Introductiedossier. Commissie: Europese Zaken. afdeling Inhoudelijke Ondersteuning. plv. griffier F. Bergman. telefoon

Transcriptie

1 afdeling Inhoudelijke Ondersteuning plv. griffier F. Bergman telefoon Introductiedossier Commissie: Europese Zaken Datum

2 Inhoudsopgave 1. Ondersteuning van de commissie p Wetsvoorstellen in behandeling bij Eerste Kamer p Wetsvoorstellen in behandeling bij Tweede Kamer p Europa: Europese voorstellen in behandeling en in toekomstige behandeling (WP selectie) p Toezeggingen p Brieven p Informatiedossiers p Agenda, aandachtspunten, assemblees, parlementaire diplomatie en PVSG p. 18 2

3 1. Ondersteuning van de commissie Fred Bergman, plaatsvervangend griffier Telefoon: / fred.bergman@eerstekamer.nl Ilse van den Driessche, Stafmedewerker Telefoon: ilse.vddriessche@eerstekamer.nl Myrna Prenger, Stafmedewerker Telefoon: myrna.prenger@eerstekamer.nl 3

4 Lotte van Mourik, Informatiespecialist Europa Telefoon: / 4

5 2. Wetsvoorstellen in behandeling bij de Eerste Kamer Inleiding Op de pagina van de commissie EUZA op de website ( ) is een overzicht te vinden van de wetsvoorstellen die in schriftelijke behandeling zijn, die gereed zijn voor plenaire behandeling en de wetsvoorstellen waarvan plenaire behandeling is afgerond. Als u daar doorklikt of zoekt op een wetsvoorstelnummer ziet u een pagina met de kerngegevens, voortgangsinformatie, documenten met betrekking tot de behandeling in de Eerste Kamer en (mits u ingelogd bent) commentaar van derden en artikelen/publicaties over het onderwerp. Een voorbeeld: Wetsvoorstellen in behandeling Er zijn momenteel geen wetsvoorstellen of nota's in behandeling bij de commissie EUZA. De volgende wetsvoorstellen zijn door de commissies BDO en EUZA in behandeling genomen en zijn gereed voor plenaire behandeling door de Eerste Kamer op 30 juni 2015: Goedkeuring Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie met Oekraïne De voornaamste doelstelling van het Associatie Akkoord (AA), inclusief een diepe en brede vrijhandelszone (Deep and Comprehensive Free Trade Area, DCFTA), is het verdiepen van 5

6 de politieke en economische banden tussen de EU en Oekraïne door politieke associatie en economische integratie. Dit wetsvoorstel beoogt de goedkeuring van de op 27 juni 2014 te Brussel tot stand gekomen Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en haar lidstaten, enerzijds, en Oekraïne, anderzijds (Trb. 2014, 160). Ingediend op 18 december 2014 Stand van zaken: plenaire behandeling op 30 juni Goedkeuring Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie met Georgië Dit wetsvoorstel beoogt de goedkeuring van de op 27 juni 2014 te Brussel tot stand gekomen Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en haar lidstaten, enerzijds, en Georgië, anderzijds (Trb. 2014, 210). Ingediend op 18 december 2014 Stand van zaken: plenaire behandeling op 30 juni Goedkeuring Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie met de Republiek Moldavië Dit wetsvoorstel beoogt de goedkeuring van de op 27 juni 2014 te Brussel tot stand gekomen Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en haar lidstaten, enerzijds, en de Republiek Moldavië, anderzijds (Trb. 2014, 207). Ingediend op 18 december 2014 Stand van zaken: plenaire behandeling op 30 juni Nadere toelichting De commissie EUZA behandelt weinig nationale wetgeving. Dit volgt uit het feit dat de Europese ontwerpregelgeving en implementatiewetgeving op de verschillende terreinen worden behandeld in de daarvoor verantwoordelijke commissies. De commissie EUZA buigt zich vooral over de overkoepelende Europese thema's, die niet tot het beleidsterrein van een specifieke Kamercommissie horen. Tot 2009 vervulde de commissie EUZA de rol van poortwachter binnen de Eerste Kamer. Kamercommissies namen Europese voorstellen pas in behandeling na het uitbrengen van een BNC-fiche (Beoordeling Nieuwe Commissievoorstellen) door de regering en dan alleen voor zover de commissie EUZA op grond van een lichte politieke toets het noodzakelijk achtte het voorstel door te verwijzen naar de vakcommissie. Na een bezinningsperiode van twee jaar werd er in 2009 gestart met een nieuwe Europese werkwijze in de Eerste Kamer. Met de nieuwe werkwijze is de rol van de commissie EUZA als poortwachter van behandeling van Europese voorstellen verdwenen. Onder de nieuwe werkwijze richt de commissie EUZA zich onder andere op de coördinatie van Europese 6

7 aangelegenheden die behoren tot het werkterrein van afzonderlijke Kamercommissies, op de behandeling van institutionele Europese dossiers en de uitbreiding van de EU, voorts op het voorbereiden van de Algemene Europese Beschouwingen en de deelname aan de COSAC. Tevens is het aan deze commissie om vorm en inhoud te geven aan de samenwerking op Europees terrein met de Tweede Kamer, naast de samenwerking van afzonderlijke Kamercommissies bij de behandeling van concrete Europese voorstellen op hun terrein. 7

8 3. Wetsvoorstellen in behandeling bij Tweede Kamer Er zijn momenteel geen wetsvoorstellen in behandeling bij de commissie voor Europese Zaken van de Tweede Kamer, die op korte termijn bij de Eerste Kamer in behandeling zullen komen. 8

9 4. Europa: Europese voorstellen in behandeling en in toekomstige behandeling (WP selectie) Inleiding De commissie kan Europese voorstellen op twee wijzen in behandeling nemen: 1. selectie van een Europees voorstel uit het jaarlijkse Werkprogramma (WP) van de Europese Commissie; 2. selectie van een Europees voorstel uit het wekelijks overzicht van gepresenteerde Europese voorstellen. De staf volgt of de Europese Commissie voorstellen publiceert die in de selectie uit het WP zijn opgenomen en agendeert deze meteen na publicatie voor procedure in de commissie. Er wordt een E-dossier aangemaakt op waarin alle relevante stukken en informatie is te vinden. Een voorbeeld: 9

10 Selectie van de commissie EUZA uit het Werkprogramma (WP) 2015 In het WP kondigt de Europese Commissie die voorstellen aan die het komende jaar (met uitloop) gepubliceerd zullen worden. Omdat het hier om een planning gaat worden de voorlopige titels genoemd. Deze kunnen verschillen ten opzichte van de uiteindelijke gepubliceerde titel van het voorstel. Tevens geeft de Europese Commissie in het WP een korte toelichting op de (verwachte) inhoud van het voorstel. Onderstaande voorstellen zijn door de commissie EUZA geselecteerd voor parlementaire toetsing. 1. Voorlopige titel Pakket verdieping van de economische en monetaire unie Toelichting uit het WP Het pakket omvat de follow-up van de evaluatie van de meest recente maatregelen inzake economische governance ( het sixpack en het twopack ), stimuleringsmaatregelen voor structurele hervormingen en de externe vertegenwoordiging van de economische en monetaire unie. Het voorstel is geselecteerd door de commissies EUZA, FIN en EZ 2. Voorlopige titel Mededeling over het Europees nabuurschapsbeleid Toelichting uit het WP Een gezamenlijke mededeling van de Hoge Vertegenwoordiger en de Commissie over de uitkomst van de evaluatie van het Europese nabuurschapsbeleid (ENB) met het oog op het formuleren van nieuwe beleidsoriëntaties na een raadpleging die tezamen met het jaarlijkse ENB-pakket zal plaatsvinden. Selectie van de commissie EUZA uit het Werkprogramma Voorlopige titel De toetreding van de EU tot het EVRM interne regels Toelichting uit het WP Dit initiatief bevat rechtsregels die nodig zijn om de beoogde toetreding tot het Europees Verdrag voor de rechten van de mens intern operationeel te maken. 10

11 5. Toezeggingen Inleiding Tijdens de behandeling van bijvoorbeeld een wetsvoorstel kunnen door de regering toezeggingen worden gedaan. Op de website ( zijn alle toezeggingen terug te vinden. Halfjaarlijks wordt de minister gerappelleerd met betrekking tot de openstaande toezeggingen waarvan de deadline is verstreken, en geattendeerd op de toezeggingen waarvan de deadline het komend halfjaar zal verstrijken. Na ontvangst van de geactualiseerde informatie wordt de status van de toezeggingen besproken in de commissie. Wanneer een brief wordt ontvangen ter nakoming van een toezegging wordt deze geagendeerd in de commissie om na te gaan of men de toezegging als voldaan beschouwt. Hieronder een voorbeeld van een toezegging zoals ingevoerd op de website: Toezeggingen vallend onder de portefeuille van de commissie EUZA Er zijn sinds 2003 (sinds de registratie van de toezeggingen door de staf) 95 toezeggingen geregistreerd die vallen onder de portefeuille van de commissie EUZA. Inmiddels hebben hiervan 69 toezeggingen de status 'voldaan' (13 toezeggingen zijn afgevoerd en 1 is 'deels voldaan'). Er zijn momenteel 12 openstaande toezeggingen. NB De toezeggingen die zijn gedaan tijdens de Algemene Europese Beschouwingen 2015 zijn hierin nog niet verwerkt. 11

12 Hieronder staan de twaalf openstaande toezeggingen opgesomd. T02082: Inzet regering voor transparantie tijdens het Nederlands EU- Voorzitterschap (34.139) Deze toezegging is gedaan tijdens een mondeling overleg met de minister van Buitenlandse Zaken over de inhoudelijke voorbereidingen van het Nederlands EUvoorzitterschap in Tijdens de AEB van 19 mei 2015 heeft de minister van Buitenlandse Zaken de Kamer toegezegd een nadere brief over transparantie aan de Kamer te doen toekomen. Op 26 mei 2015 hebben de commissies I&A/JBZ en EUZA een brief van de regering hierover d.d. 10 april 2015 besproken en besloten om de toezegging ongewijzigd (openstaand) te laten, in afwachting van een nadere brief die door de minister van Buitenlandse Zaken is aangekondigd tijdens de AEB en in afwachting van de evaluatie van de afgesproken werkwijze in de Raad ten aanzien van de openbaarmaking van Raadsdocumenten. Toelichting: De minister van Buitenlandse Zaken zegt de Kamer, naar aanleiding van een opmerking van het lid Strik (GroenLinks) toe, de Kamer te informeren over inzet van de regering op het gebied van transparantie tijdens het Nederlands EU-Voorzitterschap in de eerste helft van T02083: Inspanningen regering t.a.v. afronding Kaderrichtlijn mariene strategie tijdens het Nederlands EU-Voorzitterschap (34.139) Deze toezegging is gedaan tijdens een mondeling overleg met de minister van Buitenlandse Zaken over de inhoudelijke voorbereidingen van het Nederlands EUvoorzitterschap in Toelichting: De minister van Buitenlandse Zaken zegt de Kamer, naar aanleiding van een opmerking van het lid De Vries (PvdA) toe, na te gaan of het mogelijk is om ervoor te zorgen dat de Kaderrichtlijn mariene strategie begin volgend jaar, tijdens het Nederlands EU-Voorzitterschap, wordt aangenomen. T02084: Initiatieven regering grensoverschrijdende samenwerking (34.139) Deze toezegging is gedaan tijdens een mondeling overleg met de minister van Buitenlandse Zaken over de inhoudelijke voorbereidingen van het Nederlands EUvoorzitterschap in Toelichting: De minister van Buitenlandse Zaken zegt de Kamer, naar aanleiding van een opmerking van het lid Van der Linden (CDA), toe de Kamer schriftelijk te informeren over de initiatieven die de regering neemt op gebied van grensoverschrijdende samenwerking. 12

13 T01907: Overzicht belemmeringen grensoverschrijdende arbeid en maatregelen (33.877) Deze toezegging is gedaan tijdens de Algemene Europese Beschouwingen op 15 april Toelichting: De minister van Buitenlandse Zaken zegt de Kamer, naar aanleiding van een vraag van het lid De Vries (PvdA), toe de Kamer een brief te doen toekomen met een overzicht van de bestaande praktische belemmeringen op het punt van grensoverschrijdende arbeid in buurlanden en de maatregelen die het kabinet hiertegen wenst te nemen. T01941: Informeren over toetreding EU tot EVRM (33.877) Deze toezegging is gedaan tijdens de Algemene Europese Beschouwingen op 15 april Toelichting: De minister van Buitenlandse Zaken zegt de Kamer, naar aanleiding van een vraag van het lid Kox (SP), toe de Kamer op de hoogte te houden van ontwikkelingen ten aanzien van de toetreding van de Europese Unie tot het EVRM. T01716: Tijdig ter goedkeuring voorleggen van EU-lidstaatcontracten aan het parlement (33.454) Deze toezegging is gedaan tijdens het debat over het rapport van de Voorzitter van de Europese Raad over de toekomst van de Economische en Monetaire Unie en de uitwerking van de in het rapport gedane voorstellen op 26 februari Toelichting: De minister van Algemene Zaken zegt de Kamer, naar aanleiding van een vraag van het lid Ester (ChristenUnie), toe het parlement tijdig de EU-lidstaatcontracten ter goedkeuring voor te leggen. T01717: Volledig intact houden van Prinsjesdag (33.454) Deze toezegging is gedaan tijdens het debat over het rapport van de Voorzitter van de Europese Raad over de toekomst van de Economische en Monetaire Unie en de uitwerking van de in het rapport gedane voorstellen op 26 februari Toelichting: De minister van Algemene Zaken zegt de Kamer, naar aanleiding van een vraag van het lid Ester (ChristenUnie), toe Prinsjesdag volledig intact te houden op de derde dinsdag in september, ondanks de wijziging van de begrotingscyclus omwille van het twopack. 13

14 T01476: EHRM-uitspraken niet ter discussie (32.735) Deze toezegging is gedaan tijdens het beleidsdebat over de toekomst, rol en bevoegdheden van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) en (de toetreding van de EU tot) het Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens (EVRM) op 13 maart Toelichting: De minister van Veiligheid en Justitie zegt de Kamer, naar aanleiding van een vraag van de leden Kox (SP) en Van Boxtel (D66), toe dat EHRM-uitspraken niet ter discussie gesteld zullen worden. T01472: Nederlandse financiële bijdrage aan EHRM (32.735) Deze toezegging is gedaan tijdens het beleidsdebat over de toekomst, rol en bevoegdheden van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) en (de toetreding van de EU tot) het Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens (EVRM) op 13 maart Toelichting: De ministers van Buitenlandse Zaken en van Veiligheid en Justitie zeggen de Kamer, naar aanleiding van vragen/opmerkingen van de leden Broekers-Knol (VVD), Van Boxtel (D66) en Strik (GL) toe niet te tornen aan de financiële bijdrage van Nederland aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. T01304: Jaarlijkse rapportage over uitspraken van het Hof van Justitie van de Europese Unie waarin het Handvest, het EVRM en fundamentele beginselen op de terreinen van asiel en migratie een rol spelen (32.502) Deze toezegging is gedaan tijdens de Algemene Europese Beschouwingen op 19 april Toelichting: De minister van Buitenlandse Zaken zegt de Kamer, naar aanleiding van een vraag van het lid Bemelmans-Videc (CDA), toe de Kamer nader te informeren over de mogelijkheid van een jaarlijkse rapportage door de regering over de uitspraken van het Hof van Justitie van de Europese Unie waarin het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie, het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en de beginselen inzake asiel en migratie een rol spelen. 14

15 6. Brieven Inleiding De commissie EUZA heeft recentelijk een brief gezonden aan de regering die nog niet is beantwoord. Brief van 19 maart 2015 aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties inzake nadere vragen over grensoverschrijdende arbeid ( u) Toelichting Tijdens de Algemene Europese Beschouwingen op 15 april 2014 heeft de minister van Buitenlandse Zaken een toezegging (T01907) gedaan aan het Lid De Vries (PvdA), waarin de Kamer een overzicht in het vooruitzicht is gesteld van de bestaande praktische belemmeringen op het punt van grensoverschrijdende arbeid in buurlanden en de maatregelen die het kabinet hiertegen wenst te nemen. Naar aanleiding van deze toezegging is herhaaldelijk schriftelijk overleg gevoerd met de regering (EK , F, L en M). De brief van 19 maart 2015 betreft een reactie op een brief van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 3 februari 2015 (opgenomen in EK , M) waarin de minister aankondigt in 2015 na te zullen gaan welke grensoverschrijdende dossiers binnen de bestaande structuren van de grensoverschrijdende samenwerking kunnen worden gebracht. In de brief verzoekt de commissie de regering de Kamer nader te rapporteren over de concrete uitkomsten van deze evaluatie en haar op te hoogte te houden van de voortgang op deze dossiers. Verder geeft de commissie aan de oproep van grensprovincies tot invoering van de grenseffectentoets te ondersteunen en verzoekt de regering de Kamer te informeren over de uitkomsten van het overleg tussen de regering en de grensprovincies. 15

16 7. Informatiedossiers Inleiding Op verzoek van de leden van de commissie kunnen informatiedossiers worden samengesteld. Informatiedossiers worden bijvoorbeeld bij wetsvoorstellen gemaakt die een intensief behandelingstraject hebben gehad, of bij onderwerpen waarover veel publicaties zijn. Omdat er bij de commissie voor Europese Zaken maar weinig wetgeving wordt behandeld kent deze commissie geen informatiedossiers op de website. Wel zijn er op de Europapoort enkele themapagina's beschikbaar over diverse onderwerpen. De jaarlijkse Algemene Europese Beschouwingen hebben een eigen pagina waarop diverse documenten te vinden zijn ter voorbereiding op deze beschouwingen. Daarnaast is er ook een themapagina over de Toetreding van de Europese Unie tot het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM) die actueel wordt gehouden, mede gelet op het feit dat een aantal leden van de commissie EUZA tot op heden actief deelnam aan de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa. 16

17 Een andere bron van informatie is de website IPEX. IPEX, voluit Interparliamentary EU Information Exchange, is een website met informatie over de behandeling van Europese regelgevende en beleidsvoorstellen in de nationale parlementen van de Europese Unie. IPEX beoogt het uitwisselen van informatie tussen nationale parlementen te bevorderen. Separaat is u een bundel met stroomschema's toegegaan waarin u meer informatie aantreft over het doel van IPEX en de integratie met de website Europapoort. 17

18 8. Aandachtspunten en agenda 8.1. Agenda Naast de wekelijkse commissievergaderingen vinden ook andere activiteiten plaats in commissieverband. Hieronder treft u een opsomming aan van de activiteiten die de commissie jaarlijks onderneemt. januari o Parlementaire Assemblee Raad van Europa (PACE) o Ambassadeursconferentie februari o Staat van de Unie o COSAC-voorzittersbijeenkomst maart o Werkbezoek Brussel april o PACE o Algemene Europese Beschouwingen mei o COSAC-plenair juni o PACE juli o COSAC-voorzittersbijeenkomst augustus september oktober o WP-publicatie en selectie door commissies o PACE november o COSAC-plenair december Gedurende het parlementaire jaar vinden ook gesprekken plaats met (Nederlandse) Europarlementariërs en met Eurocommissarissen. a. Ambassadeursconferentie Ieder parlementair jaar vindt in januari de Ambassadeursconferentie plaats. Bij deze gelegenheid bezoeken alle Nederlandse ambassadeurs gedurende een dagdeel het parlement. Doel is informatie-uitwisseling tussen ambassadeurs en Kamerleden. In parallelle sessies wordt van gedachten gewisseld over actuele thema's op uiteenlopende beleidsterreinen. Doorgaans vindt de conferentie, vanwege de omvang, in de Tweede Kamer plaats. b. Algemene Europese Beschouwingen (AEB) Dit debat vindt jaarlijks plaats in het voorjaar. De Eerste Kamer houdt sinds 1996 jaarlijks een debat over Europa. Tot en met 2009 werd dit het Europadebat genoemd. In 2010 werden de eerste Algemene Europese Beschouwingen (AEB) gehouden. Tijdens dit debat wisselen de Kamerleden van gedachten met de minister van Buitenlandse Zaken over de ontwikkelingen in en aspecten van het Europese integratieproces en het Nederlandse Europabeleid. Er wordt onder andere gesproken over de 'Staat van de Europese Unie', het beleidsdocument dat door de regering wordt uitgebracht. Hierin legt de regering verantwoording af over haar (voorgenomen) Europabeleid. Het debat ziet echter niet alleen op de Europese Unie, maar bijvoorbeeld ook op de werkzaamheden van de Raad van 18

19 Europa etc. De voorbereiding vindt plaats in de commissie EUZA. Desgewenst kan een focus in het debat worden aangebracht. Door de staf wordt met het oog op de AEB een informatiedossier voorbereid. c. Werkbezoek Brussel In de aanloop naar de Algemene Europese Beschouwingen brengt de commissie EUZA ter voorbereiding, vaak samen met leden uit andere commissies, een werkbezoek aan Brussel. In het verleden zijn hierbij gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van de Europese Commissie, de Raad van Ministers, de Europese Raad, diverse denktanks en leden van het Europees Parlement. Dit bezoek vindt doorgaands plaats in de maand voorafgaand aan de Algemene Europese Beschouwingen. d. Coördinatie WP-selectie in de Eerste Kamer Jaarlijks presenteert de Europese Commissie in het najaar haar Werkprogramma (WP). Hierin worden de voorstellen genoemd die naar verwachting in het komende jaar gepubliceerd zullen worden. Onder de Europese werkwijze van de Eerste Kamer bepalen (de fracties en vervolgens) vakcommissies zelf welke voorstellen zij in behandeling nemen. De commissie EUZA zorgt ervoor dat het proces van selectie van prioritaire voorstellen in de fracties en in de Kamercommissies gecoördineerd plaatsvindt. De selectie wordt voorgelegd aan de plenaire vergadering en wordt - eenmaal plenair vastgesteld- doorgeleid naar de regering, teneinde de informatievoorziening vanuit de regering aan de Eerste Kamer over de geselecteerde voorstellen te bespoedigen Aandachtspunten in de voorbije jaren a. De rol van nationale parlementen in de Europese Unie De Europese Unie is volop in ontwikkeling, waardoor nationale parlementen, waaronder ook de Eerste Kamer, reflecteren op hun rol in de Unie. De democratische controle op de versterking van het economisch bestuur van de EU, de consequenties van Europese regelgeving voor de begrotingsbehandeling door de Staten-Generaal en de parlementaire behandeling in de Senaat van het Europees/nationaal semester zijn slechts enkele voorbeelden van Europese dossiers waarmee de Eerste Kamer de afgelopen jaren actief aan de slag is gegaan. Mede naar aanleiding hiervan heeft de Eerste Kamer op 31 maart 2015 een deskundigenbijeenkomst georganiseerd over de democratische controle in de EU en haar rol hierin. In de bijeenkomst formuleerden de deskundigen aanbevelingen ter versterking van de Europese werkwijze van de Eerste Kamer. Terugkerende begrippen waren proactiviteit, focus, selectiviteit en het benutten van externe deskundigheid. Op 28 april 2015 heeft de commissie EUZA de ambtelijke samenvatting van de deskundigenbijeenkomst van 31 maart jl. besproken en als volgt besloten: - de commissie bespreekt de aanbevelingen en zal deze onder de aandacht van de nieuw samengestelde Kamer brengen en legt zich verder toe op het uitwerken van mogelijkheden voor effectieve beïnvloeding van Europese besluitvorming door de Eerste Kamer, waaronder het streven naar nadere afspraken met de regering over de openbaarheid van Raadsdocumenten. 19

20 - het lid Kuiper c.s. zal, met medewerking van de commissiestaf, een notitie opstellen over de aard en betekenis van de Duitse wetgeving met betrekking tot informatievoorziening tussen de regering en het parlement inzake Europese aangelegenheden. - De commissie geleidt het stenogram en de conclusies door naar de commissies FIN, EZ, SZW en EUZA voor wat betreft de behandeling van het Europese Semester in de Eerste Kamer. - De commissie zal het stenogram van de bijeenkomst ter beschikking stellen van een (mogelijk) nog in te stellen staatscommissie die zich zal bezinnen over het parlementaire stelsel. Op Europees niveau, met name in COSAC-verband, wordt ook nagedacht over de versterking van de rol van nationale parlementen bij de totstandkoming van Europese regelgeving en beleidsvorming. In het bijzonder spitst de discussie zich toe op de volgende drie onderwerpen: 1. De nauwere samenwerking tussen nationale parlementen, waaronder uitwisseling van geselecteerde prioriteiten. 1. De verbetering van de gele kaart-procedure (subsidiariteitstoets), waaronder o.a. een eventuele uitbreiding van de 8-wekentermijn en een verbetering van de kwaliteit en reactietermijn van de antwoorden van de Europese Commissie. 2. De introductie van een zogenaamde "groene kaart". De "groene kaart" is een nieuw initiatief, gelanceerd door het Britse Hogerhuis. De "groene kaart" heeft geen directe grondslag in het EU-Verdrag, of in het Protocol over de rol van nationale parlementen in de EU, maar beoogt een vorm van versterkte politieke dialoog met de Europese Commissie te zijn. Momenteel is de wenselijkheid en de procedure onderwerp van debat in de commissie EUZA. Een concreet voorstel voor een "groene kaart" op gebied van voedselverspilling zal in een gecombineerde vergadering met de commissie EZ nader worden besproken. Separaat is voor Leden een ambtelijk memo beschikbaar over 'Parlementaire bevoegdheden Eerste Kamer met betrekking tot de EU en informatievoorziening'. Dit treft u aan bij de digitale versies van de introductiedossiers. Dit geldt ook voor de zogenaamde 'Europese stroomschema's' die de verschillende besluitvormingsprocedures in de EU en de behandelmogelijkheden van Europese ontwerpregelgeving en beleidsdocumenten door de Eerste Kamer inzichtelijk maken. b. Informatievoorziening, toegang tot Raadsdocumenten en transparantie van het Europese wetgevingsproces Samen met de commissie I&A/JBZ behandelt de commissie EUZA vorderingen op het gebied van informatievoorziening door de regering over Europese Zaken, de (openbare) toegang tot Raadsdocumenten en de transparantie van het Europese wetgevingsproces. Naar aanleiding van de Hofuitspraak Access Info Europe zijn de commissies met de regering in schriftelijk overleg getreden over meer transparantie van en publieke toegang tot LIMITE-Raadsdocumenten die deel uitmaken van een wetgevingsprocedure. Het meest recente schriftelijk overleg hierover dateert van 21 oktober 2014 (EK 33877, K). De commissies hebben destijds besloten het verslag schriftelijk overleg (VSO) voor kennisgeving aan te nemen en de uitkomsten van de hierin aangekondigde evaluatie van 20

21 de werkwijze van de Raad ten aanzien van de vermelding van lidstaatnamen in Raadsdocumenten met LIMITE-kenmerk te zijner tijd graag tegemoet te zien. Tijdens de Algemene Europese Beschouwingen van 2015 is door de minister van Buitenlandse Zaken toegezegd dat een nadere brief over de transparantie van Europese wetgeving en over de stand van zaken in de evaluatie van LIMITE-Raadsdocumenten aan de Kamer zal worden aangeboden. c. Rechtsstatelijkheidinitiatief en -mechanisme De commissies I&A/JBZ en EUZA volgen eveneens vorderingen op het gebied van het rechtsstatelijkheidsmechanisme van de Europese Commissie en het rechtsstatelijkheidsinitiatief (dialoog) dat door de Nederlandse regering, samen met Finland, Duitsland en Denemarken, in de Raad is geïnitieerd. De Nederlandse regering zal het onderwerp onder het Voorzitterschap verder vorm geven. Ook de PVG COSAC heeft aangegeven het onderwerp Rechtsstatelijkheid te willen agenderen in een COSACbijeenkomst te organiseren onder het Nederlandse Voorzitterschap in 2016, deels in samenhang met het onderwerp parlementaire diplomatie. d. De relatie van de EU met Rusland en het Oostelijk Partnerschapsbeleid/ EU Nabuurschapsbeleid Deze aan elkaar gerelateerde thema's hebben al enkele jaren de aandacht van de leden van de commissie EUZA en zijn terugkerend thema's tijdens de Algemene Europese Beschouwingen. Het voorbereidend werkbezoek aan Brussel stond daarom in 2013 en 2014 in het teken van het Oostelijk Partnerschap en de relatie met Rusland. e. Europees Semester Het Europees Semester, dat in 2011 van start ging, is een jaarlijkse cyclus voor de afstemming van het economische beleid van de lidstaten van de Europese Unie. Deze cyclus begint met een uiteenzetting van de Europese Commissie tegen het eind van een kalenderjaar van de economische ramingen en prioriteiten van de afzonderlijke lidstaten. In het daaropvolgende voorjaar, dus nog voordat de nationale begrotingsbehandeling plaatsvindt, moeten de lidstaten hun begrotingsplannen voor het komende jaar aan Brussel voorleggen. Deze plannen worden voor de zomer door de Europese instellingen beoordeeld, waarna elk lidstaat een reeks aanbevelingen krijgt. In de tweede helft van het jaar is het nationale semester. Bij het opstellen van de nationale begroting moeten de lidstaten rekening houden met de ontvangen aanbevelingen. Dit jaar waren de commissies voor Financiën, EZ en EUZA bij het Europees Semester 2016 (CXII) betrokken: zij hebben schriftelijk en mondeling overleg gevoerd met de minister van Financiën over de conceptversies van Stabiliteitsprogramma 2015 en het Nationaal Hervormingsprogramma 2015, de twee documenten die jaarlijks naar Brussel gezonden moeten worden. Na ontvangst van de lidstaatspecifieke aanbevelingen zal aan deze commissies de vraag voorgelegd worden of zij behoefte hebben aan nader overleg met de regering. f. EU-Voorzitterschap Interparlementaire conferentie COSAC Van januari tot en met juni 2016 bekleedt Nederland het roulerend voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Naast de regering hebben ook de Staten-Generaal tijdens dit voorzitterschap een grote rol. De parlementaire dimensie van het Voorzitterschap houdt onder meer in dat Eerste en Tweede Kamer samen een aantal interparlementaire 21

22 conferenties organiseren. Inzet daarbij is om met de andere nationale parlementen in de EU en het Europees Parlement samen te bouwen aan parlementaire controle en verdergaande parlementaire betrokkenheid bij Europese besluitvorming. De Eerste en Tweede Kamer van de Staten-Generaal organiseren in 2016 vijf interparlementaire conferenties in Den Haag en één in Brussel in het kader van de parlementaire dimensie van het voorzitterschap. Vier van deze conferenties zijn terugkerende bijeenkomsten, die ieder half jaar plaatsvinden: - de Vergadering van de Voorzitters van de commissies voor Europese Zaken (COSAC Voorzittersbijeenkomst) - de reguliere vergadering van de commissies voor Europese Zaken van de parlementen in Europa (plenaire COSAC) - de Interparlementaire conferentie over het Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid en het Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid (GBVB/GVDB) - de interparlementaire conferentie in het kader van het Begrotingspact (de zogenaamde Artikel 13-Conferentie) De overige twee conferenties zijn gewijd aan onderwerpen die de Staten-Generaal van groot belang achten: een themaconferentie over energie, inclusief aspecten van innovatie met daarbij bijzondere aandacht voor circulaire economie, en een themaconferentie over mensenhandel. De parlementaire dimensie van het EU-voorzitterschap wordt georganiseerd onder eindverantwoordelijkheid van een stuurgroep, bestaande uit de Voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer, de voorzitters van de commissies voor Europese Zaken en de Griffiers van beide Kamers. Voor elk van de zes interparlementaire conferenties is een politieke voorbereidingsgroep (PVG) in het leven geroepen, die bestaat uit een gelijk aantal Eerste en Tweede Kamerleden. Deze PVG s bereiden het programma voor hun conferentie voor. In het kader van het Nederlands EU-Voorzitterschap in 2016 worden door de commissie EUZA van de Eerste Kamer en de commissies EUZA van de Tweede Kamer gezamenlijk twee COSAC-bijeenkomsten georganiseerd: één Voorzittersbijeenkomst en één plenaire vergadering. Vanuit beide Kamers zijn drie leden afgevaardigd om zitting te nemen in de PVG EUZA. De PVG was tot aan het einde van de vorige zittingsperiode van de Eerste Kamer als volgt samengesteld (op basis van de toenmalige commissielidmaatschappen): Eerste Kamer Tineke Strik (GL) (commissievoorzitter) Joris Backer (D66) Nico Schrijver (PvdA) (vice-commissievoorzitter) Tweede Kamer Malik Azmani (VVD) (commissievoorzitter) Marit Maij (PvdA) Bas van 't Wout (VVD) De politieke voorbereidingsgroep COSAC heeft als haar voorzitters mevrouw Strik en de heer Azmani gekozen. De PVG komt in de regel eens in de twee à drie weken bijeen. 22

23 Besluitenlijsten van de vergaderingen worden in de commissie EUZA geagendeerd, waarbij door de leden die zitting hebben in de politieke voorbereidingsgroep desgewenst een nadere mondelinge toelichting gegeven kan worden. Griffier van de politieke voorbereidingsgroep is Eva Lemaier ) Stephan de Vos (Organisatie & Logistiek) Arjen Westerhoff (Inhoud) Assemblées Algemene informatie over deelname vanuit de Eerste Kamer aan parlementaire assemblées is opgenomen in de bundel 'Algemene introductie voor Leden van de Eerste Kamer' die u separaat is toegegaan. Hieronder wordt nader ingegaan op twee interparlementaire gremia die voor de commissie EUZA van bijzonder belang zijn, te weten de COSAC en de PACE. a. COSAC De COSAC (Conférence des Organes Spécialisés dans les Affaires Communautaires et Européennes des Parlements de l'union Européenne) is in mei 1989 in Madrid opgericht door de voorzitters van de parlementen van de lidstaten van de Europese Gemeenschap (EG) met het doel de rol van de nationale parlementen in het communautair proces te versterken door: - het intensiveren van de uitwisseling van informatie; - tweemaal per jaar bijeen te komen in het land dat het Voorzitterschap van de Europese Unie (EU) vervult en - van gedachten te wisselen over onderwerpen van gemeenschappelijk belang. In de COSAC komen de vertegenwoordigers van de parlementen van Europese (kandidaat)lidstaten en een delegatie van het Europees Parlement samen. Deze vergadering kent twee bijeenkomsten per half jaar: eenmaal voor de commissievoorzitters en eenmaal 'plenair'. Tijdens de voorzittersbijeenkomst bereiden de commissievoorzitters de plenaire bijeenkomst voor. Bij de plenaire vergadering bestaat iedere nationale delegatie uit ten hoogste zes leden; ook het Europees Parlement kan zes leden afvaardigen. De Nederlandse delegatie wordt doorgaans gevormd door twee leden uit de Eerste Kamer en vier leden uit de Tweede Kamer. Ambtelijke voorbereiding en begeleiding vindt vanuit beide Kamers plaats. De schriftelijke verslagen van deze bijeenkomsten worden gedrukt als Kamerstuk (in de serie ). De volgende voorzittersbijeenkomst vindt plaats op 12 en 13 juli 2015 te Luxemburg. De eerstvolgende plenaire COSAC vergadering is voorzien voor 29 november - 1 december 2015 te Luxemburg. In aanloop op de COSAC-bijeenkomsten wordt de mogelijke inbreng van de delegatie besproken in de commissie EUZA. Hiervoor worden regelmatig stafnotities geschreven met annotaties van agendapunten of voorstellen. Na afloop wordt door de leden van de delegatie mondeling verslag gedaan in de commissievergadering. b. PACE Het oprichtingsverdrag van de Raad van Europa voorzag in twee statutaire organen: een Comité van Ministers voor de besluitvormende bevoegdheden en de Parlementaire Assemblee (PACE) voor beraadslaging en initiatieven. De Parlementaire Assemblee van de 23

24 Raad van Europa is samengesteld uit 318 parlementariërs uit de lidstaten van de Raad van Europa. In de Raad van Europa zijn 47 landen verenigd. Het werkterrein van de PACE is gericht op de bevordering van de mensenrechten, de democratie en de rechtsstaat. Canada, Israël en Mexico hebben de status van waarnemer bij de Parlementaire Assemblee Raad van Europa. De Nederlandse parlementaire delegatie naar deze Assemblee bestaat uit 7 vaste leden (5 uit de Tweede Kamer, 2 uit de Eerste Kamer) en 7 plaatsvervangende leden. De PACE vergadert 4 keer per jaar gedurende 1 week in Straatsburg, te weten in januari, april, juni en in september/oktober. De PACE-delegatie is een aparte delegatie en heeft aparte vergaderingen, die los staan van de commissievergaderingen van EUZA. Ambtelijke ondersteuning wordt verleend door de Griffie Internationale Betrekkingen. Na afloop van de PACE-bijeenkomsten wordt er door de delegatieleider wél teruggekoppeld in de commissie EUZA aan de hand van de aangenomen resoluties en aanbevelingen, die ook worden verspreid onder alle Kamerleden Parlementaire diplomatie De commissie EUZA is betrokken bij inkomende bezoeken aan de Eerste Kamer wanneer het: - een (kandidaat)lidstaat van de Europese Unie betreft; - een bezoek in het kader van de Raad van Europa betreft; - een bezoek van een Europese functionaris betreft. In dergelijke gevallen worden de voorzitter en/of de leden van de commissie EUZA benaderd voor deelname aan het bezoek. Dit kan de vorm hebben van bijvoorbeeld een rondetafelgesprek of een bijeenkomst in de plenaire zaal. Indien gewenst, bereidt de staf een dossier voor ter voorbereiding op deze gesprekken. Deze gesprekken vinden ook plaats op andere dagen dan de vergaderdinsdag. Ingevolge de notitie parlementaire diplomatie die door de Eerste Kamer is opgesteld, kan de Kamervoorzitter de commissie EUZA om advies vragen over de inzet bij zijn/haar Europese contacten. Tevens kan de Kamervoorzitter na afloop van het bezoek een schriftelijke of mondelinge terugkoppeling in de commissie geven. Voor meer informatie zij verwezen naar de notitie parlementaire diplomatie (Kamerstukken I 2010/11, V, C) De Parlementaire Vertegenwoordiging van de Staten-Generaal bij de Europese Unie (PVSG) De Tweede Kamer en Eerste Kamer hebben sinds 2004 een parlementaire vertegenwoordiging bij de Europese Unie. De vertegenwoordiging van de Staten Generaal is gehuisvest in het Europees Parlement samen met vertegenwoordigers van alle andere nationale parlementen. Doel van werk van de PV-SG is Kamerleden zo goed mogelijk te 24

25 ondersteunen bij het uitoefenen van hun parlementaire controle op het EU besluitvormingsproces. De parlementaire vertegenwoordiging functioneert als de oren en ogen van de SG in Brussel. Het heeft onder meer tot taak om vroegtijdig EU (beleids)ontwikkelingen te signaleren die van belang zijn voor de Nederlandse politiek en hierover te rapporteren aan beide Kamers. Leidraad bij deze werkzaamheden zijn de lijsten met prioriteiten die beide Kamers vaststellen nadat de Europese Commissie haar jaarlijkse werkprogramma uitbrengt. Voor haar werkzaamheden onderhoudt de parlementaire vertegenwoordiging nauwe contacten met beide Kamers. Tevens is een actief netwerk met de verschillende Europese instituties en andere Nederlandse vertegenwoordigingen (bijvoorbeeld de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland of het Huis van de Nederlandse Provinciën) bij de EU is van belang om aan de Kamers een betere en tijdige inschatting te kunnen geven van het Europese krachtenveld op verschillende (prioritaire) dossiers. Contacten met koepelorganisaties, bedrijven, ngo s worden ook opgebouwd. Daarnaast brengt de PVSG het EU-werk van beide Kamers onder de aandacht bij diezelfde Europese instituties. Inzicht in de werkwijze van de Kamers in het Europese netwerk draagt bij aan de effectiviteit van dat werk Verder werkt de parlementaire vertegenwoordiging aan de versterking van de contacten met andere nationale parlementen via het netwerk van parlementair vertegenwoordigers in Brussel. Deze contacten bieden de mogelijkheid om andere parlementen te informeren (en beïnvloeden) over Nederlandse acties in het kader van subsidiariteits- en proportionaliteitsonderzoeken, om de onderlinge samenwerking tussen parlementen te verbeteren en best practices uit te wisselen. Nu alle 41 Kamers van de nationale parlementen in de EU zijn vertegenwoordigd in Brussel is er een nuttig netwerk waar beide Kamers informatie kunnen brengen en halen. Dat betreft praktische informatie over werkwijze, maar ook meer strategische informatie over de mogelijkheden van onderlinge samenwerking tussen nationale parlementen. Een goed functionerend netwerk speelt ook een belangrijke rol bij het uiteenzetten van de activiteiten en prioriteiten van beide Kamers tijdens het Nederlands voorzitterschap in Tot slot is de vertegenwoordiging betrokken bij de voorbereiding van werkbezoeken van Kamerleden aan Brussel en hun deelname aan interparlementaire activiteiten die door het Europees Parlement of door nationale parlementen worden georganiseerd. Wilt u meer weten of heeft u specifieke vragen dan kunt u contact opnemen met de staf van de commissie EUZA of rechtstreeks met de twee medewerkers van de PVSG. 25

26 Suzanne Nollen Parlementair Vertegenwoordiger E: T: M: Jos van de Wiel Plv. Parlementair Vertegenwoordiger E: T: M: Postadres: Europees Parlement Wiertz straat 50, WIE 06U09 B-1047 Brussel 26