wereldwijd daalden de belangrijkste financiële markten voor het derde achtereenvolgende jaar. Dit had een aanzienlijk negatief effect op de waarde van de financiële activa van de onderneming. In 2002 boekte Philips impairment-lasten zonder kasstroomeffect ter grootte van EUR miljoen in verband met de waardevermindering van bepaalde effecten, die niet langer als tijdelijk kon worden beschouwd, waarvan Vivendi Universal de belangrijkste was (EUR miljoen). Daarnaast werden andere lasten zonder kasstroomeffect ten bedrage van EUR miljoen geboekt in verband met de afwaardering door de onderneming van haar belangen in bepaalde niet-geconsolideerde deelnemingen, voornamelijk Atos Origin (EUR 921 miljoen) en LG.Philips Displays (EUR 275 miljoen). De impairment-lasten en waardecorrecties zonder kasstroomeffect met betrekking tot effecten en deelnemingen die in de afgelopen drie jaar in het resultaat zijn begrepen, zijn als volgt: bedragen in miljoenen euro s Vivendi/Seagram JDS Uniphase Great Nordic LG.Philips Displays 275 Atos Origin Diverse niet-geconsolideerde deelnemingen Totaal

5 In 2002 kwamen de nettobaten uit de verkoop van bepaalde bedrijfsonderdelen en vaste activa uit op EUR 569 miljoen. Het effect op het bedrijfsresultaat werd echter tenietgedaan door herstructurerings-, impairment- en overname-gerelateerde lasten ten bedrage van EUR 609 miljoen. De onderstaande tabel toont de bijzondere posten die van invloed waren op het nettoresultaat in de afgelopen drie jaar. Nettoresultaat exclusief bijzondere posten: bedragen in miljoenen euro s Zoals gepubliceerd Van invloed op bedrijfsresultaat: Afwaardering van voorraden in verband met herstructurering (kostprijs van de omzet) Herstructurings- en impairment -lasten Overname-gerelateerde kosten incl. verworven onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten Resultaten uit de verkoop van deelnemingen/vaste activa Bate uit de fusie Atos Origin Van invloed op financiële baten en lasten: Bate uit de verkoop van aandelen JDS Uniphase Bate uit de verkoop van aandelen ASML 67 Winst op de ruil van aandelen Seagram voor aandelen Vivendi, netto Impairment Vivendi/Great Nordic/Uniphase Belasting op bijzondere posten Van invloed op de resultaten betreffende niet-geconsolideerde deelnemingen: Bate uit de verkoop van deelnemingen Herstructurerings- en impairment-lasten Verwateringsverliezen/-baten betreffende aandelentransacties TSMC Impairment-lasten geboekt door de onderneming Exclusief bijzondere posten De kasstroom uit operationele activiteiten bedroeg EUR miljoen in 2002, tegenover EUR miljoen in 2001 en EUR miljoen in De stijging ten opzichte van 2001 is vooral te danken aan de sterke verbetering van het bedrijfsresultaat (exclusief de lasten zonder kasstroomeffect) en aan de daling van het werkkapitaal. De daling van het werkkapitaal is vooral het gevolg van lagere voorraden, wat gedeeltelijk is terug te voeren op de verbetering van het supply chain management en op het succesvolle cash conversion-cycle-programma dat drie jaar geleden van start ging. Met name Consumer Electronics verlaagde het bedrijfskapitaal tot vrijwel nihil per ultimo De kasstroom gebruikt voor investeringsactiviteiten in 2002 vergde in totaal EUR 248 miljoen, waarvan EUR 626 miljoen in verband met de verwerving van activiteiten en investeringen in niet-geconsolideerde deelnemingen. De belangrijkste hiervan had betrekking op de definitieve afwikkeling verband houdende met de oprichting van de joint venture LG.Philips Displays en een daaropvolgende kapitaalinjectie (EUR 250 miljoen), een laatste termijnbetaling aan Agilent (EUR 90 miljoen) in verband met de in 2001 overgenomen activiteit, en een kapitaalinjectie van EUR 69 miljoen in SSMC. In 2001 bedroeg de kasstroom gebruikt voor investeringsactiviteiten EUR miljoen, waarvan EUR miljoen voor de verwerving van activiteiten, met name bij Medical Systems. In 2000 was een bedrag van EUR miljoen gemoeid met de verwerving van activiteiten. 5

6 In 2002 bedroegen de opbrengsten uit de verkoop van bedrijfsonderdelen in totaal EUR 813 miljoen. De belangrijkste onderdelen die werden verkocht waren Philips Contract Manufacturing Services (PCMS), Analytical en Communication, Security and Imaging (CSI). In 2001 bedroegen de opbrengsten uit de verkoop van bedrijfsonderdelen in totaal EUR 755 miljoen. De belangrijkste waren de glasactiviteiten van Components en een deel van de belangen in FEI, en Philips Broadcast. In 2002 werden de brutokapitaalinvesteringen in vergelijking met 2001 met ongeveer de helft teruggebracht tot EUR miljoen, teneinde de productiecapaciteit bij Components en Semiconductors aan te passen aan de geringere marktvraag. In 2001 bedroegen de voor kapitaalinvesteringen benodigde kasmiddelen EUR miljoen, aanzienlijk minder dan het niveau van EUR miljoen in In 2002 bedroeg de nettokasstroom gebruikt voor financieringsactiviteiten EUR 897 miljoen. Een bedrag van EUR 300 miljoen, verkregen door de uitgifte van een langlopende obligatie in augustus, werd gebruikt voor aflossing van kortlopende schulden. De aandeelhouders van Philips ontvingen een uitkering in contanten van in totaal EUR 459 miljoen. In 2001 bedroeg de nettokasstroom uit financieringsactiviteiten EUR miljoen, tegenover een nettokasstroom gebruikt voor financieringsactiviteiten van EUR miljoen in De kasbehoefte in 2001 werd gefinancierd door de uitgifte van twee tranches van twee euro-obligatieleningen voor een totaalbedrag van EUR miljoen. In het kader van een aandelenreductieprogramma vond in 2000 een terugbetaling aan de aandeelhouders plaats van EUR miljoen. Op 31 december 2002 had Philips een nettoschuld (rentedragende schulden verminderd met liquide middelen) van EUR miljoen, wat EUR miljoen lager was dan het jaar daarvoor. De verhouding tussen de nettorentedragende schulden en het groepsvermogen aan het einde van 2002 was 27:73, tegenover 26:74 een jaar eerder. Het eigen vermogen daalde met EUR miljoen tot EUR miljoen per ultimo Deze daling was voornamelijk te wijten aan het nettoverlies van EUR miljoen over 2002, valutaomrekeningsverschillen, dalingen in de reële waarde van voor verkoop beschikbare effecten en hogere pensioenverplichtingen in overig comprehensive income. Uit de ingehouden winst werd verder een uitkering in contanten van EUR 459 miljoen aan de aandeelhouders gedaan. Omzet en bedrijfsresultaat van de groep bedragen in miljoenen euro s Omzet % nominale (daling) stijging Bedrijfsresultaat* in % van de omzet 1,3 4,3 11,2 Bedrijfsresultaat excl. bijzondere posten* in % van de omzet 1,4 0,5 8,4 Nettobedrijfskapitaal Aantal werknemers *) Incl. afschrijving goodwill

7 Uitgedrukt in percentages was de verandering van de omzet ten opzichte van 2001 en 2000 als volgt opgebouwd: 2002 t.o.v t.o.v.2000 Consolidatiewijzigingen 2,6 0,7 Wisselkoerseffecten 3,5 0,1 Prijzen 6,5 8,2 Volume 5,8 5,8 Nominale wijziging 1,6 14,6 Omzet De omzet over 2002 bedroeg EUR miljoen, een daling van 2% ten opzichte van het voorgaande jaar. Consolidatiewijzigingen hadden een positief effect van 3%, dat vooral toe te schrijven was aan de in 2001 overgenomen medische activiteiten. Dit positieve effect werd deels tenietgedaan door het effect van verschillende desinvesteringen, alsmede de deconsolidatie van Display Components midden Zwakkere valuta s hadden een negatieve invloed van 4% op de nominale omzet, met name als gevolg van de zwakkere Amerikaanse dollar en Aziatische valuta s. Het omzetvolume steeg met 6%, terwijl de prijzen gemiddeld 7% lager waren dan in het voorgaande jaar. Consolidatie- en wisselkoerseffecten buiten beschouwing gelaten, werden hogere omzetten gerealiseerd bij DAP, Components en Medical Systems. Anderzijds was de vergelijkbare omzet lager bij Lighting, Consumer Electronics en Semiconductors. De omzet van Consumer Electronics werd vooral negatief beïnvloed door een lagere omzet van Digital Networks en Mobiele telefoons, wat deels het gevolg was van strategische aanpassing van de bedrijfsmodellen. In 2001 bedroeg de omzet EUR miljoen, een daling van 15% ten opzichte van Consolidatiewijzigingen hadden een negatief effect van 1%. Het omzetvolume daalde 6%, terwijl de prijzen gemiddeld met 8% daalden. De omzet bij Semiconductors, Components en Consumer Electronics werden beïnvloed door de teruggang op de respectievelijke markten. De omzet bij Lighting bleef nagenoeg gelijk, terwijl de omzet bij DAP en Medical Systems sterk steeg, zowel door autonome groei als door overnames. Bedrijfsresultaat Het bedrijfsresultaat over 2002, een winst van EUR 420 miljoen, gaf een aanzienlijke verbetering te zien ten opzichte van het verlies van EUR miljoen in Alle sectoren droegen aan de verbetering bij. Consumer Electronics behaalde een positief resultaat, met een aanzienlijke verbetering van het bedrijfsresultaat ten opzichte van Ook Medical Systems, waarvan de resultaten in 2001 ongunstig beïnvloed werden door aanzienlijke overname-gerelateerde lasten, boekte weer een positief resultaat. Lighting en DAP behaalden opnieuw een sterk resultaat. Ofschoon de resultaten van Semiconductors en Components beter waren dan in 2001, waren beide sectoren over het jaar genomen verliesgevend. De resultaten van beide sectoren werden ongunstig beïnvloed door herstructureringslasten. In 2002 waren de afschrijvingslasten lager als gevolg van de overgang naar de Amerikaanse grondslagen (US GAAP). Bijzondere posten en afschrijving van goodwill buiten beschouwing gelaten, verbeterde het bedrijfsresultaat met EUR 440 miljoen als gevolg van sterke margeverbeteringen in alle sectoren alsmede besparingen op overheadkosten en positieve synergie-effecten bij Medical Systems. Deze verbeteringen werden bereikt ondanks een verhoging van de pensioenkosten met EUR 541 miljoen ten opzichte van 2001, die voornamelijk toe te schrijven is aan een daling in de waarde van pensioenbeleggingen als gevolg van de sterke neergang op de financiële markten. In verband met de voortgaande daling van de koersen op de aandelenmarkten verwachten we dat de pensioenkosten over 2003 verder zullen stijgen. 7

8 In de loop van 2002 werd de activiteitenportefeuille kritisch bekeken en gerationaliseerd in het kader van ons programma voor afstoting van bedrijfsonderdelen die weinig groei of een laag rendement realiseren. In 2002 werd een aantal bedrijfsonderdelen verkocht, waaronder de Fax-activiteiten, TechnoFusion, SMATV, Heat and Surface Treatment, Philips Broadband Networks, Analytical, CSI, Philips Contract Manufacturing Services, Health Care Products Group en Payer. Deze desinvesteringen resulteerden in kasinkomsten voor een totaal bedrag van EUR 720 miljoen en een bate van EUR 311 miljoen. Er deed zich een bate voor van EUR 40 miljoen, die betrekking had op de verkoop van de CRT-glasactiviteiten, en een bate van EUR 40 miljoen uit valutaomrekeningsverschillen in verband met de beëindiging van bepaalde activiteiten van Components in Japan. Bovendien resulteerde een uitbetaling in aandelen JDS Uniphase verkregen bij de verkoop van Optoelectronics in 1998 in een bate van EUR 113 miljoen. De verkoop van onroerend goed resulteerde in een bate van EUR 65 miljoen. Andere bijzondere posten in 2002 hadden betrekking op overname-gerelateerde lasten ten bedrage van EUR 96 miljoen bij Medical Systems en Semiconductors en belangrijke herstructureringsprojecten bij PCMS (bij verschillende vestigingen, in samenhang met eerder genoemde verkoop), Components, Semiconductors (oude CMOS-productielijnen), Consumer Electronics (fabriek van Monitoren in Juarez) en DAP (Hoogeveen) voor een totaalbedrag van EUR 513 miljoen. In dit bedrag zijn impairment-lasten begrepen voor een bedrag van EUR 47 miljoen die betrekking hebben op de verkoop van de activiteit HCP van Medical Systems. Alle bijzondere posten buiten beschouwing gelaten, kwam het bedrijfsresultaat over 2002 uit op een positief bedrag van EUR 460 miljoen. In 2001 kwam het bedrijfsresultaat, exclusief bijzondere posten, uit op een verlies van EUR 160 miljoen, waarin echter een bedrag van EUR 180 miljoen begrepen was voor afschrijving van goodwill. Belangrijke bijzondere posten in 2001 waren de verkoop van FEI, lasten betreffende de overname van Agilent en Marconi door Medical Systems, verschillende herstructureringen (onder andere bij de vestiging van Consumer Electronics in Le Mans, alsmede bij Components, Semiconductors en Diversen) en eenmalige afschrijvingen van voorraden (voornamelijk Consumer Electronics). Omzet en bedrijfsresultaat per sector bedragen in miljoenen euro s omzet omzet omzet bedrijfsresultaat bedrijfsresultaat bedrijfsresultaat Lighting Consumer Electronics DAP Components Semiconductors Medical Systems Diversen Niet toegerekend Origin Totaal

9 Lighting bedragen in miljoenen euro s Omzet % nominale daling/stijging Bedrijfsresultaat* in % van de omzet 12,4 11,4 13,2 Bedrijfsresultaat excl. bijzondere posten* in % van de omzet 12,7 11,8 13,6 Nettobedrijfskapitaal Aantal werknemers *) Incl. afschrijving goodwill 8 9 Omzet De omzet van Lighting in 2002 bedroeg EUR miljoen en was op nominale basis 5% en op vergelijkbare basis 2% lager dan in Het omzetvolume steeg met 1%, terwijl de prijzen gemiddeld 3% lager waren. Dit was voornamelijk het gevolg van de algemene zwakte van de markt. Met name Luminaires had te kampen met een moeilijke marktsituatie, terwijl de omzet bij Automotive & Special Lighting bleef groeien als gevolg van innovatie. In Asia Pacific hield de omzetgroei aan, terwijl de omzet in Latijns-Amerika zwak bleef. De terugval van de markt in Europa en Noord-Amerika had een ongunstige invloed op de omzet. In 2001 kwam de omzet van Lighting uit op EUR miljoen, een geringe verhoging ten opzichte van het voorgaande jaar. Het niveau van de stijging werd beïnvloed door de economische teruggang, met name in de VS/Canada, en de energiecrisis in Brazilië. Na correctie voor de afstoting van de groep Batteries bedroeg de omzetgroei 2%. De omzetgroei was vooral sterk bij Automotive & Special Lighting. Geografisch gezien was de omzetgroei het sterkst in Asia Pacific. Alle activiteiten droegen bij aan een lichte verbetering van het totale marktaandeel, waardoor onze leidende positie op de wereldmarkt werd versterkt. Bedrijfsresultaat Het bedrijfsresultaat bedroeg in 2002 EUR 602 miljoen, ofwel 12,4% van de omzet, en was daarmee hoger dan de 11,4% in het voorgaande jaar, wat voornamelijk te danken was aan gericht marketingbeheer, een stringente kostenbeheersing en een hoger volume in topsegmentproducten. In de resultaten over 2002 zijn nettoherstructureringslasten begrepen van EUR 13 miljoen voor de beëindiging van verschillende activiteiten in Nederland. In 2001 kwam het bedrijfsresultaat uit op EUR 582 miljoen, ofwel 11,4% van de omzet, waarin herstructureringslasten voor een bedrag van EUR 16 miljoen zijn begrepen. Het bedrijfsresultaat over 2001 werd beïnvloed door een ongunstige margeverschuiving. Bovendien kwamen de marges onder druk te staan door de sterke Poolse valuta, aangezien een groot aantal leveranciers in Polen gevestigd is. Nettobedrijfskapitaal Het nettobedrijfskapitaal van Lighting liet aan het eind van 2002 een daling zien, voornamelijk als gevolg van lagere vorderingen en voorraden. Niet-geconsolideerde deelnemingen In de LumiLeds Lighting 50/50-joint venture blijven Philips en Agilent het productenpakket versterken van verlichting op basis van led s, een belangrijke technologie die zal zorgen voor groei in de verlichtingsindustrie. 9

10 Consumer Electronics bedragen in miljoenen euro s Omzet % nominale daling/stijging Bedrijfsresultaat* in % van de omzet 2,4 5,9 3,1 Bedrijfsresultaat excl. bijzondere posten* in % van de omzet 2,6 1,3 3,3 Nettobedrijfskapitaal Aantal werknemers *) Incl. afschrijving goodwill 1 Omzet De omzet in de sector Consumer Electronics (CE) daalde in 2002 met 13% ten opzichte van Een groot deel van de daling was het gevolg van de overplaatsing van voormalige CE-activiteiten naar de sector Diversen. Het omzetvolume steeg met 5%, terwijl de prijserosie 10% bedroeg. De markten voor monitoren lieten met name in de tweede helft van 2002 een scherpe prijsdaling zien. De totale waarde van de gecombineerde dvd- en videorecordermarkt daalde, waarbij dvd (incl. dvd+rw) dubbele groeicijfers liet zien en de videorecorders te lijden hadden van de vervanging door dvd. De groep Television liet een gestage groei zien als gevolg van de introductie van PixelPlus en de uitbreiding van de Flat TV-productreeks. De activiteit Mobiele telefoons had het moeilijk met de verkoop van de nieuwe productserie. De omzet van Digital Networks daalde in 2002 met 59% ten opzichte van 2001 als gevolg van de heroriëntatie op een beperkt aantal belangrijke klanten en een ongunstige marktsituatie. De omzet van Consumer Electronics in 2001 bedroeg EUR miljoen, een daling van 15% ten opzichte van De omzet van Digital Networks daalde met 37% ten opzichte van het voorgaande jaar. Deze daling was voornamelijk het gevolg van heroriëntatie op belangrijke klanten, in combinatie met een scherpe daling van de marktgroei voor settop-boxen. De scherpe daling in de omzet van Consumer Communications werd veroorzaakt door de strategische aanpassing van de mobiele-telefonieactiviteiten, die vooral van invloed was op de omzet in Europa. Bedrijfsresultaat Het bedrijfsresultaat van Consumer Electronics over 2002 gaf een aanzienlijke verbetering te zien ten opzichte van 2001 en kwam uit op een positief bedrag van EUR 230 miljoen. Het totale verlies van Digital Networks bedroeg EUR 71 miljoen, een aanzienlijke verbetering in vergelijking met het verlies van EUR 329 miljoen in Ofschoon het bedrijfsresultaat van Set-top Boxes een aanzienlijke verbetering te zien gaf, werd in 2002 geen winstgevende situatie bereikt. Het verliesgevende Philips Broadband Networks werd in 2002 verkocht. Digital Transmission Systems werd overgeplaatst naar Diversen. De positieve effecten van deze portfolioveranderingen waren circa EUR 50 miljoen. De nettoherstructureringslasten in 2002 bedroegen EUR 100 miljoen, tegenover EUR 503 miljoen in De in 2002 uitgevoerde herstructureringen omvatten onder andere de sluiting van de productiefaciliteiten van Monitors in Juarez, Mexico (EUR 11 miljoen) en een aantal vestigingen van PCMS (EUR 96 miljoen). De verkoop van onze PCMS-activiteiten resulteerde in een bate van EUR 83 miljoen. De licentie-inkomsten verminderden in 2002 tot EUR 188 miljoen, een daling van EUR 163 miljoen ten opzichte van In de inkomsten over 2001 was een bedrag begrepen van EUR 82 miljoen aan eenmalige betalingen voor gebruik in het verleden, een bedrag dat aanzienlijk hoger is dan we in 2002 ontvingen voor cd-r/rw-royalty s over voorgaande jaren. De daling kan voorts worden toegeschreven aan het aflopen van basisoctrooien voor 10

11 cd in bepaalde landen en regio s, die maar gedeeltelijk konden worden gecompenseerd door hogere inkomsten uit onze programma s voor dvd en cd-r/rw. De inkomsten werden tevens nadelig beïnvloed door de lage koers van de Amerikaanse dollar. Het bedrijfsresultaat over 2001 daalde tot een verlies van EUR 649 miljoen, tegenover een winst van EUR 410 miljoen in Met uitzondering van Licenses, die hogere inkomsten boekte uit de ontvangst van royalty s voor cd-r-producten over voorgaande jaren, droegen alle activiteiten bij aan de aanzienlijke daling van het bedrijfsresultaat. In de loop van 2001 werden herstructureringslasten geboekt voor een bedrag van EUR 503 miljoen. EUR 64 miljoen daarvan had betrekking op de sluiting van de videorecorderfabriek in Wenen, samen met het besluit van de onderneming om de productie uit te besteden en de productie van monitoren te verplaatsen van Taiwan naar China. Het verlies bij Consumer Communications werd voornamelijk veroorzaakt door de herstructureringslasten in verband met de heroriëntatie van de mobiele-telefonieactiviteiten. Het resultaat over 2001 werd positief beïnvloed door de uitkering van verzekeringsgelden voor een bedrag van EUR 41 miljoen als vergoeding voor in 2000 geleden bedrijfsschade door een brand in de halfgeleiderfabriek in het Amerikaanse Albuquerque. In het lagere resultaat bij Digital Networks waren bijzondere posten begrepen voor de afslanking en afschrijving van onze Internet- en Personal TV-activiteiten in de VS, alsmede herstructureringslasten bij Broadband Networks en Digital Transmission Systems, en de kosten voor ontwikkeling van nieuwe technologieën bij MP4Net, Softworks en CryptoTec. Nettobedrijfskapitaal Consumer Electronics is voortdurend bezig de voor ondersteuning van zijn activiteiten benodigde bedrijfsmiddelen te verlagen door een optimaal supply chain management, een ODM (Original Design Manufacturing)-bedrijfsmodel, en uitbesteding. In het verslagjaar resulteerde dit in een omloopsnelheid van het nettobedrijfskapitaal van circa 20, een verdubbeling van het niveau van drie jaar geleden. De voorraden werden sterk teruggebracht. Domestic Appliances and Personal Care bedragen in miljoenen euro s Omzet % nominale stijging Bedrijfsresultaat* in % van de omzet 17,6 15,0 13,6 Bedrijfsresultaat excl. bijzondere posten* in % van de omzet 18,2 15,2 14,2 Nettobedrijfskapitaal Aantal werknemers *) Incl. afschrijving goodwill 12 3 Omzet De nominale omzet steeg in 2002 met 2%. Na correctie voor wisselkoerseffecten steeg de omzet met 6%, bestaande uit een volumegroei van 8%, die gedeeltelijk tenietgedaan werd door 2% lagere prijzen. De divisie groeide harder dan de markt als gevolg van de introductie van nieuwe producten op de verschillende markten, in combinatie met succesvolle penetratie in regionale markten (het Senseo-koffiezetapparaat, de Sonicare-tandenborstel en het nieuwe Sensotec-scheerapparaat). De herpositionering van de collectie scheerapparaten in Noord-Amerika had een positief effect op het marktaandeel. De Senseo veroverde de eerste plaats in alle landen waar het apparaat verkocht wordt. De omzet van DAP steeg in 2001 met 6%, voornamelijk dankzij Oral Healthcare in de VS. De geringere omzet van Male Shaving & Grooming in de VS werd gecompenseerd door 11

12 goede resultaten in Europa en een sterke stijging in China. De resultaten van de groep Food & Beverage werden sterk beïnvloed door de ongunstige marktsituatie in Latijns-Amerika. Bedrijfsresultaat Het bedrijfsresultaat kwam met een stijging van 20% in 2002 opnieuw uit op een recordniveau. Deze verbetering was voornamelijk te danken aan uitbreiding van de omzet, een verbetering van de winstmarges als gevolg van een betere productmix en succesvolle kostenreductieprogramma s. De verbetering in de winstgevendheid was vooral duidelijk zichtbaar bij de groepen Oral Healthcare en Food & Beverage. In 2002 werd de dochteronderneming Payer verkocht. Payer had circa 650 werknemers in dienst bij productielokaties in Oostenrijk en Hongarije. Deze transactie had een negatief effect op het bedrijfsresultaat van EUR 3 miljoen. De herstructureringslasten in 2002 bedroegen EUR 9 miljoen, tegenover EUR 4 miljoen in Het bedrijfsresultaat steeg in 2001 met 16% tot EUR 334 miljoen, waarmee het groeipatroon van voorgaande jaren werd gecontinueerd in weerwil van de ongunstige marktsituatie. De succesvolle integratie van Optiva, die in het eerste jaar na de overname een positief resultaat opleverde, droeg bij aan de stijging van de winstgevendheid. Ook de introductie van de Senseo droeg, samen met de voortdurende reorganisatie van het productenpakket en een stringente kostenbeheersing, bij aan de verbetering. Nettobedrijfskapitaal Het nettobedrijfskapitaal daalde aanzienlijk op vergelijkbare basis. Lagere vaste activa alsmede een daling van het werkkapitaal (dat momenteel 40% bedraagt van het niveau in 2000) waren de voornaamste oorzaak van de lagere kapitaalbasis. Bij stijgende verkopen kwam de omloopsnelheid aan het eind van 2002 uit op 4,3 tegenover 3,5 in het voorgaande jaar. Components bedragen in miljoenen euro s ) 2000 Omzet % nominale daling/stijging Sectorverkopen Bedrijfsresultaat* in % van de omzet 14,9 24,1 12,1 in % van de sectorverkopen 13,4 18,0 8,8 Bedrijfsresultaat excl. bijzondere posten* in % van de omzet 11,0 18,4 7,6 in % van de sectorverkopen 10,0 13,8 5,5 Nettobedrijfskapitaal Aantal werknemers *) Incl. afschrijving goodwill 1 1 In verband met het hoge niveau van de verkopen van goederen en diensten aan andere productsectoren wordt het bedrijfsresultaat tevens uitgedrukt als percentage van de sectorverkopen. Onder sectorverkopen wordt verstaan het totaal van de omzet aan derden en de verkopen tussen sectoren onderling. 1 ) De groep Display Components is per 1 juli 2001 gedeconsolideerd in verband met de overgang naar een joint venture met het Koreaanse LG Electronics. 12

13 De resultaten van Components, exclusief Display Components, over de afgelopen drie jaar zijn vermeld in de onderstaande tabel: bedragen in miljoenen euro s Omzet Sectorverkopen Bedrijfsresultaat in % van de omzet 14,9 25,4 14,7 in % van de sectorverkopen 13,4 21,5 11,9 Omzet De omzet van Components over 2002 bedroeg EUR miljoen. Op nominale basis daalde de omzet met 20% ten opzichte van 2001, voornamelijk als gevolg van de deconsolidatie van Display Components. Op vergelijkbare basis steeg de omzet met 10%. Het omzetvolume steeg met 21%, terwijl de prijzen gemiddeld daalden met 11%. Mobile Display Systems (MDS) realiseerde een sterke groei en veroverde een groter marktaandeel, dat steeg met 7%. De overschakeling naar kleurenschermen verliep succesvol, zoals gepland, en de omzet van kleurenschermen bedroeg tegen het eind van het jaar bijna 45% van de totale omzet. Ook Optical Storage realiseerde een omzetgroei, ondanks overcapaciteit in de industrie als gevolg van tegenvallende pc-markten. De prijserosie nam toe, waardoor de volumegroei meer dan tenietgedaan werd, met name in het datasegment, wat leidde tot het besluit om deze activiteit af te bouwen. De groepen Audio/Video en Automotive worden gehandhaafd. Digital Displays bleef stabiel in Creative Display Solutions versterkte zijn positie op de markt door uitbreiding van zijn productenpakket. Bij Emerging Electronic Solutions groeide de omzet marginaal ten opzichte van het niveau van 2001, met name bij Sound Solutions. De verkopen waren echter zwakker wat betreft tuners en afstandsbedieningen. De omzet over 2001 gaf bij Optical Storage en Mobile Display Systems een daling te zien als gevolg van de achterblijvende telecommunicatie- en pc-gerelateerde markten. De omzet werd negatief beïnvloed door een volumeverlaging van 19% en een prijserosie van 10% in verband met de teruggang op belangrijke markten, zoals pc s en mobiele telefoons. De omzet van Mobile Display Systems daalde aanzienlijk als gevolg van overtollige voorraden die door de klanten in 2000 waren opgebouwd. In deze situatie begon pas verbetering te komen in het derde kwartaal van De markt voor producten voor optische registratie gaf in 2001 een scherpe daling van 32% te zien. Bedrijfsresultaat Het bedrijfsresultaat over 2002 kwam uit op een verlies van EUR 329 miljoen. Bijzondere posten kwamen in 2002 uit op een verlies van EUR 85 miljoen. Het bedrijfsresultaat, exclusief alle bijzondere posten, verbeterde met EUR 266 miljoen, tegenover een verlies van EUR 510 miljoen in 2001, voornamelijk dankzij een beter resultaat bij Mobile Display Systems. De meeste van de innovatieve activiteiten in de Digital Displays-cluster bevinden zich in een vroeg stadium van hun levenscyclus, wat hoge uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling noodzakelijk maakt. De belangrijkste bijzondere post had betrekking op de lasten voor een bedrag van EUR 104 miljoen die voor Optical Storage genomen waren om het datasegment te beëindigen. Het besluit om de productdivisie op te heffen, resulteerde in extra lasten ten bedrage van EUR 78 miljoen. Bijzondere posten die zich eerder in het jaar voordeden, waren een bate van EUR 40 miljoen betreffende de verkoop van de glasactiviteiten van Display Components en een bate van EUR 40 miljoen uit valutaomrekeningsverschillen in verband met de beëindiging van bepaalde activiteiten in Japan. 13

14 De resultaten over 2001 werden beïnvloed door bijzondere posten, onder andere bestaande uit herstructureringskosten (EUR 156 miljoen), ontvlechtingskosten betreffende de overgang van Display Components naar de joint venture met LG Electronics (EUR 42 miljoen) en een gedeeltelijke vrijval ten bedrage van EUR 41 miljoen van de voorziening betreffende de verkoop van de groep Advanced Ceramics & Modules (AC&M) in Bij Mobile Display Systems en Optical Storage werden herstructureringen uitgevoerd om de kostenniveaus van de organisaties aan te passen aan de heersende marktsituatie. Bijzondere posten buiten beschouwing gelaten, kwam het bedrijfsresultaat over 2001 uit op een verlies van EUR 510 miljoen, tegenover een winst van EUR 382 miljoen in Nettobedrijfskapitaal Het nettobedrijfskapitaal werd verlaagd als gevolg van de vermindering van voorraden alsmede verschillende activa-afwaarderingen en herstructureringsvoorzieningen. Semiconductors bedragen in miljoenen euro s Omzet % nominale daling/stijging Sectorverkopen Bedrijfsresultaat* in % van de omzet 13,1 13,8 22,9 in % van de sectorverkopen 11,6 12,3 19,8 Bedrijfsresultaat excl. bijzondere posten* in % van de omzet 9,2 9,2 22,9 in % van de sectorverkopen 8,1 8,2 19,7 Nettobedrijfskapitaal Aantal werknemers *) Incl. afschrijving goodwill In verband met het hoge niveau van de verkopen van goederen en diensten aan andere productsectoren wordt het bedrijfsresultaat tevens uitgedrukt als percentage van de sectorverkopen. Onder sectorverkopen wordt verstaan het totaal van de omzet aan derden en de verkopen tussen sectoren onderling. Omzet Na in 2001 de ernstigste neergang in de historie van de halfgeleiderindustrie te hebben beleefd, stabiliseerden de markten zich in 2002 min of meer, echter op een zeer laag niveau. Voor het tweede jaar op rij zag Semiconductors de omzet dalen, met nominaal 7% in De daling deed zich bij alle activiteiten voor en bestond uit een stijging van het omzetvolume met 7%, een daling van 3% als gevolg van wisselkoersveranderingen en een daling van 11% als gevolg van prijserosie. Op total available market (TAM)-basis daalde het marktaandeel met 0,1% tot 3,1% (Bron: WSTS). De verzadiging van de pc- en mobiele-telefoniemarkten en een zwakke financiële positie van telecommunicatiebedrijven en serviceproviders hadden een nadelige invloed op de groei van de halfgeleiderindustrie. De divisie behield haar sterke positie op de winstgevende analoge markten. In 2001 bedroeg de omzet in de sector Semiconductors EUR miljoen, een daling van 25% ten opzichte van het jaar 2000, ondanks het positieve effect van 3% van de overname van MiCRUS per 1 juni Het omzetvolume daalde met 18%, terwijl de prijzen gemiddeld daalden met 10%. Deze aanzienlijke daling, die zich voordeed bij alle activiteiten en in alle geografische gebieden, werd veroorzaakt door de neergang van de wereldeconomie en de pc- en telecommunicatiemarkten. 14

15 Bedrijfsresultaat Het jaar 2002 was opnieuw een zwak jaar voor de halfgeleiderindustrie. Een aanvankelijke verbetering in de eerste helft van het jaar als gevolg van het opnieuw vullen van de voorraadkanalen zette zich niet door in de tweede helft van het jaar. Samen met verlaging van de voorraden door de eigen organisaties, resulteerde dit in een nog steeds verliesgevende fabrieksbezettingsgraad van 54%. Uitgedrukt als percentage van de sectorverkopen kwam het bedrijfsresultaat uit op een verlies van 11,6%. Er werd verlies geleden in groeigebieden zoals digitale consumentenproducten en networking als gevolg van aanhoudend hoge uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling. Exclusief bijzondere nettolasten van EUR 162 miljoen, kwam het bedrijfsresultaat uit op een verlies van EUR 375 miljoen. Om de overcapaciteit te verminderen, werd besloten de productiecapaciteit verder te verlagen door de fabriek in Albuquerque te sluiten; deze sluiting zal tegen het eind van 2003 zijn voltooid. Tevens werden onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten en overheadkosten verder gesaneerd. De totale kosten van deze maatregelen bedroegen EUR 169 miljoen in 2002, terwijl voor 2003 nog een bedrag van EUR 66 miljoen zal worden uitgetrokken. De wafer-productiecapaciteit zal als gevolg van de voor de laatste twee jaar aangekondigde herstructureringen met 15% dalen. In het bedrijfsresultaat over 2001 waren bijzondere posten begrepen voor een bedrag van EUR 204 miljoen, bestaande uit herstructureringslasten betreffende de sluiting van een fabriek in Albuquerque (VS), de sluiting van een fabriek in Caen (Frankrijk), de verlaging van voorraadniveaus en de sanering van operationele kosten. De fabrieksbezettingsgraad was 40%. In het bedrijfsresultaat over 2001 was tevens een bedrag begrepen van EUR 39 miljoen voor een uitkering van verzekeringsgelden in verband met een brand in de fabriek in Albuquerque in Nettobedrijfskapitaal De kapitaalinvesteringen zijn zo veel mogelijk verlaagd. Om de financiële risico s verder te beperken, zal de samenwerking met TSMC, SSMC en STMicroelectronics worden voortgezet; in dit kader wordt samen met STM en Motorola een proeffabriek voor 12-inch wafers gebouwd, die naar verwachting in 2003 operationeel zal zijn. Voorts werd het nettobedrijfskapitaal verlaagd, met name door vermindering van de voorraden en verschillende activa-afwaarderingen. Medical Systems bedragen in miljoenen euro s Omzet % nominale stijging Bedrijfsresultaat* in % van de omzet 4,5 3,4 5,6 Bedrijfsresultaat excl. bijzondere posten* in % van de omzet 6,4 6,0 7,0 Nettobedrijfskapitaal Aantal werknemers *) Incl. afschrijving goodwill Omzet De omzet van Medical Systems over 2002 bedroeg EUR miljoen, wat overeenkomt met een nominale groei van 42%. De effecten van overnames en wisselkoersveranderingen buiten beschouwing gelaten, steeg de omzet met 5%. Het omzetvolume steeg met 8%, terwijl de prijzen gemiddeld met 3% daalden. X-ray, Computed Tomography, Nuclear Medicine, Cardiac and Monitoring Systems en Customer Support droegen het meest aan de omzetverhoging bij. 15

16 Geografisch gezien was de omzetgroei het sterkst in Noord-Amerika, met een bescheiden stijging in Asia Pacific en Europa, waarvan Oost-Europa het grootste deel voor zijn rekening nam. In 2001 bedroeg de omzet in de sector Medical Systems EUR miljoen, wat overeenkomt met een groei van 59%. De effecten van de overnames buiten beschouwing gelaten, steeg de omzet met 10%. Deze stijging werd gevormd door een volumegroei van 12%, deels tenietgedaan door een prijserosie van 3%, en positieve wisselkoerseffecten van 1%. Alle regio s behaalden een positieve omzetgroei, met name Noord-Amerika en Europa. Wat producten betreft zijn de belangrijkste groeigebieden magnetische resonantie, computertomografie, röntgen en de klantenondersteuningsactiviteiten. Bedrijfsresultaat Het bedrijfsresultaat kwam in 2002 uit op een bedrag van EUR 309 miljoen. Hierin waren bijzondere lasten begrepen voor een bedrag van EUR 126 miljoen, inclusief overname-gerelateerde kosten van EUR 84 miljoen en een impairment-last betreffende activa en goodwill voor Health Care Products (HCP) voor een bedrag van EUR 47 miljoen. Deze bijzondere posten en afschrijving van goodwill over 2001 buiten beschouwing gelaten, verbeterde het bedrijfsresultaat over 2002 met EUR 40 miljoen tot een recordbedrag van EUR 435 miljoen. Deze stijging was voornamelijk te danken aan een hogere omzet en een beter resultaat van X-ray, Customer Service en CT/MR. Bovendien kwam een aantal eenmalige kosten ten bedrage van EUR 73 miljoen voor, die voornamelijk betrekking hadden op de overname van Marconi en Agilent en lasten die genomen waren voor risicodekking met betrekking tot Argentinië. Tevens waren de IT-kosten, exclusief bijzondere posten, EUR 58 miljoen hoger dan in 2001 als gevolg van de nieuwe IT-configuratie in de overgenomen ondernemingen. Ondanks een vertraging en de relatief hoge kosten voor integratie van IT-systemen, liggen de integratie van de overgenomen ondernemingen en het desbetreffende herstructureringsprogramma op schema. Positieve synergie-effecten in 2002 bedroegen EUR 173 miljoen. De integratie zal naar verwachting over het hele jaar 2003 een aanzienlijke besparing van EUR 350 miljoen opleveren. EBITA, exclusief bijzondere posten, incidentele lasten en de HCP-activiteiten, kwam uit op 9,9% van de omzet. Dit komt overeen met een bedrijfsresultaat van 8,1% van de omzet, exclusief bijzondere posten en incidentele lasten. In het bedrijfsresultaat over 2001 waren overname-gerelateerde kosten begrepen voor een bedrag van EUR 379 miljoen, waaronder afschrijving van verworven onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten ten bedrage van EUR 106 miljoen en nettoherstructureringslasten ten bedrage van EUR 75 miljoen. Na de overnames in 2001 zijn in het bedrijfsresultaat afschrijvingskosten begrepen voor goodwill en andere immateriële activa voor een bedrag van EUR 104 miljoen. Bijzondere posten en afschrijvingskosten buiten beschouwing gelaten, verbeterde het bedrijfsresultaat met EUR 128 miljoen. Deze verbetering is voornamelijk te danken aan de gestegen omzet en het succes van het productassortiment van Magnetic Resonance en X-ray. Ook MedQuist droeg bij aan de resultaatverbetering. Nettobedrijfskapitaal Het nettobedrijfskapitaal was aanzienlijk lager als gevolg van de zwakkere dollar en de verkoop van HCP. 16

17 Diversen bedragen in miljoenen euro s Omzet % nominale daling/stijging Bedrijfsresultaat* in % van de omzet 3,8 5,2 6,4 Bedrijfsresultaat excl. bijzondere posten* in % van de omzet 15,5 12,4 1,9 Nettobedrijfskapitaal Aantal werknemers *) Incl. afschrijving goodwill 3 47 Deze sector omvat twee groepen activiteiten: de centrale onderzoeks- en technologiecentra (zoals Philips Research, Intellectual Property & Standards, Philips Centre for Industrial Technology en Philips Design) en Corporate Investments (zoals Assembléon en Philips Enabling Technologies Group). Daarnaast zijn er activiteiten die worden gereorganiseerd, of ontvlochten en voor verkoop gereedgemaakt. Omzet De omzet in de sector Diversen kwam in 2002 uit op EUR miljoen, een daling van 1% ten opzichte van Na correctie voor de effecten van deconsolidaties en wisselkoersveranderingen was de omzet 4% lager dan in het voorgaande jaar. In 2001 bedroeg de omzet EUR miljoen, een daling van 33% ten opzichte van 2000, voornamelijk als gevolg van de deconsolidatie van FEI, Philips Broadcast en Marantz. Bedrijfsresultaat Het bedrijfsresultaat over 2002 bedroeg EUR 74 miljoen, tegenover een verlies van EUR 104 miljoen in het voorgaande jaar. Als gevolg van het portfoliorationalisatieprogramma werden in 2002 de volgende bedrijfsonderdelen verkocht: TechnoFusion, SMATV, Heat and Surface Treatment, Philips Broadband Networks, Analytical en CSI. Deze desinvesteringen hadden een positief effect van EUR 245 miljoen op het bedrijfsresultaat en een positief effect van EUR 454 miljoen op de kasstroom. Bovendien resulteerde een uitbetaling in aandelen JDS Uniphase verkregen bij de verkoop van Optoelectronics in 1998 in een bate van EUR 113 miljoen. Bijzondere posten buiten beschouwing gelaten, daalde het bedrijfsresultaat met EUR 58 miljoen, voornamelijk als gevolg van een vermindering van het aantal opdrachten voor contractonderzoek van de zijde van de productdivisies, terwijl het door de onderneming gefinancierde langetermijnonderzoek constant bleef. Deze hogere verliezen werden deels gecompenseerd door verbeteringen bij Assembléon en Navigation Technologies. In 2002 bedroegen de uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling die opgenomen waren in het resultaat van de productsectoren, met name Semiconductors gevolgd door Medical Systems, EUR miljoen ofwel 9,6% van de omzet van de Philips-groep, tegenover EUR miljoen, ofwel 10,2% in 2001 en EUR miljoen, of 7,3% in Het bedrijfsresultaat over 2001 werd gunstig beïnvloed door de baten uit de verkoop van een deel van de deelneming in FEI (EUR 185 miljoen) en de verkoop van Philips Broadcast aan Thomson Multimedia (EUR 57 miljoen), deels tenietgedaan door herstructureringslasten voor met name PETG en Assembléon, en overname-gerelateerde kosten. Bijzondere posten buiten beschouwing gelaten, daalde het bedrijfsresultaat aanzienlijk als gevolg van operationele verliezen bij PETG en Assembléon, die te lijden hadden onder de neergang op de markt voor halfgeleiderapparatuur. 17

18 Niet toegerekend Deze productsector omvat de kosten van de concerncentrale (inclusief de initiële investering in e-business en wereldwijd merkenbeleid) evenals de overheadkosten van de landen- en regio-organisaties. Het bedrijfsresultaat kwam uit op een verlies van EUR 330 miljoen in 2002, tegenover een verlies van EUR 121 miljoen in Een sterke daling in de overheadkosten van de groep in 2002 werd tenietgedaan door aanzienlijk hogere pensioenkosten en kosten van overige uitkeringen na pensionering van EUR 288 miljoen. Het bedrijfsresultaat over 2001 kwam uit op een verlies van EUR 121 miljoen, tegenover een verlies van EUR 102 miljoen in Een daling in de overheadkosten van de groep in 2001 werd tenietgedaan door hogere pensioenkosten en kosten van overige uitkeringen na pensionering van bijna EUR 103 miljoen. Origin bedragen in miljoenen euro s 2000 Omzet 717 % nominale daling/stijging 32 Sectorverkopen Bedrijfsresultaat in % van de omzet. in % van de sectorverkopen 91,3 Bedrijfsresultaat excl. bijzondere posten 9 in % van de omzet 1,3 In verband met het hoge niveau van de verkopen van goederen en diensten aan andere productsectoren wordt het bedrijfsresultaat tevens uitgedrukt als percentage van de sectorverkopen. Onder sectorverkopen wordt verstaan het totaal van de omzet aan derden en de verkopen tussen sectoren onderling. In 2000 werd Origin gefuseerd met Atos. In het bedrijfsresultaat over 2000 was een bate begrepen van EUR miljoen, die betrekking had op deze fusie. Omzet en bedrijfsresultaat per geografisch gebied bedragen in miljoenen euro s omzet omzet omzet bedrijfsresultaat bedrijfsresultaat bedrijfsresultaat Europa Noord-Amerika Latijns-Amerika Afrika Asia Pacific Totaal Omzet De omzet in Europa daalde met 5%, deels als gevolg van afstoting van deelnemingen. Bovendien werd de omzet nadelig beïnvloed door de zwakke economie in Duitsland en de vermindering van de Mobiele-telefonieactiviteiten en de activiteiten van Digital Networks. De omzet van Semiconductors daalde als gevolg van een zwakke marktvraag. DAP en Medical Systems behaalden een sterke omzetgroei in Europa. De omzet in Noord-Amerika steeg met 5% dankzij het effect van nieuwe consolidaties. Aan de andere kant werd de omzet nadelig beïnvloed door de zwakkere Amerikaanse dollar en de ongunstige situatie op de halfgeleidermarkt. Op vergelijkbare basis gaf de omzet bij DAP, Components en Medical Systems een positieve ontwikkeling te zien. 18

19 De omzet in Latijns-Amerika was 21% lager als gevolg van de instorting van de economie in Argentinië en Venezuela, en de effecten daarvan op de regio. Alle sectoren werden hierdoor beïnvloed. De omzetgroei in Asia Pacific, die 1% bedroeg, werd gehinderd door het negatieve effect van deconsolidaties (2%) en zwakkere valuta s (5%). Op vergelijkbare basis steeg de omzet met 8%, met name dankzij een sterke groei in China en Zuid-Korea van respectievelijk 26% en 22%. De effecten van consolidatie- en wisselkoersveranderingen buiten beschouwing gelaten, liet de omzet een gunstige ontwikkeling zien bij Lighting, Components, Semiconductors en Medical Systems. De omzet gaf een daling te zien bij Consumer Electronics, met name bij GSM en Licenses. Bedrijfsresultaat De wereldwijde verbetering in het bedrijfsresultaat kwam ook tot uiting in de resultaten van de verschillende regio s. Alle regio s lieten een verbetering van hun winstgevendheid zien, met name Europa en Noord-Amerika. Ondanks de aanzienlijke verbetering in Noord-Amerika is deze regio nog steeds verliesgevend als gevolg van herstructureringslasten bij Semiconductors, Components en CE, en overname-gerelateerde lasten bij Medical Systems. Alle andere regio s waren winstgevend. Herstructurerings- en impairment-lasten Het ongunstige bedrijfsklimaat in 2002 en de overcapaciteit in bepaalde sectoren, maakten een aantal herstructureringsmaatregelen noodzakelijk. In het verslagjaar hebben wij onze activiteitenportefeuille en onze ambities beter op elkaar afgestemd. Daarnaast werden maatregelen genomen om tot een meer flexibele kostenbasis te komen. In combinatie met verdere verbetering van de efficiency, heeft dit geresulteerd in herstructurerings- en impairment-lasten voor verschillende projecten voor een bedrag, onder aftrek van vrijgevallen voorzieningen, van EUR 513 miljoen. De belangrijkste nieuwe projecten in 2002 waren: G opheffing van de divisie Components (EUR 78 miljoen) teneinde kosten te besparen en de organisatiestructuur te vereenvoudigen. Dit moet de innovatieve activiteiten verder stroomlijnen en meer waarde creëren door het clusteren van nauwverwante bedrijfsonderdelen die nu nog bij verschillende divisies zijn ondergebracht; G rationalisatie van de productenportefeuille van Optical Storage (EUR 104 miljoen). Dit moet leiden tot winstherstel doordat de aandacht wordt gericht op die terreinen waar de meeste waarde kan worden toegevoegd, zoals innovatie, en het definiëren en realiseren van nieuwe standaarden voor dataopslag; G vermindering van de overcapaciteit bij Semiconductors (EUR 180 miljoen) om het break-even-point te verlagen en de capaciteit in overeenstemming te brengen met de marktvraag; G vermindering van de productiecapaciteit van PCMS in Louviers, Juarez en Hasselt (EUR 96 miljoen); G sluiting van de monitorenfabriek van Consumer Electronics in Mexico (EUR 11 miljoen) en de verplaatsing daarvan naar Azië, vanwege de aanhoudende prijsdruk in de markten voor OEM- en merkproducten en de snel krimpende CRT-monitorenmarkt in Noord-Amerika en Europa; G vermindering van de onderzoeksactivititeiten in Frankrijk (EUR 12 miljoen); G diverse programma s bij Lighting (EUR 20 miljoen); G impairment van activa en goodwill bij HCP (EUR 47 miljoen). In 2001 bedroegen de herstructurerings- en impairment-lasten in totaal EUR miljoen. Dit bedrag bestond uit EUR miljoen voor projecten bij Consumer Electronics, Semiconductors, Components, Digital Networks, Medical Systems en Diversen, en werd deels gecompenseerd door een vrijval van EUR 27 miljoen. 19

20 In 2000 werden projecten opgestart bij Consumer Electronics, Components, Lighting en Diversen voor een totaal van EUR 243 miljoen, deels gecompenseerd door een vrijval van EUR 46 miljoen. De grootste projecten in 2000 betroffen de sluiting van de fabriek voor grote beeldschermen van Hosiden and Philips Display (HAPD) in Kobe, Japan, en de activiteiten van Components in Duitsland en Taiwan. De totale herstructureringslasten in 2002, 2001 and 2000 kunnen als volgt worden weergegeven: bedragen in miljoenen euro s Afvloeiingskosten personeel Afwaardering activa Overige kosten Herstructureringslasten Impairment goodwill Afwaardering op voorraden (in kostprijs van de omzet) Totaal herstructurerings- en impairment-lasten Vrijval van herstructureringsvoorzieningen Met de vrijval van overtollige voorzieningen was in 2002 EUR 78 miljoen gemoeid. Dit bedrag had hoofdzakelijk betrekking op de sectoren Diversen, Consumer Electronics, Components, Semiconductors en Lighting, en was grotendeels het gevolg van lagere afvloeiingskosten. In 2001 bedroegen de overtollige voorzieningen voor herstructurering EUR 27 miljoen, een bedrag dat voornamelijk voor rekening van Lighting en Components kwam. In 2000 bedroeg de vrijval EUR 46 miljoen, vanwege lagere kosten voor afgeronde projecten. Dit betrof alle sectoren met uitzondering van Domestic Appliances and Personal Care en Niet toegerekend. De herstructureringsprojecten waarmee in 2002 een begin is gemaakt, zullen leiden tot een verlaging van het personeelsbestand met circa 6.700, waarvan directen en indirecten (het totale aantal afvloeiingen bedroeg in 2001 circa personen en in 2000 circa personen). Herstructureringsprojecten leiden doorgaans tot kasuitgaven in het jaar waarin zij worden verantwoord en in de daaropvolgende jaren, en worden gefinancierd uit de normale operationele kasstroom. De geschatte kasuitgaven die betrekking hadden op projecten in 2002 en voorgaande jaren kunnen als volgt worden samengevat: bedragen in miljoenen euro s totale waarvan lasten zonder kasstroomeffect kasuitgaven 2000 kasuitgaven 2001 kasuitgaven 2002 kasuitgaven 2003* Herstructurering Herstructurering Herstructurering * Toekomstige kasuitgaven zijn op schattingen gebaseerd. 20